Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

ob+haec

  • 101 obs

    ŏb (old form obs, v. III.), prep. with acc. (in late Lat. also with the abl.:

    OB PERPETVO EIVS ERGA SE AMORE,

    Inscr. Orell. 106) [Osc. op; kindr. with Sanscr. api; Gr. epi].
    I.
    Lit.
    A.
    With verbs of motion, towards, to (only ante-class.): IS TERTHS DIEBVS OB PORTVM OBVAGVLATVM ITO, let him go before his house to summon him, Fragm. XII. Tab. ap. Paul. ex Fest. s. v. portum, p. 233 Müll.: ob Romam legiones ducere, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 179 Müll. (Ann. v. 295 Vahl.); cf.:

    ob Troiam duxit,

    id. ib. p. 178 Müll. (Incert. libr. v. 5 Vahl.): cujus ob os Grai ora obvertebant sua, Poët. ap. Cic. Tusc. 3, 18, 39; and ap. Cic. Fam. 9, 26, 2 (Trag. Rel. p. 211 Rib.).—
    B.
    With verbs of rest, about, before, in front of, over (in Cic.):

    follem sibi obstringit ob gulam,

    Plaut. Aul. 2, 4, 23:

    lanam ob oculum habere,

    id. Mil. 5, 37:

    ob oculos mihi caliginem obstitisse,

    before my eyes, id. ib. 2, 4, 51:

    mors ob oculos saepe versata est,

    Cic. Rab. Post. 14, 39; id. Sest. 21, 47:

    ignis qui est ob os offusus,

    id. Univ. 14.—
    II.
    Transf., to indicate the object or cause, on account of, for, because of, by reason of, etc.
    A.
    In gen. (freq. and class.):

    etiam ob stultitiam tuam te tueris?

    do you still defend yourself with regard to your folly? Plaut. Trin. 3, 2, 82:

    pretium ob stultitiam fero,

    Ter. And. 3, 5, 4; id. Phorm. 2, 3, 23:

    ob eam rem iratus,

    on that account, Plaut. Bacch. 4, 4, 33:

    neu quid ob eam rem succenseat,

    id. ib. 4, 4, 39; Ter. Ad. 5, 6, 7: Mi. Ob eam rem? De. Ob eam, id. ib. 5. 9, 20:

    ob rem nullam,

    id. Hec. 5, 3, 2:

    hanc Epicurus rationem induxit ob eam rem, quod veritus est, ne, etc.,

    Cic. Fat. 10, 23:

    ob eam causam, quod, etc.,

    id. Rep. 1, 7, 12: quam ob causam venerant, id. de Or. 1, 7, 26:

    non solum ob eam causam fieri volui, quod, etc.,

    id. Rep. 1, 21, 34:

    ob hanc causam, quod,

    id. ib. 2, 1, 3:

    nec ob aliam causam ullam, etc.,

    id. Lael. 20, 74:

    ob meas injurias,

    Ter. Heaut. 1, 1, 85; cf.:

    quodnam ob facinus?

    id. ib. 5, 2, 3: ob peccatum hoc. id. ib. v. 37:

    ob malefacta haec,

    id. Ad. 2, 1, 46:

    ob illam injuriam,

    Cic. Rep. 2, 25, 46:

    ob aliquod emolumentum suum,

    id. Font. 8, 17: (eum) ac Troiam misi ob defendendam Graeciam, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 13, 28 (Trag. v. 362 Vahl.):

    ob rem judicandam pecuniam adcipere,

    Cic. Verr. 2, 2, 32, § 78; id. Att. 1, 17, 8; id. Mur. 1, 1; id. Verr. 2, 2, 48, § 119; Sall. J. 89, 2; Quint. 5, 10, 87:

    nec meliores ob eam scientiam nec beatiores esse possumus,

    on account of, for that knowledge, Cic. Rep. 1, 19, 32:

    ob eam (amicitiam) summā fide servatam,

    id. Lael. 7, 25:

    is igitur dicitur ab Amulio ob labefactandi regni timorem, ad Tiberim exponi jussus esse,

    id. Rep. 2, 2, 4:

    unius ob iram Prodimur,

    Verg. A. 1, 251; cf.:

    saevae memorem Junonis ob iram,

    id. ib. 1, 4; cf.

    also: aut ob avaritiam aut miserā ambitione laborat,

    Hor. S. 1, 4, 26:

    barbarus eum quidam palam ob iram interfecti ab eo domini obtruncat,

    Liv. 21, 2, 6:

    non noxā neque ob metum,

    Tac. H. 2, 49:

    Germanicum mortem ob rem publicam obiisse,

    for the republic, id. A. 2, 83:

    cum quibus ob rem pecuniariam disceptabat,

    id. ib. 6, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    In consideration of, in return for, instead of (mostly ante-class.):

    ob asinos ferre argentum,

    Plaut. As. 2, 2, 80; id. Ep. 5, 2, 38:

    quin arrhabonem a me accepisti ob mulierem?

    id. Rud. 3, 6, 23:

    ager oppositus est pignori Ob decem minas,

    Ter. Phorm. 4, 3, 56: talentum magnum ob unam fabulam datum esse, C. Gracch. ap. Gell. 11, 10 fin.:

    pecuniam ob absolvendum accipere,

    Cic. Verr. 2, 2, 32, § 78:

    pecuniam ob delicta dare,

    Tac. A. 14, 14.—
    2.
    Ob rem, like ex re (opp. frustra), to the purpose, with advantage, profitably, usefully (very rare): An. Non pudet Vanitatis? Do. Minime, dum ob rem, Ter Phorm. 3, 2, 41:

    verum id frustra an ob rem faciam, in vostrā manu situm est,

    Sall. J. 31, 5.—
    3.
    Ob industriam, on purpose, intentionally, Plaut. Cas. 4, 3, 6; 2, 3, 58 (id. ib. 2, 3, 60, de industriā); cf. id. Men. 1, 2, 14.—
    4.
    Quam ob rem, also written in one word, quamobrem, on which account, wherefore, therefore, hence, accordingly; a very freq. particle of transition, esp. in Cic.:

    quam ob rem id primum videamus, quatenus, etc.,

    Cic. Lael. 11, 36:

    quam ob rem utrique nostrūm gratum admodum feceris,

    id. ib. 4, 16; 2, 10; 3, 12; 4, 15; id. Rep. 1, 5, 9; 1, 19, 32 et saep.—
    5.
    Ob id, ob hoc, ob haec, ob ea, ob quae, on that account, therefore (not ante-Aug.).
    a.
    Ob id:

    ignaris hostibus et ob id quietis,

    Liv. 25, 35; 28, 2; Tac. A. 2, 66; 3, 75; 13, 5:

    ob id ipsum,

    Curt. 4, 16, 23.—
    b.
    Ob hoc:

    ob hoc cum omnia neglecta apud hostes essent,

    Liv. 25, 37; Sen. Q. N. 7, 14, 4; Col. 7, 3, 21; cf.:

    ob hoc miserior,

    Sen. Ep. 98, 5. —
    c.
    Ob haec:

    ob haec cum legatos mitti placuisset,

    Liv. 8, 23; 21, 50; 38, 34; Cels. 1 praef.—
    d.
    Ob ea:

    ob ea consul Albinus senatum de foedere consulebat,

    Sall. J. 39, 2.—
    e.
    Ob quae:

    ob quae posterum diem reus petivit,

    Tac. A. 2, 30 fin.; Suet. Ner. 13.—
    III.
    In composition, the b of ob remains unchanged before vowels and most consonants; only before p, f, c, g, is assimilation more common: oppeto, offero, occido, ogganio, etc.—An ancient form obs, analogous to abs, is implied in obs-olesco and os-tendo.—In signification, that of direction towards, or of existence at or before a thing is predominant, although it likewise gives to the simple verb the accessory notion of against: obicere, opponere, obrogare.

