-
21 sella
sella, sellae, f. [st2]1 [-] en gén. chaise, siège. [st2]2 [-] chaise de travail, tabouret d'un artisan. [st2]3 [-] chaire d'un professeur. [st2]3 [-] chaise curule. [st2]4 [-] siège d'un tribunal, tribunal. [st2]5 [-] trône. [st2]6 [-] table de nuit, chaise percée. [st2]7 [-] chaise à porteurs, litière. [st2]8 [-] siège d'une voiture, banquette. [st2]9 [-] selle d'un cheval, bât d'un âne. - duabus sellis sedere, Laber. ap. Sen. Contr. 3, 18: être assis sur deux selles (manger à deux rateliers). - sella (curulis): chaise curule. - sella (gestatoria): chaise à porteur. - sella familiarica, Varr.: chaise percée.* * *sella, sellae, f. [st2]1 [-] en gén. chaise, siège. [st2]2 [-] chaise de travail, tabouret d'un artisan. [st2]3 [-] chaire d'un professeur. [st2]3 [-] chaise curule. [st2]4 [-] siège d'un tribunal, tribunal. [st2]5 [-] trône. [st2]6 [-] table de nuit, chaise percée. [st2]7 [-] chaise à porteurs, litière. [st2]8 [-] siège d'une voiture, banquette. [st2]9 [-] selle d'un cheval, bât d'un âne. - duabus sellis sedere, Laber. ap. Sen. Contr. 3, 18: être assis sur deux selles (manger à deux rateliers). - sella (curulis): chaise curule. - sella (gestatoria): chaise à porteur. - sella familiarica, Varr.: chaise percée.* * *Sella, sellae. Cic. Une selle, ou banc, Une forme. -
22 sordidus
sordĭdus, a, um [sordes] [st1]1 [-] sale, malpropre, crasseux, sordide, d'un aspect repoussant, d'un aspect terne; mal vêtu, négligé (en signe de deuil). - sordidus amictus, Virg.: manteau sale. - sordida rura, Virg.: champs incultes. - sordido in loco sedere, V.-Max. 9: être à la selle. - sordidus fumus, Hor.: noire fumée. - puer lippus, sordidissimis dentibus, Petr. 64: c'était un garçon chassieux, aux dents dégoûtantes. - nunc in squalore et sordibus, confectus morbo, Cic.: maintenant en habit de deuil, épuisé par la maladie. - saepe est etiam sub palliolo sordido sapientia, Caecil. ap. Cic. Tusc. 3: souvent on trouve la sagesse sous un manteau sordide. [st1]2 [-] de basse condition, bas, humble. - ut quisque sordidissimus videbitur, ita libentissime severitate judicandi sordes suas eluet, Cic.: plus [on] = un juge paraîtra de basse condition, plus volontiers [on] = il lavera cette infériorité par la sévérité de son jugement. [st1]3 [-] grossier, commun, sans valeur, bas, insignifiant, misérable, vil (de caractère), ignoble, honteux. - familiae sordidissima pars, Petr. 132: la lie de ses esclaves. - pecuniam praeferre amicitiae sordidum existimare, Cic. Lael.: penser que c'est chose vile de mettre l'argent au-dessus de l'amitié. - sordidum perjurium, Phaedr. 4: parjure honteux. - Virtus, repulsae nescia sordidae, Hor.: la vertu ne connaît pas la honte de l'échec. - cum quibus comparari sordidum sit, Cic.: auxquels ce serait un affront d'être comparé. - sordida verba, Quint.: expressions triviales. [st1]4 [-] avare, chiche, sordide.* * *sordĭdus, a, um [sordes] [st1]1 [-] sale, malpropre, crasseux, sordide, d'un aspect repoussant, d'un aspect terne; mal vêtu, négligé (en signe de deuil). - sordidus amictus, Virg.: manteau sale. - sordida rura, Virg.: champs incultes. - sordido in loco sedere, V.