Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

prŏbābĭlis

  • 1 probabilis

    prŏbābĭlis, e [probo] [st1]1 [-] probable, vraisemblable.    - probabilis ratio, Cic. Off. 1, 8: raison plausible.    - id conjectura probabile est, Cic. Tusc. 4, 2: la conjecture permet de le croire.    - probabilius id, quod dicam, videtur, Gell. 1, 25: ce que je vais dire paraît plus vraisemblable.    - cur non probabilius videatur ut... Gell. 3, 19: pourquoi ne semblerait-il pas plus croyable que...    - cf. Cic. Inv. 1, 46 ; Par. 1; Fin. 5, 76.    - probabilia sequi, Cic. Tusc. 2, 5: suivre les probabilités, s'en tenir aux probabilités. [st1]2 [-] digne d'approbation, louable, recommandable, estimable.    - probabilis orator, Cic. Br. 263: orateur estimable.    - ingenium probabile, Cic. Br. 180: talent honorable.    - probabilior, Cic. de Or. 2, 153.
    * * *
    prŏbābĭlis, e [probo] [st1]1 [-] probable, vraisemblable.    - probabilis ratio, Cic. Off. 1, 8: raison plausible.    - id conjectura probabile est, Cic. Tusc. 4, 2: la conjecture permet de le croire.    - probabilius id, quod dicam, videtur, Gell. 1, 25: ce que je vais dire paraît plus vraisemblable.    - cur non probabilius videatur ut... Gell. 3, 19: pourquoi ne semblerait-il pas plus croyable que...    - cf. Cic. Inv. 1, 46 ; Par. 1; Fin. 5, 76.    - probabilia sequi, Cic. Tusc. 2, 5: suivre les probabilités, s'en tenir aux probabilités. [st1]2 [-] digne d'approbation, louable, recommandable, estimable.    - probabilis orator, Cic. Br. 263: orateur estimable.    - ingenium probabile, Cic. Br. 180: talent honorable.    - probabilior, Cic. de Or. 2, 153.
    * * *
        Probabilis, et hoc probabile, pen. corr. Cic. Qu'on peult prouver estre vray, Vray semblable, Probable.
    \
        Probabilis re aliqua. Cic. Louable, Digne de louange à cause de quelque chose.
    \
        Non est probabile. Cic. Il n'est pas aisé à prouver.

    Dictionarium latinogallicum > probabilis

  • 2 probabilis

    prŏbābĭlis, e, adj. [id.].
    I.
    Lit., that may be assumed, believed, or proved; likely, credible, probable (class.):

    probabile est id, quod fere fieri solet, aut quod in opinione positum est, aut quod habet in se ad haec quandam similitudinem, sive id falsum est, sive verum,

    Cic. Inv. 1, 29, 46:

    quae probabilia videantur,

    id. Fin. 5, 26, 76:

    est enim in his rebus aliquid probabile,

    id. ib. 3, 17, 58; id. Ac. 2, 11, 33; 2, 63, 154:

    nihil est tam incredibile, quod non dicendo fiat probabile, id. Par. praef. 1: ratio,

    id. Off. 1, 3, 8:

    conjectura et ratio,

    id. Div. 2, 6, 16:

    probabilis et prope vera disputatio,

    id. de Or. 1, 56, 240:

    causa,

    id. Verr. 2, 5, 67, § 173:

    mendacium,

    Liv. 40, 29:

    Causae,

    Tac. A. 6, 14.—
    II. A.
    Of persons:

    C. Licinius probabilis orator: jam vero etiam probatus,

    Cic. Brut. 76, 263:

    voce peracutā atque magnā, nec alia re ulla probabilis,

    id. ib. 68, 241:

    discipulus,

    id. de Or. 1, 28, 129:

    jucundior et probabilior populo orator,

    id. ib. 2, 36, 153; Nep. Cat. 3, 1.—
    B.
    Of things concr. and abstr.:

    materia,

    Cic. Fam. 3, 6, 18:

    nomen,

    id. Caec. 25, 71:

    boves non minus probabiles animis, quam corporibus,

    Col. 6, 1, 2:

    aqua maxime probabilis,

    Plin. 31, 3, 23, § 38:

    gustus,

    Col. 3, 2, 24:

    soli et caeli qualitas,

    id. ib. 3, 1, 10:

    rosa nec odore, nec specie probabilis,

    Plin. 21, 4, 10, § 18:

    genus orationis,

    Cic. Part. 6, 19; Liv. 2, 13:

    mores,

    Col. 6, 2, 14:

    vir ingenio sane probabili,

    Cic. Brut. 48, 180.—Hence, adv.: prŏ-bābĭlĭter.
    A.
    Probably, credibly (class.):

    rem breviter exponere et probabiliter,

    Cic. Or. 35, 122:

    rationem reddere,

    id. Fin. 3, 17, 58:

    dicere,

    id. de Or. 2, 82, 337:

    multa probabiliter argumentatus,

    Liv. 33, 28:

    justius et probabilius accusare,

    Cic. Inv. 2, 46, 136:

    defendere,

    Liv. 42, 48.—
    B.
    Laudably, fitly, well (post-Aug.):

    consulatum gerere,

    Vell. 2, 46, 4:

    eleganter et probabiliter hoc dictum est,

    Gell. 9, 16, 6:

    recte et probabiliter dici,

    id. 1, 16, 9.— Comp.:

    probabilius Lutatius,

    Val. Max. 2, 8, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > probabilis

  • 3 probabilis

    probābilis, e (probo), I) beifallswert, anerkennenswert, gefällig, tauglich, ganz erträglich, a) physisch: aqua, Plin.: gustus, Colum.: boves non minus probabiles animis quam corporibus, Colum. – b) geistig: orator, Cic. u. Nep.: orator probabilior, Cic.: discipulus, Cic.: ingenium, Cic.: genus dicendi, Cic. – II) annehmlich, glaublich, wahrscheinlich, ratio, Cic.: coniectura, Cic.: causa, Liv.: mendacium, Liv.: species honestatis neque probabilis nec satis idonea, Cic.: probabilius videtur m. folg. ut u. Konj., Gell. 3, 19, 4.

    lateinisch-deutsches > probabilis

  • 4 probabilis

    probābilis, e (probo), I) beifallswert, anerkennenswert, gefällig, tauglich, ganz erträglich, a) physisch: aqua, Plin.: gustus, Colum.: boves non minus probabiles animis quam corporibus, Colum. – b) geistig: orator, Cic. u. Nep.: orator probabilior, Cic.: discipulus, Cic.: ingenium, Cic.: genus dicendi, Cic. – II) annehmlich, glaublich, wahrscheinlich, ratio, Cic.: coniectura, Cic.: causa, Liv.: mendacium, Liv.: species honestatis neque probabilis nec satis idonea, Cic.: probabilius videtur m. folg. ut u. Konj., Gell. 3, 19, 4.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > probabilis

  • 5 probabilis

    probābilis, e [ probo ]
    1) достойный одобрения, порядочный, изрядный, неплохой (orator, ingenium C)
    2) приемлемый, внушающий доверие, возможный, вероятный, правдоподобный ( res C)

    Латинско-русский словарь > probabilis

  • 6 probābilis

        probābilis e, adj. with comp.    [probo], worthy of approval, pleasing, agreeable, acceptable, commendable, laudable, good, fit: orator: discipulus: probabilior populo orator: causa mihi: nomen: quod probabile erat, eam aetatem liberari, L.— To be believed, likely, credible, probable, plausible: quae probabilia videantur: dicendo fieri probabile: mendacium, L.: dubitabitur utrum sit probabilius, fuisse, etc., more likely.
    * * *
    probabile, probabilior -or -us, probabilissimus -a -um ADJ
    commendable/admirable; justifiable; plausible/credible/demonstratable; probable

    Latin-English dictionary > probābilis

  • 7 probabilis

    -is/e adj Bp
    probable

    Dictionarium Latino-Gallicum botanicae > probabilis

  • 8 probabilis

    (adi.) 1) достойный одобрения, дозволенный, справедливый (1. 7 § 13 D. 14, 6. 1. 3 § 6 D. 33, 1. 1. 1 § 12 D. 50, 13);

    sumtus probab. facere (1. 31 § 7 D. 3, 5. cf. 1. 11 C. 2, 19. 1. 27 § 2 D. 4, 8);

    iusta et probab. causa, достаточный повод (Gai. III. 160. 1. 3 § 11 D. 10, 4);

    probab. error (1. 5 D. 41, 10).

    2) честный, vita prob. (Vat. § 113);

    prob. sacerdotes (1 3 C. Th. 16, 1).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > probabilis

  • 9 probabilis

    , probabile (m = f,n)
      заслуживающий одобрения

    Dictionary Latin-Russian new > probabilis

  • 10 PROBABILIS (PROBABLE)

    вероятный, возможный, предполагаемый, правдоподобный. В «Комментарии к Порфирию» Боэций предлагает переводить термин как «правдоподобный» (а не как «разумно обоснованный»), считая, что во «Введении к „Категориям" Аристотеля» Порфирия, где анализируются пять сказуемых (род, вид, собственный, отличительный и привходящий признаки), о родах и видах можно говорить «более или менее вероятным способом, т. е. правдоподобно... Ведь тайны более глубокого учения отпугивают умы неопытных людей, поэтому введение должно быть таким, чтобы не превышать разумения начинающих» (Боэций. Комментарий к Порфирию // Боэций. Утешение философией. С. 29-30). Вероятным или правдоподобным считалось любое человеческое суждение сравнительно с Божественной мудростью. Фома Аквинский писал: «В процессе мышления, в котором никогда не бывает полной уверенности, некоторые оценки делаются с большей или меньшей степенью вероятности. Порой в ходе этого процесса утверждается не знание, а вера, т. е. предположение; происходит это из-за вероятностной природы суждений, от которых отправляется знание, поскольку рассудок мечется...от одной части противоречия к другой; топика, или диалектика, следует этому, так как диалектический силлогизм исходит из вероятностных предпосылок» (Thomas Aquinas. In lib. I An. Post. lect. 1).

