Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

reserve

  • 101 thesaurus

    thēsaurus (thensaurus), i, m. [st2]1 [-] provisions (de toute espèce). [st2]2 [-] trésor, grandes richesses. [st2]3 [-] lieu de dépôt, magasin (de provisions), dépôt. [st2]4 [-] accumulation, tas, grande quantité, abondance.    - [gr]gr. θησαυρός.    - thesaurum effodere, Plaut.: déterrer un trésor.    - thesaurus mali, Plaut. Merc. 1, 2, 54: mine de malheurs.    - ille thesaurus est, Plin. Ep. 1, 22, 2: c'est un puits de science.    - eccum lenonem, thensaurum meum, Plaut. Curc. 5, 2, 76: voici mon entremetteur, mon trésor.    - condere cibum in thesauros maxillarum, Plaut.: cacher de la nourriture dans un coin de ses mâchoires.    - servata mella thesauris, Virg.: miel conservé dans les rayons.
    * * *
    thēsaurus (thensaurus), i, m. [st2]1 [-] provisions (de toute espèce). [st2]2 [-] trésor, grandes richesses. [st2]3 [-] lieu de dépôt, magasin (de provisions), dépôt. [st2]4 [-] accumulation, tas, grande quantité, abondance.    - [gr]gr. θησαυρός.    - thesaurum effodere, Plaut.: déterrer un trésor.    - thesaurus mali, Plaut. Merc. 1, 2, 54: mine de malheurs.    - ille thesaurus est, Plin. Ep. 1, 22, 2: c'est un puits de science.    - eccum lenonem, thensaurum meum, Plaut. Curc. 5, 2, 76: voici mon entremetteur, mon trésor.    - condere cibum in thesauros maxillarum, Plaut.: cacher de la nourriture dans un coin de ses mâchoires.    - servata mella thesauris, Virg.: miel conservé dans les rayons.
    * * *
        Thesaurus, thesauri, masc. gen. Paulus iurisc. Un thesor, ou Thresor, Richesse cachee.
    \
        Obruere thesaurum alicubi. Cic. Cacher en terre, Enterrer.
    \
        Recludere thesauros tellure. Virgil. Desterrer.
    \
        Thesaurus copiarum. Plaut. Abondance, ou thresor de richesses.
    \
        Thesaurus rerum omnium, memoria. Cic. La memoire est le repositoire et reservoir ou cachette de toutes choses, où l'homme garde et reserve et cache toutes choses.
    \
        Repositus thesaurus. Quintil. Serré et caché, ou mis à part.
    \
        Thesaurus mali. Plaut. Grand foison et abondance de mal.
    \
        Condere aliquid in thesauros cauernarum. Plin. Cacher dedens les trous et cachettes des cavernes.
    \
        Condere cibum in thesauros maxillarum. Plin. Cacher et musser de la viande dedens le creux des joues, pour puis apres la manger petit à petit tout à loisir, comme font les singes quand ils emplent leurs giffles de pommes ou de noix.

    Dictionarium latinogallicum > thesaurus

  • 102 ăpŏtămīa

    ăpŏtămīa, æ, f. C. Aur. garde-manger.    - cf. gr. ἀποταμειοῦμαι: mettre en réserve pour soi.

