Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

praedari/de/xx

  • 1 praedari

    грабить на войне (Paul. V, 19. 20 § 1); пер. незаконным образом извлекать выгоду из (1. 6 C. Th. 9, 3).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > praedari

  • 2 praedor

    praedor, āri, ātus sum - intr. et tr. - [st2]1 [-] faire du butin à la guerre, se livrer au pillage, exercer des brigandages; s'emparer par la violence, faire sa proie de, piller, ravir, enlever, dérober. [st2]2 [-] dépouiller (qqn), ravager (qqch). [st2]3 [-] prendre (à la chasse ou à la pêche), chasser, pêcher.    - milites praedantes: maraudeurs, pillards.    - exire praedatum, Liv.: faire des excursions pour piller.    - praedare de agris, Cic.: faire du butin sur un territoire.    - praedare ex agris, Just.: faire du butin sur un territoire.    - praedare de bonis alicujus (ex bonis alicujus): piller qqn.    - praedari lupos jussit, Virg.: il ordonna aux loups de vivre de rapine.    - ex alterius inscientiâ praedari, Cic. Off. 3, 17, 72: tirer profit de l'ignorance d'autrui.    - praedari bona alicujus, Suet.: spolier qqn.    - singula de nobis anni praedantur euntes, Hor. Ep. 2, 2, 55: les années, en s'écoulant, nous ravissent un à un nos avantages.    - quae me praedata puella est, Ov. Am. 1, 3, 1: la jeune fille qui a ravi mon coeur.    - praedari socios, Tac.: rançonner les alliés.    - praedari maria, Lact.: écumer les mers.    - praedari pisces calamo, Prop.: pêcher à la ligne.    - sens passif, non class. - praedari: être ravi, être enlevé.
    * * *
    praedor, āri, ātus sum - intr. et tr. - [st2]1 [-] faire du butin à la guerre, se livrer au pillage, exercer des brigandages; s'emparer par la violence, faire sa proie de, piller, ravir, enlever, dérober. [st2]2 [-] dépouiller (qqn), ravager (qqch). [st2]3 [-] prendre (à la chasse ou à la pêche), chasser, pêcher.    - milites praedantes: maraudeurs, pillards.    - exire praedatum, Liv.: faire des excursions pour piller.    - praedare de agris, Cic.: faire du butin sur un territoire.    - praedare ex agris, Just.: faire du butin sur un territoire.    - praedare de bonis alicujus (ex bonis alicujus): piller qqn.    - praedari lupos jussit, Virg.: il ordonna aux loups de vivre de rapine.    - ex alterius inscientiâ praedari, Cic. Off. 3, 17, 72: tirer profit de l'ignorance d'autrui.    - praedari bona alicujus, Suet.: spolier qqn.    - singula de nobis anni praedantur euntes, Hor. Ep. 2, 2, 55: les années, en s'écoulant, nous ravissent un à un nos avantages.    - quae me praedata puella est, Ov. Am. 1, 3, 1: la jeune fille qui a ravi mon coeur.    - praedari socios, Tac.: rançonner les alliés.    - praedari maria, Lact.: écumer les mers.    - praedari pisces calamo, Prop.: pêcher à la ligne.    - sens passif, non class. - praedari: être ravi, être enlevé.
    * * *
        Praedor, praedaris, praedari. Cic. Piller, Butiner.

    Dictionarium latinogallicum > praedor

  • 3 praedor

    praedor, ātus, 1 (active collat. form, v. infra fin.), v. n. and a. [2. praedo].
    I.
    Neutr., to make booty, to plunder, spoil, rob (in war and otherwise; class.;

    syn.: spolio, diripio): spes rapiendi atque praedandi,

    Cic. Phil. 4, 4, 9:

    licentia praedandi,

    Liv. 22, 3:

    praedantes milites,

    Caes. B. G. 7, 46 fin.:

    ex hereditate,

    Cic. Verr. 2, 2, 18, § 45; 2, 3, 3, § 6; 2, 3, 20, § 51:

    praedatum exire,

    Liv. 4, 55:

    necessitate inpositā ex alieno praedandi,

    id. 5, 5, 3:

    ex alienis fortunis,

    id. 6, 41, 11:

    ex necessitate alicujus,

    Lact. 6, 18, 8:

    ex agris finitimorum praedari,

    Just. 23, 1, 10:

    classis pluribus locis praedata,

    Tac. Agr. 29:

    de aratorum bonis praedari,

    Cic. Verr. 2, 3, 78, § 182:

    praedari in re frumentariā et in bonis aratorum,

    id. ib. 2, 3, 62, § 146;

    2, 3, 88, § 204: in bonis alienis,

    id. ib. 2, 2, 19, §

    46: omnibus in rebus,

    upon every opportunity, id. ib. 2, 1, 50, §

    130: in insulis cultorum egentibus,

    Liv. 22, 31, 3:

    ex alterius inscientiā praedari,

    to make use of another's ignorance to defraud him, Cic. Off. 3, 17, 72:

    cum apud tuos Mamertinos inveniare improbissimā ratione esse praedatus,

    id. Verr. 2, 4, 1, § 3.—
    B.
    Transf.: praedātus, a, um, that has made booty; hence, well furnished with booty (Plautinian):

    bene ego ab hoc praedatus ibo,

    Plaut. Ps. 4, 7, 39; id. Rud. 5, 2, 29; id. Pers. 4, 4, 115.—
    II.
    Act., to plunder, pillage, rob any thing (rare before the Aug. period).
    A.
    Lit.:

    pastorum stabula,

    Cic. Sest. 5, 13 Halm N. cr.; B. and K.;

    dub. (al. praeclara cepisset): dum socios magis quam hostes praedatur,

    Tac. A. 12, 49:

    arces Cecropis,

    Val. Fl. 5, 647:

    maria,

    Lact. 5, 9 med.; 7, 17, 9:

    bona vivorum et mortuorum,

    Suet. Dom. 12 (but cf. Roth ad loc.):