    Латинский словарь средневековых философских терминов > PROBABILIS (PROBABLE)

  • 11 probabilitas

    prŏbābĭlĭtās, ātis, f. [probabilis] probabilité, vraisemblance. --- Cic. Fin. 3, 72 ; Ac. 2, 75.
    * * *
    prŏbābĭlĭtās, ātis, f. [probabilis] probabilité, vraisemblance. --- Cic. Fin. 3, 72 ; Ac. 2, 75.
    * * *
        Probabilitas, pen. corr. probabilitatis. Cic. Une grande couleur et apparence de verité, Probableté.

    Dictionarium latinogallicum > probabilitas

  • 12 probabiliter

    prŏbābĭlĭtĕr, adv. [probabilis] [st1]1 [-] avec probabilité, avec vraisemblance, d'une manière convaincante.    - crimen minime probabiliter defensum, Liv. 42, 48: accusation combattue par des raisons peu concluantes.    - Cic. Or. 35, 122; Fin. 3, 17, 58; de Or. 2, 82, 337; Liv. 33, 28; Cic. Inv. 2, 46, 136: defendere, Liv. 42, 48. [st1]2 [-] de manière à mériter l'approbation, convenablement, bien.    - probabiliter dictum est, Gell. 9, 16, 6: on a dit à la satisfaction de tous.    - Vell. 2, 46, 4; Gell. 1, 16, 9.    - compar. probabilius, Val. Max. 2, 8, 2.
    * * *
    prŏbābĭlĭtĕr, adv. [probabilis] [st1]1 [-] avec probabilité, avec vraisemblance, d'une manière convaincante.    - crimen minime probabiliter defensum, Liv. 42, 48: accusation combattue par des raisons peu concluantes.    - Cic. Or. 35, 122; Fin. 3, 17, 58; de Or. 2, 82, 337; Liv. 33, 28; Cic. Inv. 2, 46, 136: defendere, Liv. 42, 48. [st1]2 [-] de manière à mériter l'approbation, convenablement, bien.    - probabiliter dictum est, Gell. 9, 16, 6: on a dit à la satisfaction de tous.    - Vell. 2, 46, 4; Gell. 1, 16, 9.    - compar. probabilius, Val. Max. 2, 8, 2.
    * * *
        Probabiliter, pen. corr. Aduerbium. Cic. Probablement.
    \
        Dicere probabiliter. Cic. Plaider en sorte que ceulx qui nous escoutent trouvent bon ce que nous disons.
    \
        Illa cur eueniant, quis probabiliter dixerit? Cic. Qui est ce qui pourra monstrer par raisons, et prouver pourquoy ces choses adviennent?

    Dictionarium latinogallicum > probabiliter

  • 13 causa

    (арх. caussa), ae f. [ cado?]
    1)
    а) причина, повод, основание, побудительное начало (c. belli Cs; c. major, perspicua, probabilis C)
    cum causā C (non sine causa C, CC) — не без основания
    quā causā Pl, hac de causa O, quā de (или ex) causa и ob eam causam Cпо этой причине
    causam alicujus rei sustinere C — быть повинным в чём-л.
    quid causae est, quin...? H — в чём причина, что... не...?
    б) abl. causā по причине, для, ради, из-за
    2) извиняющее обстоятельство, предлог, отговорка (causas fingere O, invenire Ter, interserere и interponere Nep)
    4) дело, обстоятельства дела, положение дела
    aliquid non ad causam, sed ad voluntatem personasque dirigere VP — сводить что-л. не к (объективным) обстоятельствам дела, а к воле (отдельных) лиц
    5) дела, тж. польза, интересы ( rei publicae C)
    victrix c. и victa c. — см. placeo
    armis inferiores, non causa esse C — уступать в вооружении, но не по существу (не в главном)
    6) целевая причина, цель, смысл
    7) связь, отношения
    causam amicitiae habere cum aliquo Cs — быть в дружеских отношениях с кем-л.
    non alienum esse arbitror explicare, quae mihi sit ratio et c. cum Caesare C — считаю нелишним разъяснить, каков характер моих взаимоотношений с Цезарем
    8) тема, предмет (c. disserendi C)
    9) судебное дело, тяжба, процесс (privata, publica C)
    c. capitis C etc.уголовное дело
    causam obtinere (tenere, sustinere) Cвыиграть процесс
    causam dicere C — выступать на суде с защитой, вести дело
    10) мед. «случай», т. е. степень или вид болезни (c. levis, gravior L; c. tenuissima C)
    (тж. c. valetudinis Su) болезнь ( origo causae CC)