    Lewis & Short latin dictionary > obs

  • 102 refero

    rĕ-fĕro, rettŭli (also written retuli), rĕlātum (rēlātum or rellatum, Lucr. 2, 1001), rĕferre, v. a. irr., to bear, carry, bring, draw, or give back (very freq. and class.; cf.: reduco, reporto, retraho).
    I.
    Lit.
    A.
    Ingen.: zonas, quas plenas argenti extuli, eas ex provinciā inanes rettuli, C. Gracchus ap. Gell. 15, 12 fin.:

    arma,

    Plaut. Ep. 2, 2, 25:

    vasa domum,

    id. Poen. 4, 2, 25; cf.:

    pallam domum,

    id. Men. 5, 7, 59; 4, 2, 97; 98; cf.:

    anulum ad me,

    id. Cas. 2, 1, 1;

    and simply pallam, spinther,

    id. Men. 3, 3, 16; 5, 1, 5; 5, 2, 56:

    secum aurum,

    id. Aul. 4, 5, 4:

    exta,

    id. Poen. 2, 44:

    uvidum rete sine squamoso pecu,

    id. Rud. 4, 3, 5:

    aestus aliquem in portum refert,

    id. As. 1, 3, 6:

    Auster me ad tribulos tuos Rhegium rettulit,

    Cic. Fam. 12, 25, 3: ut naves eodem, unde erant profectae, reterrentur, Caes. B. G. 4, 28:

    me referunt pedes in Tusculanum,

    Cic. Att. 15, 16, B; cf.:

    aliquem lecticae impositum domum,

    Suet. Caes. 82; and:

    in Palatium,

    id. Vit. 16: intro referre pedem, to turn one ' s feet back, to return, Plaut. Merc. 5, 4, 50; cf.:

    incertus tuum cave ad me rettuleris pedem,

    id. Ep. 3, 4, 3:

    caelo rettulit illa pedem,

    Ov. H. 16, 88; 15, 186:

    fertque refertque pedes,

    id. F. 6, 334 (for a different use of the phrase, v. infra B. 2.):

    in decimum vestigia rettulit annum (victoria),

    Verg. A. 11, 290:

    in convivia gressum,

    Sil. 11, 355:

    in thalamos cursum,

    id. 8, 89:

    ad nomen caput ille refert,

    turns his head, looks back, Ov. M. 3, 245:

    suumque Rettulit os in se,

    drew back, concealed, id. ib. 2, 303:

    ad Tuneta rursum castra refert,

    Liv. 30, 16:

    corpus in monumentum,

    Petr. 113:

    relatis Lacedaemona (ossibus),

    Just. 3, 3, 12:

    gemmam non ad os, sed ad genas,

    Ov. Tr. 5, 4, 5: digitos ad os referre, to draw back (v. digitus), Quint. 11, 3, 103:

    digitos ad frontem saepe,

    Ov. M. 15, 567:

    manum ad capulum,

    Tac. A. 15, 58 fin.:

    rursus enses vaginae,

    Sil. 7, 508:

    pecunias monumentaque, in templum,

    Caes. B. C. 2, 21:

    caput ejus in castra,

    id. B. G. 5, 58:

    vulneratos in locum tutum,

    id. B. C. 2, 41:

    cornua (urorum) in publicum,

    id. B. G. 6, 28:

    frumentum omne ad se referri jubet,

    id. ib. 7, 71:

    signa militaria, scutum, litteras ad Caesarem,

    id. ib. 7, 88; id. B. C. 3, 53; 3, 99; id. B. G. 1, 29; 5, 49:

    Caesaris capite relato,

    id. B. C. 3, 19 fin. —
    b.
    Esp.: referre se, to go back, return:

    Romam se rettulit,

    Cic. Fl. 21, 50:

    sese in castra,

    Caes. B. C. 1, 72 fin.:

    se huc,

    id. ib. 2, 8, 2:

    domum me Ad porri catinum,

    Hor. S. 1, 6, 115:

    sese ab Argis (Juno),

    Verg. A. 7, 286:

    se ab aestu,

    Ov. M. 14, 52; cf.:

    se de Britannis ovans,

    Tac. A. 13, 32:

    causam Cleanthes offert, cur se sol referat,

    Cic. N. D. 3, 14, 37.—
    c.
    Pass. in mid. sense, to return, arrive:

    sin reiciemur, tamen eodem paulo tardius referamur necesse est,

    Cic. Tusc. 1, 49, 119:

    classem relatam,

    Verg. A. 1, 390:

    nunc Itali in tergum versis referuntur habenis,

    Sil. 4, 317; 7, 623.—
    d.
    To withdraw, remove:

    fines benignitatis introrsus referre,

    to narrow, Sen. Ben. 1, 14, 5:

    Seleucia ab mari relata,

    remote, Plin. 5, 27, 22, § 93. —
    B.
    In partic.
    1.
    To give back something due; to give up, return, restore, pay back, repay (= reddere):

    scyphos, quos utendos dedi Philodamo, rettuleritne?

    Plaut. As. 2, 4, 34; cf. id. Aul. 4, 10, 29; 37; 38;

    and, pateram (surreptam),

    Cic. Div. 1, 25, 54:

    argentum,

    Plaut. Ps. 2, 2, 29; so (with reddere) id. Curc. 5, 3, 45:

    mercedem (with reddere),

    id. As. 2, 4, 35; cf.:

    octonis idibus aera,

    to pay the money for tuition. Hor. S. 1, 6, 75 (v. idus):

    si non Rettuleris pannum,

    id. Ep. 1, 17, 32; 1, 6, 60:

    verum, si plus dederis, referam,

    Plaut. Ep. 2, 2, 112.—
    2.
    Referre pedem or gradum, as a milit. t. t., to draw back, retire, withdraw, retreat (different from the gen. signif., to return, and the above passages):

    vulneribus defessi pedem referre coeperunt,

    Caes. B. G. 1, 25; cf.:

    ut paulatim cedant ac pedem referant,

    id. B. C. 2, 40; Liv. 7, 33; so,

    referre pedem,

    Caes. B. C. 1, 44 (with loco excedere); Cic. Phil. 12, 3 (opp. insistere); Liv. 3, 60 (opp. restituitur pugna);

    21, 8 al.— For the sake of euphony: referre gradum: cum pedes referret gradum,

    Liv. 1, 14. —

    And, in a like sense, once mid.: a primā acie ad triarios sensim referebatur,

    Liv. 8, 8, 11.—
    b.
    Transf., out of the milit. sphere:

    feroque viso retulit retro pedem (viator),

    Phaedr. 2, 1, 8; cf.:

    viso rettulit angue pedem,

    Ov. F. 2, 342; 6, 334:

    rettulit ille gradus horrueruntque comae,

    id. ib. 2, 502:

    (in judiciis) instare proficientibus et ab iis, quae non adjuvant, quam mollissime pedem oportet referre,

    Quint. 6, 4, 19.
    II.
    Trop., to bear or carry back, to bring, draw, or give back.
    A.
    In gen.: (Saxum) ejulatu... Resonando mutum flebiles voces refert, Att. ap. Cic. Fin. 2, 29, 94 (Trag. Rel. p. 176 Rib.); cf. Cic. Q. Fr. 1, 1, 14, § 42:

    sonum,

    id. N. D. 2, 57, 144; id. Or. 12, 38; Hor. Ep. 2, 1, 201 al.:

    voces,

    Ov. M. 12, 47; cf.:

    Coëamus rettulit Echo,

    id. ib. 3, 387: cum ex CXXV. judicibus reus L. referret, restored to the list, i. e. retained, accepted (opp. quinque et LXX. reiceret), Cic. Planc. 17:

    o mihi praeteritos referat si Juppiter annos!