    Dictionarium latinogallicum > ăpŏtămīa

  • 103 

    at, conj. [st2]1 [-] mais, cependant, toutefois, pourtant. - mais, au contraire, par contre, en revanche. [st2]2 [-] d'autre part, de (son, notre...) côté, quant à. [st2]3 [-] quoi? comment? [st2]4 [-] or (dans un raisonnement). [st2]5 [-] mais... donc (avec un impératif). [ABCR]I [conjonction, qui marque, comme liaison logique, l'opposition] mais, mais au contraire [zapst]¶1 elle met en regard ou oppose des personnages, des idées: tibi ita hoc videtur, at ego... Ter. Andr. 563: c'est ton avis, mais moi... ; at ego, Plaut. Amph. 436 ; Rud. 635, etc.: moi, de mon côté; Remus... ; at Romulus... Enn. An. 80: Rémus... ; de son côté, Romulus... ; Titurius trepidare... ; at Cotta: Caes. BG. 5, 33, 2: Titurius de s'agiter...; Cotta, par contre; Græci... ; at Cimbri, Cic. Tusc. 2, 6, 5: les Grecs... ; les Cimbres, au contraire; majores nostri Tusculanos, Hernicos in civitatem etiam receperunt; at Karthaginem funditus sustulerunt, Cic. Off. 1, 35: nos ancêtres allèrent jusqu'à donner le droit de cité aux habitants de Tusculum, aux Herniques ; par contre, ils détruisirent Carthage de fond en comble, cf. Off. 1, 97 ; 1, 113 ; Tusc. 1, 105 ; Nat. 1, 24, etc. II at non: mais non pas: Cic. Tull. 20; Clu. 74; Or. 151; Tusc. 2, 61; Nat. 1, 81; Div. 2, 133, etc. II at contra, Cic. Pis. 95; Quinct. 75; Amer. 131; Verr. 5, 66; Fin. 1, 56; Tusc. 1, 5: mais, par contre; ou at... e contrario, Cic. Com. 47; Nep. Eum. 1, 5 [zapst]¶2 at détachant la personne est surtout fréquent dans les imprécations: at te di perduint! Plaut. Merc. 793: toi, que les dieux te confondent, cf. Most. 38, Pseud. 836, etc. ; Ter. Eun. 431, etc. ; at tibi di dignum factis exitium duint, Ter. Andr. 666: à toi, que les dieux te donnent la fin que mérite ta conduite! at vobis male sit, Catul. 3. 13: quant à vous, soyez maudites; at tibi pro scelere... Virg. En. 2, 535: à toi! que pour prix de ton crime [les dieux te donnent la récompense que tu mérites!] II dans les vœux, les prières, etc.: Plaut. Mil. 231 ; Men. 1021, etc. ; at tu concede mihi... Cic. Att. 12, 31, 2: de ton côté, toi, accorde-moi...; at vos, o Superi... Virg. En. 8, 572: et vous, ô dieux d'en haut [ayez pitié...]; at tu, nauta... Hor. O. 1, 28, 23: mais toi, nocher... II dans le dialogue, surtout sous la forme at ille, lui, de son côté: quem (Sex. Pompeium) cum Scato salutasset, "quem te appellem" inquit; at ille "voluntate hospitem, necessitate hostem": Cic. Phil. 12, 27, Scaton l'ayant salué, "comment faut-il que je t'appelle?" lui dit-il; l'autre repartit "ton hôte par les sentiments, ton ennemi par la nécessité", cf. Tusc. 2, 61; Div. 2, 133, etc. ; at vero ille sapiens, Cic. Tusc. 1, 117: tandis que l'autre, le sage, cf. Cæc. 56 ; Sest. 139 ; Cat. 1, 4, 10, etc. [zapst]¶3 objection d'un adversaire, réelle ou fictive: at, inquis, inquies: mais, dis-tu, diras-tu: Cic. Att. 15, 4, 3 ; 7, 9, 3; at, inquit Cic. Pis. 74 ; Planc. 33, etc., mais... dit-il; at memoria minuitur, Cic. CM 21: mais, dit-on, la mémoire diminue; "at in Italia fuit"; fateor, Cic. Verr. 5, 5: "mais elle [la guerre] a été en Italie"; je le reconnais, cf. Rabir. 31; Phil. 1, 21, etc. ; at enim: mais diras-tu, mais dira-t-on: Cic. Mur. 78 ; Off. 3, 105; Sull. 56, etc. II réponse à l'objection: "male judicavit populus", at judicavit, Cic. Planc. 11: "le peuple a mal jugé"; mais il a jugé, cf. Phil. 2, 12; Att. 7, 11, 3; Amer. 41, etc. II [réponse à une sorte d'objection] oui (soit), mais: huic infesta mater, at mater, Cic. Clu. 42: sa mère lui était hostile; mais c'était sa mère; parens tuus Catilinæ fuit advocatus, improbo homini, at supplici, Cic. Sull. 81: ton père a assisté Catilina, un homme pervers, mais suppliant; non honestum consilium, at utile, Cic. Off. 3, 97: dessein peu honorable, mais utile, cf. Verr. 3, 41; Planc. 67; Dom. 77; Or. 104; Br. 238; satis, si ita vis, naturæ fortasse (vixisti), at patriæ serte parum, Cic. Marc. 25: oui, si tu veux, tu as assez vécu peut-être pour la nature; mais pour la patrie à coup sûr pas assez, cf. Arch. 22; Dom. 22; Nat. 3, 92; Tusc. 1, 85 II à la fois dans l'obj. et la réponse: at multi ita sunt, imbecilli senes ut... ; at id quidem non proprium senectutis vitium est, Cic. CM. 35: mais, dira-t-on, il y a des vieillards si faibles que...; mais ce n'est point là un défaut propre à la vieillesse, cf. Font. 21; Fin. 2, 88 ; CM. 68, etc. II objection le plus souvent ironique, at, credo: mais, sans doute: Verr. 4, 102 ; Dej. 16 ; Rab. 29, etc. II réponse à une interrog. oratoire: quo me miser conferam? in Capitoliumne? at fratris sanguine madet, GRACCH. d. Cic. de Or. 3, 214, où porter mes pas dans mon malheur? au Capitole? mais il est tout imprégné du sang de mon frère, cf. Cic. Verr. 2, 192; Cat. 1, 28; Mil. 15; Scaur. 45, etc.; Sall. C. 51, 22 [zapst]¶4 et pourtant: facinus indignum! epistulam tibi neminem reddidisse! at scito... Cic. Att. 2, 13, 1: l'indignité! que personne ne t'ait remis cette lettre! et pourtant sache que...; quæ C. Catonis illius qui consul fuit inpedimenta retinuit; at cujus hominis! clarissimi ac potentissimi, Cic. Verr. 4, 22: cette cité a retenu les bagages de C. Caton, de celui qui fut consul; et pourtant, quel homme c'était! des plus illustres, et des plus puissants; quis novit omnino? at quem virum, di boni! Cic. Br. 65: qui le [Caton] connaît seulement? et pourtant quel homme, grands dieux! cf. Ter. Phorm. 367; quid hoc levius? at quantus orator! Cic. Tusc. 5, 103: quelle plus grande marque de faiblesse? et pourtant quel éminent orateur! cf. Verr. 3, 20; Mil. 45; 102, etc. [zapst]¶5 [marque insistance, enchérissement]: et (et qui plus est): fac ita ut jussi - faciam - at diligenter - flet - at mature - fiet, Ter. Eun. 207: fais ce que je t'ai dit - je le ferai - et consciencieusement - ce sera fait - et promptement - ce sera fait; quid? a Tyndaritanis non simulacrum Mercurii sustulisti? at quemadmodum, dii immortales! quam audacter! Cic. Verr. 4, 84: quoi? n'as-tu pas enlevé aux habitants de Tyndaris une statue de Mercure? et comment, grands dieux! avec quelle audace! at quam ob causam! Cic. Verr. 5, 141: et pourquoi? at illa quanti sunt... ! Cic. CM 49, et puis (et, qui plus est) cet autre avantage, quel prix n'a-t-il pas... ? at vero quanta maris est pulchritudo! Cic Nat. 2, 100: et puis, quelle n'est pas la beauté de la mer! cf. Verr. 2, 160 ; Cæl. 57, etc. [zapst]¶6 brusque appel à la réflexion, à l'attention: at vide, Fam. 7, 24, 2: cependant, vois; at videte, Cic. Verr. 4, 151; Phil. 2, 77, etc.: mais voyez (considérez) II [réserve, limitation, sous forme interrogative] mais, attention ! prætor appellatur; at quis appellat? Cic. Verr. 4, 116: on en appelle au préteur; mais qui en appelle? ex tota provincia homines nobilissimi venerunt... ; at quem ad modem venerunt? Cic. Verr. 2, 11: de la province entière les hommes les plus notables sont venus..., mais dans quelles conditions sont-ils venus? cf. Phil. 5, 24. [zapst]¶7 [restriction] mais à défaut, mais alors, mais du moins: Thaïs te orabat, ut cras redires; - rus eo; - fac amabo; - non possum, inquam; - at tu apud nos hic mane, dum redeat ipsa, Ter. Eun. 534: Thaïs te priait de revenir demain; - je vais à la campagne; - de grâce, fais en sorte; - impossible, te dis-je; - mais alors, attends ici son retour près de nous; quid ergo? audacissimus ego ex omnibus? minime; at tanto officiosior quam ceteri? Cic. Amer. 2: quoi donc ? je suis le plus audacieux de tous? pas le moins du monde; alors, je suis à ce point plus serviable que les autres? [zapst]¶8 [dans la mineure d'un syllogisme] or: non cadunt hæc in virum fortem; igitur ne ægritudo quidem; at nemo sapiens nisi fortis; non cadet ergo in sapientem ægritudo, Cic. Tusc. 2, 14: ces sentiments ne sont pas connus de l'homme courageux; donc le chagrin non plus; or pas de sage qui ne soit courageux; le chagrin donc ne sera pas connu du sage, cf. Inv. 1, 72 ; Nat. 3, 43 ; Div. 2, 50 ; Fat. 31; Tusc. 3, 15, etc. [zapst]¶9 [opposition très atténuée; mise en regard de deux personnages, de deux faits, de deux groupes de faits] cependant, d'autre part: Cic. Div. 1, 74 ; Att. 16, 5, 3, etc.; Caes. BC. 2, 7, 3; Nep. Ep. 2, 3; Them. 4, 1, etc. ; Tac. H. 1, 53, etc. [zapI]II [introduisant la prop. principale après une subordonnée, le plus souvent conditionnelle] du moins, par contre, en revanche: [zapst]¶1 quod rara vides magis esse animalia quædam, at regione locoque alio... Lucr. 2, 534: quant au fait que certaines espèces d'animaux t'apparaissent plus rares que d'autres, en revanche dans une région et un lieu différents...; quoniam tuum insanabile ingenium est, at tu tuo supplicio doce... Liv. 1, 28, 9: puisque tu as une nature incurable, enseigne du moins par ton supplice..., cf. Caes. BG. 7, 2, 2 II quamquam ego vinum bibo, at... Plaut. Pers. 170: j'ai beau boire du vin, cependant... [quamvis... at Virg. G. 4, 208] [zapst]¶2 si ego hic peribo, at erit mi hoc factum mortuo memorabile, Plaut. Capt. 684: si moi je perds la vie ici, du moins en mourant aurai-je accompli une action digne de mémoire, cf. Bacch. 366, etc. ; Ter. Eun. 866, etc. ; Cic. Prov. 14 ; Phil. 2, 114 ; Liv. 1, 41, 3, etc. II plus souvent conditionnelle négative: Cic. Mil. 93, etc. ; Caes. BG. 1, 43, 9, etc. ; liceat hæc nobis, si oblivisci non possumus, at tacere, Cic. Flacc. 61: ces événements, si je ne puis les oublier, qu'il me soit permis du moins de les taire; si tibi fortuna non dedit ut..., at natura certe dedit ut... Cic. Amer. 46: si la fortune ne t'a pas donné de..., du moins la nature t'a-t-elle donné de..., cf. Rep. 3, 7, etc. ; Caes. BG. 5, 29, 7 II si non (si minus)... at tamen, Cic. Planc. 35 ; Font. 37 ; Br. 15 ; Phil. 2, 78, etc.: sinon... du moins (cependant).

