Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

rogitare/de

  • 1 rogitare

    rogitare v.tr. ( rògito; aus. essere) ( Dir) dresser l'acte notarié de: rogitare un appartamento dresser l'acte notarié du compromis de vente d'un appartement.

    Dizionario Italiano-Francese > rogitare

  • 2 rogitare

    rogitare v. intr. (dir.) to draw* up a (notarial) deed.

    Dizionario Italiano-Inglese > rogitare

  • 3 deficio

    dēfĭcĭo, ĕre, fēci, fectum [de + facio]    - arch. defexit = defecerit Liv. 1, 24, 8.    - passif: deficior mais aussi defit. - intr. - [st1]1 [-] se séparer de, se détacher de; quitter un parti, faire défection, renoncer.    - ab aliqua re deficere, Caes. BG. 3, 3, 3: se détacher d'une chose.    - ab aliquo deficere, Caes. BG. 2, 14, 3: se détacher de qqn.    - a patribus ad plebem deficere, Liv. 6, 20, 3: se détacher des patriciens pour embrasser la cause des plébéiens.    - ad Poenos deficere, Liv. 22, 61, 11: passer du côté des Carthaginois.    - absol. civitates quae defecerant, Caes. BG. 3, 17, 2: les cités qui avaient fait défection.    - si a virtute defeceris, Cic. Lae. 37: si tu abandonnes le parti de la vertu.    - si utilitas ab amicitia defecerit, Cic. Fin. 2, 79, si l'intérêt n'est plus d'accord avec l'amitié.    - deficere a cultu idolorum, Lact.: renoncer au culte des idoles.    - ut a me ipse deficerem, Cic. Fam. 2, 16, 1: pour me manquer à moi-même.    - deficere ab amicitia populi Romani, Caes. B. G. 5, 3, 3: renoncer à l'alliance du peuple romain.    - avec abl. illis legibus populus Romanus prior non deficiet, Liv. 1, 24, 8: le peuple romain ne s'écartera pas le premier de ces clauses. [st1]2 [-] cesser, faire faute, manquer.    - vires, tela nostris deficiunt Caes. BG. 3, 5, 1 [mss]: les forces, les traits manquent à nos soldats.    - absol. materia, frumentum deficit, Caes. BC. 2, 37, 6: le bois, le blé fait défaut.    - vererer ne vox viresque deficerent, Cic. Verr. 1, 31: je craindrais que la voix et les forces ne me fissent défaut.    - memoria deficit, Cic. Fin. 2, 44: la mémoire fait défaut.    - luna deficit, Cic. Rep. 1, 23: la lune s'éclipse.    - multi Gallicis tot bellis defecerant, Caes. BC. 3, 2, 3: beaucoup avaient été rendus invalides par tant de campagnes en Gaule.    - (animo) deficere, Caes. Cic.: perdre courage.    - jam stragis acervis deficiunt campi, Sil. 8: déjà la plaine ne suffit plus aux cadavres amoncelés.    - si tempus anni ad bellum gerendum deficeret, Caes. BG. 4: si la saison trop avancée ne lui laissait pas le temps de faire campagne.    - deficere legibus, Liv.: violer les lois.    - nisi debitores defecerint, Dig.: à moins que les débiteurs ne soient insolvables.    - non comminus pugnando deficiebant, Caes. BC. 2: ils ne lâchaient pas pied dans le combat corps à corps.    - singuli numquam exsatiabuntur, res publica deficiet, Tac. An. 2: aucun d'eux en particulier ne sera jamais rassasié et l'Etat s'épuisera (= fera faillite).    - deficere (vitā): mourir.    - in hac voce defecit: "Livia, nostri conjugii memor vive!" Suet.: il expira en prononçant ces mots: "Livie, souviens-toi de notre union." [st1]3 [-] finir, disparaître; se terminer en.    - progenies Caesarum in Nerone defecit, Suet. Galb. 1, l: la famille des Césars s'éteignit avec Néron.    - ultima pars aulae deficientis, Mart.: l'extrémité du palais qui a disparu.    - deficere mucrone, Plin.: se terminer en pointe.    - in deficiente porticu, Petr.: au bout d'un portique. - tr. - [st1]3 [-] abandonner, quitter, manquer à.    - quem jam sanguis viresque deficiunt, Caes. BG. 7, 50, 6: que déjà le sang et les forces abandonnent.    - me dies, vox, latera deficiant, si velim... Cic. Verr. 2, 52: le jour, la voix, les poumons me feraient défaut, si je voulais...    - tempus te citius quam oratio deficeret, Cic. Amer. 89: le temps te manquerait plus tôt que les paroles.    - poét., avec inf. nec me deficiet nautas rogitare, Prop. 1, 8, 23: et je ne cesserai pas d'interroger les matelots.    - deficiam scandere montes, Sil.: je me lasserai de gravir les montagnes.    - au passif cum a viribus deficeretur, Caes. BC. 3, 64, 3: comme ses forces l'abandonnaient.    - mulier consilio et ratione deficitur, Cic. Clu. 184: cette femme est dépourvue de sagesse et de raison.    - aqua ciboque defecti, Quint. 3, 8, 23: manquant d'eau et de vivres.    - defectus facultatibus, Dig. 23, 3, 33: privé de ses moyens.    - defici, Cic. Br. 34: être abandonné = être à court dans la respiration.    - voir defectus.
    * * *
    dēfĭcĭo, ĕre, fēci, fectum [de + facio]    - arch. defexit = defecerit Liv. 1, 24, 8.    - passif: deficior mais aussi defit. - intr. - [st1]1 [-] se séparer de, se détacher de; quitter un parti, faire défection, renoncer.    - ab aliqua re deficere, Caes. BG. 3, 3, 3: se détacher d'une chose.    - ab aliquo deficere, Caes. BG. 2, 14, 3: se détacher de qqn.    - a patribus ad plebem deficere, Liv. 6, 20, 3: se détacher des patriciens pour embrasser la cause des plébéiens.    - ad Poenos deficere, Liv. 22, 61, 11: passer du côté des Carthaginois.    - absol. civitates quae defecerant, Caes. BG. 3, 17, 2: les cités qui avaient fait défection.    - si a virtute defeceris, Cic. Lae. 37: si tu abandonnes le parti de la vertu.    - si utilitas ab amicitia defecerit, Cic. Fin. 2, 79, si l'intérêt n'est plus d'accord avec l'amitié.    - deficere a cultu idolorum, Lact.: renoncer au culte des idoles.    - ut a me ipse deficerem, Cic. Fam. 2, 16, 1: pour me manquer à moi-même.    - deficere ab amicitia populi Romani, Caes. B. G. 5, 3, 3: renoncer à l'alliance du peuple romain.    - avec abl. illis legibus populus Romanus prior non deficiet, Liv. 1, 24, 8: le peuple romain ne s'écartera pas le premier de ces clauses. [st1]2 [-] cesser, faire faute, manquer.    - vires, tela nostris deficiunt Caes. BG. 3, 5, 1 [mss]: les forces, les traits manquent à nos soldats.    - absol. materia, frumentum deficit, Caes. BC. 2, 37, 6: le bois, le blé fait défaut.    - vererer ne vox viresque deficerent, Cic. Verr. 1, 31: je craindrais que la voix et les forces ne me fissent défaut.    - memoria deficit, Cic. Fin. 2, 44: la mémoire fait défaut.    - luna deficit, Cic. Rep. 1, 23: la lune s'éclipse.    - multi Gallicis tot bellis defecerant, Caes. BC. 3, 2, 3: beaucoup avaient été rendus invalides par tant de campagnes en Gaule.    - (animo) deficere, Caes. Cic.: perdre courage.    - jam stragis acervis deficiunt campi, Sil. 8: déjà la plaine ne suffit plus aux cadavres amoncelés.    - si tempus anni ad bellum gerendum deficeret, Caes. BG. 4: si la saison trop avancée ne lui laissait pas le temps de faire campagne.    - deficere legibus, Liv.: violer les lois.    - nisi debitores defecerint, Dig.: à moins que les débiteurs ne soient insolvables.    - non comminus pugnando deficiebant, Caes. BC. 2: ils ne lâchaient pas pied dans le combat corps à corps.    - singuli numquam exsatiabuntur, res publica deficiet, Tac. An. 2: aucun d'eux en particulier ne sera jamais rassasié et l'Etat s'épuisera (= fera faillite).    - deficere (vitā): mourir.    - in hac voce defecit: "Livia, nostri conjugii memor vive!" Suet.: il expira en prononçant ces mots: "Livie, souviens-toi de notre union." [st1]3 [-] finir, disparaître; se terminer en.    - progenies Caesarum in Nerone defecit, Suet. Galb. 1, l: la famille des Césars s'éteignit avec Néron.    - ultima pars aulae deficientis, Mart.: l'extrémité du palais qui a disparu.    - deficere mucrone, Plin.: se terminer en pointe.    - in deficiente porticu, Petr.: au bout d'un portique. - tr. - [st1]3 [-] abandonner, quitter, manquer à.    - quem jam sanguis viresque deficiunt, Caes. BG. 7, 50, 6: que déjà le sang et les forces abandonnent.    - me dies, vox, latera deficiant, si velim... Cic. Verr. 2, 52: le jour, la voix, les poumons me feraient défaut, si je voulais...    - tempus te citius quam oratio deficeret, Cic. Amer. 89: le temps te manquerait plus tôt que les paroles.    - poét., avec inf. nec me deficiet nautas rogitare, Prop. 1, 8, 23: et je ne cesserai pas d'interroger les matelots.    - deficiam scandere montes, Sil.: je me lasserai de gravir les montagnes.    - au passif cum a viribus deficeretur, Caes. BC. 3, 64, 3: comme ses forces l'abandonnaient.    - mulier consilio et ratione deficitur, Cic. Clu. 184: cette femme est dépourvue de sagesse et de raison.    - aqua ciboque defecti, Quint. 3, 8, 23: manquant d'eau et de vivres.    - defectus facultatibus, Dig. 23, 3, 33: privé de ses moyens.    - defici, Cic. Br. 34: être abandonné = être à court dans la respiration.    - voir defectus.
    * * *
        Deficere, pro Deesse. Cic. Vererer ne mihi vox viresque deficerent. Que la force ne me defaillist.
    \
        Anima deficit per aestum. Cels. Le cueur default, On s'esvanouit.
    \
        In causa aliquem deficiunt omnia. Cic. Toutes choses luy defaillent.
    \
        Dolor me non deficit. Cic. Ma douleur ne cesse point, Ne me laisse point.
    \
        Improbitas aliquem defecit. Cic. Luy a defailli.
    \
        Deficit luna nocturno tempore. Plin. La lune eclipse, ou default par nuict.
    \
        Membra deficiunt. Lucret. Defaillent, et perdent toute force et vertu.
    \
        Deficit illum prudentia. Cic. Il ha faulte de prudence.
    \
        Deficit et extinguitur Sol. Cic. Le soleil eclipse et default.
    \
        Deficiunt me solatia. Cic. J'ay faulte de soulagement, ou de soulas.
    \
        Deficiunt syluae glandes. Virg. Les forests n'ont point de gland.
    \
        Tempus hercule te citius, quam oratio, deficeret. Cic. Tu aurois plus tost faulte de temps, que de parolle.
    \
        Discentes vita deficit. Cic. Ils meurent en apprenant, Leur vie n'est point assez longue pour apprendre, La vie leur default.
    \
        Vox eum defecit. Cic. La voix luy est faillie.
    \
        Deficit in mucronem figura. Plin. Elle va en aguisant, en poincte.
    \
        Deficere. Sallust. Se rendre du parti contraire, Se revolter.
    \
        Deficere a principe aliquo ad alium. Liu. Abandonner le service ou l'alliance d'un prince, et se mettre au service ou en l'alliance de son ennemi.
    \
        Quid ages, si vtilitas ab amicitia defecerit? Cic. Si prouffit se depart d'avec amitié? Si l'amitié d'autruy te vient à dommage, t'est dommageable? ou Si l'amitié d'autruy ne te porte point de prouffit?
    \
        Deficere a virtute. Cic. Delaisser vertu.
    \
        A seipso deficere, Est mores mutare. Cic. N'estre plus semblable à soymesme, Changer de conditions.
    \
        Deficere a vita. Cic. Se tuer.
    \
        Deficere, pro Defetisci, neutrum. Mart. Cic. Estre si las qu'on n'en puisse plus.
    \
        Concidere et deficere. Cic. Tomber et defaillir, Perdre toute force et vertu.
    \
        Deficere animo, animis, viribus. Cic. Defaillir de courage et de force.
    \
        Animo non deficiam. Cic. Le cueur ne me fauldra point, J'auray tousjours bon courage.
    \
        Deficere alimento. Colum. Avoir faulte de nourriture.
    \
        Deficere coeptis. Valer. Flac. Ne point poursuyvre et continuer son entreprinse, ou ce qu'on a commencé.
    \
        Mente deficere. Ouid. Perdre le sens et l'entendement.
    \
        Deficere visu. Sueton. Perdre la veue, Quand la veue default.
    \
        Deficior, passiue. Colum. Si memoria deficitur. Si la memoire luy default, S'il ha faulte de memoire.
    \
        Mulier abundat audacia, consilio et ratione deficitur. Cic. Elle est desprouveue, ou Elle ha faulte de bon sens et de raison.
    \
        Deficitur aqua salienti haec amoenitas. Plin. iunior. Elle ha faulte d'eaue vive.

    Dictionarium latinogallicum > deficio

  • 4 rogito

    rŏgĭto, āre, āvi, ātum - tr. - demander instamment.
    * * *
    rŏgĭto, āre, āvi, ātum - tr. - demander instamment.
    * * *
        Rogitat ad coenam vt veniat. Terent. Il la prie bien fort, etc.
    \
        Rogitare. Terent. S'enquerir à quelqu'un de quelque chose.
    \
        Quid rei sit, rogitant. Liu. Ils demandent.
    \
        Rogitare super aliquo. Virgil. De quelqu'un.

