Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

save

  • 41 servo

    to watch over, keep, protect, observe, save, reserve.

    Latin-English dictionary of medieval > servo

  • 42 Breuci

    Breuci, ōrum, m., = Breukoi, a people in Pannonia, on the Save, Plin. 3, 25, 28, § 147; Suet. Tib. 9; Inscr. Orell. 126; 2248.

    Lewis & Short latin dictionary > Breuci

  • 43 comparco

    com-parco ( conp-) or comperco (Sol. 22, 17), parsi or persi, 3, v. a., to save, husband well, lay up (ante- and post-class.).
    I.
    Prop.:

    quod ille compersit miser,

    Ter. Phorm. 1, 1, 10:

    cibum,

    Fronto, Laud. Neglig. 2, p. 371; Pacat. Pan. Theod. 32 fin.
    II.
    Trop., to abstain, forbear; with inf.:

    conperce, amabo, me attrectare,

    Plaut. Poen. 1, 2, 137; cf. Paul. ex Fest. p. 60, 5 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > comparco

  • 44 compenso

    com-penso ( conp-), āvi, ātum, 1, v. a., to poise, weigh several things with one another; hence, in the lang. of business, to equalize one thing with another by weighing, to balance with one another, to make good, compensate, balance against, lit. and trop. (class. in prose and poetry; most freq. in Cic.); constr. aliquid cum aliquā re, aliquā re, or absol.
    I.
    In gen.
    (α).
    Cum aliquā re:

    nonne compensabit cum uno versiculo tot mea volumina laudum suarum,

    Cic. Pis. 30, 75:

    laetitiam cum doloribus,

    id. Fin. 2, 30, 97:

    bona cum vitiis,

    Hor. S. 1, 3, 70.—
    (β).
    Aliquā re:

    summi labores nostri magnā compensati gloriā,

    Cic. de Or. 3, 4, 14; id. Font. 5, 13 (1, 3):

    damna ab aliquo aetatis fructu compensata,

    id. Verr. 2, 5, 13, § 33: o vix ullo otio compensandam hanc rei publicae turpitudinem, id. Att. 7, 18, 2; id. Or. 69, 231:

    paucitatem pedum gravitatis suae (sc. spondei) tarditate,

    id. ib. 64, 216:

    tot amissis te unum,

    Ov. H. 3, 51: pecuniam pedibus, to make up for the low price in shoe-leather, Cato ap. Cic. Fl. 29, 72:

    facinora ministerio,

    Curt. 10, 1, 2: reprehendens aliā laude compenses, * Quint. 11, 1, 87.—
    II.
    In post-Aug. poets, of a way, to shorten, spare, save:

    longum iter,

    Sen. Hippol. 83 (cf. pensare iter, Luc. 9, 685).—Hence, compensātō, adv., with compensation or reward, Tert. Pall. 2 (al. leg. compensati).

    Lewis & Short latin dictionary > compenso

  • 45 conparco

    com-parco ( conp-) or comperco (Sol. 22, 17), parsi or persi, 3, v. a., to save, husband well, lay up (ante- and post-class.).
    I.
    Prop.:

    quod ille compersit miser,

    Ter. Phorm. 1, 1, 10:

    cibum,

    Fronto, Laud. Neglig. 2, p. 371; Pacat. Pan. Theod. 32 fin.
    II.
    Trop., to abstain, forbear; with inf.:

    conperce, amabo, me attrectare,

    Plaut. Poen. 1, 2, 137; cf. Paul. ex Fest. p. 60, 5 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > conparco

  • 46 conpenso

    com-penso ( conp-), āvi, ātum, 1, v. a., to poise, weigh several things with one another; hence, in the lang. of business, to equalize one thing with another by weighing, to balance with one another, to make good, compensate, balance against, lit. and trop. (class. in prose and poetry; most freq. in Cic.); constr. aliquid cum aliquā re, aliquā re, or absol.
    I.
    In gen.
    (α).
    Cum aliquā re:

    nonne compensabit cum uno versiculo tot mea volumina laudum suarum,

    Cic. Pis. 30, 75:

    laetitiam cum doloribus,

    id. Fin. 2, 30, 97:

    bona cum vitiis,

    Hor. S. 1, 3, 70.—
    (β).
    Aliquā re:

    summi labores nostri magnā compensati gloriā,

    Cic. de Or. 3, 4, 14; id. Font. 5, 13 (1, 3):

    damna ab aliquo aetatis fructu compensata,

    id. Verr. 2, 5, 13, § 33: o vix ullo otio compensandam hanc rei publicae turpitudinem, id. Att. 7, 18, 2; id. Or. 69, 231:

    paucitatem pedum gravitatis suae (sc. spondei) tarditate,

    id. ib. 64, 216:

    tot amissis te unum,

    Ov. H. 3, 51: pecuniam pedibus, to make up for the low price in shoe-leather, Cato ap. Cic. Fl. 29, 72:

    facinora ministerio,

    Curt. 10, 1, 2: reprehendens aliā laude compenses, * Quint. 11, 1, 87.—
    II.
    In post-Aug. poets, of a way, to shorten, spare, save:

    longum iter,

    Sen. Hippol. 83 (cf. pensare iter, Luc. 9, 685).—Hence, compensātō, adv., with compensation or reward, Tert. Pall. 2 (al. leg. compensati).