    Латинско-русский словарь > causa

  • 14 improbabilis

    im-probābilis, e
    негодный, не заслуживающий одобрения (rationes CC; argumentum PM)

    Латинско-русский словарь > improbabilis

  • 15 perprobabilis

    Латинско-русский словарь > perprobabilis

  • 16 probabilitas

    probābilitās, ātis f. [ probabilis ]
    правдоподобие, вероятность C

    Латинско-русский словарь > probabilitas

  • 17 probabiliter

    probābiliter [ probabilis ]
    1) достойным образом, похвально, хорошо ( consulatum gerĕre VP)
    2) правдоподобно, с большой степенью вероятия (rem exponĕre, dicĕre C)

    Латинско-русский словарь > probabiliter

  • 18 causa

    causa (von Cicero u. nach ihm noch von Vergil u. auch in Inschr. caussa geschr., s. Quint. 1, 7, 20; vgl. Osann Cic. de rep. 1, 6. p. 20), ae, f. (v. cūdo), der Fall, I) der veranlassende, die Veranlassung, der Anlaß, der Grund (Beweggrund), der Umstand, die Ursache, Quelle, Schuld von etw. (Ggstz. effecta u. facta, n. pl.; vgl. Cic. de fat. 34 die Definition von causa), a) übh.: causa parva, Ter., parvula, Caes.: magna, Cic., maior, Liv.: c. levis, gravis, Cic.: c. evidens (Ggstz. c. abdita od. obscura od. in obscuro posita), Cels.: c. perspicua (Ggstz. obscura), Cic.: c. externa, Cic.: c. iusta, iustior, Cic.: c. vera, Ter.: c. probabilis, Cic. – cum causa, mit (triftigem, stichhaltigem) Grund, Ggstz. sine causa, Cic.: non sine causa fieri, Cels. – qua de causa, Cic.: quibus de causis, Quint.: his de causis, Cic.: quacunque de causa, Cels.: aliquibus de causis, Cels.: gravi de causa, Cic.: iustis de causis, Cic. – qua ex causa, Cic.: quibus ex causis, Quint., od. ex quibus causis, Plin. ep.: u. ex hac causa, ex his causis, Cels. – ex alia causa, Cels.: nulla alia ex causa, Sen.: multis ex causis, ex pluribus causis, Quint.: obscura aliqua ex causa, Cic. – ob eam causam, Cic.: ob eas causas, Caes.: u. ob eandem causam, Liv.: ob quam causam u. quam ob causam, quas ob causas, Liv.: ob aliam causam, non ob aliam causam, Liv.: ob nullam aliam causam, nullam aliam ob causam, nullam ob aliam causam, Liv. (s. über die Verbindung mit ob übh. Fabri Liv. 24, 8, 5). – propter eam quam dixi causam, Cic. – mit Ang. wessen? wozu? durch Genet., selten (nicht bei Cic.) durch den Infin., od. durch ad mit Akk., c. adventus, Nep.: c. belli, Cic. u.a. (auch v. Pers., s. Fabri Liv. 21, 21, 2): c. criminis, Cic.: c. mortis, v. Pers., Cic., v. einem Umstande, Liv.: parvulae causae vel falsae suscipionis vel terroris repentini, kl. U., die in f. V. od. pl. Schr. liegen, Caes.: quae tot scelerum suscipiendorum causa? Cic.: durch Infin., quae causa fuit consurgere in arma, Verg.: dolor huic et cura Neaerae coniugis ereptae causa perire fuit, Tibull.: durch ad mit Akk., satis vehemens causa ad obiurgandum, Ter. – m. weiterer Ang. weshalb? warum? causae, propter quas, Quint.: ob eam causam, quia speciem habet admirabilem, Thaumante dicitur esse natus, Cic.: cur causa Zenoni non fuerit, quamobrem etc., Cic.: multae causae sunt, quam ob rem etc., Ter. (s. Spengel Ter. Andr. 382): causam Ulixi fuisse, quare interfecerit Aiacem, Cornif. rhet.: quidnam esse causae, cur etc., Cic.: quae causa sit, cur etc., Cic.: cuius rei cum causam quaererem quidnam esset cur in quoquo oratore plurimum esset, ita maxime is pertimesceret, has causas inveniebam duas, Cic. – m. weiterer Ang. des Grundes, weil, daß od. daß nicht usw. durch quod, quo (= ut eo) ut, ne, quin, quominus (s. Fabri Sall. Cat. 51, 41. Weißenb. Liv. 5, 55, 5 u. 40, 26, 5), zB. propter hanc causam, quod etc., Cic.: ob eam causam, ut od. ne etc., Cic.: neque ob eam causam, quo facilius consequerer, Cic.: ea est causa, ut veteres cloacae nunc privata passim subeant tecta, Liv.: huius epistulae non solum ea causa est, ut ne quis a me dies intermittatur, quin etc.... sed etiam haec iustior, ut a te impetrarem, ut etc., Cic.: num quid est causae, quin amicos nostros Stoicos dimittamus? Cic.: quibus aut emerita stipendia aut morbus causae essent, quominus militarent, Liv.: eis causis, quominus dimicare vellet, movebatur, Caes. – Redensarten: in causa esse, U., Sch. sein (vgl. no. II, a am A.), zB. in causa haec sunt, Cic. ep. 1, 1. § 1: in causa (est) amor primum, deinde quod (weil usw.) etc., Plin. ep. 7, 5, 1: vim morbi in causa esse, quo serius perficeretur, Liv. 40, 26, 5: u. esse alci in causa, ut etc., Quint. 