    Dictionarium latinogallicum > rogito

  • 5 deficio

    dē-ficio, fēcī, fectum, ere [ facio ]
    1) отложиться, отпасть, изменить (d. abaliquo L, C etc.; d. ab amicitia populi Romani Cs)
    2) оказываться недостаточным, не хватать, недоставать (si cibaria defecerint in navigatione Dig)
    dies deficiat, si velim eam causam defendere C — не хватило бы дня, если бы я пожелал защищать это дело
    horrea fecundas ad messes deficientia Tib — житницы, которые не в состоянии вместить богатый урожай
    3)
    nec animo defēcit, nec consilio L — он не утратил ни мужества, ни благоразумия
    d. aliquem (редко alicui) — недоставать у кого-л. (tempus deficit aliquem VM; tela nostris — v. l. nostros — deficiunt Cs)
    б) pass.
    deficitur aliquis (aliquid) (ab) aliquā re — кто-(что-)л. лишен(о) чего-л. (defici a viribus Cs; defici pecunia Sen)
    defici animo QC — лишиться сознания, но (см. выше)
    animo defĭcere Lcr, Cs etc. или просто d. Cs, C etc. — пасть духом, приуныть
    defectum corpore caput PJ — голова, отделённая от тела
    4) беднеть, нищать, банкротиться, становиться неплатёжеспособным ( si debitores defecerint Dig)
    5) гаснуть, угасать
    ignis deficit V — огонь гаснет (догорает), но
    tenent Danai quā deficit ignis V — данайцы захватили (всё), что пощадил огонь
    6)
    а) убывать, убавляться, уменьшаться
    б) подходить к концу, оканчиваться
    7) (тж. d. vitā Pl) умирать, скончаться (d. prope lucem Su; deficit omne, quod nascitur Q)
    d. sanguine et spiritu VMумереть от потери крови
    8) юр. быть или оказаться недействительным, утратить силу (deficit interdictum Dig)
    9) уходить, покидать (orbem O; somnus deficit aliquem Tib)

    Латинско-русский словарь > deficio

  • 6 cito [2]

    2. cito, āvi, ātum, āre (Frequ. v. cio = cieo), rege machen, sich rühren machen, I) = immer od. rasch in Bewegung setzen od. erhalten, 1) Lebl.: alumen fossile in foramen coniectum dentem citat, macht wackeln (locker), Cels.: medicamentum, quod umorem illuc citat, die krankhaften Säfte dorthin ableitet, Cels. – 2) leb. Wesen, u. zwar durch den Ruf der Stimme herbeirufen, anrufen, aufrufen, a) übh.: rogitare citatos nautas, Prop.: noto quater ore citari, Ov.: reliquique Graeci, qui hoc anapaesto citantur, Cic.: iube istos omnes ad nomen citari, Sen.: citari ex proximo, Frontin. – b) als t. t.: α) v. Präko u. v. Magistrat durch den Präko, wohin laden, einladen, vorladen, vorbescheiden, vorfordern, zu erscheinen, sich zu stellen, aufrufen, αα) den Senat zur Versammlung: patres in curiam, Liv.: senatum in forum, Liv.: patres in curiam per praeconem ad regem Tarquinium citari iussit, Liv.: postquam citati (patres) non conveniebant, dimissi circa domos apparitores, Liv.: lex a sexagesimo anno senatorem non citat, Sen. – u. Feldherren zur Versammlung, cum praeco, exceptis qui nominatim citarentur, adire (regiam) prohiberet, Curt. – ββ) das Volk zum Votieren, in campo Martio centuriatim populum, Liv. – γγ) bei od. noch dem Zensus, sowohl die Ritter bei der Musterung, cum praeco cunctaretur citare ipsum censorem »Cita«, inquit Nero, »M. Livium«, Liv.: senio insignibus permisit, praemisso in ordine equo, ad respondendum, quotiens citarentur, pedibus venire, Suet. – als auch die alten u. neuaufgenommenen Senatoren, c. senatum eo ordine, qui ante censores App. Claudium et C. Plautium fuerat, Liv. – δδ) die kriegspflichtigen Bürger zur Enrollierung u. Ablegung des Fahneneides (Ggstz. respondere, non respondere), iuniores nominatim, Liv.: tribus urbanas ad sacramentum, Suet.: citari nominatim unum ex iis, qui etc., Liv.: primum nomen urnā extractum citari iubet, den ersten, dessen Name aus der Urne gezogen wurde, Val. Max.: nec citatus in tribu civis respondisset, Liv.: citati milites nominatim apud tribunos militum in verba P. Scipionis iuraverunt, Liv. – εε) vor Gericht (Ggstz. respondere, adesse, excusar i), sowohl die Richter, quo quidem die primum, iudices, citati in hunc reum consedistis etc., Cic.: si Lysiades citatus iudex non responderit excuseturque, Cic. – als den Ankläger, den Prozeßführer, den Beklagten, in publicis certe iudiciis vox illa praeconis praeter patronos ipsum qui egerit citat, Quint: mane Kal. Decembr., ut edixerat, Sthenium citari iubet, Cic.: citat reum, non respondet; citat accusatorem, citatus accusator, M. Pacilius, nescio quo casu non respondit, non adfuit, Cic.: u. so bes. den Beklagten, tota denique rea citaretur Etruria, Cic.: canes citati non respondent, Phaedr.: citari de tribunali, Cic., od. pro tribunali, Suet.: citare alqm ad tribunal, Flor.: citari ad causam dicendam, Suet.: u. Pseud. At tu cita. Calid. Immo ego tacebo; tu istinc ex cera cita, Plaut. Pseud. 31 sq. – dies tamen dicta ad quam non adfuerat, absens citatus, Liv.: nec per triduum per singulos dies ter citatus reus damnatur, Papin. dig. – mit Ang. des Verbrechens, weswegen? oder der Strafe, worauf? man vorladet (anklagt) im Genet., reus citatur audaciae, Ps. Cic. prid. quam iret in exs. 6: omnes ii...abs te capitis C. Rabirii nomine citantur, Cic. Rab. perd. 31: übtr., ne proditi mysterii reus a philosophis citaretur, Lact. 3, 16, 5. – als auch Zeugen, in hanc rem te, Naevi, testem citabo, Cic.: cum datis testibus alii tamen citarentur, Cic.: cum scorta citari adversus se et audiri pro testimonio videret, Suet.: u. übtr., c. alqm testem rerum a se gestarum, Liv.: falso numina magna Iovis, Ov.: poëtas ad testimonium, Petr.: auctores ipsos ad veri probationem testes, Lact.: magistratuum libros linteos auctores, Liv.: quamvis citetur Salamis clarissimae testis victoriae, Cic. – u. endlich die Verurteilten, praeconis audita vox citantis nomina damnatorum, der die Namen der V. = die Verurteilten beim Namen vorforderte, Liv. – ζζ) einen Sieger aufrufen, damit er den Preis entgegennimmt, victorem Olympiae citari, Nep. praef. § 5. – β) v. Konsul, die Senatoren zur Abgabe ihrer Meinung aufrufen, auffordern, haec illi, quo quisque ordine citabantur, Plin. ep. 9, 13, 18. – γ) vom Sklavenaufseher, mancipia ergastuli cotidie per nomina, mit Namen aufrufen, verlesen, Col. 11, 1, 22. – δ) eine Gottheit zur Hilfeleistung aufrufen, anrufen, alqm falso, Ov. fast. 5, 683: alqm ad suum munus, Catull. 61, 42. – II) = etw. rasch zur Erscheinung bringen, 1) übh.: a) durch äußere od. innere Anregung, körperlich, erregen, hervortreiben, teils als mediz. t. t., alvum, Durchfall verursachen (v. Kräutern), Col.: pituitam, Schleimabsonderung bewirken (v. Husten), Cels.: pus, Eiterung erregen (v. Heilmitteln), Cels.: sanguinem, Blutung bewirken, Cels.: urinam, die Absonderung (Sekretion) des Urins befördern (Ggstz. tardare; v. Speisen), Cels. – als t. t. des Landbaues, Gewächse, radices, palmitem, Col., virgam e duro, Col.: fructum e duro, Pallad. – b) durch die Stimme, fort u. fort anstimmen, immer hören lassen, immer ausrufen, paeanem, Cic. de or. 1, 251: ab ovo usque ad mala »io Bacche!« Hor. sat. 1, 3, 7: ithyphallica, Ter. Maur. 1845. – 2) prägn., einen Zustand erregen, bewirken, hervorrufen, omnibus risus, Lampr. Heliog. 29, 3: isque (animi) motus aut boni aut mali opinione citatur, Cic. Tusc. 3, 24. – / Parag. Infin. Praes. Pass. citarier, Catull. 61, 42.

    lateinisch-deutsches > cito [2]

  • 7 deficio

    dē-ficio, fēcī, fectum, ere (de u. facio), eig. wegmachen, I) intr. oder refl., sich weg-, fortmachen, u. zwar: A) eine Verbindung trennend = sich losmachen, abtrünnig od. untreu werden, a) im polit. Sinne (Ggstz. in fide manere, ad officium redire), defecerat Samus, descierat Hellespontus, Nep.: ne cuncta Gallia deficeret, Caes.: ut civitates eius insulae, quae semel in amicitiam nostram venissent, numquam postea deficerent, Cic. – ne civitas eorum impulsu (auf ihren Antrieb) deficeret, Caes.: iam nonnullae insulae propter acerbitatem imperii defecerant, Nep: – ne Apulia omnis ad (bei) praesentem terrorem deficeret, Liv.: ne illi ad spem amicitiae Romanorum (bei der Aussicht auf die Fr. der R.) deficerent, Liv. – m. ab u. Abl., selten m. bl. Abl.von wem? deficientes a fide societatis Lacedaemonii, Iustin.: qui (Tissaphernes) ab amicitia regis defecerat, Nep.: ceteri qui unā cum illo a re publica defecerunt, Cic.: consules a senatu, a re publica, a bonis omnibus defecerant, Cic.: numquam isti populi, nisi cum deerit ad quem desciscant, ab nobis non deficient, Liv.: animadvertit non modo Romae sed ubique cotidie magnam multitudinem deficere a cultu idolorum et ad religionem novam damnatā vetustate transire, Lact. – illis legibus (von den G.) populus Romanus prior non deficiet (wird nicht abgehen); si prior defexit publico consilio dolo malo, tum etc., alte Eidesformel b. Liv. 1, 24, 7 sq. – m. ad u. Akk., defecere ad Poenos hi populi, Liv.: post victoriam maior pars Asiae ad eum defecit, Iustin.: qui primus a patribus ad plebem defecisset, Liv.: Athenienses et Thebanos ab eo ad Persas defecisse, Iustin. – b) moral. od. intellektuell: si a virtute defeceris, Cic.: ut a me ipse deficerem (mir selbst untreu würde), Cic.: si plane a nobis deficis (von unserer Ansicht), Cic.: si utilitas ab amicitia defecerit, Cic.

    B) abnehmend, schwindend sich wegmachen od. wegbleiben, abnehmen, abfallen, ausgehen, ausbleiben, aufhören, a) dem Umfange, der Größe, Höhe nach, v. Monde, abnehmen (Ggstz. crescere), eadem autem, quae crescente lunā gliscunt, deficiente contra defiunt, Gell. 20, 8, 5. – v. Sonne u. Tag, untergehen, sich neigen, erlöschen, quā venit (deus = sol) exoriens, quā deficit, Prop.: ubi dies deficit, ibi noctem agunt, Mela: die iam deficiente, Petron. – v. Sonne u. Mond, sich verfinstern, quod navigantibus eis sol defecerat (eine Sonnenfinsternis eingetreten war), Iustin.: solem lunae oppositu solere deficere, Cic.: luna interpositu interiectuque terrae repente deficit, Cic.: serenā nocte subito candens et plena luna deficit, Cic.: sol deficiens, Cic.: luna deficiens, Curt.: rationes veras solis et lunae deficientium scire, Gell. – v. Feuer u. Licht, ab-, ausgehen, erlöschen, ubi ignem deficere extremum videbat, Verg. Aen. 9, 352 (verschieden von Verg. Aen. 2, 505, s. no. b): quoties defecerat lumen, renovabat, Petron. 111, 4. – v. Gewässern, abnehmen, zurücktreten, sich verlieren (Ggstz. crescere, increscere, exuberare, exaestuare), fons meridie semper deficit; mox increscens ad medium noctis exuberat, ab eo rursus sensim deficit, Plin.: stagnum incertae altitudinis, utcumque exaestuat aut deficit mare, flutet od. ebbet, Liv. – v. Quellen u. Flüssen, ausbleiben, versiegen, deficiunt laesi carmine (durch Zauberspruch) fontis aquae, Ov.: Euphrates nusquam manifesto exitu effluit, ut alii amnes, sed deficit, Mela. – v. der Welt, untergehen (Ggstz. nasci), s. Quint. 5, 10, 79. – v. Befestigungswerken, weichen, nachgeben, Curt. 4, 4 (19), 12.

    b) der Ausdehnung in die Länge nach, aufhören, quā deficit ignis (wohin das Feuer nicht gedrungen ist), Verg. Aen. 2, 505 (verschieden von Verg. Aen. 9, 352, s. oben no. a): quoniam talis semper figura mucrone deficiat, Plin.: gestatio buxo aut rore marino, ubi deficit buxus, ambitur, Plin. ep. – bes. v. Örtl., deficiunt silvae, Ov.: ultima pars aulae deficientis erat, Mart.: in deficiente iam porticu, Petron.