    Dictionarium latinogallicum > 

  • 104 adiutrix

    adiūtrīx, īcis, f. (adiutor), die Unterstützerin, a) übh., die Unterstützerin, Förderin, die Begünstigerin, im üblen Sinne = die Helfershelferin, α) v. Pers.: reginā adiutrice regem dominum interemit, von der K. unterstützt, Cic.: Minerva adiutrix consiliorum meorum, Cic.: qua in re adiutricem coniugem cepit sibi, Acc. fr.: matres omnes filiis in peccato adiutrices, auxilio in paterna iniuria solent esse, Ter. – β) v. Lebl.: aliqua fortuna fuerit adiutrix tibi. Plaut.: legem adiutricem adhibere, Cic.: Messana tuorum adiutrix scelerum, Cic.: felicitas est fortuna adiutrix consiliorum bonorum, Cic. fr.: quae res Plancio in petitione fuisset adiutrix, Cic. – b) insbes., Benennung zweier aus Seeleuten (classiarii od. classici) zur Kaiserzeit errichteten Reserve-Legionen, legio prima Adiutrix u. legio secunda Adiutrix, Tac., Scriptt. hist. Aug. u. Inscr. – Genet. Plur. adiutricum, Tert. Scorp. 14: adiutricium, Corp. inscr. Lat. 3, 2524.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > adiutrix