    Hylam Nympha praedata,

    Petr. 83.—
    2.
    Transf., to take or catch animals, birds, etc.:

    alia dentibus praedantur, alia unguibus,

    Plin. 10, 71, 91, § 196:

    ovem,

    Ov. A. A. 3, 419:

    pisces calamo praedabor,

    Prop. 4 (5), 2, 37.—
    B.
    Trop., to rob, ravish, take ( poet.):

    amores alicujus,

    to rob one of his mistress, Ov. Am. 3, 8, 59; cf.:

    quae me nuper praedata puella est,

    has caught me, id. Am. 1, 3, 1:

    singula de nobis anni praedantur euntes,

    Hor. Ep. 2, 2, 55:

    dapes,

    to consume, Val. Fl. 4, 429.
    Act. collat. form praedo, āre:

    praedavit omnes filios Tharsis,

    Vulg. Jud. 2, 13; 16; Prisc. p. 799 P.—Hence, prae-dor, āri, in a pass. signif. (ante- and post-class.):

    mihi istaec videtur praeda praedatum irier,

    Plaut. Rud. 4, 7, 16:

    terra direptione praedabitur,

    Vulg. Isa. 24, 3:

    pecuniae praedatae,

    Gell. 4, 18, 12.—As subst.: praedātum, i, n., that which has been obtained by plunder, booty, Vop. Prob. 8, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > praedor

  • 4 effuse

    effūsē [ effusus ]
    1) рассеянно, врозь, врассыпную, разбросанно, в беспорядке (ire Sl; fugere L; praedari L)
    2) слишком щедро, в изобилии, расточительно, на широкую ногу (donare, vivere C); восторженно ( laudare aliquem Pt)
    3) чрезмерно, сверх меры (exsultare C; flere QC); слишком подробно, многословно, растянуто ( dicere PJ)
    4) широко, кругом, на большом протяжении ( agrum vastare L)

    Латинско-русский словарь > effuse

  • 5 alienus [1]