    c) der Menge, Zahl, dem Inhalte nach, abnehmen, auf die Neige gehen, nicht (mehr) ausreichen, ausgehen, mangeln, fehlen, α) übh. (Ggstz. crescere, superare): non materia, non frumentum deficere poterat, Caes.: fructus (al. frons) ex arboribus deficiebat, Caes.: postquam inter arenas radices quoque et herbae defecerant, Sen.: pabulo circa deficiente, Plin.: aqua etiam defecerat, Curt.: cum eius generis (an derart Leuten) copia deficeret, Caes.: non deficiente crumenā (mit hinreichenden Mitteln), Hor. ep. 1, 4, 11: deficiente crumenā et crescente, Iuven. 11, 38: utrum superans an deficiens materia (Körpersäfte) laeserit, Cels.: si vel superans aliquid vel deficiens (ein Übermaß od. ein Mangel) adversam valetudinem creet, Cels.: si lacrimae deficient, Ov. – v. Abstr., nec vero levitatis Atheniensium exempla deficiunt, Cic.: deficit non voluntas, sed spes, Cic.: quod mihi consuevit in ceteris causis esse adiumento, id quoque in hac causa deficit, Cic. – v. Pers., cum esset Demosthenes, multi oratores magni et clari fuerunt et ante fuerant nec postea defecerunt, Cic. or. 6: Pygmaei, minutum genus, et quod pro satis frugibus contra grues dimicando defecit (ausgegangen ist), Mela 3, 8, 8 (3. § 81). – Insbes. als jurist. t. t., α) v. Rechtsfällen = wegfallen, in Wegfall kommen, keine Anwendung finden, nicht stattfinden od. -haben, nicht eintreten, zB. deficit actio, ICt.: deficit interdictum, ICt. – β) prägn., v. Pers., in Vermögensverfall kommen, verarmen, bankrott-, zahlungsunfähig werden, nisi principales debitores defecerint, Callistr. dig. 49, 14, 3. § 8: deficit Matho, Iuven. 7, 129 (vgl. unten no. II defici facultatibus, Ulp. dig. 23, 3, 33 in.).

    d) der Zeitdauer nach, nicht ausreichen, zu kurz sein, dies deficiat, si velim numerare, quibus bonis male evenerit, Cic.: dies deficiat, si velim paupertatis causam defendere, Cic. (vgl. no. II, a, wo dies iam me deficiet, si etc.): si tempus anni ad bellum gerendum deficeret, Caes.: utque solebamus consumere longa loquendo tempora, sermoni (al. sermonem) deficiente die, Ov. trist. 5, 13, 27 sq.

    e) der Reihenfolge nach aufhören, erlöschen, remotus iam deficientis affinitatis gradus, Plin. pan. 39, 6: progenies Caesarum in Nerone defecit, Suet. Galb. 1.

    f) der intensiven Stärke, inneren Kraft, dem Grade nach abnehmen, ausgehen, auf die Neige gehen, erlahmen, ermatten, erlöschen, in Verfall kommen, dahinschwinden, sinken, erschöpft (entkräftet, abgespannt, geschwächt, gelähmt) sein od. sich fühlen, die Kraft (Kräfte) verlieren, von Kräften kommen,α) v. sächl. Subjj., u. zwar v. Körper, v. Gliedern, Körperkräften u. dgl., deficiunt corpora, Quint.: in ipso gelu deficientia corpora, Curt.: inclinatum ac deficiens caput, Curt.: id membrum, quod deficit, das gelähmte Glied, Cels.: membra deficere coeperunt, Curt.: me tenuit moriens deficiente manu, Ov.: deficiunt ad coepta manus, Ov.: quorundam adversus hostes deficit manus, Sen. rhet. – anima deficit, es tritt Ohnmacht ein, Cels.: deficientibus animis, indem die Besinnung ausging, Liv.: antequam ultimus spiritus deficeret, Curt. – ne vires deficiant, utique eo die cibum assumere debet (aeger), Cels.: quamvis consenuerint vires atque defecerint, Cic. – v. der Stimme u. Rede, vox iam deficere coeperat, Curt.: credo, si meis horis in accusando uti voluissem, vererer, ne mihi crimina non suppeterent, ne oratio deesset, ne vox viresque deficerent, Cic.: deficiente oratione, da ihm die Worte ausgingen, Liv.: deflere dicitur ore suam deficiente necem (v. Schwan), Ov. – v. physischen Zuständen, itaque et animantes, cum calor defecerit, tum interire, Cic. de nat. deor. 3, 15. – v. polit. Zuständen, bellum ibi aliquando defecit, Flor. 4, 2, 6: deficiente cotidie regis maiestate, täglich (an Ansehen) abnahm, sank, Iustin. 3, 1, 1. – v. Rechtszuständen, si cautio medio tempore defecerit, wenn die bestellte Kaution in Verfall gekommen ist (= wegen Zahlungsunfähigkeit des Schuldners nicht erfüllt werden kann), Papin. dig. 35, 1, 73. – v. geistigen u. gemütlichen Zuständen, noli ergo mirari, si pictura deficit, wenn die Malerkunst (in ihren Leistungen) sinkt (herunterkommt), Petron.: deficit ars animique cadunt, Ov.: nisi memoria (das Gedächtnis) forte defecerit, Cic.: utcumque defecere mores (Zucht u. Sitte), Hor.: cur deficiat animus (Mut)? Quint.: u. so primum animi, deinde corpora deficere coeperunt, Curt. – m. Dat. wem? mihi iam toto hic furor non deficit anno, hört auf, Prop. 1, 1, 7. – m. in u. Abl., ut id (odium) in me uno potius, quam in optimo quoque et in universa civitate deficeret, aufhörte (sich austobte), Cic. post red. ad Quir. 1; vgl. duo milia, in quibus occidendis defecerat rabies, Curt. 4, 4 (19), 17. – poet. m. folg. Infin. = nachlassen, aufhören zu usw., Lucr. 1, 1040. Caes. German. Arat. 260 (vgl. unten no. β). – β) v. persönl. Subjj.: is qui deficit, der Schwache, Cels.: lassus tam cito deficis viator, Mart.: medicus si deficere aegrum non intellegit, Sen.: deficiebat elephantus, Curt.: equus deficiens procubuit, Curt.: malle eum deficere quam desinere, daß ihm eher der Atem als die Rede ausgehe, Quint.: optimus virtutis finis est antequam deficias desinere, Sen. rhet.: nec tamen illi defecerunt (ermatteten [im Forschen]) neque nos studium exquirendi defatigati relinquemus, Cic.: Ggstz. incertum est an (filii) proficiant (gedeihen), an deficiant (schwächlich werden), Augustin. in psalm. 38, 19. – m. Abl. wodurch? womit? et simul lassitudine et procedente iam die fame etiam deficere, Liv.: quod multi Gallicis tot bellis defecerant, schwach, invalid geworden waren, Caes.: neque coniuncti Albicis (mit den Alb.) comminus pugnando deficiebant, ermatteten nicht durch den Nahkampf = ließen es nicht im N. an sich fehlen, Caes. – def. totā mente, ganz von Sinnen kom men, ganz die Besinnung verlieren, Ov.: def. animo, den Mut (die Hoffnung) sinken lassen, zB. animo deficiens, ohne Hoffnung u. Trost, Lucr.: ipse animo non defecerat tanto accepto incommodo, Caes.: sin a vobis deserar, tamen animo non deficiam, Cic.: consul nec animo defecit nec consilio, dem K. ging weder der Mut noch die Einsicht ab, Liv.: non tamen defecere animis Tyrii, Curt. – def. vitā, mit dem Leben auf die Neige kommen, verscheiden, Plaut. asin. 609. – def. sanguine et spiritu, an der Verblutung verscheiden, Val. Max. 3, 2. ext. 5. – m. folg. Infin., nachlassen, aufhören zu usw., Tibull. 4, 1, 191. Rutil. Lup. 2, 18 (vgl. oben no. α a. E.). – Prägn., αα) die Besinnung verlieren, in Ohnmacht fallen, animo linquuntur deficiuntque, Scrib.: deficit in thalamis, Val. Flacc. – ββ) den Halt verlieren, den Mut sinken lassen, kleinmütig werden (s. Heinse Ov. her. 19, 8. Duker Flor. 2, 2, 17. Burm. Ps. Quint. decl. 339), sed tamen quam diu vos eritis in spe, non deficiam, Cic.: ne unā plagā acceptā patres conscripti concĭderent, ne deficerent, Cic.: Turnus ut infractos adverso Marte Latinos defecisse videt, Verg.: deficit ingenti luctu rex ipse Latinus, Verg.: ne hi propter suorum paucitatem et hostium multitudinem metu (aus F.) deficerent, Auct. b. Afr.: nec defuerant qui ipsi Punici maris nomine ac terrore deficerent, Flor. – in duris (in Drangsalen) haud umquam defice, laß nicht den Mut sinken, Val. Flacc. 4, 35. – γγ) verscheiden, hinsterben, cum deficere eum amici viderent, Iustin.: paulatim defecit, Sen.: defecit prope lucem, Suet.: in ea voce defecit, Suet.: eo anno, quo ille defecit, Sulp. Sev.: voces (Äußerungen) deficientis, Tac.: momenta (Stadien) deficientis, Tac.

    g) als jurist. t. t., vom zur Erbschaft Berufenen, der sie aber nicht erwerben will od. kann, ausfallen, in Wegfall kommen, nicht in Betracht kommen, deficiente gradu nepotum, wenn die Abstufung der E. in Wegfall kommt, ICt.: is in parte quoque deficientis est heres, ICt.: deficientium partes accipere, ICt.

    II) v. tr.: a) act., jmd. verlassen = jmd. im Stiche lassen, sich jmdm. entziehen, von lebl. Subjj. auch jmdm. ausbleiben, ausgehen, auf die Neige gehen, dahinschwinden, jmdm. abgehen, gebrechen, für jmd. nicht ausreichen, α) v. Pers.: quoniam me Leontina civitas atque legatio propter eam quam dixi causam defecit, mihimet ineunda ratio est etc., Cic. Verr. 3, 110: genitor Phaëthontis (der Sonnengott) cum deficit orbem, sich der Welt entzieht (= sich verfinstert), Ov. met. 2, 382: Somnus (Schlaf als Gott) sollicitas deficit ante domos, Tibull. 3, 4, 20. – absol., dubiis ne defice rebus, laß (mich) nicht im Stiche, Verg. Aen. 6, 196. – β) v. lebl. Subjj.: αα) m. Acc. pers.: ipsos res frumentaria deficere coepit, Caes.: non eum defecit mare, sed commeatus, Mela: cum non solum vires, sed etiam tela nostros deficerent, Caes.: cum oppidanos iam tela, iam vires, iam ante omnia animus (Mut) deficeret, Liv.: frustra meae vitae subvenire conamini, quem iam sanguis viresque deficiunt, Caes.: cum me vires deficere coepissent, Cic.: deficient inopem venae te, ni cibus accedet, dir Armen versiegen die Adern (versiegt die Lebenskraft), Hor.: sectantem levia (Abglättung) nervi deficiunt animique (dichterischer Geist), Hor.: ii, quos discentes vita defecit, Cic.: me dies, vox, latera deficiant, si hoc nunc vociferari velim, Cic.: dies iam me deficiat, si, quae dici in eam sententiam possunt, coner expromere, Cic. (vgl. oben no. I, B, d): dies me citius defecerit quam nomina, Cic.: tempus te citius quam oratio deficeret, Cic.: tempus deficiet domestica narrantem, Val. Max.: neque est periculum, ne te de re publica disserentem deficiat oratio, Cic.: omnia colligo, ut novi scribam aliquid ad te; sed, ut vides, res me ipsa deficit, Cic.: ut eorum, quae didicerimus, memoria nos deficiat, Col.: si te deficient poscendi munera causae, Ov. – dolor (Unwille) me non deficit, Cic.: si quem illa praestantis ingenii vis forte deficiet, Cic.: animus si te non deficiet aequus, Hor.: prudentia numquam deficit oratorem, Cic.: ea me solacia deficiunt, Cic.: cum motus omnis animi, tamquam ventus, hominem defecerat (sich gelegt hatte), flaccescebat oratio, Cic. – m. Abl. wodurch? nostros vires lassitudine deficiebant, Caes. – m. in (in, bei) u. Abl., vox eum defecit in illo loco: ›Si sciens fallo‹, Cic.: nec supersumus pugnae nisi in quibus trucidandis et ferrum et vires hostem defecerunt (den Dienst versagten), Liv.: si me in mea querimonia... non modo vires, sed etiam vita deficiat, mir ausginge, Cic.: Fonteium in hac causa deficerent omnia, Cic. – m. ad u. Akk. Gerund., quia consulem ad regendum equum vires deficiebant, Liv. – poet. m. folg. Infin., nec me deficiet nautas rogitare citatos, ich werde nicht nachlassen (nimmer ruhen), Prop. 1, 8, 23. – ββ) m. Acc. rei: ne deficiant animum, Varro: linguam defecerat umor (Speichel), Ov.: noctes lentus non deficit umor (Tau), Verg.

