Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

princeps

  • 1 prīnceps

        prīnceps cipis, adj.    [primus+CAP-], first in order, foremost: se principes ex omnibus bellum facturos pollicentur, Cs.: in fugā postremus, in periculo princeps: princeps Horatius ibat, in front, L.: principes pecuniae pollicendae fuerunt, took the lead in: princeps in haec verba iurat, Cs.: ut principes talem nuntium attulisse viderentur, might be the first, Cs.: matri Qui dederit princeps oscula, O.: Princeps ante omnīs agebat Agmen, first of all, V.: qualitatum aliae sunt principes, original: addere principi Limo particulam, H.— The first, chief, most eminent, most noble: longe omnium gravitate princeps Plato: terrarum populus, L.— Prov.: Principibus placuisse viris non ultima laus est, H.—As subst m., the first man, first person: senatūs, first on the roll, S.: principes sententiarum consulares, who were first asked for their opinion, L.— The first, chief, leader, foremost man: in re p. principes esse: iuventutis, one of the noblest of the Roman knights: trecenti principes iuventutis Romanae, i. e. patrician youths, L.: (pueri) aequalium principes, first among their fellows. —A chief, head, author, founder, originator, leader, contriver: Zeno eorum (Stoicorum): Argonautarum, i. e. Jason: principes inferendi belli, Cs.: sententiae in senatu: eius consili principes, Cs.: equitum, at the head of, Iu.: familiae suae, founder, L.— A prince, ruler, sovereign, emperor: hic ames dici pater atque princeps, H.: principis uxor, Iu.—In the army, plur., orig., the foremost line ; hence, the heavy-armed, second line of soldiers ; cf. totidem princeps habebat Corpora (poet. for principes), O.— A company of the principes: primi principis signum, of the first company of the heavyarmed, L.: octavum principem duxit, was centurion of the eighth maniple.—A centurion of the principes: princeps prior, first captain of the principes, Cs.: tertiae legionis, L.— The office of centurion of the principes, captaincy of the principes: mihi primus princeps prioris centuriae est adsignatus, i. e. centurion of the first century of the first maniple, L.
    * * *
    I
    (gen.), principis ADJ
    first, foremost, leading, chief, front; earliest, original; most necessary
    II
    leader/chief, first/leading member/citizen/man; master/expert; founder/proposer; Princeps (non-military title of Roman Emperor); senior Senator; leader of pack