  • 105 constituo

    cōn-stituo, stituī, stitūtum, ere (con u. statuo), beistellen = hinstellen, hinsetzen, aufstellen, I) im engern Sinne: omnes currus triumphales, Val. Max. – m. Adv. (wo?) od. Praepp. (ante u. circum u. Akk., in m. Abl.), ferales cupressos ante (vornhin), Verg.: mendacem ante ipsam aciem, Val. Max.: hominem ante pedes Q. Manilii, Cic.: bovem in Aventino ante aram Dianae, Val. Max.: in litore taurum ante aras, Verg.: circum bovem alias hostias, Varr. LL.: duos equos in conspectu eorum, Val. Max.: u. (im Bilde) velut in aliqua sublimi specula constitutus, Lact. 2, 2, 18: c. ante oculos huius miseri senectutem, sich (im Geiste) vor Augen stellen, Cic. Cael. 79. – So nun als milit. t. t., a) aufstellen, aufpflanzen, bes. in Reih u. Glied, formieren od. sich formieren lassen, gew. m. Praepp. (bes. m. in u. Abl., m. ante, ad, pro, sub, intra) od. m. bl. Abl., impedimenta, Liv.: aciem, legionem, Caes.: arma in templo Castoris, Bewaffnete aufstellen, Cic.: signa ante tribunal, aufpflanzen, Liv.: impedimenta cum captivis haud procul acie in edito colle, Curt.: octo cohortes in fronte, Sall.: naves in alto, Caes.: omnes alarios in conspectu hostium pro castris, Caes.: reliquas sex legiones pro castris in acie, Caes.: cohortes sub infimo colle ab dextro latere hostium, Caes.: intra silvas aciem ordinesque, Caes.: in secundo ordine, Auct. b. Afr.: naves longas ad latus
    ————
    apertum hostium, Caes.: classem apud Aegos flumen, apud Salamina exad versum Athenas, Nep.: naves aperto ac plano litore, Caes. – m. Abl. der Entfernung, legionem CC passibus ab eo tumulo, Caes. – m. contra u. Akk., reliquas legiones in armis expeditas contra hostem, Caes. – m. dopp. Acc., in fronte collocant XXII (naves), reliquas subsidiarias (als Reserve) in secundo ordine, Auct. b. Alex. 14, 3. – v. einem einzelnen, se constituere, sich aufstellen, zum Zweikampf Stellung nehmen, Cl. Quadr. bei Gell. 9, 13, 17. – b) von der Bewegung aus aufstellen, haltmachen lassen (vgl. Drak. Liv. 27, 11, 6 u. die Auslgg. zu Sall. Iug. 49, 5), agmen, signa paulisper, Sall. u. Liv.: signa legionis, Caes.: signa haud procul portā, Liv.: convertisse agmen, quo loco constituerat, Liv. – m. Acc. der Entfernung, signa quadringentos ferme inde passus, Liv. – dah. viell. übtr., si (narratio) constituitur aliquando, haltmacht, Cic. de or. 2, 328.
    II) im weitern Sinne: 1) eine bestimmte Stelle anweisend irgendwo hinsetzen, einsetzen, a) jmd. anweisen, wo seinen Wohnsitz zu nehmen, ibi futuros Helvetios, ubi eos Caesar constituisset atque esse voluisset, Caes.: reliquias praedonum contractas in urbibus remotoque mari loco in certa sede c., feste Wohnsitze geben, Vell. – als milit. t. t., jmdm. wo seine Stellung anweisen, ihn wohin stellen, legen, neque se praesidium, ubi constitutus esset, tenere posse,
    ————
    Caes.: praesidia in Tolosatibus circumque Narbonem, Caes. – b) jmd. in etw. als Besitztum einsetzen, einweisen (Ggstz. exturbare, expellere), plebem in agris publicis, Cic.: si Campanus ager dividatur, exturbari et expelli plebem ex agris, non constitui et collocari, eingewiesen u. angesiedelt, Cic. – c) jmd. in einen Posten, ein Amt einsetzen, setzen, ihn anstellen, auch m. in u. Abl., regem, Cic.: praefectos, Caes.: unum aliquem lectorem, Quint.: princeps (Fürst) divinitus constitutus, Plin. pan. – reges in civitate, Cic.: alqm sibi quaestoris in loco, Cic.: alqm in hoc munere, Q. Cic.: alqm supra bibliothecam, Vitr. – m. dopp. Acc., a quo regem et se et filium suum constitutos esse, Cic.: Commium regem ibi, Caes.: Cavarinum apud eos regem, Caes.: im Passiv m. dopp. Nom., rex (als K.) constituitur Arbactus, Iustin.: Alcibiades dux classi constituitur, Iustin. – d) bei jmd. in ein Verhältnis einsetzen, m. in u. Abl. des Verhältnisses, Athenaeum in maxima apud regem auctoritate gratiaque, veranlassen, daß der König dem Ath. wieder sein ganzes Vertrauen schenkt u. vollen Einfluß gestattet, Cic. ep. 15, 4, 6.
    2) errichtend, gründend, veranstaltend aufstellen, a) lebl. Objj., mit Adv., od. m. Praepp., od. m. Genet. od. Abl. loc.; od. m. Dat. (wem zu Ehren? wem zum Nutzen?), α) ein Bauwerk u. dgl. aufstellen, errichten, eine Stadt, Örtlichkeit u. dgl. anlegen, herrich-
    ————
    ten, turres, Caes.: vineas ac testudines, Nep.: triplicem Piraei portum, Nep.: templa arasque, Suet.: aedem Iovis Feretrii, Nep.: laterarias (Ziegelhütten) ac domum, Plin.: urbem, Nep. u.a. (s. Ruhnken Vell. 1, 2, 6): oppidum, Caes.: oppidum c. suāque pecuniā exaedificare, Caes.: publice statuas, Quint.: effingere et constituere (herrichten) nidos, Cic.: asylum, Lact.: tectum antiquitus constitutum, Nep.: c. aream, Col.: c. crucem, s. crux. – c. castella ad extremas fossas, Caes.: pyras curvo in litore, Verg.: tropaea in Pyrenaeis iugis, Sall. fr. – alci publice in foro statuam, Nep.: aedem in foro geminis fratribus, Suet.: horrea certis locis, Caes.: domi suae quintanam, Suet.: domi suae sacellum Automatias, Nep.: domos Athenis, Plin.: in Getis Graias domos, Ov. – domicilium sibi Magnesiae, Nep. – als milit. t. t., Romae castra (aufschlagen), Suet.: u. so hiberna omnium legionum in Belgis, Caes. – als mathem. t. t., in data linea triangula aequis lateribus c., errichten (konstruieren), Quint. 1, 10, 3. – β) eine Anstalt u. vgl. errichten, einrichten, einsetzen, ludos illic quinquennales, Suet.: nova portoria, Vell.: vectigal in monte Antilibano, Cic.: aerarium interfectoribus Caesaris, Nep.: collegia antiquitus constituta, Suet. – u. als publiz. t. t., eine Machtstellung errichten, schaffen, einsetzen, decemviralem potestatem in omnibus urbibus, Nep.: magistratus per singulas civitates, Iustin.:
    ————
    senatum centum senatorum, Iustin.: novi generis imperia in (gegen) alqm, Caes.: quae (potestates, imperia, curationes) constituuntur ad populi fructum aliquem aut commodum, Cic. – γ) ein Reich errichten, bilden, ex multis gentibus nationibusque unum regnum populumque, Iustin. 8, 6, 2. – δ) eine Vornahme anstellen, auctionem, Cic.: sermonem, Varr. LL.: sponsalia, ICt. – als gerichtl. t. t., c. actionem (eine Klage), Cic.: actionem adversus ingratos, Val. Max. – crimen in alqo, Klage gegen jmd. erheben, Cic.: reperietis idcirco haec in uno homine pecunioso tot constituta, ut etc., gegen diesen einen g. M. so viele Maßregeln ergriffen, Cic. – c. quaestionem (Untersuchung), Cic. u. Quint. – ε) Zustände zustande bringen, begründen, feststellen, amicitiam (Ggstz. tollere, v. Nutzen), Cic.: amicitiam cum alqo, Q. Cic.: concordiam, Cic.: pacem, Cic.: pacem his legibus, Nep.: victoriam, Cic.: magnam sibi auctoritatem pugnā illā navali, Nep.: videte, quod ius nobis, quam condicionem vobismet ipsis, quam denique civitati legem constituere (einführen) velitis, Cic. – ζ) zur Nachachtung aufstellen, documentum more militari, Auct. b. Afr.: maximum exemplum iustitiae in hostem, Cic. – b) leb. Objj.: α) übh. schaffend hinstellen, m. dopp. Acc., di primum homines humo excitatos celsos et erectos constituerunt, Cic. de nat. deor. 2, 140. – β) als milit. t. t., eine Legion usw. er-
    ————
    richten, bilden, tres legiones, Caes. – m. ex u. Abl., legio septima constituta ex veteranis, Cic.
    3) eine feste Stellung (Halt, Verfassung, Stimmung usw.) gebend, eine feste Haltung geben, in eine gute Verfassung (Stimmung) versetzen, eine feste Einrichtung geben, disponieren (stimmen), regulieren (ordnen), fest bestimmen, befestigen (stählen), sicher begründen, konsolidieren, a) den Körper usw., is cui corpus bene constitutum sit, dessen Körper sich in guter Verfassung od. Stimmung (griech. σαρκος ευσταθὲς κατάστημα od. σαρκος ευστάθεια) befindet, Cic. – iam confirmata et constituta vox, Quint.: iam perfectis constitutisque viribus, Quint. – b) Geist u. Gemüt (Charakter), exordium est principium orationis, per quod animus auditoris constituitur (gestimmt wird) ad audiendum, Cornif. rhet.: animus bene constitutus, Cic. – übtr. auf die Pers., viri sapientes et bene naturā constituti, Cic. Sest. 137: quotus quisque philosophorum invenitur, qui sit ita moratus, ita animo ac vitā constitutus, ut ratio postulat, dessen Denk- u. Handlungsweise in einer solchen Verfassung ist, wie usw., Cic. Tusc. 2, 11. – c) Zustände, senectus, quae fundamentis adulescentiae constituta est, das durch den in der Iugend gelegten Grund einen festen Halt bekommen hat, Cic.: ineuntis aetatis inscitia senum constituenda et regenda prudentiā est, muß in der Klugheit der Greise Halt u.
    ————
    Leitung suchen, Cic. – d) menschliche Verhältnisse, Angelegenheiten, Einrichtungen, α) einzelne Verhältnisse usw., rem familiarem, Cic.: rem nummariam de communi sententia, Cic. – übtr. auf die Pers., qui integri sunt et sani et bene constituti de rebus domesticis, deren Hauswesen sich in guter Verfassung befindet, gute Haushalter, gute Hausväter, Cic. Sest. 97. – Passiv unpers., non tam sinistre constitutum est, ut non etc., es steht nicht so schlimm mit uns, daß wir nicht usw., Plin. pan. 45, 5. – β) das Staatswesen usw., rem publicam c., componere et c., Cic.: bene morata et bene constituta civitas, Cic.: c. plures rei publicae partes, Cic.: c. civitatem, Suet., civitates, Cic.: res summā aequitate, Nep. – eae res, quas ipse Athenis constituerat, seine Einrichtungen zu Athen, Nep.: c. Chersonesum, Nep.: c. alci regnum, Nep.
    4) bestimmend feststellen, festsetzen, bestimmen, a) übh. abgrenzend, α) lebl. Objj., feststellen, festsetzen, ansetzen, bestimmen, anordnen, anberaumen, u. im Einverständnis mit einem andern = verabreden, übereinkommen, zusagen, im üblen Sinne = abkarten, m. Acc., c. iter ad Cirtam oppidum, Sall. (u. so ex itinere proposito et constituto reverti, Cic.): c. locum, Ter.: tempus, diem, Cic., Caes. u.a.: constitutā die causae dictionis (an dem bestimmten Tage der Verteidigung), Caes.: c. Olympiada, Cic.: primam Olympiada, Vell. – c. vadimonium (ge-
    ————
    richtl. t. t.), Cic. – u. (im Bilde) fines, qui sint in amicitia, Cic.: modum credendi, Cic.: mercedem funeris, Cic.: summum pretium, Cic.: certa pretia, Cic. – poenas capitis, Cic. – m. Dat. (wem? für wen? wozu?), diem concilio, Caes.: diem nuptiis, Plaut.: proximum diem ei negotio, Sall.: posterum diem pugnae, Caes.: pretium frumento, Cic.: aera (Sold) militibus, Liv.: singulis fines imperii, Sall.: certos mihi fines terminosque constituam, extra quos egredi non possim, Cic.: gravissimum ei rei supplicium cum cruciatu, Caes.: poenam alci, Cic. u. Quint.: capitis poenam iis, qui non paruerint, Caes. – m. ad u. Akk., grandiorem aetatem ad consulatum, Cic.: certam pecuniam proconsulibus ad mulos et tabernacula, Suet. – m. in u. Akk. der Zeit, in posterum diem tempus locumque, Liv.: nuptias in hunc diem, Ter. – m. cum u. Abl. od. (s. unten mit ut) inter se, diem cum alqo c., pacisci et c., Caes. u. Cic.: colloquium cum rege, Liv. – m. in (gegen) u. Akk. der Pers., in impios et consceleratos poenas certissimas, Cic. – m. folg. indir. Fragesatz, armorum quantum quaeque civitas domi quodque ante tempus efficiat constituit, Caes.: quid in annos singulos vectigalis populo Romano Britannia penderet constituit, Caes.: quantum quaeque civitas daret Aristides delectus est qui constitueret, Nep.: constitui cum hominibus, quo die mihi Messanae praesto essent, Cic. – m. folg. Acc. u. Infin., nam constitui cum
    ————
    quodam hospite me esse illum conventuram, Ter.: et is hodie venturum ad me constituit domum, Ter.: vellem non constituissem in Tusculanum me hodie venturum esse L. Aelio, Cic.: si constitueris cuipiam te advocatum in rem praesentem esse venturum, Cic. – m. folg. ut u. Konj., Lentulus cum ceteris... constituerant, ut L. Bestia... quereretur de actionibus Ciceronis, Cic.: constituimus inter nos, ut ambulationem conficeremus in Academia, Cic. – m. de (über) u. Abl., de numero pastorum alii angustius, alii laxius constituere solent; ego in (auf) octogenas hirtas oves singulos pastores constitui, Atticus in centenas, Varr. r. r. 2, 10, 10 Keil. – absol. m. Dat. (wem?), hic ubi nocturnae Numa constituebat amicae, ein Stelldichein zu geben pflegte, Iuven. 3, 16. – absol. m. in u. Akk., in diem tertium constituunt, Sall. Iug. 66, 2. – ganz absol., sic constituunt (setzen sie die Zeit fest), sic condicunt, Tac. Germ. 11, 2. – Passiv unpers., Avillius, ut erat constitutum, simulat se aegrotare, Cic. Clu. 37. – β) leb. Wesen, zu einem Zwecke bestimmen, bestellen, stellen, accusatorem, Cic.: testes, Cic.: iudices de alqa re, Cic.: publice patronum huic causae, Cic.: curatores legibus agrariis, Cic.: tutores pupillis, ICt.: debitorem sibi, ICt.: m. dopp. Akk., alqm reum pro se, ICt. – b) erklärend, urteilend, entscheidend feststellen, α) übh., m. folg. Acc. u. Infin. = die Erklärung abgeben, den Satz aufstel-
    ————
    len, consuetudo... eo deducta est, ut et constitueret, honestum esse aliquid, quod utile non esset, et utile, quod non honestum, Cic.: bona possessa non esse constitui, Cic. – m. folg. indir. Fragesatz = sich ein festes Urteil bilden, sich entscheiden, nondum satis constitui, molestiaene plus an voluptatis attulerit Trebatius noster, Cic.: constituere apud se debet, utrum contra tabulas bonorum possessionem petat, an vero legatum persequatur? Ulp. dig. – β) als jurist. t. t., αα) gesetzlich feststellen, disceptationem (Streitpunkt), Cic.: controversiam (Streitpunkt), Cic. – bes. iudicium, für zu Recht bestehend erklären (durch ein Gesetz, ein Edikt od. durch Bestellung eines Richters von seiten des Prätors), Cic.: u. iudicium de rebus repetundis, Cic.: iudicium capitis in alqm, Cic.: iudicio damni iniuriā (über Ersatz des widerrechtlich erlittenen Schadens) constituto, Cic. – nuper apud (vor dem Richterstuhl) C. Orchivium collegam meum locus ab iudicibus Fausto Sullae de pecuniis residuis non est constitutus, wurde von den R. gegen F. S. wegen der r. G. nicht auf Prozeß erkannt, Cic. Clu. 94. – u. v. Gesetz, ius melius Sullanis praediis quam paternis, zuerkennen, Cic. agr. 3, 10. – ββ) gesetzlich entscheiden, einen Beschluß fassen, verordnen, v. Richter, litem, Petr. 18, 5: quid ageres? quid constitueres? Ps. Quint. decl. 3, 14. – absol. m. de u. Abl., de certo, de perspicuo iure, Cic.: alio modo aut de reli-
    ————
    giono aut de re publica, Cic.: de hoc (verst. Eumene) Antigonus cum solus constituere non auderet, ad consilium rettulit, Nep. – m. folg. ut u. Konj., ut debeatur, Plin. pan. 40, 5. – c) beschließend festsetzen, beschließen, sich entschließen, den Entschluß fassen, α) übh.: m. Acc., haec ex re et ex tempore constitues, Cic.: nihil ante de profectione constituam, quam etc., Cic. – m. folg. Infin., bellum cum Germanis gerere, Caes.: desciscere a rege, Nep.: cum mihi deliberatum ac constitutum sit, ita gerere consulatum, ut etc., Cic. – m. folg. ut u. Konj., constitueram, ut V. Idus Aquini manerem, Cic. – β) v. Senat, m. folg. indir. Fragesatz, ut celeriter quod opus esset constitueretur, Rutil. Lup. 1, 17: u. so ibid. 2, 17. – Archaist. Plusquampers. constitiveram, Plaut. Pseud. 549 R. u. Fl. (Götz u. Lorenz besser mecum statueram).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > constituo