    b) pass.: α) deficitur alqs od. alqd ab alqa re od. bl. alqā re, es wird jmd. od. eine Sache von etw. verlassen, im Stiche gelassen, es geht mit etw. bei jmd. auf die Neige, es verläßt jmd. etw., es bleibt od. geht jmdm. etw. aus, es ist jmd. ohne etw., es geht jmdm. od. einer Sache etw. ab, es mangelt od. gebricht jmdm. od. einer Sache an etw. (dah. Ggstz. abundat alqs od. alqd alqā re), teils v. pers. Subjj., defici a viribus, Caes.: deficior prudens artis ab arte mea, Ov.: quae (mulier) neque peperit neque gravida est, si lac habet, a menstruis defecta est, bei ihr ist die Regel ausgeblieben, Cels. – defici pecuniā, clientium turbā, nobilitate et avorum proavorumque serie, Sen.: defici non gressu modo, sed et visu, Suet.: defici copiā pabuli frumentique, Hirt. b. G.: lacte defici (v. einer Hündin), Col.: animo defici, die Besinnung verlieren, ohnmächtig werden, Curt.: auxilio defici, in einen hilflosen Zustand geraten, Scrib.: defici facultatibus, in Vermögensverfallkommen, verarmen, Ulp. dig. 23, 3, 33 in. (vgl. oben no. I, B, c aus Iuven. 7, 129): non defici extemporali facultate, Suet.: tempore deficiar, tragicos si persequar ignes, Ov.: mulier abundat audaciā, consilio et ratione deficitur, Cic. – m. folg. Satz m. quominus u. Konj., si memoriā deficitur, quo minus agnoscat cuiusque progeniem, Col. 7, 9, 12. – Partiz. Perf., aquā ciboque defecti, Quint.: defectus pilis, nur noch dünn behaart, Phaedr.: defectus aetatis viribus et acie oculorum, Val. Max.: defectus senio, Col.: defectus annis et desertus viribus, mit den Jahren auf der Neige, Phaedr.: u. Superl., defectissimus annis et viribus, Col. 1. prooem. § 12. – ohne Abl., colluvies defectae fidei, Apul. met. 5, 24: defectae senectutis homo, ein altersschwacher, Ulp. dig.: Plur. subst., dēfectī, ōrum, m., Schwache, Plin. 2, 28. – teils von sächl. u. abstr. Subjj., Mysiam Libyamque aiunt abundare frumentis; nec tamen Apulos Campanosque agros opimis defici segetibus, Mela: haec amoenitas deficitur aquā salienti, Plin. ep.: ut defunctorum voluntates, etiamsi iure deficerentur, quasi perfectas tuerer, Plin. ep. – m. folg. ut u. Konj., multorum crudelitas et ambitio et luxuria, ut paria pessimis audeat, fortunae favore deficitur, Sen. ep. 42, 4. – u. Partiz. Perf., defectum corpore caput, vom Rumpfe getrennter, Plin. pan.: defecta vigore cervix, Ov.: sanguine defecti artus, verbluteten, Ov.: sol defectus lumine, Tibull.: ars nec exemplis pauperior nec oratione defectior, ermangelnder, Apul. de deo Socr. prol. p. 111 H. (p. 4, 17 G.). – β) absol., prägn., teils = an Substanz abfallen, si non terrestri cibo membra corporis alantur, deficientur (so schwinden sie zusammen), Vitr. 8. praef. § 2: teils = die Kräfte (den Atem) verlieren, ermattet-, erschöpft werden, in quo non modo defici (den Atem verlieren), sed etiam laborare (zu stocken) turpe est, Cic. Brut. 34: non usque adeo defectum (esse) Germanicum, fühle sich entkräftet, Tac. ann. 2, 70: teils deficior = es gebricht mir an Befähigung dazu, uti si quid de his rebus et artibus iudicare et probare opus fuerit ne deficiatur, Vitr. 1, 1, 16. – u. Partiz. defectus, α) als jurist. t. t., vom Schuldner im Stiche gelassen, defecta nomina, nicht mehr einzutreibende Schuldforderungen, Paul. dig. 22, 1, 11. § 1. – β) mangelhaft, currus (weil ihm die Vorstecknägel vor den Rädern fehlen), Hyg. fab. 84. – γ) abgeschwächt, schwach, im Kompar., in tumidis (speculis videntur) omnia defectiora, at contra in cavis auctiora, Apul. apol. 16. – insbes., physisch geschwächt, schwach (bes. auch altersschwach), ermattet, erschöpft (s. Heinse Ov. fast. 3, 674), v. Pers., quod sibi defectis illa tulisset opem, Ov.: sidera obscura attributa defectis, den Altersschwachen, Plin.: v. Körper usw. u. v. menschl. Zuständen, defectum corpus, Tac.: homo defectae senectutis, ICt.: def. amor, Ov. – / defexit altlat. = defecerit, alte Eidesformel bei Liv. 1, 24, 8.

    lateinisch-deutsches > deficio

  • 8 leise

    leise, I) nur wenig ins Gehör fallend: lenis: eine l. Stimme, vox lenis (eine sanfte); vox suppressa oder summissa (eine gedämpfte); vox exilis (eine dünne): ein l. Schritt, Gang, gradus suspensus (ein schwebender); tener et mollis incessus (ein nicht fest auftretender). [1586]Adv.leniter (im allg.). – summisse. summissā od. suppressā voce (mit gedämpfter Stimme, Ggstz. contentā od. magnā od. clarā voce, z.B. loqui, dicere). – suspenso gradu (mit schwebendem Schritt, z.B. ire). – tenero et molli incessu (leichten und unmännlichen Trittes, z.B. einherschreiten, auftreten, suspendĕre gradum). – sensim (übtr., allmählich, z.B. mentio primo sensim illata a tribunis, ut etc.). – l. reden, auch summittere vocem od. verba: nur l. reden, mussare. mussitare (nur murmeln); susurrare (zischeln): l. mit jmd. reden, ad aurem familiariter insusurrare: l. einander fragen, mussantes inter se rogitare. – l. auftreten (eig. u. übtr.), s. auftreten no. II, 1. – etwas l. andeuten, alqd leviter attingere; obscure iacĕre alqd (eine dunkle Andeutung über etw. fallen lassen). – II) fähig, auch den schwächsten Laut zuvernehmen, z.B. ein l. Gehör, auditus sollers; auch wohl aures acutae: l. hören, acute audire: ein l. Schlaf, somnus levis: l. schla. sen, *leviter dormire.

    deutsch-lateinisches > leise

  • 9 nachfragen

    nachfragen, quaerere, ob etc., si, od. weshalb etc., quare, od. wohin (etwas gebracht sei etc.), quo. sciscitari (nachforschen). – rogitare (ängstlich, besorgt bald den, bald jenen fragen): nach etwas n., quaerere od. requirere alqd oder de alqa re, bei jmd., ex alqo. Nachfragen, das, durch Umschr., z.B. durch N. kam er ebendahin, sciscitando eodem pervenit.

    deutsch-lateinisches > nachfragen

  • 10 ah

    āh (ā), interj. ah! oh! hélas! (pour exprimer la douleur et qqf la joie).
    * * *
    āh (ā), interj. ah! oh! hélas! (pour exprimer la douleur et qqf la joie).
    * * *
        Ah, Interiectio. Un mot qu'on dit selon diverses affections.
    \
        Ah, dolentis. Virg. Quand on sent douleur, Helas.
    \
        Ah, indignantis sibi ipsi. Terent. Quand on se courrouce en soymesme, et qu'on se reprend d'avoir faict quelque chose.
    \
        Ah, desyderii. Plaut. Ah, quanto amplius valerem, si hic maneres. Quand on souhaite quelque chose.
    \
        Ah, indignantis et stomachantis alteri. Terent. Ah, tantamne rem tam negligenter agere? Quand on se courrouce à aucun.
    \
        Ah, leniter arguentis, siue reprehendentis. Terent. Ah, ne saeui tantopere. Quand on reprend quelcun doulcement.
    \
        Ah, quanto satius est, etc. Quand on reprend aucun aigrement, etc.
    \
        Ah, abnegantis. Terent. Quand on refuse de faire quelque chose.
    \
        Ah, increpantis cum indignatione. Terent. Ah, rogitare? Quand on reprend avec courroux.
    \
        Ah, ah, inclamantis. Plaut. Quand on crie à aucun.
    \
        Ahah, suspirantis. Plaut. Ahah, quum venit in mentem mores vt mihi mutandi sient. Quand on souspire.

    Dictionarium latinogallicum > ah

  • 11 cito

    1. citō, Compar. citius, Superl. citissimē, Adv. (v. citus, a, um), I) schnell, rasch (Ggstz. tarde), cito tollere alqd, Cato: c. discere alqd, Cic. – aut citius insistere aut longius procedere, Cic.: duobus mensibus citius, Liv.: citius supremā die, Hor.: dicto citius, Hor. u. Verg., dicto prope citius, Liv.: solito citius, Ov.: serius aut citius, früh oder spät, Ov.: tardius an citius, Sen.: vel citius vel tardius, Augustin. – se in currus citissime recipere, Caes.: citissime crescere, Plin. – II) übtr.: a) mit einer Negation = non facile, nicht leicht, haud cito, Ter.: non tam cito, quam etc., Cic. – c) Komparat. citius quam, eher od. leichter als, vielmehr als, Plaut., Cic. u. Liv.: bes. citius diceres, dixerim, quam od. quam ut, Cic. u. Liv.; vgl. Fabri Liv. 24, 3, 12.
    ————————
    2. cito, āvi, ātum, āre (Frequ. v. cio = cieo), rege machen, sich rühren machen, I) = immer od. rasch in Bewegung setzen od. erhalten, 1) Lebl.: alumen fossile in foramen coniectum dentem citat, macht wackeln (locker), Cels.: medicamentum, quod umorem illuc citat, die krankhaften Säfte dorthin ableitet, Cels. – 2) leb. Wesen, u. zwar durch den Ruf der Stimme herbeirufen, anrufen, aufrufen, a) übh.: rogitare citatos nautas, Prop.: noto quater ore citari, Ov.: reliquique Graeci, qui hoc anapaesto citantur, Cic.: iube istos omnes ad nomen citari, Sen.: citari ex proximo, Frontin. – b) als t. t.: α) v. Präko u. v. Magistrat durch den Präko, wohin laden, einladen, vorladen, vorbescheiden, vorfordern, zu erscheinen, sich zu stellen, aufrufen, αα) den Senat zur Versammlung: patres in curiam, Liv.: senatum in forum, Liv.: patres in curiam per praeconem ad regem Tarquinium citari iussit, Liv.: postquam citati (patres) non conveniebant, dimissi circa domos apparitores, Liv.: lex a sexagesimo anno senatorem non citat, Sen. – u. Feldherren zur Versammlung, cum praeco, exceptis qui nominatim citarentur, adire (regiam) prohiberet, Curt. – ββ) das Volk zum Votieren, in campo Martio centuriatim populum, Liv. – γγ) bei od. noch dem Zensus, sowohl die Ritter bei der Musterung, cum praeco cunctaretur citare ipsum censorem »Cita«,
    ————
    inquit Nero, »M. Livium«, Liv.: senio insignibus permisit, praemisso in ordine equo, ad respondendum, quotiens citarentur, pedibus venire, Suet. – als auch die alten u. neuaufgenommenen Senatoren, c. senatum eo ordine, qui ante censores App. Claudium et C. Plautium fuerat, Liv. – δδ) die kriegspflichtigen Bürger zur Enrollierung u. Ablegung des Fahneneides (Ggstz. respondere, non respondere), iuniores nominatim, Liv.: tribus urbanas ad sacramentum, Suet.: citari nominatim unum ex iis, qui etc., Liv.: primum nomen urnā extractum citari iubet, den ersten, dessen Name aus der Urne gezogen wurde, Val. Max.: nec citatus in tribu civis respondisset, Liv.: citati milites nominatim apud tribunos militum in verba P. Scipionis iuraverunt, Liv. – εε) vor Gericht (Ggstz. respondere, adesse, excusar i), sowohl die Richter, quo quidem die primum, iudices, citati in hunc reum consedistis etc., Cic.: si Lysiades citatus iudex non responderit excuseturque, Cic. – als den Ankläger, den Prozeßführer, den Beklagten, in publicis certe iudiciis vox illa praeconis praeter patronos ipsum qui egerit citat, Quint: mane Kal. Decembr., ut edixerat, Sthenium citari iubet, Cic.: citat reum, non respondet; citat accusatorem, citatus accusator, M. Pacilius, nescio quo casu non respondit, non adfuit, Cic.: u. so bes. den Beklagten, tota denique rea citaretur Etruria, Cic.: canes citati non respondent, Phaedr.: citari de
    ————
    tribunali, Cic., od. pro tribunali, Suet.: citare alqm ad tribunal, Flor.: citari ad causam dicendam, Suet.: u. Pseud. At tu cita. Calid. Immo ego tacebo; tu istinc ex cera cita, Plaut. Pseud. 31 sq. – dies tamen dicta ad quam non adfuerat, absens citatus, Liv.: nec per triduum per singulos dies ter citatus reus damnatur, Papin. dig. – mit Ang. des Verbrechens, weswegen? oder der Strafe, worauf? man vorladet (anklagt) im Genet., reus citatur audaciae, Ps. Cic. prid. quam iret in exs. 6: omnes ii...abs te capitis C. Rabirii nomine citantur, Cic. Rab. perd. 31: übtr., ne proditi mysterii reus a philosophis citaretur, Lact. 3, 16, 5. – als auch Zeugen, in hanc rem te, Naevi, testem citabo, Cic.: cum datis testibus alii tamen citarentur, Cic.: cum scorta citari adversus se et audiri pro testimonio videret, Suet.: u. übtr., c. alqm testem rerum a se gestarum, Liv.: falso numina magna Iovis, Ov.: poëtas ad testimonium, Petr.: auctores ipsos ad veri probationem testes, Lact.: magistratuum libros linteos auctores, Liv.: quamvis citetur Salamis clarissimae testis victoriae, Cic. – u. endlich die Verurteilten, praeconis audita vox citantis nomina damnatorum, der die Namen der V. = die Verurteilten beim Namen vorforderte, Liv. – ζζ) einen Sieger aufrufen, damit er den Preis entgegennimmt, victorem Olympiae citari, Nep. praef. § 5. – β) v. Konsul, die Senatoren zur Abgabe ihrer Meinung aufrufen, auffordern, haec
    ————
    illi, quo quisque ordine citabantur, Plin. ep. 9, 13, 18. – γ) vom Sklavenaufseher, mancipia ergastuli cotidie per nomina, mit Namen aufrufen, verlesen, Col. 11, 1, 22. – δ) eine Gottheit zur Hilfeleistung aufrufen, anrufen, alqm falso, Ov. fast. 5, 683: alqm ad suum munus, Catull. 61, 42. – II) = etw. rasch zur Erscheinung bringen, 1) übh.: a) durch äußere od. innere Anregung, körperlich, erregen, hervortreiben, teils als mediz. t. t., alvum, Durchfall verursachen (v. Kräutern), Col.: pituitam, Schleimabsonderung bewirken (v. Husten), Cels.: pus, Eiterung erregen (v. Heilmitteln), Cels.: sanguinem, Blutung bewirken, Cels.: urinam, die Absonderung (Sekretion) des Urins befördern (Ggstz. tardare; v. Speisen), Cels. – als t. t. des Landbaues, Gewächse, radices, palmitem, Col., virgam e duro, Col.: fructum e duro, Pallad. – b) durch die Stimme, fort u. fort anstimmen, immer hören lassen, immer ausrufen, paeanem, Cic. de or. 1, 251: ab ovo usque ad mala »io Bacche!« Hor. sat. 1, 3, 7: ithyphallica, Ter. Maur. 1845. – 2) prägn., einen Zustand erregen, bewirken, hervorrufen, omnibus risus, Lampr. Heliog. 29, 3: isque (animi) motus aut boni aut mali opinione citatur, Cic. Tusc. 3, 24. – Parag. Infin. Praes. Pass. citarier, Catull. 61, 42.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > cito