12, 5, 2. – afferre causam, causam consilii sui, den Grund angeben von usw., Cic.: afferre causam explicandae philosophiae, Veranlassung geben zu usw., Cic.: alci inferre causam belli, iurgii, gegen jmd. einen Grund zum Kr., zum Streite geltend machen, suchen (vgl. no. II a. E.), Cic. de imp. Pomp. 65. Phaedr. 1, 1, 4: alci causam alcis rei dare, Veranlassung geben zu etw. (zB. harum litterarum), Cic.: esse causam alcis rei (v. Pers.u. Lebl.), Cic. u.a. (auch von mehreren, zB. dicuntur causa mortis fuisse, Quint.: nos causa belli sumus, Liv.): causae esse, Caes., alci causae esse, Liv.: nancisci causam alcis rei, Cic.: quaerere causam eius rei u. novi consilii, nach der U. fragen, Cic. u. Liv. (vgl. quaerit causae quid sit tam repentini consilii, Nep.). – habere multas et graves causas corrumpendi iudicii, Cic.: nec umquam bellorum civilium semen et causa deerit, Cic.: causam alcis rei sustinere, von etw. die Schuld tragen, Cic. – b) der entschuldigende Grund, der Entschuldigungsgrund, die Entschuldigung, die Ausrede, der Einwand, tibi causa est de hac re, Ter.: causam accipere (gelten lassen), Cic. – c) der bemäntelnde, erdichtete Grund, der Vorwand, das Vorgeben (πρόφασις; vgl. Ruhnk. Ter. Andr. 1, 3, 8), causas fingere, Ov.: causam invenire, Ter.: causam interponens (als Vorwand angebend, unter dem Vorwand) se collegas exspectare, Nep.: u. ebenso causam interserens te hostem esse Atheniensibus, Nep. – mit Ang. wessen? durch Genet., muri causam opponere, Cic.: bes. per causam m. Genet. = unter dem Vorwande einer Sache (griech. κατά πρόφασιν), zB. per causam supplementi equitatusque cogendi, Caes.: per causam renovati ab Aequis belli, Liv. (s. Drak. Liv. 2, 32, 1. Broukh. Tibull. 1, 6 [7], 26). – mit Ang. wozu? durch Genet. od. ad m. Akk., causas novarum postulationum quaerere, Cic.: causam bellandi reperire, Nep.: causam habere ad iniuriam, Cic. – m. weiterer Ang. weshalb? iam diu aliquam causam quaerere, quamobrem etc., Ter. – m. weiterer Ang. daß od. daß nicht, fingere causam peracutam, ut etc., Cic.: fingere causas, ut etc., Tibull.: fingere causas, ne etc., Ter. – d) der eingewendete Grund, die Einwendung, der Einwand, causam hau dico, ich mache keinen Einw., Plaut.: nullam od. non causam dico, quin etc., ich habe nichts einzuwenden, daß usw., Plaut. u. Ter.: num quid causae est od. num quae causa est, quin etc., Plaut.: neu causa ulla restet relicua, quin etc., Ter.: causae nihil dicimus, quin etc., Cic. Quinct. 57. Vgl. Brix Plaut. capt. 350. Lorenz Einl. zu Plaut. Pseud. S. 9. Anm. 9. – e) als mediz. t. t., der Krankheitsanlaß, Krankheitszustand (s. Fabri Liv. 22, 8, 3), causa levis (Ggstz. causa gravior), Liv.: causa tenuissima, Cic.: causae externae, Liv.: tantum causam metuere, Cels.: afferre valetudinis causas, Quint. – dah. bei Spät. = Krankheit, Cael. Aur., Veget. u.a. – f) Abl. causā m. Genet. od. Pronom. possess., aus Ursache, auf Veranlassung, in Rücksicht auf, im Interesse eines Ggstds., um... willen, wegen, halber, auch zu, α) m. Genet., gew. dem Genet. nachgestellt, selten (des Gegensatzes, Nachdrucks wegen) ihm vorangesetzt, fili causā, Plaut.: tempestatis causā, auf V. des Wetters, durch das W., Cic.: temporis causā, der Zeit u. Umstände wegen, im Drange des Augenblicks, Cic.: rei publicae causā, Cic.: ioci causā, Cic.: delectationis causā, Cels.: animi causā, s. animus no. II, A, 2, d: auxilii causā, Caes.: contumeliae causā (Ggstz. honoris causā), Cic.: mortis causā patris sui, Liv.: honoris causā, s. honōs: fidei causā, Sall.: exempli causā, Cic.: verbi causā, Cic.: liberorum quaerendorum causā, Plaut. u. Suet.: liberûm quaesundûm causā, Enn. fr.: voluptatum adipiscendarum causā, Cic.: dissimulandi causā, Sall.: u. alcis causā cupere, velle, velle omnia, debere omnia, Cic. – vor dem Genet., causā virginis, Ter. Eun. 202: causā antiquitatis, Vulcat. Sedig. fr. bei Gell. 15, 24. v. 13: causā amicorum, Cic. de amic. 57: causā ignominiae, Liv. 40, 41, 11 H.: causā ludorum, Liv. 40, 44, 10 H.: causā detrectandi sacramenti, Suet. Aug. 24 R., causā conservandae vocis, Augustin. conf. 6, 3, 3, s. Madvig Emendatt. Liv. p. 474. – zwischen zwei Genet., aedificandi causā theatri, Amm. 29, 6, 11. – β) m. Pronom. poss., meā causā, um meinetwillen, meinetwegen, in meinem Interesse, mir zuliebe, Cic. (auch causā meā des Verses wegen bei den Komik. u. bei Hor. sat. 1, 4, 97): u. so tuā causā, nostrā causā, vestrā causā, Cic.: alienā potius causā quam suā, Quint.