  • 106 subsidium

    subsidium, iī, n. (*subsideo), I) konkr. als milit. t.t. = die im Rücken zurückbleibende Hilfe, das Hintertreffen, der Rückhalt, die Reserve, die Reservetruppen (Ggstz. frons, prima acies), subsidia et secundam aciem adortus, Liv.: iaculatores fugerunt inter subsidia ad secundam aciem, Liv.: impulsa frons prima et trepidatio subsidiis illata, Liv.: cohortes veteranas in fronte, post eas ceterum exercitum in subsidiis locat, als H., Sall.: in primam aciem suas legiones Sempronius induxit; in subsidiis locatae P. Licinii legiones, Liv.: subsidium u. subsidia submittere, Caes. – II) abstr.: 1) als milit. t.t. = der Rückhalt, die Hilfe, der Beistand durch Truppen, nullo maris subsidio, ohne Zuzug von der See her, Tac.: subsidium ferre, Caes.: subsidio ire, Nep., oder venire, Nep. u. Cic.: ire in subsidium, Tac.: subsidio proficisci, Caes.: equites in subsidium mittere, Tac.: funditores subsidio oppidanis mittere, Caes. – 2) übtr.: a) die Hilfe, das Hilfsmittel, der Beistand, Rückhalt, die Stütze, der Schutz, subsidium bellissimum existimo esse senectuti otium, Cic.: fidissimum annonae subsidium, Liv.: subsidio esse, v. Pers. = zur Hilfe dienen, Ov., v. Dingen = gegen etw. zur Hilfe dienen, zustatten kommen, his difficultatibus, Caes.: oblivioni, Cic.: subsidium ponere in fuga, Caes.: his subsidiis ea sum consecutus, Cic.: militare aerarium
    ————
    eo subsidio niti, stütze sich auf diesen Zuschuß, Tac.: nulla sibi subsidia ad omnes vitae status parare, Cic. – b) der Zufluchtsort, das Asyl (s. Dräger Tac. ann. 4, 67), vix modicis navigiis pauca subsidia, Tac.: qui punito Seiano in hortos Pomponii quasi fidissimum ad subsidium perfugisset, Tac.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > subsidium

  • 107 subsignanus

    subsīgnānus, a, um (sub u. signum), unter der Fahne befindlich oder dienend, miles (kollektiv), Legionssoldaten, die als Reserve zur Verstärkung des Mitteltreffens gebraucht wurden, Tac. hist. 1, 70 u. 4, 33: milites, Amm. 29, 5, 23.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > subsignanus

  • 108 succenturio

    1. succenturio, (āvi), ātum, āre (sub u. centurio, āre), ergänzend in die Zenturie einrücken lassen, Fest. 306 (b), 25: succenturiari dimissis alios e patria iubet, Itin. Alex. 49 (113). – dah. übtr., ergänzen, ersetzen, etw. an die Stelle des anderen setzen, Caecil. com. 229. Plaut. b. Fest. 306 (b), 28. Favorin. b. Gell. 15, 8, 2: in insidiis ero succenturiatus, als Reserve (Mithelfer), Ter. Phorm. 230.
    ————————
    2. succenturio, ōnis, m. (sub u. centurio), der Unterzenturio, Liv. 8, 8, 18.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > succenturio

  • 109 tergum

    tergum, ī, n. (zu griech. τέρφος, στέρφος, Fell, Leder, bes. die Rückenhaut der Tiere), der Rücken, der Menschen und Tiere (vgl. dorsum), I) eig. (poet. u. nachaug. Plur. terga auch vom Rücken einer Pers.): tuus deus digito non redundat, sed capite... tergo, poplitibus, Cic.: manus ad tergum reicere, Asin. Poll. in Cic. ep.: manus post tergum religare, Vell.: retorquere tergo bracchia libero, Hor.: tergo ac capite puniri, mit Ruten gehauen und geköpft werden, Liv.: terga dare (hinhalten) verberibus, Pacat. pan.: aber terga vertere od. dare, fliehen, Caes. u. Liv.: terga dare alci (hosti), vor jmd. fliehen, von ihm in die Flucht geschlagen werden, Liv. u. Curt.: terga praebere fugae, fliehen, Ov.: terga caedere, hinten einhauen, Liv.: praebere terga Phoebo, sich sonnen, Ov.: in tergo haerere, im Nacken sitzen (v. Feinde), Liv.: u. so tergo inhaerere, Liv.: a tergo, von hinten, Cic.: post tergum, hinten, auf dem Rücken, Phaedr. (u. noxio post terga deligantur manus, Sen. rhet.): post terga, hinter sich, Iuven.: a tergo esse, im Rücken sein (v. Schatten, Ggstz. antecedere), Sen. ep. 79, 13. – Plur. terga meton. = die Flucht, terga Parthorum dicam, Ov. art. am. 1, 209. – II) übtr.: 1) der hinterste od. von uns abgewandte Teil einer Sache, castris ab tergo vallum obiectum, von hinten, Liv.: stare ab tergo (als Reserve), Liv.: cum Germaniam ad
    ————
    laevam et in fronte, Pannoniam ad dextram, a tergo sedium suarum haberet Noricos, Vell.: ad terga collis, Liv.: so auch eines Buches, Iuven.: eines Baumes, Verg. – 2) die Oberfläche einer Sache, zB. des Feldes, die aufgepflügte Erde zwischen den Furchen, Verg.: u. so terga crassa, Verg.: des Flusses, Ov.: des Meeres, Lucan. – 3) die Bedeckung, Decke, der Überzug, clipei, Verg. Aen. 10, 482 u. 784. – 4) der Leib, der Schlange, Verg.: centum terga suum, hundert Schweine, Verg.: nigrantes terga iuvencos, Leib od. Haut, Verg.: terga suis sordida, geräucherter Schweinsrücken, Ov. – 5) die Haut, das Fell, Leder, a) eig.: taurinum, Verg.: terga ferarum, Tac.: taurorum terga recusant, Rindsleder od. etwas daraus Verfertigtes, Ov.: terga novena boum, Rindshäute des Schildes, Ov. – b) meton., das aus Fell od. Leder Bereitete, zB. der Schlauch, Ov.: taurea terga, Handpauken, Ov.: Sulmonis, Schild, Verg.: duro intendere brachia tergo, den Cästus, Verg. – Heteroklit. familiarem tergum, Plaut. asin. 319 G. u. L.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > tergum