    1. aliēnus, a, um (alius), Adi. m. Compar. u. Superl., in vielen Bedeutungen dem gr. ἀλλότριος entsprechend (vgl. Passows gr. Wörterb. in v.), einem andern, gehörig, -eigen, fremd (Ggstz. meus, tuus, suus, proprius), I) eig.: 1) im allg.: puer, Ter.: servus, Quint.: coniunx, Hor.: aedes (Plur.), Ter.: domus, Cic.: pecuniae, Cic.: aes alienum, fremdes, entlehntes Geld, Schulden (s. aes no. II, B, 2, a), Cic.: nomina, fremde, von andern gemachte Schulden, Sall.: mos, Ter.: opes, Cic.: pavor, fremde, d.i. der andern Furcht, Liv.: aber metu alieno, aus Furcht vor andern, Ter.: alienis pedibus ambulare, Plin.: edicta alieno formare ingenio, Suet.: cum aliena est oratio, wenn ein anderer das Wort hat, Plaut.: alienis mensibus aestas, in fremden Monaten (d.i. in den Wintermonaten), Verg. – sternitur infelix alieno vulnere, durch die einem andern zugedachte Wunde, Verg. – m. Dat., sacerdotium genti conditoris haud alienum, Liv. 1, 20, 3. – subst., aliēnum, ī, n., a) fremdes Gut od. Eigentum (Ggstz. suum), alieni appetens, sui profusus, Sall.: largiri ex alieno, auf anderer Kosten Freigebigkeit üben, Cic., de alieno, Liv. u. Iustin.: ex alieno praedari, Liv. – b) f remder Grund u. Boden, in alieno aedificium exstruere, Cic.: furor aliena vastandi, Sen.: aliena pervadere molienti, fremdes Gebiet (im Ggstz. zum römischen), Amm. – c) fremde Angelegenheit, qui negat quicquam deos nec alieni curare nec sui? Cic. de div. 2, 104: u. so Plur. = fremde Angelegenheiten, fremde Interessen, aliena curare, Ter. heaut. 76: aliena diiudicare, ibid. 504. – 2) insbes.: a) jmdm. seiner Familie od. seiner Person od. seiner Heimat nach fremd, α) der Familie, Verwandtschaft od. Person nach fremd, fernstehend, jmd. nichts angehend, ihm nicht verwandt, nicht angehörig (Ggstz. meus, tuus, suus u. propinquus, affinis, sanguine coniunctus, amicus, familiaris, familiaris et necessarius), absol., ille si me alienus affinem volet, Ter.: heres alienior, Cic.: homines alienissimi, wildfremde, Cic. Phil. 10, 10. – m. Dat., non alienus sanguine regibus, Liv.: mihi non alienus, Fronto. – m. ab u. Abl., humani nihil a me alienum puto, Ter. heaut. 77: alienissimus a Clodio, Cic. – u. (wie ἀλλότριος) m. Genet. (s. Deder. Dict. 2, 5), non alieni generis sui, Dict.: non alienus Pelei, Dict. – subst., aliēnus, ī, m., der Fremde, cives potiores quam peregrini, propinqui quam alieni, Cic.: in longinquos in propinquos, in alienos in suos irruebat, Cic.: neu malis alienos adiungere, quam sanguine coniunctos retinere, Sall.: etiam alienissimis in capitis periculis amicissimorum officia et studia praestamus, Cic.: se suaque omnia alienissimis crediderunt, wildfremden Leuten, Caes. b.G. 6, 31, 4. – β) der Heimat nach jmdm. fremd, ausländisch, Graeca nomina aut aliena, Plin.: arbor ex alieno petita orbe, Plin.: domi atque in patria mallem, quam in externis atque alienis locis, Cic. – v. Pers. subst., aliēnus, ī, m., der Fremde, der Ausländer, tot linguae, tanta loquendi varietas, ut externus alieno paene non sit hominis vice, Plin.: hic apud me cenant alieni novem, Plaut. – b) dem Körper od. dem Geiste fremd, entfremdet, α) dem Körper, abgestorben quantum eius (ossis) alienum est, Scrib. 201. – β) dem Geiste, verwirrt, verrückt, facient alienos, deliros, Firm. math. 3, 6. – c) der physischen Beschaffenheit nach fremdartig, widrig, fit quoque, ut (nebula) in nostrum cum venit denique caelum, corrumpat reddatque sui simile atque alienum (uns widrig), Lucr.: alienus odor opplet nares, Varr. – neutr. plur. aliena subst., das Fremdartige, der fremdartige Stoff (= das aus der Mischung fremdartiger Bestandteile entstandene Trübe des Weines), Hor. sat. 2, 4, 57. – II) übtr.: a) v. Pers.: α) der Meinung, Ansicht nach einem andern gleichs. angehörig, von einem andern abhängig, nicht selbständig, nicht auf eigenen Füßen stehend (Ggstz. suus), in physicis totus alienus est, Cic. de fin. 1, 17. – β) der Gesinnung, Denkart, Neigung u. Lebensart nach einer Person od. Sache fremd, entfremdet, abgeneigt, nicht befreundet, feindselig, verfeindet, gegen sie ungünstig gestimmt, gleichgültig (Ggstz. amicus, familiaris, coniunctus), voluntates populi, Cic.: homo, Cic.: ex alienissimis sociis amicissimos reddere, Cic.: neque solum illis aliena mens erat, nicht bloß bei jenen herrschte eine feindselige Gesinnung, Sall. – m. ab u. Abl., alienus ab alqo od. ab alqa re animus, Cic.: si est a me alienior, Cic.: homo non alienus a litteris, ein des Schriftwesens nicht unkundiger (im Schriftwesen nicht unbewanderter) Mann (zugleich mit dem Doppelsinn: ein dem Brieftragen nicht fremder M.), Cic.: numquam a poëtice alienus fui, Plin. ep. – m. Dat., alienus alci animus (Ggstz. animus in alqm pronior), Tac.: ambitioni alienus Ggstz. familiaris otio et litteris), Sen.: domus his aliena malis, solcherlei Ränken (Getreibe) abgeneigt, Hor. – m. Genet. (s. die Auslgg. zu Ov. fast. 1, 196), domus non aliena consilii, dem Pl. nicht fremd, dem Pl. befreundet, Sall.: ioci non alienus, kein Feind vom Scherz, Ov. – subst., vel alienissimus rusticae vitae, auch der abgesagteste Feind des Landlebens, Col. 3, 21, 3. – b) v. Lebl. (konkr. u. abstr. Ggstdn.), fremd, fremdartig, dem eigenen Wesen od. der Beschaffenheit, dem Zustande, dem Zwecke, den Verhältnissen nicht entsprechend, widerstrebend, ungewohnt, ungeeignet, ungehörig. unpassend, unangemessen, unzuträglich, nachteilig, mit etw. unvereinbar, α) absol.: malis ridere alienis, mit verstellten Mienen, mephistophelesartig, höhnisch lachen, Hor. sat. 2, 3, 72 (u. dazu Krüger u. Fritzsche): alieno gaudia vultu semper erant, das Weinen war dir näher als das Lachen, Val. Flacc. 8, 164. – hanc rem tractare non alieno loco videor, Quint. – alieno loco (Gelände) proelium committere, Caes. – alienā, alieniore aetate, Plaut. u. Ter.: alieno tempore, zur Unzeit, Cic. u. Liv. (Ggstz. suo tempore, Varr.). – suo alienoque Marte pugnare, nach gewohnter u. ungewohnter Art, Liv. – aliena verba, uneigentliche (Ggstz. propria). Cic.; u. verb. translata et aliena verba, Cic. (vgl. Cic. de or. 3, 157 u. or. 80): cetera ex prosae orationis usu alieniora praetermisimus, Gell. – u. non alienum est m. folg. Infinit., es ist nicht unzweckmäßig, unzuträglich (s. Heusinger Cic. off. 1, 8), sponte vomere non alienum est, Cels.: u. so sed non alienum est (es ist nicht ungehörig, ungeeignet) rationem huius verbi faciendi Zenonis exponere, Cic.: non alienum esse videtur proponere de etc., Caes.: cuius victoriae non alienum videtur quale praemium sit tributum docere, Nep.: non alienum esse arbitror breviter explicare, quae mihi sit ratio etc., Cic. – neutr. plur. subst. = nicht zur Sache Gehöriges, Fremdartiges, Ungehöriges, aliena ac nihil profutura petere, Sall.: aliena dicere (Ggstz. dicere quod causae prosit), Cic.: aliena loqui, Ungehöriges schwatzen, Unsinn reden (v. Wahnsinnigen). Cels. u. Ov. – β) m. ab u. Abl.: navigationis labor alienus non ab aetate solum nostra, verum etiam a dignitate, Cic.: dolor (est) motus asper in corpore alienus a sensibus, dem Gefühle widerstrebend, Cic.: sententia non crudelis, sed aliena a re publica nostra, Sall. – γ) m. bl. Abl.: aut suā personā aut tempore alienum, Cic.: alienum sibi videri dignitate imperii, Cic.: illud autem alterum alienum esse existimatione meā Cibyratas imperio meo publice venari, Cic.: indignum et alienum maiestate populi Romani videtur m. folg. Akk. u. Infin., Val. Max. – δ) m. Dat.: cibi stomacho non alieni (nicht unzuträgliche), Cels.: alienissimo sibi loco, contra opportunissimo hostibus conflixit, Nep.: exemplum temporibus suis accommodatissimum, meis alienissimum rationibus, Cic.: quod maxime huic causae est alienum, Cic. – u. zugl. m. folg. Infin., moveri et ambulare nisi sanis alienum est, Cels.: non putavi alienum esse meis institutis haec ad te scribere, Cic. – ε) m. Genet, (s. die Auslegg. zu Ov. fast. 1, 196), aliarum rerum aliena, unvereinbar mit andern Erscheinungen, beispiellos, Lucr.: omnia quae essent aliena firmae et constantis assensionis a virtute sapientiaque removit, Cic. – u. zugl. m. folg. Infin., quis alienum putet eius esse dignitatis, quam mihi quisque tribuit, quid in omni munere vitae optimum et verissimum sit exquirere, Cic. – ζ) m. ad u. Akk.: nihil mihi turpius apud homines fuisset, neque vero ad istam ipsam ἀσφάλειαν quicquam alienius (zweckwidriger), Cic. ad Att. 2, 19, 4: ad committendum proelium alienum esse tempus arbitratus, Caes. b.G. 4, 34, 2: omnium autem rerum nec aptius est quicquam ad opes tuendas quam diligi, nec alienius quam timeri, Cic. de off. 2, 23.