  • 12 deficio

    dē-ficio, fēcī, fectum, ere (de u. facio), eig. wegmachen, I) intr. oder refl., sich weg-, fortmachen, u. zwar: A) eine Verbindung trennend = sich losmachen, abtrünnig od. untreu werden, a) im polit. Sinne (Ggstz. in fide manere, ad officium redire), defecerat Samus, descierat Hellespontus, Nep.: ne cuncta Gallia deficeret, Caes.: ut civitates eius insulae, quae semel in amicitiam nostram venissent, numquam postea deficerent, Cic. – ne civitas eorum impulsu (auf ihren Antrieb) deficeret, Caes.: iam nonnullae insulae propter acerbitatem imperii defecerant, Nep: – ne Apulia omnis ad (bei) praesentem terrorem deficeret, Liv.: ne illi ad spem amicitiae Romanorum (bei der Aussicht auf die Fr. der R.) deficerent, Liv. – m. ab u. Abl., selten m. bl. Abl.von wem? deficientes a fide societatis Lacedaemonii, Iustin.: qui (Tissaphernes) ab amicitia regis defecerat, Nep.: ceteri qui unā cum illo a re publica defecerunt, Cic.: consules a senatu, a re publica, a bonis omnibus defecerant, Cic.: numquam isti populi, nisi cum deerit ad quem desciscant, ab nobis non deficient, Liv.: animadvertit non modo Romae sed ubique cotidie magnam multitudinem deficere a cultu idolorum et ad religionem novam damnatā vetustate transire, Lact. – illis legibus (von den G.) populus Romanus prior non deficiet (wird nicht abgehen); si prior defexit publico consilio dolo
    ————
    malo, tum etc., alte Eidesformel b. Liv. 1, 24, 7 sq. – m. ad u. Akk., defecere ad Poenos hi populi, Liv.: post victoriam maior pars Asiae ad eum defecit, Iustin.: qui primus a patribus ad plebem defecisset, Liv.: Athenienses et Thebanos ab eo ad Persas defecisse, Iustin. – b) moral. od. intellektuell: si a virtute defeceris, Cic.: ut a me ipse deficerem (mir selbst untreu würde), Cic.: si plane a nobis deficis (von unserer Ansicht), Cic.: si utilitas ab amicitia defecerit, Cic.
    B) abnehmend, schwindend sich wegmachen od. wegbleiben, abnehmen, abfallen, ausgehen, ausbleiben, aufhören, a) dem Umfange, der Größe, Höhe nach, v. Monde, abnehmen (Ggstz. crescere), eadem autem, quae crescente lunā gliscunt, deficiente contra defiunt, Gell. 20, 8, 5. – v. Sonne u. Tag, untergehen, sich neigen, erlöschen, quā venit (deus = sol) exoriens, quā deficit, Prop.: ubi dies deficit, ibi noctem agunt, Mela: die iam deficiente, Petron. – v. Sonne u. Mond, sich verfinstern, quod navigantibus eis sol defecerat (eine Sonnenfinsternis eingetreten war), Iustin.: solem lunae oppositu solere deficere, Cic.: luna interpositu interiectuque terrae repente deficit, Cic.: serenā nocte subito candens et plena luna deficit, Cic.: sol deficiens, Cic.: luna deficiens, Curt.: rationes veras solis et lunae deficientium scire, Gell. – v. Feuer u. Licht, ab-, ausgehen, erlöschen, ubi
    ————
    ignem deficere extremum videbat, Verg. Aen. 9, 352 (verschieden von Verg. Aen. 2, 505, s. no. b): quoties defecerat lumen, renovabat, Petron. 111, 4. – v. Gewässern, abnehmen, zurücktreten, sich verlieren (Ggstz. crescere, increscere, exuberare, exaestuare), fons meridie semper deficit; mox increscens ad medium noctis exuberat, ab eo rursus sensim deficit, Plin.: stagnum incertae altitudinis, utcumque exaestuat aut deficit mare, flutet od. ebbet, Liv. – v. Quellen u. Flüssen, ausbleiben, versiegen, deficiunt laesi carmine (durch Zauberspruch) fontis aquae, Ov.: Euphrates nusquam manifesto exitu effluit, ut alii amnes, sed deficit, Mela. – v. der Welt, untergehen (Ggstz. nasci), s. Quint. 5, 10, 79. – v. Befestigungswerken, weichen, nachgeben, Curt. 4, 4 (19), 12.
    b) der Ausdehnung in die Länge nach, aufhören, quā deficit ignis (wohin das Feuer nicht gedrungen ist), Verg. Aen. 2, 505 (verschieden von Verg. Aen. 9, 352, s. oben no. a): quoniam talis semper figura mucrone deficiat, Plin.: gestatio buxo aut rore marino, ubi deficit buxus, ambitur, Plin. ep. – bes. v. Örtl., deficiunt silvae, Ov.: ultima pars aulae deficientis erat, Mart.: in deficiente iam porticu, Petron.
    c) der Menge, Zahl, dem Inhalte nach, abnehmen, auf die Neige gehen, nicht (mehr) ausreichen, ausgehen, mangeln, fehlen, α) übh. (Ggstz. crescere, superare): non materia, non frumentum deficere pote-
    ————
    rat, Caes.: fructus (al. frons) ex arboribus deficiebat, Caes.: postquam inter arenas radices quoque et herbae defecerant, Sen.: pabulo circa deficiente, Plin.: aqua etiam defecerat, Curt.: cum eius generis (an derart Leuten) copia deficeret, Caes.: non deficiente crumenā (mit hinreichenden Mitteln), Hor. ep. 1, 4, 11: deficiente crumenā et crescente, Iuven. 11, 38: utrum superans an deficiens materia (Körpersäfte) laeserit, Cels.: si vel superans aliquid vel deficiens (ein Übermaß od. ein Mangel) adversam valetudinem creet, Cels.: si lacrimae deficient, Ov. – v. Abstr., nec vero levitatis Atheniensium exempla deficiunt, Cic.: deficit non voluntas, sed spes, Cic.: quod mihi consuevit in ceteris causis esse adiumento, id quoque in hac causa deficit, Cic. – v. Pers., cum esset Demosthenes, multi oratores magni et clari fuerunt et ante fuerant nec postea defecerunt, Cic. or. 6: Pygmaei, minutum genus, et quod pro satis frugibus contra grues dimicando defecit (ausgegangen ist), Mela 3, 8, 8 (3. § 81). – Insbes. als jurist. t. t., α) v. Rechtsfällen = wegfallen, in Wegfall kommen, keine Anwendung finden, nicht stattfinden od. -haben, nicht eintreten, zB. deficit actio, ICt.: deficit interdictum, ICt. – β) prägn., v. Pers., in Vermögensverfall kommen, verarmen, bankrott-, zahlungsunfähig werden, nisi principales debitores defecerint, Callistr. dig. 49, 14, 3. § 8: deficit Matho, Iuven. 7, 129 (vgl. unten no. II defici fa-
    ————
    cultatibus, Ulp. dig. 23, 3, 33 in.).
    d) der Zeitdauer nach, nicht ausreichen, zu kurz sein, dies deficiat, si velim numerare, quibus bonis male evenerit, Cic.: dies deficiat, si velim paupertatis causam defendere, Cic. (vgl. no. II, a, wo dies iam me deficiet, si etc.): si tempus anni ad bellum gerendum deficeret, Caes.: utque solebamus consumere longa loquendo tempora, sermoni (al. sermonem) deficiente die, Ov. trist. 5, 13, 27 sq.
    e) der Reihenfolge nach aufhören, erlöschen, remotus iam deficientis affinitatis gradus, Plin. pan. 39, 6: progenies Caesarum in Nerone defecit, Suet. Galb. 1.
    f) der intensiven Stärke, inneren Kraft, dem Grade nach abnehmen, ausgehen, auf die Neige gehen, erlahmen, ermatten, erlöschen, in Verfall kommen, dahinschwinden, sinken, erschöpft (entkräftet, abgespannt, geschwächt, gelähmt) sein od. sich fühlen, die Kraft (Kräfte) verlieren, von Kräften kommen,α) v. sächl. Subjj., u. zwar v. Körper, v. Gliedern, Körperkräften u. dgl., deficiunt corpora, Quint.: in ipso gelu deficientia corpora, Curt.: inclinatum ac deficiens caput, Curt.: id membrum, quod deficit, das gelähmte Glied, Cels.: membra deficere coeperunt, Curt.: me tenuit moriens deficiente manu, Ov.: deficiunt ad coepta manus, Ov.: quorundam adversus hostes deficit manus, Sen. rhet. – anima deficit, es
    ————
    tritt Ohnmacht ein, Cels.: deficientibus animis, indem die Besinnung ausging, Liv.: antequam ultimus spiritus deficeret, Curt. – ne vires deficiant, utique eo die cibum assumere debet (aeger), Cels.: quamvis consenuerint vires atque defecerint, Cic. – v. der Stimme u. Rede, vox iam deficere coeperat, Curt.: credo, si meis horis in accusando uti voluissem, vererer, ne mihi crimina non suppeterent, ne oratio deesset, ne vox viresque deficerent, Cic.: deficiente oratione, da ihm die Worte ausgingen, Liv.: deflere dicitur ore suam deficiente necem (v. Schwan), Ov. – v. physischen Zuständen, itaque et animantes, cum calor defecerit, tum interire, Cic. de nat. deor. 3, 15. – v. polit. Zuständen, bellum ibi aliquando defecit, Flor. 4, 2, 6: deficiente cotidie regis maiestate, täglich (an Ansehen) abnahm, sank, Iustin. 3, 1, 1. – v. Rechtszuständen, si cautio medio tempore defecerit, wenn die bestellte Kaution in Verfall gekommen ist (= wegen Zahlungsunfähigkeit des Schuldners nicht erfüllt werden kann), Papin. dig. 35, 1, 73. – v. geistigen u. gemütlichen Zuständen, noli ergo mirari, si pictura deficit, wenn die Malerkunst (in ihren Leistungen) sinkt (herunterkommt), Petron.: deficit ars animique cadunt, Ov.: nisi memoria (das Gedächtnis) forte defecerit, Cic.: utcumque defecere mores (Zucht u. Sitte), Hor.: cur deficiat animus (Mut)? Quint.: u. so primum animi, deinde corpora deficere coeperunt,
    ————
    Curt. – m. Dat. wem? mihi iam toto hic furor non deficit anno, hört auf, Prop. 1, 1, 7. – m. in u. Abl., ut id (odium) in me uno potius, quam in optimo quoque et in universa civitate deficeret, aufhörte (sich austobte), Cic. post red. ad Quir. 1; vgl. duo milia, in quibus occidendis defecerat rabies, Curt. 4, 4 (19), 17. – poet. m. folg. Infin. = nachlassen, aufhören zu usw., Lucr. 1, 1040. Caes. German. Arat. 260 (vgl. unten no. β). – β) v. persönl. Subjj.: is qui deficit, der Schwache, Cels.: lassus tam cito deficis viator, Mart.: medicus si deficere aegrum non intellegit, Sen.: deficiebat elephantus, Curt.: equus deficiens procubuit, Curt.: malle eum deficere quam desinere, daß ihm eher der Atem als die Rede ausgehe, Quint.: optimus virtutis finis est antequam deficias desinere, Sen. rhet.: nec tamen illi defecerunt (ermatteten [im Forschen]) neque nos studium exquirendi defatigati relinquemus, Cic.: Ggstz. incertum est an (filii) proficiant (gedeihen), an deficiant (schwächlich werden), Augustin. in psalm. 38, 19. – m. Abl. wodurch? womit? et simul lassitudine et procedente iam die fame etiam deficere, Liv.: quod multi Gallicis tot bellis defecerant, schwach, invalid geworden waren, Caes.: neque coniuncti Albicis (mit den Alb.) comminus pugnando deficiebant, ermatteten nicht durch den Nahkampf = ließen es nicht im N. an sich fehlen, Caes. – def. totā mente, ganz von Sinnen kom-
    ————
    men, ganz die Besinnung verlieren, Ov.: def. animo, den Mut (die Hoffnung) sinken lassen, zB. animo deficiens, ohne Hoffnung u. Trost, Lucr.: ipse animo non defecerat tanto accepto incommodo, Caes.: sin a vobis deserar, tamen animo non deficiam, Cic.: consul nec animo defecit nec consilio, dem K. ging weder der Mut noch die Einsicht ab, Liv.: non tamen defecere animis Tyrii, Curt. – def. vitā, mit dem Leben auf die Neige kommen, verscheiden, Plaut. asin. 609. – def. sanguine et spiritu, an der Verblutung verscheiden, Val. Max. 3, 2. ext. 5. – m. folg. Infin., nachlassen, aufhören zu usw., Tibull. 4, 1, 191. Rutil. Lup. 2, 18 (vgl. oben no. α a. E.). – Prägn., αα) die Besinnung verlieren, in Ohnmacht fallen, animo linquuntur deficiuntque, Scrib.: deficit in thalamis, Val. Flacc. – ββ) den Halt verlieren, den Mut sinken lassen, kleinmütig werden (s. Heinse Ov. her. 19, 8. Duker Flor. 2, 2, 17. Burm. Ps. Quint. decl. 339), sed tamen quam diu vos eritis in spe, non deficiam, Cic.: ne unā plagā acceptā patres conscripti concĭderent, ne deficerent, Cic.: Turnus ut infractos adverso Marte Latinos defecisse videt, Verg.: deficit ingenti luctu rex ipse Latinus, Verg.: ne hi propter suorum paucitatem et hostium multitudinem metu (aus F.) deficerent, Auct. b. Afr.: nec defuerant qui ipsi Punici maris nomine ac terrore deficerent, Flor. – in duris (in Drangsalen) haud umquam defice, laß nicht
    ————
    den Mut sinken, Val. Flacc. 4, 35. – γγ) verscheiden, hinsterben, cum deficere eum amici viderent, Iustin.: paulatim defecit, Sen.: defecit prope lucem, Suet.: in ea voce defecit, Suet.: eo anno, quo ille defecit, Sulp. Sev.: voces (Äußerungen) deficientis, Tac.: momenta (Stadien) deficientis, Tac.
    g) als jurist. t. t., vom zur Erbschaft Berufenen, der sie aber nicht erwerben will od. kann, ausfallen, in Wegfall kommen, nicht in Betracht kommen, deficiente gradu nepotum, wenn die Abstufung der E. in Wegfall kommt, ICt.: is in parte quoque deficientis est heres, ICt.: deficientium partes accipere, ICt.
    II) v. tr.: a) act., jmd. verlassen = jmd. im Stiche lassen, sich jmdm. entziehen, von lebl. Subjj. auch jmdm. ausbleiben, ausgehen, auf die Neige gehen, dahinschwinden, jmdm. abgehen, gebrechen, für jmd. nicht ausreichen, α) v. Pers.: quoniam me Leontina civitas atque legatio propter eam quam dixi causam defecit, mihimet ineunda ratio est etc., Cic. Verr. 3, 110: genitor Phaëthontis (der Sonnengott) cum deficit orbem, sich der Welt entzieht (= sich verfinstert), Ov. met. 2, 382: Somnus (Schlaf als Gott) sollicitas deficit ante domos, Tibull. 3, 4, 20. – absol., dubiis ne defice rebus, laß (mich) nicht im Stiche, Verg. Aen. 6, 196. – β) v. lebl. Subjj.: αα) m. Acc. pers.: ipsos res frumentaria deficere coepit, Caes.: non eum defecit mare, sed commeatus, Mela:
    ————
    cum non solum vires, sed etiam tela nostros deficerent, Caes.: cum oppidanos iam tela, iam vires, iam ante omnia animus (Mut) deficeret, Liv.: frustra meae vitae subvenire conamini, quem iam sanguis viresque deficiunt, Caes.: cum me vires deficere coepissent, Cic.: deficient inopem venae te, ni cibus accedet, dir Armen versiegen die Adern (versiegt die Lebenskraft), Hor.: sectantem levia (Abglättung) nervi deficiunt animique (dichterischer Geist), Hor.: ii, quos discentes vita defecit, Cic.: me dies, vox, latera deficiant, si hoc nunc vociferari velim, Cic.: dies iam me deficiat, si, quae dici in eam sententiam possunt, coner expromere, Cic. (vgl. oben no. I, B, d): dies me citius defecerit quam nomina, Cic.: tempus te citius quam oratio deficeret, Cic.: tempus deficiet domestica narrantem, Val. Max.: neque est periculum, ne te de re publica disserentem deficiat oratio, Cic.: omnia colligo, ut novi scribam aliquid ad te; sed, ut vides, res me ipsa deficit, Cic.: ut eorum, quae didicerimus, memoria nos deficiat, Col.: si te deficient poscendi munera causae, Ov. – dolor (Unwille) me non deficit, Cic.: si quem illa praestantis ingenii vis forte deficiet, Cic.: animus si te non deficiet aequus, Hor.: prudentia numquam deficit oratorem, Cic.: ea me solacia deficiunt, Cic.: cum motus omnis animi, tamquam ventus, hominem defecerat (sich gelegt hatte), flaccescebat oratio, Cic. – m. Abl. wodurch? nostros
    ————
    vires lassitudine deficiebant, Caes. – m. in (in, bei) u. Abl., vox eum defecit in illo loco: ›Si sciens fallo‹, Cic.: nec supersumus pugnae nisi in quibus trucidandis et ferrum et vires hostem defecerunt (den Dienst versagten), Liv.: si me in mea querimonia... non modo vires, sed etiam vita deficiat, mir ausginge, Cic.: Fonteium in hac causa deficerent omnia, Cic. – m. ad u. Akk. Gerund., quia consulem ad regendum equum vires deficiebant, Liv. – poet. m. folg. Infin., nec me deficiet nautas rogitare citatos, ich werde nicht nachlassen (nimmer ruhen), Prop. 1, 8, 23. – ββ) m. Acc. rei: ne deficiant animum, Varro: linguam defecerat umor (Speichel), Ov.: noctes lentus non deficit umor (Tau), Verg.
    b) pass.: α) deficitur alqs od. alqd ab alqa re od. bl. alqā re, es wird jmd. od. eine Sache von etw. verlassen, im Stiche gelassen, es geht mit etw. bei jmd. auf die Neige, es verläßt jmd. etw., es bleibt od. geht jmdm. etw. aus, es ist jmd. ohne etw., es geht jmdm. od. einer Sache etw. ab, es mangelt od. gebricht jmdm. od. einer Sache an etw. (dah. Ggstz. abundat alqs od. alqd alqā re), teils v. pers. Subjj., defici a viribus, Caes.: deficior prudens artis ab arte mea, Ov.: quae (mulier) neque peperit neque gravida est, si lac habet, a menstruis defecta est, bei ihr ist die Regel ausgeblieben, Cels. – defici pecuniā, clientium turbā, nobilitate et avorum proavorumque serie, Sen.: defici
    ————
    non gressu modo, sed et visu, Suet.: defici copiā pabuli frumentique, Hirt. b. G.: lacte defici (v. einer Hündin), Col.: animo defici, die Besinnung verlieren, ohnmächtig werden, Curt.: auxilio defici, in einen hilflosen Zustand geraten, Scrib.: defici facultatibus, in Vermögensverfallkommen, verarmen, Ulp. dig. 23, 3, 33 in. (vgl. oben no. I, B, c aus Iuven. 7, 129): non defici extemporali facultate, Suet.: tempore deficiar, tragicos si persequar ignes, Ov.: mulier abundat audaciā, consilio et ratione deficitur, Cic. – m. folg. Satz m. quominus u. Konj., si memoriā deficitur, quo minus agnoscat cuiusque progeniem, Col. 7, 9, 12. – Partiz. Perf., aquā ciboque defecti, Quint.: defectus pilis, nur noch dünn behaart, Phaedr.: defectus aetatis viribus et acie oculorum, Val. Max.: defectus senio, Col.: defectus annis et desertus viribus, mit den Jahren auf der Neige, Phaedr.: u. Superl., defectissimus annis et viribus, Col. 1. prooem. § 12. – ohne Abl., colluvies defectae fidei, Apul. met. 5, 24: defectae senectutis homo, ein altersschwacher, Ulp. dig.: Plur. subst., dēfectī, ōrum, m., Schwache, Plin. 2, 28. – teils von sächl. u. abstr. Subjj., Mysiam Libyamque aiunt abundare frumentis; nec tamen Apulos Campanosque agros opimis defici segetibus, Mela: haec amoenitas deficitur aquā salienti, Plin. ep.: ut defunctorum voluntates, etiamsi iure deficerentur, quasi perfectas tuerer, Plin. ep. – m. folg. ut u. Konj., mul-
    ————
    torum crudelitas et ambitio et luxuria, ut paria pessimis audeat, fortunae favore deficitur, Sen. ep. 42, 4. – u. Partiz. Perf., defectum corpore caput, vom Rumpfe getrennter, Plin. pan.: defecta vigore cervix, Ov.: sanguine defecti artus, verbluteten, Ov.: sol defectus lumine, Tibull.: ars nec exemplis pauperior nec oratione defectior, ermangelnder, Apul. de deo Socr. prol. p. 111 H. (p. 4, 17 G.). – β) absol., prägn., teils = an Substanz abfallen, si non terrestri cibo membra corporis alantur, deficientur (so schwinden sie zusammen), Vitr. 8. praef. § 2: teils = die Kräfte (den Atem) verlieren, ermattet-, erschöpft werden, in quo non modo defici (den Atem verlieren), sed etiam laborare (zu stocken) turpe est, Cic. Brut. 34: non usque adeo defectum (esse) Germanicum, fühle sich entkräftet, Tac. ann. 2, 70: teils deficior = es gebricht mir an Befähigung dazu, uti si quid de his rebus et artibus iudicare et probare opus fuerit ne deficiatur, Vitr. 1, 1, 16. – u. Partiz. defectus, α) als jurist. t. t., vom Schuldner im Stiche gelassen, defecta nomina, nicht mehr einzutreibende Schuldforderungen, Paul. dig. 22, 1, 11. § 1. – β) mangelhaft, currus (weil ihm die Vorstecknägel vor den Rädern fehlen), Hyg. fab. 84. – γ) abgeschwächt, schwach, im Kompar., in tumidis (speculis videntur) omnia defectiora, at contra in cavis auctiora, Apul. apol. 16. – insbes., physisch geschwächt, schwach (bes. auch
    ————
    altersschwach), ermattet, erschöpft (s. Heinse Ov. fast. 3, 674), v. Pers., quod sibi defectis illa tulisset opem, Ov.: sidera obscura attributa defectis, den Altersschwachen, Plin.: v. Körper usw. u. v. menschl. Zuständen, defectum corpus, Tac.: homo defectae senectutis, ICt.: def. amor, Ov. – defexit altlat. = defecerit, alte Eidesformel bei Liv. 1, 24, 8.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > deficio