-Max. 9: être à la selle. - sordidus fumus, Hor.: noire fumée. - puer lippus, sordidissimis dentibus, Petr. 64: c'était un garçon chassieux, aux dents dégoûtantes. - nunc in squalore et sordibus, confectus morbo, Cic.: maintenant en habit de deuil, épuisé par la maladie. - saepe est etiam sub palliolo sordido sapientia, Caecil. ap. Cic. Tusc. 3: souvent on trouve la sagesse sous un manteau sordide. [st1]2 [-] de basse condition, bas, humble. - ut quisque sordidissimus videbitur, ita libentissime severitate judicandi sordes suas eluet, Cic.: plus [on] = un juge paraîtra de basse condition, plus volontiers [on] = il lavera cette infériorité par la sévérité de son jugement. [st1]3 [-] grossier, commun, sans valeur, bas, insignifiant, misérable, vil (de caractère), ignoble, honteux. - familiae sordidissima pars, Petr. 132: la lie de ses esclaves. - pecuniam praeferre amicitiae sordidum existimare, Cic. Lael.: penser que c'est chose vile de mettre l'argent au-dessus de l'amitié. - sordidum perjurium, Phaedr. 4: parjure honteux. - Virtus, repulsae nescia sordidae, Hor.: la vertu ne connaît pas la honte de l'échec. - cum quibus comparari sordidum sit, Cic.: auxquels ce serait un affront d'être comparé. - sordida verba, Quint.: expressions triviales. [st1]4 [-] avare, chiche, sordide.* * *Sordidus, pen. corr. Adiectiuum. Cic. Ord et sale.\Color sordidus. Colum. Vilaine, et qui ne se trouve pas belle.\Sordidus homo. Cic. Un pincemaille qui n'ha esgard qu'à amasser argent, Qui fait toutes choses viles pour argent.\Sordido loco natus. Liuius. D'un pere qui est d'ord et vilain mestier.\Cupido sordidus. Horat. Avarice, Convoitise.\Lingua sordida. Tibul. Menteuse, Parjure.\Sordidum consilium. Cic. Corrompu. -
23 ambulo
ambulo, āvi, ātum, āre (Demin. v. ambio), bezeichnet das Umhergehen als eine natürliche, ungezwungene Bewegung, teils im Ggstz. zum Stillstehen, Liegen, Sitzen, teils zum Laufen, Springen u. dgl.; dah. I) im allg., sich mit natürlichem, ungezwungenem Schritt in Bewegung setzen, gehen, wandeln, umher-, auf- und abgehen, einhergehen, a) v. Menschen u. Tieren, α) intr., Ggstz. cubare, Plaut.: Ggstz. sedere, Cic.: Ggstz. sedere aut stare, Sen.: Ggstz. currere, Sen.: Ggstz. salire (v. Vögeln), Plin.: Ggstz. incedere (einhersteigen), Sen.: ambulas inter nos, Plin. ep.: ante noctem cum facibus. Hor.: per funem v. Elefanten, Sen.: unpers., sedetur, ambulatur, Varr. LL. 6, 1: cum sedeatur, ambuletur, Gell. 2, 2, 9. – vom Redner, der auf der Rednerbühne einige Schritte macht, Quint. 11, 3, 127 u. 130. – u. vom gewichtigen Gang des Eingebildeten, würdevoll einherschreiten, einherstolzieren, Cic. de or. 1, 246. Hor. epod. 4, 5 u. 8, 14. Claud. in Eutr. 1, 306. – bes. vom natürlichen, ungezwungenen Schritt des Geschäftigen, Reisenden usw., wandern, auftreten, zugehen, marschieren, ambula cito, tritt scharf auf, Plaut.: ambula, nun trolle dich, Ter.: defessus sum ambulando, vom Umherwandern, -laufen, Ter.: si recte ambulaverit, tüchtig aufgetreten od. zugegangen ist, Cic.: dah. bei den Komik. der Abschiedsgruß, bene ambula od. ambula-————to, reise glücklich! Glück auf den Weg! gute Verrichtung! Plaut. (s. Lorenz Plaut. most. 840. Spengel Plaut. truc. 427): bene ambula et redambula, Plaut.: bene ambulasti od. ambulatum est? verlief die Reise glücklich? bist du glücklich wieder da? Plaut.: aber ergo ambula! also fort mit dir! Plaut. u. bl. ambula, Ter.: u. der scherzh. Ausdruck, ambulare in ius, vor Gericht wandern = klagen, klagbar werden, Plaut. u. Ter. – u. endl., wie marschieren, v. Soldaten, eodem modo autem ambulat Caesar, ut etc., er macht solche Märsche, Cic. ad Att. 8, 14, 1: u. milites