    lateinisch-deutsches > alienus [1]

  • 6 effuse

    effūsē, Adv. m. Compar. u. Superl. (effusus), I) weit verbreitet, weit auseinander, weit umher, weit hin, agrum eff. vastare, Liv.: dah. ohne Ordnung, nicht in Reih und Glied, ire, Sall.: sequi fugientes, Liv.: fugere, Liv.: effusius praedari, Liv. – II) übtr.: 1) verschwenderisch, in großer Fülle, non pauca suis adiutoribus large effuseque donare, Cic.: affluxere omnis aetas effusius, Tac. – 2) ausgelassen, unmäßig, maßlos, exsultare, Cic.: excipere effusius, mit ziemlich großem Beifall, Suet.: effusius flere, Curt.: effusissime flere, Sen.: diligere effusissime, Plin. ep.

    lateinisch-deutsches > effuse

  • 7 libere

    līberē, Adv. (1. liber), I) frei, nicht sklavisch, educere (erziehen), Ter. Andr. 911. – II) übtr.: 1) im allg., frei, ungebunden, uneingeschränkt, ungehindert, praedari, Caes.: vivere libere, Cic., liberius, zu ausschweifend, Nep.: libere respirare, Cic. – 2) insbes.: a) freiwillig, aus freien Stücken, ipsaque tellus omnia liberius nullo poscente ferebat, Verg. georg. 1, 127. – b) frei = freimütig, furchtlos, herzhaft, dicere, Cic.: liberius loqui, Cic.: liberius maledicere, Hor.

    lateinisch-deutsches > libere

  • 8 praedo [1]

    1. praedo, āvī, ātum, āre = praedor (s. Prisc. 8, 29), festina praedare, Itala Isai. 8, 3: ex agris finitimorum praedare soliti, Iustin. 23, 1, 10 Jeep (Seck will nach den codd. praedari): praedavit omnes filios Tharsis, Vulg. Iudith 2, 13: im Passiv, mihi videtur praeda praedatum irier, mir scheint's, als ob die Beute wieder zur Beute wird, Plaut. rud. 1242: terra direptione praedabitur, Vulg. Isai. 24, 3. – Partiz. subst., praedātum, ī, n., das Erbeutete, die Beute, Vopisc. Prob. 8, 3.

    lateinisch-deutsches > praedo [1]

  • 9 praedor

    praedor, ātus sum, āri (praeda), I) intr. Beute machen, Beute machend plündern, -rauben, A) eig., vom Krieger u. Jäger od. jagenden Tiere, in terram exire praedatum, Nep.: praedatum extra fines exisse in agrum Latinum Hernicumque, Liv.: milites praedantes, Caes.: classis multis locis praedata, Tac. – v. Tieren, praedari lupos iussit, Verg.: alia (animalia) dentibus praedantur, alia unguibus, Plin. – B) übtr., Beute machen – übh. Räubereien ausüben, sich bereichern, Gewinn ziehen, in bonis alienis, in bonis aratorum, Cic.: in insulis cultorum egentibus, Liv.: apud Mamertinos, Cic.: de aratorum bonis, Cic.: ex alieno, Liv.: ex fortunis alienis, Liv.: ex hereditate, Cic.: ex alterius inscitia (des anderen Unwissenheit benutzend), Cic.: u. so ex alcis necessitate, Lact.: spes rapiendi atque praedandi, Cic. – II) tr.: A) Beute machend plündern, -berauben, brandschatzen, Italiae calles et pastorum stabula, *Cic. Sest. 12 Halm u. Kays.: socios magis quam hostes, Tac. ann. 12, 49: maria, Seeräuberei treiben, Lact. 7, 17, 9. – B) als Beute (Fang) wegführen, erbeuten, wegfangen, 1) eig.: Hylam, Petron.: pisces calamo, Prop.: ovem unam, v. Wolf, Ov. – 2) übtr.: a) alqm, an jmd. einen Fang tun, quae me nuper praedata puella est, Ov. am. 1, 3, 1. – b) alqd, gleichsam als gute Beute an sich reißen, entreißen, amores alcis (jmds. Geliebte), Ov.: singula de nobis anni praedantur euntes, Hor. – / praedor als Passiv, s. 1. praedo.