    Latin-English dictionary > prīnceps

  • 2 princeps

    princeps princeps, cipis глава, главный

    Латинско-русский словарь > princeps

  • 3 princeps

    princeps princeps, cipis m руководитель

    Латинско-русский словарь > princeps

  • 4 princeps

    princeps princeps, cipis важнейший, высший

    Латинско-русский словарь > princeps

  • 5 princeps

    [st1]1 [-] princeps, cĭpis, adj. et subst. [primus + capio]: qui occupe la première place. a - le premier.    - ut quisque in fuga postremus, ita in periculo princeps erat, Cic. Verr. 5, 90: le dernier dans la fuite était aussi le premier au danger.    - Firmani principes pecuniae pollicendae fuerunt, Cic. Phil. 7, 23: les habitants de Firmum furent les premiers à promettre de l'argent.    - cf. Cic. Phil. 5, 44 ; 10, 24 ; Or. 175.    - principes sententiarum consulares, Liv. 8, 21: les anciens consuls qui votaient les premiers.    - qui princeps in agendo est, Cic. Caecil. 47: celui qui est le premier à poursuivre.    - principes belli inferendi, Caes. BG. 5, 52: les premiers à faire la guerre.    - [attribut]: omnium nationum princeps Sicilia se... applicuit, Cic. Verr. 2, 2: la Sicile est la première de toutes les nations qui se soit attachée à...    - cf. Caes. BG. 1, 12, 6 ; 1,41, 2 ; 7, 2, 1.    - avec des n. de choses exordium princeps omnium esse debet, Cic. Inv. 1, 19: l'exorde doit être en tête de tout.    - principem locum implere, Tac. An. 11, 16: occuper la première place, le trône. --- cf. Tac. An. 1, 9. b - le plus important, la tête.    - princeps Academiae, Cic. Br. 306 ; Graeciae, Cic. Ac. 2, 2: le chef de l'Académie, le principal citoyen de la Grèce.    - princeps legationis, Cic. Verr. 4, 15: le chef de l'ambassade.    - in re publica principes, Cic. Fam. 1, 9, 12: les premiers dans l'état.    - princeps juventutis, Cic. Vat. 24: l'honneur de la jeunesse [romaine]. c - qui est en tête, qui guide, dirige, conseille, etc.    - Pericles princeps consilii publici fuit, Cic. de Or. 1, 216: Périclès fut le maître de la politique [à Athènes].    - princeps Argonautarum, Cic. Tusc. 4, 32, 69: le chef des Argonautes (= Jason).    - princeps ad suscipiendam rationem horum studiorum, Cic. Arch. 1: un guide pour entreprendre cet ensemble d'études. --- cf. Cic. Lael. 26.    - princeps ad salutem, Cic. Sull. 9: un guide pour mener au salut.    - princeps ad omnia pericula, Cic. Fam. 10, 17, 2, un guide pour affronter tous les périls.    - princeps atque architectus sceleris, Cic. Clu. 22, 60: conseiller et artisan du crime.    - hujus consilii principes, Caes. BG. 2, 14: ceux qui étaient responsables de cette décision. d - [sens particuliers].    - princeps senatus, Liv. 34, 44, 4: le prince du sénat [le premier inscrit sur la liste du sénat par les censeurs ou par un des censeurs tiré au sort à cet effet; il opine le premier].    - cf. Liv. 27, 11, 9 et 12.    - princeps, à partir d'Auguste: l'empereur, le prince (Auguste, sous le nom de prince du sénat, avait concentré tout le pouvoir entre ses mains). --- Tac. An. 1, 1.    - principes juventutis à l'époque républicaine: l'élite de la jeunesse, la fleur de la noblesse. --- Liv. 2, 12, 15 ; 9, 14, 16 ; à partir d'Auguste, titre donné aux princes de la maison impériale mis à la tête des escadrons de chevaliers. --- Tac. An. 1, 3. e - [milit.] principes: soldats de première ligne au temps de la phalange, puis, dans la disposition en manipules, en seconde ligne après les hastati et devant les triarii.    - Liv. 8, 8, 6 ; 30 32, 15.    - ou princeps, Liv. 26, 6, 1: un manipule des principes.    - primi principis signum inferre in cohortem Hispanorum, Liv. 26: porter l'enseigne du premier manipule des soldats de deuxième ligne contre la cohorte des Espagnols.    - octavum principem ducere, Cic. Ep. Br. 1, 8, 2: commander le huitième manipule des principes.    - ou princeps: un centurion des principes.    - princeps prior, Caes. BC. 3, 64, 4: le centurion de la première centurie des principes.    - cf. Liv. 25, 14, 7, primus princeps: centurion du premier manipule. [st1]2 [-] Princeps, cĭpis, m.: Princeps (nom d'homme).    - Phaedr. 5, 7, 4.
    * * *
    [st1]1 [-] princeps, cĭpis, adj. et subst. [primus + capio]: qui occupe la première place. a - le premier.    - ut quisque in fuga postremus, ita in periculo princeps erat, Cic. Verr. 5, 90: le dernier dans la fuite était aussi le premier au danger.    - Firmani principes pecuniae pollicendae fuerunt, Cic. Phil. 7, 23: les habitants de Firmum furent les premiers à promettre de l'argent.    - cf. Cic. Phil. 5, 44 ; 10, 24 ; Or. 175.    - principes sententiarum consulares, Liv. 8, 21: les anciens consuls qui votaient les premiers.    - qui princeps in agendo est, Cic. Caecil. 47: celui qui est le premier à poursuivre.    - principes belli inferendi, Caes. BG. 5, 52: les premiers à faire la guerre.    - [attribut]: omnium nationum princeps Sicilia se... applicuit, Cic. Verr. 2, 2: la Sicile est la première de toutes les nations qui se soit attachée à...    - cf. Caes. BG. 1, 12, 6 ; 1,41, 2 ; 7, 2, 1.    - avec des n. de choses exordium princeps omnium esse debet, Cic. Inv. 1, 19: l'exorde doit être en tête de tout.    - principem locum implere, Tac. An. 11, 16: occuper la première place, le trône. --- cf. Tac. An. 1, 9. b - le plus important, la tête.    - princeps Academiae, Cic. Br. 306 ; Graeciae, Cic. Ac. 2, 2: le chef de l'Académie, le principal citoyen de la Grèce.    - princeps legationis, Cic. Verr. 4, 15: le chef de l'ambassade.    - in re publica principes, Cic. Fam. 1, 9, 12: les premiers dans l'état.    - princeps juventutis, Cic. Vat. 24: l'honneur de la jeunesse [romaine]. c - qui est en tête, qui guide, dirige, conseille, etc.    - Pericles princeps consilii publici fuit, Cic. de Or. 1, 216: Périclès fut le maître de la politique [à Athènes].    - princeps Argonautarum, Cic. Tusc. 4, 32, 69: le chef des Argonautes (= Jason).    - princeps ad suscipiendam rationem horum studiorum, Cic. Arch. 1: un guide pour entreprendre cet ensemble d'études. --- cf. Cic. Lael. 26.    - princeps ad salutem, Cic. Sull. 9: un guide pour mener au salut.    - princeps ad omnia pericula, Cic. Fam. 10, 17, 2, un guide pour affronter tous les périls.    - princeps atque architectus sceleris, Cic. Clu. 22, 60: conseiller et artisan du crime.    - hujus consilii principes, Caes. BG. 2, 14: ceux qui étaient responsables de cette décision. d - [sens particuliers].    - princeps senatus, Liv. 34, 44, 4: le prince du sénat [le premier inscrit sur la liste du sénat par les censeurs ou par un des censeurs tiré au sort à cet effet; il opine le premier].    - cf. Liv. 27, 11, 9 et 12.    - princeps, à partir d'Auguste: l'empereur, le prince (Auguste, sous le nom de prince du sénat, avait concentré tout le pouvoir entre ses mains). --- Tac. An. 1, 1.    - principes juventutis à l'époque républicaine: l'élite de la jeunesse, la fleur de la noblesse. --- Liv. 2, 12, 15 ; 9, 14, 16 ; à partir d'Auguste, titre donné aux princes de la maison impériale mis à la tête des escadrons de chevaliers. --- Tac. An. 1, 3. e - [milit.] principes: soldats de première ligne au temps de la phalange, puis, dans la disposition en manipules, en seconde ligne après les hastati et devant les triarii.    - Liv. 8, 8, 6 ; 30 32, 15.    - ou princeps, Liv. 26, 6, 1: un manipule des principes.    - primi principis signum inferre in cohortem Hispanorum, Liv. 26: porter l'enseigne du premier manipule des soldats de deuxième ligne contre la cohorte des Espagnols.    - octavum principem ducere, Cic. Ep. Br. 1, 8, 2: commander le huitième manipule des principes.    - ou princeps: un centurion des principes.    - princeps prior, Caes. BC. 3, 64, 4: le centurion de la première centurie des principes.    - cf. Liv. 25, 14, 7, primus princeps: centurion du premier manipule. [st1]2 [-] Princeps, cĭpis, m.: Princeps (nom d'homme).    - Phaedr. 5, 7, 4.
    * * *
        Princeps, principis, pen. corr. communis gene. Virg. Cic. Prince, ou Princesse.
    \
        Princeps praelium inibat. Liu. Il commencoit premier le combat.
    \
        Ad omnia pericula princeps esse non recusabat. Plancus ad Ciceronem. Premier au danger.
    \
        Patria, in qua multis virtutibus et beneficiis floruit princeps. Cic. Qui estoit le plus vertueux et le plus secourable de tout son pays.
    \
        Princeps legis Agrariae, P. Rullus. Cic. Le maistre de toute l'entreprinse, L'autheur.
    \
        Princeps philosophorum et authoritate et antiquitate, Socraticus Aristippus. Cic. Le plus excellent.
    \
        Princeps atque architectus sceleris. Cic. Le principal autheur et inventeur.
    \
        Inter principes ciuitatis. Plin. iunior. Entre les plus grands de la ville.
    \
        Exercere principem, et praestare. Sueton. Faire le prince, Se monstrer prince.
    \
        Foeminae principes. Plin. Grandes dames, De grand renom.
    \
        Princeps, Adiectiuum, Primum significat. Principem locum inter grammaticos tenuit. Sueton. Le premier lieu.
    \
        Princeps mensis, Ianuarius. Colum. Le premier mois.
    \
        Patroni principes. Ci. Les principaulx advocats, et plus renommez.
    \
        Principem habuimus Pansam. Cic. Pansa a esté nostre principal aide et secours.