    Lewis & Short latin dictionary > conpenso

  • 47 conservans

    con-servo, āvi, ātum, 1 ( inf. perf. conservasse more usu. than conservavisse, acc. to Quint. 1, 6, 21), v. a., to retain, keep something in existence, to hold up, maintain, to preserve, leave unhurt or safe (class.; esp. freq. in prose).
    I.
    Of corporeal objects; absol.:

    conserva, quaere, parce,

    Ter. Ad. 5, 3, 27; usu. with acc.:

    conservasti te atque illam,

    id. Heaut. 4, 1, 40:

    placet his, simul atque natum sit animal, ipsum sibi conciliari et commendari ad se conservandum et ad suum statum et ad ea quae conservantia sunt ejus status diligenda,

    Cic. Fin. 3, 5, 16; v. infra, P. a.:

    Caesar sese eos conservaturum dixit,

    would save, leave unharmed, Caes. B. G. 2, 15; so id. ib. 2, 12; 2, 28; id. B. C. 3, 98; Nep. Them. 5, 2; 8, 6; Suet. Aug. 17 al.:

    rem familiarem diligentiā et parsimoniā (corresp. with augere),

    Cic. Off. 2, 24, 87:

    simulacra arasque,

    Nep. Ages. 4, 7:

    conservari alitem atque sobolem jussere haruspices,

    Plin. 15, 30, 40, § 136:

    arborem,

    to preserve, Suet. Aug. 94:

    chirographum,

    id. Dom. 1:

    praedia successioni suae,

    Dig. 32, 1, 38, § 7.—With two accs.:

    omnes salvos,

    Cic. Cat. 3, 10, 25:

    aliquos incolumes,

    id. Fam. 9, 13, 3:

    rectam conservare stirpem,

    Col. 4, 20, 1.—
    II.
    Of incorporeal objects:

    corpora quaedam conservant naturam semper eandem,

    Lucr. 1, 677:

    genus,

    id. 2, 709:

    ordinem,

    Cic. Rosc. Com. 2, 6:

    pristinam erga me voluntatem,

    id. Fam. 5, 3, 2:

    pristinum animum erga populum Romanum,

    Liv. 31, 2, 4:

    jusjurandum,

    to keep, observe, Cic. Off. 3, 28, 103; Nep. Hann. 2, 5:

    quam (benevolentiam) conservabo,

    Cic. Fam. 3, 7, 6:

    jus augurum,

    id. Div. 2, 35, 75:

    tuorum meritorum erga me memoriam,

    id. Fam. 4, 13, 7:

    patriam,

    id. Rep. 6, 13, 13; cf. id. Red. Quir. 7, 17:

    religionem,

    Nep. Ages. 2, 5:

    indutias,

    id. ib. 2, 4:

    voluntatem mortuorum,

    Cic. Verr. 2, 1, 47, § 124:

    legem,

    Quint. 9, 2, 83:

    privilegia athletis,

    Suet. Aug. 45.—So the formula in treating for peace: majestatem populi Romani comiter conservato, in Cic. Balb. 16, 35; Liv. 38, 11, 2; cf. Dig. 49, 15, 7, and v. comis, adv. fin. —With double acc.:

    incorrupta mei conserva foedera lecti,

    Prop. 4 (5), 3, 69.—Hence, conser-vans, antis, P. a., preservative; with gen.:

    quae conservantia sunt ejus statūs,

    Cic. Fin. 3, 5, 16.

    Lewis & Short latin dictionary > conservans

  • 48 conservo

    con-servo, āvi, ātum, 1 ( inf. perf. conservasse more usu. than conservavisse, acc. to Quint. 1, 6, 21), v. a., to retain, keep something in existence, to hold up, maintain, to preserve, leave unhurt or safe (class.; esp. freq. in prose).
    I.
    Of corporeal objects; absol.:

    conserva, quaere, parce,

    Ter. Ad. 5, 3, 27; usu. with acc.:

    conservasti te atque illam,

    id. Heaut. 4, 1, 40:

    placet his, simul atque natum sit animal, ipsum sibi conciliari et commendari ad se conservandum et ad suum statum et ad ea quae conservantia sunt ejus status diligenda,

    Cic. Fin. 3, 5, 16; v. infra, P. a.:

    Caesar sese eos conservaturum dixit,

    would save, leave unharmed, Caes. B. G. 2, 15; so id. ib. 2, 12; 2, 28; id. B. C. 3, 98; Nep. Them. 5, 2; 8, 6; Suet. Aug. 17 al.:

    rem familiarem diligentiā et parsimoniā (corresp. with augere),

    Cic. Off. 2, 24, 87:

    simulacra arasque,

    Nep. Ages. 4, 7:

    conservari alitem atque sobolem jussere haruspices,

    Plin. 15, 30, 40, § 136:

    arborem,

    to preserve, Suet. Aug. 94:

    chirographum,

    id. Dom. 1:

    praedia successioni suae,

    Dig. 32, 1, 38, § 7.—With two accs.:

    omnes salvos,

    Cic. Cat. 3, 10, 25:

    aliquos incolumes,

    id. Fam. 9, 13, 3:

    rectam conservare stirpem,

    Col. 4, 20, 1.—
    II.
    Of incorporeal objects:

    corpora quaedam conservant naturam semper eandem,

    Lucr. 1, 677:

    genus,

    id. 2, 709:

    ordinem,

    Cic. Rosc. Com. 2, 6:

    pristinam erga me voluntatem,

    id. Fam. 5, 3, 2:

    pristinum animum erga populum Romanum,

    Liv. 31, 2, 4:

    jusjurandum,

    to keep, observe, Cic. Off. 3, 28, 103; Nep. Hann. 2, 5:

    quam (benevolentiam) conservabo,

    Cic. Fam. 3, 7, 6:

    jus augurum,

    id. Div. 2, 35, 75:

    tuorum meritorum erga me memoriam,

    id. Fam. 4, 13, 7:

    patriam,

    id. Rep. 6, 13, 13; cf. id. Red. Quir. 7, 17:

    religionem,

    Nep. Ages. 2, 5:

    indutias,

    id. ib. 2, 4:

    voluntatem mortuorum,

    Cic. Verr. 2, 1, 47, § 124:

    legem,

    Quint. 9, 2, 83:

    privilegia athletis,

    Suet. Aug. 45.—So the formula in treating for peace: majestatem populi Romani comiter conservato, in Cic. Balb. 16, 35; Liv. 38, 11, 2; cf. Dig. 49, 15, 7, and v. comis, adv. fin. —With double acc.:

    incorrupta mei conserva foedera lecti,

    Prop. 4 (5), 3, 69.—Hence, conser-vans, antis, P. a., preservative; with gen.:

    quae conservantia sunt ejus statūs,

    Cic. Fin. 3, 5, 16.