    II) der obwaltende, a) die obwaltende Angelegenheit, Sache, der Gegenstand, Punkt, die Sachlage, der Sachverhalt, Alexandrina causa, Cic.: nec praetermittebat fere quicquam, quod esset in causa, was zur Sache gehörte, Cic. Brut. 303 (vgl. oben no. I, a in causa esse): et causam et hominem probare, Caes.: super tali causa eodem missum esse, Nep.: sic egit causam tuam, ut etc., Cic.: cui senatus dederat publicam (al. publice) causam, ut etc., den offiziellen Auftrag, Cic. – im Ggstz. zu Nebenumständen, armis inferiores, non causā fuisse, Cic.: parum precibus, parum causā proficere, Liv. – b) die obwaltende Lage, Stellung, der obwaltende Fall, obwaltende Zustand, suam causam non nosse, alienas facile discere, Cic.: num alia in causa M. Cato fuit, aliā ceteri qui etc., Cic.: (Regulus) erat in meliore causa, Cic.: in eadem causa erant Usipetes et Tenchteri, Caes.: (praedia) soluta meliore causā sunt quam obligata, Cic. – c) das obwaltende freundschaftliche Verhältnis, die freundschaftliche Beziehung zu jmd., das Freundschaftsverhältnis, die Verbindung, quicum tibi affinitas, societas, omnes denique causae et necessitudines veteres intercedebant, Cic.: ad eas causas quibus inter nos amore sumus, officiis, vetustate coniuncti patriae caritas accessit, Cic.: explicare breviter, quae mihi sit ratio et causa cum Caesare, Cic. – d) das Interesse, das man verfolgt, die Sache, Partei, die man verficht (s. die Auslgg. zu Cic. de imp. Pomp. 2): causa senatoria, popularis, Iustin.: populi Romani vera, Cic.: c. Caesaris melior, Quint.: suarum partium c., Quint.: c., quam Pompeius susceperat, Cic.: causam imperii cognoscere, Cic.: causam rei publicae non tenere, Cic. (s. Halm Cic. Sull. 32): u. ad causam publicam accedere, das Interesse des Staates zu vertreten beginnen, Cic.: causam populi agere (Ggstz. causam optimatium agere), Nep.: rem in causam plebis inclinare, Quint.: ea causa, quae est senatui, quae est dis hominibusque gratissima, Cic.: ii, quorum est una causa, Cic.: non omnibus Sullae causa grata, Cic.: utrum militantium