    Dictionarium latinogallicum > princeps

  • 6 Princeps

    1.
    princeps, cĭpis, adj. and subst. comm. [primus-capio], first in time or order (syn. primus).— Lit., in gen.:

    ut quisque in fugā postremus, ita periculo princeps erat,

    Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:

    princeps in proelium ibat, ultimus conserto proelio excedebat,

    Liv. 21, 4:

    princeps Horatius ibat,

    first, in front, in advance, id. 1, 26 Weissenb. ad [p. 1445] loc.:

    princeps fuit ad conatum exercitus comparandi,

    Cic. Phil. 10, 11, 24:

    Firmani principes pecuniae pollicendae fuerunt,

    were the first to promise, id. ib. 7, 8, 23:

    princeps in agendo,

    id. Div. in Caecil. 15, 47; Caes. B. G. 7, 2:

    omnium nationum exterarum princeps Sicilia se ad amicitiam populi Romani applicuit,

    was the first that entered into friendship with the Roman people, Cic. Verr. 2, 2, 1, § 2:

    princeps et solus bellum his indixit,

    Nep. Thras. 1, 5:

    princeps in haec verba jurat,

    Caes. B. C. 1, 76:

    ut principes talem nuntium attulisse viderentur,

    to be the first, id. ib. 1, 53:

    qui Formiarum moenia dicitur Princeps tenuisse,

    Hor. C. 3, 17, 7:

    matri Qui dederit princeps oscula,

    Ov. F. 2, 714:

    princeps turmas inducit Asilas,

    Verg. A. 11, 620:

    princeps ante omnes,

    first of all, id. ib. 5, 833.—Of things:

    quoniam exordium princeps omnium esse debet,

    Cic. Inv. 1, 7, 19:

    qualitatum aliae sunt principes, aliae ex lis ortae,

    original, id. Ac. 1, 7, 26:

    mensis Romani anni,

    Col. 11, 2, 3:

    addere principi Limo particulam,

    Hor. C. 1, 16, 13:

    dies imperii princeps, vitae supremus,

    Tac. A. 1, 9.—
    B.
    The first, chief, the most eminent, distinguished, or noble (syn. primores):

    longe omnium gravitate princeps Plato,

    Cic. Or. 19, 62:

    Eudoxus in astrologiā facile princeps,

    id. Div. 2, 42, 87:

    quaedam principes feminae,

    certain noble ladies, Plin. 8, 32, 50, § 119:

    principe loco genitus,

    id. 37, 2, 11, § 40.—Prov.:

    principibus placuisse viris non ultima laus est,

    Hor. Ep. 1, 17, 35. —Rarely of things:

    gemma princeps Sardonychus,

    Juv. 13, 138.—
    II. B.
    Esp., the first, chief, principal, most distinguished person:

    quales in re publicā principes essent, talis reliquos solere esse civis,

    Cic. Fam. 1, 9, 12:

    juventutis,

    one of the noblest of the Roman knights, id. Vatin. 10, 24: trecenti conjuravimus principes juventutis Romanae, i. e. high-born or patrician youths, Liv. 2, 12, 15 (= proceres juventutis, id. 10, 28, 7); 42, 61, 5.—In the time of the emperors this was also a title of honor given to the prince, the heir to the empire, Tac. A. 1, 3:

    sacerdotum,

    the high-priest, Vulg. Act. 4, 6. —
    C.
    A chief, head, author, originator, leader, contriver, etc.:

    princeps atque architectus sceleris,

    Cic. Clu. 22, 60:

    Zeno eorum (Stoicorum) princeps non tam rerum inventor fuit, quam verborum novorum,

    id. Fin. 3, 2, 5:

    princeps Argonautarum,

    i. e. Jason, id. Tusc. 4, 32, 69:

    principes consilii publici, i. e. senatus,

    id. Sest. 45, 97:

    conjurationis,

    id. Cat. 1, 11, 27:

    eorum omnium hic dux est atque princeps,

    id. Har. Resp. 26, 57:

    regendae civitatis dux et sententiae princeps in senatu,

    id. de Or. 3, 17, 63:

    (pueri) aequalium principes,

    first among their playfellows, id. Fin. 5, 22, 61:

    gregis,

    i. e. of players, Suet. Calig. 58:

    principes sententiarum consulares,

    who were first asked for their opinion, Liv. 8, 21:

    hujus consilii principes,

    Caes. B. G. 2, 14:

    belli inferendi,

    first in commencing hostilities, id. ib. 5, 52:

    jam princeps equitum,

    at the head of, Juv. 4, 32.—Of ancestors:

    hinc Dardanus ortus Iasiusque pater, genus a quo principe nostrum,

    Verg. A. 3, 168 (cf., in this sense, principium, Sil. 15, 748; v. principium, II. B. 2.).—
    D.
    A chief, superior, director (ante- and post-class.):

    principes, qui utrique rei praeponuntur,

    Varr. R. R. 1, 2; Lampr. Alex. Sev. 32.—
    E.
    A prince, i. e. a ruler, sovereign, emperor ( poet. and post-Aug.):

    hic ames dici pater atque princeps,

    Hor. C. 1, 2, 50; Ov. P. 1, 2, 123; Tac. A. 1, 1:

    quae non faciet quod principis uxor,

    Juv. 6, 617; 8, 224.—
    F.
    In milit. lang.: princĭpes, um, m., the second line of soldiers, between the hastati and triarii, Liv. 8, 8; 22, 5; 30, 8; 37, 39; cf. Varr. L. L. 5, § 89; Veg. Mil. 1, 20; 2, 15; cf. Ov. F. 3, 129; and Becker, Antiq. 3, 2, p. 249 sq.; p. 269 sq.—Princeps also signifies,
    1.
    A company or division of the principes: signum primi principis, of the first company of the principes, Liv. 26, 6, 1:

    octavum principem duxit,

    was centurion of the eighth maniple, Cic. ad Brut. 1, 8, 2.—
    2.
    A centurion or captain of the principes: princeps prior, the first captain of the principes, Caes. B. C. 3, 64 fin.:

    princeps tertiae legionis,

    Liv. 25, 14; cf. id. 42, 34.—
    3.
    The office of centurion of the principes, the centurionship or captaincy of the principes: mihi primus princeps prioris centuriae est adsignatus, the first captaincy of the principes, Liv. 42, 34, 8.— Comp.:

    omnium priorum principum principiorem, si dici fas est,

    Cassiod. Hist. Eccl. 1, 1.
    2.
    Princeps, cĭpis, m., a celebrated flute-player, Phaedr. 5, 7, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > Princeps

  • 7 princeps

    1.
    princeps, cĭpis, adj. and subst. comm. [primus-capio], first in time or order (syn. primus).— Lit., in gen.:

    ut quisque in fugā postremus, ita periculo princeps erat,

    Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:

    princeps in proelium ibat, ultimus conserto proelio excedebat,

    Liv. 21, 4:

    princeps Horatius ibat,

    first, in front, in advance, id. 1, 26 Weissenb. ad [p. 1445] loc.:

    princeps fuit ad conatum exercitus comparandi,

    Cic. Phil. 10, 11, 24:

    Firmani principes pecuniae pollicendae fuerunt,

    were the first to promise, id. ib. 7, 8, 23:

    princeps in agendo,

    id. Div. in Caecil. 15, 47; Caes. B. G. 7, 2:

    omnium nationum exterarum princeps Sicilia se ad amicitiam populi Romani applicuit,

    was the first that entered into friendship with the Roman people, Cic. Verr. 2, 2, 1, § 2:

    princeps et solus bellum his indixit,

    Nep. Thras. 1, 5:

    princeps in haec verba jurat,

    Caes. B. C. 1, 76:

    ut principes talem nuntium attulisse viderentur,

    to be the first, id. ib. 1, 53:

    qui Formiarum moenia dicitur Princeps tenuisse,

    Hor. C. 3, 17, 7:

    matri Qui dederit princeps oscula,

    Ov. F. 2, 714:

    princeps turmas inducit Asilas,

    Verg. A. 11, 620:

    princeps ante omnes,

    first of all, id. ib. 5, 833.—Of things:

    quoniam exordium princeps omnium esse debet,

    Cic. Inv. 1, 7, 19:

    qualitatum aliae sunt principes, aliae ex lis ortae,

    original, id. Ac. 1, 7, 26:

    mensis Romani anni,

    Col. 11, 2, 3:

    addere principi Limo particulam,

    Hor. C. 1, 16, 13:

    dies imperii princeps, vitae supremus,

    Tac. A. 1, 9.—
    B.
    The first, chief, the most eminent, distinguished, or noble (syn. primores):

    longe omnium gravitate princeps Plato,

    Cic. Or. 19, 62:

    Eudoxus in astrologiā facile princeps,

    id. Div. 2, 42, 87:

    quaedam principes feminae,

    certain noble ladies, Plin. 8, 32, 50, § 119:

    principe loco genitus,

    id. 37, 2, 11, § 40.—Prov.:

    principibus placuisse viris non ultima laus est,

    Hor. Ep. 1, 17, 35. —Rarely of things:

    gemma princeps Sardonychus,

    Juv. 13, 138.—
    II. B.
    Esp., the first, chief, principal, most distinguished person:

    quales in re publicā principes essent, talis reliquos solere esse civis,

    Cic. Fam. 1, 9, 12:

    juventutis,

    one of the noblest of the Roman knights, id. Vatin. 10, 24: trecenti conjuravimus principes juventutis Romanae, i. e. high-born or patrician youths, Liv. 2, 12, 15 (= proceres juventutis, id. 10, 28, 7); 42, 61, 5.—In the time of the emperors this was also a title of honor given to the prince, the heir to the empire, Tac. A. 1, 3:

    sacerdotum,

    the high-priest, Vulg. Act. 4, 6. —
    C.
    A chief, head, author, originator, leader, contriver, etc.:

    princeps atque architectus sceleris,

    Cic. Clu. 22, 60:

    Zeno eorum (Stoicorum) princeps non tam rerum inventor fuit, quam verborum novorum,

    id. Fin. 3, 2, 5:

    princeps Argonautarum,

    i. e. Jason, id. Tusc. 4, 32, 69:

    principes consilii publici, i. e. senatus,

    id. Sest. 45, 97:

    conjurationis,

    id. Cat. 1, 11, 27:

    eorum omnium hic dux est atque princeps,

    id. Har. Resp. 26, 57:

    regendae civitatis dux et sententiae princeps in senatu,

    id. de Or. 3, 17, 63:

    (pueri) aequalium principes,

    first among their playfellows, id. Fin. 5, 22, 61:

    gregis,

    i. e. of players, Suet. Calig. 58:

    principes sententiarum consulares,

    who were first asked for their opinion, Liv. 8, 21:

    hujus consilii principes,

    Caes. B. G. 2, 14:

    belli inferendi,

    first in commencing hostilities, id. ib. 5, 52:

    jam princeps equitum,

    at the head of, Juv. 4, 32.—Of ancestors:

    hinc Dardanus ortus Iasiusque pater, genus a quo principe nostrum,

    Verg. A. 3, 168 (cf., in this sense, principium, Sil. 15, 748; v. principium, II. B. 2.).—
    D.
    A chief, superior, director (ante- and post-class.):

    principes, qui utrique rei praeponuntur,

    Varr. R. R. 1, 2; Lampr. Alex. Sev. 32.—
    E.
    A prince, i. e. a ruler, sovereign, emperor ( poet. and post-Aug.):

    hic ames dici pater atque princeps,

    Hor. C. 1, 2, 50; Ov. P. 1, 2, 123; Tac. A. 1, 1:

    quae non faciet quod principis uxor,

    Juv. 6, 617; 8, 224.—
    F.
    In milit. lang.: princĭpes, um, m., the second line of soldiers, between the hastati and triarii, Liv. 8, 8; 22, 5; 30, 8; 37, 39; cf. Varr. L. L. 5, § 89; Veg. Mil. 1, 20; 2, 15; cf. Ov. F. 3, 129; and Becker, Antiq. 3, 2, p. 249 sq.; p. 269 sq.—Princeps also signifies,
    1.
    A company or division of the principes: signum primi principis, of the first company of the principes, Liv. 26, 6, 1:

    octavum principem duxit,

    was centurion of the eighth maniple, Cic. ad Brut. 1, 8, 2.—
    2.
    A centurion or captain of the principes: princeps prior, the first captain of the principes, Caes. B. C. 3, 64 fin.:

    princeps tertiae legionis,

    Liv. 25, 14; cf. id. 42, 34.—
    3.
    The office of centurion of the principes, the centurionship or captaincy of the principes: mihi primus princeps prioris centuriae est adsignatus, the first captaincy of the principes, Liv. 42, 34, 8.— Comp.:

    omnium priorum principum principiorem, si dici fas est,

    Cassiod. Hist. Eccl. 1, 1.
    2.
    Princeps, cĭpis, m., a celebrated flute-player, Phaedr. 5, 7, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > princeps

  • 8 princeps [1]