  • 110 triarii

    triāriī, iōrum, m. (tres), die Triarier, die ältesten u. erprobtesten Soldaten der röm. Legionen, die im Treffen das dritte Glied (als Reserve) ausmachten, hinter den hastati u. principes knieten, während diese kämpften, aber, wenn die hastati u. principes in Not waren, aufstanden u. fochten, Liv. 8, 8, 8 sqq. u.a.: Quid si militare nolis nisi imperator aut tribunus? etiam si alii primam frontem tenebunt, te sors inter triarios posuerit (dich ins dritte Glied gestellt hat), inde voce, adhortatione, exemplo, animo milita, Sen. de tranqu. anim. 4, 5. – Sing., triarius prior (der erste Triarier) centum homines gubernabat, Veget. mil. 2, 8. p. 43, 3 L2. – Sprichw., res ad triarios rediit, nun müssen die Triarier fechten = die Sache ist aufs Äußerste gekommen, so daß man die letzten Mittel anwenden muß, s. Liv. 8, 8, 11.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > triarii

  • 111 altitūdō

        altitūdō dinis, f    [altus], height, altitude: aedium: montium: muri, N.: altitudines, heights, L.: in altitudinem pedum LXXX, Cs.—Meton., depth: spelunca infinitā altitudine: maris, Cs.— Fig., height, elevation, loftiness: orationis: gloriae: animi, nobleness, L. — Depth, reserve: animi, i. e. serenity: ingeni, secrecy, S.
    * * *
    height, altitude; depth; loftiness, profundity, noblemindedness, secrecy

    Latin-English dictionary > altitūdō

  • 112 ampliō

        ampliō āvī, ātus, āre    [amplus], to widen, extend, increase, enlarge, amplify: rem, H.: servitia, Ta.—In law, to delay a judgment, adjourn, reserve a decision (by the technical word amplius): causam: potestas ampliandi. — With acc. person, to defer one's business, put off the case of: bis ampliatus tertio absolutus est reus, L.
    * * *
    ampliare, ampliavi, ampliatus V TRANS
    enlarge, augment, intensify, widen; ennoble, glorify; postpone, adjourn

    Latin-English dictionary > ampliō

  • 113 dētineō

        dētineō tinuī, tentus, ēre    [de + teneo], to hold off, keep back, detain, check: a quo incepto me ambitio detinuerat, S.: me detinuit morbus, T.: civium numerum tam bonis rebus: contionibus detinenda plebs, L.: me his oris, V.: nisi quid te detinet, if you have time, H.: me Gratā compede Myrtale, H.: novissimos proelio, Cs.: amor me Martis in armis detinet, V.: in eā legatione detentus, Ta.—Fig., to hinder, prevent, delay: Galliae victoriam, Cs.: se nonum ad diem, to prolong his life, Ta.—Of time, to lengthen, fill: tempus, O.: euntem sermone diem, O.— To keep, occupy, engage, busy: in alienis negotiis detineri: Nos Pallas detinet, O.
    * * *
    detinere, detinui, detentus V TRANS
    detain, hold; hold off, keep away (from); hold prisoner; retain; occupy; hold/keep back (from use); keep, cause to remain; reserve; delay end, protract

    Latin-English dictionary > dētineō

  • 114 effundō (ecf-)

        effundō (ecf-) fūdī, fūsus, ere    [ex + fundo], to pour out, pour forth, shed, spread abroad: lacrimas: fletūs, V.: pro re p. sanguinem: flumen in Propontidem se effundit, L.: Nos effusi lacrimis, V.— To pour out, pour forth, drive out, cast out, send forth: telorum vis ingens effusa est, L.: Ascanio auxilium castris apertis, for Ascanius, V. — To hurl headlong, throw down, prostrate: equus consulem effudit, L.: effusus eques, V.: ipsum portis sub altis, V.—Of a multitude, to pour out, spread abroad: sese multitudo ad cognoscendum effudit (sc. ex urbe), thronged, Cs.: omnibus portis ad opem ferendam effundi, L.: effuso exercitu, scattered, S.: quae via Teucros effundat in aequum, i. e. by what way can they be forced, V.— To bring forth, produce abundantly: herbas: Auctumnus fruges effuderit, H.— To lavish, squander, waste: patrimonium per luxuriam: sumptūs: Effusus labor, wasted, V. — To empty, exhaust, discharge: mare neque effunditur: carcerem in forum: saccos nummorum, H. — Fig., to pour out, express freely, expend, vent, exhaust: vobis omnia, quae sentiebam: talīs voces, V.: carmina, O.: vox in turbam effunditur: questūs in aëra, O.: furorem in alqm: omne odium in auxili spem, L.: quarrtumcumque virium habuit, L.: virīs in uno, O.— To give up, let go, abandon, resign: gratiam hominis: animam, V.: manibus omnīs effundit habenas, V.—With se, to abandon oneself, give up, yield, indulge: se in aliquā libidine. — P. pass., abandoned, given up: milites in licentiam effusi, L.: in nos suavissime effusus (Pompeius), without reserve: in adulationem, Ta.

    Latin-English dictionary > effundō (ecf-)

  • 115 ēgregius

        ēgregius adj.    [ex + grex], select, extraordinary, distinguished, surpassing, excellent, eminent: ingenium ad miserias, T.: diligentia: facta, S.: vir: senatus, L.: par consulum, L.: corpus, i. e. in beauty, H.: silentium, marvellous reserve, H.: virtus, Cs.: in artibus, S.: formā, V.: bello, Ta.: coniunx, V.: animi, V. — As subst n.: ut alia egregia tua omittam, S.: publicum, glory, Ta.
    * * *
    egregia, egregium ADJ
    singular; distinguished; exceptional; extraordinary; eminent; excellent