    Verg. A. 8, 560; cf.: tibi tempora, Hor. C. 4, 13, 13:

    festas luces (sae culum),

    id. ib. 4, 6, 42:

    dies siccos (sol),

    id. ib. 3, 29, 20 et saep.:

    hoc quidem jam periit: Ni quid tibi hinc in spem referas,

    Plaut. Ep. 3, 2, 3:

    ad amicam meras querimonias referre,

    id. Truc. 1, 2, 65:

    hic in suam domum ignominiam et calamitatem rettulit,

    Cic. Off. 1, 39, 138; cf.:

    pro re certā spem falsam domum rettulerunt,

    id. Rosc. Am. 38, 110:

    rem publicam sistere negat posse, nisi ad equestrem ordinem judicia referantur,

    id. Verr. 2, 3, 96, § 223:

    servati civis decus referre,

    Tac. A. 3, 21:

    e cursu populari referre aspectum in curiam,

    to turn back, turn towards, Cic. Prov. Cons. 16, 38; cf.:

    oculos animumque ad aliquem,

    id. Quint. 14, 47:

    animum ad studia,

    id. de Or. 1, 1, 1:

    animum ad veritatem,

    id. Rosc. Am. 16, 48:

    animum ad firmitudinem,

    Tac. A. 3, 6 et saep.:

    multa dies variique labor mutabilis aevi Rettulit in melius,

    brought to a better state, Verg. A. 11, 426:

    uterque se a scientiae delectatione ad efficiendi utilitatem refert,

    Cic. Rep. 5, 3, 5; so,

    se ad philosophiam referre,

    to go back, return, id. Off. 2, 1, 4:

    ut eo, unde digressa est, referat se oratio,

    id. ib. 2, 22, 77.—
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 1.) To pay back, give back, repay (syn. reddo):

    denique Par pari referto,

    Ter. Eun. 3, 1, 55; cf.:

    quod ab ipso adlatum est, id sibi esse relatum putet,

    id. Phorm. prol. 21:

    ut puto, non poteris ipsa referre vicem,

    pay him back in his own coin, Ov. A. A. 1, 370; Sen. Herc. Fur. 1337. — Esp. in the phrase referre gratiam (rarely gratias), to return thanks, show one ' s gratitude (by deeds), to recompense, requite (cf.:

    gratiam habeo): spero ego mihi quoque Tempus tale eventurum, ut tibi gratium referam parem,

    Plaut. Merc. 5, 4, 39:

    parem gratiam,

    Ter. Eun. 4, 4, 51:

    et habetur et refertur, Thais, a me ita, uti merita es, gratia,

    id. ib. 4, 6, 12; cf.:

    meritam gratiam debitamque,

    Cic. de Or. 3, 4, 14:

    justam ac debitam gratiam,

    id. Balb. 26, 59:

    pro eo mihi ac mereor relaturos esse gratiam,

    id. Cat. 4, 2, 3; 1, 11, 28; id. Off. 2, 20, 69:

    fecisti ut tibi numquam referre gratiam possim,

    Plaut. Capt. 5, 1, 12; id. Most. 1, 3, 57; id. Pers. 5, 2, 71; id. Ps. 1, 3, 86; id. Rud. 5, 3, 36 al.; Cic. Lael. 15, 53; Caes. B. G. 1, 35:

    alicui pro ejus meritis gratiam referre,

    id. ib. 5, 27 fin.; id. B. C. 2, 39; 3, 1, fin.:

    gratiam emeritis,

    Ov. P. 1, 7, 61:

    gratiam factis,

    id. Tr. 5, 4, 47.— Plur.:

    pro tantis eorum in rem publicam meritis honores ei habeantur gratiaeque referantur,

    Cic. Phil. 3, 15, 39; 10, 11, 1:

    dis advenientem gratias pro meritis agere,

    Plaut. Am. 1, 1, 27; v. gratia.—
    2.
    To bring back any thing; to repeat, renew, restore, = repetere, retractare, renovare, etc.:

    (Hecyram) Iterum referre,

    to produce it again, Ter. Hec. prol. 7; id. ib. prol. alt. 21 and 30; cf. Hor. A. P. 179.— So, to bring up for reconsideration:

    rem judicatam,

    Cic. Dom. 29, 78:

    ludunt... Dictaeos referunt Curetas,

    Lucr. 2, 633:

    Actia pugna per pueros refertur,

    Hor. Ep. 1, 18, 62: institutum referri ac renovari, Civ. Div. in Caecil. 21, 68; cf.:

    consuetudo longo intervallo repetita ac relata,

    id. ib. 21, 67:

    te illud idem, quod tum explosum et ejectum est, nunc rettulisse demiror,

    Cic. Clu. 31, 86:

    cum ad idem, unde semel profecta sunt, cuncta astra redierint eandemque totius caeli descriptionem longis intervallis retulerint,

    id. Rep. 6, 22, 24:

    mysteria ad quae biduo serius veneram,

    id. de Or. 3, 20, 75:

    quasdam caerimonias ex magno intervallo,

    Liv. 3, 55:

    antiquum morem,

    Suet. Caes. 20:

    consuetudinem antiquam,

    id. Tib. 32 et saep.:

    cum aditus consul idem illud responsum rettulit,

    repeated, Liv. 37, 6 fin.:

    veterem Valeriae gentis in liberandā patriā laudem,

    to restore, Cic. Fl. 1, 1:

    hunc morem, hos casus atque haec certamina primus Ascanius Rettulit,

    Verg. A. 5, 598:

    O mihi praeteritos referat si Juppiter annos,

    id. ib. 8, 560.—
    b.
    To represent, set forth anew, reproduce, etc.:

    referre Naturam, mores, victum motusque parentum,

    to reproduce, Lucr. 1, 597:

    majorum vultus vocesque comasque,

    id. 4, 1221:

    mores, os vultusque ejus (sc. patris),

    Plin. Ep. 5, 16, 9:

    parentis sui speciem,

    Liv. 10, 7; cf.:

    (Tellus) partim figuras Rettulit antiquas, partim nova monstra creavit,

    Ov. M. 1, 437:

    faciem demptā pelle novam,

    Tib. 1, 8, 46:

    temporis illius vultum,

    Ov. M. 13, 443: si quis mihi parvulus aulā Luderet Aeneas, qui te tamen ore [p. 1545] referret, might represent, resemble thee, Verg. A. 4, 329; cf.:

    nomine avum referens, animo manibusque parentem,

    id. ib. 12, 348:

    Marsigni sermone vultuque Suevos referunt,

    Tac. G. 43:

    neque amissos colores lana refert,

    Hor. C. 3, 5, 28.—
    3.
    To convey a report, account, intelligence, by speech or by writing; to report, announce, relate, recite, repeat, recount; to mention, allege (class.;

    in late Lat. saepissime): certorum hominum sermones referebantur ad me,

    Cic. Fam. 1, 9, 10 Orell. N. cr.:

    tales miserrima fletus Fertque refertque soror (sc. ad Aeneam),

    Verg. A. 4, 438:

    pugnam referunt,

    Ov. M. 12, 160:

    factum dictumve,

    Liv. 6, 40:

    si quis hoc referat exemplum,

    Quint. 5, 11, 8:

    in epistulis Cicero haec Bruti refert verba,

    id. 6, 3, 20:

    quale refert Cicero de homine praelongo, caput eum, etc.,

    id. 6, 3, 67 et saep.:

    quaecunque refers,

    Hor. Ep. 1, 7, 60; 2, 1, 130:

    sermones deorum,

    id. C. 3, 3, 71:

    multum referens de Maecenate,

    Juv. 1, 66. —With obj.-clause, Suet. Caes. 30; Ov. M. 1, 700; 4, 796:

    Celso gaudere et bene rem gerere refer,

    Hor. Ep. 1, 8, 2 al.; cf. poet. by Greek attraction:

    quia rettulit Ajax Esse Jovis pronepos,

    Ov. M. 13, 141; and:

    referre aliquid in annales,

    Liv. 4, 34 fin., and 43, 13, 2:

    ut Proetum mulier perfida credulum Falsis impulerit criminibus, refert,

    Hor. C. 3, 7, 16.— Absol.:

    quantum, inquam, debetis? Respondent CVI. Refero ad Scaptium,

    I report, announce it to Scaptius, Cic. Att. 5, 21, 12:

    in quo primum saepe aliter est dictum, aliter ad nos relatum,

    reported, stated, id. Brut. 57, 288:

    (Hortensius) nullo referente, omnia adversariorum dicta meminisset,

    id. ib. 88, 301:

    abi, quaere, et refer,

    Hor. Ep. 1, 7, 53. —
    b.
    Poet. (mostly in Ovid), to repeat to one ' s self, call to mind:

    tacitāque recentia mente Visa refert,

    Ov. M. 15, 27:

    si forte refers,

    id. Am. 2, 8, 17:

    haec refer,

    id. R. Am. 308:

    saepe refer tecum sceleratae facta puellae,

    id. ib. 299:

    mente memor refero,

    id. M. 15, 451:

    foeda Lycaoniae referens convivia mensae,

    id. ib. 1, 165; cf.:

    illam meminitque refertque,

    id. ib. 11, 563.—
    c.
    Pregn., to say in return, to rejoin, answer, reply (syn. respondeo):

    id me non ad meam defensionem attulisse, sed illorum defensioni rettulisse,

    Cic. Caecin. 29, 85:

    ego tibi refero,

    I reply to you, id. ib. 29, 85, §

    84: ut si esset dictum, etc., et referret aliquis Ergo, etc.,

    id. Fat. 13, 30:

    quid a nobis autem refertur,

    id. Quint. 13, 44: retices;

    nec mutua nostris Dicta refers,

    Ov. M. 1, 656; 14, 696:

    Musa refert,

    id. ib. 5, 337; id. F. 5, 278:

    Anna refert,

    Verg. A. 4, 31:

    talia voce,

    id. ib. 1, 94:

    pectore voces,

    id. ib. 5, 409:

    tandem pauca refert,

    id. ib. 4, 333 et saep. —
    d.
    Publicists' t. t.
    (α).
    To bring, convey, deliver any thing as an official report, to report, announce, notify, = renuntiare:

    legati haec se ad suos relaturos dixerunt,

    Caes. B. G. 4, 9; cf.:

    cujus orationem legati domum referunt,

    id. B. C. 1, 35: responsa (legati), Cic. Fragm. ap. Non. 380, 31:

    legationem Romam,

    Liv. 7, 32:

    mandata ad aliquem,

    Caes. B. C. 3, 57:

    responsa,

    id. B. G. 1, 35; cf.:

    mandata alicui,

    id. ib. 1, 37:

    numerum capitum ad aliquem,

    id. ib. 2, 33 fin.:

    rumores excipere et ad aliquem referre,

    Cic. Deiot. 9, 25; cf. Caes. B. G. 1, 47:

    Ubii paucis diebus intermissis referunt, Suevos omnes, etc.,

    id. ib. 6, 10; Liv. 3, 38, 12.—
    (β).
    Ad senatum de aliquā re referre (less freq with acc., a rel.-clause, or absol.), to make a motion or proposition in the Senate; to consult, refer to, or lay before the Senate; to move, bring forward, propose: VTI L. PAVLVS C. MARCELLVS COSS... DE CONSVLARIBVS PROVINCIIS AD SENATVM REFERRENT, NEVE QVID PRIVS... AD SENATVM REFERRENT, NEVE QVID CONIVNCTVM DE EA RE REFERRETVR A CONSVLIBVS, S. C. ap. Cic. Fam. 8, 8, 5 sq.: de legibus abrogandis ad senatum referre. Cic. Cornel. 1, Fragm. 8 (p. 448 Orell.); cf.:

    de quo legando consules spero ad senatum relaturos,

    id. Imp. Pomp. 19, 58:

    de ejus honore ad senatum referre,

    id. Phil. 8, 11, 33:

    de eā re postulant uti referatur. Itaque consulente Cicerone frequens senatus decernit, etc.,

    Sall. C. 48, 5, 6:

    rem ad senatum refert,

    id. ib. 29, 1; cf.:

    tunc relata ex integro res ad senatum,

    Liv. 21, 5:

    rem ad senatum,

    id. 2, 22:

    consul convocato senatu refert, quid de his fieri placeat, qui, etc.,

    Sall. C. 50, 3: ut ex litteris ad senatum referretur, impetrari (a consulibus) non potuit. Referunt consules de re publicā, Caes. B. C. 1, 1; cf.:

    refer, inquis, ad senatum. Non referam,

    Cic. Cat. 1, 8, 20.—

    Of other bodies than the Senate (cf.: defero, fero): C. Cassium censorem de signo Concordiae dedicando ad pontificum collegium rettulisse,

    Cic. Dom. 53, 136: eam rem ad consilium cum rettulisset Fabius. Liv. 24, 45, 2; 30, 4, 9:

    est quod referam ad consilium,

    id. 30, 31, 9; 44, 2, 5; Curt. 4, 11, 10.— Per syllepsin: DE EA RE AD SENATVM POPVLVMQVE REFERRI, since referre ad populum was not used in this sense (for ferre ad populum); v. fero, and the foll. g:

    de hoc (sc. Eumene) Antigonus ad consilium rettulit,

    Nep. Eum. 12, 1.— Transf., to make a reference, to refer (class.): de rebus et obscuris et incertis ad Apollinem censeo referendum;

    ad quem etiam Athenienses publice de majoribus rebus semper rettulerunt,

    Cic. Div. 1, 54, 122; cf. Nep. Lys. 3; Cic. Quint. 16, 53.— Different from this is, *
    (γ).
    Referre ad populum (for denuo ferre), to propose or refer any thing anew to the people (cf. supra, II. B. 2.;

    v. Krebs, Antibarb. p. 1006): factum est illorum aequitate et sapientiā consulum, ut id, quod senatus decreverat, id postea referendum ad populum non arbitrarentur,