    1. prīnceps, cipis (primus u. capio, s. PauL ex Fest. 71, 2 u. 75, 4), Adi. u. Subst., in der Reihenfolge der Erste, I) eig.: princeps in proelium ibat, ging zuerst usw., Liv.: qui princeps est in agendo, Cic.: princeps Sicilia se ad amicitiam populi Rom. applicuit, hat sich zuerst usw., ist die erste gewesen, die sich usw., Liv.: Firmani principes pecuniae pollicendae fuerunt, versprachen zuerst, Liv.: qui principes inveniendi fuerunt, die ersten Erfinder, Cic.: dah. princeps senatus, der erste im Verzeichnis der Senatoren (dessen Ernennung vom Zensor abhing), Liv.: so princeps iterum lectus est, Liv. – als neutr., quoniam exordium princeps debet esse, weil dem Eingange die erste Stelle gebührt, Cic. de inv. 1, 19. – II) übtr., im Range der Erste, der Vornehmste, Angesehenste, das Haupt, A) im allg., femina pr., Dame von Stande, Plin.: pr. orator, Plin.: principes philosophi, die Hauptphilos., die ersten unter den Ph., Nep.: locus, Plin.: dah. als Synon. von praecipuus, oft mit dem Nbbgr. inliegender Kraft u. Stärke, amor prineceps ad benevolentiam coniungendam, vorzüglich geeignet, Cic. – m. dem Genet. der Eigenschaft, ille princeps ingenii et doctrinae, vor allen begabt mit usw., Cic. – princeps civitatis, Liv.: principes civitatis, hochgestellte Männer, Cic.: principes plebis (Ggstz. infimi plebis), Liv.: principes coniurationis, Hauptpersonen, Cic.: legatorum u. legationis princeps, der Wortführer, Liv.: principes doctrinae viri, Plin.: rerum publicarum principes, Staatsmänner, Cic.: equitatus principes nobilissimae iuventutis, die ersten des jungen (mazed.) Adels, Curt. – m. Dat., princeps nobilitati vestrae, das Haupt eures Adels, Liv. 10, 8, 6. – bes. princeps iuventutis, einer der vornehmsten unter der patrizischen Jugend, bes. unter den patrizischen Rittern, Cic. (Plur. principes iuventutis, die vornehmsten unter den patrizischen Jünglingen, die Führer der Ritterzenturien, Liv.; vgl. Weißenb. Liv. 2, 12, 15 u. 42, 61, 5): zur Zeit der Kaiser ein Ehrentitel ihrer Söhne, Sen. u.a. (vgl. Nipperd. Tac. ann. 1, 3, 4). – m. in u. Abl., in iure civili pr., Altmeister, Cic.: so in astrologia pr., Cic.: in civitate principes, Cic. – Plur. principes, hochgestellte Männer (Ggstz. infimi), Cic.: so auch principes nostri, Cic.: oft v. den Häuptlingen einzelner Völkerschaften u. Städte, Caes. u. Nep. – B) insbes.: 1) der Urheber (Schöpfer, Begründer), das Vorbild, der Ratgeber, ost verb. dux et princeps, Cic.: Zeno princeps Stoicorum, Cic.: L. Brutus ille nobilitatis vestrae pr., euer Ahnherr, Cic.: pr. consilii, Cic.: pr. ad suscipiendam rationem horum studiorum, Cic. Arch. 1. – 2) der Gebieter, der Vorgesetzte, Varro: gregis, Vorgesetzter u. Lehrer der Schauspieler, Suet. Cal. 58, 1. – 3) der Gebieter, Fürst, Regent, bes. v. Kaiser, Ov., Plin. u.a.: uxor principis, Kaiserin, Tac.: principum coniuges ac parentes (Mütter), Tac.: principes feminae, fürstliche Frauen (Frauen aus der Kaiserfamilie), Tac. u. Plin. – 4) principes, urspr. das erste Glied, dann die Schwerbewaffneten, im Treffen zwischen den hastati u. triarii stehend, das zweite Glied, Liv. – dah. princeps a) ein Manipel (= zwei Zenturien) der Principes, signum primi principis, Liv. 26, 6, 1: Cretensi bello octavum principem duxit, führte er den achten Manipel = war er Zenturio des achten M., Cic. ad Brut. 1, 8, 2: a M'Acilio mihi primus princeps prioris centuriae est assignatus, die Stelle des Zenturio der ersten Zenturie des ersten Manipels, Liv. 42, 34, 8. – b) ein Zenturio der Principes (deren jeder Manipel zwei hatte, centurio prior [der ersten Zenturie] u. centurio posterior [der zweiten Zenturie desselben Manipels], od. primus, secundus etc. princeps [Zenturio des ersten, zweiten usw. Manipels der Principes] gen.), centurio princeps, Corp. inscr. Lat. 10, 6574: princeps tertiae legionis, Liv. 25, 14. § 14: princeps primus centurio, ibid. § 7: princeps prior, Caes. b. c. 3, 64, 4: princeps II (secundus) legionis XIIII, Corp. inscr. Lat. 13, 7556: princeps peregrinorum, ein Zeuturio der Fremdenlegion, Corp. inscr. Lat. 2, 484; 6, 428; 6, 3326 u. 3327: principes castrorum peregrinorum, ibid.6, 554. – / Kompar. principior, Cassiod. hist. eccl. 1, 1. – Genet. Plur. principium, Cl. Mamert. de stat. anim. 2, 7. p. 121, 22 Engelbrecht.

    lateinisch-deutsches > princeps [1]

  • 9 princeps

    1. prīnceps, cipis (primus u. capio, s. PauL ex Fest. 71, 2 u. 75, 4), Adi. u. Subst., in der Reihenfolge der Erste, I) eig.: princeps in proelium ibat, ging zuerst usw., Liv.: qui princeps est in agendo, Cic.: princeps Sicilia se ad amicitiam populi Rom. applicuit, hat sich zuerst usw., ist die erste gewesen, die sich usw., Liv.: Firmani principes pecuniae pollicendae fuerunt, versprachen zuerst, Liv.: qui principes inveniendi fuerunt, die ersten Erfinder, Cic.: dah. princeps senatus, der erste im Verzeichnis der Senatoren (dessen Ernennung vom Zensor abhing), Liv.: so princeps iterum lectus est, Liv. – als neutr., quoniam exordium princeps debet esse, weil dem Eingange die erste Stelle gebührt, Cic. de inv. 1, 19. – II) übtr., im Range der Erste, der Vornehmste, Angesehenste, das Haupt, A) im allg., femina pr., Dame von Stande, Plin.: pr. orator, Plin.: principes philosophi, die Hauptphilos., die ersten unter den Ph., Nep.: locus, Plin.: dah. als Synon. von praecipuus, oft mit dem Nbbgr. inliegender Kraft u. Stärke, amor prineceps ad benevolentiam coniungendam, vorzüglich geeignet, Cic. – m. dem Genet. der Eigenschaft, ille princeps ingenii et doctrinae, vor allen begabt mit usw., Cic. – princeps civitatis, Liv.: principes civitatis, hochgestellte Männer, Cic.: principes plebis (Ggstz. infimi plebis), Liv.: principes coniurationis, Haupt-
    ————
    personen, Cic.: legatorum u. legationis princeps, der Wortführer, Liv.: principes doctrinae viri, Plin.: rerum publicarum principes, Staatsmänner, Cic.: equitatus principes nobilissimae iuventutis, die ersten des jungen (mazed.) Adels, Curt. – m. Dat., princeps nobilitati vestrae, das Haupt eures Adels, Liv. 10, 8, 6. – bes. princeps iuventutis, einer der vornehmsten unter der patrizischen Jugend, bes. unter den patrizischen Rittern, Cic. (Plur. principes iuventutis, die vornehmsten unter den patrizischen Jünglingen, die Führer der Ritterzenturien, Liv.; vgl. Weißenb. Liv. 2, 12, 15 u. 42, 61, 5): zur Zeit der Kaiser ein Ehrentitel ihrer Söhne, Sen. u.a. (vgl. Nipperd. Tac. ann. 1, 3, 4). – m. in u. Abl., in iure civili pr., Altmeister, Cic.: so in astrologia pr., Cic.: in civitate principes, Cic. – Plur. principes, hochgestellte Männer (Ggstz. infimi), Cic.: so auch principes nostri, Cic.: oft v. den Häuptlingen einzelner Völkerschaften u. Städte, Caes. u. Nep. – B) insbes.: 1) der Urheber (Schöpfer, Begründer), das Vorbild, der Ratgeber, ost verb. dux et princeps, Cic.: Zeno princeps Stoicorum, Cic.: L. Brutus ille nobilitatis vestrae pr., euer Ahnherr, Cic.: pr. consilii, Cic.: pr. ad suscipiendam rationem horum studiorum, Cic. Arch. 1. – 2) der Gebieter, der Vorgesetzte, Varro: gregis, Vorgesetzter u. Lehrer der Schauspieler, Suet. Cal. 58, 1. – 3) der Gebieter, Fürst, Regent, bes. v. Kaiser, Ov., Plin.
    ————
    u.a.: uxor principis, Kaiserin, Tac.: principum coniuges ac parentes (Mütter), Tac.: principes feminae, fürstliche Frauen (Frauen aus der Kaiserfamilie), Tac. u. Plin. – 4) principes, urspr. das erste Glied, dann die Schwerbewaffneten, im Treffen zwischen den hastati u. triarii stehend, das zweite Glied, Liv. – dah. princeps a) ein Manipel (= zwei Zenturien) der Principes, signum primi principis, Liv. 26, 6, 1: Cretensi bello octavum principem duxit, führte er den achten Manipel = war er Zenturio des achten M., Cic. ad Brut. 1, 8, 2: a M'Acilio mihi primus princeps prioris centuriae est assignatus, die Stelle des Zenturio der ersten Zenturie des ersten Manipels, Liv. 42, 34, 8. – b) ein Zenturio der Principes (deren jeder Manipel zwei hatte, centurio prior [der ersten Zenturie] u. centurio posterior [der zweiten Zenturie desselben Manipels], od. primus, secundus etc. princeps [Zenturio des ersten, zweiten usw. Manipels der Principes] gen.), centurio princeps, Corp. inscr. Lat. 10, 6574: princeps tertiae legionis, Liv. 25, 14. § 14: princeps primus centurio, ibid. § 7: princeps prior, Caes. b. c. 3, 64, 4: princeps II (secundus) legionis XIIII, Corp. inscr. Lat. 13, 7556: princeps peregrinorum, ein Zeuturio der Fremdenlegion, Corp. inscr. Lat. 2, 484; 6, 428; 6, 3326 u. 3327: principes castrorum peregrinorum, ibid.6, 554. – Kompar. principior, Cassiod. hist. eccl. 1, 1. – Genet. Plur.
    ————
    principium, Cl. Mamert. de stat. anim. 2, 7. p. 121, 22 Engelbrecht.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > princeps