    lateinisch-deutsches > praedor

  • 10 Beute

    Beute, praeda (jede B., die man im Kriege macht u. wegführt, zunächst Vieh u. Menschen [vollst. praeda bellica]; auch uneig. = Raub, Gewinn, dah. verb. quaestus praedaque). – rapina (Raub, geraubtes Gut). – manubiae (zunächst das aus der Beute gelöste Geld; dann der Anteil des Feldherrn an der Beute). – mit B. beladen, s. beutebeladen. – zur B. gehören, ex praeda esse: B. machen, praedari; praedam od. praedas facere; praedam od. praedas agere (an Menschen u. Vieh, auch mit dem Zus. hominum pecorumque): von jmd. B. machen, praedam facere ab alqo; praedam capere de alqo: große, reiche B. machen, magnā praedā potiri; magnas praedas facere, von jmd., ab alqo (dieses auch = von jmd. reichlichen Gewinn ziehen): auf Beute ausgehen, ausziehen, praedatum exire: jmdm. zur Beute werden, alqd praedae od. in praedam alci cedit: die B. jmds. sein, alci praedae esse: jmdm. eine gewisse Beute sein, certam alci esse praedam. beutebeladen, praedā onustus. – praedā plenus, plenissimus (mit Beute reichlich versehen). – praedā gravis (beuteschwer). – Beutegeld, a) als erbeutetes Geld: pecunia praedata. – b) als aus der Beute gelöstes Geld (Erlös der Beute): manubiae; od. umschr. pecunia ex venditione praedae redacta; pecunia ex praeda vendita contracta; pecunia, quae ex venditione praedae percepta est.

    deutsch-lateinisches > Beute

  • 11 plündern

    plündern, I) v. tr. = ausplündern, w. s. – II) v. intr. (von Soldaten): praedari.

    deutsch-lateinisches > plündern

  • 12 rauben

    rauben, I) v. intr.rapere. rapinas facere. latrocinari (als Straßenräuber). – praedari (als Beutemacher übh.). – rauben und plündern (im Kriege), agere et ferre. – II) v. tr.rapere. – jmdm. etwas r., s. berauben.

    deutsch-lateinisches > rauben

  • 13 ungehindert

    ungehindert, non impeditus. expeditus (frei von Schwierigkeiten). – liber (frei, ungehemmt, z.B. cursus: u. conquestus). Adv. sine mora (ohne Verzug). – libere (frei, ungebunden, z.B. praedari, turrim incendere). – libero cursu (in freiem Laufe).