bellum ambulando confecerunt, durch bloße Märsche u. Gegenmärsche (aber wohl auch witzelnd mit Anspielung auf die Bed. von no. II, B, also = »durch bloße Spaziermärsche«), Cael. in Cic. ep. 8, 15, 1: dah. ambulare später als militär. Übung = »in Reih' und Glied marschieren«, educi ambulatum, zum Exerzieren ausrücken, Veget. mil. 1, 27. – β) tr. m. Acc. des Raums, der durchwandert wird, cum (Xerxes) tantis classibus tantisque equestribus pedestribusque copiis, Hellesponto iuncto, Athone perfosso, maria ambulavisset, terram navigasset, über Meere marschiert, über Land gesegelt war, Cic. de fin. 2, 112 (wo Baiter jetzt mari u. terrā): perpetuas vias, wandeln, Ov. fast. 1, 122: amb. vias difficiles et laboriosas, Augustin. conf. 4, 12: totum caelum oculis, überblicken, Tert. ad nat. 2, 4 extr. – od. m. Acc. der Strecke, die————zurückgelegt wird, biduo aut triduo septingenta milia passuum ambulare, Cic. Quinct. 79: u. so Quint. 6, 3, 77: u. im Passiv m. Nom., si statim bina stadia ambulentur, Plin. 23, 26. – b) übtr., v. Lebl., mare aut amnis, quā naves ambulant, hin- u. hergehen, Cato: Nilus immenso longitudinis spatio ambulans, einherfließend, Plin.; u.v. Licht, Plin. 37, 131: nos offendimur ambulante cenā, gleichs. wandernden Tafel (wo die Speisen zwar auf-, aber sogleich wieder weggetragen werden) Mart.: fides male ambulans, auf schwachen Füßen stehende, schlecht bestellte, Petr. 12, 1. – und insbes., wandern = von einem zum andern od. auf den andern übergehen, m. per u. Akk., caput (legis) translatum per omnes leges ambulavit, Plin.: emptio ambulat per plures personas, ICt.: u. absol., ambulat cum domino bonorum possessio, ICt. – II) prägn.: A) mit dem Nbbgr. des Müßiggehens, wie unser herumlaufen, -schlendern, sich herumtreiben, Plaut. Men. 706. Cato. r.r. 5, 5. Varr. r.r. 1, 16, 4. – B) zur Erholung, um sich Bewegung zu machen, herumgehen, lustwandeln, sich ergehen, spazieren gehen, abiit ambulatum, Plaut.: tu otiosus ambulas, Cato fr.: obsono ambulando famem, Plaut.: in hortis cum Galba, Cic.: in litore, Cic.: pedibus per urbem, Suet.; vgl. alienis pedibus ambulamus, lustwandeln mit fremden Füßen (d.i. indem wir uns in Sänften tragen lassen), Plin.: unpers., satis————iam ambulatum est, Cic. de legg. 2, 1. – ⇒ Arch. Fut. exakt. amulareis = ambulaveris, Corp. inscr. Lat. 1, 1431, 7 = 5, 4111 = Carm. epigr. 119, 2 ed. Buecheler. -
24 quattuordecim
quattuordecim, Adi. num. (quattuor u. decem), vierzehn, partes, Plin.: dies, Colum.: anni, Caes.: qu. milia passuum, Caes.: qu. annos natus u. bl. qu. annorum, vierzehn Jahre alt, als Knabe von vierzehn Jahren, Plin. ep. u. Iustin. – quattuordecim ordines od. gew. bl. quattuordecim (abgek. XIIII oder XIV), die vierzehn Ritterbänke (in der Ritterloge) im Schauspiele, in qu. ordinibus sedere, in der R. sitzen, ein Ritter sein, Cic. Phil. 2, 44. Plin. 33, 32. Tac. ann. 6, 3. Suet. Aug. 14: ebenso in qu. gradibus sedere, Auson. sept. sap. 4 (Cleob.), 5: eques Romanus es et ad hunc ordinem tua te perduxit industria; at mehercules multis quattuordecim clausi sunt, vielen ist die R. verschlossen (viele können nicht Ritter werden), Sen. ep. 44, 2: alqm in qu. sessum od. bl. in qu. deducere, zum Ritter machen, Asin. Poll. in Cic. ep. 10, 32, 2. Sen. de ben. 3, 9, 2: domina mea usque ab orchestra qu. transilit (überspringt die Ritterloge = die Ritter) et in extrema plebe quaerit quod diligat, Petron. 126, 7: ludis Decimus Laberius eques Romanus mimum suum egit, donatusque quingentis sestertiis et anulo aureo sessum in qu. (e) scaena per orchestram transiit, Suet. Caes. 39, 2.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > quattuordecim