  • 10 princeps

    I prīnceps, cipis adj. [ primus + capio ]
    1) первый (Hannĭbal p. in proelium ibat L)
    2) главный, лучший (p. amicorum C); крупнейший, значительнейший ( principes philosophi Nep); основной ( principem locum tenere C); виднейший (civis C; Juno dearum p. O)
    p. ad aliquid C, L — особенно пригодный для чего-л.
    3) знатный (Sophocles principe loco genitus PM)
    II prīnceps, cipis m., f. [ primus + capio ]
    1) глава ( Stoicorum C); руководитель ( legationis L); предводитель ( equitatūs QC); вожак, главарь ( conjurationis C)
    p. senatūs Lстарший из сенаторов (имя которого ставилось первым в списке и который при голосовании первым приглашался высказаться)
    p. juventutis C, T — первый в списке всадников, в императорск. эпоху сын императора, наследник престола
    2) вдохновитель ( ad suscipiendum aliquid C); творец (consilii Cs, C); подстрекатель, виновник ( belli inferendi Cs); зачинщик (sceleris C, Cs, Nep)
    p. nobilitatis alicujus L — чей-л. родоначальник
    4) повелитель, властелин, владыка (Roma p. urbium H); принцепс, государь, император
    5) pl. принципы, вначале солдаты первого, впоследствии тяжеловооружённые бойцы второго боевого строя ( между hastati и triarii L)
    6) манипул принципов (signum primi principis L; octavum principem ducere C)

    Латинско-русский словарь > princeps

  • 11 prínceps

       Como adjetivo, dicho de la edición de una obra, 'primera, cuando se han hecho varias': " El texto reproduce la edición príncipe de 1624" ( Abc [Esp.] 10.5.96). No debe mantenerse invariable en plural: ediciones príncipes, no * ediciones príncipe. Con el mismo sentido se emplea, aunque menos, el latinismo prínceps, que sí es invariable en plural: " Barajando las posibles fechas de la edición prínceps de la obra citada" (GmzOjea Cantiga [Esp. 1982]). [RAE: Diccionario panhispánico de dudas. Madrid: Santillana, 2005, p. 523]

    Locuciones latinas > prínceps

  • 12 Princeps [2]

    2. Prīnceps, cipis, m., Name eines sehr eitlen Flötenspielers, Phaedr. 5, 7, 4.

    lateinisch-deutsches > Princeps [2]

  • 13 princeps

    - cipis adj B-
    premier, primordial, important (le plus princeps)

    Dictionarium Latino-Gallicum botanicae > princeps

  • 14 Princeps

    2. Prīnceps, cipis, m., Name eines sehr eitlen Flötenspielers, Phaedr. 5, 7, 4.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Princeps

  • 15 princeps

    1) виновник, глава, pr. delicti (1. 10 D. 11, 3);

    familiae (1. 2 § 38 D. 1, 2. 1. 196 pr. D. 50, 16).