    adversarii estis, an causam agitis ? Liv.: omnis familiae causa consistit tibi, das Interesse für usw. (die Sorge für die Unterhaltung der usw.), Plaut. asin. 520. – e) der in Frage stehende od. gestellte Gegenstand, Punkt, α) = ὑπόθεσις die Aufgabe, der Stoff, das Thema, der Streitpunkt (s. Cic. top. 79. Quint. 3, 5, 7), sowohl einer philosophischen Erörterung usw., poscere eorum aliquem qui adsunt causam disserendi, Cic.: quod vero maxime rem causamque continet, Cic. – als einer rednerischen Darstellung, der Fall, verae causae aut forenses, wirkliche Geschäfts-od. Gerichtsfälle, Cic.: causarum, quae sint a communi quaestione seiunctae, partim in iudiciis versari, partim in deliberationibus, Cic. – β) der obwaltende Rechtsfall, die Rechtssache, die Rechtsfrage, die gerichtliche Sache, die Streitfrage, der Prozeß, causa capitis, causa capitis aut famae, Cic.: maiestatis, Tac. – causae forenses, Cic.: causae malae, optimae, Cic.: causae privatae, publicae, Cic.: c. centumviralis, Cic.: c. liberalis, Cic.: c. superior, Ggstz. c. inferior, Cic.: c. parvula, Bagatellsache, Cic.: c. tenuis, Cic.: c. vera (gerechte), Cic.: causa iudicata atque damnata, Cic.: causā indictā, ohne Prozeß, Cic.: causā cognitā (Ggstz. causā

    incognitā), Cic. – actio, actor causae, Cic.: causae dictio, Cic.: orationes causarum, Cic. – accedere causae od. ad causam, Cic.: adesse in hac causa, Cic.: adesse tali causae, Quint.: agere causam, s. ago no. II, B, 5, c (S. 270): causam defendere, Cic.: causas defensitare, Cic. – causam dicere = den Prozeß führen (v. gerichtl. Redner) u. = sich verteidigen od. sich verteidigen lassen (v. Angeklagten, Ggstz. accusare), Cic.: causam parricidii dicere (v. gerichtl. Redner), Liv.: coronae subreptae de Capitolio causam dicere (v. Angeklagten), Porphyr.: causam ex vinculis dicere (v. Angeklagten), Caes. u. Liv. – causam discere, sich vortragen lassen (v. Sachwalter), Cic.: causam docere alqm, einem Sachwalter vortragen, Cic.: causam orare, perorare, Cic. – causam alci inferre, Auct. b. Hisp. 1, 4 u. ICt. (versch. v. oben no. I, a). – causam recipere, suscipere, Cic.: causā desistere (v. Kläger), Cic.: causā premi, mit seinem Pr. ins Gedränge kommen, Sen.: in causis iudiciisque versari, Cic. – causam tenere, obtinere, sustinere, den Prozeß gewinnen, Cic.: u. so auch vincere causam suam, Ov. – u. causam perdere, seines Interesses verlustig gehen, den Pr. verlieren, Cic.: causā cadere, infolge eines Formfehlers den Pr. verlieren, Cic., Suet. u. ICt. (s. Piderit Cic. de or. 1, 66. Halm Cic. Mur. 9). – causa labefactatur ad iudicem, Cic. – f) die ganze jurist. Beschaffenheit eines Rechtsobjekts, bes. die damit verbundenen Lasten und Vorteile, tota causa fundi, ICt.: fundus cum sua causa transit, ICt.: dominium cum sua causa transferre, ICt.: bona cum causa, ICt.: dah. oft sine causa, ohne Nutzen od. Vorteil, umsonst, Eccl. (s. Rönsch Itala p. 306). – / Nicht selten steht causa mit einem gewissen Lautspiele in einem Satze in der Bedeutung von no. I u. von no. II nebeneinander, zB. meā causā causam accipite, Ter. heaut. 47: his de causis ego huic causae patronus exstiti, Cic. Rosc. Am. 5 (dazu Halm).