-
25 sella
sella, ae, f. (aus sedla v. sedeo), der Stuhl, Sessel, I) im allg., Plaut., Cic. u.a.: sellam afferre, apponere, Gell.: alias sellas promere, Gell.: in sella sedere, Cic.: de sella, in qua sedebat, cecĭdit, Augustin. – Sprichw., duabus sellis sedere, auf zwei Stühlen sitzen, unser »auf beiden Achseln tragen«, Laber. b. Sen. contr. 7, 3 (18), 9. – II) insbes.: 1) der Stuhl, worauf die Handwerksleute sitzen, der Arbeitsstuhl, Cic. Cat. 4, 17: in foro sellam ponere, Cic. Verr. 4, 56. – 2) der Stuhl des Lehrers, der Lehrstuhl, Cic. ep. 9, 18, 4. – 3) der kurulische Sessel, vollst. sella curulis gen., worauf die hohen obrigkeitlichen Personen saßen, Cic.: dah. iussit vocari ad sellam, Cic. – 4) der Thronsessel, aurea, Nep. Eum. 7, 2. – 5) castrensis sella, der Feldstuhl, Suet. Galb. 18, 3. – 6) der Nachtstuhl, Cato u. Scrib., vollst. sella pertusa, Cato, od. sella familiarica, Varro: desidere ad sellam, Scrib.: per sellas, durch Ausleerung nach unten, Scrib.: per vomitus et sellas, durch Ausleerung nach oben u. nach unten, Marc. Emp. – 7) der Tragsessel (später statt der lectica, der eigentlichen »Sänfte«, üblich geworden), gestatoria, Suet.: muliebris, Suet.: baiulatoria, fertoria, portatoria, Cael. Aur.: sellā vehi, Plin. ep., od. gestari, Mart. – 8) der Wagensitz, Kutschsitz, Phaedr. 3, 6, 5. – 9) der Reitsattel, spät. ICt.: equinae sellae, Iordan.: sellae equestres, Sidon.:————ad usum sellae, zum Reiten, Veget. -
26 sido
sīdo, sīdī u. sēdī, sessum, ere (ιζω, altind. sīdati, sitzt), sich setzen, sich niederlassen, I) eig., v. leb. Wesen: canes sidentes, Plin.: sedit Atlantiades, Ov.: post eos, qui sederant proximi, constitit, Curt. – m. Praeposs. od. m. bl. Abl., musca in temone sedit, Phaedr.: in adverso limine sedit, Ov.: dicta sub arbore sedit, Ov.: corvus ei supra dextrum brachium sedit, Eutr.: columbae per aëra lapsae sedibus optatis geminā super arbore sidunt, Verg.: et (columbae) viridi sedere loco, Verg.: imusne sessum? Cic.: alqm sessum recipere, Cic.: alqm in quattuordecim sessum deducere, Pollio in Cic. ep.: ebenso sessum in quattuordecim (um sich auf den Ritterplatz zu setzen) e scaena per orchestram transiit, Suet.: insbes. sich zu Gericht niedersetzen, sessum it praetor, Cic. de nat. deor. 3, 74. – II) übtr., v. lebl. Subjj.: A) im allg., sich setzen, sich senken, sich niederlassen, sich lagern, cum siderit (pix), Colum.: gutta sidens ad ima vasa, Plin.: orta ex lacu nebula campo quam montibus densior sederat, Liv.: nebulae in vallibus sidentes, Plin. – B) insbes.: 1) stecken-, sitzen-, liegen bleiben, a) übh.: lancea sedit femine, Sil.: pallia sidere in lecto, Prop.: cum sederit glans, Liv. – b) als naut. t. t. = auf einer Untiefe sitzen bleiben, festsitzen, v. Schiffen, Nep., Prop. u.a.: ubi cymbae siderent, Liv. – 2) sinken = schwinden, a) eig.: non flebo in————cineres arcem sedisse paternos Cadmi, Prop.: sidentes in tabem acervi, zusammensinkend, Lucan. – b) bildl.: civitas pessum suā mole sidens, Sen.: fundamenta imperii sidentia, Plin.: his dictis sedere minae, legten sich Sil.: metu sidente, Tac. -
27 sella