    deutsch-lateinisches > ungehindert

  • 14 alienus

    1. aliēnus, a, um (alius), Adi. m. Compar. u. Superl., in vielen Bedeutungen dem gr. ἀλλότριος entsprechend (vgl. Passows gr. Wörterb. in v.), einem andern, gehörig, -eigen, fremd (Ggstz. meus, tuus, suus, proprius), I) eig.: 1) im allg.: puer, Ter.: servus, Quint.: coniunx, Hor.: aedes (Plur.), Ter.: domus, Cic.: pecuniae, Cic.: aes alienum, fremdes, entlehntes Geld, Schulden (s. aes no. II, B, 2, a), Cic.: nomina, fremde, von andern gemachte Schulden, Sall.: mos, Ter.: opes, Cic.: pavor, fremde, d.i. der andern Furcht, Liv.: aber metu alieno, aus Furcht vor andern, Ter.: alienis pedibus ambulare, Plin.: edicta alieno formare ingenio, Suet.: cum aliena est oratio, wenn ein anderer das Wort hat, Plaut.: alienis mensibus aestas, in fremden Monaten (d.i. in den Wintermonaten), Verg. – sternitur infelix alieno vulnere, durch die einem andern zugedachte Wunde, Verg. – m. Dat., sacerdotium genti conditoris haud alienum, Liv. 1, 20, 3. – subst., aliēnum, ī, n., a) fremdes Gut od. Eigentum (Ggstz. suum), alieni appetens, sui profusus, Sall.: largiri ex alieno, auf anderer Kosten Freigebigkeit üben, Cic., de alieno, Liv. u. Iustin.: ex alieno praedari, Liv. – b) f remder Grund u. Boden, in alieno aedificium exstruere, Cic.: furor aliena vastandi, Sen.: aliena pervadere molienti, fremdes Gebiet (im Ggstz. zum römischen), Amm. – c) fremde
    ————
    Angelegenheit, qui negat quicquam deos nec alieni curare nec sui? Cic. de div. 2, 104: u. so Plur. = fremde Angelegenheiten, fremde Interessen, aliena curare, Ter. heaut. 76: aliena diiudicare, ibid. 504. – 2) insbes.: a) jmdm. seiner Familie od. seiner Person od. seiner Heimat nach fremd, α) der Familie, Verwandtschaft od. Person nach fremd, fernstehend, jmd. nichts angehend, ihm nicht verwandt, nicht angehörig (Ggstz. meus, tuus, suus u. propinquus, affinis, sanguine coniunctus, amicus, familiaris, familiaris et necessarius), absol., ille si me alienus affinem volet, Ter.: heres alienior, Cic.: homines alienissimi, wildfremde, Cic. Phil. 10, 10. – m. Dat., non alienus sanguine regibus, Liv.: mihi non alienus, Fronto. – m. ab u. Abl., humani nihil a me alienum puto, Ter. heaut. 77: alienissimus a Clodio, Cic. – u. (wie ἀλλότριος) m. Genet. (s. Deder. Dict. 2, 5), non alieni generis sui, Dict.: non alienus Pelei, Dict. – subst., aliēnus, ī, m., der Fremde, cives potiores quam peregrini, propinqui quam alieni, Cic.: in longinquos in propinquos, in alienos in suos irruebat, Cic.: neu malis alienos adiungere, quam sanguine coniunctos retinere, Sall.: etiam alienissimis in capitis periculis amicissimorum officia et studia praestamus, Cic.: se suaque omnia alienissimis crediderunt, wildfremden Leuten, Caes. b.G. 6, 31, 4. – β) der Heimat nach jmdm. fremd, ausländisch, Graeca nomina aut aliena, Plin.:
    ————
    arbor ex alieno petita orbe, Plin.: domi atque in patria mallem, quam in externis atque alienis locis, Cic. – v. Pers. subst., aliēnus, ī, m., der Fremde, der Ausländer, tot linguae, tanta loquendi varietas, ut externus alieno paene non sit hominis vice, Plin.: hic apud me cenant alieni novem, Plaut. – b) dem Körper od. dem Geiste fremd, entfremdet, α) dem Körper, abgestorben quantum eius (ossis) alienum est, Scrib. 201. – β) dem Geiste, verwirrt, verrückt, facient alienos, deliros, Firm. math. 3, 6. – c) der physischen Beschaffenheit nach fremdartig, widrig, fit quoque, ut (nebula) in nostrum cum venit denique caelum, corrumpat reddatque sui simile atque alienum (uns widrig), Lucr.: alienus odor opplet nares, Varr. – neutr. plur. aliena subst., das Fremdartige, der fremdartige Stoff (= das aus der Mischung fremdartiger Bestandteile entstandene Trübe des Weines), Hor. sat. 2, 4, 57. – II) übtr.: a) v. Pers.: α) der Meinung, Ansicht nach einem andern gleichs. angehörig, von einem andern abhängig, nicht selbständig, nicht auf eigenen Füßen stehend (Ggstz. suus), in physicis totus alienus est, Cic. de fin. 1, 17. – β) der Gesinnung, Denkart, Neigung u. Lebensart nach einer Person od. Sache fremd, entfremdet, abgeneigt, nicht befreundet, feindselig, verfeindet, gegen sie ungünstig gestimmt, gleichgültig (Ggstz. amicus, familiaris, coniunctus), voluntates populi, Cic.: homo,
    ————
    Cic.: ex alienissimis sociis amicissimos reddere, Cic.: neque solum illis aliena mens erat, nicht bloß bei jenen herrschte eine feindselige Gesinnung, Sall. – m. ab u. Abl., alienus ab alqo od. ab alqa re animus, Cic.: si est a me alienior, Cic.: homo non alienus a litteris, ein des Schriftwesens nicht unkundiger (im Schriftwesen nicht unbewanderter) Mann (zugleich mit dem Doppelsinn: ein dem Brieftragen nicht fremder M.), Cic.: numquam a poëtice alienus fui, Plin. ep. – m. Dat., alienus alci animus (Ggstz. animus in alqm pronior), Tac.: ambitioni alienus Ggstz. familiaris otio et litteris), Sen.: domus his aliena malis, solcherlei Ränken (Getreibe) abgeneigt, Hor. – m. Genet. (s. die Auslgg. zu Ov. fast. 1, 196), domus non aliena consilii, dem Pl. nicht fremd, dem Pl. befreundet, Sall.: ioci non alienus, kein Feind vom Scherz, Ov. – subst., vel alienissimus rusticae vitae, auch der abgesagteste Feind des Landlebens, Col. 3, 21, 3. – b) v. Lebl. (konkr. u. abstr. Ggstdn.), fremd, fremdartig, dem eigenen Wesen od. der Beschaffenheit, dem Zustande, dem Zwecke, den Verhältnissen nicht entsprechend, widerstrebend, ungewohnt, ungeeignet, ungehörig. unpassend, unangemessen, unzuträglich, nachteilig, mit etw. unvereinbar, α) absol.: malis ridere alienis, mit verstellten Mienen, mephistophelesartig, höhnisch lachen, Hor. sat. 2, 3, 72 (u. dazu Krüger u. Fritzsche): ali-
    ————
    eno gaudia vultu semper erant, das Weinen war dir näher als das Lachen, Val. Flacc. 8, 164. – hanc rem tractare non alieno loco videor, Quint. – alieno loco (Gelände) proelium committere, Caes. – alienā, alieniore aetate, Plaut. u. Ter.: alieno tempore, zur Unzeit, Cic. u. Liv. (Ggstz. suo tempore, Varr.). – suo alienoque Marte pugnare, nach gewohnter u. ungewohnter Art, Liv. – aliena verba, uneigentliche (Ggstz. propria). Cic.; u. verb. translata et aliena verba, Cic. (vgl. Cic. de or. 3, 157 u. or. 80): cetera ex prosae orationis usu alieniora praetermisimus, Gell. – u. non alienum est m. folg. Infinit., es ist nicht unzweckmäßig, unzuträglich (s. Heusinger Cic. off. 1, 8), sponte vomere non alienum est, Cels.: u. so sed non alienum est (es ist nicht ungehörig, ungeeignet) rationem huius verbi faciendi Zenonis exponere, Cic.: non alienum esse videtur proponere de etc., Caes.: cuius victoriae non alienum videtur quale praemium sit tributum docere, Nep.: non alienum esse arbitror breviter explicare, quae mihi sit ratio etc., Cic. – neutr. plur. subst. = nicht zur Sache Gehöriges, Fremdartiges, Ungehöriges, aliena ac nihil profutura petere, Sall.: aliena dicere (Ggstz. dicere quod causae prosit), Cic.: aliena loqui, Ungehöriges schwatzen, Unsinn reden (v. Wahnsinnigen). Cels. u. Ov. – β) m. ab u. Abl.: navigationis labor alienus non ab aetate solum nostra, verum etiam a dignitate, Cic.: dolor
    ————
    (est) motus asper in corpore alienus a sensibus, dem Gefühle widerstrebend, Cic.: sententia non crudelis, sed aliena a re publica nostra, Sall. – γ) m. bl. Abl.: aut suā personā aut tempore alienum, Cic.: alienum sibi videri dignitate imperii, Cic.: illud autem alterum alienum esse existimatione meā Cibyratas imperio meo publice venari, Cic.: indignum et alienum maiestate populi Romani videtur m. folg. Akk. u. Infin., Val. Max. – δ) m. Dat.: cibi stomacho non alieni (nicht unzuträgliche), Cels.: alienissimo sibi loco, contra opportunissimo hostibus conflixit, Nep.: exemplum temporibus suis accommodatissimum, meis alienissimum rationibus, Cic.: quod maxime huic causae est alienum, Cic. – u. zugl. m. folg. Infin., moveri et ambulare nisi sanis alienum est, Cels.: non putavi alienum esse meis institutis haec ad te scribere, Cic. – ε) m. Genet, (s. die Auslegg. zu Ov. fast. 1, 196), aliarum rerum aliena, unvereinbar mit andern Erscheinungen, beispiellos, Lucr.: omnia quae essent aliena firmae et constantis assensionis a virtute sapientiaque removit, Cic. – u. zugl. m. folg. Infin., quis alienum putet eius esse dignitatis, quam mihi quisque tribuit, quid in omni munere vitae optimum et verissimum sit exquirere, Cic. – ζ) m. ad u. Akk.: nihil mihi turpius apud homines fuisset, neque vero ad istam ipsam ἀσφάλειαν quicquam alienius (zweckwidriger), Cic. ad Att. 2, 19, 4: ad committendum
    ————
    proelium alienum esse tempus arbitratus, Caes. b.G. 4, 34, 2: omnium autem rerum nec aptius est quicquam ad opes tuendas quam diligi, nec alienius quam timeri, Cic. de off. 2, 23.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > alienus