    Lewis & Short latin dictionary > conservo

  • 49 Decius

    I.
    An ancient Italian praenomen:

    Decius Magius,

    Liv. 23, 7, 10; Vell. 2, 16, 2 al.—
    II.
    The name of an eminent plebeian gens at Rome. Its bestknown members were the two Decii (P. Decius Mus, father and son), who, as consuls, voluntarily devoted themselves to death to save their country (the former, in the Latin war, at Veseris, B.C. 340, the latter, in the Samnite war, at Sentinum, B.C. 295), Liv. 8, 9; 10, 27 sq.; Val. Max. 1, 7, 3; 5, 6, 5 sq.; Flor. 1, 14, 3; 1, 17, 7; Cic. Off. 2, 4, 16; id. Div. 1, 24, 51; id. Fin. 2, 19, 61; id. de Sen. 13, 43; Prop. 3, 11, 62 (4, 10, 62 M.). — Genit.:

    Deci,

    id. 4 (5), 1, 45. Cicero also mentions the grandson, who devoted himself at Asculum in the war against Pyrrhus, B.C. 279, Cic. Tusc. 1, 37, 89; id. Fin. 2, 19, 61 fin. —Hence,
    1.
    Dĕcius, a, um, adj., of or belonging to Decius, lex, of P. Decius Mus, Liv. 9, 30.—
    2.
    Dĕcĭānus, a, um, of or belonging to Decius:

    exercitus (i. e. of the second Decius),

    Liv. 10, 31.—
    III.
    An artist at Rome, B.C. 56, Plin. 34, 7, 18, § 44.

    Lewis & Short latin dictionary > Decius

  • 50 extermino

    ex-termĭno, āvi, ātum, 1, v. a. [terminus; qs. to drive beyond the boundaries; hence], to drive out or away, to expel, exile, banish (rare, save in Cic. and eccl. Lat.; syn.: expello, eicio, proicio, al.).
    I.
    Lit.:

    C. Marcellum exterminandum ex illa urbe curavit,

    Cic. Sest. 4, 9; cf.:

    haec tanta virtus (i. e. Milo) ex hac urbe expelletur, exterminabitur, proicietur?

    id. Mil. 37, 101:

    aliquem ex hominum communitate,

    id. Off. 3, 6, 32:

    aliquem de civitate,

    id. Balb. 22, 51:

    aliquem a suis diis penatibus (with expellere a patria),

    id. Sest. 13, 30:

    aliquem urbe atque agro,

    id. N. D. 1, 23, 63:

    peregrinos,

    id. Off. 3, 11, 47:

    aliquem,

    id. Rep. 3, 17:

    fucos in totum,

    Col. 9, 15, 2: herbam sulcis, id. poët. 10, 149.— Pass. in mid. force:

    cubiculo protinus exterminatur,

    App. M. 2, p. 125 fin.
    II.
    Trop., to put away, put aside, remove:

    auctoritatem vestram e civitate,

    Cic. Prov. Cons. 2, 3:

    quaestiones physicorum,

    id. Ac. 2, 41, 127:

    sic exterminatus animi atque attonitus,

    deprived of senses, senseless, App. M. 3, p. 138, 37 Hildebr.—
    III.
    To abolish, extirpate, destroy (late Lat.;

    syn.: exstirpo, deleo, etc.),

    Vulg. Sap. 16, 27; id. Apoc. 11, 18 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > extermino

  • 51 lethum

    lētum (sometimes written lēthum, from a supposed connection with lêthê), i, n. [acc. to Varr. L. L. 7, § 42 Müll., and Paul. ex Fest. p. 115 Müll., from lêthê; more prob. acc. to Prisc. p. 665 and 898 P., from leo, whence also deleo; root lī-; cf. Sanscr. vi-lī, to dissolve; Gr. limnê, limên, loimos]. death (ante-class., and in the class. period mostly poet.): ollus apparet in funeribus indictivis, cum dicitur: ollus leto datus est (qs. was [p. 1053] given up to oblivion), Varr. L. L. 7, § 42 Müll.—The phrase leto datus, dead: leto dare, to kill, often occurs:

    sos leto datos divos habento,

    Cic. Leg. 2, 9, 22: quorum liberi leto dati sunt in bello, Enn. ap. Non. 15, 13 (Trag. v. 378 Vahl.):

    qui te leto dabit,

    Pac. ib. 355, 18 (Trag. Rel. p. 79 Rib.); Verg. A. 5, 806; 11, 172; 12, 328; Ov. H. 2, 147:

    utrumque largus leto dedit ingenii fons,

    Juv. 10, 119; Phaedr. 1, 21, 9; 3, 16, 18: letum inimico deprecer, Enn. ap. Gell. 6, 16, 10 (Trag. v. 162 Vahl.):

    emortuus leto malo,

    Plaut. Aul. 4, 5, 1:

    letum sibi consciscere,

    id. Mil. 4, 6, 26:

    responde, quo leto censes ut peream,

    id. Merc. 2, 4, 15:

    leto offerre caput,

    Lucr. 3, 1041:

    mortis letique potitus,

    id. 4, 766:

    eodem sibi leto, quo ipse interisset, esse pereundum,

    Cic. Div. 1, 26, 56:

    turpi leto perire,

    id. Att. 10, 10, 5:

    ferre (alicui),

    Verg. A. 11, 872:

    leto sternendus,

    id. ib. 8, 566:

    sibi parere manu,

    id. ib. 6, 434:

    ostentant omnia letum,

    Cat. 64, 187:

    leto jam mala finissem,

    Tib. 2, 6, 19:

    leto adimere aliquem,

    to save from death, Hor. C. 3, 22, 3:

    leto se eripere,

    Verg. A. 2, 134:

    pari leto affici,

    Nep. Reg. 3, 2:

    me pessimo leto adficere,

    Liv. 22, 53, 11:

    novo genere leti mergi,

    id. 1, 51, 9; 2, 40, 10:

    oppetere,

    id. 45, 26.—
    B.
    Personified:

    consanguineus Leti Sopor,

    Verg. A. 6, 278. —
    II.
    Transf., of inanim, subjects, ruin, destruction ( poet. for interitus):

    tenues Teucrum res eripe leto,

    Verg. A. 5, 690; cf.:

    tum me, Juppiter Optime Maxime, domum, familiam remque meam pessimo leto afficias,

    Liv. 12, 53, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > lethum

  • 52 letum

    lētum (sometimes written lēthum, from a supposed connection with lêthê), i, n. [acc. to Varr. L. L. 7, § 42 Müll., and Paul. ex Fest. p. 115 Müll., from lêthê; more prob. acc. to Prisc. p. 665 and 898 P., from leo, whence also deleo; root lī-; cf. Sanscr. vi-lī, to dissolve; Gr. limnê, limên, loimos]. death (ante-class., and in the class. period mostly poet.): ollus apparet in funeribus indictivis, cum dicitur: ollus leto datus est (qs. was [p. 1053] given up to oblivion), Varr. L. L. 7, § 42 Müll.—The phrase leto datus, dead: leto dare, to kill, often occurs:

    sos leto datos divos habento,

    Cic. Leg. 2, 9, 22: quorum liberi leto dati sunt in bello, Enn. ap. Non. 15, 13 (Trag. v. 378 Vahl.):

    qui te leto dabit,

    Pac. ib. 355, 18 (Trag. Rel. p. 79 Rib.); Verg. A. 5, 806; 11, 172; 12, 328; Ov. H. 2, 147:

    utrumque largus leto dedit ingenii fons,

    Juv. 10, 119; Phaedr. 1, 21, 9; 3, 16, 18: letum inimico deprecer, Enn. ap. Gell. 6, 16, 10 (Trag. v. 162 Vahl.):

    emortuus leto malo,

    Plaut. Aul. 4, 5, 1:

    letum sibi consciscere,

    id. Mil. 4, 6, 26:

    responde, quo leto censes ut peream,

    id. Merc. 2, 4, 15:

    leto offerre caput,

    Lucr. 3, 1041:

    mortis letique potitus,

    id. 4, 766:

    eodem sibi leto, quo ipse interisset, esse pereundum,

    Cic. Div. 1, 26, 56:

    turpi leto perire,

    id. Att. 10, 10, 5:

    ferre (alicui),

    Verg. A. 11, 872:

    leto sternendus,

    id. ib. 8, 566:

    sibi parere manu,

    id. ib. 6, 434:

    ostentant omnia letum,

    Cat. 64, 187:

    leto jam mala finissem,

    Tib. 2, 6, 19:

    leto adimere aliquem,

    to save from death, Hor. C. 3, 22, 3:

    leto se eripere,

    Verg. A. 2, 134:

    pari leto affici,

    Nep. Reg. 3, 2:

    me pessimo leto adficere,

    Liv. 22, 53, 11:

    novo genere leti mergi,

    id. 1, 51, 9; 2, 40, 10:

    oppetere,

    id. 45, 26.—
    B.
    Personified:

    consanguineus Leti Sopor,

    Verg. A. 6, 278. —
    II.
    Transf., of inanim, subjects, ruin, destruction ( poet. for interitus):

    tenues Teucrum res eripe leto,

    Verg. A. 5, 690; cf.:

    tum me, Juppiter Optime Maxime, domum, familiam remque meam pessimo leto afficias,

    Liv. 12, 53, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > letum

  • 53 lucror

    lū̆cror, ātus, 1, v. dep. a. [id.], to gain, win, acquire, get, make (as profit).
    I.
    Lit.:

    cum lucrari impune posset auri pondo decem,

    Cic. Par. 3, 1:

    ut locupletes suum perdant, debitores lucrentur alienum,

    id. Off. 2, 24, 84:

    stipendium,

    to keep for one's self, put into one's own pocket, id. Verr. 2, 5, 24, § 61:

    Pythias emuncto lucrata Simone talentum,

    Hor. A. P. 238:

    lucrandi perdendive temeritas,

    Tac. G. 24:

    qui duo acceperat lucratus est alia duo,

    Vulg. Matt. 25, 17: majorem partem lucrari, to receive the larger share of profit in a partnership, Gai. Inst. 3, 149.—
    B.
    In partic., to gain by economy, to save:

    occasione lucrandi salis,

    Plin. 18, 7, 12, § 68.—
    II.
    Trop., to acquire, gain, win:

    qui domitā nomen ab Africā Lucratus rediit,

    Hor. C. 4, 8, 19:

    lucretur indicia veteris infamiae,

    i. e. I will make him a present of them, I will not mention them, Cic. Verr. 2, 1, 12, § 33; Stat. Th. 9, 779.—
    B.
    To win, persuade, convert (eccl. Lat.):

    factus sum Judaeis tamquam Judaeus, ut Judaeos lucrarer,

    Vulg. 1 Cor. 9, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > lucror

  • 54 Pirithous

    Pīrĭthŏus, i, m., = Peirithoos, son of Ixion, king of the Lapithœ, husband of Hippodamia, and friend of Theseus. After the death of Hippodamia, he descended, in company with Theseus, to the infernal regions, to carry away Proserpine; but was, together with Theseus, seized and detained in chains. Theseus was afterwards delivered by Hercules, who vainly endeavored to save Pirithoüs also, Ov. M. 8, 302 sq.:

    amatorem trecentae Pirithoum cohibent catenae,

    Hor. C. 3, 4, 79; 4, 7, 28:

    Aegidae Pirithoique fides,

    Ov. P. 2, 6, 26.