sella (ancient collat. form sedda, acc. to Scaur. p. 2252 P.), ae, f. dim. [for sedla; root sed-;.sedes], a seat, settle, chair, stool (syn.:II.sedile, scamnum): viden' ut expalluit! datin' isti sellam, ubi assidat cito,
Plaut. Curc. 2, 3, 32; id. Bacch. 3, 3, 28; id. Poen. 1, 2, 56:scabilla, sellas, solia,
Cato, R. R. 10, 4; 157, 11:in sellā sedere,
Cic. Div. 1, 46, 104 (corresp. to sedes):fracta est patris sella,
Petr. 136:altā deducere sellā,
Juv. 3, 136 al. —Esp.A.Of a mechanic's work-stool:B.ipsum sellae atque operis et quaestus cottidiani locum,
Cic. Cat. 4, 8, 17:in foro sellam ponere,
id. Verr. 2, 4, 25, § 56.—Of a teacher's chair, Cic. Fam. 9, 18 fin. —C.Of a portable chair or sedan (different from the lectica, a litter made like a bed):D.aut sellā, aut lecticā transire,
Suet. Claud. 25; so (opp. lectica) Dig. 32, 1, 49; Mart. 10, 10, 7; 11, 98, 12;simply sella,
Suet. Aug. 53; Plin. Ep. 3, 5, 15; Juv. 1, 124 al.;called also sella gestatoria,
Suet. Ner. 26; id. Vit. 16; Vulg. 2 Macc. 3, 27; cf.:gestamen sellae,
Tac. A. 14, 4; 15, 57.—Of a seat in a coach or wagon, Phaedr. 3, 6, 5.—E.Of a close-stool, Scrib. Comp. 193; 227;F.also called sella familiarica,
Varr. R. R. 1, 13, 4. —Of a saddle, Cod. Th. 8, 5, 47; Cod. Just. 12, 51, 12; Veg. 6, 6, 2; Vulg. Esth. 6, 8.—G.Esp., a magistrate's seat or chair (very freq.), Cic. Phil. 2, 34, 85; id. Div. 1, 52, 119; id. Verr. 2, 1, 46, § 119; 2, 1, 47, § 124; 2, 2, 38, § 94; Caes. B. C. 3, 20; Liv. 3, 11; 6, 15; Hor. S. 1, 6, 97 et saep.; also called sella curulis; v. curulis.—Prov.: duabus sellis sedere, to sit on two stools, i. e. to keep in with both parties, Laber. ap. Sen. Contr. 3, 18 fin.; id. ap. Macr. S. 2, 3. -
28 anguste
angustē [ angustus ]1)а) узко, тесно, скученно (habitare VM; sedere C)a. aliquem continere C — стеснить (воен. запереть) кого-лб) убористо ( scribere C)2) сжато, кратко ( dicere C)3) скупо, скудноa. se habere C — быть в затруднительном положении -
29 bibliotheca
bibliothēca, ae (реже bibliothēcē, es) f. (греч.)1) книжный шкаф, книгохранилище, библиотека PJ, Dig2) книжный зал, читальня, общественная библиотека ( in bibliothecā sedere C)bibliothecā alicujus pasci C — пользоваться чьей-л. библиотекой -
30 caespes
(cēspes), itis m.1) дёрн, дернина2) крытая дёрном хижина или шалаш H3) покрытый дёрном жертвенник H, T, J, Ap4) густое переплетение, клубок корней, стеблей и т. п. V, PM -
31 causa
(арх. caussa), ae f. [ cado?]1)а) причина, повод, основание, побудительное начало (c. belli Cs; c. major, perspicua, probabilis C)cum causā C (non sine causa C, CC) — не без основанияquā causā Pl, hac de causa O, quā de (или ex) causa и ob eam causam C — по этой причинеcausam alicujus rei sustinere C — быть повинным в чём-л.afferre causam C — приводить основание (указывать причину) или давать поводquid causae est, quin...? H — в чём причина, что... не...?б) abl. causā по причине, для, ради, из-заeā causā Pl, Ter etc. — по той причине2) извиняющее обстоятельство, предлог, отговорка (causas fingere O, invenire Ter, interserere и interponere Nep)per causam Cs, L etc. — под предлогом3) возражениеnullam (тж. non и haud) causam dico Pl etc. — я не возражаю (ничего не говорю против)4) дело, обстоятельства дела, положение делаaliquid non ad causam, sed ad voluntatem personasque dirigere VP — сводить что-л. не к (объективным) обстоятельствам дела, а к воле (отдельных) лиц5) дела, тж. польза, интересы ( rei publicae C)victrix c. и victa