  • 13 dēficiō

        dēficiō fēcī, fectus, ere ( fut perf. defexit, old form. in L.—Pass., usu. deficior; dēfit, T., Enn. ap. C., V.; dēfierī, T.; dēfīet, L.)    [de + facio].— Intrans, to withdraw, revolt, desert, fall off: civitates quae defecerant, Cs.: milites ne deficerent, S.: ab Aeduis, Cs.: a re p.: a patribus ad plebem, to go over, L.: ad Poenos, desert, L. — Of things, to be wanting, be absent, fail, cease, disappear, be lost, run out: non frumentum deficere poterat, Cs.: ex arboribus frons, Cs.: ne (mihi) vox viresque deficerent: non deficiente crumenā, H.: ne Deficeret navis, be overwhelmed, V.: quod plena luna defecisset, was eclipsed: ignem Deficere videbat, dying out, V.: quā deficit ignis, ceases to destroy, V.: Deficit ars, is exhausted, O.: nil apud me tibi defieri patiar, T.: Lac mihi non aestate novum defit, V.: nunquamne causa defiet, cur, etc.? L. — Of persons, to fail, sink, faint, be insufficient, be missing: quod multi Gallicis tot bellis defecerant, had been lost, Cs.: siquid deficias, i. e. need aid, T.: deficientibus animis, L.: O dubiis ne defice rebus, fail (me) in perplexity, V.— To fail, be bankrupt: Matho deficit, Iu.: te memorare, cease, Tb.—Fig., to withdraw, depart, forsake, be parted, abandon, desert: a virtute: si utilitas ab amicitiā defecerit.— To fail, be wanting, fall short: animo, be disheartened, Cs.: ne unā plagā acceptā patres deficerent: in limine primo, V.: illis legibus populus R. prior non deficiet, si prior defexit, etc., prove false, violate, L. (old form.): neque comminus pugnando deficiebant, Cs.— Trans, to leave, desert, fail, abandon (of things): cum vires nostros deficerent, Cs.: me Leontina civitas: me vox, latera deficiant, si, etc.: cum deficit orbom (Sol), is eclipsed, O.: sol defectus lumine, Tb.: si quem proles defecerit omnis, i. e. perish, V.: cum aquilifer a viribus deficeretur, Cs.: mulier ratione deficitur: animo defici, Cu.: defecta vigore cervix, O.: nec me deficiet rogitare, etc., nor will I fail, Pr.
    * * *
    I
    deficere, defeci, defectus V INTRANS
    fail/falter; run short/out; grow weak/faint; come to end; revolt/rebel, defect; pass away; become extinct, die/fade out; subside/sink; suffer eclipse, wane
    II
    deficere, defeci, defectus V TRANS
    fail, disappoint, let down; leave without a sufficiency; cease to be available; (PASS) be left without/wanting, lack; have shortcomings; L:come to nothing

    Latin-English dictionary > dēficiō

  • 14 rogitō

        rogitō āvī, —, āre, freq.    [rogo], to ask eagerly, inquire persistently, keep asking: at rogitas? T.: me, ubi fuerim, T.: Multa super Priamo, V.
    * * *
    rogitare, rogitavi, rogitatus V
    ask, inquire