    Cic. Clu. 49, 137; cf. Att. ap. Non. p. 512, 29; Liv. 22, 20; Val. Max. 8, 10, 1.—
    e.
    A mercantile and publicists' t. t., to note down, enter any thing in writing; to inscribe, register, record, etc.:

    cum scirem, ita indicium in tabulas publicas relatum,

    Cic. Sull. 15, 42:

    in tabulas quodcumque commodum est,

    id. Fl. 9, 20:

    nomen in tabulas, in codicem,

    id. Rosc. Com. 1, 4:

    quod reliquum in commentarium,

    id. Att. 7, 3, 7:

    quid in libellum,

    id. Phil. 1, 8, 19:

    tuas epistulas in volumina,

    i. e. to admit, id. Fam. 16, 17 init.; cf.:

    orationem in Origines,

    id. Brut. 23, 89 al.:

    in reos, in proscriptos referri,

    to be set down among, id. Rosc. Am. 10, 27:

    absentem in reos,

    id. Verr. 2, 5, 42, § 109; cf.:

    aliquem inter proscriptos,

    Suet. Aug. 70:

    anulos quoque depositos a nobilitate, in annales relatum est,

    Plin. 33, 1, 6, § 18:

    senatūs consulta falsa (sc. in aerarium),

    enter, register, Cic. Fam. 12, 1, 1; id. Phil. 5, 4, 12. —Entirely absol.:

    ut nec triumviri accipiundo nec scribae referundo sufficerent,

    Liv. 26, 36 fin. —Here, too, belongs referre rationes or aliquid (in rationibus, ad aerarium, ad aliquem, alicui), to give, present, or render an account:

    rationes totidem verbis referre ad aerarium,

    Cic. Fam. 5, 20, 2;

    and rationes referre alone: in rationibus referendis... rationum referendarum jus, etc.,

    id. ib. 5, 20, 1; id. Pis. 25, 61; id. Verr. 2, 1, 30, § 77; 2, 3, 71, § 167:

    referre rationes publicas ad Caesarem cum fide,

    Caes. B. C. 2, 20 fin.:

    si hanc ex fenore pecuniam populo non rettuleris, reddas societati,

    Cic. Verr. 2, 3, 71, § 167:

    (pecuniam) in aerarium,

    Liv. 37, 57, 12; cf.: pecuniam operi publico, to charge to, i. e. to set down as applied to, Cic. Fl. 19, 44.— So, too, acceptum and in acceptum referre, to place to one ' s credit, in a lit. and trop. sense (v. accipio).— Hence, transf.: aliquem (aliquid) in numero (as above, in rationibus), in numerum, etc., to count or reckon a person or thing among:

    Democritus, qui imagines eorumque circuitus in deorum numero refert,

    Cic. N. D. 1, 12, 29:

    (Caesar, Claudius) in deorum numerum relatus est,

    Suet. Caes. 88; id. Claud. 45:

    Ponticus Heraclides terram et caelum refert in deos,

    Cic. N. D. 1, 13, 34:

    nostri oratorii libri in Eundem librorum numerum referendi videntur,

    id. Div. 2, 1, 4: hoc nomen in codicem relatum, id. Rosc. Com. B. and K. (al. in codice).—With inter (postAug. and freq.):

    ut inter deos referretur (August.),

    Suet. Aug. 97:

    diem inter festos, nefastos,

    Tac. A. 13, 41 fin.:

    hi tamen inter Germanos referuntur,

    id. G. 46; Suet. Claud. 11; id. Tib. 53:

    dumque refert inter meritorum maxima, demptos Aesonis esse situs,

    Ov. M. 7, 302:

    intellectum est, quod inter divos quoque referretur,

    Lampr. Alex. Sev. 14:

    inter sidera referre,

    Hyg. Fab. 192:

    inter praecipua crudelitatis indicia referendus,

    Val. Max. 9, 2, ext. 5:

    inter insulas,

    Plin. 5, 9, 9, § 48:

    dicebat quasdam esse quaestiones, quae deberent inter res judicatas referri,

    Sen. Contr. 2, 11, 12:

    eodem Q. Caepionem referrem,

    I should place in the same category, Cic. Brut. 62, 223.—
    4.
    Referre aliquid ad aliquid, to trace back, ascribe, refer a thing to any thing:

    qui pecudum ritu ad voluptatem omnia referunt,

    Cic. Lael. 9, 32:

    omnia ad igneam vim,

    id. N. D. 3, 14, 35:

    omnia ad incolumitatem et ad libertatem suam,

    id. Rep. 1, 32, 49; 1, 26, 41:

    in historiā quaeque ad veritatem, in poëmate pleraque ad delectationem,

    id. Leg. 1, 1, 5; id. Off. 1, 16, 52 et saep. al.:

    hunc ipsum finem definiebas id esse, quo omnia, quae recte fierent, referrentur, neque id ipsum usquam referretur,

    id. Fin. 2, 2, 5; cf.

    nusquam,

    id. ib. 1, 9, 29:

    ad commonendum oratorem, quo quidque referat,

    id. de Or. 1, 32, 145:

    hinc omne principium, huc refer exitum,

    Hor. C. 3, 6, 6.— With dat.:

    cujus adversa pravitati ipsius, prospera ad fortunam referebat,

    Tac. A. 14, 38 fin. — In Tac. once with in:

    quidquid ubique magnificum est, in claritatem ejus (sc. Herculis) referre consensimus,

    Tac. G. 34.—Rarely of persons;

    as: tuum est Caesar, quid nunc mihi animi sit, ad te ipsum referre,

    Cic. Deiot. 2, 7.— Absol.: ita inserere oportet referentem ad fructum, meliore genere ut sit surculus, etc., one who looks to or cares for the fruit, Varr. R. R. 1, 40, 6.—
    5.
    Culpam in aliquem referre, to throw the blame upon, accuse, hold responsible for, etc. (post-Aug.):

    hic, quod in adversis rebis solet fieri, alius in alium culpam referebant,

    Curt. 4, 3, 7; Aug. contr. Man. 2, 17, 25 Hier. Epp. 1, 9 fin.: cf.:

    augere ejus, in quem referet crimen, culpam,

    Cic. Inv. 2, 28, 83:

    causa ad matrem referebatur,

    Tac. A. 6, 49:

    causam abscessus ad Sejani artes,

    id. ib. 4, 57.

    Lewis & Short latin dictionary > refero

  • 103 renuncio

    rĕ-nuntĭo ( rĕnuncĭo), āvi, ātum, 1, v. a.
    I. A.
    In gen. (rare and mostly ante-class.;

    syn. refero): quid nunc renuntiem abs te responsum, Chreme?

    Ter. Heaut. 4, 8, 18:

    hoc alii mihi renuntiant,

    Plaut. Ps. 1, 5, 6; cf. id. ib. 1, 5, 36:

    quia nihil a quoquam renuntiabatur,

    no answer was brought, Suet. Ner. 47:

    teque ad patrem esse mortuum renuntiem,

    Plaut. Bacch. 1, 2, 49.—With obj.clause:

    istaec quae tibi renuntiantur, filium te velle circumducere,

    Plaut. Ps. 1, 5, 15:

    quasi non tibi renuntiata sint haec, sic fore,

    Ter. And. 3, 2, 28:

    Alexandro regi renuntiatam adeo divitem (insulam),

    Plin. 6, 31, 36, § 198:

    is me nunc renuntiare repudium jussit tibi,

    Plaut. Aul. 4, 10, 54; Ter. Phorm. 4, 3, 72:

    deliberet renuntietque hodie mihi, Velintne annon,

    id. Hec. 3, 5, 58:

    hunc metuebam, ne meae Uxori renuntiaret de pallā,

    Plaut. Men. 2, 3, 67.— Impers., Plaut. Aul. 4, 1, 18: posteaquam mihi renuntiatum est de obitu Tulliae filiae tuae, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 1:

    tibi renuntiari sic me habere in animo,

    Cic. Clu. 5, 17.— Absol.:

    abi et renuntia,

    Plaut. Bacch. 4, 2, 10; Ter. Heaut. 4, 4, 5:

    rus abiisse aiebant, nunc domum renuntio,

    Plaut. Merc. 4, 5, 2:

    huc,

    Ter. And. 3, 4, 15:

    ita mihi renuntiatum est, quibus credo satis,

    Plaut. Poen. 3, 5, 19; so,

    renuntiatum est,

    Ter. And. 3, 2, 21.—
    B.
    In partic., publicists' and jurid. t. t., to state officially, to report, declare, proclaim, announce, etc. (freq. and class.;

    syn. indico): legati ex auctoritate haec Caesari renuntiant, Intelligere se, etc.,