    Lewis & Short latin dictionary > Pirithous

  • 55 praeter

    praeter, adv. and prep. [prae, with the demonstrative suffix ter, as in inter, subter, propter], signifies motion by or past, and hence, also, beyond, or rest outside a thing.
    I.
    Adv., past, by, beyond (cf. praeterquam), in the trop. sense; i. e.
    A.
    Comparatively, before, beyond, above, more than (only ante-class.):

    quae praeter sapiet quam placet parentibus,

    Plaut. Pers. 3, 1, 38:

    quod mihi videre Facere, et praeter quam res te adhortatur tua,

    Ter. Heaut. 1, 1, 8.—
    B.
    Exceptionally, except, excepting, unless, save (class. but rare):

    etiam e Graecis ipsis diligenter cavendae sunt quaedam familiaritates, praeter hominum perpaucorum,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 5, § 16:

    ne quis praeter armatus violaretur,

    Liv. 4, 59, 7 Weissenb. ad loc.:

    diem statuit, ante quam liceret sine fraude ab armis discedere, praeter rerum capitalium damnatis,

    Sall. C. 36, 2:

    religionum usquequaque contemptor, praeter unius deae Syriae,

    Suet. Ner. 56; id. Claud. 4 fin.: exsules, praeter caedis damnati, restituebantur, [p. 1434] Just. 13, 5, 2:

    praeter hodie,

    Vulg. Gen. 21, 26:

    nil praeter salices cassaque canna fuit,

    Ov. F. 6, 406:

    uti pueri in curiam ne introeant, praeter ille unus Papirius,

    Gell. 1, 23, 13.—In connection with the particles si, quod, que:

    praeter si aliter nequeas,

    unless, Varr. R. R. 1, 41 fin.:

    praeter quod epulis alienis voluptates meas anteferrem, etc.,

    besides that, App. M. 2, p. 122:

    montes in Arcadiā Cyllene, Lycaeus... praeterque ignobiles octo,

    and besides, and also, Plin. 4, 6, 10, § 21:

    praeterque,

    id. 5, 1, 1, § 16; 8, 42, 67, § 166; 9, 39, 64, § 138; 11, 4, 3, § 10. —For praeter quam and praeter propter, v. praeterquam and praeterpropter.—
    II.
    Prep. with acc., past, by, before, in front of, along.
    A.
    Lit., of place (rare but class.):

    mustela murem mihi abstulit praeter pedes,

    Plaut. Stich. 3, 2, 7:

    magni montes solem succedere praeter,

    Lucr. 4, 139:

    praeter castra Caesaris suas copias transduxit,

    Caes. B. G. 1, 48:

    servi ejus praeter oculos Lollii haec omnia ferebant,

    before the eyes of, Cic. Verr. 2, 3, 25, § 62:

    Ligures praeter oram Etrusci maris Neapolim transmisit,

    Liv. 40, 41:

    praeter radices montis lapsus amnis,

    Plin. 6, 3, 4, § 10:

    praeter ora suorum,

    Tac. H. 4, 30:

    tela volant... Praeter utrumque latus praeterque et lumen et aures,

    Ov. M. 5, 158:

    praeter majorum cineres rapitur Lateranus,

    Juv. 8, 146.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., over, beyond; against, contrary to, aside from:

    nihil praeter rem locuti sumus,

    beside the matter, irrelevant, Auct. Her. 4, 1, 1:

    praeter aetatem stultus,

    Plaut. Ep. 1, 2, 3:

    praeter aequom delinquere,

    id. Bacch. 3, 3, 14:

    multa praeter spem evenisse,

    id. Rud. 2, 3, 69; cf.:

    quor sedebas in foro Tu solus praeter alios,

    apart from, id. Ps. 3, 2, 13:

    praeter naturam praeterque fatum,

    Cic. Phil. 1, 4, 10:

    praeter consuetudinem,

    id. Div. 2, 28, 60:

    cum lacus Albanus praeter modum crevisset,

    id. ib. 1, 44, 100:

    quod mihi videre praeter aetatem tuam Facere,

    Ter. Heaut. 1, 1, 7.—
    2.
    In partic.
    a.
    Comparatively, of that which goes beyond something else, beyond, above, more than; esp.:

    praeter ceteros, alios, omnes, etc.: illud praeter alia mira miror,

    Plaut. Am. 2, 2, 140:

    praeter ceteros laborabis,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43; id. Sull. 3, 7:

    quae me igitur res praeter ceteros impulit, ut, etc.,

    id. Rosc. Am. 1, 2:

    necesse est quod mihi consuli praecipuum fuit praeter alios, id jam privato cum ceteris esse commune,

    id. Sull. 3, 9:

    ut Argonautas praeter omnes candidum Medea mirata est ducem,

    Hor. Epod. 3, 9; Ter. And. 1, 1, 31.—With neg.:

    nonne ostendis te vereri, quod praeter ceteros tu metuere non debeas,

    less than the rest, Cic. Rosc. Am. 50, 145.—
    b.
    Of that besides which there is something else in addition, besides, together with, in addition to:

    ut praeter se denos ad colloquium adducerent,

    Caes. B. G. 1, 43:

    praeter imperatas pecunias,

    id. B. C. 3, 32:

    ut praeter auctoritatem vires quoque haberet,

    id. ib. 3, 57:

    praeter illud commodum, quod, etc., tum etiam, etc.,

    Col. 4, 18.—
    c.
    Exceptionally, besides, except:

    nec nobis praeter me alius est servos,

    Plaut. Am. 1, 1, 244:

    hoc nemini praeter me videtur,

    Cic. Att. 1, 1, 2:

    omnibus sententiis praeter unam condemnatus est,

    id. Clu. 20, 55:

    neque vestitus, praeter pelles habeant,

    Caes. B. G. 4, 1:

    frumentum omne, praeter quod secum portaturi erant, comburunt,

    id. ib. 1, 5:

    nullas (litteras) acceperam praeter quae mihi binae redditae sunt, etc.,

    Cic. Att. 5, 3, 2:

    ex plurimis honoribus, praeter paucos non recepit,

    Suet. Tib. 26.—
    d.
    Praeter haec, for praeterea, besides that, besides, moreover (ante- and postclass.), Ter. Ad. 5, 3, 61; Cels. 2, 4.
    In composition, praeter has the signification of past, by, and beyond, or besides; e.
    g. praeterducere, praetermittere, praeterea.

    Lewis & Short latin dictionary > praeter

  • 56 praeterquam

    praeter-quam (separate, praeter enim quam, Cic. Leg. 3, 19, 45; Plaut. Pers. 3, 1, 38 infra), adv., beyond, besides, except, save (class.):

    neque, praeterquam quas ipse amor molestias Habet, addas,

    Ter. Eun. 1, 1, 32:

    verbum si mihi unum, praeterquam quod to rogo, faxis, cave,

    id. And. 4, 4, 14:

    virgo quae praeter sapiet quam placet parentibus,

    Plaut. Pers. 3, 1, 38:

    nullum praemium postulo, praeterquam hujus diei memoriam sempiternam,

    Cic. Cat. 3, 11, 26:

    interrogari, num quo crimine esset accusatus, praeterquam veneni ejus,

    id. Clu. 38, 105:

    a quā (moneta), praeterquam de sue plenā, quid umquam moniti sumus?

    id. Div. 2, 32, 69:

    si nullam praeterquam vitae nostrae jacturam fieri viderem,

    Caes. B. G. 7, 77:

    sine ullis doloribus, praeterquam quos ex curatione capiebat,

    Nep. Att. 21, 3:

    nec quod nos ex conubio vestro petamus, quicquam est, praeterquam ut, etc.,

    Liv. 4, 4, 12:

    multitudo coalescere nullā re praeterquam legibus poterat,

    id. 1, 8, 1; 4, 17, 6; 4, 48, 3;

    26, 42, 8: telum hastili abiegno et cetera tereti praeterquam ad extremum,

    id. 21, 8, 10:

    cuncta potest... vetustas, Praeterquam curas attenuare meas,

    Ov. Tr. 4, 6, 17.—With etiam, quoque, tum vero, besides, = not only... but also:

    malum, praeterquam atrox, etiam novum,

    Liv. 22, 53, 6; 30, 6, 4 Weissenb. ad loc.; cf. id. 6, 24, 7:

    Syracusarum oppugnatio ad finem venit, praeterquam vi ac virtute ducis, intestinā etiam proditione adjuta,

    id. 25, 23:

    lusit... praeterquam Decembri mense, aliis quoque festis ac profestis diebus,

    Suet. Aug. 71:

    declamaverat Antonius praeterquam semper alias, tum vero nimium quantum delectabiliter,

    Gell. 15, 1, 1: praeterquam si, except when, unless:

    hippopotamus tergoris impenetrabilis, praeterquam si umore madeat,

    Plin. 8, 25, 39, § 95: praeterquam quod, except that:

    omnes mihi labores fuere leves, praeterquam tui carendum quod erat,

    Ter. Heaut. 2, 4, 20:

    praeterquam quod sine te, ceterum satis commode, etc.,

    Cic. Q. Fr. 2, 14, 1:

    praeterquam quod ita Quintio placeret,

    Liv. 35, 25:

    amissio nullius animae, praeterquam navis,

    but... only, Vulg. Act. 27, 22.—With praeterea:

    praeter enim quam quod comitia illa essent armis gesta servilibus, praeterea, etc.,

    Cic. Leg. 3, 19, 45.—
    II.
    For praeterquam quod, except that, Plin. 20, 10, 42, § 108.

    Lewis & Short latin dictionary > praeterquam

  • 57 resalvare

    rĕ-salvāre, v. a., to save again, redeem:

    animam suam,

    Hier. Ep. 98, 21 fin.: resalvati ex monte Zion, Aug. Civ. Dei, 18, 31, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > resalvare

  • 58 saltem

    saltem (sometimes in MSS. saltim; cf. Aus. Ep. 7, 23; and Prisc. p. 1013 P.), adv. [old acc. form, from salvus, salus]. prop., saved, reserved (salvā re; compare Engl. save, except). It serves to point out that which still remains or holds good, in spite of or by way of exception to something opposed to it; and accordingly is used (like certe, II.) as a restrictive particle, at least, at the least, at all events, anyhow.
    I.
    Affirmatively (class.).
    A.
    With a statement of the opposite:

    si illud non licet, Saltem hoc licebit,

    Ter. Eun. 4, 2, 12; Plaut. Capt. 3, 1, 26:

    semper tu hoc facito cogites, tute uti sis optimus: Si id nequeas, saltem ut optimis sis proximus,

    id. Trin. 2, 4, 86; cf. Quint. 10, 1, 127:

    saltem accurate, ut metui videar, si resciverim,

    Ter. And. 3, 2, 14:

    impetrabo, ut aliquot saltem nuptiis prodat dies,

    id. ib. 2, 1, 13:

    si alia membra vino madeant, cor sit saltem sobrium,

    Plaut. Truc. 4, 4, 2:

    etsi istuc mihi acerbum'st... saltem id volupe est, cum, etc.,

    id. Mil. 4, 5, 12:

    quo provocati a me venire noluerunt, revocati saltem revertantur,

    Cic. Agr. 3, 1, 1:

    attrepidate saltem, nam vos approperare haud postulo,

    Plaut. Poen. 3, 1, 41; cf.:

    vere nihil potes dicere: finge aliquid saltem commode,

    Cic. Rosc. Am. 19, 54; id. Fl. 13, 35:

    eripe mihi hunc dolorem aut minue saltem,

    id. Att. 9, 6, 5: neque iis (militibus) posse persuaderi, ut eum defendant aut sequantur saltem, * Caes. B. C. 1, 6; Quint. 6, 5, 1; Plaut. Merc. 3, 4, 52: utinam quietis temporibus atque aliquo, si non bono, at saltem certo statu civitatis haec inter nos studia exercere possemus! Cic. Fam. 9, 8, 2; id. Pis. 11, 24.—In a question:

    quis ego sum saltem, si non sum Sosia?

    tell me, at least, who I am; then who am I, pray? Plaut. Am. 1, 2, 282.—
    B.
    Without mention of the opposite:

    istuc sapienter saltem fecit filius,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 103:

    saltem aliquem velim, qui mihi ex his locis viam monstret,

    id. Rud. 1, 3, 29:

    saltem Pseudolum mihi dedas,

    id. Ps. 4, 7, 127:

    saltem aliquid de pondere detraxisset,

    Cic. Fin. 4, 20, 57:

    nunc saltem ad illos calculos revertamur,

    id. Att. 8, 12, 5:

    saltem tenet hoc nos,

    Hor. S. 1, 6, 44:

    ut opperiare hos sex dies saltem modo,

    Plaut. Ps. 1, 3, 87; cf.:

    triduom hoc saltem,

    id. Truc. 4, 4, 21:

    saltem tantisper, dum, etc.,

    id. Rud. 4, 4, 146:

    antehac quidem sperare saltem licebat: nunc etiam id ereptum est,

    Cic. Fam. 12, 23, 3:

    at grammatici saltem omnes descendent,

    Quint. 1, 4, 7. This last mode of enunciation forms the transition to its use,
    II.
    With the negatives non, neque, to indicate that not even a single remaining thing specified holds good; and, consequently, = ne... quidem, not at least, not even, nor even (so perh. only since the Aug. per.):

    ibi tribuni militum non praemunito vallo, non deorum saltem, si non hominum, memores, nec auspicato, etc.... instruunt aciem,

    Liv. 5, 38; 2, 43, 8; 6, 2, 19; Quint. 10, 7, 20; Plin. Pan. 82, 1; App. M. 7, p. 194, 33 al.:

    neque enim mihi illud saltem placet, quod, etc.,

    Quint. 1, 1, 24; cf.:

    nec vero saltem iis sufficiat, etc.,

    id. 10, 2, 15:

    non fratrem, non patruum saltem porta tenus obvium,

    Tac. A. 3, 5 fin.:

    nec deformitate istā saltem flumina carebant atque amnes,

    Plin. Pan. 82, 3:

    ut ipsum iter neque impervium neque saltem durum putent,

    Quint. 12, 11, 11:

    nec mihi statuta saltem cibaria praestabantur,

    App. M. 7, p. 194, 33.—Cf. with vix:

    illud vix saltem praecipiendum videtur, ne, etc.,

    Quint. 6, 4, 15.—After ne... quidem:

    ut ne a sententiis quidem ac verbis saltem singulis possit separari,

    Quint. 6, 5, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > saltem

  • 59 salveo

    salvĕo, ēre, v. n. [salvus].
    I.
    To be well, or in good health; so in the verb. finit. only once in a lusus verbb. with the foll.; v. II. 1. fin.
    II.
    In partic., as a term of salutation.
    1.
    Salve, salveto, salvete, God save you; how are you? I hope you are well; and, salvere jubeo, I bid you good-day, goodday, welcome, etc. (very freq. and class.; cf.: haveo, valeo): Ly. Charmidem Lysiteles salutat. Ca. Non ego sum salutis dignus? Ly. Immo salve, Callicles, Plaut. Trin. 5, 2, 29: Ph. Curculio exoptate, salve. Cu. Salve. Ph. Salvum gaudeo te advenire, id. Curc. 2, 3, 27: Cr. O Mysis, salve. My. Salvus sis, Crito, Ter. And. 4, 5, 7: He. Ergasile, salve. Er. Di te bene ament, Hegio, Plaut. Capt. 1, 2, 35: Am. Salve, adulescens. Sc. Et tu multum salveto, adulescentula, id. Rud. 2, 4, 3: Pl. Pater, salveto, amboque adeo. Dac. Salvos sies, id. ib. 1, 2, 15: Le. Gymnasium flagri, salveto. Li. Quid agis, custos carceris? id. As. 2, 2, 31; cf. id. Curc. 2, 1, 19:

    accessi ad adulescentes in foro: Salvete, inquam, etc.,

    id. Capt. 3, 1, 19:

    salvete, Athenae, te video libens,

    id. Stich. 5, 2, 1:

    salvete, fures maritimi,

    id. Rud. 2, 2, 5:

    ibo advorsum... Jubeo te salvere voce summā,

    id. As. 2, 2, 30:

    salvere jussi,

    id. ib. 2, 4, 4:

    jusseram salvere te,

    id. Curc. 4, 4, 4: Dionysium jube salvere, greet (for me), Cic. Att. 4, 14, 2; cf.:

    Alexin salvere jubeas velim,

    id. ib. 7, 7, 7:

    salvere jubet prior,

    Hor. Ep. 1, 7, 66:

    regem parentemque urbis Romanae salvere omnes jubent,

    Liv. 1, 16.—Hence, also, once, salvebis, i. e. you are saluted:

    salvebis a meo Cicerone,

    Cic. Att. 6, 2, 10.—Of a salutation, i. e. adoration of a divinity:

    salve, vera Jovis proles (sc. Hercules),

    Verg. A. 8, 301.— Poet., in a solemn address to any revered object:

    salve, magna parens frugum, Saturnia tellus,

    Verg. G. 2, 173; Hor. C. 1, 32, 15:

    o salve Lapithaeae gloria gentis,

    Ov. M. 12, 530:

    salve, laeta dies,

    id. F. 1, 87.—Also on one's sneezing, God bless you! Giton ter continuo sternutavit... Eumolpus salvere Gitona jubet, Petr. 98, 4. —In a lusus verbb. alluding to the prim. signif.: Ph. Salve. Le. Egon' salva sim, quae siti sicca sum? Plaut. Curc. 1, 2, 26; cf. infra, 2.—With a similar allusion, in the verb. finit.: As. Salve. St. Sat mihi'st tuae salutis, nihil moror, sat salveo;

    Aegrotare malim, quam esse tuā salute sanior,

    Plaut. Truc. 2, 2, 4 sq. —
    2.
    Sometimes with vale, in taking leave, farewell, goodby, adieu:

    vale atque salve,

    Plaut. Capt. 3, 5, 86; cf.:

    vale, salve,

    Cic. Fam. 16, 9, 4:

    salveto tu, tu vale,

    Plaut. Men. 5, 9, 17;

    in reply to salvus sis,

    id. Stich. 2, 1, 44.— Hence, also, in bidding farewell to the dead: ideo mortuis Salve et Vale dici, non quod aut valere aut salvi esse possunt, sed quod ab his recedimus, eos numquam visuri, Varr. ap. Serv. Verg. A. 11, 97:

    salve aeternum mihi, maxime Palla, Aeternumque vale,

    Verg. A. 11, 97; cf.

    , in imitation: salve supremum, senior mitissime patrum, Supremumque vale,

    Stat. S. 3, 3, 208; Inscr. Orell. 4747.—In allusion to the literal signif. (v. supra): Ar. Salve. Ph. Salvere me jubes, quoi tu abiens affers morbum, Plaut. As. 3, 3, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > salveo

  • 60 salvifico

    salvĭfĭco, āre, v. a. [salvus-facio], to save, deliver (late Lat.):

    pater istā memet ab horā Salvifica,

    Sedul. 5, 7:

    me,

    Vulg. Johan. 12, 27:

    mundum,

    id. ib. 12, 47.

    Lewis & Short latin dictionary > salvifico

См. также в других словарях:

  • Save Me — may refer to:Musicongs* Save Me (Baboon single), a 1993 rock song by Baboon * Save Me (Big Country song), a 1990 rock song by Big Country * Save Me (Damageplan song), a 2004 metal song by Damageplan from New Found Power * Save Me (Embrace song),… …   Wikipedia

  • save — [seɪv] verb 1. also save something → up [intransitive, transitive] FINANCE to keep or collect money to use later, especially when you gradually add more money over a period of time: • She saves £200 a month from her salary. • We want to increase… …   Financial and business terms

  • Save — Flusssystem der Save DatenVorlage:Infobox Fluss/GKZ fehlt Lage Slowenie …   Deutsch Wikipedia

  • Save.tv — ist ein browserbasierter Dienst, der registrierten Nutzern seit September 2005 online die Funktionalität eines Videorekorders zur Verfügung stellt. Hierbei liegt die Konzentration auf deutschen Fernsehsendern. Nach einem 14 tägigen kostenlosen… …   Deutsch Wikipedia

  • Save — Save, v. t. [imp. & p. p. {Saved}; p. pr. & vb. n. {Saving}.] [OE. saven, sauven, salven, OF. salver, sauver, F. sauver, L. salvare, fr. salvus saved, safe. See {Safe}, a.] 1. To make safe; to procure the safety of; to preserve from injury,… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • SAVE — steht als Fluss für: Save, ein Fluss in Südosteuropa Save (Frankreich), ein Fluss in Frankreich Save (Afrika), ein Fluss durch Simbabwe und Mosambik SAVE steht für: Shareware Autoren Vereinigung, ein Verein Siehe auch Save Me …   Deutsch Wikipedia

  • Save.TV — ist ein browserbasierter Dienst, der registrierten Nutzern seit September 2005 online die Funktionalität eines Videorekorders zur Verfügung stellt. Hierbei liegt die Konzentration auf deutschen Fernsehsendern. Nach einem 14 tägigen kostenlosen… …   Deutsch Wikipedia

  • Save — may refer to: *Save (baseball), when a pitcher finishes a game for the winning team under certain prescribed circumstances *Save (ice hockey), when a goalie prevents a goalA place: *Save (Garonne), a river in southern France *Save River (Africa) …   Wikipedia

  • Savè — Administration Pays  Benin !Bénin Département Collines Maire Mandat e …   Wikipédia en Français

  • Savé — Savè Savè     Administration …   Wikipédia en Français

  • save — Ⅰ. save [1] ► VERB 1) keep safe or rescue from harm or danger. 2) prevent from dying. 3) (in Christian use) preserve (a soul) from damnation. 4) store up for future use. 5) Computing keep (data) by moving a copy to a storage location. 6) …   English terms dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»