c. — см. placeoarmis inferiores, non causa esse C — уступать в вооружении, но не по существу (не в главном)6) целевая причина, цель, смыслin solo vivendi c. palato est J — цель жизни (римских богачей) в одном лишь обжорстве7) связь, отношенияcausam amicitiae habere cum aliquo Cs — быть в дружеских отношениях с кем-л.non alienum esse arbitror explicare, quae mihi sit ratio et c. cum Caesare C — считаю нелишним разъяснить, каков характер моих взаимоотношений с Цезарем8) тема, предмет (c. disserendi C)9) судебное дело, тяжба, процесс (privata, publica C)c. capitis C etc. — уголовное делоcausam obtinere (tenere, sustinere) C — выиграть процессcausam dicere C — выступать на суде с защитой, вести дело -
32 comprimo
com-primo, pressi. pressum, ere [ premo ]1) сжимать, стискивать (digitos C; in pugnum manus compressa Q; dentes C)compressis manibus sedere погов. L — сидеть со сжатыми руками, т. е. сложа руки (ничего не делать)2) смежить, сомкнуть, закрыть (oculos Q, O CC)3) сдавливать ( serpentem C); выжимать (immodicos humores Sen; spengiam manu CC); сужать ( nares Lcr)4) воен. смыкать ( ordines L)5) закреплять (alvum, ventrem CC)7) насиловать (aliquam vi c. L)8) задерживать, припрятывать, не выпускать на рынок (annonam L; frumentum C)9) утаивать, не разглашать, скрывать (delicta C; famam alicujus rei L): затаивать ( odium C)10) сдерживать ( risum Pt); замедлять ( gressum V)animam c. Ter — задержать (затаить) дыханиеalicui linguam c. погов. Pl — зажимать кому-л. рот11) остановить, задержать ( hostem Cs lacrunas alicujus bAl); укрощать, смирять ( audaciam alicujus C); умерять ( cupiditates iracundiasque C); подавлять ( seditionem L)se c. Pl — обуздывать себя, сдерживаться -
33 continenter
[ continens I \]1) сплошным рядом (sedere Ctl; montes c. expositi Mela)2) неустанно, беспрерывно ( pugnare Cs)biduum c. L — непрерывно в течение двух дней подряд3) воздержно, умеренно (vivere C, Aug) -
34 gremium
ī n.1) лоно (gremio accipĕre aliquem V; in gremio matris sedēre C)in gremiis alicujus ponĕre V — отдавать на чьё-л. попечениеad g. praeceptoris O — под руководством наставника2) глубь, глубина (maris Mela; montis PM); недра ( terrae C); середина, центр -
35 humus
ī f.1)а) земля, почваh. infecta sanguine Sl — земля, обагрённая кровьюarbores, quae humi arido et arenoso gignuntur Sl — деревья, растущие на сухой и песчаной почвеб) humī: на земле (jacēre C; prosternere aliquem V) или на землю ( cubīle humi positum Sen)humō: с (от) земли (surgere, levare O), на земле (sedēre, jacēre O etc.), из земли ( nasci Q) и в землю (condere aliquem V; figere plantas V)3) область, земля, страна (Punĭca, Pontica O) -
36 judex
jūdex, icis m. [ judico ]1) судья (j. intĕger C; rectissimus PJ)selecti judĭces C — судьи, назначенные претором из числа кандидатовj. quaestionis C — первоприсутствующий член суда присяжных (по назначению претора)j. morum J — censorjudicem alicui ferre C, L — предлагать (кого-л.) кому-л. в судьи ( об истце)judicem sedēre in aliquem C (inter aliquos L) — быть судьёй в чьём л. делеjudice fortuna Cs ap. Pt — велением судьбы2) судья, ценитель (existimator et j. C) -
37 jugum
