quā+spe+

1. cōgito, āvī, ātum, āre (eig. coigito, aus co = com u. agito), im Geiste (dah. auch mit dem Zusatz cum animo, in animo, secum) zusammenstellen, denken, I) im allg., etw. denken, s ich vorstellen, an etw. denken, auf etw. denken, sinnen, auf od. für etw. bedacht sein, etw. bedenken, berechnen, erwägen, über etwas nachdenken, a) absol. (Ggstz. facere, dicere): vis cogitandi, Quint.: cui vivere est cogitare, Cic.: qui cum cogitasset facere auderet et prius cogitare quam conari consuesset, Nep.: duas res non modo agere uno tempore, sed ne cogitando quidem explicare quisquam potest, Cic.: ita sum irritatus, animum ut nequeam ad cogitandum instituere, Ter.: alci (id) cogitandum dare, zu bedenken geben, Cic.: sprichw., non animo, sed auribus cogitant, Apul. de deo Socr. 19. – m. Ang. wie? durch Advv., c. acutissime, Cic.: callide, Nep.: stulte (Ggstz. stulte dicere), Quint.: si vere cogitare volumus (als Parenthese), die Sache richtig betrachtet, Cic. – u. sic cogitabam m. folg. Gedankenreihe in direkter Rede, s. Ter. Andr. 110: ebenso coepi egomet mecum sic cogitare, Sulpic. in Cic. ep. 4, 5, 4: u. sic cogitabam mit folg. indirekten Rede, Cic. Quint. 77: quo magis cogito cum meo animo m. direkter Rede ( si etc.), Plaut. most. 702. – b) m. Acc., u. zwar: α) m. Acc. rei: c. nihil abiectum, Cic.: nihil nisi triste, Cael. in Cic. ep.: diu omnia,

————

Curt.: deus nihil aliud quam »Mihi pulchre est« cogitans, Cic.: si quid aliud attentius cogitet, Cic. – c. insulam Britanniam, Cic.: pacem, Cic.: beneficia alcis, Cic.: nihil his in locis nisi saxa et montes, Cic.: ultima, sich das Schrecklichste vormalen, Amm.: eam rem sibi cogitandam et suscipiendam esse, Caes. – hoc tu facito cum animo cogites, Ter.: id potestis cum animis vestris cogitare, Cic.: quae in animo cogitat irata, Ter.: haec si voles in animo vere cogitare, Ter.: id, quod muliebri cogitabat animo, Liv.: semper secum c. pericula, damna, uxoris mortem, Ter.: sive quid mecum ipse cogito, sive aliquid aut scribo aut lego, Cic.: cogito ad verbum (meditiere Wort für Wort) nunc pauciora, nunc plura, Plin. ep.: animal non videtur, sed cogitatur, wird bloß gedacht, besteht bloß in der Vorstellung, Sen. – Partiz. cogitatus prägn. = durchdacht, wohl erwogen, res multum et diu cogitatae, Cic.: sapientis hominis cogitata ratio, Cic. – neutr. Partic. subst., das Gedachte, quo neque acutius ullius imperatoris cogitatum neque celerius factum usquam legimus, Nep. Dat. 6, 8. – bes. im Plur., das Gedachte, die Gedanken, optime ab ipso cogitata (Ggstz. male facta collegarum), Vell.: cogitata praeclare eloqui, Cic.: cogitata proloqui non posse, Ter.: u. ex quo et ex ceteris dictis, factis cogitatisque quivis potest intellegere etc., Cic. – β) m. Acc. pers., teils = sich jmd. denken, Catonem tantum

————

(nur) c., Tac. dial. 2: Regulum cogita, Plin. ep. 4, 2, 2: matrem, patrem, propinquos tantum cogitasti, Ps. Quint. decl. 6, 22 extr.: mit dopp. Acc., quem ultimae gentes castiorem, moderatiorem, sanctiorem non modo viderunt, sed aut sperando umquam aut optando cogitarunt? Cic. Balb. 9. – teils = an jmd. denken, te vero, M. Scaure, equidem video, video inquam, non cogito solum, Cic. Scaur. 49: c. Scipionem, Laelium, Cic. de fin. 5, 2: et maiores et posteros cogitate, Tac. Agr. 32, 7: si principem cogitares, Plin. ep. 6, 31, 31: cum Persas et Orientem cogitaret, Flor. 2, 8, 2: iuvenis te quietam semper nominatus cogitatusque (indem du oft ihn nennst u. an ihn denkst) faciat, Sen. ad Marc. 3, 4: o felicem illum, qui non praesens tantum, sed etiam cogitatus (wenn man nur an ihn denkt) emendat, Sen. ep. 11, 9. – c) m. Acc. u. Infin.: uxor te amare cogitat, Ter.: cogitat assidue beatum esse se, Cic.: homines ea sibi accĭdere posse non cogitant, Cic.: fac memineris et cum animo tuo cogites G. Caesarem atrocissimo bello Gallico cum alia multa militaria, tum etiam duos de analogia libros scrupulosissimos scripsisse, Fronto de bell. Parth. p. 221, 8 N. – mit vorhergeh. allg. Acc., denique illud cogita: quod offensae fuerit in ista cunctatione, te subisse, Cael. in Cic. ep. – d) m. de u. Abl., u. zwar teils zugl. m. allg. Acc., nihil posse de dis immortalibus cogitare, Cic.: non de pace, sed de me ipso et de meo officio ut ali-

————

quid cogitet, Cic.: eadem de profectione cogitans, quae ante senserat, Caes. – teils absol. = denken an usw., nachdenken über usw., de deo, Cic.: de te et de Ser. Sulpicio cogitans, Cic.: cum de tuis cogitas, Cic.: mihi de rationibus tuis cogitanti, Cic. – u. = an etw. denken, auf etw. bedacht sein, de Scapulanis hortis toto pectore cogitemus, Cic.: c. spe atque animo de se et gloria sua, Cic.: toto animo de te ac de tuis commodis c., Cic.: de salute, non de victoria c., Cic. – e) m. folg. indir. Fragesatz: quid agam cogito, Ter.: cogita, qui sis, quo loco sis, Cic.: fac cogites in quanta calamitate sis, Sall.: nec quibus rationibus superare possent, sed quemadmodum uti victoriā deberent, cogitabant, Caes.: si cogitaverimus, unde et quousque provecta sit orandi facultas, Quint. – Ciceronem secum cogitasse, utrumne Brutum an Cassium peteret, Sen. suas. 6, 19. – cogitate cum animis vestris, si quid vos per laborem recte feceritis, labor ille a vobis cito recedet, Cato oratt. 5. fr. 1. b. Gell. 16, 1, 4: itaque diebus noctibusque cogito, si quā me quoque possim tollere humo, Plin. ep. 5, 8, 3. – f) mit ad u. Akk.: ad haec igitur cogita, vel potius excogita, Cic. ep.: ut ne esset spatium cogitandi ad disturbandas nuptias, Ter.: quod ad perniciem suam fuerat cogitatum, id ad salutem convertit, Nep. – g) m. ut od. ne u. Konj., darauf denken = darauf od. dafür bedacht sein, das im Auge haben, neque iam, ut aliquid acquireret

————

proelioque hostes lacesseret, sed ut incolumem exercitum Agedincum reduceret, cogitabat, Caes. b. G. 7, 59, 4 (u. so m. ut u. Konj. Cic. Tusc. 1, 32. Nep. Dion. 9, 2. Curt. 10, 6 [19], 8): ne quam occasionem rei bene gerendae dimitteret, cogitabat, Caes. b. G. 5, 57, 1. – h) m. pro u. Abl.: non minus pro adversa parte, quam pro mea cogitabam, Quint. 7, 1, 4. – i) elliptisch: ut (wie) saepe cogitavissent (verst. fieri), Caes. b. c. 3, 86, 5.

II) insbes.: a) etw. ausdenken, quantum ille potuit cogitare commode (geschickt), Ter. heaut. prol. 14: et cogitavi plura quam reliquerat, Phaedr. 3. prol. 39: aliud agendum ac cogitandum, quo modo resistatur patribus, Liv. 2, 55, 2. – b) auf od. an etw. denken, auf etw. sinnen, etw. zu tun gedenken, = etw. beabsichtigen, vorhaben, im Sinne haben, Willens sein, α) m. Acc.: nihil cogitant nisi caedes, nisi incendia, Cic.: c. proscriptiones et dictaturas, Cic.: c. accusationem, Cic.: quod iam diu cogito, Cic. – m. Ang. mit wem? durch cum u. Abl., sunt qui mecum rem pulcherrimam cogitaverunt, Curt. 8, 7 (25), 9. – mit Ang. gegen wen? durch in od. adversus m. Akk., tantum nefas in alqm, Curt. 6, 7 (27), 30 u. 8, 6 (24), 3: si qua aut cogitarentur gravius adversus se aut dicerentur, Suet. Caes. 75, 4. – v. personif. lebl. Subjj., quid cogitet umidus auster, was der f. Au. im Schilde führe (Schlimmes bringe), Verg. georg. 1, 462. – dah. Par-

————

tiz. cogitatus = beabsichtigt, gewollt, vorbedacht, facinus (Ggstz. facinus perfectum), Cic.: furores, Cic.: in noverca commissum stuprum et parricidium cogitatum, Val. Max.: utrum perturbatione aliqua animi, an consulto et cogitata fiat iniuria, Cic.: u. Partiz. n. pl. subst., das Gedachte = das Vorhaben, die Absichten, cogitata patefacere, Nep.: cogitata perficere, Cic. – β) m. Infin.: quid nunc facere cogitas? Ter.: qui nocere alteri cogitat, Cic.: impeditos in agmine adoriri cogitabant, Caes. – γ) m. de u. Abl.: magis de reliqua fuga quam de castrorum defensione, Caes.: de parricidio, de alcis interitu, Cic.: de reditu, Frontin.: de nuptiis, Apul.: de laqueo et suspendio, Val. Max.: de toto senatu trucidando, Sen.: cum de pernicie populi Romani et exitio huius urbis tam acerbe tamque crudeliter cogitarit, Cic. – v. personif. lebl. Subjj.: cum spiritus coepit de exitu cogitare, Sen. nat. qu. 6, 25, 1. – δ) elliptisch (im Briefstil), m. in od. ad u. Akk. od. m. bl. Acc. der Städtenamen = zu reisen, zu gehen gedenken (verst. iter facere, ire, proficisci), inde cogito in Tusculanum, deinde Arpinum, Romam ad Kal. Iun., Cic.: etiam Lepidus cras cogitabat, Cic.: inde ad Taurum cogitabam, Cic. – m. in u. Abl. = wo zu sein gedenken (verst. esse), eo die cogitabam in Anagnino, postero autem in Tusculano, Cic. – c) so u. so denken = so u. so gesinnt sein, m. Ang. wie? durch Advv., male c., Cic. u.a. – m. Ang. gegen wen?

————

durch in u. Akk., si humaniter et sapienter et amabiliter in me cogitare vis, Cic. – m. Ang. in Betreff wessen? durch de m. Abl., male de alqo c., Cael. in Cic. ep.: si quid amice de Romanis cogitabis, Nep.

————————

2. cōgito, āre (Intens. v. cogo), I) zusammenziehen, milites, Treb. Poll. 14, 7. – u. einberufen, berufen, quod iudex alius cogitabatur, Amm. 23, 6, 82 codd. VP (Gardth. cogebatur). – II) = ἀναγκάζω, nötigen, m. Infin., num praecellit vinum? quis sic cogitat facere, Vulg. 3. Esdr. 3, 24.

cupiditās, ātis, f. (cupidus), die Begierde, das Verlangen, die Lust, im üblen Sinne = die Sucht, der Hang, die Leidenschaft (auch wie επιθυμία, als affektvolle Stimmung), I) im allg.: a) eig. (oft verb. libido vel. c., vel libido vel c., libido cupiditasve, s. Baiter Cic. Tusc. 4, 44. p. 317, 24), de voluntate tua, ut simul simus, vel potius studio et cupiditate non dubito, Cic.: eādem levitate cupiditas est in appetendo, quā laetitia in fruendo, Cic.: ardens in cupiditatibus, Sall.: intemperans sum in eius rei cupiditate, quam nosti, Cic.: quam diu in his annis sumus cupiditatum, in der Sturm- und Drangperiode, Ps. Quint. decl.- c. acrior, acerrima, Cic.: c. tam caeca, Cic.: c. alcis effrenata et furiosa, Cic.: c. flagrans, flagrantissima, Cic. u. Val. Max.: cupiditates immodicae, Curt.: c. inexplebilis, Cic.: c. incredibilis, Cic.: cupiditates indomitae atque effrenatae, Cic.: cupiditates infinitae, Cic.: c. insana, Cic.: cupiditates insatiabiles, Cic.: c. nimis magna, Cic., maior, Nep., maxima, Val. Max.: c. mala, Ter.: mira, Tac., mirabilis, Nep.: nimia, Cic.: cupiditates naturales, necessariae, Cic.: cupiditates turpissimae, Nep. – m. subj. Genet., temeritas cupiditasque militum, Hitze, Caes.: cupiditates principum (Ggstz. continentia plebis), Cic.: administer istius cupiditatum erat, Cic. – m. obj. Genet., c. argenti caelati, Cic.: pecuniae, Cic.: praedae, Caes., praedae ac ra-

————

pinarum, Cic. – c. cognitionis et scientiae, Cic.: gloriae, maioris gloriae, Cic.: c. gloriae nimia, Cic.: honorum, Cic.: c. honestatis et dignitatis nimis magna, Cic.: c. imperii, Nep., imperiorum, Cic., regni, Caes.: potentiae, Suet.: ultionis, Tac. – vitae, Lust, Liebe zum Leben, Val. Max.: dass. c. lucis (Lebenslicht), Quint. – infinita quaedam c. aedificandi, Lact.: c. audiendi, Plin. ep., Platonis audiendi, Nep.: c. discendi, Cic. u. Sen.: bellandi, Nep., belli gerendi, Caes.: ignota cognoscendi, Sen.: dominandi, Cic.: edendi, bibendi, Fest.: habendi, Rutil. Lup.: imitandi, Cic.: laedendi, Quint.: mercandi, Sen.: pugnandi, Nep.: gratiae referendae, Cic.: ulciscendi, Liv.: c. summa videndi mei, Cic.: vincendi, Cic.: vivendi, Lust, Liebe zum Leben, Amm. (vgl. vorher c. vitae). – m. ad u. Akk., tanta c. ad reditum, Cic. Phil. 1, 4, 9: tanta c. ad venandum, Curt. 9, 1 (6), 33. – tantum abesse a cupiditate pecuniae, ut etc. (v. Pers.), Nep.: cum spe vincendi simul abicere certandi cupiditatem, Cic.: accendi (accensus) regni cupiditate, Curt.: ardere cupiditate, Cic., cupiditate inimicos ulciscendi, Liv. – coërcere cupiditates, Cic.: meditare, quibus verbis incensam illius cupiditatem comprimas atque restinguas, Cic. – ubi animus semel se cupiditate devinxit malā, Ter.: duci (ductus) cupiditate pecuniae vel gloriae, Scrib. – efferri gloriae cupiditate, Cic. – explere cupiditates (suas), Cic.; vgl. neque expletur

————

umquam nec satiatur cupiditatis sitis, Cic.: an potest cupiditas finiri? tollenda est atque extrahenda radicitus, Cic. – ferri (sich fortreißen lassen) cupiditate pecuniae, Cic.: flagrare cupiditate (absol.), Cic.: flagrare aedium (alcis) cupiditate, Cic.: flagrare mirabili pugnandi cupiditate, Nep.: flagrare cupiditate discendi, Sen.: frangere cupiditates Cic.: frangi cupiditate, Cic.: fugienda est pecuniae cupiditas, Cic. – honestatis et dignitatis habere nimis magnam cupiditatem, Cic.: quam multas cupiditates, quam varias, quam infinitas habuerit, Cic. – turpissimis imbui cupiditatibus, Nep.: alqm in od. ad regni cupiditatem impellere, Brut. in Cic. ep. u. Curt.: cuius rei cupiditas impellit me interdum, ut te hortari velim, Cic.: imperare cupiditatibus (Ggstz. servire cupiditatibus), Cic.: cum incendisses cupiditatem meam consuetudinis augendae nostrae, Cic.: illa me incendit c. festinationis, Cic.: hunc tantā cupiditate incendit bellandi, ut etc., Nep.: philosophia cognitionis cupiditate incensa, Cic.: incĭdere in imperiorum, honorum, gloriae cupiditatem, Cic.: incitare alqm cupiditate imitandi, Cic.: omnem suam mentem, curam, cogitationem ad alcis rei cupiditatem incitare, Cic.: cupiditati suae indulgere alqā re, Val. Max.: cupiditatibus principum et vitiis infici solet tota civitas, Cic.: inflammare cupiditates (Ggstz. minuere), Cic.: inflammari solere corporis facibus ad omnes fere cupiditates, Cic.: inflammari (inflamma-

————

tus) incredibili cupiditate, Cic.: inflammari (inflammatum esse) cupiditate honorum od. vincendi, Cic.: cupiditatum incendiis inflammatus, Cic.: summa alacritas et cupiditas belli gerendi innata est, Caes.: nimia cupiditas principatus innascitur, Cic. – cupiditates minuere (Ggstz. inflammare), Cic.: illae leges cupiditates nostras libidinesque moderantur, Plin. pan.: sapientis animus numquam cupiditate movetur, Cic. – ne qua oriatur pecuniae cupiditas, Caes. – parēre alcis libidini cupiditatique, Cic.: prolabi (sich verleiten lassen) cupiditate regni, Liv.; vgl. se cupiditate (Pachtlust) prolapsos nimium magno conduxisse, Cic. – praedae ac rapinarum cupiditas caeca rapit alqm, Cic.: eorum studio cupiditatique resistere, Auct. b. Afr.: respiravit cupiditas atque avaritia paululum, Cic.: restinguere cupiditates eloquentiā, Cic. – servire cupiditatibus (Ggstz. imperare cupiditatibus), Cic. – alqm tanta cupiditas tenet dimicandi cum alqo, ut etc., Liv.: tenere (im Zaume halten) cupiditates suas, Cic.: consuetudine ad imperii cupiditatem trahi, Nep.: omnes trahimur et ducimur (werden unwillkürlich, unwiderstehlich hingezogen) ad cognitionis et scientiae cupiditatem, Cic.: vincere alqm cupiditate (Eifer) in alqa re, Cic. – b) meton., wie επιθυμία, der Gegenstand der Begierde, das Gelüste, alcis ex impurissimis faucibus inhonestissimam cupiditatem eripere, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 6. § 19.

————

II) insbes.: a) die phys. Begierde, Lust, der Drang nach etw., α) übh.: c. cibi (Appetit), zB. si cibi c. est od. non est, Cels.: cibi cupiditatem excitare, Cels.: quodsi c. cibi reverterit, Cels.: cibi cupiditate redditā, Cels. – c. deiectionis, deiciendi, Drang zum Stuhlgang, Cels.: c. tussiendi, Cels.: crebra c. urinae, cels. – β) insbes., der Begattungstrieb, die Brunst eines Menschen, Plin. 36, 21: eines Tieres, Col. 6, 27, 4. – b) die Leidenschaft = die Liebe, cupiditatis ardor, Curt. 8, 4 (16), 27: summa, Val. Max. 5, 7 ext. 1: c. insana, Val. Max. 7, 3, 10: reliquas sorores nec cupiditate tantā nec dignatione dilexit, ut etc., Suet. Cal. 24, 3. – c) das ehrsüchtige (ehrgeizige) Streben, die Ehrsucht, der Ehrgeiz, Plur. = ehrgeizige Absichten, Bestrebungen od. Gelüste, bes. nach einem Amte od. nach Verlängerung eines Amtes, Tib. Claudii, Liv.: collegarum, Liv.: popularis, der blinde Ehrgeiz, die Neuerungssucht der Demagogen (Ggstz. consilium principum, besonnene Überzeugung der usw.), Cic.: P. Naso ommi carens cupiditate, Cic.: quanto modestior illius cupiditas fuit, quam tua, Appi? Liv.: cupiditatem et arrogantiam incendere, Cic.: illius cupiditatem refutare, Cic.: alcis cupiditati suffragari, Cic. – nachaug. auch = die Herrschsucht, das Herrschergelüst, non te propria cupiditas, sed aliena utilitas principem fecit, Plin. pan. 7, 1. – d) der Hang zu wüsten Begierden, vita maxime

————

disiuncta a cupiditate, Cic. Rosc. Am. 39. – insbes. der Hang zu üppigem Leben, die Genußsucht, cum propinquitas et celebritas loci suspicionem desidiae tollat aut cupiditatis, Cic. pro Scauro 45. – e) die Begehrlichkeit nach fremdem Gut, der Eigennutz, das Interesse, allgem. Ausdruck für das spez. Habsucht, Geldgier, Plur. = habsüchtige, eigennützige Gelüste (Ggstz. abstinentia, integritas et innocentia, contemptus pecuniae; zuw. verb. cupiditas atque avaritia, avaritia et cupiditas, s. Bünem. Lact. 1, 20, 25): c. immodica, Liv.: c. immensa, Suet.: c. proiecta quaedam et effrenata, Cic.: c. pristina, Suet. – Sex. Naevi cupiditas crudelitasque, Cic. – homo a cupiditate omni remotissimus, Cic.: quanto ab eiusmodi cupiditatibus remotior eius animus esset, tanto etc., Plin. ep.: ita caecum cupiditate et avaritiā fuisse, ut etc., Quint. – cupiditas causa sceleris fuit, Quint.: vicinus dives cupiditatem irritat, Sen.: alcis cupiditati morem gerere, obtemperare, Cic.: sine cupiditate vixisse, Cic.; vgl. etiamtum vita hominum sine cupiditate agitabatur, sua cuique satis placebant, Sall. – f) die Leidenschaft für jmd. (Ggstz. invidia), α) im guten Sinne, die leidenschaftliche Hingebung, Ergebenheit, der Enthusiasmus, tanta erat magnificentia apud opulentiores, cupiditas apud humiliores, Hirt. b. G. 8, 51, 3. – β) im üblen Sinne, die Leidenschaftlichkeit des Redners, Richters, Zeugen usw., mit der er wider Recht

————

und Pflicht nur nach persönlicher Neigung spricht, richtet, zeugt usw., das parteiische Interesse, die Parteilichkeit (vgl. Benecke Cic. Lig. 3. p. 11 sq. Drak. Liv. 24, 28, 8. Gräve u. Ruhnken Suet. Caes. 12), c. inconsiderata, Cic.: cupiditatis atque inimicitiarum suspicio, Cic.: quo minus cupiditatis et studii (Parteilichkeit u. Vorliebe) visa est oratio habere, eo plus auctoritatis habuit, Liv.: et sine amore et sine cupiditate et rursus sine odio et sine invidia iudicabunt, Cic.: qui (testes) aut sine ullo studio dicebant aut dissimulatione aliquā cupiditatis, Cic.: his utitur laudatoribus Flaccus, his innocentiae testibus, ut Graecorum cupiditati Graecorum auxilio resistamus, Cic. – ⇒ Genet. Plur. gew. cupiditatum; doch auch cupiditatium, zB. Cic. Sest. 138. Sen. ep. 5, 7 u. 117, 25; de tranqu. anim. 12, 1.

1. ef-fero, āvī, ātum, āre (ex u. ferus), I) wild machen, A) eig., dem Äußern-, der äußern Beschaffenheit nach verwildern lassen, speciem oris, ein wildes Ansehen geben, Liv.: ulcera se efferantia, die wildes Fleisch bekommen, Plin.: terram immanitate beluarum efferari, verwildere, unwirtbar werde, Cic.: poet., eff. raptum superis aurum, zu Waffen verarbeiten, Stat. Ach. 1, 425. – B) übtr.: 1) der Stimmung nach wild machen = wütend machen, erbittern, empören, equi dolore efferati, wild gewordene, Curt.: odio irāque efferati, wütend vor usw., Liv.: efferavit ea caedes Thebanos omnes ad exsecrabile odium Romanorum, hatte empört zu usw., Liv. – 2) dem Charakter nach verwildern, animos, Liv.: alqm, Liv. – II) zu einem Tiere machen, in Gestalt eines Tieres bilden, argentum, Apul. met. 5, 1.