    2) начальник, префект, princ. agentium in rebus (tit. C. 12, 22); особ. = primiscrinius (1. 3 C. 1, 48. 1. 2 C. 12, 19). 3) император, quod Principi placuit, legis babet vigorem (1. 1 pr. D. 1, 4. 1. 2 pr. D. 1, 7. 1. 1 § 10 D. 3, 1. 1. 10 D. 50, 1); тк. представитель (Gai. III. 94)

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > princeps

  • 16 princeps

    chief, prince.

    Latin-English dictionary of medieval > princeps

  • 17 princeps

    I.
    (m = f = n), principis (gen.sg.)
      первый, главный
    II.
    , cipis m, f руководитель, глава, принцепс; вожак, главарь

    Dictionary Latin-Russian new > princeps

  • 18 Princeps poetārum

    Первый среди поэтов.
    Странно равнодушие, с которым встречен был у нас перевод произведения, которое в продолжение столетий гремело в Европе, которого имя долго повторялось наряду с именами "Илиады" и "Одиссеи"... Неужели в самом деле справедлив строгий приговор "Москвитятина"? Неужели "princeps poetarum", нежный, сладкозвучный Вергилий потерял для нас все свое очарование?... (Н. А. Добролюбов, Об Вергилиевой "Энеиде" в русском переводе г. Шершеневича.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Princeps poetārum

  • 19 Editio princeps

    библиогр.
    Первопечатное издание.
    Я должен предуведомить гг. библиоманов, что этот экземпляр - был ни больше, ни меньше как - editio princeps, и что может быть, это был тот самый, едва ли не единственный экземпляр, который сохранился до нашего времени. (В. Ф. Одоевский, Русские ночи.)
    Единственные поэты, воспевавшие взятие Варшавы, были Пушкин и Жуковский. Прямой и всегда откровенный человек, Мицкевич взял их прямо на прицел. Он метил в них лично, хотя и не назвал их по имени; он знал, что и без того его гнев и скорбь дойдут по адресу и уязвят. Третьяк открыл и отметил, что известие о книжке Жуковского и Пушкина "На взятие Варшавы" дошло до Мицкевича, когда весь отрывок "Петербург" был не только написан, но даже и отпечатан, так что пришлось поместить посвящение не в начале поэмы, но в самом ее конце (что и сделано в editio princeps). (В. Д. Спасович, Пушкин в новейшей польской литературной критике.)
    Адвокат был ярым поклонником древнего патавинца [ Тита Ливия, родом из Падуи (Patavium). - авт. ], и хотя его любовь не довела бы его до - безрассудства, даже если бы дело шло о спасении издания Свейнгейма и Паннартца (которое считается editio princeps), энтузиазм шотландца произвел на него достаточно сильное впечатление. (Вальтер Скотт, Уэверли, или шестьдесят лет назад.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Editio princeps

  • 20 Leucopternis princeps

    VOCABULARIUM NOMINUM ANIMALIUM QUINQUELINGUE — AVES > Leucopternis princeps

См. также в других словарях:

  • princeps — [ prɛ̃sɛps ] adj. • 1802; mot lat. ♦ Didact. Édition princeps : première édition (d un ouvrage ancien et rare). ⇒ 2. original. « les investigateurs patients rencontrent parmi beaucoup de fatras un incunable, une édition princeps » (Gautier). ●… …   Encyclopédie Universelle

  • Princeps — Saltar a navegación, búsqueda Para otros usos de este término, véase Editio princeps. El Princeps ( primer ciudadano ) fue un título de la primera etapa del Imperio romano (Principado), recibido del Senado por Octavio Augusto,el año… …   Wikipedia Español

  • princeps — PRÍNCEPS adj. invar., s.m. invar. 1. adj. invar. (În sintagma) Ediţie princeps = prima ediţie a operei unui scriitor (clasic). 2. s.m. invar. Împărat în Imperiul Roman. [pr.: prin ] – cuv …   Dicționar Român

  • Princeps — ist lateinisch (primus + caps (von capere), ursprünglich mit der Bedeutung „(bei der Beuteverteilung) zuerst nehmend“) und wird allgemein mit „erster Bürger“ oder „erster unter Gleichen“ übersetzt. Er war der offizielle Titel der römischen Kaiser …   Deutsch Wikipedia

  • prínceps — adj. 2 g. Diz se da primeira edição de uma obra.   ‣ Etimologia: latim princeps, cipitis, primeiro …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • prínceps — (Del lat. princeps). adj. Se dice de la primera de una serie de ediciones de una obra de cierta antigüedad. U. t. c. s.) …   Diccionario de la lengua española

  • Princeps — (lat.), 1) der Erste, Vorderste; so P. rogationis, welcher den Antrag gemacht u. bei der Bekanntmachung sich zuerst unterschrieben hatte; P. in officio praefecti praetorio, der erste Centurio über die erste Compagnie der kaiserlichen Leibwache u …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Princeps — (lat.), der Erste; Bezeichnung der römischen Kaiser. In der Republik bezeichnete es den ersten in der Liste der Senatoren (p. senatus), der das Ehrenrecht genoß, bei Abstimmungen zuerst gefragt zu werden. In der Kaiserzeit nahm der Kaiser die… …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Princeps — (lat.), der Erste, Vorderste; im alten Rom Ehren oder Amtstitel (z.B. P. senatus, der erste des Senats, der zuerst abstimmte etc.), seit Octavian Titel der röm. Kaiser (s. Prinzipat); zur fränk. Zeit Bezeichnung aller geistl. und weltlichen… …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Princeps — Princeps, lat., der Erste, Titel der röm. Kaiser seit Augustus; davon hieß ihre Würde principatus, vermöge deren sie die consularische Gewalt, die proconsularische (d.h. die Regierung der Provinzen), die des Censor, des Volkstribunen, des… …   Herders Conversations-Lexikon

  • princeps — index chief, leading (ranking first), principal Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»