    Latin-English dictionary > rogitō

  • 15 ♦ exchange

    ♦ exchange /ɪkˈstʃeɪndʒ/
    n.
    1 [cu] scambio; cambio; permuta; baratto: an exchange of goods [of greetings, of prisoners], uno scambio di merci [di saluti, di prigionieri]; exchange of gunfire, scambio di colpi (d'arma da fuoco); in exchange for, in cambio di
    2 [u] (fin.) cambio: rate of exchange (o exchange rate) tasso di cambio; exchange control, controllo dei cambi; exchange list, listino dei cambi; exchange market, mercato dei cambi (o delle valute); mercato valutario NOTA D'USO: - change o exchange?-
    3 (fin.) borsa: stock exchange, borsa valori; Borsa; commodity exchange, borsa merci; the Corn Exchange, la Borsa dei cereali ( l'edificio)
    4 (fin., = foreign exchange) cambio estero; valuta (o divisa) estera
    5 (telef. = telephone exchange) centrale; centralino: private exchange, centralino privato
    6 (vivace) scambio di opinioni; discussione; scontro
    7 (= exchange visit) (visita di) scambio ( culturale, ecc.): He went to Ireland on an exchange, è andato in Irlanda per uno scambio
    ● (fin.) exchange broker, operatore di cambio; cambiavalute; cambista □ (fin.) exchange brokerage, brokeraggio finanziario □ exchange dealer = exchange broker ► sopra □ (econ.) exchange economy, economia di scambio □ (fin.) exchange equalization, perequazione dei cambi □ (GB) exchange of contracts, rogito notarile □ (fin.) exchange office, ufficio dei cambi □ (fin.) exchange official, funzionario di Borsa □ (telef.) exchange operator, centralinista □ (fin.) exchange parity = exchange rate parity ► sotto □ (fin. stor.) Exchange Rate Mechanism, meccanismo dei tassi di cambio ( nello SME) □ (fin.) exchange rate parity, parità dei cambi; parità valutaria □ (fin.) exchange reserves, riserve valutarie ( di una banca centrale) □ (fin.) exchange restrictions, restrizioni di cambio (o valutarie) □ (fin.) exchange risk, rischio di cambio □ ( banca) exchange slip, distinta di cambio □ (fin.) exchange stabilization, stabilizzazione dei cambi □ exchange student, studente in visita di scambio □ (elettr.) exchange switch, commutatore □ (fin.) exchange-traded fundETF □ (med.) exchange transfusion, exsanguinotrasfusione □ (fin.) exchange transactions, operazioni di cambio □ exchange value, (econ.) valore di scambio; (fin.) controvalore ( valore in valuta estera).
    ♦ (to) exchange /ɪkˈstʃeɪndʒ/
    A v. t.
    1 scambiare, scambiarsi; fare uno scambio di; permutare; barattare: to exchange glances [greetings, gifts, places, addresses] with sb., scambiare (o scambiarsi) uno sguardo [il saluto, doni, il posto, gli indirizzi] con q.; to exchange blows with sb., venire alle mani con q.; to exchange fire, scambiarsi colpi d'arma da fuoco
    2 cambiare: Tickets cannot be exchanged, non è ammesso il cambio di biglietti; to exchange st. for st. else, cambiare qc. con qc. altro; to exchange dollars for pounds, cambiare dollari in sterline: DIALOGO → - Taking things back- Can I exchange it for another one?, posso cambiarlo con un altro?
    B v. i.
    1 fare un cambio: (mil.) to exchange from (o out of) a regiment into another, fare cambio di reggimento ( con un altro ufficiale)
    2 (fin.: di moneta) cambiarsi: Once Italian lire exchanged at par with French francs, una volta le lire italiane si cambiavano alla pari con i franchi francesi
    ● (leg.) to exchange contracts, fare un rogito notarile; rogitare; DIALOGO → - Moving house- They should be exchanging contracts next weekend, dovrebbero fare il rogito il prossimo fine settimana □ (fin.) to exchange currencies, fare un cambio di valuta □ ( calcio, ecc.) to exchange passes, scambiarsi passaggi; palleggiare □ to exchange words with sb., venire a parole con q.

    English-Italian dictionary > ♦ exchange

  • 16 Милостыня

    - eleemosyna; stips (largifica); egestatis subsidium;

    • подавть милостыню бедным - pauperibus eleemosynam largiri;

    • жить милостынею - aliena misericordia / stipite corrogata vitam sustentare;

    • просить / собирать милостыню - mendicare / stipem poscere / rogitare / cogere; stipem colligere;

    • протянуть руку для милостыни - manum ad stipem porrigere; cibo mendicato pasci; mendicando vitam tolerare;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Милостыня

  • 17 defecti

    dē-fĭcĭo, fēci, fectum, 3 ( perf. subj.: defexit, an old formula in Liv. 1, 24 fin., see below, no. III. fin. In the pass., besides the regular form deficior, ante- and postclass., once in Verg., Propert., and Livy, like fīo, eri: defit, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19; Plaut. Mil. 4, 6, 46; Ter. Eun. 2, 2, 12; Lucr. 2, 1142; Verg. E. 2, 22; Prop. 1, 1, 34:

    deflunt,

    Gell. 20, 8, 5:

    defiat,

    Plaut. Men. 1, 4, 3; id. Rud. 4, 4, 63:

    defiet,

    Liv. 9, 11:

    defieri,

    Ter. Hec. 5, 2, 2; cf. conficio init.), v. a. and n. [facio], orig., to loosen, set free, remove from; but it passed over at a very early period into the middle sense, to loosen from one's self, to remove one's self, to break loose from; and then gradually assumed the character of a new verb. act., with the meaning to leave, desert, [p. 530] depart from something, or absol., to depart, cease, fail. (For syn. cf.: desum, absum, descisco, negligo.)
    I.
    Act. in the middle sense, to remove one's self, separate one's self, to withdraw (cf. the Greek aphistanai).—Hence, to forsake, desert, abandon, revolt.
    A.
    Lit.:

    ab amicitia P. R.,

    Caes. B. G. 5, 3, 3; 7, 39, 3:

    ab Aeduis,

    id. ib. 2, 14, 3:

    ab rege,

    Sall. J. 56, 3; cf. ib. 66:

    (consules) a senatu, a republica, a bonis omnibus defecerant,

    Cic. Planc. 35; cf.:

    a republica,

    id. Cat. 11, 28; id. Fam. 12, 10; id. Sull. 12, 35:

    ab imperio ac nomine nostro,

    id. Verr. 2, 1, 31 et saep.:

    a patribus ad plebem,

    to go over, Liv. 6, 20:

    ad se,

    Sall. J. 61; cf.:

    ad Poenos,

    Liv. 22, 61.— Absol.:

    civitates quae defecerant,

    Caes. B. G. 3, 17, 2; 5, 25, 4; 7, 10 al.—
    B.
    Trop.:

    si a virtute defeceris,

    forsake, Cic. Lael. 11, 37:

    si utilitas ab amicitia defecerit,

    id. Fin. 2, 24, 79:

    ut a me ipse deficerem,

    id. Fam. 2, 16.—Hence,
    II.
    As a verb. act., to leave a person or thing, to desert, to fail, forsake, be wanting to (of things;

    very rarely of personal subjects): quem jam sanguis viresque deficiunt,

    Caes. B. G. 7, 50 fin.; so,

    vires,

    id. B. C. 3, 99 fin.; Cic. de Or. 1, 45, 199:

    me Leontina civitas,

    id. Verr. 2, 3, 46, § 110; id. ib. 2, 5, 28 fin.; Hor. S. 2, 1, 13 et saep.:

    res eos jam pridem, fides deficere nuper coepit,

    Cic. Cat. 2, 5, 10:

    me dies, vox, latera deficiant, si, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 21 (imitated word for word, Plin. Ep. 3, 9, 9); cf.:

    ne te de republica disserentem deficiat oratio,

    Cic. Rep. 1, 23; and:

    tempus te citius quam oratio deficeret,

    id. Rosc. Am. 32:

    animus si te non deficit aequus,

    Hor. Ep. 1, 11, 30:

    somnus sollicitas domus,

    Tib. 3, 4, 20: genitor Phaethontis orbem, i. e. is eclipsed (cf. III. B. infra), Ov. M. 2, 382.— Poet. with a subject-clause: nec me deficiet nautas rogitare citatos, i. e. I will not cease, etc. Prop. 1, 8, 23 Kuin.—
    b.
    Pass.:

    cum aquilifer jam viribus deficeretur,

    Caes. B. C. 3, 64, 3; cf.:

    mulier a menstruis defecta,

    Cels. 2, 8 fin.:

    mulier abundat audacia, consilio et ratione deficitur,

    Cic. Clu. 65, 184:

    aqua ciboque defecti,

    Quint. 3, 8, 23; Plin. Ep. 2, 17, 25:

    sanguine defecti artus,

    Ov. M. 5, 96 et saep.:

    si qui dotem promisit defectus sit facultatibus,

    i. e. unable to pay, Dig. 23, 3, 33; cf.:

    te defecta nomina,

    ib. 22, 1, 11 fin.
    III.
    Middle or neuter, to run out, be wanting, fail, cease, disappear.
    A.
    Middle (mostly ante-class. and poet.).
    (α).
    With dat.: mihi fortuna magis nunc defit, quam genus, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19; Ter. Hec. 5, 2, 2:

    lac mihi non aestate novum, non frigore defit,

    Verg. E. 2, 22.—
    (β).
    Absol.:

    neque opsonium defiat neque supersit,

    Plaut. Men. 1, 4, 3;

    so opp. superesse,

    Ter. Ph. 1, 3, 10:

    ut defiat dies,

    Plaut. Rud. 4, 4, 63: id. Mil. 4, 6, 46:

    numquamne causa defiet, cur? etc.,

    Liv. 9, 11.— Trop.:

    defectis (sc. animo) defensoribus,

    disheartened, Caes. B. C. 3, 40, 3:

    sed non usque eo defectum Germanicum,

    weakened, Tac. A. 2, 70; cf. in the foll. no. B. b.—
    B.
    Neuter.
    (α).
    With dat. (so rarely; mostly poet.):

    cum non solum vires, sed etiam tela nostris deficerent,

    Caes. B. G. 3, 5, 1;

    so perh.: vires nostris,

    id. B. C. 2, 41, 7 (al. nostros); Sil. 8, 661 Oud. N. cr.; cf. id. 10, 10, 193; and Stat. Ach. 1, 445.—
    (β).
    Absol. (freq. in all periods and kinds of composition):

    non frumentum deficere poterat,

    Caes. B. C. 2, 37 fin.; cf.:

    fructus ex arboribus,

    id. ib. 3, 58 fin.:

    ejus generis copia,

    id. B. G. 6, 16 fin.:

    tempus anni ad bellum gerendum,

    id. ib. 4, 20, 2:

    vereor, ne mihi crimina non suppeterent, ne oratio deesset, ne vox viresque deficerent,

    Cic. Verr. 2, 1, 11:

    nisi memoria forte defecerit,

    id. Fin. 2, 14, 44; id. Rep. 1, 3:

    non deficiente crumena,

    Hor. Ep. 1, 4, 11 et saep.; Juv. 11, 38:

    quod plena luna defecisset,

    was eclipsed, Cic. Rep. 1, 15; cf.:

    solem lunae oppositum solere deficere,

    id. ib. 1, 16 al.; also simply to set:

    qua venit exoriens, qua deficit,

    Prop. 4, 4, 27: lunā deficiente, waning (opp. crescente), Gell. 20, 8, 5; of fire and light, to go out, expire, become extinct:

    ignis,

    Verg. G. 352:

    lumen,

    Petr. 111, 4:

    progenies Caesarum in Nerone deficit,

    becomes extinct, dies out, Suet. Galb. 1; cf. Plin. Pan. 39, 6; Just. 7, 2, 4; Sen. Suas. 2, 22;

    but deficit ignis,

    does not extend, Verg. A. 2, 505:

    in hac voce defecit,

    he departed, expired, Suet. Aug. 99; Quint. 6 prooem. § 11: deficit omne quod nascitur, comes to an end, Quint. 5, 10, 79; cf.:

    mundum deficere,

    id. ib.:

    deficit vita,

    Plaut. Asin. 3, 3, 19;

    quod multi Gallicis tot bellis defecerant,

    had been lost, Caes. B. C. 3, 2 fin.:

    ultima jam passi comites bello Deficiunt,

    grow faint, Ov. M. 14, 483:

    deficit Matho,

    fails, becomes bankrupt, Juv. 7, 129:

    debitores,

    Dig. 49, 14, 3, § 8:

    munimenta defecerant,

    yielded, surrendered, Curt. 4, 4, 19.— Trop.:

    ne negotio desisteret neu animo deficeret,

    nor be disheartened, Caes. B. C. 3, 112 fin.; so,

    animo,

    id. B. G. 7, 30; id. B. C. 1, 19; 2, 43; Cic. Rosc. Am. 4, 10;

    for which, ne deficiant (apes) animum,

    Varr. R. R. 3, 16, 34; and in a like sense absol.:

    ne una plaga accepta patres conscripti conciderent, ne deficerent,

    Cic. Att. 1, 16, 9; so Caes. B. C. 2, 31 fin.; Sall. J. 51, 4:

    deficit ars,

    Ov. M. 11, 537: illis legibus populus Romanus prior non deficiet: si prior defexit publico consilio dolo malo, tu illo die, Juppiter, etc., to depart from, violate the conditions of a treaty, an old formula used in taking an oath, Liv. 1, 24 fin.:

    pugnando deficere,

    i. e. to be deficient, wanting, Caes. B. C. 2, 6, 3; cf. poet. with foll. inf.:

    suppeditare Materies,

    Lucr. 1, 1039; Sil. 3, 112; Tib. 4, 1, 191.— Hence, dēfectus, a, um, P. a. (acc. to no. III.), weak, weakened, worn out, enfeebled (not ante-Aug.):

    quod sibi defectis illa tulisset opem,

    Ov. F. 3, 674:

    defectus annis et desertus viribus,

    Phaedr. 1, 21, 3; cf.:

    defectissimus annis et viribus,

    Col. 1 prooem. §

    12: senio (arbor),

    id. 5, 6, 37:

    laboribus,

    Val. Fl. 2, 285:

    vadit incerto pede, jam viribus defecta,

    Sen. Hippol. 374:

    defectae senectutis homine,

    Dig. 7, 1, 12, § 3:

    in tumidis et globosis (speculis) omnia defectiora (corresp. with paria and auctiora),

    smaller, App. Mag. p. 283.— Plur. subst.: dēfecti, ōrum, m.:

    sidera obscura attributa defectis,

    the weak, Plin. 2, 8, 6, § 28.