————————

2. ef-fero (ec-fero), ex-tulī, ē-lātum, ef-ferre (ex u. fero), I) heraus- (hinaus-) tragen, -bringen, nach einem Orte hin-, forttragen, hin-, fortschaffen, hin-, fortbringen, mitnehmen, A) im allg.: 1) eig.: cruentum mucronem, Cic.: pecuniam regiam, Curt.: sua, Nep.: tela ex aedibus alcis, Cic.: cibaria sibi domo, Caes.: frumentum ab Ilerda, Caes.: frumentum ex hibernis, Liv.: alqm ex acie od. de templo, Nep.: cistellam domo, Ter.: tectis penetralibus ova, Verg.: extra aedes puerum, Ter.: deam in terram, Liv.: existimationem secum ex hoc loco, Cic. – So nun insbes.: a) pedem od. se eff. = aus einem Orte gehen, sich entfernen, sich wohin begeben, pedem portā, domo, Cic.: pedem portā non eff., keinen Fuß vor die Tür setzen, Cic.: sese portis od. tectis, Verg.: se vallo, Tac.: quā gressum extuleram, Verg. – b) (milit. t.t.) eff. signa (vexilla, arma), mit den Feldzeichen ausrücken, eff. signa, Liv.: signa portis od. extra urbem, Liv.: vexilla e castris, Liv.: arma extra fines, mit den W. in der Hand über die Gr. rücken, Liv. – c) zu Grabe tragen, begraben, alqm, Cic. u.a.: alqm amplo funere, Nep., prope regio funere, Suet.: im Passiv, efferri, Cic. u.a.: funus effertur, Ter.: funere ampliore efferri, Liv.: sine ulla funeris pompa efferri, Nep.: im Bilde, ingens periculum manet, ne libera res publica efferatur, Liv. – d) hervorbringen, tragen, v.

————

Acker, uberiores fruges, Cic.: cum decumo (zehnfältig), Cic.: im Bilde, exercitationes virtutum mirificos efferunt fructus, Cic. de sen. 9. – e) von sich geben, clamorem, Plaut. Amph. 228: Worte aussprechen, quae ex multitudine (im Plural) cum transeunt in singulare (in den Singular) difficulter efferuntur ore, Varro LL. 9, 76. – dann übh. durch Worte aussprechen, ausdrücken, kundgeben, bezeichnen, verbum de verbo expressum extulit, Ter.: si graves sententiae inconditis verbis efferuntur, Cic.: effert animi motus interprete linguā, Hor. de art. poët. 111. – 2) übtr.: a) zum Vorschein bringen, d.i. aufbieten, betätigen, laborem summa cum cura, Acc. tr. 216: – b) wegschaffen, beseitigen, malum patiendo, Cic. poët. Tusc. 4, 63. Vgl. Lachm. Lucr. 1, 141 (wo sufferre hergestellt ist). – c) unser austragen, weiter tragen, bekannt machen, veröffentlichen (bes. was Geheimnis bleiben soll), alqd in vulgum, Caes.: alqd foras, Ter. u. Cic.: ne has meas ineptias efferatis, Cic.: priusquam eorum clandestina consilia efferantur, Caes.: m. folg. indir. Fragesatz, posteaquam in vulgus militum elatum est, quā arrogantiā in colloquio Ariovistus usus omni Galliā Romanis interdixisset, Caes. Vgl. Ruhnken Ter. Phorm. 5, 7, 65. – d) se efferre, sich zeigen, volo enim se efferat in adulescente fecunditas, Cic. – B) mit dem Nbbgr. des Gewaltsamen = fortführen, -reißen, 1) eig.: Furium longius extulit cur-

————

sus, er ritt zu weit, Liv.: Messium impetus per hostes extulit ad castra, Liv.: elati ad novissimam aciem, Liv. – 2) übtr., hinreißen, hintreiben, si me efferret ad gloriam animi dolor, Cic.: regem spes vana extulerat, Val. Flacc.: Regulum subversa Crassorum et Orfiti domus in summum odium extulerat, Tac.: dah. efferri alqā re (wie laetitiā, dolore, studio, iracundiā), fort-, hingerissen werden, getrieben werden, sich hinreißen lassen von usw., Cic. u.a. (vgl. Helb Caes. b.c. 1, 45, 2): u. efferri in alqd, sich hinreißen lassen zu usw., non in gloriam est elatus humanam, Sulp. Sev. de vit. s. Mart. 3, 5: eo insolentiae elatus est, ut etc., Flor. 1, 24, 2. – II) in die Höhe-, emporheben, aufheben, 1) eig.: a) übh.: brachia, Liv.: scutum super caput, Liv.: pulvis elatus, der in die Höhe steigende Staub, Liv.: os caelo, das Haupt zum H. erheben, erscheinen (v. Luzifer), Verg.: se efferre (v. Pferden), sich bäumen, Quint.: pennis sublime elatus, auf Flügeln durch die Luft emporgehoben, Liv.: elati sublime videntur aëra per vacuum ferri, Verg. – b) heraufbringen = erscheinen lassen, bringen, v. Gestirnen, lucem, Verg.: diem mortalibus almum (v. der Aurora), Verg.: primos ortus, Verg. – 2) übtr.: a) im allg., erheben, quorum animi altius se extulerunt, deren G. sich emporschwangen, Cic.: alqm ad summum imperium, auf den höchsten Posten stellen, Cic.: quam supra leges amicitia Augustae extulerat,

————

über die G. gestellt hatte, Tac. – alqm in summum odium od. in summam invidiam, zum Gegenstande des höchsten Hasses erheben, Tac. u. Quint. – b) dem Werte, der Geltung nach erheben, erhöhen, pretia pavonum, Varro. – zeugmat., eff. alqm pecuniā et honore, mit Geld u. Ehre belohnen, Sall. – bes. durch Rede u. Schrift erheben, preisen, alqm od. alqd (summis od. maximis) laudibus, Cic.: u. so alqm verbis, alqd versibus, Cic.: u. bl. alqd, Cic. u.a. – c) der Gesinnung nach sich überheben machen od. lassen, demum vir erit, cuius animum neque prospera (fortuna) flatu suo efferet nec adversa infringet, Liv. 45, 8, 7: bes. efferri od. se efferre, sich überheben, großtun, sich brüsten, übermütig-, stolz auf etw. sein, Cic. u.a.: scelere atque superbiā sese efferens, Sall.: eff. se insolenter, Cic., insolentius, Capit.: oft Partiz. elatus alqā re, übermütig durch usw., stolz auf usw., recenti victoriā, Caes.: spe celeris victoriae, Caes.: gloriā, Caes.: opibus, Nep.: Compar., hoc casu elatior Iulianus, Amm. 21, 4, 7.

is-te, is-ta, is-tud, Genet. istīus, Dat. istī, Pronom. demonstr. (von is u. dem Pronominalstamme *to), dieser, diese, dieses; jener, jene, jenes, zur Bezeichnung der zweiten, direkt mit tu angeredeten Person und aller Gegenstände, die der zweiten Person angehören od. sich in ihrem Umkreise befinden, der Eigenschaften, die ihr beigelegt werden, der Handlungen, die von ihr ausgehen, dah. oft mit dem possess. Pronomen der zweiten Person (tuus, vester) verb., jener, jener da, der da, jener dein, I) im allg.: quid quod adventu tuo ista subsellia (jene Bänke, wo du sitzest) vacuefacta sunt? Cic.: remove paulisper istos gladios, jene (in deiner Nähe befindlichen) Schw., Cic.: multae istarum arborum meā manu satae sunt, von jenen B. (die du da vor dir siehst), Cic. – qua re cum istā sis auctoritate (dir gezollten Achtung), non debes, M. Cato, arripere maledictum ex trivio, Cic. – mit tuus korresp., me tuus sonus et suavitas ista (jene deine) delectat, Cic. – od. durch einen attributiven Nebensatz näher bestimmt, homines sapientes et istā auctoritate praeditos, quā vos estis, Cic.: ex istis, quos nostis, urbanis nemo est etc., Cic.

II) insbes.: a) in Briefen, zur Andeutung von Orten u. Verhältnissen, an oder in denen sich der Empfänger des Briefes befindet = jener dort, dortig, perfer istam militiam (harre aus bei deinem dortigen

————

Dienst), ego enim desiderium tui spe tuorum commodorum consolabor; sin autem ista sunt inaniora, recipe te ad nos, Cic. ep. – mit tuus korresp., ex tua provincia omnique isto imperio (deinem dortigen) etc., Cic. ep. – b) zur Hinweisung auf die Dinge, die die zweite Person, mit der jmd. redend eingeführt wird, in ihrer Rede od. auch in bloßen Andeutungen bereits berührt hat, eben der (von dir genannte usw.), Att. Platonem videlicet dicis. M. istum ipsum, Attice, Cic.: huic Eumenes: utinam quidem istud evenisset! Nep.: istud (eben das [von dir Verlangte]) quidem, inquit, faciam, Nep.: mihi fides nunc est, nihil me istius factu – rum, von alledem, Ter.: sunt, inquam, ista, Varro, es ist so, wie du sagst, Cic. – durch einen attributiven Nebensatz näher bestimmt, Critolaum istum, quem simul cum Diogene venisse commemoraras, Cic.: quaevis mallem (causa) fuisset, quam ista, quam dicis, Cic.: ista, quae dicitis, Cic. – dah. auch in Fragen um Auskunft über bereits vom Mitsprecher angedeutete Dinge, quid ita? quia necesse est, eam, quae suum corpus addixerit turpissimae cupiditati, timere permultos. Quos istos? Wer sind denn eben die? Cornif. rhet. – c) in gerichtl. Reden zur Bezeichnung des anwesenden Angeklagten (vgl. hic), wie namentl. in Cic. Verr. gew. des angeklagten Verres, s. Zumpt Cic. II. Verr. 1, 16; 2, 127. Heinrich Cic. frgm. pro Tullio p. 79. – d) oft mit einem An-

————

strich von Ironie od. sogar verächtlichem Hinblick auf eine anwesende zweite od. sogar an- oder abwesende dritte Person, wie unser der da, quod isti contigit uni, dem da allein (scherzh. auf den anwesenden Krassus hinweisend), Cic. – mit Verachtung, Mars alter, ut isti (solche Leute) volunt, Liv.: exponam vobis ex quibus generibus hominum istae (derlei) copiae comparentur, Cic. – mit tuus verb., iste tuus vates, Ov.: tuus iste frater, Petron. – ⇒ Archaist. Genet. isti, in der Verbindung isti modi, *Acc. tr. 136 R.² Cato orat. 20. fr. 1. Plaut. truc. 930: isti formae, Ter. heaut. 382: Dat. isto, Apul. met. 5, 31; 6, 17; 7, 26; 11, 15: Dat. Femin. istae, Plaut. truc. 790: Akk. istum st. istud, Amiat. Ierem. 7, 2 (verbum istum). Corp. inscr. Lat. 5, 1703: Dat. u. Abl. Plur. istabus, Pompeii comm. 188, 37 K. – Apokop. Form. Nomin. ste, Akk. stud, Abl. sto, Genet. Plur. storum, starum, Abl. Plur. stis, s. Lachm. Lucr. 3, 954. p. 197. Neue-Wagener Formenl.³ 2, 402 u. 403. – Über die Messung istīus u. istĭus bei Plaut. s. Lorenz Plaut. most. 732. Ritschl opusc. 2, 690.

ōrātio, ōnis, f. (ōro), I) das Reden, die Sprache, als Gabe, seine Gedanken u. Empfindungen durch Worte auszudrücken, A) im allg.: quae (ferae) sunt rationis et orationis expertes, Cic. de off. 1, 50. – B) insbes.: 1) (= lingua) die einem Volke eigentümliche Sprache, oratio Latina, Gell. 10, 22, 3: or. Graeca, Gell. 11, 1. § 1; 18, 10. § 11. – 2) prägn.: a) der rednerische Ausdruck, Latina, Cic. de off. 1, 2: utriusque orationis facultas, Fertigkeit in beiden Arten des Ausdrucks (näml. des rhetor. u. philos.), Cic. de off. 1, 1. – b) die Beredsamkeit, Rednergabe, elatio atque altitudo orationis suae, Cic.: satis in eo fuit orationis, Cic.: vincas oratione Regulos, Mart. – c) die Art der Beredsamkeit, die Redeweise, sed et huius (Demosthenis) oratio in philosophiam tralata pugnacior, ut ita dicam, videtur et illorum (Aristotelis, Theophrasti) in iudicia pacatior, Cic. Brut. 121. – II) meton., die Rede, Sprache = die Aussage, der Ausdruck, die Darstellung, die Äußerung, die Worte jmds., A) im allg.: haec oratio, Ter. u. Cic.: oratio abhorrens (nicht passend) a persona gravissimi hominis, Cic.: oratio Aetnensium, Siculorum, aratorum, von den usw., Cic.: honesta oratio est, das ließe sich recht gut hören, das klingt ganz gut, Ter. u. Cic.: in qua oratio (der Redestoff, die Worte) deesse nemini possit, Cic.: orationem bonorum imitari, Cic.: non ita

————

sunt dissimili argumento, sed tamen dissimili oratione sunt factae (fabulae) ac stilo, Ter.: quam orationem habuerit tecum, was er mit dir gesprochen hat, Cic.: tecum mihi instituenda est oratio, ich habe noch ein Wort mit dir zu sprechen, Cic.: apud quem (Platonem) saepe haec oratio usurpata est (häufig die Behauptung ausgesprochen wird), ut nihil praeter virtutem diceretur bonum, Cic.: erit ergo rebus ipsis par et aequalis oratio, Cic.: iam vero virtuti Cn. Pompei quae potest oratio par (entsprechender, erschöpfender Ausdruck) inveniri? Cic. – im Zshg. zuw. = Einrede, ista oratio, Cic. de imp. Pomp. 52: illorum oratio, qui dissentiunt, ibid. 68. – u. = Entschuldigungsrede, Entschuldigung, perceptā oratione eorum, Caes. b. G. 5, 1, 8. – B) insbes.: a) eine nach den Vorschriften der Redekunst u. für einen öffentlichen Vortrag ausgearbeitete Rede, ein Vortrag, orationes iudiciorum, gerichtliche R., Cic.: M. Caesaris, Suet.: or. Q. Metelli de prole augenda, Suet.: oratio Neronis, quā in Vindicem perorabat, Suet.: m. obj. Genet., oratio falsae legationis, über usw., Cic.: or. plebi acceptior, Liv.: or. accurata, Cic., accuratior, Liv.: acris et vehemens, Liv.: contumeliosa, Cic.: contentiosa et pugnax, Plin. ep.: continens, Cic., continua, Sen. u. Tac.: extemporalis, Quint.: erudita (Ggstz. popularis), Cic.: festiva, Cic.: florida, Quint.: inelaborata, Sen.: longa, Cic.: luculenta, Sall.: magni-

————

fica, Tac. u. Plin. ep.: non valde nitens, non plane horrida, Cic.: de horridis rebus nitida est oratio tua, Cic.: or. nuda et rudis (nüchterne u. ungekünstelte), Cic.: or. ad tempus (nach den Verhältnissen) parata, Liv.: perpetua, Cic. u. (Ggstz. concisa) Quint.: polita, Cic.: popularis (Ggstz. erudita), Cic.: orationes populares, Liv.: or. praeparata (im voraus entworfene), Liv.: or. summissa et infracta (demütige u. mutlose), Liv.: or. subita et fortuita (aus dem Stegreif gehaltene u. durch Zufall veranlaßte), Ggstz. commentatio et cogitatio, Cic. – oratio honorifica in alqm, Cic.: orationes criminosae in patres, Liv.: orationes et pro se et pro aliis et in alios, Liv. – adhibere orationem ad alqm, eine Ansprache an jmd. richten, Cic.: adhibere orationem ad singulas perturbationes, gegen die einz. L. anwenden, Cic.: si temporum potius quam maiestatis memor adhibeatur oratio, eine mehr der Zeit als der Hoheit angemessene Rede angewendet werde, Cic.: nec ab officio vestro nec ab ipsa causa P. Sestii abhorrebit (wird unangemessen sein) oratio mea, Cic.: si quid in nostra oratione claudicat, sentit (vulgus), Cic.: comparare ad id longam orationem, Cic.: componere orationem, Liv., alci reo orationem, Quint.: nullo modo possum omnia istius facta aut memoriā consequi aut oratione complecti, Cic.: ita compresseram (hielt so verborgen) orationem, ut numquam emanaturam putarem, Cic.: convertere orationes

————

e Graeco, Cic.: sed nescio, quo pacto ab amicitiis perfectorum hominum, id est sapientium, ad leves amicitias defluxit oratio, Cic.: iam a sapientium familiaritatibus ad vulgares amicitias oratio nostra delabitur, Cic.: dicere orationem de scripto, vom Konzept halten, Cic.: ediscere orationem, Cic.: exprimere oratione mores alcis, Cic.: exstat eius (Appii) oratio, Cic.: Catonis oratio scripta exstat Originum quinto libro inclusa, Liv.: facere ac polire orationem, Cic.: facere orationem pro P. Sextio (v. Cicero), Gell.: habere orationem in senatu, Cic., in agrestium conventu, Cic., apud imperitam multitudinem, Cic.: habere orationem de optimo civitatis statu, Cic.: habere orationem super ea re, Tac.: habere orationem adversus alqm, Hieron.: oratione ultro citro habitā, durch Hinüber- u. Herüberreden, Liv.: incipere orationem de alqa re, Tac.: includere alqd orationi suae, Cic.: magnā spe ingredior in reliquam orationem, schreite ich zu dem übrigen Teile der R., Cic.: ingressus in eam orationem, Caes.: quorum mediam orationem interrumpunt subito undique tela immissa, Caes.: oratio mea interrumpitur interpellatione alcis, Cic.: mittere orationes ad senatum, Suet.: proferre (ins Publikum bringen) orationem, Cic.: recitare orationem, Cic.: pleraeque scribuntur orationes habitae iam, non ut habeantur, Cic.: serere populares orationes, Liv.: mihi haec oratio suscepta non de te est, sed de genere toto,

————

mein Vortrag hat es nicht mit dir zu tun, sondern mit usw., Cic.: oratio turget, Cornif. rhet.: sed antequam ad eam orationem venio, quae etc., zu dem Teile der Rede, Cic.: in extrema oratione nostra, im letzten Teil unserer R., Cic. – prägn., Gegenstand der Rede, Thema, huius orationis difficilius est exitum quam principium invenire, Cic. de imp. Pomp. 3. – b) die Prosa, aber nur im Ggstz. zur Poesie, vollst. oratio soluta (Ggstz. oratio poëtica, Varro LL. 6, 97: Ggstz. versus, Varro r. r. 1, 1, 9), saepissime et in poëmatis et in oratione peccatur, Cic. or. 70 (u. so im Ggstz. zu poëma, versus oft bei Cic., s. Jahn Cic. or. 174): oratione et versu promptissimus, Spart. Hadr. 15, 10. – c) ein Gebet, bes. das Vaterunser, Tertull. u.a. Eccl. – d) zur Kaiserzeit = ein kaiserl. Schreiben, Reskript, Erlaß u. dgl., Tac. u. Suet.

attendo ( adt-, Dietsch), tendi, tentum, 3, v. a., orig., to stretch something (e. g. the bow) toward something; so only in Appul.: arcum, Met. 2, p. 122, 5.—Hence,

In gen., to direct or turn toward, = advertere, admovere: aurem, Att. ap. Non. p. 238, 10; Trag. Rel. p. 173 Rib. (cf. infra, P. a.):

attendere signa ad aliquid,

i. e. to affix, Quint. 11, 2, 29 (Halm, aptare); so, manus caelo, to stretch or extend toward, App. Met. 11, p. 263, 5:

caput eodem attentum,

Hyg. Astr. 3, 20.—Far more freq.,

Trop.

Animum or animos attendere, or absol. attendere, also animo attendere, to direct the attention, apply the mind to something, to attend to, consider, mind, give heed to (cf.: advertere animum, and animadvertere; freq. and class.)

With animum or animos: animum ad quaerendum quid siet, Pac. ap. Non. p. 238, 15:

dictis animum, Lucil. ib.: animum coepi attendere,

Ter. Phorm. 5, 6, 28:

quo tempore aures judex erigeret animumque attenderet?

Cic. Verr. 2, 1, 10:

si, cum animum attenderis, turpitudinem videas, etc.,

id. Off. 3, 8, 35:

animum ad cavendum, Nep Alcib 5, 2: jubet peritos linguae attendere animum, pastorum sermo agresti an urbano propior esset,

Liv. 10, 4: praeterea et nostris animos attendere dictis atque adhibere velis, Lucil. ap. Non. p. 238, 11:

attendite animos ad ea, quae consequuntur,

Cic. Agr. 2, 15.—With a rel.-clause as object:

nunc quid velim, animum attendite,

Ter. Phorm. prol. 24.—

Absol.:

postquam attendi Magis et vi coepi cogere, ut etc.,

Ter. Hec. 2, 2, 25:

rem gestam vobis dum breviter expono, quaeso, diligenter attendite,

Cic. Mil. 9:

audi, audi atque attende,

id. Planc. 41, 98; so id. de Or. 3, 13, 50; Phaedr. 2, 5, 6; Juv. 6, 66; 11, 16 al.—With acc. of the thing or person to which the attention is directed:

Glaucia solebat populum monere, ut, cum lex aliqua recitaretur, primum versum attenderet,

Cic. Rab. Post. 6, 14:

sed stuporem hominis attendite,

mark the stupidity, id. Phil. 2, 12, 30; so id. de Or. 1, 35, 161; Sall. J. 88, 2; Plin. Ep 6, 8, 8; Luc. 8, 623 al.: me de invidiosis rebus dicentem attendite. Cic. Sull 11, 33; id. Verr. 2, 1, 10:

Quā re attendo te studiose,

id. Fin. 3, 12, 40:

non attenderunt mandata,

Vulg. 2 Esdr. 9, 34; ib. Job, 21, 5; ib. Isa. 28, 23.— Pass.:

versūs aeque prima et media et extrema pars attenditur,

Cic. de Or. 3, 50, 192. —With inf. or acc. and inf. as object: quid futurum est, si pol ego hanc discere artem attenderim? Pompon. ap. Non. p. 238, 17:

non attendere superius illud eā re a se esse concessum,

Cic. Ac. 2, 34, 111.—With a rel.clause or a subjunct. with a particle:

cum attendo, quā prudentiā sit Hortensius,

Cic. Quinct. 20, 63:

Hermagoras nec, quid dicat, attendere nec... videatur,

id. Inv. 1, 6, 8:

forte lubuit adtendere, quae res maxume tanta negotia sustinuisset,

Sall. C. 53, 2:

Oro, parumper Attendas, quantum de legibus queratur etc.,

Juv. 10, 251:

attende, cur, etc.,

Phaedr. 2, prol. 14:

attendite ut sciatis prudentiam,

Vulg. Prov. 4, 1:

Attendite, ne justitiam vestram faciatis etc.,

ib. Matt. 6, 1; ib. Eccli. 1, 38; 13, 10; 28, 30.— With de:

cum de necessitate attendemus,

Cic. Part. Or. 24, 84.—With dat. (post-Aug.):

sermonibus malignis,

Plin. Ep. 7, 26:

cui magis quam Caesari attendant?

id. Pan. 65, 2; Sil. 8, 591:

attendit mandatis,

Vulg. Eccli. 32, 28; ib. Prov. 7, 24:

attendite vobis,

take heed to yourselves, ib. Luc. 17, 3; ib. Act. 5, 35; ib. 1 Tim. 4, 16.—So in Suet. several times in the signif. to devote attention to, to study, = studere:

eloquentiae plurimum attendit,

Suet. Calig. 53:

juri,

id. Galb. 5:

extispicio,

id. Ner. 56.—With abl. with ab (after the Gr. prosechein apo tinos;

eccl. Lat.): attende tibi a pestifero,

beware of, Vulg. Eccli. 11, 35:

attendite ab omni iniquo,

ib. ib. 17, 11; ib. Matt. 7, 15; ib. Luc. 12, 1; 20, 46.—

With animo (ante- and post-class. and rare):

cum animo attendi ad quaerendum, Pac., Trag. Rel. p. 79 Rib.: nunc quid petam, aequo animo attendite,

Ter. Hec. prol. 20:

quid istud sit, animo attendatis,

App. Flor. 9: ut magis magisque attendant animo, Vulg. Eccli. prol.; so,

in verbis meis attende in corde tuo,

ib. ib. 16, 25.—

To strive eagerly for something, long for: puer, ne attenderis Petere a me id quod nefas sit concedi tibi, Att. ap. Non. p. 238, 19 (Trag. Rel. p. 173 Rib.).—Hence, attentus, a, um, P. a.