    Caes. B. C. 1, 35:

    Volusenus perspectis regionibus... ad Caesarem revertitur quaeque ibi perspexisset, renuntiat,

    id. B. G. 4, 21 fin.; cf. id. ib. 7, 5:

    Roscius postulata Caesaris renuntiat,

    id. B. C. 1, 10:

    Caesari renuntiaverunt, pulverem majorem in eā parte videri,

    id. B. G. 4, 32:

    Caesar cognoscit Considium timore perterritum, quod non vidisset, pro viso sibi renuntiasse,

    id. ib. 1, 22:

    si ille vir legationem renuntiare potuisset,

    had been able to give an account of his mission, Cic. Phil. 9, 1, 1; so,

    legationem,

    Liv. 9, 4; 23, 6; 35, 32; 36, 35; 39, 33; Plin. Ep. 4, 9, 20 al.; cf.:

    haec dicta legatis renuntiataque in consilium,

    Liv. 29, 3:

    nunc imperant pullario: ille renuntiat,

    Cic. Div. 2, 35, 74; cf. Liv. 34, 44:

    haec cum renuntiata essent,

    id. 36, 1, 4:

    renuntiat collegae facturum se quod is censeret,

    id. 37, 1, 8:

    tribuni revocaturos se easdem tribus renuntiarunt,

    id. 45, 36 fin.:

    hostium numerum,

    Cic. ad Q. Fr. 3, 2, 2:

    acta et imperia tua domum ad senatum suum renuntiaverunt,

    id. Verr. 2, 3, 31, § 73.— Esp. of the official announcement of an election (either by the praeco or the presiding magistrate), to declare or announce elected, to make the return: coepti sunt a praecone renuntiari, quem quaeque [p. 1566] tribus fecerint aedilem, Varr. R. R. 3, 17; cf.:

    cum esset praetor renuntiatus,

    Cic. Verr. 2, 5, 15, § 38:

    cum propter dilationem comitiorum ter praetor primus centuriis cunctis renuntiatus sum,

    id. Imp. Pomp. 1, 2:

    eo modo sacerdos Climarchias renuntiatus est,

    id. Verr. 2, 2, 52, § 129:

    qui (magistratus) priusquam renuntiarentur,

    Liv. 5, 18 et saep.:

    aliquem consulem,

    Cic. Mur. 1, 1; cf. id. de Or. 2, 64, 260:

    ut hostis renuntiaretur,

    declared a public enemy, Spart. Jul. 5, 3:

    dictator comitia consularia habuit aemulumque decoris sui absentem M. Valerium Corvum consulem renuntiavit,

    Liv. 7, 26; Plin. Pan. 92, 3; Val. Max. 3, 8, ext. 3: renuntiare repudium, v. h. v.—
    2.
    Transf., in gen., to announce, report, declare:

    assentior vero renuntioque vobis, nihil esse, quod adhuc de re publicā dictum putemus,

    Cic. Rep. 2, 44, 71.—
    C.
    Renuntiare sibi, to report to one ' s self, impress on one ' s own mind, i. e. reflect, think: qui renuntient sibi, quanta sit humani ingenii vis, quam potens efficiendi, quae velit, represent to themselves, i. e. think, meditate, Quint. 12, 11, 10; cf.:

    potest et illa res a luctu te prohibere nimio, si tibi ipse renuntiaveris, nihil horum, quae facis, posse subduco,

    Sen. ad Polyb. 6 (25), 1.—
    II.
    ( Re negative or qs. rejecting.) To retract, revoke, recall, refuse; to give up, break off, protest against, disclaim, renounce (good prose): Pa. Ad cenam hercle alio promisi foras. Ge. Jube domi cenam coqui Atque ad illum renuntiari, Plaut. Stich. 4, 2, 19; cf.:

    renuntiari extemplo amicis, quos in consilium rogaverat, imperavit,

    Sen. Clem. 1, 9:

    ego illi ad prandium promisissem, and prandium renuntiassem,

    id. Suas. 2, 12: incensus hospitium ei renuntiat;

    domo ejus emigrat,

    Cic. Verr. 2, 2, 36, § 89:

    societatem et amicitiam alicui,

    Liv. 36, 3; so,

    societatem alicui,

    id. 38, 31:

    amicitiam alicui,

    id. 42, 25, 1; Tac. A. 2, 70; Suet. Calig. 3:

    renuntiat Habonius illam decisionem tutoribus,

    Cic. Verr. 2, 1, 54, § 141; cf. id. ib. 1, 6, 16.— Absol.:

    quid imprudentius publicanis renuntiantibus?

    Cic. Att. 2, 1, 8:

    nemo ingemuit, etc.... pedem nemo in illo judicio supplosit, credo, ne Stoicis renuntiaretur,

    id. de Or. 1, 53:

    civilibus officiis,

    Quint. 10, 7, 1; Plin. Ep. 2, 1, 8:

    vitae,

    Suet. Galb. 11:

    foro,

    id. Rhet. 6:

    Campaniae,

    Sen. Q. N. 6, 1, 10:

    inertiae,

    Plin. Pan. 59, 2:

    nuptiis,

    Tert. ad Uxor. 1, 1:

    societati,

    Dig. 17, 19, 65, § 3.

    Lewis & Short latin dictionary > renuncio

  • 104 renuntio

    rĕ-nuntĭo ( rĕnuncĭo), āvi, ātum, 1, v. a.
    I. A.
    In gen. (rare and mostly ante-class.;

    syn. refero): quid nunc renuntiem abs te responsum, Chreme?

    Ter. Heaut. 4, 8, 18:

    hoc alii mihi renuntiant,

    Plaut. Ps. 1, 5, 6; cf. id. ib. 1, 5, 36:

    quia nihil a quoquam renuntiabatur,

    no answer was brought, Suet. Ner. 47:

    teque ad patrem esse mortuum renuntiem,

    Plaut. Bacch. 1, 2, 49.—With obj.clause:

    istaec quae tibi renuntiantur, filium te velle circumducere,

    Plaut. Ps. 1, 5, 15:

    quasi non tibi renuntiata sint haec, sic fore,

    Ter. And. 3, 2, 28:

    Alexandro regi renuntiatam adeo divitem (insulam),

    Plin. 6, 31, 36, § 198:

    is me nunc renuntiare repudium jussit tibi,

    Plaut. Aul. 4, 10, 54; Ter. Phorm. 4, 3, 72:

    deliberet renuntietque hodie mihi, Velintne annon,

    id. Hec. 3, 5, 58:

    hunc metuebam, ne meae Uxori renuntiaret de pallā,

    Plaut. Men. 2, 3, 67.— Impers., Plaut. Aul. 4, 1, 18: posteaquam mihi renuntiatum est de obitu Tulliae filiae tuae, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 1:

    tibi renuntiari sic me habere in animo,

    Cic. Clu. 5, 17.— Absol.:

    abi et renuntia,

    Plaut. Bacch. 4, 2, 10; Ter. Heaut. 4, 4, 5:

    rus abiisse aiebant, nunc domum renuntio,

    Plaut. Merc. 4, 5, 2:

    huc,

    Ter. And. 3, 4, 15:

    ita mihi renuntiatum est, quibus credo satis,

    Plaut. Poen. 3, 5, 19; so,

    renuntiatum est,

    Ter. And. 3, 2, 21.—
    B.
    In partic., publicists' and jurid. t. t., to state officially, to report, declare, proclaim, announce, etc. (freq. and class.;

    syn. indico): legati ex auctoritate haec Caesari renuntiant, Intelligere se, etc.,