ī n. [одного корня с jungo ]1) ярмо ( juga imponĕre bubus C); хомут ( demĕre juga equis O)2) парная запряжка, пара (волов, лошадей) ( multis jugis arare C); пара, парочка (j. impiorum C; j. aquilarum PM)3) чета, супруги (par j. M)4) югер ( площадь однодневной вспашки одной запряжкой) V — см. тж. jugerum5) узы (j. caritatis VM); тяготы, бремя (ferre j. parĭter H)6) иго, рабствоaliquem jugo premĕre V — порабощать кого-л.j. exuĕre L, jugo se exuere L, j. excutĕre PJ, T — свергнуть (стряхнуть) иго рабства7) поперечина, перекладина, поперечный брус, Vr, Col8) иго (воротца из двух вертикальных копий, воткнутых в землю, и одного горизонтального, под которым римляне заставляли пройти побеждённых в знак их покорности) (sub j. или sub jugo mittĕre C, L etc. и sub jugo abire L)перен. sub j. mittere — преодолевать, подавлять ( calamitates terroresque Sen)9) экипажная вага ( в месте соединения дышла с передней осью) (j. plaustri Just)10) коромысло (для ношения тяжестей) Vr11) навой ( в ткацком станке) ( tela jugo vincire O)13) горная цепь, кряж, хребет (j. Alpium L); вершина (summum j. montis Cs)14) созвездие Весов -
38 latus
I lātus, a, um part. pf. к fero II lātus, a, um1) широкий (via C etc.; clavus Dig; flumen Cs); высокий ( frons PJ); имеющий в ширину (с acc., gen. или abl.)fossa quinque pedes lata Cs — ров шириной в пять футовl. (ab umĕris Su) — широкоплечий (l. et lacertosus vir Col)2) обширный (regnum L; fines Cs)4) протяжный, растянутый, протяжно произносимый ( verba C)5) пространный, обстоятельный, подробный (oratio C, PJ); содержательный ( disputatio C)6) серьёзный, тяжкий ( culpa Dig)7) большой, крупный ( latis pecuniis conquisītus Ap)8) строгийIII latus, eris n.1) сторона (insulae, villae Cs); мат. сторона ( triangulum aequis lateribus constituere Q); грань ( crystallus sexangulis nascitur lateribus PM); стена, стенка (domūs H; fossae Cs); борт ( navis O)l. mundi H — страна света2) бокlatĕris (latĕrum) dolor C, H etc. — боль (колотьё) в бокуl. dare VF — подставлять бокa latere (in l.) C etc. — вбок, в сторонуnunquam ab alicujus latere discedere C (haerēre или junctum esse lateri alicujus Just, тж. lateri adhaerēre L) — не отходить от кого-л.l. alicujus (alicui H) tegere L — идти (сопровождать кого-л.) с левой стороны3) фланг (dextrum exercitūs l. Cs; a lateribus circumveniri Sl)4) склон, скат (ardua latera Atlantis V)5) грудь или лёгкие ( aliquid voce magnā et bonis lateribus suadere C)6) окружение, близкие, друзьяa latere alicujus esse (ad latus alicujus sedēre) L — быть близким с кем-л.ille tuum dulce l. M — этот твой задушевный друг7) телоl. fessum longā militiā H — тело, уставшее от долгих военных трудовl. metiri H — измерять ростhoc l. H — ego -
39 ordo
ōrdo, inis m. [ ordior ]1) ряд, вереница (arborum Vr, C; dentium VM, PM)per bis quinque dies et junctas ordine noctes O — в течение десяти дней и ночей подряд2) ряд мест в театре, скамьиin quattuordĕcim ordinibus sedēre погов. C — принадлежать к сословию всадников ( которым отводилось в зрительном зале 14 первых рядов)3) слой, пласт ( caespĭtum Cs)4) воен. строй, шеренга, фронтordines habere (servare, observare) CJ, Sl, L etc. — держать равнениеnullo ordine Cs — в беспорядкеaliquem in ordinem cogere (redigere) погов. L, PJ, Su — поставить кого-л. в строй, т. е. разжаловать, понизить в должности, перен. ограничить, смирить, унизить5) группа, толпа, вереница ( comĭtum J); воен. отряд, центурия ( cohortes ordinesque Cs)primorum ordinum centuriones Cs — командиры первых шести центурий, т. е. первой когорты (это были старшие центурионы легиона)ordinem ducere Cs etc. — командовать центурией6) должность центуриона, командование центурией или манипулом ( decĭmum