  • 15 effuse

    effūsē, Adv. m. Compar. u. Superl. (effusus), I) weit verbreitet, weit auseinander, weit umher, weit hin, agrum eff. vastare, Liv.: dah. ohne Ordnung, nicht in Reih und Glied, ire, Sall.: sequi fugientes, Liv.: fugere, Liv.: effusius praedari, Liv. – II) übtr.: 1) verschwenderisch, in großer Fülle, non pauca suis adiutoribus large effuseque donare, Cic.: affluxere omnis aetas effusius, Tac. – 2) ausgelassen, unmäßig, maßlos, exsultare, Cic.: excipere effusius, mit ziemlich großem Beifall, Suet.: effusius flere, Curt.: effusissime flere, Sen.: diligere effusissime, Plin. ep.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > effuse

  • 16 libere

    līberē, Adv. (1. liber), I) frei, nicht sklavisch, educere (erziehen), Ter. Andr. 911. – II) übtr.: 1) im allg., frei, ungebunden, uneingeschränkt, ungehindert, praedari, Caes.: vivere libere, Cic., liberius, zu ausschweifend, Nep.: libere respirare, Cic. – 2) insbes.: a) freiwillig, aus freien Stücken, ipsaque tellus omnia liberius nullo poscente ferebat, Verg. georg. 1, 127. – b) frei = freimütig, furchtlos, herzhaft, dicere, Cic.: liberius loqui, Cic.: liberius maledicere, Hor.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > libere

  • 17 praedo

    1. praedo, āvī, ātum, āre = praedor (s. Prisc. 8, 29), festina praedare, Itala Isai. 8, 3: ex agris finitimorum praedare soliti, Iustin. 23, 1, 10 Jeep (Seck will nach den codd. praedari): praedavit omnes filios Tharsis, Vulg. Iudith 2, 13: im Passiv, mihi videtur praeda praedatum irier, mir scheint's, als ob die Beute wieder zur Beute wird, Plaut. rud. 1242: terra direptione praedabitur, Vulg. Isai. 24, 3. – Partiz. subst., praedātum, ī, n., das Erbeutete, die Beute, Vopisc. Prob. 8, 3.
    ————————
    2. praedo, ōnis, m. (praeda), der Beutemacher, der Plünderer, Räuber, verächtlich ein Schnapphahn, I) eig.: urbis, Cic.: maritimi, Seeräuber, Nep. u. (Ggstz. praedones terrestres) Liv.: praedo maritus, der G., der sie geraubt (v. Pluto), Ov.: praedonum dux, Cic. – II) übtr., v. den Drohnen (fuci), Colum.: v. Habicht, Mart.: v. Perf., die anderer Vermögen an sich ziehen, ICt.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > praedo