    lateinisch-deutsches > causa

  • 19 excusatio

    excūsātio, ōnis, f. (excuso), I) die Entschuldigung, Rechtfertigung, 1) im allg.: exc. iusta, Cic. u. Sen.: honestior, Cic.: probabilis, Cic.: m. subj. Genet., Pompei, Cic.: m. obj. Genet., peccati, Cic.: criminis, Quint. – excusationem accipere (gelten lassen), Cic.: Sappho, quae sublata de prytanio est, dat tibi iustam excusationem, für den Raub der S. aus dem Pr. hast du eine begründete E., Cic.: si haec eadem in excusationem meam dixero, Plin. ep.: iusta esset excusatio, Cic.: ex vobis audio nemini civi ullam quo minus adesset satis iustam excusationem esse visam, Cic. Pis. 36: stultitia excusationem non habet, findet keine E., Cic.: excusationem aliquam idoneam praeparavisse (in Bereitschaft haben), Petron.: excusationem probare, Cic.: nullam excusationem recipere (gelten lassen), Sen.: excusationem temptare (versuchen), Sen.: tollere quietis et securitatis excusationem, Tac. dial.: iustā et idoneā uti excusatione intermissionis litterarum, Cic. – Plur., Entschuldigungen, Entschuldigungsgründe, nullae istae excusationes sunt, Cic.: excusationes allegare, Ulp. dig.: tolle igitur istas excusationes, Sen. – 2) insbes.: a) aktiv, die Ablehnung, exc. Ser. Sulpici legationis obeundae, Cic. Phil. 9, 8: inertia est laboris exc., P. Syr. sent. 279 R.2 – b) passiv, das Entschuldigtsein = Befreitsein von etw., tutelarum exc. u. a tutela exc., Ulp. dig. 27, 1, 3 u. 5. – II) prägn., die Anführung einer Sache als Entschuldigung, die Entschuldigung od. Ausrede mit etw., das Vorschützen einer Sache, adulescentiae, aetatis, Cic.: hiemis, Auct. b. Afr.: excusationem oculorum accipere (gelten lassen), Cic.: habere excusationem pietatis vel necessitatis vel aetatis, Cic.: nullam excusationem imprudentiae recipere (gelten lassen), Auct. b. Alex.: excusatione amicitiae alqd tegere, Cic.: excusatione uti temporis od. valetudinis, schlechte Zeiten od. Unwohlsein vorschützen, Cic.

    lateinisch-deutsches > excusatio

  • 20 improbabilis

    improbābilis, e (in u. probabilis), mißbilligenswert, verwerflich, a) v. Lebl.: motus animi, Sen.: argumentum, Plin.: rationes, Cels.: non impr. mos, ICt. – b) v. Pers., non impr., Veget. mil. 1, 8.

    lateinisch-deutsches > improbabilis

См. также в других словарях:

  • probabilis — index plausible Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • probabilis causa litigandi — A probable cause of litigation …   Ballentine's law dictionary

  • Rubus probabilis — ID 73093 Symbol Key RUPR4 Common Name tree blackberry Family Rosaceae Category Dicot Division Magnoliophyta US Nativity Native to U.S. US/NA Plant Yes State Distribution AL, FL, GA, MD, MS, NC, SC, VA Growth Habit Subshrub …   USDA Plant Characteristics

  • Rubus probabilis L.H. Bailey — Symbol RUPR4 Common Name tree blackberry Botanical Family Rosaceae …   Scientific plant list

  • probable — [ prɔbabl ] adj. • 1380; proubable « qu on peut prouver » 1285; lat. probabilis, de probare I ♦ 1 ♦ Vx Relig. Opinion probable : opinion fondée sur des raisons sérieuses quoique non décisives. ⇒ probabilisme (1o). 2 ♦ Mod. Qui, sans être… …   Encyclopédie Universelle

  • probabil — PROBÁBIL, Ă, probabili, e, adj. Care se poate produce, întâmpla; care poate fi adevărat. ♢ Timpul probabil = condiţiile meteorologice care se prevăd pentru zilele următoare. ♦ (Adverbial) După câte se pare, după toate probabilităţile; poate. –… …   Dicționar Român

  • PROBABILISME — Le système de théologie morale qui, dans l’Église catholique, a pris le nom de probabilisme tient à la difficulté d’appliquer strictement et indistinctement les lois de la morale chrétienne aux cas de conscience divers et précis que les fidèles… …   Encyclopédie Universelle

  • Иезуиты — члены важнейшего монашеского ордена римско католич. церкви. Иезуитский орден учрежден в 1534 г. Игнатием Лойолой (отсюда другое название И. Игнатианцы), назвавшим его обществом Иисуса (Societas Jesus) и обрекшим его на борьбу против адских… …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

  • ПРОБАБИЛИЗМ — (ново лат., с греч. окончанием, от лат. probabilis вероятный). Учение о вероятностях. Словарь иностранных слов, вошедших в состав русского языка. Чудинов А.Н., 1910. ПРОБАБИЛИЗМ новолатинск. с греческим окончанием, от лат. probabilis, вероятный.… …   Словарь иностранных слов русского языка

  • Moraltheologie — (lat. theologia moralis bzw. theologia morum) ist in der gegenwärtigen Struktur katholisch theologischer Fakultäten die übliche Bezeichnung für diejenige wissenschaftliche Disziplin, die das Handeln und die praktische Lebensführung von Individuen …   Deutsch Wikipedia

  • Probabilismus (Moraltheologie) — Probabilismus (von lat. Probabilis: annehmbar, wahrscheinlich) bedeutet in der katholischen Moraltheologie, dass eine Handlung, die gegen bestehende Normen verstößt, dann zulässig ist, wenn dies aus annehmbaren Gründen erfolgt. Als annehmbar… …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»