ordinem alicui assignare L): центурион7)а) сословие, звание, общественный слой (o. mercatorum C; homines omnium ordinum Sl)o. senatorius или amplissimus C — сенаторское сословие, сенатo. equestris C или secundus Lcn — всадническое сословиеб) корпорация ( scribarum C)8)а) порядок, расположение ( agminis L); план ( dictionis Pt); ход, течение (rerum, fatorum V)б) следование, движение, развитие, сцеплениеo. seriesque causarum C — цепь причинных связейв) канонo. a grammaticis datus Q — перечень писателей-классиков ( установленный александрийскими филологами-критиками)o. sanguinis O — родословиеin ordinem adducere (referre) C — приводить в порядок, упорядочить(in) ordine Pl, Ter, C etc. или in ordinem C — по порядку, в порядке, как следует, надлежащим образомex ordine Ter, C — по порядку, но тж. V тотчас же, беспрерывноextra ordinem C — в беспорядке или C, Q etc. необыкновенно, чрезвычайно, вопреки обыкновению, в чрезвычайном порядке ( alicui extra ordinem decernere provinciam C) -
40 quattuordecim
quattuor-decim adj. num. card.sedere in q. ordinibus C — сидеть среди всадников (которым было отведено в театре 14 скамей), т. е. принадлежать к всадническому сословиюq. Sen — всадническое сословие
См. также в других словарях:
sedere (1) — {{hw}}{{sedere (1)}{{/hw}}A v. intr. (pres. io siedo , lett. seggo , tu siedi , egli siede , noi sediamo , voi sedete , essi siedono ; fut. io sederò o siederò ; pass. rem. io sedei o sedetti , tu sedesti , essi sedettero ; imperat. siedi ,… … Enciclopedia di italiano
SEDERE — proprie Iudicum est et innuit Maiestatem et quieti animi ac perturbationibus nullis obnoxii tranquillitatem: Ita sedere dictus est Praetor, cum pro Tribunmali iuris dicendi causâ sederet. Hinc Lactantius l. 6. c. 18. Sedet enim maximus et… … Hofmann J. Lexicon universale
şedere — ŞEDÉRE, şederi, s.f. 1. Faptul de a şedea. ♦ Lipsă de activitate; lenevie, inactivitate. 2. Popas făcut într un loc pentru a petrece un anumit timp; timp petrecut într un loc. 3. (înv.) Domiciliu, locuinţă. – v. şedea. Trimis de LauraGellner,… … Dicționar Român
sedere — 1se·dé·re v.intr. e tr. (io sièdo) FO 1a. v.intr. (essere) stare con le natiche su un appoggio, tenendo il busto eretto o poco inclinato e le gambe più o meno ripiegate: sedere su una sedia, su una poltrona, per terra, su un ramo, in braccio a… … Dizionario italiano
sedere — sedere1 /se dere/ s.m. [uso sost. di sedere2], eufem. [parte posteriore del bacino] ▶◀ (pop.) chiappe, (fam.) culo, deretano, (eufem.) didietro, (eufem.) fondoschiena, glutei, (scherz.) mappamondo, natiche, (fam., eufem.) paniere, (eufem.)… … Enciclopedia Italiana
sedere — sede/re (1) A v. intr. 1. star seduto, stare, posare 2. (in parlamento, in regione e sim.) avere seggio 3. (lett.) essere situato, stare, giacere, trovarsi B sedersi v. intr. pron … Sinonimi e Contrari. Terza edizione
Šēdere — Sp Šėderė Ap Šēdere L u. ir g tė Latvijoje … Pasaulio vietovardžiai. Internetinė duomenų bazė
Šėderė — Sp Šėderė Ap Šēdere L u. ir g tė Latvijoje … Pasaulio vietovardžiai. Internetinė duomenų bazė
sedere — sedere2 pl.m. sederi … Dizionario dei sinonimi e contrari
Duabus sedere sellis. — См. Сесть промеж двух стульев на голо. Duabus sedere sellis. См. Туда и сюда, как бабье коромысло … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
Ad clavum sedere. — См. Бразды правления … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)