    Latin-English dictionary > ēgregius

  • 116 excipiō

        excipiō cēpī, ceptus, ere    [ex + capio].    I. To take out, withdraw: alqm e mari: clipeum sorti, V. —Fig., to rescue, release, exempt: servitute exceptus, L.: nihil libidini exceptum, Ta. — To except, make an exception, stipulate, reserve: hosce homines: mentem, cum venderet (servom), H.: de antiquis neminem: cum nominatim lex exciperet, ut liceret, etc.: lex cognatos excipit, ne eis ea potestas mandetur: foedere esse exceptum, quo minus praemia tribuerentur: omnium, exceptis vobis duobus, eloquentissimi: Excepto, quod non simul esses, cetera laetus, H. —    II. To take up, catch, receive, capture, take: sanguinem paterā: se in pedes, i. e. spring to the ground, L.: filiorum postremum spiritum ore: tela missa, i. e. ward off (with shields), Cs.: (terra) virum exceperit: ambo benigno voltu, L.: reduces, welcome, V.: aliquem epulis, Ta.: equitem conlatis signis, meet, V.: succiso poplite Gygen, wound, V.: speculator exceptus a iuvenibus mulcatur, L.: servos in pabulatione, Cs.: incautum, V.: aprum latitantem, H.: aves, Cu.: exceptus tergo (equi), seated, V.: Sucronem in latus, takes, i. e. stabs, V.—Of places: Priaticus campus eos excepit, they reached, L. — To come next to, follow, succeed: linguam excipit stomachus: alios alii deinceps, Cs.: porticus excipiebat Arcton, looked out towards, H.—Fig., to take up, catch, intercept, obtain, be exposed to, receive, incur, meet: genus divinationis, quod animus excipit ex divinitate: impetūs gladiorum, Cs.: vim frigorum: fatum, Ta.: praecepta ad excipiendas hominum voluntates, for taking captive: invidiam, N.— To receive, welcome: excipi clamore: alqm festis vocibus, Ta.: plausu pavidos, V.—Of events, to befall, overtake, meet: qui quosque eventūs exciperent, Cs.: quis te casus Excipit, V.: excipit eum lentius spe bellum, L.— To catch up, take up eagerly, listen to, overhear: maledicto nihil citius excipitur: sermonem eorum ex servis, L.: rumores: hunc (clamorem), Cs.: alqd comiter, Ta.: adsensu populi excepta vox, L.— To follow, succeed: tristem hiemem pestilens aestas excepit, L.: Herculis vitam immortalitas excepisse dicitur: hunc (locutum) Labienus excepit, Cs.: Iuppiter excepit, replied, O.— To succeed to, renew, take up: memoriam illius viri excipient anni consequentes: ut integri pugnam excipient, L.: gentem, V.
    * * *
    excipere, excepi, exceptus V
    take out; remove; follow; receive; ward off, relieve

    Latin-English dictionary > excipiō

  • 117 habeō

        habeō uī (old perf subj. habessit for habuerit, C.), itus, ēre    [HAB-], to have, hold, support, carry, wear: arma: anulum: arma hic paries habebit, H.: coronam in capite: soccos et pallium: catenas: Faenum in cornu, H.: aquilam in exercitu, S.— To have, hold, contain: quod (fanum) habebat auri: non me Tartara habent, V.: quem quae sint habitura deorum Concilia, etc., V.: Quae regio Anchisen habet? V.: quod habet lex in se: suam (nutricem) cinis ater habebat, V.— To have, hold, occupy, inhabit: urbem, S.: arcem: quā Poeni haberent (sc. castra), L.: Hostis habet muros, V. —Of relation or association, to have: in matrimonio Caesenniam: eos in loco patrui: uxores: patrem: (legionem) secum, Cs.: apīs in iubā: mecum scribas: quibus vendant, habere, Cs.: conlegam in praeturā Sophoclem: civitates stipendiarias, Cs.: cognitum Scaevolam: inimicos civīs: duos amicissimos: eum nuptiis adligatum: quem pro quaestore habuit.— To have, be furnished with: voltum bonum, S.: pedes quinque: Angustos aditūs, V.: manicas, V.— To have, hold, keep, retain, detain: haec cum illis sunt habenda (opp. mittenda), T.: si quod accepit habet: Bibulum in obsidione, Cs.: in liberis custodiis haberi, S.: in vinculis habendi, S.: mare in potestate, Cs.: in custodiam habitus, lodged, L.: ordines, preserve, S.: alios in eā fortunā, ut, etc., L.: exercitus sine inperio habitus, S.: Marium post principia, station, S.: Loricam Donat habere viro, gives to keep, V.: inclusum senatum.—Of ownership or enjoyment, to have, own, possess, be master of: agros: Epicratis bona omnia: in Italiā fundum: quod non desit, H.: (divitias) honeste, enjoy, S.: (leges) in monumentis habemus, i. e. are extant: sibi hereditatem: illam suas res sibi habere iussit (the formula of divorcing a wife): in vestrā amicitiā divitias, S.: nos Amaryllis habet, has my love, V.: habeo, non habeor a Laide: habet in nummis, in praediis, is rich: ad habendum nihil satis esse: amor habendi, V.: Unde habeas, quaerit nemo, sed oportet habere, Iu.— To have, get, receive, obtain: a me vitam, fortunas: imperium a populo R.: habeat hoc praemi tua indignitas: granum ex provinciā: plus dapis, H.: Partem opere in tanto, a place, V.: graviter ferit atque ita fatur, Hoc habet, it reaches him, V.: certe captus est, habet! (i. e. volneratus est) T.— To find oneself, be, feel, be situated, be off, come off: se non graviter: bene habemus nos: praeclare se res habebat: quo pacto se habeat provincia: bene habent tibi principia, T.: bene habet, it is well: atqui Sic habet, H.: credin te inpune habiturum? escape punishment, T.: virtus aeterna habetur, abides, S.— To make, render: uti eos manifestos habeant, S.: pascua publica infesta, L.—With P. perf. pass., periphrast. for perf act.: vectigalia redempta, has brought in and holds, Cs.: domitas libidines: quae conlecta habent Stoici: de Caesare satis dictum: pericula consueta, S.: neque ea res falsum me habuit, S.: edita facinora, L.— To treat, use, handle: duriter se, T.: equitatu agmen adversariorum male, Cs.: exercitum luxuriose, S.: eos non pro vanis hostibus, sed liberaliter, S.: saucii maiore curā habiti, L.— To hold, direct, turn, keep: iter hac, T.: iter ad legiones, Cs.— To hold, pronounce, deliver, utter, make: orationem de ratione censoriā: contionem ad urbem: post habitam contionem: gratulationibus habendis celebramur: quae (querelae) apud me de illo habebantur: verba.— To hold, convene, conduct, cause to take place: comitia haberi siturus: senatum, Cs.: censum: Consilium summis de rebus, V.— To hold, govern, administer, manage, wield: rem p., S.: qui cultus habendo Sit pecori, V.: animus habet cuncta, neque ipse habetur, S.: aptat habendo Ensem, V.—Of rank or position, to hold, take, occupy: priores partīs Apud me, T.: Statum de tribus secundarium.—Fig., to have, have in mind, entertain, cherish, experience, exhibit, be actuated by: si quid consili Habet, T.: alienum animum a causā: tantum animi ad audaciam: plus animi quam consili: amorem in rem p.: in consilio fidem: gratiam, gratias habere; see gratia.— To have, have in mind, mean, wish, be able: haec habebam fere, quae te scire vellem, this was in substance what, etc.: haec habui de amicitiā quae dicerem: quod huic responderet, non habebat: haec fere dicere habui de, etc.: illud adfirmare pro certo habeo, L.—Prov.: quā digitum proferat non habet.—With P. fut. pass., to have, be bound: utrumne de furto dicendum habeas, Ta.: si nunc primum statuendum haberemus, Ta. — To have, have in mind, know, be acquainted with, be informed of: regis matrem habemus, ignoramus patrem: habes consilia nostra, such are: In memoriā habeo, I remember, T.: age, si quid habes, V.—With in animo, to have in mind, purpose, intend, be inclined: rogavi, ut diceret quid haberet in animo: istum exheredare in animo habebat: hoc (flumen) transire, Cs.: bello eum adiuvare, L. — To have in mind, hold, think, believe, esteem, regard, look upon: neque vos neque deos in animo, S.: haec habitast soror, T.: alquos magno in honore, Cs.: Iunium (mensem) in metu, be afraid of: omnīs uno ordine Achivos, all alike, V.: hi numero inpiorum habentur, Cs.: quem nefas habent nominare: deos aeternos: habitus non futtilis auctor, V.: cum esset habendus rex: non nauci augurem: cuius auctoritas magni haberetur, Cs.: id pro non dicto habendum, L.: sic habeto, non esse, etc.: non necesse habeo dicere: eam rem habuit religioni, a matter of conscience: ludibrio haberi, T.: duritiam voluptati, regard as pleasure, S.— To have, have received, have acquired, have made, have incurred: a me beneficia, Cs.: tantos progressūs in Stoicis.—With satis, to have enough, be content, be satisfied: sat habeo, T.: a me satis habent, tamen plus habebunt: non satis habitum est, quaeri, etc.— To have, be characterized by, exercise, practise: salem, T.: habet hoc virtus, ut, etc., this is characteristic of merit: locus nihil habet religionis: celerem motum, Cs.: neque modum neque modestiam, S.: silentium haberi iussit, observed, S.: habebat hoc Caesar, quem cognorat, etc., this was Caesar's way: ornamenta dicendi.— To have, involve, bring, render, occasion, produce, excite: primus adventus equitatūs habuit interitum: habet amoenitas ipsa inlecebras: latrocinia nullam habent infamiam, Cs.— To hold, keep, occupy, engage, busy, exercise, inspire: hoc male habet virum, vexes, T.: animalia somnus habebat, V.: sollicitum te habebat cogitatio periculi: Qui (metus) maior absentīs habet, H.— To take, accept, bear, endure: eas (iniurias) gravius aequo, S.: aegre filium id ausum, L.— To keep, reserve, conceal: Non clam me haberet quod, etc., T.: secreto hoc audi, tecum habeto.— To keep, spend, pass: adulescentiam, S.: aetatem procul a re p., S.—With rem, to have to do, be intimate: quocum uno rem habebam, T.
    * * *
    habere, habui, habitus V
    have, hold, consider, think, reason; manage, keep; spend/pass (time)