Directed to something, attentive, intent on:

Ut animus in spe attentus fuit,

Ter. And. 2, 1, 3:

Quo magis attentas aurīs animumque reposco,

Lucr. 6, 920:

Verba per attentam non ibunt Caesaris aurem,

Hor. S. 2, 1, 19:

si attentos animos ad decoris conservationem tenebimus,

Cic. Off. 1, 37, 131:

cum respiceremus attenti ad gentem,

Vulg. Thren. 4, 17:

eaque dum animis attentis admirantes excipiunt,

Cic. Or. 58, 197:

acerrima atque attentissima cogitatio,

a very acute and close manner of thinking, id. de Or. 3, 5, 17:

et attentum monent Graeci a principio faciamus judicem et docilem,

id. ib. 2, 79, 323; 2, 19, 80; id. Inv. 1, 16, 23; Auct. ad Her. 1, 4:

Ut patris attenti, lenonis ut insidiosi,

Hor. Ep. 2, 1, 172:

judex circa jus attentior,

Quint. 4, 5, 21.—

Intent on, striving after something, careful, frugal, industrious:

unum hoc vitium fert senectus hominibus: Attentiores sumus ad rem omnes quam sat est,

Ter. Ad. 5, 3, 48:

nimium ad rem in senectā attente sumus,

id. ib. 5, 8, 31:

tum enim cum rem habebas, quaesticulus te faciebat attentiorem,

Cic. Fam. 9, 16, 7:

paterfamilias et prudens et attentus,

id. Quinct. 3:

Durus, ait, Voltei, nimis attentusque videris Esse mihi,

Hor. Ep. 1, 7, 91:

asper et attentus quaesitis,

id. S. 2, 6, 82:

vita,

Cic. Rosc. Am. 15, 44 Matth.:

qui in re adventiciā et hereditariā tam diligens, tam attentus esset,

id. Verr. 2, 2, 48:

antiqui attenti continentiae,

Val. Max. 2, 5, 5.— Comp.: hortor vos attentiori studio lectionem facere, * Vulg. Eccli. prol.—Hence, adv.: atten-tē, attentively, carefully, etc.:

attente officia servorum fungi,

Ter. Heaut. 1, 1, 14;

audire,

Cic. Phil. 2, 5; id. Clu. 3 fin.; id. de Or. 2, 35, 148; id. Brut. 54, 200:

legere,

id. Fam. 7, 19:

parum attente dicere,

Gell. 4, 15:

custodire attente,

Vulg. Jos. 22, 5.— Comp.:

attentius audire,

Cic. Clu. 23:

acrius et attentius cogitare,

id. Fin. 5, 2, 4:

attentius agere aliquid,

Sall. C. 52, 18:

spectare,

Hor. Ep. 2, 1, 197:

invicem diligere,

Vulg. 1 Pet 1, 22.— Sup.:

attentissime audire,

Cic. de Or. 1, 61, 259.

Ālĭus (better Ālĕus), a, um, adj., = Elius (v. Alis and Elis), Elian; subst., a native of Elis, a town in Achaia (only a few times in Plaut. Capt.):

postquam belligerant Aetoli cum Aleis,

Plaut. Capt. prol. 24; 27; 2, 2, 30.

ălĭus, a, ud, adj. and subst. (old form, alis, alid, after the analogy of quis, quid:

alis rare,

Cat. 66, 28; Sall. ap. Charis, 2, p. 133; Inscr. Orell. 2488:

alid more freq.,

Lucr. 1, 263; 5, 257; 5, 1305; 5, 1456; Cat. 29, 15; cf. Prisc. 13, p. 959.— Gen. sing. masc.: alius, rare, and not used by Tac.; for which alterius is com. used (v. alter); also alii, Cato and Licin. ap. Prisc. 194 P.; Varr. R. R. 1, 2.— Fem. gen.:

aliae,

Lucr. 3, 918; Cic. Div. 2, 13, 30; Liv. 24, 27, 8; Gell. 2, 28, 1; Capito ap. Gell. 4, 10, 8.— Masc. dat.:

ali,

Lucr. 6, 1226:

alio,

Plaut. Stich. 1, 2, 13. — Fem. dat.:

aliae,

Plaut. Mil. 3, 1, 207; Gell. 9, 4, 8) [cf. allos; Osc. allo ( nom. sing. fem.); Goth. alis; Erse, aile; O. H. Germ. alles, elles ( conj.); Engl. else], another, [p. 90] other (i. e. of many, whereas alter is one of two, v. exceptt. under II. G.); freq. with the indef. pronn. aliquis, quis, aliqui, qui, quidam, and the interrog. quis, qui, etc.

A.. In gen.:

eorum sectam sequuntur multi mortales... multi alii ex Troja strenui viri,

Naev. Bell. Pun. 1, 16:

alios multos,

Vulg. Matt. 15, 30; ib. Marc. 7, 4:

plures alios,

ib. ib. 12, 5:

cum aliis pluribus,

ib. Act. 15, 35:

an ita dissolvit, ut omnes alii dissolverunt?

Cic. Font. 1; Tac. H. 5, 5:

dum aliud aliquid flagiti conficiat,

Ter. Phorm. 5, 2, 5:

nec nobis praeter med alius quisquam est servos Sosia,

Plaut. Am. 1, 1, 244:

nec quisquam alius affuit,

id. ib. 1, 1, 269:

panem vel aliud quidquam,

Vulg. 2 Reg. 3, 35. utrum hanc actionem habebis an aliam quampiam; Cic. Caecin. 37:

quidquid aliud dare,

Vulg. Lev. 22, 25:

ALIS NE POTESTO,

Inscr. Orell. 2488:

datum Mi esse ab dis aliis,

Plaut. Am. prol. 12:

adulescentulo in alio occupato amore,

Ter. And. 5, 1, 10:

aut aliae cujus desiderium insideat rei,

Lucr. 3, 918:

ne quam aliam quaerat copiam,

Ter. Heaut. 5, 1, 54:

nisi quid pater ait aliud,

id. And. 5, 4, 47:

si verum est, Q. Fabium Labeonem seu quem alium arbitrum a senatu datum, etc.,

Cic. Off. 1, 10, 33:

quodcumque alid auget,

Lucr. 5, 257:

Est alius quidam, parasitaster paululus,

Ter. Ad. 5. 2, 4; so Vulg. Luc. 22, 59:

tuo (judicio) stabis, si aliud quoddam est tuum,

Cic. Or. 71, 237:

L. Aemilius alius vir erat,

Liv. 44, 18:

Genus ecce aliud discriminis audi,

Juv. 12, 24:

alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit,

Cic. Verr. 5, 117; Tac. Agr. 39:

nemo alius,

Cic. Pis. 94; Vulg. Joan. 15, 24:

alius nemo,

Cic. Quinct. 76:

plus alimenti est in pane quam in ullo alio,

Cels. 2, 18:

aliud esse causae suspicamur,

Cic. Fl. 39:

Anne aliud tunc praefecti?

Juv. 4, 78:

estne viris reliqui aliud,

Sall. Fragm. 187, 19:

aliud auxilii,

Tac. A. 5, 8:

aliud subsidii,

id. ib. 12, 46:

alia honorum,

id. ib. 1, 9:

alia sumptuum,

id. ib. 15, 15:

sunt alia quae magis timeam,

Cic. Phil. 5, 29: Facete is quidem, sicut alia, many other things, id. Fin. 1, 3, 7 Madv.:

haec aliaque,

Tac. H. 3, 51 al. —

Hence, alio die, t. t. of the soothsayer, when he wished the Comitia postponed to another day, on the pretence of unfavorable omens: quid gravius quam rem susceptam dirimi, si unus augur alio die dixerit?

Cic. Leg. 2, 12, 31; id. Phil. 2, 33, 83 and 84 Wernsd. Perh. there is a reference to the same thing in Plaut. Poen. 2, 52: ita res divina mihi fuit: res serias omnes extollo ex hoc die in alium diem.—With aliquis, quisquam, or ullus implied (cf. aliqui, V. B., and aliquis, II. B.):

ut, etiam si aliud melius fuit, tamen legatorum reditum exspectetis,

Cic. Phil. 6, 6:

utar post alio, si invenero melius,

something else, id. Tusc. 1, 7, 14; so,

si in aliud tempus differetur,

Caes. B C. 1, 86:

an alium exspectamus?

Vulg. Matt. 11, 3; ib. Marc. 4, 36:

siti magis quam alia re accenditur,

Sall. J. 89, 5:

neque sex legiones alia de causa missas in Hispaniam,

Caes. B. C. 1, 85:

neque creatura alia poterit nos separare,

Vulg. Rom. 8, 39.

alius:

alius generis bestiae,

Cic. N. D. 2, 48, 123; Varr. L. L. 9, 40, 67 dub.:

alius ingenii,

Liv. 1, 56, 7 Madv. by conj.:

alius ordinis,

Amm. 30, 5, 10:

artificis aliusve,

Front. Controv. Agr. 2, 40, 27:

alius coloris,

Non. p. 450:

nomine vel ejus pro quo... aut alius qui, etc.,

Dig. 39, 2, 24, § 6; v. aliusmodi.—

In comparisons, with atque, ac, or et, more rarely with nisi and quam; with the latter, in good class. authors, only when preceded by a neg. clause, or by an interrog. implying a neg.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 3, 3, 13; instead of quam, the comp. abl. or praeter, and similar words, sometimes appear, other than, different from, etc.

With atque, ac, or et:

illi sunt alio ingenio atque tu,

Plaut. Ps. 4, 7, 35:

alium esse censes nunc me atque olim quom dabam?

Ter. And. 3, 3, 13:

potest non solum aliud mihi ac tibi, sed mihi ipsi aliud alias videri,

Cic. Or. 71, 237:

longe alia nobis ac tu scripseras nuntiantur,

id. Att. 11, 10:

res alio modo est ac putatur,

id. Inv. 2, 6, 21 B. and K.:

qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum gerere coeperunt,

Caes. B. G. 3, 28:

non alius essem atque nunc sum,

Cic. Fam. 1, 9:

longe aliam esse navigationem in concluso mari atque in vastissimo atque apertissimo Oceano perspiciebant,

Caes. B. G. 3, 9: aliud (se) esse facturum ac pronunciasset, Nep. Ages. 3, 4:

alia atque antea sentiret,

id. Hann. 2, 2:

lux longe alia est solis et lychnorum,

is very different, Cic. Cael. 28.—

With nisi or quam (the latter is suspicious in Cic.; cf. Ochsn. Eclog. 252; Orell. ad Cic. Tusc. 1, 31, 75):

amare autem nihil aliud est, nisi eum ipsum diligere, quem ames,

nothing else than, only, Cic. Lael. 27, 100:

neque ulla fuit causa intermissionis epistularum nisi quod, etc.,

id. Fam. 7, 13:

erat historia nihil aliud nisi annalium confectio,

id. de Or. 2, 12:

Quid est aliud tumultus nisi perturbatio tanta, ut, etc.?

id. Phil. 8, 3:

nihil aliud agerem, nisi eum, qui accusatus esset, defenderem,

id. Sull. 12; id. Att. 5, 10:

quid est aliud Gigantum modo bellare cum dis nisi naturae repugnare?

id. Sen. 2, 5; id. Sex. Rosc. 19, 54; id. Rosc. Am. 5, 13; id. Leg. 1, 8, 25:

pinaster nihil aliud est quam pinus silvestris,

Plin. 16, 10; Nep. Arist. 2, 2; id. Paus. 1, 4:

Lysander nihil aliud molitus est quam ut omnes civitates in sua teneret potestate,

id. Lys. 1, 4:

neque aliud huic defuit quam generosa stirps,

id. Eum. 1, 2:

Nullo quippe alio vincis discrimine quam quod Illi marmoreum caput est, etc.,

Juv. 8, 54.—Hence, nihil aliud nisi or quam, = ouden allo ê, followed by finite verb, nothing else than, nothing but, only (after these words, fecit, factum est may be supplied, or the phraseology changed to nulla alia re facta; cf. Matth. Gr. 903; Hoogev. ad Vig. p. 475;

Kuhn. Gr. Gr. II. p. 825): tribunatus P. Sestii nihil aliud nisi meum nomen causamque sustinuit,

Cic. Sest. 6, 13:

ut nihil aliud nisi de hoste ac de laude cogitet,

id. Imp. Pomp. 22, 64; Liv. 2, 8:

et hostes quidem nihil aliud (i. e. nulla alia re facta) quam perfusis vano timore Romanis citato agmine abeunt,

id. 2, 63; 31, 24:

sed ab lictore nihil aliud quam prehendere prohibito, cum conversus in Patres impetus esset,

id. 2, 29:

ut domo abditus nihil aliud quam per edicta obnuntiaret,

Suet. Caes. 20:

mox nihil aliud quam vectabatur et deambulabat,

id. Aug. 83.—So, quid aliud quam? what other thing than? what else than? quibus quid aliud quam admonemus cives nos eorum esse, Liv. 4, 3:

quid aliud quam ad bellum vocabantur?

Flor. 3, 23 med.; so,

Quid Tullius? Anne aliud quam sidus?

Juv. 7, 199.—In affirmative-clauses rare, and only post-Aug.:

te alia omnia, quam quae velis, agere, moleste ferrem,

Plin. Ep. 7, 15, 2:

quod alium quam se cooptassent,

Suet. Ner. 2 al. —So, with the simple interrogative, quis alius? quid aliud? Qui, malum, alii? Ter. Eun. 4, 7, 10:

Quid te aliud sollicitat?

id. ib. 1, 2, 82:

Quid aliud tibi vis?

id. Heaut. 2, 3, 90:

Numquid vis aliud?

id. Eun. 1, 2, 111:

Sed quis nunc alius audet praeferre? etc.,

Juv. 12, 48:

Quid enim est aliud Antonius?

Cic. Phil. 2, 70:

Quid est aliud furere?

id. Pis. 47:

Quid est alia sinistra liberalitas?

Cat. 29, 15 al. —

With comp. abl. (cf. in Gr. alla tôn dikaiôn, Xen. Mem. 4, 4, 25):

qui quaerit alia his, malum videtur quaerere,

other than, Plaut. Poen. prol. 22:

quod est aliud melle,

Varr. R. R. 3, 16: nec quidquam aliud libertate communi quaesisse, nothing else but, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2:

neve putes alium sapiente bonoque beatum,

Hor. Ep. 1, 16, 20:

alius Lysippo,

id. ib. 2, 1, 240:

accusator alius Sejano,

Phaedr. 3, prol. 41.—

With praeter:

nec nobis praeter me alius quisquam est servos Sosia,

Plaut. Am. 1, 1, 249:

nec quidquam aliud est philosophia praeter studium sapientiae,

Cic. Off. 2, 2, 5:

non est alius praeter eum,

Vulg. Marc. 12, 32:

rogavit numquid aliud ferret praeter arcam?

Cic. de Or. 2, 69:

Num quid igitur aliud in illis judiciis versatum est praeter hasce insidias?

id. Clu. 62:

nec jam tela alia habebant praeter gladios,

Liv. 38, 21, 5.—

With extra (eccl. Lat.):

neque est alius extra te,

Vulg. 1 Reg. 2. 2; ib. Soph. 2, 15.—

With absque (eccl. Lat.):

non est alius Deus absque te,

Vulg. 1 Par. 17, 20.—

With praeterquam:

cum aliud, praeterquam de quo retulissent, decemviri dicere prohiberent,

Liv. 3, 40.

Esp.

In distributive-clauses repeated even several times, and also interchanged with non nulli, quidam, ceteri, pars, partim, etc., the one... the other; plur., some... others:

quid potes dicere cur alia defendas, alia non cures?

Cic. Phil. 2, 111:

latera tegentes alios, alios praegredientes amicos,

id. ib. 13, 4: cum alii fossas complerent, alii defensores vallo depellerent, Caes. B. G. 3, 25; id. B. C. 1, 55:

alii experimentorum notitiam necessariam esse contendunt, alii non satis potentem usum esse proponunt, Cels. prooem.: quae minus tuta erant, alia fossis, alia vallis, alia turribus muniebat,

Liv. 32, 5; so Vulg. Matt. 13, 5 sqq.; ib. 1 Cor. 12, 10; Cels. 3, 3, enumerating the different kinds of fever, repeats aliae seventeen times:

cum aliis Q. Frater legatus, aliis C. Pomptinus legatus, reliquis M. Anneius legatus etc.,

Cic. Fam. 15, 4, 8:

proferebant alii purpuram, tus alii, gemmas alii, vina non nulli Graeca,

id. Verr. 2, 5, 56, § 146: alias bestias nantes, alias volucres, serpentes quasdam, quasdam esse gradientes; earum ipsarum partim solivagas, partim congregatas;

immanes alias, quasdam autem cicures, non nullas abditas,

id. Tusc. 5, 13, 38:

principes partim interfecerant, alios in exsilium ejecerant,

Nep. Pelop. 1, 4:

nos alii ibimus Afros, pars Scythiam veniemus,

Verg. E. 1, 65:

alii superstantes proeliarentur, pars occulti muros subruerent,

Tac. H. 4, 23.—Sometimes alius is omitted in one clause:

Helvetii ea spe dejecti navibus junctis, alii vadis Rhodani, etc.,

Caes. B. G. 1, 8:

Veientes ignari in partem praedae suae vocatos deos, alios votis ex urbe sua evocatos, etc.,

Liv. 5, 21; Plin. 2, 43, 44, § 114:

castra metari placuit, ut opus et alii proelium inciperent,

Tac. A. 1, 63.—Also with aliquis:

alia sunt tamquam sibi nata, ut oculi, ut aures: aliqua etiam ceterorum membrorum usum adjuvant,

Cic. Fin. 3, 19, 63: [putat aliquis esse voluptatem bonum;

alius autem pecuniam],

id. Tusc. 5, 28, 60 B. and K.; cf. Goer. ad Cic. Ac. 2, 10, 20.—Sometimes aliud... aliud designate merely a distinction between two objects contrasted, one thing... another:

Numquam aliud natura, aliud sapientia dicit,

Juv. 14, 321:

Fuit tempus, quo alia adversa, alia secunda principi,

Plin. Pan. 72:

aliud est male dicere, aliud accusare,

Cic. Cael. 3; id. Lig. 16; Quint. 10, 1, 53:

aliud est servum esse, aliud servire,

id. 5, 10, 60 al.:

jam sciunt longe aliud esse virgines rapere, aliud pugnare cum viris,

Liv. 1, 12; cf. infra, e.—

Alius repeated in another case, or with its derivatives, aliter, alias, alio, alibi, aliunde, etc. (but never with its derivatives in Tac.), in imitation of the Greek (cf. L. and S. s. v. allos, and Ochsn. Eclog. 110): simul alis alid aliunde rumitant inter se, Naev. ap. Fest. pp. 135 and 225; cf.

Bothe, Fragm. Comic. p. 25: alius alium percontamur, cuja est navis?

one another, Plaut. Stich. 2, 2, 46:

fallacia alia aliam trudit,

Ter. And. 4, 4, 40:

fecerunt alii quidem alia quam multa,

Cic. Phil. 3, 20, 6:

signa et ornamenta alia alio in loco intuebantur,

some in one place and some in another, id. Verr. 2. 1, 22:

alius in alia est re magis utilis,

id. Sex. Rosc. 111:

alius ex alia parte,

id. Verr. 1, 66:

dies alios alio dedit ordine Luna felicis operum,

Verg. G. 1, 276:

ut ipsi inter se alii aliis prodesse possent,

Cic. Off. 1, 7, 22; id. Leg. 1, 12, 33:

ideo multa conjecta sunt, aliud alio tempore,

id. Q. Fr. 3, 1, 7:

habes Sardos venales, alium alio nequiorem,

one worse than another, id. Fam. 7, 24: quo facto cum alius alii subsidium ferrent, one to another, Fr., l'un a

l'autre,

Caes. B. G. 2, 26 Herz.:

legiones aliae alia in parte resistunt,

id. ib. 2, 22:

alius alia causa illata,

id. ib. 1, 39:

cum ceteros alii alium alia de causa improbarent,

Suet. Vesp. 6:

alius alii subsidium ferunt,

Caes. B. G. 2, 26:

alius alio more viventes,

each in a different way, Sall. C. 6, 2:

alius alii tanti facinoris conscii,

id. ib. 22, 2; so id. ib. 52, 28; id. J. 53, 8; Curt. 10, 5, 16; Just. 15, 2:

alii autem aliud clamabant,

Vulg. Act. 19, 32:

illi alias aliud iisdem de rebus sentiunt,

now this, now that, Cic. de Or. 2, 7 fin.:

aliter ab aliis digeruntur,

id. ib. 2, 19; Vulg. 3 Reg. 22, 20:

equites alii alia dilapsi sunt,

some in this way, some in that, Liv. 44, 43:

cum alii alio mitterentur,

id. 7, 39: Alis alibi stantes, omnes tamen adversis volneribus conciderunt, Sall. ap. Charis. 2, p. 133:

jussit alios alibi fodere,

Liv. 44, 33; Vulg. Sap. 18, 18.—

Alius ex alio, super alium, post alium, one after another; so often of the connection between ideas:

ut aliud ex alio incidit, occurrit, etc.,

Ter. Heaut. 3, 3, 37:

aliud ex alio succurrit mihi,

Cic. Fragm. C. 12:

alid ex alio reficit natura,

Lucr. 1, 263; 5, 1305; 5, 1456: sed, [p. 91] ut aliud ex alio, mihi non est dubium, quin, etc., Cic. Att. 16, 14, Plin. Pan. 18, 1:

ex alio in aliud vicissitudo atque mutatio,

Cic. Tusc. 5, 24, 69:

alias ex aliis nectendo moras,

Liv. 7, 39:

aliam ex alia prolem,

Verg. G. 3, 65; id. Cir. 364:

nos alia ex aliis in fata vocamur,

id. A. 3, 494:

quae impie per biennium alia super alia es ausus,

Liv. 3, 56; 23, 36:

aliud super aliud scelus,

id. 30, 26; Plin. Ep. 7, 8; Suet. Ner. 49:

deinde ab eo magistratu alium post alium sibi peperit,

Sall. J. 63, 5.—

Alius atque alius or alius aliusque, the one and the other; now this, now that; different:

eadem res saepe aut probatur aut reicitur, alio atque alio elata verbo,

Cic. Or. 22, 72:

alio atque alio loco requiescere,

in different places, Sall. J. 72, 2:

inchoata res aliis atque aliis de causis dilata erat,

Liv. 8, 23:

aliud ejus subinde atque aliud facientes initium,

Sen. Ep. 32, 2:

cum alia atque alia appetendo loca munirent,

Liv. 1, 8:

milites trans flumen aliis atque aliis locis traiciebant,

id. 2, 2:

luna alio atque alio loco exoritur,

Plin. 2, 10:

febres aliae aliaeque subinde oriuntur,

Cels. 3, 3:

cancer aliis aliisque signis discernitur,

id. 5, 26:

aliis atque aliis causis,

Suet. Aug. 97.—In Sall. also alius deinde alius or alius post alius:

saepe tentantes agros alia deinde alia loca petiverant, J. 18, 7: alias deinde alias morae causas facere,

id. ib. 36, 2:

aliis post aliis minitari,

id. ib. 55, 8.—

Of another kind or nature, i. e. different; hence, alium facere, to make different, to change, transform; and alium fleri, to become different, to be wholly changed:

nunc haec dies aliam vitam affert, alios mores postulat,

Ter. And. 1, 2, 18 (aliam vitam pro diversam, contrariam, Don.):

alium nunc censes esse me atque olim cum dabam,

id. ib. 3, 3, 13:

Huic aliud mercedis erit,

Verg. E. 6, 26:

longe alia mihi mens est,

Sall. C. 52, 2:

Vos aliam potatis aquam,

Juv. 5, 52:

lectus non alius cuiquam,

id. 8, 178:

ensesque recondit mors alia,

Stat. Th. 7, 806:

ostensus est in alia effigie,

Vulg. Marc. 16, 12; ib. Rom. 7, 23; ib. Gal. 1, 6; ib. Jac. 2, 25:

alium fecisti me, alius ad te veneram,

Plaut. Trin. 1, 2, 123: alius nunc fieri volo, id. Poen. prol. fin.:

homines alii facti sunt,

Cic. Fam. 11, 12:

mutaberis in virum alium,

Vulg. 1 Reg. 10, 6; cf. supra, II. A. fin. —Hence, in alia omnia ire, transire, or discedere, sc. vota, to differ from the thing proposed; and in gen., to reject or oppose it, to go over to the opposite side: qui hoc censetis, illuc transite;

qui alia omnia, in hanc partem: his verbis praeit ominis videlicet causa, ne dicat: qui non censetis,

Fest. p. 221; Plin. Ep. 8, 14, 19:

frequens eum senatus reliquit et in alia omnia discessit,

Cic. Fam. 10, 12:

de tribus legatis frequentes ierunt in alia omnia,

id. ib. 1, 2 Manut.: cum prima M. Marcelli sententia pronunciata esset, frequens senatus in alia omnia iit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:

discessionem faciente Marcello, senatus frequens in alia omnia transiit,

Hirt. B. G. 8, 53: aliud or alias res agere, v. ago, II. 7.—

Of that which remains of a whole, = reliquus, ceteri, the rest, the remainder:

Divitiaco ex aliis Gallis maximam fidem habebat,

Caes. B. G. 1, 41:

inter primos atrox proelium fuit, alia multitudo terga vertit,

Liv. 7, 26:

vulgus aliud trucidatum,

id. 7, 19; 2, 23; so id. 24, 1:

legiones in testudinem glomerabantur et alii tela incutiebant,

Tac. H. 3, 31; id. A. 1, 30; 3, 42:

cum alios incessus hostis clausisset, unum reliquum aestas impediret,

id. ib. 6, 33 al.—

Like alter, one of two, the other of two:

huic fuerunt filii nati duo, alium servus surpuit, etc.,

Plaut. Capt. prol. 8; cf. id. ib. arg. 2 and 9: eis genus, aetas, eloquentia prope aequalia fuere;

magnitudo animi par, item gloria, sed alia alii,

Sall. C. 54, 1 Kritz:

duo Romani super alium alius corruerunt,

one upon the other, Liv. 1, 25, 5:

ita duo deinceps reges, alius alia via, civitatem auxerunt,

each in a different way, id. 1, 21, 6; 24, 27:

marique alio Nicopolim ingressus,

Tac. A. 5, 10 ( Ionio, Halm); so,

alias partes fovere,

the other side, id. H. 1, 8.—Also in the enumeration of the parts of any thing:

Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam Celtae,

Caes. B. G. 1, 1 Herz.:

classium item duo genera sunt: unum liburnarum, aliud lusoriarum,

Veg. 2, 1 (cf. in Gr. meinantes de tautên tên hêmeran, têi allêi eporeuonto, Xen. Anab. 3, 4, 1; and so the Vulg.: Alia die profecti, the next day, Act. 21, 8).—Hence, alius with a proper name used as an appell. (cf. alter):

ne quis alius Ariovistus regno Galliarum potiretur,

a second Ariovistus, Tac. H. 4, 73 fin.:

alius Nero,

Suet. Tit. 7.—

A peculiar enhancement of the idea is produced by alius with a neg. and the comp.:

mulier, qua mulier alia nulla est pulchrior,

than whom no other woman is more beautiful, to whom no other woman is equal in beauty, Plaut. Merc. 1, 1, 100:

facinus, quo non fortius ausit alis,

Cat. 66, 28:

Fama malum qua non aliud velocius ullum,

Verg. A. 4, 174:

quo neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est,

Sall. J. 2, 4:

quo non aliud atrocius visum,

Tac. A. 6, 24:

(Sulla) neque consilio neque manu priorem alium pati,

Sall. J. 96, 3:

neque majus aliud neque praestabilius invenias,

id. ib. 1, 2; Liv. 1, 24:

non alia ante Romana pugna atrocior fuit,

id. 1, 27; 2, 31; Tac. A. 6, 7 al.; cf. under aliter, 2. b. z.—Hence the advv.

ălĭō, adv. (an old dat. form, designating direction to a place; cf.: eo, quo), elsewhither (arch.), elsewhere, to another place, person, or thing, allose (class., esp. among poets; but not found in Lucr. or Juv.).

In gen.

Of place:

fortasse tu profectus alio fueras,

Ter. Eun. 2, 2, 49:

ut ab Norba alio traducerentur,

Liv. 32, 2:

translatos alio maerebis amores,

Hor. Epod. 15, 23:

decurrens alio,

id. S. 2, 1, 32:

nam frustra vitium vitaveris illud, Si te alio pravum detorseris,

id. ib. 2, 2, 55.—With quo:

Arpinumne mihi eundum sit, an quo alio,

to some other place, Cic. Att. 9, 17:

si quando Romam aliove quo mitterent legatos,

Liv. 38, 30. —

Of persons or things (cf. alias, alibi, alicunde, etc.):

illi suum animum alio conferunt,

Ter. Heaut. 2, 4, 10 (cf. Plaut. Merc. 2, 2, 62:

ne ad illam me animum adjecisse sentiat): ne quando iratus tu alio conferas,

id. Eun. 3, 1, 60 Don.:

hi narrata ferunt alio,

Ov. M. 12, 57: tamen vocat me alio ( to another subject) jam dudum tacita vestra exspectatio, Cic. Clu. 23, 63; id. Verr. 2, 1, 53, § 139:

sed, si placet, sermonem alio transferamus,

id. de Or. 1, 29, 133:

quoniam alio properare tempus monet,

Sall. J. 19, 2; so Tac. A. 1, 18 al.—

Of purpose or design:

appellet haec desideria naturae: cupiditatis nomen servet alio,

for another purpose, Cic. Fin. 2, 9, 27:

hoc longe alio spectabat,

looked quite elsewhere, had a far different design, Nep. Them. 6, 3.—

a.. Alio... alio, in one way... in another; hither... thither, = huc... illuc:

hic (i. e. in ea re) alio res familiaris, alio ducit humanitas,

Cic. Off. 3, 23, 89: alio atque alio, in one way and another:

nihil alio atque alio spargitur,

Sen. Brev. Vit. 11, 2.—

Alius alio, each in a different way, one in one way, another in another:

et ceteri quidem alius alio,

Cic. Off. 3, 20, 80:

aliud alio dissipavit,

id. Div. 1, 34, 76; so Liv. 2, 54, 9; 7, 39.—So, aliunde alio, from one place to another:

quassatione terrae aliunde alio (aquae) transferuntur,

Sen. Q. N. 3, 11, 1; cf. aliunde.—

Like alius or aliter with a negative and the particles of comparison quam or atque;

in questions with nisi: plebem nusquam alio natam quam ad serviendum,

for nothing but, Liv. 7, 18, 7: non alio datam summam quam in emptionem, etc., * Suet. Aug. 98 Ruhnk.:

quo alio nisi ad nos confugerent?

Liv. 39, 36, 11; cf. Hand, Turs. I. pp. 232-234.—

ălĭā, adv. (sc. via), in another way, in a different manner (in the whole ante-class. and class. per. dub.); for in Plaut. Rud. prol. 10, aliuta has been proposed; in Lucr. 6, 986, Lachm. reads alio; in Liv. 21, 56, 2, Weissenb. alibi; and in id. 44, 43, 2, via may be supplied from the preced. context; certain only in Don. ad Ter. Hec. 1, 2, 5; cf. Hand, Turs. I. p. 219.—

ălĭās, adv. (acc. to Prisc. 1014 P., and Corss. Ausspr. I. p. 769, an acc. form like foras; but acc. to Herz. ad Caes. B. G. 5, 57, and Hab. Syn. 79, old gen. like paterfamili as, Alcmen as, etc. In the ante-class. per. rare; only once in Plaut., twice in Ter., twice in Varro; in the class. per. most freq. in Cic., but only three times in his orations; also in Plin.).

Of time, at a time other than the present, whether it be in the past or (more freq.) in the future.

At another time, at other times, on another occasion (alias: temporis adverbium, quod Graeci allote, aliter allôs, Capitol. Orth. 2242 P.; cf.

Herz. and Hab., as cited above): alias ut uti possim causa hac integra,

Ter. Hec. 1, 2, 4; so id. And. 3, 2, 49 (alias = alio tempore, Don.):

sed alias jocabimur,

Cic. Fam. 7, 13, 2:

sed plura scribemus alias,

id. ib. 7, 6:

et alias et in consulatus petitione vinci,

id. Planc. 18:

nil oriturum alias,

Hor. Ep. 2, 1, 17.—In the future, freq. in contrast with nunc, in praesentia, tum, hactenus:

recte secusne, alias viderimus,

Cic. Ac. 2, 44, 135:

Hactenus haec: alias justum sit necne poema, Nunc, etc.,

Hor. S. 1, 4, 63: sed haec alias pluribus;

nunc, etc.,

Cic. Div. 2, 2 fin.; Liv. 44, 36 fin.: quare placeat, alias ostendemus; in praesentia, etc., Auct. ad Her. 3, 16, 28.—In the past:

gubernatores alias imperare soliti, tum metu mortis jussa exsequebantur,

Curt. 4, 3, 18:

alias bellare inter se solitos, tunc periculi societas junxerat,

id. 9, 4, 15.—Freq. with advv. of time;

as numquam, umquam, and the like: si umquam in dicendo fuimus aliquid, aut etiam si numquam alias fuimus, tum profecto, etc.,

Cic. Att. 4, 2, 2:

consilio numquam alias dato,

Hor. C. 3, 5, 45:

numquam ante alias,

Liv. 2, 22, 7:

non umquam alias ante tantus terror senatum invasit,

id. 2, 9, 5; 1, 28, 4:

si quando umquam ante alias,

id. 32, 5 (where the four advv. of time are to be taken together):

Saturnalibus et si quando alias libuisset, modo munera dividebat,

Suet. Aug. 75.—

Alias... alias, as in Gr. allote... allote; allote men... allote de, at one time... at another; once... another time; sometimes... sometimes; now... now:

Alias me poscit pro illa triginta minas, Alias talentum magnum,

Plaut. Curc. 1, 1, 63; so Varr. L. L. 8, § 76 Mull.; id. R. R. 2, 1, 15; Cic. Verr. 1, 46, 120:

nec potest quisquam alias beatus esse, alias miser,

id. Fin. 2, 27, 87:

contentius alias, alias summissius,

id. de Or. 3, 55, 212:

cum alias bellum inferrent, alias inlatum defenderent,

Caes. B. G. 2, 29; so id. ib. 5, 57 al.; it occurs four times in successive clauses in Cic. Inv. 1, 52, 99.—Sometimes plerumque, saepe, aliquando, interdum stand in corresponding clauses:

nec umquam sine usura reddit (terra), quod accepit, sed alias minore, plerumque majore cum foenore,

Cic. Sen. 15, 51:

geminatio verborum habet interdum vim, leporem alias,

id. de Or. 3, 54, 206:

hoc alias fastidio, alias contumacia, saepius imbecillitate, evenit,

Plin. 16, 32, 58, § 134; 7, 15, 13, § 63.—Sometimes one alias is omitted:

illi eruptione tentata alias cuniculis ad aggerem actis, etc.,

Caes. B. G. 3, 21; Plin. 26, 3, 7, § 13.—

Alias aliter, alias alius, etc. (cf. alius), at one time in one way... at another in another; now so... now otherwise; now this... now that:

et alias aliter haec in utramque partem causae solent convenire,

Cic. Inv. 2, 13, 45:

alii enim sunt, alias nostrique familiares fere demortui,

id. Att. 16, 11 (Madv. interprets this of time):

illi alias aliud iisdem de rebus judicant,

id. de Or. 2, 7, 30; id. Or. 59, 200:

(deos) non semper eosdem atque alias alios solemus venerari,

id. Red. in Sen. 30:

ut iidem versus alias in aliam rem posse accommodari viderentur,

id. Div. 2, 54, 111.—

Saepe alias or alias saepe... nunc, nuper, quondam, etc.;

also: cum saepe alias... tum, etc. (very common in Cic.): quod cum saepe alias tum nuper, etc.,

Cic. Tusc. 4, 4, 7:

fecimus et alias saepe et nuper in Tusculano,

id. ib. 5, 4, 11:

quibus de rebus et alias saepe... et quondam in Hortensii villa,

id. Ac. 2, 3, 9:

quorum pater et saepe alias et maxime censor saluti rei publicae fuit,

id. de Or. 1, 9, 38:

cum saepe alias, tum apud centumviros,

id. Brut. 39, 144:

cum saepe alias, tum Pyrrhi bello,

id. Off. 3, 22, 86; 3, 11, 47:

neque tum solum, sed saepe alias,

Nep. Hann. 11, 7.—In comparative sentences rare:

nunc tamen libentius quam saepe alias,

Symm. Ep. 1, 90.—So,

Semper alias, always at other times or in other cases (apparently only post-Aug.): et super cenam autem et semper alias communissimus, multa joco transigebat. Suet. Vesp. 22; id. Tib. 18; Gell. 15, 1.—

Raro alias, rarely at other times, on other occasions:

ut raro alias quisquam tanto favore est auditus,

Liv. 45, 20; 3, 69; Tac. H. 1, 89.—

Non alias, at no other time, never, = numquam (a choice poet. expression, often imitated by [p. 92] the histt.):

non alias caelo ceciderunt plura sereno Fulgura,

never at any other time did so much lightning fall from a clear sky, Verg. G. 1, 487:

non alias militi familiarior dux fuit,

Liv. 7, 33; 45, 7:

non alias majore mole concursum,

Tac. A. 2, 46; 4. 69;

11, 31: non sane alias exercitatior Britannia fuit,

id. Agr. 5:

haud alias intentior populus plus vocis permisit,

id. A. 3, 11, and 15, 46; Suet. Tit. 8; Flor. 3, 6.—

Of place, at another place, elsewhere; or in respect of other things, in other circumstances, otherwise (only post-Aug.; v. Madv. ad Cic. Fin. 1, 3, 7):

Idaeus rubus appellatus est, quoniam in Ida, non alias, nascitur,

Plin. 24, 14, 75, § 123 (Jan, alius): nusquam alias tam torrens fretum, * Just. 4, 1, 9:

sicut vir alias doctissimus Cornutus existimat,

Macr. S. 5, 19.—

Alias for alioqui (only post-Aug.), to indicate that something is in a different condition in one instance, not in others, except that, for the rest, otherwise:

in Silaro non virgulta modo immersa, verum et folia lapidescunt, alias salubri potu ejus aquae,

Plin. 2, 103, 106, § 224; so id. 18, 6, 7, § 37; 19, 8, 48, § 163; 25, 2, 6, § 16 al.—

Non alias quam, for no other reason, on no other condition, in no other circumstances than, not other than; and non alias nisi, on no other condition, not otherwise, except (prob. taken from the lang. of common life):

non alias magis indoluisse Caesarem ferunt quam quod, etc.,

Tac. A. 3, 73:

debilitatum vulnere jacuisse non alias quam simulatione mortis tutiorem,

by nothing safer than by feigning death, Curt. 8, 1, 24; 8, 14, 16; Dig. 29, 7, 6, § 2: non alias ( on no other condition) existet heres ex substitutione nisi, etc., ib. 28, 6, 8; 23, 3, 37, 23, 3, 29.—

Alias like aliter, in another manner; flrst in the Lat. of the jurists (cf. Suet. Tib. 71 Oud.; Liv. 21, 56, 2 Drak.; Ter. And. 3, 2, 49 Ruhnk.), Dig. 33, 8, 8, § 8; cf. Hand, Turs. I. pp. 219-227. —

ălĭtĕr, adv. [alis; v. alius init. ], otherwise, in another manner, allôs.

With comparative-clause expressed; constr. both affirm. and neg. without distinction.

With atque, ac, quam, and rarely ut, otherwise than, different from what, etc., Ter. Heaut. 2, 3, 23:

sed aliter atque ostenderam facio,

Cic. Fam. 2, 3, 4; Ter. Ad. 4, 3, 6:

aliter ac nos vellemus,

Cic. Mil. 9, 23:

de quo tu aliter sentias atque ego,

id. Fin. 4, 22, 60; id. Att. 6, 3:

si aliter nos faciant quam aequum est,

Plaut. Stich. 1, 1, 42:

si aliter quippiam coacti faciant quam libere,

Cic. Rab. Post. 11, 29; id. Verr. 2, 1, 19, § 24; id. Inv. 2, 22, 66:

Sed si aliter ut dixi accidisset, qui possem queri?

id. Rep. 1, 4, 7.—

Non (or haud) aliter, not otherwise (per litoten), = just as; with quam si, ac si, quam cum, quam, exactly, just as if:

Non aliter quam si ruat omnis Karthago,

Verg. A. 4, 669:

dividor haud aliter quam si mea membra relinquam,

Ov. Tr. 1, 3, 73:

nihil in senatu actum aliter quam si, etc.,

Liv. 23, 4; 21, 63, 9:

illi negabant se aliter ituros quam si, etc.,

id. 3, 51, 12:

nec aliter quam si mihi tradatur, etc., Quint. prooem. 5: ut non aliter ratio constet quam si uni reddatur,

Tac. A. 1, 6; 1, 49:

Non aliter quam si fecisset Juno maritum Insanum,

Juv. 6, 619; Suet. Aug. 40:

non aliter quam cum, etc.,

Ov. F. 2, 209; so id. M. 2, 623; 4, 348; 6, 516 al.:

nec scripsi aliter ac si, etc.,

Cic. Att. 13, 51; Suet. Oth. 6; Col. 2, 14 (15), 8:

Non aliter quam qui lembum subigit,

Verg. G. 1, 201:

non aliter praeformidat quam qui ferrum medici, priusquam curetur, aspexit,

Quint. 4, 5, 5; so id. 4, 5, 22; 2, 5, 11:

neque aliter quam ii, qui traduntur, etc.,

id. 5, 8, 1:

patere inde aliquid decrescere, non aliter quam Institor hibernae tegetis,

Juv. 7, 220:

successorem non aliter quam indicium mortis accepturum,

Tac. A. 6, 30.—

Aliter ab aliquo (analog. to alius with the abl., and alienus with ab), differently from any one:

cultores regionum multo aliter a ceteris agunt,

Mel. 1, 9, 6.—

Non ali ter nisi, by no other means, on no other condition, not otherwise, except:

qui aliter obsistere fato fatetur se non potuisse, nisi etc.,

Cic. Fat. 20, 48; id. Fam. 1, 9: non pati C. Caesarem consulem aliter fieri, nisi exercitum et provincias tradiderit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14; so Lentulus ap. Cic. Fam. 12, 14, 18; Liv. 35, 39; 45, 11; 38; Tac. Or. 32; Just. 12, 14, 7; Suet. Ner. 36; Dig. 37, 9, 6; 48, 18, 9. —

Non aliter quam ut, on no other condition than that:

neque aliter poterit palos, ad quos perducitur, pertingere, quam ut diffluat,

Col. Arb. 7, 5; so Suet. Tib. 15; 24; id. Galb. 8; Curt. 9, 5, 23.—

Without a comparative clause expressed.

In gen., otherwise, in another manner, in other respects; and in the poets: haud aliter (per litoten), just so:

vale atque salve, etsi aliter ut dicam meres,

though you deserve that I speak differently, Plaut. Capt. 3, 5, 86 Brix:

tu si aliter existimes, nihil errabis,

Cic. Fam. 3, 7, 16:

ut eadem ab utrisque dicantur, aliter dicuntur,

in a different sense, Plin. Pan. 72, 7:

Si quis aliter docet,

Vulg. 1 Tim. 6, 3:

quae aliter se habent,

ib. ib. 5, 25:

Quippe aliter tunc vivebant homines,

Juv. 6, 11: quod uterque nostrum his etiam ex studiis notus, quibus aliter ignotus est, otherwise, i. e. personally, unknown, Plin. Ep. 9, 23, 3.—With negatives:

non fuit faciendum aliter,

Cic. Att. 6, 9; Tac. A. 15, 68:

Ergo non aliter poterit dormire?

Juv. 3, 281:

aliter haud facile eos ad tantum negotium impelli posse,

Sall. C. 44, 1; Curt. 8, 10, 27:

haud aliter Rutulo muros et castra tuenti Ignescunt irae (the comparison of the wolf precedes),

Verg. A. 9, 65:

haud aliter (i. e. like a wild beast) juvenis medios moriturus in hostes Irruit,

id. ib. 9, 554 al.; Ov. M. 8, 473; 9, 642:

non aliter (i. e. than I) Samio dicunt arsisse Bathyllo Anacreonta Teium,

Hor. Epod. 14, 10:

neque Mordaces aliter (i. e. than by means of wine) diffugiunt sollicitudines,

id. C. 1, 18, 4:

neque exercitum Romanum aliter transmissurum,

Tac. H. 5, 19:

nec aliter expiari potest,

Vulg. Num. 35, 33. —So, fieri aliter non potest or fieri non potest aliter (not fieri non aliter potest): nihil agis;

Fieri aliter non potest,

Ter. Ad. 5, 8, 13: assentior;

fieri non potuit aliter,

Cic. Att. 6, 6.—

Esp.

Pregn., otherwise, in the contrary manner: Pe. Servos Epidicus dixit mihi. Ph. Quid si servo aliter visum est? i. e. if he does not speak the truth? Plaut. Ep. 4, 2, 29:

verum aliter evenire multo intellegit,

Ter. And. prol. 4 (aliter autem contra significat, Don.):

amplis cornibus et nigris potius quam aliter,

Varr. R. R. 1, 20, 1: ne aliter quid eveniat, providere de cet, otherwise than harmoniously, Sall. J. 10, 7:

dis aliter visum,

Verg. A. 2, 428:

sin aliter tibi videtur,

Vulg. Num. 11, 15: adversi... saevaque circuitu curvantem bracchia longo Scorpion atque aliter ( in the opposite direction) curvantem bracchia Cancrum, Ov. M. 2, 83: aliterque ( and in the opposite course) secante jam pelagus rostro, Luc. 8, 197.—Hence, qui aliter fecerit, who will not do that:

neu quis de his postea ad senatum referat, neve cum populo agat: qui aliter fecerit, etc.,

Sall. C. 51, 43; Just. 6, 6, 1; cf. Brisson. de Form. p. 200, and de Verb. Signif. p. 66.—

Aliter esse, to be of a different nature, differently constituted or disposed:

sed longe aliter est amicus atque amator,

Plaut. Truc. 1, 2, 70: ego hunc esse aliter credidi: iste me fefellit;

ego isti nihilo sum aliter ac fui,

Ter. Phorm. 3, 2, 44; id. Ad. 3, 4, 46; Cic. Rosc. Am. 47, 137.—

For alioqui (q. v. II. C.), otherwise, else, in any other case:

jus enim semper est quaesitum aequabile: neque enim aliter esset jus (and just after: nam aliter justitia non esset),

Cic. Off. 2, 12, 42; 1, 39, 139; id. Lael. 20, 74:

si suos legatos recipere vellent, quos Athenas miserant, se remitterent, aliter illos numquam in patriam essent recepturi,

Nep. Them. 7 fin.:

aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,

Sall. C. 29, 3 Kritz:

aliter non viribus ullis Vincere poteris,

Verg. A. 6, 147:

veniam ostentantes, si praesentia sequerentur: aliter nihil spei,

Tac. H. 4, 59:

quoniam aliter non possem,

Vulg. Sap. 8, 21.—

Like alius (q. v. II. A.) repeated even several times in a distributive manner, in one way... in another: sed aliter leges, aliter philosophi tollunt astutias. Cic. Off. 3, 17, 68; so id. ib. 1, 12, 38; id. Lael. 24, 89; id. Fam. 15, 21, 6:

aliter utimur propriis, aliter commodatis,

Tac. Or. 32:

Aliter catuli longe olent, aliter sues,

Plaut. Ep. 4, 2, 9:

aliter Diodoro, aliter Philoni, Chrysippo aliter placet,

id. Ac. 2, 47, 143:

idem illud aliter Caesar, aliter Cicero, aliter Cato suadere debebit,

Quint. 3, 8, 49: Et aliter acutis morbis medendum, aliter vetustis; aliter increscentibus, aliter subsistentibus, aliter jam ad sanitatem inclinatis, Cels. prooem. p. 10.—

With alius or its derivatives, one in one way, another in another (v. alius, II. B.):

quoniam aliter ab aliis digeruntur,

Cic. de Or. 2, 19, 79; id. Att. 7, 8; Liv. 2, 21; so id. 39, 53:

hoc ex locorum occasione aliter alibi decernitur,

Plin. 18, 5, 6, § 30; so id. 25, 4, 10, § 29.—

Non aliter, analog. to non alius (v. alius, II. H.) with a comp. (only in Plin.):

non aliter utilius id fieri putare quam, etc.,

Plin. 37, 2, 10, § 28:

idque non aliter clarius intellegi potest,

id. 37, 4, 15, § 59; so id. 22, 22, 36, § 78; 24, 11, 50, § 85; 28, 9, 41, § 148; cf. Hand, Turs. I. pp. 267-276.