    Caes. B. C. 1, 35:

    Volusenus perspectis regionibus... ad Caesarem revertitur quaeque ibi perspexisset, renuntiat,

    id. B. G. 4, 21 fin.; cf. id. ib. 7, 5:

    Roscius postulata Caesaris renuntiat,

    id. B. C. 1, 10:

    Caesari renuntiaverunt, pulverem majorem in eā parte videri,

    id. B. G. 4, 32:

    Caesar cognoscit Considium timore perterritum, quod non vidisset, pro viso sibi renuntiasse,

    id. ib. 1, 22:

    si ille vir legationem renuntiare potuisset,

    had been able to give an account of his mission, Cic. Phil. 9, 1, 1; so,

    legationem,

    Liv. 9, 4; 23, 6; 35, 32; 36, 35; 39, 33; Plin. Ep. 4, 9, 20 al.; cf.:

    haec dicta legatis renuntiataque in consilium,

    Liv. 29, 3:

    nunc imperant pullario: ille renuntiat,

    Cic. Div. 2, 35, 74; cf. Liv. 34, 44:

    haec cum renuntiata essent,

    id. 36, 1, 4:

    renuntiat collegae facturum se quod is censeret,

    id. 37, 1, 8:

    tribuni revocaturos se easdem tribus renuntiarunt,

    id. 45, 36 fin.:

    hostium numerum,

    Cic. ad Q. Fr. 3, 2, 2:

    acta et imperia tua domum ad senatum suum renuntiaverunt,

    id. Verr. 2, 3, 31, § 73.— Esp. of the official announcement of an election (either by the praeco or the presiding magistrate), to declare or announce elected, to make the return: coepti sunt a praecone renuntiari, quem quaeque [p. 1566] tribus fecerint aedilem, Varr. R. R. 3, 17; cf.:

    cum esset praetor renuntiatus,

    Cic. Verr. 2, 5, 15, § 38:

    cum propter dilationem comitiorum ter praetor primus centuriis cunctis renuntiatus sum,

    id. Imp. Pomp. 1, 2:

    eo modo sacerdos Climarchias renuntiatus est,

    id. Verr. 2, 2, 52, § 129:

    qui (magistratus) priusquam renuntiarentur,

    Liv. 5, 18 et saep.:

    aliquem consulem,

    Cic. Mur. 1, 1; cf. id. de Or. 2, 64, 260:

    ut hostis renuntiaretur,

    declared a public enemy, Spart. Jul. 5, 3:

    dictator comitia consularia habuit aemulumque decoris sui absentem M. Valerium Corvum consulem renuntiavit,

    Liv. 7, 26; Plin. Pan. 92, 3; Val. Max. 3, 8, ext. 3: renuntiare repudium, v. h. v.—
    2.
    Transf., in gen., to announce, report, declare:

    assentior vero renuntioque vobis, nihil esse, quod adhuc de re publicā dictum putemus,

    Cic. Rep. 2, 44, 71.—
    C.
    Renuntiare sibi, to report to one ' s self, impress on one ' s own mind, i. e. reflect, think: qui renuntient sibi, quanta sit humani ingenii vis, quam potens efficiendi, quae velit, represent to themselves, i. e. think, meditate, Quint. 12, 11, 10; cf.:

    potest et illa res a luctu te prohibere nimio, si tibi ipse renuntiaveris, nihil horum, quae facis, posse subduco,

    Sen. ad Polyb. 6 (25), 1.—
    II.
    ( Re negative or qs. rejecting.) To retract, revoke, recall, refuse; to give up, break off, protest against, disclaim, renounce (good prose): Pa. Ad cenam hercle alio promisi foras. Ge. Jube domi cenam coqui Atque ad illum renuntiari, Plaut. Stich. 4, 2, 19; cf.:

    renuntiari extemplo amicis, quos in consilium rogaverat, imperavit,

    Sen. Clem. 1, 9:

    ego illi ad prandium promisissem, and prandium renuntiassem,

    id. Suas. 2, 12: incensus hospitium ei renuntiat;

    domo ejus emigrat,

    Cic. Verr. 2, 2, 36, § 89:

    societatem et amicitiam alicui,

    Liv. 36, 3; so,

    societatem alicui,

    id. 38, 31:

    amicitiam alicui,

    id. 42, 25, 1; Tac. A. 2, 70; Suet. Calig. 3:

    renuntiat Habonius illam decisionem tutoribus,

    Cic. Verr. 2, 1, 54, § 141; cf. id. ib. 1, 6, 16.— Absol.:

    quid imprudentius publicanis renuntiantibus?

    Cic. Att. 2, 1, 8:

    nemo ingemuit, etc.... pedem nemo in illo judicio supplosit, credo, ne Stoicis renuntiaretur,

    id. de Or. 1, 53:

    civilibus officiis,

    Quint. 10, 7, 1; Plin. Ep. 2, 1, 8:

    vitae,

    Suet. Galb. 11:

    foro,

    id. Rhet. 6:

    Campaniae,

    Sen. Q. N. 6, 1, 10:

    inertiae,

    Plin. Pan. 59, 2:

    nuptiis,

    Tert. ad Uxor. 1, 1:

    societati,

    Dig. 17, 19, 65, § 3.

    Lewis & Short latin dictionary > renuntio

  • 105 scribo

    scrībo, psi, ptum, 3 ( perf. sync. scripsti, Plaut. As. 4, 1, 57: scripstis, Enn. ap. Non. 153, 28, or Trag. v. 239 Vahl.; inf. scripse, Aus. Sept. Sap. Lud. 1; cf. 2. dico init.), v. a. [root skrabh-, to dig; whence, Gr. graphô; Lat. scrobis, scrofa; cf. Germ. schreiben], prop., to scratch, grave, engrave with a sharp point; hence,
    I.
    In gen.
    A.
    Lit., to write, draw, or otherwise make lines, letters, figures, etc. (cf. scalpo):

    in libro cum scribuntur calamo litterae,

    Plaut. Ps. 1, 5, 131; cf. id. Bacch. 4, 4, 76 sq.:

    litteras, tabellas,

    id. Ps. 1, 1, 28:

    (littera M) etiamsi scribitur, tamen parum exprimitur,

    Quint. 9, 4, 40; cf. id. 1, 7, 28:

    nostri praeceptores cervum servumque u et o litteris scripserunt,

    id. 1, 7, 26; cf. id. 1, 7, 4; 1, 7, 20; 1, 7, 30; 12, 10, 28;

    12, 10, 30: terra in augurum libris scripta cum r uno,

    Varr. L. L. 5, § 21 Müll.:

    hic carmen mediā scribe columnā,

    Prop. 4 (5), 7, 83; cf.:

    scribitur vestris Cynthia corticibus,

    id. 1, 18, 22; Ov. M. 9, 527; Luc. 2, 343:

    in aquā,

    Cat. 68, 4; cf.

    also: fac lapis his scriptus stet super ossa notis: hic jacet, etc.,

    Tib. 1, 3, 54 (but the better reading is inscriptis):

    scribere decore,

    to write a good hand, Amm. 30, 9, 4:

    erat scriptum ipsius manu,

    Cic. Cat. 3, 5, 10:

    suā manu scripsit,

    Liv. 37, 10.—Of drawing, etc.:

    si quis fugitivo stigmata scripserit,

    has branded a runaway, Quint. 7, 4, 14; cf.: charaxat ambas ungulis scribentibus genas, Prud. steph. 10, 557:

    totius vobis Frontem tabernae scipionibus scribam,

    Cat. 37, 10:

    (Diodotus Stoicus) geometriae munus tuebatur, verbis praecipiens discentibus, unde, quo quamque lineam scriberent,