    Latin-English dictionary > habeō

  • 118 in-cautus

        in-cautus adj.    with comp, incautious, improvident, inconsiderate, heedless, reckless: homo: in ipsum incautum incidere, Cs.: ab secundis rebus incauti, L.: ad credendum pavor, L.: studio eundi, O.: morte sodalis, made reckless, V.: Sychaeum Clam ferro incautum superat, while off his guard, V.: a fraude, unsuspicious of, L.: futuri, H.: incautior fuissem, nisi, etc.: iuventā incautior, L.— Unforeseen, unexpected: iter hostibus, Ta.: alqd incautum atque apertum habere, treat without caution or reserve, L.: Sic est incautum, quidquid habetur amor, i. e. not to be guarded against, Pr.

    Latin-English dictionary > in-cautus

  • 119 maneō

        maneō mānsī, mānsus, ēre    [1 MAN-], to stay, remain, abide, tarry: mansum oportuit, T.: in loco, Cs.: ad urbem, L.: uno loco, N.: omnia excogitantur, quā re nec sine periculo maneatur, Cs.: fixus manebat, V.: hic maneri diutius non potest. — To stay, tarry, stop, abide, pass the night: apud me: in tabernaculo: sub Iove frigido, H.: extra domum patris, L.: Casilini eo die mansurus, L.: triduom hoc, T.— To remain, last, endure, continue, abide, persist: boni fidelesque mansere, S.: Manere adfinitatem hanc inter nos volo, T.: si in eo manerent, quod convenisset, abide by, Cs.: in vitā, remain alive: in sententiā, adhere to: in condicione, fulfil: in voluntate: Tu modo promissis maneas, abide by, V.: at tu dictis maneres! would thou hadst kept thy word, V.: te vocanti Duram difficilis mane, H.: maneat ergo, quod turpe sit, id numquam esse utile, be it a settled principle: mansura urbs, abiding, V.: quia nihil semper suo statu maneat: munitiones, Cs.: semper laudes (tuae) manebunt, V.: Laudo manentem (fortunam), H.: manent ingenia senibus: manere iis bellum, go on, L.— To stay for, await, expect: mansurus patruom pater est, T.: hostium adventum, L.: te domi, H.: aulaea, i. e. the end of the play, H.— To await, be about to befall, be destined to: Sed terrae graviora (pericla) manent, are in reserve, V.: cuius quidem tibi fatum manet: qui si manet exitus urbem, O.: quae (acerba) manent victos, L.: inmatura manebat Mors gnatum, V.
    * * *
    manere, mansi, mansus V
    remain, stay, abide; wait for; continue, endure, last; spend the night (sexual)

    Latin-English dictionary > maneō

  • 120 parcō

        parcō pepercī or (old and late) parsī, parsus, ere    [SPAR-], to act sparingly, be sparing, spare, refrain from, use moderately: paulo longius tolerari posse parcendo, Cs.: non parcam operae: nec labori, nec periculo parsurum, L.: ne cui rei parcat ad ea efficienda, N.: talenta Gnatis parce tuis, reserve for your children, V.—Fig., to spare, preserve by sparing, treat with forbearance, use carefully, not injure: tibi parce, T.: omnibus: non mulieribus, non infantibus pepercerunt, Cs.: Capuae, L.: Parcere subiectis, et debellare superbos, show mercy, V.: eius auribus, i. e. avoid a disagreeable topic: qui mihi non censeret parci oportere. — To abstain, refrain, forbear, leave off, desist, stop, cease, let alone, omit: Parcite iam, V.: auxilio, refuse: lamentis, L.: bello, abstain from, V.: parce metu (dat.), cease from, V.: nec divom parcimus ulli, i. e. shrink from facing, V.: hancine ego vitam parsi perdere, T.: parce fidem ac iura societatis iactare, L.: ne parce dare, H.: Parce temerarius esse, O.: precantes, ut a caedibus parceretur, refrain from, L.—With abl gerund.: ne hic quidem contumeliis in eos dicendis parcitis, L.
    * * *
    I
    parcere, parcui, parsus V
    forbear, refrain from; spare; show consideration; be economical/thrifty with
    II
    parcere, parsi, parsus V
    forbear, refrain from; spare; show consideration; be economical/thrifty with
    III
    parcere, peperci, parsus V
    forbear, refrain from; spare; show consideration; be economical/thrifty with

    Latin-English dictionary > parcō

См. также в других словарях:

  • Reserve- — Reserve …   Deutsch Wörterbuch

  • Reserve — Reserve …   Deutsch Wörterbuch

  • réserve — [ rezɛrv ] n. f. • 1342; de réserver I ♦ (Abstrait) Le fait de garder pour l avenir. 1 ♦ Dr. Clause restrictive qu on ajoute afin de ne pas se trouver lié par une obligation. Faire ses réserves : se prémunir contre l interprétation qui pourrait… …   Encyclopédie Universelle

  • réservé — réserve [ rezɛrv ] n. f. • 1342; de réserver I ♦ (Abstrait) Le fait de garder pour l avenir. 1 ♦ Dr. Clause restrictive qu on ajoute afin de ne pas se trouver lié par une obligation. Faire ses réserves : se prémunir contre l interprétation qui… …   Encyclopédie Universelle

  • reserve — re·serve 1 vt re·served, re·serv·ing: to keep back or set apart: as a: to keep (a right, power, or interest) esp. by express declaration all rights reserved compare waive b: to defer a determination of (a question of law) …   Law dictionary

  • Reserve — (sometimes Reserves) may refer to:* Course reserve, library materials reserved for particular users * Dynamic reserve, the set of metabolites that the organism can use for metabolic purposes * Reserve clause, in North American professional sports …   Wikipedia

  • Reserve — Re*serve , n. [F. r[ e]serve.] 1. The act of reserving, or keeping back; reservation. [1913 Webster] However any one may concur in the general scheme, it is still with certain reserves and deviations. Addison. [1913 Webster] 2. That which is… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • réservé — réservé, ée (ré zèr vé, vée) part. passé de réserver. 1°   Retenu, en parlant d une portion de chose, ou d une chose entre plusieurs. La propriété d un domaine vendue, mais l usufruit réservé.    Biens réservés, biens dont un testateur ne peut… …   Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré

  • Reserve — Réserve Cette page d’homonymie répertorie les différents sujets et articles partageant un même nom …   Wikipédia en Français

  • Reserve — Reserve, WI U.S. Census Designated Place in Wisconsin Population (2000): 436 Housing Units (2000): 252 Land area (2000): 53.009057 sq. miles (137.292821 sq. km) Water area (2000): 0.698415 sq. miles (1.808887 sq. km) Total area (2000): 53.707472… …   StarDict's U.S. Gazetteer Places

  • Reserve — (von franz. réserve, dt. ‚Vorrat‘) steht für Reserve (Militärwesen), beim Militär in Bereitschaft stehende zusätzliche Kräfte und Truppen Goldreserve, eine staatliche Währungsdeckung oder Notrücklage Notvorrat, Notvorhaltung von Lebensmitteln… …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»