Ālĭus (better Ālĕus), a, um, adj., = Elius (v. Alis and Elis), Elian; subst., a native of Elis, a town in Achaia (only a few times in Plaut. Capt.):

postquam belligerant Aetoli cum Aleis,

Plaut. Capt. prol. 24; 27; 2, 2, 30.

ălĭus, a, ud, adj. and subst. (old form, alis, alid, after the analogy of quis, quid:

alis rare,

Cat. 66, 28; Sall. ap. Charis, 2, p. 133; Inscr. Orell. 2488:

alid more freq.,

Lucr. 1, 263; 5, 257; 5, 1305; 5, 1456; Cat. 29, 15; cf. Prisc. 13, p. 959.— Gen. sing. masc.: alius, rare, and not used by Tac.; for which alterius is com. used (v. alter); also alii, Cato and Licin. ap. Prisc. 194 P.; Varr. R. R. 1, 2.— Fem. gen.:

aliae,

Lucr. 3, 918; Cic. Div. 2, 13, 30; Liv. 24, 27, 8; Gell. 2, 28, 1; Capito ap. Gell. 4, 10, 8.— Masc. dat.:

ali,

Lucr. 6, 1226:

alio,

Plaut. Stich. 1, 2, 13. — Fem. dat.:

aliae,

Plaut. Mil. 3, 1, 207; Gell. 9, 4, 8) [cf. allos; Osc. allo ( nom. sing. fem.); Goth. alis; Erse, aile; O. H. Germ. alles, elles ( conj.); Engl. else], another, [p. 90] other (i. e. of many, whereas alter is one of two, v. exceptt. under II. G.); freq. with the indef. pronn. aliquis, quis, aliqui, qui, quidam, and the interrog. quis, qui, etc.

A.. In gen.:

eorum sectam sequuntur multi mortales... multi alii ex Troja strenui viri,

Naev. Bell. Pun. 1, 16:

alios multos,

Vulg. Matt. 15, 30; ib. Marc. 7, 4:

plures alios,

ib. ib. 12, 5:

cum aliis pluribus,

ib. Act. 15, 35:

an ita dissolvit, ut omnes alii dissolverunt?

Cic. Font. 1; Tac. H. 5, 5:

dum aliud aliquid flagiti conficiat,

Ter. Phorm. 5, 2, 5:

nec nobis praeter med alius quisquam est servos Sosia,

Plaut. Am. 1, 1, 244:

nec quisquam alius affuit,

id. ib. 1, 1, 269:

panem vel aliud quidquam,

Vulg. 2 Reg. 3, 35. utrum hanc actionem habebis an aliam quampiam; Cic. Caecin. 37:

quidquid aliud dare,

Vulg. Lev. 22, 25:

ALIS NE POTESTO,

Inscr. Orell. 2488:

datum Mi esse ab dis aliis,

Plaut. Am. prol. 12:

adulescentulo in alio occupato amore,

Ter. And. 5, 1, 10:

aut aliae cujus desiderium insideat rei,

Lucr. 3, 918:

ne quam aliam quaerat copiam,

Ter. Heaut. 5, 1, 54:

nisi quid pater ait aliud,

id. And. 5, 4, 47:

si verum est, Q. Fabium Labeonem seu quem alium arbitrum a senatu datum, etc.,

Cic. Off. 1, 10, 33:

quodcumque alid auget,

Lucr. 5, 257:

Est alius quidam, parasitaster paululus,

Ter. Ad. 5. 2, 4; so Vulg. Luc. 22, 59:

tuo (judicio) stabis, si aliud quoddam est tuum,

Cic. Or. 71, 237:

L. Aemilius alius vir erat,

Liv. 44, 18:

Genus ecce aliud discriminis audi,

Juv. 12, 24:

alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit,

Cic. Verr. 5, 117; Tac. Agr. 39:

nemo alius,

Cic. Pis. 94; Vulg. Joan. 15, 24:

alius nemo,

Cic. Quinct. 76:

plus alimenti est in pane quam in ullo alio,

Cels. 2, 18:

aliud esse causae suspicamur,

Cic. Fl. 39:

Anne aliud tunc praefecti?

Juv. 4, 78:

estne viris reliqui aliud,

Sall. Fragm. 187, 19:

aliud auxilii,

Tac. A. 5, 8:

aliud subsidii,

id. ib. 12, 46:

alia honorum,

id. ib. 1, 9:

alia sumptuum,

id. ib. 15, 15:

sunt alia quae magis timeam,

Cic. Phil. 5, 29: Facete is quidem, sicut alia, many other things, id. Fin. 1, 3, 7 Madv.:

haec aliaque,

Tac. H. 3, 51 al. —

Hence, alio die, t. t. of the soothsayer, when he wished the Comitia postponed to another day, on the pretence of unfavorable omens: quid gravius quam rem susceptam dirimi, si unus augur alio die dixerit?

Cic. Leg. 2, 12, 31; id. Phil. 2, 33, 83 and 84 Wernsd. Perh. there is a reference to the same thing in Plaut. Poen. 2, 52: ita res divina mihi fuit: res serias omnes extollo ex hoc die in alium diem.—With aliquis, quisquam, or ullus implied (cf. aliqui, V. B., and aliquis, II. B.):

ut, etiam si aliud melius fuit, tamen legatorum reditum exspectetis,

Cic. Phil. 6, 6:

utar post alio, si invenero melius,

something else, id. Tusc. 1, 7, 14; so,

si in aliud tempus differetur,

Caes. B C. 1, 86:

an alium exspectamus?

Vulg. Matt. 11, 3; ib. Marc. 4, 36:

siti magis quam alia re accenditur,

Sall. J. 89, 5:

neque sex legiones alia de causa missas in Hispaniam,

Caes. B. C. 1, 85:

neque creatura alia poterit nos separare,

Vulg. Rom. 8, 39.

alius:

alius generis bestiae,

Cic. N. D. 2, 48, 123; Varr. L. L. 9, 40, 67 dub.:

alius ingenii,

Liv. 1, 56, 7 Madv. by conj.:

alius ordinis,

Amm. 30, 5, 10:

artificis aliusve,

Front. Controv. Agr. 2, 40, 27:

alius coloris,

Non. p. 450:

nomine vel ejus pro quo... aut alius qui, etc.,

Dig. 39, 2, 24, § 6; v. aliusmodi.—

In comparisons, with atque, ac, or et, more rarely with nisi and quam; with the latter, in good class. authors, only when preceded by a neg. clause, or by an interrog. implying a neg.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 3, 3, 13; instead of quam, the comp. abl. or praeter, and similar words, sometimes appear, other than, different from, etc.

With atque, ac, or et:

illi sunt alio ingenio atque tu,

Plaut. Ps. 4, 7, 35:

alium esse censes nunc me atque olim quom dabam?

Ter. And. 3, 3, 13:

potest non solum aliud mihi ac tibi, sed mihi ipsi aliud alias videri,

Cic. Or. 71, 237:

longe alia nobis ac tu scripseras nuntiantur,

id. Att. 11, 10:

res alio modo est ac putatur,

id. Inv. 2, 6, 21 B. and K.:

qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum gerere coeperunt,

Caes. B. G. 3, 28:

non alius essem atque nunc sum,

Cic. Fam. 1, 9:

longe aliam esse navigationem in concluso mari atque in vastissimo atque apertissimo Oceano perspiciebant,

Caes. B. G. 3, 9: aliud (se) esse facturum ac pronunciasset, Nep. Ages. 3, 4:

alia atque antea sentiret,

id. Hann. 2, 2:

lux longe alia est solis et lychnorum,

is very different, Cic. Cael. 28.—

With nisi or quam (the latter is suspicious in Cic.; cf. Ochsn. Eclog. 252; Orell. ad Cic. Tusc. 1, 31, 75):

amare autem nihil aliud est, nisi eum ipsum diligere, quem ames,

nothing else than, only, Cic. Lael. 27, 100:

neque ulla fuit causa intermissionis epistularum nisi quod, etc.,

id. Fam. 7, 13:

erat historia nihil aliud nisi annalium confectio,

id. de Or. 2, 12:

Quid est aliud tumultus nisi perturbatio tanta, ut, etc.?

id. Phil. 8, 3:

nihil aliud agerem, nisi eum, qui accusatus esset, defenderem,

id. Sull. 12; id. Att. 5, 10:

quid est aliud Gigantum modo bellare cum dis nisi naturae repugnare?

id. Sen. 2, 5; id. Sex. Rosc. 19, 54; id. Rosc. Am. 5, 13; id. Leg. 1, 8, 25:

pinaster nihil aliud est quam pinus silvestris,

Plin. 16, 10; Nep. Arist. 2, 2; id. Paus. 1, 4:

Lysander nihil aliud molitus est quam ut omnes civitates in sua teneret potestate,

id. Lys. 1, 4:

neque aliud huic defuit quam generosa stirps,

id. Eum. 1, 2:

Nullo quippe alio vincis discrimine quam quod Illi marmoreum caput est, etc.,

Juv. 8, 54.—Hence, nihil aliud nisi or quam, = ouden allo ê, followed by finite verb, nothing else than, nothing but, only (after these words, fecit, factum est may be supplied, or the phraseology changed to nulla alia re facta; cf. Matth. Gr. 903; Hoogev. ad Vig. p. 475;

Kuhn. Gr. Gr. II. p. 825): tribunatus P. Sestii nihil aliud nisi meum nomen causamque sustinuit,

Cic. Sest. 6, 13:

ut nihil aliud nisi de hoste ac de laude cogitet,

id. Imp. Pomp. 22, 64; Liv. 2, 8:

et hostes quidem nihil aliud (i. e. nulla alia re facta) quam perfusis vano timore Romanis citato agmine abeunt,

id. 2, 63; 31, 24:

sed ab lictore nihil aliud quam prehendere prohibito, cum conversus in Patres impetus esset,

id. 2, 29:

ut domo abditus nihil aliud quam per edicta obnuntiaret,

Suet. Caes. 20:

mox nihil aliud quam vectabatur et deambulabat,

id. Aug. 83.—So, quid aliud quam? what other thing than? what else than? quibus quid aliud quam admonemus cives nos eorum esse, Liv. 4, 3:

quid aliud quam ad bellum vocabantur?

Flor. 3, 23 med.; so,

Quid Tullius? Anne aliud quam sidus?

Juv. 7, 199.—In affirmative-clauses rare, and only post-Aug.:

te alia omnia, quam quae velis, agere, moleste ferrem,

Plin. Ep. 7, 15, 2:

quod alium quam se cooptassent,

Suet. Ner. 2 al. —So, with the simple interrogative, quis alius? quid aliud? Qui, malum, alii? Ter. Eun. 4, 7, 10:

Quid te aliud sollicitat?

id. ib. 1, 2, 82:

Quid aliud tibi vis?

id. Heaut. 2, 3, 90:

Numquid vis aliud?

id. Eun. 1, 2, 111:

Sed quis nunc alius audet praeferre? etc.,

Juv. 12, 48:

Quid enim est aliud Antonius?

Cic. Phil. 2, 70:

Quid est aliud furere?

id. Pis. 47:

Quid est alia sinistra liberalitas?

Cat. 29, 15 al. —

With comp. abl. (cf. in Gr. alla tôn dikaiôn, Xen. Mem. 4, 4, 25):

qui quaerit alia his, malum videtur quaerere,

other than, Plaut. Poen. prol. 22:

quod est aliud melle,

Varr. R. R. 3, 16: nec quidquam aliud libertate communi quaesisse, nothing else but, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2:

neve putes alium sapiente bonoque beatum,

Hor. Ep. 1, 16, 20:

alius Lysippo,

id. ib. 2, 1, 240:

accusator alius Sejano,

Phaedr. 3, prol. 41.—

With praeter:

nec nobis praeter me alius quisquam est servos Sosia,

Plaut. Am. 1, 1, 249:

nec quidquam aliud est philosophia praeter studium sapientiae,

Cic. Off. 2, 2, 5:

non est alius praeter eum,

Vulg. Marc. 12, 32:

rogavit numquid aliud ferret praeter arcam?

Cic. de Or. 2, 69:

Num quid igitur aliud in illis judiciis versatum est praeter hasce insidias?

id. Clu. 62:

nec jam tela alia habebant praeter gladios,

Liv. 38, 21, 5.—

With extra (eccl. Lat.):

neque est alius extra te,

Vulg. 1 Reg. 2. 2; ib. Soph. 2, 15.—

With absque (eccl. Lat.):

non est alius Deus absque te,

Vulg. 1 Par. 17, 20.—

With praeterquam:

cum aliud, praeterquam de quo retulissent, decemviri dicere prohiberent,

Liv. 3, 40.

Esp.

In distributive-clauses repeated even several times, and also interchanged with non nulli, quidam, ceteri, pars, partim, etc., the one... the other; plur., some... others:

quid potes dicere cur alia defendas, alia non cures?

Cic. Phil. 2, 111:

latera tegentes alios, alios praegredientes amicos,

id. ib. 13, 4: cum alii fossas complerent, alii defensores vallo depellerent, Caes. B. G. 3, 25; id. B. C. 1, 55:

alii experimentorum notitiam necessariam esse contendunt, alii non satis potentem usum esse proponunt, Cels. prooem.: quae minus tuta erant, alia fossis, alia vallis, alia turribus muniebat,

Liv. 32, 5; so Vulg. Matt. 13, 5 sqq.; ib. 1 Cor. 12, 10; Cels. 3, 3, enumerating the different kinds of fever, repeats aliae seventeen times:

cum aliis Q. Frater legatus, aliis C. Pomptinus legatus, reliquis M. Anneius legatus etc.,

Cic. Fam. 15, 4, 8:

proferebant alii purpuram, tus alii, gemmas alii, vina non nulli Graeca,

id. Verr. 2, 5, 56, § 146: alias bestias nantes, alias volucres, serpentes quasdam, quasdam esse gradientes; earum ipsarum partim solivagas, partim congregatas;

immanes alias, quasdam autem cicures, non nullas abditas,

id. Tusc. 5, 13, 38:

principes partim interfecerant, alios in exsilium ejecerant,

Nep. Pelop. 1, 4:

nos alii ibimus Afros, pars Scythiam veniemus,

Verg. E. 1, 65:

alii superstantes proeliarentur, pars occulti muros subruerent,

Tac. H. 4, 23.—Sometimes alius is omitted in one clause:

Helvetii ea spe dejecti navibus junctis, alii vadis Rhodani, etc.,

Caes. B. G. 1, 8:

Veientes ignari in partem praedae suae vocatos deos, alios votis ex urbe sua evocatos, etc.,

Liv. 5, 21; Plin. 2, 43, 44, § 114:

castra metari placuit, ut opus et alii proelium inciperent,

Tac. A. 1, 63.—Also with aliquis:

alia sunt tamquam sibi nata, ut oculi, ut aures: aliqua etiam ceterorum membrorum usum adjuvant,

Cic. Fin. 3, 19, 63: [putat aliquis esse voluptatem bonum;

alius autem pecuniam],

id. Tusc. 5, 28, 60 B. and K.; cf. Goer. ad Cic. Ac. 2, 10, 20.—Sometimes aliud... aliud designate merely a distinction between two objects contrasted, one thing... another:

Numquam aliud natura, aliud sapientia dicit,

Juv. 14, 321:

Fuit tempus, quo alia adversa, alia secunda principi,

Plin. Pan. 72:

aliud est male dicere, aliud accusare,

Cic. Cael. 3; id. Lig. 16; Quint. 10, 1, 53:

aliud est servum esse, aliud servire,

id. 5, 10, 60 al.:

jam sciunt longe aliud esse virgines rapere, aliud pugnare cum viris,

Liv. 1, 12; cf. infra, e.—

Alius repeated in another case, or with its derivatives, aliter, alias, alio, alibi, aliunde, etc. (but never with its derivatives in Tac.), in imitation of the Greek (cf. L. and S. s. v. allos, and Ochsn. Eclog. 110): simul alis alid aliunde rumitant inter se, Naev. ap. Fest. pp. 135 and 225; cf.

Bothe, Fragm. Comic. p. 25: alius alium percontamur, cuja est navis?

one another, Plaut. Stich. 2, 2, 46:

fallacia alia aliam trudit,

Ter. And. 4, 4, 40:

fecerunt alii quidem alia quam multa,

Cic. Phil. 3, 20, 6:

signa et ornamenta alia alio in loco intuebantur,

some in one place and some in another, id. Verr. 2. 1, 22:

alius in alia est re magis utilis,

id. Sex. Rosc. 111:

alius ex alia parte,

id. Verr. 1, 66:

dies alios alio dedit ordine Luna felicis operum,

Verg. G. 1, 276:

ut ipsi inter se alii aliis prodesse possent,

Cic. Off. 1, 7, 22; id. Leg. 1, 12, 33:

ideo multa conjecta sunt, aliud alio tempore,

id. Q. Fr. 3, 1, 7:

habes Sardos venales, alium alio nequiorem,

one worse than another, id. Fam. 7, 24: quo facto cum alius alii subsidium ferrent, one to another, Fr., l'un a

l'autre,

Caes. B. G. 2, 26 Herz.:

legiones aliae alia in parte resistunt,

id. ib. 2, 22:

alius alia causa illata,

id. ib. 1, 39:

cum ceteros alii alium alia de causa improbarent,

Suet. Vesp. 6:

alius alii subsidium ferunt,

Caes. B. G. 2, 26:

alius alio more viventes,

each in a different way, Sall. C. 6, 2:

alius alii tanti facinoris conscii,

id. ib. 22, 2; so id. ib. 52, 28; id. J. 53, 8; Curt. 10, 5, 16; Just. 15, 2:

alii autem aliud clamabant,

Vulg. Act. 19, 32:

illi alias aliud iisdem de rebus sentiunt,

now this, now that, Cic. de Or. 2, 7 fin.:

aliter ab aliis digeruntur,

id. ib. 2, 19; Vulg. 3 Reg. 22, 20:

equites alii alia dilapsi sunt,

some in this way, some in that, Liv. 44, 43:

cum alii alio mitterentur,

id. 7, 39: Alis alibi stantes, omnes tamen adversis volneribus conciderunt, Sall. ap. Charis. 2, p. 133:

jussit alios alibi fodere,

Liv. 44, 33; Vulg. Sap. 18, 18.—

Alius ex alio, super alium, post alium, one after another; so often of the connection between ideas:

ut aliud ex alio incidit, occurrit, etc.,

Ter. Heaut. 3, 3, 37:

aliud ex alio succurrit mihi,

Cic. Fragm. C. 12:

alid ex alio reficit natura,

Lucr. 1, 263; 5, 1305; 5, 1456: sed, [p. 91] ut aliud ex alio, mihi non est dubium, quin, etc., Cic. Att. 16, 14, Plin. Pan. 18, 1:

ex alio in aliud vicissitudo atque mutatio,

Cic. Tusc. 5, 24, 69:

alias ex aliis nectendo moras,

Liv. 7, 39:

aliam ex alia prolem,

Verg. G. 3, 65; id. Cir. 364:

nos alia ex aliis in fata vocamur,

id. A. 3, 494:

quae impie per biennium alia super alia es ausus,

Liv. 3, 56; 23, 36:

aliud super aliud scelus,

id. 30, 26; Plin. Ep. 7, 8; Suet. Ner. 49:

deinde ab eo magistratu alium post alium sibi peperit,

Sall. J. 63, 5.—

Alius atque alius or alius aliusque, the one and the other; now this, now that; different:

eadem res saepe aut probatur aut reicitur, alio atque alio elata verbo,

Cic. Or. 22, 72:

alio atque alio loco requiescere,

in different places, Sall. J. 72, 2:

inchoata res aliis atque aliis de causis dilata erat,

Liv. 8, 23:

aliud ejus subinde atque aliud facientes initium,

Sen. Ep. 32, 2:

cum alia atque alia appetendo loca munirent,

Liv. 1, 8:

milites trans flumen aliis atque aliis locis traiciebant,

id. 2, 2:

luna alio atque alio loco exoritur,

Plin. 2, 10:

febres aliae aliaeque subinde oriuntur,

Cels. 3, 3:

cancer aliis aliisque signis discernitur,

id. 5, 26:

aliis atque aliis causis,

Suet. Aug. 97.—In Sall. also alius deinde alius or alius post alius:

saepe tentantes agros alia deinde alia loca petiverant, J. 18, 7: alias deinde alias morae causas facere,

id. ib. 36, 2:

aliis post aliis minitari,

id. ib. 55, 8.—

Of another kind or nature, i. e. different; hence, alium facere, to make different, to change, transform; and alium fleri, to become different, to be wholly changed:

nunc haec dies aliam vitam affert, alios mores postulat,

Ter. And. 1, 2, 18 (aliam vitam pro diversam, contrariam, Don.):

alium nunc censes esse me atque olim cum dabam,

id. ib. 3, 3, 13:

Huic aliud mercedis erit,

Verg. E. 6, 26:

longe alia mihi mens est,

Sall. C. 52, 2:

Vos aliam potatis aquam,

Juv. 5, 52:

lectus non alius cuiquam,

id. 8, 178:

ensesque recondit mors alia,

Stat. Th. 7, 806:

ostensus est in alia effigie,

Vulg. Marc. 16, 12; ib. Rom. 7, 23; ib. Gal. 1, 6; ib. Jac. 2, 25:

alium fecisti me, alius ad te veneram,

Plaut. Trin. 1, 2, 123: alius nunc fieri volo, id. Poen. prol. fin.:

homines alii facti sunt,

Cic. Fam. 11, 12:

mutaberis in virum alium,

Vulg. 1 Reg. 10, 6; cf. supra, II. A. fin. —Hence, in alia omnia ire, transire, or discedere, sc. vota, to differ from the thing proposed; and in gen., to reject or oppose it, to go over to the opposite side: qui hoc censetis, illuc transite;

qui alia omnia, in hanc partem: his verbis praeit ominis videlicet causa, ne dicat: qui non censetis,

Fest. p. 221; Plin. Ep. 8, 14, 19:

frequens eum senatus reliquit et in alia omnia discessit,

Cic. Fam. 10, 12:

de tribus legatis frequentes ierunt in alia omnia,

id. ib. 1, 2 Manut.: cum prima M. Marcelli sententia pronunciata esset, frequens senatus in alia omnia iit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:

discessionem faciente Marcello, senatus frequens in alia omnia transiit,

Hirt. B. G. 8, 53: aliud or alias res agere, v. ago, II. 7.—

Of that which remains of a whole, = reliquus, ceteri, the rest, the remainder:

Divitiaco ex aliis Gallis maximam fidem habebat,

Caes. B. G. 1, 41:

inter primos atrox proelium fuit, alia multitudo terga vertit,

Liv. 7, 26:

vulgus aliud trucidatum,

id. 7, 19; 2, 23; so id. 24, 1:

legiones in testudinem glomerabantur et alii tela incutiebant,

Tac. H. 3, 31; id. A. 1, 30; 3, 42:

cum alios incessus hostis clausisset, unum reliquum aestas impediret,

id. ib. 6, 33 al.—

Like alter, one of two, the other of two:

huic fuerunt filii nati duo, alium servus surpuit, etc.,

Plaut. Capt. prol. 8; cf. id. ib. arg. 2 and 9: eis genus, aetas, eloquentia prope aequalia fuere;

magnitudo animi par, item gloria, sed alia alii,

Sall. C. 54, 1 Kritz:

duo Romani super alium alius corruerunt,

one upon the other, Liv. 1, 25, 5:

ita duo deinceps reges, alius alia via, civitatem auxerunt,

each in a different way, id. 1, 21, 6; 24, 27:

marique alio Nicopolim ingressus,

Tac. A. 5, 10 ( Ionio, Halm); so,

alias partes fovere,

the other side, id. H. 1, 8.—Also in the enumeration of the parts of any thing:

Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam Celtae,

Caes. B. G. 1, 1 Herz.:

classium item duo genera sunt: unum liburnarum, aliud lusoriarum,

Veg. 2, 1 (cf. in Gr. meinantes de tautên tên hêmeran, têi allêi eporeuonto, Xen. Anab. 3, 4, 1; and so the Vulg.: Alia die profecti, the next day, Act. 21, 8).—Hence, alius with a proper name used as an appell. (cf. alter):

ne quis alius Ariovistus regno Galliarum potiretur,

a second Ariovistus, Tac. H. 4, 73 fin.:

alius Nero,

Suet. Tit. 7.—

A peculiar enhancement of the idea is produced by alius with a neg. and the comp.:

mulier, qua mulier alia nulla est pulchrior,

than whom no other woman is more beautiful, to whom no other woman is equal in beauty, Plaut. Merc. 1, 1, 100:

facinus, quo non fortius ausit alis,

Cat. 66, 28:

Fama malum qua non aliud velocius ullum,

Verg. A. 4, 174:

quo neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est,

Sall. J. 2, 4:

quo non aliud atrocius visum,

Tac. A. 6, 24:

(Sulla) neque consilio neque manu priorem alium pati,

Sall. J. 96, 3:

neque majus aliud neque praestabilius invenias,

id. ib. 1, 2; Liv. 1, 24:

non alia ante Romana pugna atrocior fuit,

id. 1, 27; 2, 31; Tac. A. 6, 7 al.; cf. under aliter, 2. b. z.—Hence the advv.