    Lewis & Short latin dictionary > defecti

  • 18 deficio

    dē-fĭcĭo, fēci, fectum, 3 ( perf. subj.: defexit, an old formula in Liv. 1, 24 fin., see below, no. III. fin. In the pass., besides the regular form deficior, ante- and postclass., once in Verg., Propert., and Livy, like fīo, eri: defit, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19; Plaut. Mil. 4, 6, 46; Ter. Eun. 2, 2, 12; Lucr. 2, 1142; Verg. E. 2, 22; Prop. 1, 1, 34:

    deflunt,

    Gell. 20, 8, 5:

    defiat,

    Plaut. Men. 1, 4, 3; id. Rud. 4, 4, 63:

    defiet,

    Liv. 9, 11:

    defieri,

    Ter. Hec. 5, 2, 2; cf. conficio init.), v. a. and n. [facio], orig., to loosen, set free, remove from; but it passed over at a very early period into the middle sense, to loosen from one's self, to remove one's self, to break loose from; and then gradually assumed the character of a new verb. act., with the meaning to leave, desert, [p. 530] depart from something, or absol., to depart, cease, fail. (For syn. cf.: desum, absum, descisco, negligo.)
    I.
    Act. in the middle sense, to remove one's self, separate one's self, to withdraw (cf. the Greek aphistanai).—Hence, to forsake, desert, abandon, revolt.
    A.
    Lit.:

    ab amicitia P. R.,

    Caes. B. G. 5, 3, 3; 7, 39, 3:

    ab Aeduis,

    id. ib. 2, 14, 3:

    ab rege,

    Sall. J. 56, 3; cf. ib. 66:

    (consules) a senatu, a republica, a bonis omnibus defecerant,

    Cic. Planc. 35; cf.:

    a republica,

    id. Cat. 11, 28; id. Fam. 12, 10; id. Sull. 12, 35:

    ab imperio ac nomine nostro,

    id. Verr. 2, 1, 31 et saep.:

    a patribus ad plebem,

    to go over, Liv. 6, 20:

    ad se,

    Sall. J. 61; cf.:

    ad Poenos,

    Liv. 22, 61.— Absol.:

    civitates quae defecerant,

    Caes. B. G. 3, 17, 2; 5, 25, 4; 7, 10 al.—
    B.
    Trop.:

    si a virtute defeceris,

    forsake, Cic. Lael. 11, 37:

    si utilitas ab amicitia defecerit,

    id. Fin. 2, 24, 79:

    ut a me ipse deficerem,

    id. Fam. 2, 16.—Hence,
    II.
    As a verb. act., to leave a person or thing, to desert, to fail, forsake, be wanting to (of things;

    very rarely of personal subjects): quem jam sanguis viresque deficiunt,

    Caes. B. G. 7, 50 fin.; so,

    vires,

    id. B. C. 3, 99 fin.; Cic. de Or. 1, 45, 199:

    me Leontina civitas,

    id. Verr. 2, 3, 46, § 110; id. ib. 2, 5, 28 fin.; Hor. S. 2, 1, 13 et saep.:

    res eos jam pridem, fides deficere nuper coepit,

    Cic. Cat. 2, 5, 10:

    me dies, vox, latera deficiant, si, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 21 (imitated word for word, Plin. Ep. 3, 9, 9); cf.:

    ne te de republica disserentem deficiat oratio,

    Cic. Rep. 1, 23; and:

    tempus te citius quam oratio deficeret,

    id. Rosc. Am. 32:

    animus si te non deficit aequus,

    Hor. Ep. 1, 11, 30:

    somnus sollicitas domus,

    Tib. 3, 4, 20: genitor Phaethontis orbem, i. e. is eclipsed (cf. III. B. infra), Ov. M. 2, 382.— Poet. with a subject-clause: nec me deficiet nautas rogitare citatos, i. e. I will not cease, etc. Prop. 1, 8, 23 Kuin.—
    b.
    Pass.:

    cum aquilifer jam viribus deficeretur,

    Caes. B. C. 3, 64, 3; cf.:

    mulier a menstruis defecta,

    Cels. 2, 8 fin.:

    mulier abundat audacia, consilio et ratione deficitur,

    Cic. Clu. 65, 184:

    aqua ciboque defecti,

    Quint. 3, 8, 23; Plin. Ep. 2, 17, 25:

    sanguine defecti artus,

    Ov. M. 5, 96 et saep.:

    si qui dotem promisit defectus sit facultatibus,

    i. e. unable to pay, Dig. 23, 3, 33; cf.:

    te defecta nomina,

    ib. 22, 1, 11 fin.
    III.
    Middle or neuter, to run out, be wanting, fail, cease, disappear.
    A.
    Middle (mostly ante-class. and poet.).
    (α).
    With dat.: mihi fortuna magis nunc defit, quam genus, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19; Ter. Hec. 5, 2, 2:

    lac mihi non aestate novum, non frigore defit,

    Verg. E. 2, 22.—
    (β).
    Absol.:

    neque opsonium defiat neque supersit,

    Plaut. Men. 1, 4, 3;

    so opp. superesse,

    Ter. Ph. 1, 3, 10:

    ut defiat dies,

    Plaut. Rud. 4, 4, 63: id. Mil. 4, 6, 46:

    numquamne causa defiet, cur? etc.,

    Liv. 9, 11.— Trop.:

    defectis (sc. animo) defensoribus,

    disheartened, Caes. B. C. 3, 40, 3:

    sed non usque eo defectum Germanicum,

    weakened, Tac. A. 2, 70; cf. in the foll. no. B. b.—
    B.
    Neuter.
    (α).
    With dat. (so rarely; mostly poet.):

    cum non solum vires, sed etiam tela nostris deficerent,

    Caes. B. G. 3, 5, 1;

    so perh.: vires nostris,

    id. B. C. 2, 41, 7 (al. nostros); Sil. 8, 661 Oud. N. cr.; cf. id. 10, 10, 193; and Stat. Ach. 1, 445.—
    (β).
    Absol. (freq. in all periods and kinds of composition):

    non frumentum deficere poterat,

    Caes. B. C. 2, 37 fin.; cf.:

    fructus ex arboribus,

    id. ib. 3, 58 fin.:

    ejus generis copia,

    id. B. G. 6, 16 fin.:

    tempus anni ad bellum gerendum,

    id. ib. 4, 20, 2:

    vereor, ne mihi crimina non suppeterent, ne oratio deesset, ne vox viresque deficerent,

    Cic. Verr. 2, 1, 11:

    nisi memoria forte defecerit,

    id. Fin. 2, 14, 44; id. Rep. 1, 3:

    non deficiente crumena,

    Hor. Ep. 1, 4, 11 et saep.; Juv. 11, 38:

    quod plena luna defecisset,

    was eclipsed, Cic. Rep. 1, 15; cf.:

    solem lunae oppositum solere deficere,

    id. ib. 1, 16 al.; also simply to set:

    qua venit exoriens, qua deficit,

    Prop. 4, 4, 27: lunā deficiente, waning (opp. crescente), Gell. 20, 8, 5; of fire and light, to go out, expire, become extinct:

    ignis,

    Verg. G. 352:

    lumen,

    Petr. 111, 4:

    progenies Caesarum in Nerone deficit,

    becomes extinct, dies out, Suet. Galb. 1; cf. Plin. Pan. 39, 6; Just. 7, 2, 4; Sen. Suas. 2, 22;

    but deficit ignis,

    does not extend, Verg. A. 2, 505:

    in hac voce defecit,

    he departed, expired, Suet. Aug. 99; Quint. 6 prooem. § 11: deficit omne quod nascitur, comes to an end, Quint. 5, 10, 79; cf.:

    mundum deficere,

    id. ib.:

    deficit vita,

    Plaut. Asin. 3, 3, 19;

    quod multi Gallicis tot bellis defecerant,

    had been lost, Caes. B. C. 3, 2 fin.:

    ultima jam passi comites bello Deficiunt,

    grow faint, Ov. M. 14, 483:

    deficit Matho,

    fails, becomes bankrupt, Juv. 7, 129:

    debitores,

    Dig. 49, 14, 3, § 8:

    munimenta defecerant,

    yielded, surrendered, Curt. 4, 4, 19.— Trop.:

    ne negotio desisteret neu animo deficeret,

    nor be disheartened, Caes. B. C. 3, 112 fin.; so,

    animo,

    id. B. G. 7, 30; id. B. C. 1, 19; 2, 43; Cic. Rosc. Am. 4, 10;

    for which, ne deficiant (apes) animum,

    Varr. R. R. 3, 16, 34; and in a like sense absol.:

    ne una plaga accepta patres conscripti conciderent, ne deficerent,

    Cic. Att. 1, 16, 9; so Caes. B. C. 2, 31 fin.; Sall. J. 51, 4:

    deficit ars,

    Ov. M. 11, 537: illis legibus populus Romanus prior non deficiet: si prior defexit publico consilio dolo malo, tu illo die, Juppiter, etc., to depart from, violate the conditions of a treaty, an old formula used in taking an oath, Liv. 1, 24 fin.:

    pugnando deficere,

    i. e. to be deficient, wanting, Caes. B. C. 2, 6, 3; cf. poet. with foll. inf.:

    suppeditare Materies,

    Lucr. 1, 1039; Sil. 3, 112; Tib. 4, 1, 191.— Hence, dēfectus, a, um, P. a. (acc. to no. III.), weak, weakened, worn out, enfeebled (not ante-Aug.):

    quod sibi defectis illa tulisset opem,

    Ov. F. 3, 674:

    defectus annis et desertus viribus,

    Phaedr. 1, 21, 3; cf.:

    defectissimus annis et viribus,

    Col. 1 prooem. §

    12: senio (arbor),

    id. 5, 6, 37:

    laboribus,

    Val. Fl. 2, 285:

    vadit incerto pede, jam viribus defecta,

    Sen. Hippol. 374:

    defectae senectutis homine,

    Dig. 7, 1, 12, § 3:

    in tumidis et globosis (speculis) omnia defectiora (corresp. with paria and auctiora),

    smaller, App. Mag. p. 283.— Plur. subst.: dēfecti, ōrum, m.:

    sidera obscura attributa defectis,

    the weak, Plin. 2, 8, 6, § 28.

    Lewis & Short latin dictionary > deficio

  • 19 paveo

    păvĕo, pāvi ( part. pres. gen. plur. paventūm, Ov. M. 14, 412), 2, v. n. and a. [etym. dub.; perh. akin with pavio].
    I.
    Neutr., to be struck with fear or terror, to tremble or quake with fear, to be afraid, be terrified (perh. not used by Cic.; not in Cæs.;

    syn.: tremo, trepido, timeo, metuo): nam et intus paveo et foris formido,

    Plaut. Cist. 4, 2, 20:

    mihi paveo,

    Ter. Phorm. 1, 4, 10; Plaut. Curc. 2, 1, 10:

    ne pave,

    id. Am. 5, 1, 58; id. Mil. 3, 3, 21:

    quaeres, quando iterum paveas,

    Hor. S. 2, 7, 69:

    paventes ad omnia,

    Liv. 5, 42, 4:

    repente Maurus incerto vultu pavens ad Sullam accurrit,

    in great fear, Sall. J. 106, 2; Ov. M. 8, 89:

    admiratione paventibus cunctis,

    seized with astonishment, Liv. 7, 34, 7; cf.:

    speque metuque pavent,

    Ov. F. 3, 362:

    in alieno discrimine sibi pavens, ne adlevasse videretur,

    Tac. H. 2, 63; cf.

    venae,

    id. ib. 5, 6:

    hoc sermone pavent,

    i. e. express their fears, Juv. 6, 189.—With prepp. (eccl. Lat.):

    pavete ad sanctuarium meum,

    Vulg. Lev. 26, 2; cf. id. Deut. 31, 6:

    pavens pro arcā Dei,

    id. 1 Reg. 4, 13:

    pavebit a facie consilii Domini,

    id. Isa. 19, 17; cf. id. ib. 30, 31;

    31, 4: super quo pavet anima,

    id. Ezech. 24, 21.—
    II.
    Act., to fear, dread, be terrified at:

    et illud paveo et hoc formido,

    Plaut. Cist. 2, 1, 59;

    so with a general object: ad hoc mulieres... miserari parvos liberos, rogitare, omnia pavere,

    Sall. C. 31, 3: noctem paventes, Poët. ap. Cic. Tusc. 2, 10, 23:

    quis Parthum paveat, quis gelidum Scythen?

    Hor. C. 4, 5, 25:

    ut pavet acres Agna lupos capreaeque leones!

    id. Epod. 12, 25:

    tristiorem casum,

    Tac. H. 1, 29:

    mores alicujus,

    id. ib. 1, 50:

    saturam serpentibus ibin,

    Juv. 15, 3:

    mortem,

    Plin. 2, 12, 9, § 54:

    funera,

    Hor. C. 4, 14, 49:

    (Castanea) pavet novitatem,

    Plin. 17, 20, 34, § 149.— Pass. (in Plin. 31, 9, 45, § 104, read batuerentur):

    nec pedibus tantum pavendas serpentes,

    Plin. 8, 23, 35, § 85.—Perh. here too belongs: paveri frumenta dicebant antiqui, quae de vaginā non bene exibant, Fest. p 251 and 253 Müll.; v. Müll. ad loc.—
    (β).
    With inf. ( poet.):

    pavetque Laedere jactatis maternas ossibus umbras,

    Ov. M. 1, 386:

    nec illae numerare aut exigere plagas pavent,

    Tac. G. 7.

    Lewis & Short latin dictionary > paveo

  • 20 rogito

    , rogitavi, rogitatum, rogitare 1
      спрашивать

    Dictionary Latin-Russian new > rogito

См. также в других словарях:

  • rogitare — ro·gi·tà·re v.intr. (io rògito; avere) TS dir. perfezionare un accordo preliminare raggiunto dalle parti conferendogli forma di atto notarile {{line}} {{/line}} DATA: sec. XX …   Dizionario italiano

  • rogitato — ro·gi·tà·to p.pass., agg. → rogitare …   Dizionario italiano

  • rogare — v. tr. [dal lat. rogare chiedere, pregare , poi proporre una legge ] (io rògo, tu ròghi, ecc.). 1. (giur.) [stendere un documento o un atto, da parte di un notaio o di altro funzionario] ▶◀ Ⓖ estendere, Ⓖ redigere. 2. (giur.) [fare una stipula… …   Enciclopedia Italiana

  • enquerir — Enquerir, qu on dit autrement Enquerre, Inquirere, Interrogare. Enquerir diligemment, Anquirere, Examinare, Exquirere. S enquerir fort soigneusement, et enquester de quelque chose, Expiscari. Regarder et s enquerir soigneusement de quelque chose… …   Thresor de la langue françoyse

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»