  • 18 praedor

    praedor, ātus sum, āri (praeda), I) intr. Beute machen, Beute machend plündern, -rauben, A) eig., vom Krieger u. Jäger od. jagenden Tiere, in terram exire praedatum, Nep.: praedatum extra fines exisse in agrum Latinum Hernicumque, Liv.: milites praedantes, Caes.: classis multis locis praedata, Tac. – v. Tieren, praedari lupos iussit, Verg.: alia (animalia) dentibus praedantur, alia unguibus, Plin. – B) übtr., Beute machen – übh. Räubereien ausüben, sich bereichern, Gewinn ziehen, in bonis alienis, in bonis aratorum, Cic.: in insulis cultorum egentibus, Liv.: apud Mamertinos, Cic.: de aratorum bonis, Cic.: ex alieno, Liv.: ex fortunis alienis, Liv.: ex hereditate, Cic.: ex alterius inscitia (des anderen Unwissenheit benutzend), Cic.: u. so ex alcis necessitate, Lact.: spes rapiendi atque praedandi, Cic. – II) tr.: A) Beute machend plündern, -berauben, brandschatzen, Italiae calles et pastorum stabula, *Cic. Sest. 12 Halm u. Kays.: socios magis quam hostes, Tac. ann. 12, 49: maria, Seeräuberei treiben, Lact. 7, 17, 9. – B) als Beute (Fang) wegführen, erbeuten, wegfangen, 1) eig.: Hylam, Petron.: pisces calamo, Prop.: ovem unam, v. Wolf, Ov. – 2) übtr.: a) alqm, an jmd. einen Fang tun, quae me nuper praedata puella est, Ov. am. 1, 3, 1. – b) alqd, gleichsam als gute Beute an sich reißen, entreißen, amores alcis (jmds. Geliebte),
    ————
    Ov.: singula de nobis anni praedantur euntes, Hor. – praedor als Passiv, s. 1. praedo.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > praedor

  • 19 callis

        callis is, m and f    [1 CEL-, CER-], a stony footway, foot-path, mountain-path, pass, defile: inviis callibus, L.: angustus, V.: suum servare cal<*>em, O.: deviae, L.: vix singulis pervii, Cu.—A mountain-pasturage, alp: Italiae callīs praedari: per occultos calles, V.
    * * *
    rough/stony track, path; moorland/mountain pasture; mountain pass/defile (L+S)

    Latin-English dictionary > callis

  • 20 effūsē

        effūsē adv. with comp.    [effusus], far spread, in disorder, at random: ire, S.: fugientes, L.: sequi, L.: effusius praedari, L. — Fig., profusely, lavishly, extravagantly: donare: vivere: animus exsultat: hospitiis effusius indulgere, Ta.
    * * *
    effusius, effusissime ADV
    over a wide area, extensively; freely, in a disorderly manner; lavishly

    Latin-English dictionary > effūsē

См. также в других словарях:

  • praedari — index plunder, prey Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • prédateur — prédateur, trice [ predatɶr, tris ] n. m. et adj. • 1547; lat. prædator, de præda « proie » 1 ♦ Vx Pillard, homme qui vit de rapines, de butin. 2 ♦ (1913) Animal qui se nourrit de proies, et par ext. Végétal qui se développe aux dépens d un autre …   Encyclopédie Universelle

  • prédatrice — ● prédateur, prédatrice adjectif (latin praedator, de praedari, piller) Se dit des espèces animales qui se nourrissent de proies vivantes. ● prédateur, prédatrice (synonymes) adjectif (latin praedator, de praedari, piller) Se dit des espèces… …   Encyclopédie Universelle

  • prear — (del lat. «praedāri»; ant.) tr. *Apresar o *saquear. * * * prear. (Del lat. praedāri). tr. ant. Apresar, saquear, robar …   Enciclopedia Universal

  • Depredate — Dep re*date, v. t. [imp. & p. p. {Depredated}; p. pr. & vb. n. {Depredating}.] [L. depraedatus, p. p. of depraedari to plunder; de + praedari to plunder, praeda plunder, prey. See {Prey}.] To subject to plunder and pillage; to despoil; to lay… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Depredated — Depredate Dep re*date, v. t. [imp. & p. p. {Depredated}; p. pr. & vb. n. {Depredating}.] [L. depraedatus, p. p. of depraedari to plunder; de + praedari to plunder, praeda plunder, prey. See {Prey}.] To subject to plunder and pillage; to despoil;… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Depredating — Depredate Dep re*date, v. t. [imp. & p. p. {Depredated}; p. pr. & vb. n. {Depredating}.] [L. depraedatus, p. p. of depraedari to plunder; de + praedari to plunder, praeda plunder, prey. See {Prey}.] To subject to plunder and pillage; to despoil;… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Predation — Pre*da tion, n. [L. praedatio, fr. praedari to plunder.] The act of pillaging. E. Hall. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Predatory — Pred a*to*ry, a. [L. praedatorius, fr. praedari to plunder, fr. praeda prey. See {Prey}.] 1. Characterized by plundering; practicing rapine; plundering; pillaging; as, a predatory excursion; a predatory party. A predatory war. Macaulay. [1913… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Prede — Prede, v. i. [L. praedari. See {Prey}.] To prey; to plunder. [Obs.] Holinshed. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Prey — Prey, v. i. [imp. & p. p. {Preyed}; p. pr. & vb. n. {Preying}.] [OF. preier, preer, L. praedari, fr. praeda. See {Prey}, n.] To take booty; to gather spoil; to ravage; to take food by violence. [1913 Webster] More pity that the eagle should be… …   The Collaborative International Dictionary of English

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»