ălĭō, adv. (an old dat. form, designating direction to a place; cf.: eo, quo), elsewhither (arch.), elsewhere, to another place, person, or thing, allose (class., esp. among poets; but not found in Lucr. or Juv.).

In gen.

Of place:

fortasse tu profectus alio fueras,

Ter. Eun. 2, 2, 49:

ut ab Norba alio traducerentur,

Liv. 32, 2:

translatos alio maerebis amores,

Hor. Epod. 15, 23:

decurrens alio,

id. S. 2, 1, 32:

nam frustra vitium vitaveris illud, Si te alio pravum detorseris,

id. ib. 2, 2, 55.—With quo:

Arpinumne mihi eundum sit, an quo alio,

to some other place, Cic. Att. 9, 17:

si quando Romam aliove quo mitterent legatos,

Liv. 38, 30. —

Of persons or things (cf. alias, alibi, alicunde, etc.):

illi suum animum alio conferunt,

Ter. Heaut. 2, 4, 10 (cf. Plaut. Merc. 2, 2, 62:

ne ad illam me animum adjecisse sentiat): ne quando iratus tu alio conferas,

id. Eun. 3, 1, 60 Don.:

hi narrata ferunt alio,

Ov. M. 12, 57: tamen vocat me alio ( to another subject) jam dudum tacita vestra exspectatio, Cic. Clu. 23, 63; id. Verr. 2, 1, 53, § 139:

sed, si placet, sermonem alio transferamus,

id. de Or. 1, 29, 133:

quoniam alio properare tempus monet,

Sall. J. 19, 2; so Tac. A. 1, 18 al.—

Of purpose or design:

appellet haec desideria naturae: cupiditatis nomen servet alio,

for another purpose, Cic. Fin. 2, 9, 27:

hoc longe alio spectabat,

looked quite elsewhere, had a far different design, Nep. Them. 6, 3.—

a.. Alio... alio, in one way... in another; hither... thither, = huc... illuc:

hic (i. e. in ea re) alio res familiaris, alio ducit humanitas,

Cic. Off. 3, 23, 89: alio atque alio, in one way and another:

nihil alio atque alio spargitur,

Sen. Brev. Vit. 11, 2.—

Alius alio, each in a different way, one in one way, another in another:

et ceteri quidem alius alio,

Cic. Off. 3, 20, 80:

aliud alio dissipavit,

id. Div. 1, 34, 76; so Liv. 2, 54, 9; 7, 39.—So, aliunde alio, from one place to another:

quassatione terrae aliunde alio (aquae) transferuntur,

Sen. Q. N. 3, 11, 1; cf. aliunde.—

Like alius or aliter with a negative and the particles of comparison quam or atque;

in questions with nisi: plebem nusquam alio natam quam ad serviendum,

for nothing but, Liv. 7, 18, 7: non alio datam summam quam in emptionem, etc., * Suet. Aug. 98 Ruhnk.:

quo alio nisi ad nos confugerent?

Liv. 39, 36, 11; cf. Hand, Turs. I. pp. 232-234.—

ălĭā, adv. (sc. via), in another way, in a different manner (in the whole ante-class. and class. per. dub.); for in Plaut. Rud. prol. 10, aliuta has been proposed; in Lucr. 6, 986, Lachm. reads alio; in Liv. 21, 56, 2, Weissenb. alibi; and in id. 44, 43, 2, via may be supplied from the preced. context; certain only in Don. ad Ter. Hec. 1, 2, 5; cf. Hand, Turs. I. p. 219.—

ălĭās, adv. (acc. to Prisc. 1014 P., and Corss. Ausspr. I. p. 769, an acc. form like foras; but acc. to Herz. ad Caes. B. G. 5, 57, and Hab. Syn. 79, old gen. like paterfamili as, Alcmen as, etc. In the ante-class. per. rare; only once in Plaut., twice in Ter., twice in Varro; in the class. per. most freq. in Cic., but only three times in his orations; also in Plin.).

Of time, at a time other than the present, whether it be in the past or (more freq.) in the future.

At another time, at other times, on another occasion (alias: temporis adverbium, quod Graeci allote, aliter allôs, Capitol. Orth. 2242 P.; cf.

Herz. and Hab., as cited above): alias ut uti possim causa hac integra,

Ter. Hec. 1, 2, 4; so id. And. 3, 2, 49 (alias = alio tempore, Don.):

sed alias jocabimur,

Cic. Fam. 7, 13, 2:

sed plura scribemus alias,

id. ib. 7, 6:

et alias et in consulatus petitione vinci,

id. Planc. 18:

nil oriturum alias,

Hor. Ep. 2, 1, 17.—In the future, freq. in contrast with nunc, in praesentia, tum, hactenus:

recte secusne, alias viderimus,

Cic. Ac. 2, 44, 135:

Hactenus haec: alias justum sit necne poema, Nunc, etc.,

Hor. S. 1, 4, 63: sed haec alias pluribus;

nunc, etc.,

Cic. Div. 2, 2 fin.; Liv. 44, 36 fin.: quare placeat, alias ostendemus; in praesentia, etc., Auct. ad Her. 3, 16, 28.—In the past:

gubernatores alias imperare soliti, tum metu mortis jussa exsequebantur,

Curt. 4, 3, 18:

alias bellare inter se solitos, tunc periculi societas junxerat,

id. 9, 4, 15.—Freq. with advv. of time;

as numquam, umquam, and the like: si umquam in dicendo fuimus aliquid, aut etiam si numquam alias fuimus, tum profecto, etc.,

Cic. Att. 4, 2, 2:

consilio numquam alias dato,

Hor. C. 3, 5, 45:

numquam ante alias,

Liv. 2, 22, 7:

non umquam alias ante tantus terror senatum invasit,

id. 2, 9, 5; 1, 28, 4:

si quando umquam ante alias,

id. 32, 5 (where the four advv. of time are to be taken together):

Saturnalibus et si quando alias libuisset, modo munera dividebat,

Suet. Aug. 75.—

Alias... alias, as in Gr. allote... allote; allote men... allote de, at one time... at another; once... another time; sometimes... sometimes; now... now:

Alias me poscit pro illa triginta minas, Alias talentum magnum,

Plaut. Curc. 1, 1, 63; so Varr. L. L. 8, § 76 Mull.; id. R. R. 2, 1, 15; Cic. Verr. 1, 46, 120:

nec potest quisquam alias beatus esse, alias miser,

id. Fin. 2, 27, 87:

contentius alias, alias summissius,

id. de Or. 3, 55, 212:

cum alias bellum inferrent, alias inlatum defenderent,

Caes. B. G. 2, 29; so id. ib. 5, 57 al.; it occurs four times in successive clauses in Cic. Inv. 1, 52, 99.—Sometimes plerumque, saepe, aliquando, interdum stand in corresponding clauses:

nec umquam sine usura reddit (terra), quod accepit, sed alias minore, plerumque majore cum foenore,

Cic. Sen. 15, 51:

geminatio verborum habet interdum vim, leporem alias,

id. de Or. 3, 54, 206:

hoc alias fastidio, alias contumacia, saepius imbecillitate, evenit,

Plin. 16, 32, 58, § 134; 7, 15, 13, § 63.—Sometimes one alias is omitted:

illi eruptione tentata alias cuniculis ad aggerem actis, etc.,

Caes. B. G. 3, 21; Plin. 26, 3, 7, § 13.—

Alias aliter, alias alius, etc. (cf. alius), at one time in one way... at another in another; now so... now otherwise; now this... now that:

et alias aliter haec in utramque partem causae solent convenire,

Cic. Inv. 2, 13, 45:

alii enim sunt, alias nostrique familiares fere demortui,

id. Att. 16, 11 (Madv. interprets this of time):

illi alias aliud iisdem de rebus judicant,

id. de Or. 2, 7, 30; id. Or. 59, 200:

(deos) non semper eosdem atque alias alios solemus venerari,

id. Red. in Sen. 30:

ut iidem versus alias in aliam rem posse accommodari viderentur,

id. Div. 2, 54, 111.—

Saepe alias or alias saepe... nunc, nuper, quondam, etc.;

also: cum saepe alias... tum, etc. (very common in Cic.): quod cum saepe alias tum nuper, etc.,

Cic. Tusc. 4, 4, 7:

fecimus et alias saepe et nuper in Tusculano,

id. ib. 5, 4, 11:

quibus de rebus et alias saepe... et quondam in Hortensii villa,

id. Ac. 2, 3, 9:

quorum pater et saepe alias et maxime censor saluti rei publicae fuit,

id. de Or. 1, 9, 38:

cum saepe alias, tum apud centumviros,

id. Brut. 39, 144:

cum saepe alias, tum Pyrrhi bello,

id. Off. 3, 22, 86; 3, 11, 47:

neque tum solum, sed saepe alias,

Nep. Hann. 11, 7.—In comparative sentences rare:

nunc tamen libentius quam saepe alias,

Symm. Ep. 1, 90.—So,

Semper alias, always at other times or in other cases (apparently only post-Aug.): et super cenam autem et semper alias communissimus, multa joco transigebat. Suet. Vesp. 22; id. Tib. 18; Gell. 15, 1.—

Raro alias, rarely at other times, on other occasions:

ut raro alias quisquam tanto favore est auditus,

Liv. 45, 20; 3, 69; Tac. H. 1, 89.—

Non alias, at no other time, never, = numquam (a choice poet. expression, often imitated by [p. 92] the histt.):

non alias caelo ceciderunt plura sereno Fulgura,

never at any other time did so much lightning fall from a clear sky, Verg. G. 1, 487:

non alias militi familiarior dux fuit,

Liv. 7, 33; 45, 7:

non alias majore mole concursum,

Tac. A. 2, 46; 4. 69;

11, 31: non sane alias exercitatior Britannia fuit,

id. Agr. 5:

haud alias intentior populus plus vocis permisit,

id. A. 3, 11, and 15, 46; Suet. Tit. 8; Flor. 3, 6.—

Of place, at another place, elsewhere; or in respect of other things, in other circumstances, otherwise (only post-Aug.; v. Madv. ad Cic. Fin. 1, 3, 7):

Idaeus rubus appellatus est, quoniam in Ida, non alias, nascitur,

Plin. 24, 14, 75, § 123 (Jan, alius): nusquam alias tam torrens fretum, * Just. 4, 1, 9:

sicut vir alias doctissimus Cornutus existimat,

Macr. S. 5, 19.—

Alias for alioqui (only post-Aug.), to indicate that something is in a different condition in one instance, not in others, except that, for the rest, otherwise:

in Silaro non virgulta modo immersa, verum et folia lapidescunt, alias salubri potu ejus aquae,

Plin. 2, 103, 106, § 224; so id. 18, 6, 7, § 37; 19, 8, 48, § 163; 25, 2, 6, § 16 al.—

Non alias quam, for no other reason, on no other condition, in no other circumstances than, not other than; and non alias nisi, on no other condition, not otherwise, except (prob. taken from the lang. of common life):

non alias magis indoluisse Caesarem ferunt quam quod, etc.,

Tac. A. 3, 73:

debilitatum vulnere jacuisse non alias quam simulatione mortis tutiorem,

by nothing safer than by feigning death, Curt. 8, 1, 24; 8, 14, 16; Dig. 29, 7, 6, § 2: non alias ( on no other condition) existet heres ex substitutione nisi, etc., ib. 28, 6, 8; 23, 3, 37, 23, 3, 29.—

Alias like aliter, in another manner; flrst in the Lat. of the jurists (cf. Suet. Tib. 71 Oud.; Liv. 21, 56, 2 Drak.; Ter. And. 3, 2, 49 Ruhnk.), Dig. 33, 8, 8, § 8; cf. Hand, Turs. I. pp. 219-227. —

ălĭtĕr, adv. [alis; v. alius init. ], otherwise, in another manner, allôs.

With comparative-clause expressed; constr. both affirm. and neg. without distinction.

With atque, ac, quam, and rarely ut, otherwise than, different from what, etc., Ter. Heaut. 2, 3, 23:

sed aliter atque ostenderam facio,

Cic. Fam. 2, 3, 4; Ter. Ad. 4, 3, 6:

aliter ac nos vellemus,

Cic. Mil. 9, 23:

de quo tu aliter sentias atque ego,

id. Fin. 4, 22, 60; id. Att. 6, 3:

si aliter nos faciant quam aequum est,

Plaut. Stich. 1, 1, 42:

si aliter quippiam coacti faciant quam libere,

Cic. Rab. Post. 11, 29; id. Verr. 2, 1, 19, § 24; id. Inv. 2, 22, 66:

Sed si aliter ut dixi accidisset, qui possem queri?

id. Rep. 1, 4, 7.—

Non (or haud) aliter, not otherwise (per litoten), = just as; with quam si, ac si, quam cum, quam, exactly, just as if:

Non aliter quam si ruat omnis Karthago,

Verg. A. 4, 669:

dividor haud aliter quam si mea membra relinquam,

Ov. Tr. 1, 3, 73:

nihil in senatu actum aliter quam si, etc.,

Liv. 23, 4; 21, 63, 9:

illi negabant se aliter ituros quam si, etc.,

id. 3, 51, 12:

nec aliter quam si mihi tradatur, etc., Quint. prooem. 5: ut non aliter ratio constet quam si uni reddatur,

Tac. A. 1, 6; 1, 49:

Non aliter quam si fecisset Juno maritum Insanum,

Juv. 6, 619; Suet. Aug. 40:

non aliter quam cum, etc.,

Ov. F. 2, 209; so id. M. 2, 623; 4, 348; 6, 516 al.:

nec scripsi aliter ac si, etc.,

Cic. Att. 13, 51; Suet. Oth. 6; Col. 2, 14 (15), 8:

Non aliter quam qui lembum subigit,

Verg. G. 1, 201:

non aliter praeformidat quam qui ferrum medici, priusquam curetur, aspexit,

Quint. 4, 5, 5; so id. 4, 5, 22; 2, 5, 11:

neque aliter quam ii, qui traduntur, etc.,

id. 5, 8, 1:

patere inde aliquid decrescere, non aliter quam Institor hibernae tegetis,

Juv. 7, 220:

successorem non aliter quam indicium mortis accepturum,

Tac. A. 6, 30.—

Aliter ab aliquo (analog. to alius with the abl., and alienus with ab), differently from any one:

cultores regionum multo aliter a ceteris agunt,

Mel. 1, 9, 6.—

Non ali ter nisi, by no other means, on no other condition, not otherwise, except:

qui aliter obsistere fato fatetur se non potuisse, nisi etc.,

Cic. Fat. 20, 48; id. Fam. 1, 9: non pati C. Caesarem consulem aliter fieri, nisi exercitum et provincias tradiderit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14; so Lentulus ap. Cic. Fam. 12, 14, 18; Liv. 35, 39; 45, 11; 38; Tac. Or. 32; Just. 12, 14, 7; Suet. Ner. 36; Dig. 37, 9, 6; 48, 18, 9. —

Non aliter quam ut, on no other condition than that:

neque aliter poterit palos, ad quos perducitur, pertingere, quam ut diffluat,

Col. Arb. 7, 5; so Suet. Tib. 15; 24; id. Galb. 8; Curt. 9, 5, 23.—

Without a comparative clause expressed.

In gen., otherwise, in another manner, in other respects; and in the poets: haud aliter (per litoten), just so:

vale atque salve, etsi aliter ut dicam meres,

though you deserve that I speak differently, Plaut. Capt. 3, 5, 86 Brix:

tu si aliter existimes, nihil errabis,

Cic. Fam. 3, 7, 16:

ut eadem ab utrisque dicantur, aliter dicuntur,

in a different sense, Plin. Pan. 72, 7:

Si quis aliter docet,

Vulg. 1 Tim. 6, 3:

quae aliter se habent,

ib. ib. 5, 25:

Quippe aliter tunc vivebant homines,

Juv. 6, 11: quod uterque nostrum his etiam ex studiis notus, quibus aliter ignotus est, otherwise, i. e. personally, unknown, Plin. Ep. 9, 23, 3.—With negatives:

non fuit faciendum aliter,

Cic. Att. 6, 9; Tac. A. 15, 68:

Ergo non aliter poterit dormire?

Juv. 3, 281:

aliter haud facile eos ad tantum negotium impelli posse,

Sall. C. 44, 1; Curt. 8, 10, 27:

haud aliter Rutulo muros et castra tuenti Ignescunt irae (the comparison of the wolf precedes),

Verg. A. 9, 65:

haud aliter (i. e. like a wild beast) juvenis medios moriturus in hostes Irruit,

id. ib. 9, 554 al.; Ov. M. 8, 473; 9, 642:

non aliter (i. e. than I) Samio dicunt arsisse Bathyllo Anacreonta Teium,

Hor. Epod. 14, 10:

neque Mordaces aliter (i. e. than by means of wine) diffugiunt sollicitudines,

id. C. 1, 18, 4:

neque exercitum Romanum aliter transmissurum,

Tac. H. 5, 19:

nec aliter expiari potest,

Vulg. Num. 35, 33. —So, fieri aliter non potest or fieri non potest aliter (not fieri non aliter potest): nihil agis;

Fieri aliter non potest,

Ter. Ad. 5, 8, 13: assentior;

fieri non potuit aliter,

Cic. Att. 6, 6.—

Esp.

Pregn., otherwise, in the contrary manner: Pe. Servos Epidicus dixit mihi. Ph. Quid si servo aliter visum est? i. e. if he does not speak the truth? Plaut. Ep. 4, 2, 29:

verum aliter evenire multo intellegit,

Ter. And. prol. 4 (aliter autem contra significat, Don.):

amplis cornibus et nigris potius quam aliter,

Varr. R. R. 1, 20, 1: ne aliter quid eveniat, providere de cet, otherwise than harmoniously, Sall. J. 10, 7:

dis aliter visum,

Verg. A. 2, 428:

sin aliter tibi videtur,

Vulg. Num. 11, 15: adversi... saevaque circuitu curvantem bracchia longo Scorpion atque aliter ( in the opposite direction) curvantem bracchia Cancrum, Ov. M. 2, 83: aliterque ( and in the opposite course) secante jam pelagus rostro, Luc. 8, 197.—Hence, qui aliter fecerit, who will not do that:

neu quis de his postea ad senatum referat, neve cum populo agat: qui aliter fecerit, etc.,

Sall. C. 51, 43; Just. 6, 6, 1; cf. Brisson. de Form. p. 200, and de Verb. Signif. p. 66.—

Aliter esse, to be of a different nature, differently constituted or disposed:

sed longe aliter est amicus atque amator,

Plaut. Truc. 1, 2, 70: ego hunc esse aliter credidi: iste me fefellit;

ego isti nihilo sum aliter ac fui,

Ter. Phorm. 3, 2, 44; id. Ad. 3, 4, 46; Cic. Rosc. Am. 47, 137.—

For alioqui (q. v. II. C.), otherwise, else, in any other case:

jus enim semper est quaesitum aequabile: neque enim aliter esset jus (and just after: nam aliter justitia non esset),

Cic. Off. 2, 12, 42; 1, 39, 139; id. Lael. 20, 74:

si suos legatos recipere vellent, quos Athenas miserant, se remitterent, aliter illos numquam in patriam essent recepturi,

Nep. Them. 7 fin.:

aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,

Sall. C. 29, 3 Kritz:

aliter non viribus ullis Vincere poteris,

Verg. A. 6, 147:

veniam ostentantes, si praesentia sequerentur: aliter nihil spei,

Tac. H. 4, 59:

quoniam aliter non possem,

Vulg. Sap. 8, 21.—

Like alius (q. v. II. A.) repeated even several times in a distributive manner, in one way... in another: sed aliter leges, aliter philosophi tollunt astutias. Cic. Off. 3, 17, 68; so id. ib. 1, 12, 38; id. Lael. 24, 89; id. Fam. 15, 21, 6:

aliter utimur propriis, aliter commodatis,

Tac. Or. 32:

Aliter catuli longe olent, aliter sues,

Plaut. Ep. 4, 2, 9:

aliter Diodoro, aliter Philoni, Chrysippo aliter placet,

id. Ac. 2, 47, 143:

idem illud aliter Caesar, aliter Cicero, aliter Cato suadere debebit,

Quint. 3, 8, 49: Et aliter acutis morbis medendum, aliter vetustis; aliter increscentibus, aliter subsistentibus, aliter jam ad sanitatem inclinatis, Cels. prooem. p. 10.—

With alius or its derivatives, one in one way, another in another (v. alius, II. B.):

quoniam aliter ab aliis digeruntur,

Cic. de Or. 2, 19, 79; id. Att. 7, 8; Liv. 2, 21; so id. 39, 53:

hoc ex locorum occasione aliter alibi decernitur,

Plin. 18, 5, 6, § 30; so id. 25, 4, 10, § 29.—

Non aliter, analog. to non alius (v. alius, II. H.) with a comp. (only in Plin.):

non aliter utilius id fieri putare quam, etc.,

Plin. 37, 2, 10, § 28:

idque non aliter clarius intellegi potest,

id. 37, 4, 15, § 59; so id. 22, 22, 36, § 78; 24, 11, 50, § 85; 28, 9, 41, § 148; cf. Hand, Turs. I. pp. 267-276.

attendo ( adt-, Dietsch), tendi, tentum, 3, v. a., orig., to stretch something (e. g. the bow) toward something; so only in Appul.: arcum, Met. 2, p. 122, 5.—Hence,

In gen., to direct or turn toward, = advertere, admovere: aurem, Att. ap. Non. p. 238, 10; Trag. Rel. p. 173 Rib. (cf. infra, P. a.):

attendere signa ad aliquid,

i. e. to affix, Quint. 11, 2, 29 (Halm, aptare); so, manus caelo, to stretch or extend toward, App. Met. 11, p. 263, 5:

caput eodem attentum,

Hyg. Astr. 3, 20.—Far more freq.,

Trop.

Animum or animos attendere, or absol. attendere, also animo attendere, to direct the attention, apply the mind to something, to attend to, consider, mind, give heed to (cf.: advertere animum, and animadvertere; freq. and class.)

With animum or animos: animum ad quaerendum quid siet, Pac. ap. Non. p. 238, 15:

dictis animum, Lucil. ib.: animum coepi attendere,

Ter. Phorm. 5, 6, 28:

quo tempore aures judex erigeret animumque attenderet?

Cic. Verr. 2, 1, 10:

si, cum animum attenderis, turpitudinem videas, etc.,

id. Off. 3, 8, 35:

animum ad cavendum, Nep Alcib 5, 2: jubet peritos linguae attendere animum, pastorum sermo agresti an urbano propior esset,

Liv. 10, 4: praeterea et nostris animos attendere dictis atque adhibere velis, Lucil. ap. Non. p. 238, 11:

attendite animos ad ea, quae consequuntur,

Cic. Agr. 2, 15.—With a rel.-clause as object:

nunc quid velim, animum attendite,

Ter. Phorm. prol. 24.—

Absol.:

postquam attendi Magis et vi coepi cogere, ut etc.,

Ter. Hec. 2, 2, 25:

rem gestam vobis dum breviter expono, quaeso, diligenter attendite,

Cic. Mil. 9:

audi, audi atque attende,

id. Planc. 41, 98; so id. de Or. 3, 13, 50; Phaedr. 2, 5, 6; Juv. 6, 66; 11, 16 al.—With acc. of the thing or person to which the attention is directed:

Glaucia solebat populum monere, ut, cum lex aliqua recitaretur, primum versum attenderet,

Cic. Rab. Post. 6, 14:

sed stuporem hominis attendite,

mark the stupidity, id. Phil. 2, 12, 30; so id. de Or. 1, 35, 161; Sall. J. 88, 2; Plin. Ep 6, 8, 8; Luc. 8, 623 al.: me de invidiosis rebus dicentem attendite. Cic. Sull 11, 33; id. Verr. 2, 1, 10:

Quā re attendo te studiose,

id. Fin. 3, 12, 40:

non attenderunt mandata,

Vulg. 2 Esdr. 9, 34; ib. Job, 21, 5; ib. Isa. 28, 23.— Pass.:

versūs aeque prima et media et extrema pars attenditur,

Cic. de Or. 3, 50, 192. —With inf. or acc. and inf. as object: quid futurum est, si pol ego hanc discere artem attenderim? Pompon. ap. Non. p. 238, 17:

non attendere superius illud eā re a se esse concessum,

Cic. Ac. 2, 34, 111.—With a rel.clause or a subjunct. with a particle:

cum attendo, quā prudentiā sit Hortensius,

Cic. Quinct. 20, 63:

Hermagoras nec, quid dicat, attendere nec... videatur,

id. Inv. 1, 6, 8:

forte lubuit adtendere, quae res maxume tanta negotia sustinuisset,

Sall. C. 53, 2:

Oro, parumper Attendas, quantum de legibus queratur etc.,

Juv. 10, 251:

attende, cur, etc.,

Phaedr. 2, prol. 14:

attendite ut sciatis prudentiam,

Vulg. Prov. 4, 1:

Attendite, ne justitiam vestram faciatis etc.,

ib. Matt. 6, 1; ib. Eccli. 1, 38; 13, 10; 28, 30.— With de:

cum de necessitate attendemus,

Cic. Part. Or. 24, 84.—With dat. (post-Aug.):

sermonibus malignis,

Plin. Ep. 7, 26:

cui magis quam Caesari attendant?

id. Pan. 65, 2; Sil. 8, 591:

attendit mandatis,

Vulg. Eccli. 32, 28; ib. Prov. 7, 24:

attendite vobis,

take heed to yourselves, ib. Luc. 17, 3; ib. Act. 5, 35; ib. 1 Tim. 4, 16.—So in Suet. several times in the signif. to devote attention to, to study, = studere:

eloquentiae plurimum attendit,

Suet. Calig. 53:

juri,

id. Galb. 5:

extispicio,

id. Ner. 56.—With abl. with ab (after the Gr. prosechein apo tinos;

eccl. Lat.): attende tibi a pestifero,

beware of, Vulg. Eccli. 11, 35:

attendite ab omni iniquo,

ib. ib. 17, 11; ib. Matt. 7, 15; ib. Luc. 12, 1; 20, 46.—

With animo (ante- and post-class. and rare):

cum animo attendi ad quaerendum, Pac., Trag. Rel. p. 79 Rib.: nunc quid petam, aequo animo attendite,

Ter. Hec. prol. 20:

quid istud sit, animo attendatis,

App. Flor. 9: ut magis magisque attendant animo, Vulg. Eccli. prol.; so,

in verbis meis attende in corde tuo,

ib. ib. 16, 25.—

To strive eagerly for something, long for: puer, ne attenderis Petere a me id quod nefas sit concedi tibi, Att. ap. Non. p. 238, 19 (Trag. Rel. p. 173 Rib.).—Hence, attentus, a, um, P. a.

Directed to something, attentive, intent on:

Ut animus in spe attentus fuit,

Ter. And. 2, 1, 3:

Quo magis attentas aurīs animumque reposco,

Lucr. 6, 920:

Verba per attentam non ibunt Caesaris aurem,

Hor. S. 2, 1, 19:

si attentos animos ad decoris conservationem tenebimus,

Cic. Off. 1, 37, 131:

cum respiceremus attenti ad gentem,

Vulg. Thren. 4, 17:

eaque dum animis attentis admirantes excipiunt,

Cic. Or. 58, 197:

acerrima atque attentissima cogitatio,

a very acute and close manner of thinking, id. de Or. 3, 5, 17:

et attentum monent Graeci a principio faciamus judicem et docilem,

id. ib. 2, 79, 323; 2, 19, 80; id. Inv. 1, 16, 23; Auct. ad Her. 1, 4:

Ut patris attenti, lenonis ut insidiosi,

Hor. Ep. 2, 1, 172:

judex circa jus attentior,

Quint. 4, 5, 21.—

Intent on, striving after something, careful, frugal, industrious:

unum hoc vitium fert senectus hominibus: Attentiores sumus ad rem omnes quam sat est,

Ter. Ad. 5, 3, 48:

nimium ad rem in senectā attente sumus,

id. ib. 5, 8, 31:

tum enim cum rem habebas, quaesticulus te faciebat attentiorem,

Cic. Fam. 9, 16, 7:

paterfamilias et prudens et attentus,

id. Quinct. 3:

Durus, ait, Voltei, nimis attentusque videris Esse mihi,

Hor. Ep. 1, 7, 91:

asper et attentus quaesitis,

id. S. 2, 6, 82:

vita,

Cic. Rosc. Am. 15, 44 Matth.:

qui in re adventiciā et hereditariā tam diligens, tam attentus esset,

id. Verr. 2, 2, 48:

antiqui attenti continentiae,

Val. Max. 2, 5, 5.— Comp.: hortor vos attentiori studio lectionem facere, * Vulg. Eccli. prol.—Hence, adv.: atten-tē, attentively, carefully, etc.:

attente officia servorum fungi,

Ter. Heaut. 1, 1, 14;

audire,

Cic. Phil. 2, 5; id. Clu. 3 fin.; id. de Or. 2, 35, 148; id. Brut. 54, 200:

legere,

id. Fam. 7, 19:

parum attente dicere,

Gell. 4, 15:

custodire attente,

Vulg. Jos. 22, 5.— Comp.:

attentius audire,

Cic. Clu. 23:

acrius et attentius cogitare,

id. Fin. 5, 2, 4:

attentius agere aliquid,

Sall. C. 52, 18:

spectare,

Hor. Ep. 2, 1, 197:

invicem diligere,

Vulg. 1 Pet 1, 22.— Sup.:

attentissime audire,

Cic. de Or. 1, 61, 259.

com-mitto ( con-m-), mīsi, missum, 3, v. a.

Of two or more objects, to bring, join, combine into one whole; to join or put together, to connect, unite.

In gen. (rare; not in Cic.), constr. inter se, cum aliquā re, alicui, with in and acc., and with acc. only.

Inter se:

res in ordinem digestae atque inter se commissae,

Quint. 7, prooem. §

1: per nondum commissa inter se munimenta urbem intravit,

Liv. 38, 4, 8; cf. thus with inter se:

oras vulneris suturis,

Cels. 7, 19:

duo verba,

Quint. 9, 4, 33:

easdem litteras,

id. ib.:

duo comparativa,

id. 9, 3, 19.—

With cum:

costae committuntur cum osse pectoris,

Cels. 8, 1.—

With dat.:

viam a Placentiā ut Flaminiae committeret,

Liv. 39, 2, 10:

quā naris fronti committitur,

is joined to, Ov. M. 12, 315:

quā vir equo commissus erat,

id. ib. 12, 478 (of a Centaur); cf.

of Scylla: delphinum caudas utero commissa luporum,

Verg. A. 3, 428:

commissa dextera dextrae,

Ov. H. 2, 31:

medulla spinae commissa cerebro,

Cels. 8, 1:

moles, quae urbem continenti committeret,

Curt. 4, 2, 16; Flor. 1, 4, 2 Duker.—

With in and acc.:

commissa in unum crura,

Ov. M. 4, 580:

committuntur suturae in unguem,

Cels. 8, 1.—

With acc. only: barbaricam pestem navibus obtulit, commissam infabre, Pac. ap. Non. p. 40, 31 (Trag. Rel. v. 271 Rib.):

commissis operibus,

Liv. 38, 7, 10:

fidibusque mei commissa mariti moenia,

Ov. M. 6, 178:

(terra) maria committeret,

Curt. 3, 1, 13; 7, 7, 14:

noctes duas,

Ov. Am. 1, 13, 46; cf.: nocte commissā. Sen. Herc. Oet. 1698:

commissa corpore toto,

Ov. M. 4, 369; Lucil. ap. Non. p. 248, 25: cervix committitur primo [p. 380] artu, Val. Fl. 4, 310:

domus plumbo commissa,

patched, Juv. 14, 310.—

In partic., to set or bring men or animals together in a contest or fight, as competitors, etc., to set together, set on (freq. in Suet.;

elsewhere rare): pugiles Latinos cum Graecis,

Suet. Aug. 45:

quingenis peditibus, elephantis vicenis, tricenis equitibus hinc et inde commissis,

id. Caes. 39; id. Claud. 34:

camelorum quadrigas,

id. Ner. 11; Luc. 1, 97:

victores committe,

Mart. 8, 43, 3; cf. id. Spect. 28, 1:

licet Aenean Rutulumque ferocem Committas,

i.e. you describe their contest in your poem, you bring them in contact with each other, Juv. 1, 162:

eunucho Bromium committere noli,

id. 6, 378:

inter se omnes,

Suet. Calig. 56:

aequales inter se,

id. Gram. 17.—

Trop., to bring together for comparison, to compare, put together, match:

committit vates et comparat, inde Maronem, Atque aliā parte in trutinā suspendit Homerum,

Juv. 6, 436; cf. Prop. 2, 3, 21; Mart. 7, 24, 1.—

Transf., of a battle, war: proelium, certamen, bellum, etc.

To arrange a battle or contest, to enter upon, engage in, begin, join, commence, Cic. Div. 1, 35, 77:

proelii committendi signum dare,

Caes. B. G. 2, 21:

cum proelium commissum audissent,

id. ib. 7, 62:

commisso ab equitibus proelio,

id. B. C. 1, 40:

in aciem exercitum eduxit proeliumque commisit,

Nep. Eum. 3 fin.; id. Hann. 11, 3; id. Milt. 6, 3; Just. 2, 12, 7; 15, 4, 22; 22, 6, 6:

postquam eo ventum est, ut a ferentariis proelium committi posset,

Sall. C. 60, 2:

commisso proelio, diutius nostrorum militum impetum hostes ferre non potuerunt,

Caes. B. G. 4, 35; id. B. C. 1, 13; 2, 6 Kraner ad loc.:

Caesar cohortatus suos proelium commisit,

id. ib. 1, 25:

utrum proelium committi ex usu esset, necne,

id. ib. 1, 50; 1, 52; 2, 19; Nep. Milt. 5, 3:

pridie quam Siciliensem pugnam classe committeret,

Suet. Aug. 96:

avidus committere pugnam,

Sil. 8, 619:

pugnas,

Stat. Th. 6, 143:

rixae committendae causā,

Liv. 5, 25, 2:

cum vates monere eum (regem) coepit, ne committeret, aut certe differret obsidionem,

Curt. 9, 4, 27.—Of a drinking contest for a wager:

a summo septenis cyathis committe hos ludos,

Plaut. Pers. 5, 1, 19:

nondum commisso spectaculo,

Liv. 2, 36, 1:

musicum agona,

Suet. Ner. 23:

aciem,

Flor. 4, 2, 46:

commissum (bellum) ac profligatum conficere,

Liv. 21, 40, 11; 8, 25, 5; 31, 28, 1 al.; cf.:

si quis trium temporum momenta consideret, primo commissum bellum, profligatum secundo, tertio vero confectum est,

Flor. 2, 15, 2:

committere Martem,

Sil. 13, 155:

quo die ludi committebantur,

Cic. Q. Fr. 3, 4, 6:

ludos dedicationis,

Suet. Claud. 21:

ludos,

Verg. A. 5, 113.—

In gen., to maintain a contest, etc., to fight a battle, to hold, celebrate games, etc. (rare):

illam pugnam navalem... mediocri certamine commissam arbitraris?

Cic. Mur. 15, 33:

levia inde proelia per quatriduum commissa,

Liv. 34, 37, 7:

commisso modico certamine,

id. 23, 44, 5.—

Absol. (post-Aug. and rare):

contra quem Sulla iterum commisit,

Eutr. 5, 6; 9, 24; Dig. 9, 1, 1:

priusquam committeretur,

before the contest began, Suet. Vesp. 5.—

In gen.: committere aliquid, to begin any course of action, to undertake, carry on, hold (rare):

tribuni sanguine commissa proscriptio,

Vell. 2, 64 fin.:

judicium inter sicarios committitur,

Cic. Rosc. Am. 5, 11. —In part. perf.:

egregie ad ultimum in audacter commisso perseveravit,

Liv. 44, 4, 11; cf. id. ib. § 8; 44, 6, 14.—

In partic., to practise or perpetrate wrong, do injustice; to commit a crime (very freq. and class.).

With acc.:

ut neque timeant, qui nihil commiserint, et poenam semper ante oculos versari putent, qui peccaverint,

Cic. Mil. 23, 61; cf. Quint. 7, 2, 30:

commississe cavet quod mox mutare laboret,

Hor. A. P. 168:

ego etiam quae tu sine Verre commisisti, Verri crimini daturus sum,

Cic. Div. in Caecil. 11, 35:

quantum flagitii,

id. Brut. 61, 219:

tantum facinus,

id. Rosc. Am. 23, 65:

virilis audaciae facinora,

Sall. C. 25, 1:

majus delictum,

Caes. B. G. 7, 4:

nil nefandum,

Ov. M. 9, 626:

nefarias res,

Cic. Phil. 6, 1, 2:

scelus,

id. Sull. 2, 6; Dig. 48, 9, 7:

adulterium,

Quint. 7, 2, 11; 7, 3, 1:

incestum cum filio,

id. 5, 10, 19:

parricidium,

id. 7, 2, 2:

caedem,

id. 7, 4, 43; 10, 1, 12; 5, 12, 3:

sacrilegium,

id. 7, 2, 18:

fraudem,

Hor. C. 1, 28, 31.— Aliquid adversus, in, erga:

committere multa et in deos et in homines impie nefarieque,

Cic. Verr. 2, 1, 2, § 6; cf.:

in te,

Verg. A. 1, 231:

aliquid adversus populum Romanum,

Liv. 42, 38, 3:

aliquid erga te,

Cic. Att. 3, 20, 3.—

Committere contra legem, in legem, lege, to offend, sin, commit an offence:

quasi committeret contra legem,

Cic. Brut. 12, 48:

in legem Juliam de adulteriis,

Dig. 48, 5, 39; 48, 10, 13:

adversus testamentum,

ib. 34, 3, 8, § 2:

ne lege censoriā committant,

Varr. R. R. 2, 1, 16:

lege de sicariis,

Quint. 7, 1, 9. —

Absol.:

hoc si in posterum edixisses, minus esset nefarium... nemo enim committeret,

Cic. Verr. 2, 1, 43, § 110.—

With ut, to be guilty or be in fault, so that, to give occasion or cause, that, to act so as that:

id me commissurum ut patiar fieri,

Plaut. Trin. 3, 2, 78:

non committet hodie iterum ut vapulet,

Ter. Ad. 2, 1, 5:

ego nolo quemquam civem committere, ut morte multandus sit: tu, etiam si commiserit, conservandum putas,

Cic. Phil. 8, 5, 15:

committere ut accusator nominere,

id. Off. 2, 14, 50; so Liv. 25, 6, 17:

non committam, ut tibi ipse insanire videar,

Cic. Fam. 5, 5, 3; 3, 7, 3; id. Att. 1, 6, 1; 1, 20, 3; id. de Or. 2, 57, 233; id. Off. 3, 2, 6; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 20, 1, Quint. 1, 10, 30; 5, 13, 27; Cic. Leg. 1, 13, 37.—More rare in a like sense,

With cur or quare:

Caedicius negare se commissurum, cur sibi quisquam imperium finiret,

Liv. 5, 46, 6:

neque commissum a se, quare timeret,

Caes. B. G. 1, 14.—

With inf.:

non committunt scamna facere,

Col. 2, 4, 3:

infelix committit saepe repelli,

Ov. M. 9, 632.—

Poenam, multam, etc., jurid. t. t., to bring punishment upon one ' s self by an error or fault, to incur, make one ' s self liable to it:

poenam,

Cic. Verr. 2, 3, 12, § 30; cf. Quint. 7, 4, 20; and:

committere in poenam edicti,

Dig. 2, 2, 4:

ut illam multam non commiserit,

Cic. Clu. 37, 103; Dig. 35, 1, 6 pr.—

Committi, with a definite object, to be forfeited or confiscated, as a penalty:

hereditas Veneri Erycinae commissa,

Cic. Verr. 2, 1, 10, § 27; 2, 2, 14, § 36; so,

commissae hypothecae,

id. Fam. 13, 56, 2:

commissa tibi fiducia,

id. Fl. 21, 51:

merces,

Dig. 39, 4, 11, § 2:

mancipium,

ib. 39, 14, 6:

praedia in publicum,

ib. 3, 5, 12:

hanc devotionem capitis esse commissam,

incurred, Cic. Dom. 57, 145.—

Also (mostly in jurid. Lat.) of laws, judicial regulations, promises, etc., that become binding in consequence of the fulfilment of a condition as the commission of a crime, etc.:

in civitatem obligatam sponsione commissa iratis omnibus diis,

a promise the condition of which has been fulfilled, Liv. 9, 11, 10 Weissenb. ad loc.; cf.:

hanc ego devotionem capitis mei... convictam esse et commissam putabo,

Cic. Dom. 57, 145:

si alius committat edictum,

transgresses, incurs its penalty, makes himself liable to, Dig. 37, 4, 3, § 11; cf.:

commisso edicto ab alio filio, ib. lex 8, § 4: commisso per alium edicto, ib. lex 10, § 1 al.: statim atque commissa lex est,

ib. 18, 3, 4, § 2:

committetur stipulatio,

ib. 24, 3, 56.

To place a thing somewhere for preservation, protection, care, etc.; to give, intrust, commit to, to give up or resign to, to trust (syn.: commendo, trado, credo; very freq. and class.); constr. with aliquid ( aliquem) alicui, in aliquid, or absol.

Aliquid ( aliquem, se) alicui:

honor non solum datus sed etiam creditus ac commissus,

Cic. Verr. 2, 5, 14, § 35:

nec illi (Catoni) committendum illud negotium, sed inponendum putaverunt,

id. Sest. 28, 60:

qui capita vestra non dubitatis credere, cui calceandos nemo commisit pedes?

Phaedr. 1, 14, 16:

ego me tuae commendo et committo fidei,

Ter. Eun. 5, 2, 47 (cf. id. And. 1, 5, 61):

ne quid committam tibi,

Plaut. Most. 3, 3, 21; Ter. Hec. 2, 1, 15; id. And. 3, 5, 3; cf.:

his salutem nostram, his fortunas, his liberos rectissime committi arbitramur,

Cic. Off. 2, 9, 33; id. Att. 1, 13, 1; cf. id. ib. §

4: tibi rem magnam,

id. Fam. 13, 5, 1; id. Mil. 25, 68:

quia commissi sunt eis magistratus,

id. Planc. 25, 61:

summum imperium potestatemque omnium rerum alicui,

Nep. Lys. 1 fin.:

domino rem omnem,

Hor. S. 2, 7, 67:

caput tonsori,

id. A. P. 301:

ratem pelago,

id. C. 1, 3, 11:

sulcis semina (corresp. with spem credere terrae),

Verg. G. 1, 223; cf.:

committere semen sitienti solo,

Col. 2, 8, 4:

ulcus frigori,

Cels. 6, 18, n. 2:

aliquid litteris,

Cic. Att. 4, 1, 8; so,

verba tabellis,

Ov. M. 9, 587:

vivunt commissi calores Aeoliae fidibus puellae,

Hor. C. 4, 9, 11 al.:

committere se populo, senatui, publicis praesidiis et armis (corresp. with se tradere),

Cic. Mil. 23, 61; so,

se urbi,

id. Att. 15, 11, 1:

se theatro populoque Romano,

id. Sest. 54, 116:

se proelio,

Liv. 4, 59, 2:

se pugnae,

id. 5, 32, 4:

se publico,

to venture into the streets, Suet. Ner. 26:

se neque navigationi, neque viae,

Cic. Fam. 16, 8, 1; cf. id. Phil. 12, 10, 25; id. Imp. Pomp. 11, 31:

se timidius fortunae,

id. Att. 9, 6, 4:

civilibus fluctibus,

Nep. Att. 6, 1 al. —Prov.: ovem lupo (Gr. kataleipein oïn en lukoisi), Ter. Eun. 5, 1, 16.—

Aliquid ( aliquem, se) in aliquid (so esp. freq. in Liv.):

aliquid in alicujus fidem committere,

Ter. Hec. 1, 2, 34; cf. Liv. 30, 14, 4:

se in id conclave,

Cic. Rosc. Am. 23, 64:

se in conspectum populi Romani,

id. Verr. 2, 4, 11, § 26; cf. Pompei. ap. Cic. Att. 8, 12, C, 2:

se in senatum,

Cic. Q. Fr. 3, 2, 2; id. Ac. 2, 21, 68:

summae fuisse dementiae dubiā spe impulsum certum in periculum se committere,

id. Inv. 2, 8, 27:

rem in casum ancipitis eventus,

Liv. 4, 27, 6; cf.:

duos filios in aleam ejus casus,

id. 40, 21, 6:

rem in aciem,

id. 3, 2, 12; cf.:

se in aciem,

id. 7, 26, 11; 23, 11, 10;

rempublicam in discrimen,

id. 8, 32, 4; cf.:

rerum summam in discrimen,

id. 33, 7, 10. —

Simply alicui, or entirely absol.:

sanan' es, Quae isti committas?

in trusting to him, Plaut. Curc. 5, 2, 55:

ei commisi et credidi, Ter, Heaut. 5, 2, 13: haec cum scirem et cogitarem, commisi tamen, judices, Heio,

Cic. Verr. 2, 4, 7, § 16:

universo populo neque ipse committit neque illi horum consiliorum auctores committi recte putant posse,

id. Agr. 2, 8, 20:

venti, quibus necessario committendum existimabat,

Caes. B. C. 3, 25:

sed quoniam non es veritus concredere nobis, accipe commissae munera laetitiae,

intrusted, Prop. 1, 10, 12:

instant enim (adversarii) et saepe discrimen omne committunt, quod deesse nobis putant,

often hazard the most important advantage, Quint. 6, 4, 17:

cum senatus ei commiserit, ut videret, ne quid res publica detrimenti caperet,

Cic. Mil. 26, 70.—With de:

iste negat se de existimatione suā cuiquam nisi suis commissurum,

Cic. Verr. 2, 3, 60, § 137. —Hence, P. a. as subst.: commissum, i, n.

(Acc. to I. 3.) An undertaking, enterprise:

nec aliud restabat quam audacter commissum corrigere,

Liv. 44, 4, 8:

supererat nihil aliud in temere commisso, quam, etc.,

id. 44, 6, 14.—

(Acc. to I. 4.) A transgression, offence, fault, crime:

sacrum,

Cic. Leg. 2, 9, 22:

nisi aut quid commissi aut est causa jurgi,

Plaut. Men. 5, 2, 21:

ecquod hujus factum aut commissum non dicam audacius, sed quod, etc.,

Cic. Sull. 26, 72; cf.

turpe,

Hor. C. 3, 27, 39:

commissi praemia,

Ov. F. 4, 590.—In plur.:

post mihi non simili poenā commissa luetis,

offences, Verg. A. 1, 136; so,

fateri,

Stat. S. 5, 5, 5:

improba,

Claud. Rapt. Pros. 2, 304.—

Jurid. Lat., an incurring of fines, a confiscation or confiscated property, Suet. Calig. 41:

in commissum cadere,

Dig. 39, 4, 16:

causa commissi,

ib. 39, 4, 16 al.; 19, 2, 61 fin.:

aliquid pro commisso tenetur,

Quint. Decl. 341.—

(Acc. to II.) That which is intrusted, a secret, trust:

enuntiare commissa,

Cic. Tusc. 2, 13, 31:

commissa celare,

Nep. Epam. 3, 2; cf. Juv. 9, 93:

commissa tacere,

Hor. S. 1, 4, 84:

prodere,

id. ib. 1, 3, 95:

retinent commissa fideliter aures,

id. Ep. 1, 18, 70:

commissum teges (corresp. with arcanum scrutaberis),

id. ib. 1, 18, 38; cf. id. A. P. 200.

com-mitto ( con-m-), mīsi, missum, 3, v. a.

Of two or more objects, to bring, join, combine into one whole; to join or put together, to connect, unite.

In gen. (rare; not in Cic.), constr. inter se, cum aliquā re, alicui, with in and acc., and with acc. only.

Inter se:

res in ordinem digestae atque inter se commissae,

Quint. 7, prooem. §

1: per nondum commissa inter se munimenta urbem intravit,

Liv. 38, 4, 8; cf. thus with inter se:

oras vulneris suturis,

Cels. 7, 19:

duo verba,

Quint. 9, 4, 33:

easdem litteras,

id. ib.:

duo comparativa,

id. 9, 3, 19.—

With cum:

costae committuntur cum osse pectoris,

Cels. 8, 1.—

With dat.:

viam a Placentiā ut Flaminiae committeret,

Liv. 39, 2, 10:

quā naris fronti committitur,

is joined to, Ov. M. 12, 315:

quā vir equo commissus erat,

id. ib. 12, 478 (of a Centaur); cf.

of Scylla: delphinum caudas utero commissa luporum,

Verg. A. 3, 428:

commissa dextera dextrae,

Ov. H. 2, 31:

medulla spinae commissa cerebro,

Cels. 8, 1:

moles, quae urbem continenti committeret,

Curt. 4, 2, 16; Flor. 1, 4, 2 Duker.—

With in and acc.:

commissa in unum crura,

Ov. M. 4, 580:

committuntur suturae in unguem,

Cels. 8, 1.—

With acc. only: barbaricam pestem navibus obtulit, commissam infabre, Pac. ap. Non. p. 40, 31 (Trag. Rel. v. 271 Rib.):

commissis operibus,

Liv. 38, 7, 10:

fidibusque mei commissa mariti moenia,

Ov. M. 6, 178:

(terra) maria committeret,

Curt. 3, 1, 13; 7, 7, 14:

noctes duas,

Ov. Am. 1, 13, 46; cf.: nocte commissā. Sen. Herc. Oet. 1698:

commissa corpore toto,

Ov. M. 4, 369; Lucil. ap. Non. p. 248, 25: cervix committitur primo [p. 380] artu, Val. Fl. 4, 310:

domus plumbo commissa,

patched, Juv. 14, 310.—

In partic., to set or bring men or animals together in a contest or fight, as competitors, etc., to set together, set on (freq. in Suet.;

elsewhere rare): pugiles Latinos cum Graecis,

Suet. Aug. 45:

quingenis peditibus, elephantis vicenis, tricenis equitibus hinc et inde commissis,

id. Caes. 39; id. Claud. 34:

camelorum quadrigas,

id. Ner. 11; Luc. 1, 97:

victores committe,

Mart. 8, 43, 3; cf. id. Spect. 28, 1:

licet Aenean Rutulumque ferocem Committas,

i.e. you describe their contest in your poem, you bring them in contact with each other, Juv. 1, 162:

eunucho Bromium committere noli,

id. 6, 378:

inter se omnes,

Suet. Calig. 56:

aequales inter se,

id. Gram. 17.—

Trop., to bring together for comparison, to compare, put together, match:

committit vates et comparat, inde Maronem, Atque aliā parte in trutinā suspendit Homerum,

Juv. 6, 436; cf. Prop. 2, 3, 21; Mart. 7, 24, 1.—

Transf., of a battle, war: proelium, certamen, bellum, etc.

To arrange a battle or contest, to enter upon, engage in, begin, join, commence, Cic. Div. 1, 35, 77:

proelii committendi signum dare,

Caes. B. G. 2, 21:

cum proelium commissum audissent,

id. ib. 7, 62:

commisso ab equitibus proelio,

id. B. C. 1, 40:

in aciem exercitum eduxit proeliumque commisit,

Nep. Eum. 3 fin.; id. Hann. 11, 3; id. Milt. 6, 3; Just. 2, 12, 7; 15, 4, 22; 22, 6, 6:

postquam eo ventum est, ut a ferentariis proelium committi posset,

Sall. C. 60, 2:

commisso proelio, diutius nostrorum militum impetum hostes ferre non potuerunt,

Caes. B. G. 4, 35; id. B. C. 1, 13; 2, 6 Kraner ad loc.:

Caesar cohortatus suos proelium commisit,

id. ib. 1, 25:

utrum proelium committi ex usu esset, necne,

id. ib. 1, 50; 1, 52; 2, 19; Nep. Milt. 5, 3:

pridie quam Siciliensem pugnam classe committeret,

Suet. Aug. 96:

avidus committere pugnam,

Sil. 8, 619:

pugnas,

Stat. Th. 6, 143:

rixae committendae causā,

Liv. 5, 25, 2:

cum vates monere eum (regem) coepit, ne committeret, aut certe differret obsidionem,

Curt. 9, 4, 27.—Of a drinking contest for a wager:

a summo septenis cyathis committe hos ludos,

Plaut. Pers. 5, 1, 19:

nondum commisso spectaculo,

Liv. 2, 36, 1:

musicum agona,

Suet. Ner. 23:

aciem,

Flor. 4, 2, 46:

commissum (bellum) ac profligatum conficere,

Liv. 21, 40, 11; 8, 25, 5; 31, 28, 1 al.; cf.:

si quis trium temporum momenta consideret, primo commissum bellum, profligatum secundo, tertio vero confectum est,

Flor. 2, 15, 2:

committere Martem,

Sil. 13, 155:

quo die ludi committebantur,

Cic. Q. Fr. 3, 4, 6:

ludos dedicationis,

Suet. Claud. 21:

ludos,

Verg. A. 5, 113.—

In gen., to maintain a contest, etc., to fight a battle, to hold, celebrate games, etc. (rare):

illam pugnam navalem... mediocri certamine commissam arbitraris?

Cic. Mur. 15, 33:

levia inde proelia per quatriduum commissa,

Liv. 34, 37, 7:

commisso modico certamine,

id. 23, 44, 5.—

Absol. (post-Aug. and rare):

contra quem Sulla iterum commisit,

Eutr. 5, 6; 9, 24; Dig. 9, 1, 1:

priusquam committeretur,

before the contest began, Suet. Vesp. 5.—

In gen.: committere aliquid, to begin any course of action, to undertake, carry on, hold (rare):

tribuni sanguine commissa proscriptio,

Vell. 2, 64 fin.:

judicium inter sicarios committitur,

Cic. Rosc. Am. 5, 11. —In part. perf.:

egregie ad ultimum in audacter commisso perseveravit,

Liv. 44, 4, 11; cf. id. ib. § 8; 44, 6, 14.—

In partic., to practise or perpetrate wrong, do injustice; to commit a crime (very freq. and class.).

With acc.:

ut neque timeant, qui nihil commiserint, et poenam semper ante oculos versari putent, qui peccaverint,

Cic. Mil. 23, 61; cf. Quint. 7, 2, 30:

commississe cavet quod mox mutare laboret,

Hor. A. P. 168:

ego etiam quae tu sine Verre commisisti, Verri crimini daturus sum,

Cic. Div. in Caecil. 11, 35:

quantum flagitii,

id. Brut. 61, 219:

tantum facinus,

id. Rosc. Am. 23, 65:

virilis audaciae facinora,

Sall. C. 25, 1:

majus delictum,

Caes. B. G. 7, 4:

nil nefandum,

Ov. M. 9, 626:

nefarias res,

Cic. Phil. 6, 1, 2:

scelus,

id. Sull. 2, 6; Dig. 48, 9, 7:

adulterium,

Quint. 7, 2, 11; 7, 3, 1:

incestum cum filio,

id. 5, 10, 19:

parricidium,

id. 7, 2, 2:

caedem,

id. 7, 4, 43; 10, 1, 12; 5, 12, 3:

sacrilegium,

id. 7, 2, 18:

fraudem,

Hor. C. 1, 28, 31.— Aliquid adversus, in, erga:

committere multa et in deos et in homines impie nefarieque,

Cic. Verr. 2, 1, 2, § 6; cf.:

in te,

Verg. A. 1, 231:

aliquid adversus populum Romanum,

Liv. 42, 38, 3:

aliquid erga te,

Cic. Att. 3, 20, 3.—

Committere contra legem, in legem, lege, to offend, sin, commit an offence:

quasi committeret contra legem,

Cic. Brut. 12, 48:

in legem Juliam de adulteriis,

Dig. 48, 5, 39; 48, 10, 13:

adversus testamentum,

ib. 34, 3, 8, § 2:

ne lege censoriā committant,

Varr. R. R. 2, 1, 16:

lege de sicariis,

Quint. 7, 1, 9. —

Absol.:

hoc si in posterum edixisses, minus esset nefarium... nemo enim committeret,

Cic. Verr. 2, 1, 43, § 110.—

With ut, to be guilty or be in fault, so that, to give occasion or cause, that, to act so as that:

id me commissurum ut patiar fieri,

Plaut. Trin. 3, 2, 78:

non committet hodie iterum ut vapulet,

Ter. Ad. 2, 1, 5:

ego nolo quemquam civem committere, ut morte multandus sit: tu, etiam si commiserit, conservandum putas,

Cic. Phil. 8, 5, 15:

committere ut accusator nominere,

id. Off. 2, 14, 50; so Liv. 25, 6, 17:

non committam, ut tibi ipse insanire videar,

Cic. Fam. 5, 5, 3; 3, 7, 3; id. Att. 1, 6, 1; 1, 20, 3; id. de Or. 2, 57, 233; id. Off. 3, 2, 6; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 20, 1, Quint. 1, 10, 30; 5, 13, 27; Cic. Leg. 1, 13, 37.—More rare in a like sense,

With cur or quare:

Caedicius negare se commissurum, cur sibi quisquam imperium finiret,

Liv. 5, 46, 6:

neque commissum a se, quare timeret,

Caes. B. G. 1, 14.—

With inf.:

non committunt scamna facere,

Col. 2, 4, 3:

infelix committit saepe repelli,

Ov. M. 9, 632.—

Poenam, multam, etc., jurid. t. t., to bring punishment upon one ' s self by an error or fault, to incur, make one ' s self liable to it:

poenam,

Cic. Verr. 2, 3, 12, § 30; cf. Quint. 7, 4, 20; and:

committere in poenam edicti,

Dig. 2, 2, 4:

ut illam multam non commiserit,

Cic. Clu. 37, 103; Dig. 35, 1, 6 pr.—

Committi, with a definite object, to be forfeited or confiscated, as a penalty:

hereditas Veneri Erycinae commissa,

Cic. Verr. 2, 1, 10, § 27; 2, 2, 14, § 36; so,

commissae hypothecae,

id. Fam. 13, 56, 2:

commissa tibi fiducia,

id. Fl. 21, 51:

merces,

Dig. 39, 4, 11, § 2:

mancipium,

ib. 39, 14, 6:

praedia in publicum,

ib. 3, 5, 12:

hanc devotionem capitis esse commissam,

incurred, Cic. Dom. 57, 145.—

Also (mostly in jurid. Lat.) of laws, judicial regulations, promises, etc., that become binding in consequence of the fulfilment of a condition as the commission of a crime, etc.:

in civitatem obligatam sponsione commissa iratis omnibus diis,

a promise the condition of which has been fulfilled, Liv. 9, 11, 10 Weissenb. ad loc.; cf.:

hanc ego devotionem capitis mei... convictam esse et commissam putabo,

Cic. Dom. 57, 145:

si alius committat edictum,

transgresses, incurs its penalty, makes himself liable to, Dig. 37, 4, 3, § 11; cf.:

commisso edicto ab alio filio, ib. lex 8, § 4: commisso per alium edicto, ib. lex 10, § 1 al.: statim atque commissa lex est,

ib. 18, 3, 4, § 2:

committetur stipulatio,

ib. 24, 3, 56.

To place a thing somewhere for preservation, protection, care, etc.; to give, intrust, commit to, to give up or resign to, to trust (syn.: commendo, trado, credo; very freq. and class.); constr. with aliquid ( aliquem) alicui, in aliquid, or absol.

Aliquid ( aliquem, se) alicui:

honor non solum datus sed etiam creditus ac commissus,

Cic. Verr. 2, 5, 14, § 35:

nec illi (Catoni) committendum illud negotium, sed inponendum putaverunt,

id. Sest. 28, 60:

qui capita vestra non dubitatis credere, cui calceandos nemo commisit pedes?

Phaedr. 1, 14, 16:

ego me tuae commendo et committo fidei,

Ter. Eun. 5, 2, 47 (cf. id. And. 1, 5, 61):

ne quid committam tibi,

Plaut. Most. 3, 3, 21; Ter. Hec. 2, 1, 15; id. And. 3, 5, 3; cf.:

his salutem nostram, his fortunas, his liberos rectissime committi arbitramur,

Cic. Off. 2, 9, 33; id. Att. 1, 13, 1; cf. id. ib. §

4: tibi rem magnam,

id. Fam. 13, 5, 1; id. Mil. 25, 68:

quia commissi sunt eis magistratus,

id. Planc. 25, 61:

summum imperium potestatemque omnium rerum alicui,

Nep. Lys. 1 fin.:

domino rem omnem,

Hor. S. 2, 7, 67:

caput tonsori,

id. A. P. 301:

ratem pelago,

id. C. 1, 3, 11:

sulcis semina (corresp. with spem credere terrae),

Verg. G. 1, 223; cf.:

committere semen sitienti solo,

Col. 2, 8, 4:

ulcus frigori,

Cels. 6, 18, n. 2:

aliquid litteris,

Cic. Att. 4, 1, 8; so,

verba tabellis,

Ov. M. 9, 587:

vivunt commissi calores Aeoliae fidibus puellae,

Hor. C. 4, 9, 11 al.:

committere se populo, senatui, publicis praesidiis et armis (corresp. with se tradere),

Cic. Mil. 23, 61; so,

se urbi,

id. Att. 15, 11, 1:

se theatro populoque Romano,

id. Sest. 54, 116:

se proelio,

Liv. 4, 59, 2:

se pugnae,

id. 5, 32, 4:

se publico,

to venture into the streets, Suet. Ner. 26:

se neque navigationi, neque viae,

Cic. Fam. 16, 8, 1; cf. id. Phil. 12, 10, 25; id. Imp. Pomp. 11, 31:

se timidius fortunae,

id. Att. 9, 6, 4:

civilibus fluctibus,

Nep. Att. 6, 1 al. —Prov.: ovem lupo (Gr. kataleipein oïn en lukoisi), Ter. Eun. 5, 1, 16.—

Aliquid ( aliquem, se) in aliquid (so esp. freq. in Liv.):

aliquid in alicujus fidem committere,

Ter. Hec. 1, 2, 34; cf. Liv. 30, 14, 4:

se in id conclave,

Cic. Rosc. Am. 23, 64:

se in conspectum populi Romani,

id. Verr. 2, 4, 11, § 26; cf. Pompei. ap. Cic. Att. 8, 12, C, 2:

se in senatum,

Cic. Q. Fr. 3, 2, 2; id. Ac. 2, 21, 68:

summae fuisse dementiae dubiā spe impulsum certum in periculum se committere,

id. Inv. 2, 8, 27:

rem in casum ancipitis eventus,

Liv. 4, 27, 6; cf.:

duos filios in aleam ejus casus,

id. 40, 21, 6:

rem in aciem,

id. 3, 2, 12; cf.:

se in aciem,

id. 7, 26, 11; 23, 11, 10;

rempublicam in discrimen,

id. 8, 32, 4; cf.:

rerum summam in discrimen,

id. 33, 7, 10. —

Simply alicui, or entirely absol.:

sanan' es, Quae isti committas?

in trusting to him, Plaut. Curc. 5, 2, 55:

ei commisi et credidi, Ter, Heaut. 5, 2, 13: haec cum scirem et cogitarem, commisi tamen, judices, Heio,

Cic. Verr. 2, 4, 7, § 16:

universo populo neque ipse committit neque illi horum consiliorum auctores committi recte putant posse,

id. Agr. 2, 8, 20:

venti, quibus necessario committendum existimabat,

Caes. B. C. 3, 25:

sed quoniam non es veritus concredere nobis, accipe commissae munera laetitiae,

intrusted, Prop. 1, 10, 12:

instant enim (adversarii) et saepe discrimen omne committunt, quod deesse nobis putant,

often hazard the most important advantage, Quint. 6, 4, 17:

cum senatus ei commiserit, ut videret, ne quid res publica detrimenti caperet,

Cic. Mil. 26, 70.—With de:

iste negat se de existimatione suā cuiquam nisi suis commissurum,

Cic. Verr. 2, 3, 60, § 137. —Hence, P. a. as subst.: commissum, i, n.

(Acc. to I. 3.) An undertaking, enterprise:

nec aliud restabat quam audacter commissum corrigere,

Liv. 44, 4, 8:

supererat nihil aliud in temere commisso, quam, etc.,

id. 44, 6, 14.—

(Acc. to I. 4.) A transgression, offence, fault, crime:

sacrum,

Cic. Leg. 2, 9, 22:

nisi aut quid commissi aut est causa jurgi,

Plaut. Men. 5, 2, 21:

ecquod hujus factum aut commissum non dicam audacius, sed quod, etc.,

Cic. Sull. 26, 72; cf.

turpe,

Hor. C. 3, 27, 39:

commissi praemia,

Ov. F. 4, 590.—In plur.:

post mihi non simili poenā commissa luetis,

offences, Verg. A. 1, 136; so,

fateri,

Stat. S. 5, 5, 5:

improba,

Claud. Rapt. Pros. 2, 304.—

Jurid. Lat., an incurring of fines, a confiscation or confiscated property, Suet. Calig. 41:

in commissum cadere,

Dig. 39, 4, 16:

causa commissi,

ib. 39, 4, 16 al.; 19, 2, 61 fin.:

aliquid pro commisso tenetur,

Quint. Decl. 341.—

(Acc. to II.) That which is intrusted, a secret, trust:

enuntiare commissa,

Cic. Tusc. 2, 13, 31:

commissa celare,

Nep. Epam. 3, 2; cf. Juv. 9, 93:

commissa tacere,

Hor. S. 1, 4, 84:

prodere,

id. ib. 1, 3, 95:

retinent commissa fideliter aures,

id. Ep. 1, 18, 70:

commissum teges (corresp. with arcanum scrutaberis),

id. ib. 1, 18, 38; cf. id. A. P. 200.

cum (archaic form COM, found in an inscr., COM PREIVATVD; in MSS. sometimes quom or quum), prep. with abl. [for skom, Sanscr. root sak, together; cf. sequor, and Gr. koinos, sun], designates in gen. accompaniment, community, connection of one object with another (opp. sine, separatim, etc.), with, together, together with, in connection or company with, along with; sometimes also to be translated and.

In gen., Plaut. Am. prol. 95:

qui cum Amphitruone abiit hinc in exercitum,

id. ib. prol. 125:

cum Pansā vixi in Pompeiano,

Cic. Att. 14, 20, 4:

semper ille antea cum uxore, tum sine eā,

id. Mil. 21, 55:

quibuscum essem libenter,

id. Fam. 5, 21, 1; cf.:

cum quibus in ceteris intellegis afuisse,

id. Sull. 3, 7:

si cenas hodie mecum,

Hor. Ep. 1, 7, 70:

vagamur egentes cum conjugibus et liberis,

Cic. Att. 8, 2, 3:

errare malo cum Platone, etc.,

id. Tusc. 1, 17, 39:

qui unum imperium unumque magistratum cum ipsis habeant,

Caes. B. G. 2, 3 et saep.—

In an expression of displeasure:

in' hinc, quo dignus, cum donis tuis Tam lepidis,

Ter. Eun. 4, 3, 9; cf. Plaut. Most. 2, 2, 33; Ter. And. 5, 4, 38; id. Eun. 1, 2, 73; id. Heaut. 4, 6, 7 al.—

In a designation of time with which some action concurs:

egone abs te abii hinc hodie cum diluculo?

Plaut. Am. 2, 2, 121; so,

cum primo luci,

id. Cist. 2, 1, 58:

cras cum filio cum primo luci ibo hinc,

Ter. Ad. 5, 3, 55; Cic. Off. 3, 31, 112; cf.:

cum primā luce,

id. Att. 4, 3, 4; and:

cum primo lumine solis,

Verg. A. 7, 130: cum primo mane, Auct. B. Afr. 62: cum mane, Lucil. ap. Diom. p. 372 P:

pariter cum ortu solis,

Sall. J. 106, 5:

pariter cum occasu solis,

id. ib. 68, 2; cf.:

cum sole reliquit,

Verg. A. 3, 568 et saep.:

mane cum luci simul,

Plaut. Merc. 2, 1, 31; v. simul: exiit cum nuntio (i. e. at the same time with, etc.), Caes. B. G. 5, 46; cf.: cum his nuntius Romam ad consulendum redit ( = hama toisde), Liv. 1, 32, 10:

simul cum dono designavit templo Jovis fines,

id. 1, 10, 5; cf.:

et vixisse cum re publicā pariter, et cum illā simul extinctus esse videatur,

Cic. de Or. 3, 3, 10.—

In designating the relations, circumstances, way, and manner with which any act is connected, by which it is accompanied, under or in which it takes place, etc., with, in, under, in the midst of, among, to, at: aliquid cum malo suo facere, Plaut. Bacch. 3, 4, 4; cf.:

cum magnā calamitate et prope pernicie civitatis,

Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63:

cum summā rei publicae salute et cum tuā peste ac pernicie cumque eorum exitio, qui, etc.,

id. Cat. 1, 13, 33:

cum magno provinciae periculo,

Caes. B. G. 1, 10:

cum summo probro,

Ter. And. 5, 3, 10: cum summo terrore hominum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 6:

cum summā tuā dignitate,

Cic. Fin. 4, 22, 61:

cum bonā alite,

Cat. 61, 19:

ferendum hoc onus est cum labore,

Plaut. Am. 1, 1, 21; cf. Cic. N. D. 2, 23, 59:

multis cum lacrimis aliquem obsecrare,

amid many tears, Caes. B. G. 1, 20; cf.:

hunc ipsum abstulit magno cum gemitu civitatis,

Cic. Verr. 2, 1, 19, § 49:

orare cum lacrimis coepere,

Liv. 5, 30, 5:

si minus cum curā aut cautelā locus loquendi lectus est,

Plaut. Mil. 3, 1, 6 Ritschl; so,

cum curā,

Cic. Inv. 1, 39, 70; Sall. J. 54, 1; Liv. 22, 42, 5 et saep.; cf.:

cum summo studio,

Sall. C. 51, 38:

cum quanto studio periculoque,

Liv. 8, 25, 12 al.:

cum multā venustate et omni sale,

Cic. Fin. 1, 3, 9:

summā cum celeritate ad exercitum rediit,

Hirt. B. G. 8, 52:

maximo cum clamore involant,

Plaut. Am. 1, 1, 89:

cum clamore,

Liv. 2, 23, 8; 5, 45, 2:

cum clamore ac tumultu,

id. 9, 31, 8; cf.:

Athenienses cum silentio auditi sunt,

id. 38, 10, 4; 7, 35, 1:

illud cum pace agemus,

Cic. Tusc. 5, 29, 83:

cum bonā pace,

Liv. 1, 24, 3; 21, 24, 5:

cum bonā gratiā,

Cic. Fat. 4, 7:

cum bonā veniā,

Liv. 29, 1, 7; cf.:

cum veniā,

Ov. Tr. 4, 1, 104; Quint. 10, 1, 72:

cum virtute vivere,

Cic. Fin. 3, 8, 29; cf. id. ib. 2, 11, 34:

cum judicio,

Quint. 10, 1, 8:

cum firmā memoriā,

id. 5, 10, 54:

legata cum fide ac sine calumniā persolvere,

Suet. Calig. 16:

spolia in aede... cum sollemni dedicatione dono fixit,

Liv. 4, 20, 3.—