    Cic. Tusc. 5, 39, 113:

    ut formam (porticus) secundum rationem loci scribas,

    draw, design, Plin. Ep. 9, 39, 5; Stat. S. 1, 3, 9:

    quae Attalicis variata per artem Aulaeis scribuntur acu,

    i. e. are embroidered, Sil. 14, 660:

    scripto radiat Germanicus auro, i. e. sculpto,

    Juv. 6, 205; cf. Mart. 11, 5, 3.—
    B.
    Trop.: memor essem? etiam nunc mihi Scripta illa dicta sunt in animo Chrysidis De Glycerio, graven, imprinted (syn.:

    inscripta, insculpta),

    Ter. And. 1, 5, 48:

    arva sanguineo scribit rutilantia gyro,

    Stat. Th. 11, 514.—
    II.
    In partic., with the accessory idea of intellectual action, of written composition of every kind, to write, write down, compose, describe, depict; to draw up, communicate, announce in writing (syn.: compono, perscribo).
    (α).
    With acc.:

    quoniam de re publicā multa quaesierint et scripserint,

    Cic. Rep. 1, 7, 12:

    Cn. Aufidius praetorius (caecus) Graecam scribebat historiam,

    id. Tusc. 5, 38, 112; so,

    historiam,

    id. de Or. 2, 12, 51; id. Brut. 75, 262:

    bellum,

    Liv. 21, 1:

    res gestas,

    Hor. A. P. 74; id. Ep. 1, 3, 7 al.:

    librum de rebus rusticis,

    Cic. Sen. 15, 54:

    scripsi etiam versibus tres libros de temporibus meis,

    id. Fam. 1, 9, 23:

    in Catone Majore, qui est scriptus ad te de senectute,

    id. Lael. 1, 4:

    carmen in aliquem,

    id. de Or. 2, 86, 352:

    Furius defensionem causae suae scripsit,

    id. Verr. 2, 5, 43, § 112; cf. Quint. 2, 15, 29:

    libellos,

    Ov. Tr. 5, 12, 61; id. P. 4, 13, 19:

    notas,

    id. ib. 3, 2, 90:

    Diphilus Hanc (fabulam) Graece scripsit,

    Plaut. Cas. prol. 33; Ter. Heaut. prol. 43; id. Hec. prol. 6 (cf. also infra, d):

    versus,

    Lucr. 1, 24; Hor. S. 1, 9, 23; 1, 10, 60:

    carmina,

    id. ib. 2, 5, 74; id. Ep. 1, 19, 3:

    poëmata,

    id. ib. 2, 2, 66 et saep.; cf.: scripsere alii rem Versibus, Enn. ap. Cic. Brut. 19, 76 (Ann. v. 221 Vahl.):

    formam et situm agri alicui,

    to describe, Hor. Ep. 1, 16, 4 et saep.—Of written communications, letters, etc.:

    epistulis tuis perdiligenter scriptis,

    Cic. Att. 1, 11, 1; cf. Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 1:

    haec scripsi properans,

    Cic. Att. 2, 19, 5:

    litteras, quas ad Pompeium scripsi, tibi misi,

    id. ib. 3, 9, 3:

    litterae extemplo Romam scriptae,

    Liv. 41, 16:

    plura ad te scribam, si, etc.,

    Cic. Att. 11, 10, 3:

    scriberem ad te de hoc plura, si Romae esses,

    id. ib. 6, 4, 11:

    haec ad te scripsi verbosius,

    id. Fam. 7, 3, 5:

    scriptā jam epistulā superiore,

    id. ib. 1, 9, 26:

    non quo haberem, quod tibi scriberem,

    id. Att. 4, 4, a:

    epistulam,

    Plin. Ep. 7, 9, 8 et saep.:

    scribere salutem,

    to send a greeting, Plaut. Bacch. 4, 9, 77; cf.:

    laudes atque gratias populo Romano,

    Gell. 3, 8, 5.—With a personal object:

    nullos habeo scriptos (homines), memini tamen,

    written down, Plaut. Mil. 1, 1, 48:

    per eum Marium, quem scripsissem,

    Cic. Att. 12, 49, 1: quis Martem digne scripserit aut...Merionem aut...Tydiden? who could depict, represent, etc., Hor. C. 1, 6, 14; id. S. 2, 1, 16; cf. in the pass.:

    scriberis Vario fortis et hostium Victor,

    id. C. 1, 6, 1.—With two acc.: cum auctor pugnae se A. Cornelium Cossum consulem scripserit, subscribed himself, declared himself in the inscription to be, Liv. 4, 20, 11.—
    (β).
    With object-clause:

    in foribus scribat occupatum esse se,

    Plaut. As. 4, 1, 15:

    ut Africanum avum meum scribit Cato solitum esse dicere,

    Cic. Rep. 1, 17, 27; id. Att. 1, 8, 1; cf.:

    Romae quod scribis sileri, ita putabam,

    id. ib. 2, 13, 2:

    quod ad te scripseram me in Epiro futurum,

    id. ib. 3, 13, 1:

    Graeceius ad me scripsit, C. Cassium sibi scripsisse, homines comparari, qui, etc.,

    id. ib. 15, 8, 2:

    Cicero quodam loco scribit, id esse optimum, etc.,

    Quint. 11, 1, 92:

    post paulo scribit, sibi millia quinque Esse domi chlamydum,

    Hor. Ep. 1, 6, 43 et saep.—In pass., with nom. or acc.:

    eadem haec avis scribitur conchis se solere complere, etc.,

    Cic. N. D. 2, 49, 125: scribitur nobis, magnam veteranorum multitudinem Romam convenisse jam, etc., Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2, 1:

    scriptum est item, quaesivisse (Socratem), quid esset,

    Cic. Div. 1, 54, 123.—
    (γ).
    With rel.-clause:

    nec scribis, quam ad diem te exspectemus,

    Cic. Att. 3, 7, 1:

    scribe aliquando ad nos, quid agas,

    id. Fam. 7, 12, 2:

    ad me Valerius scripsit... quem ad modum ducta esses, etc.,

    id. ib. 14, 2, 2.—
    (δ).
    Absol.:

    quo (Platone) nemo in scribendo praestantior fuit,

    Cic. Rep. 2, 11, 21; cf. id. ib. 3, 8, 13:

    Demophilus scripsit, Marcus vortit barbare,

    Plaut. As. prol. 11; id. Trin. prol. 19:

    poëta quom primum ad scribendum animum appulit,

    Ter. And. prol. 1; id. Heaut. prol. 7:

    sumite materiem vestris, qui scribitis, aequam Viribus,

    Hor. A. P. 38:

    sic raro scribis, ut toto non quater anno Membranam poscas,

    id. S. 2, 3, 1 et saep.:

    Samiae, ut ibi (i. e. in oratione) scribit Laelius, capedines,

    Cic. Rep. 6, 2, 11; cf. id. ib. 1, 16, 25:

    ut, quemadmodum scribit ille, cottidiano, etc.,

    id. ib. 6, 2, 8:

    denique non video de tot scribentibus unum,

    Ov. Tr. 2, 495.—So freq. of written communications, letters; usually with ad aliquem (less freq. alicui) or de aliquā re:

    tv si, ut scribis, Kal. Jun. Romā profectus es, etc.,

    Cic. Att. 3, 9, 3:

    ego te, ut scribis, cito videbo,

    id. ib. 3, 27:

    nihil habeo, quod ad te scribam, scribo tamen, non ut te delectem, etc.,

    id. ib. 14, 12, 3:

    senatusconsultum si erit factum, scribes ad me,

    id. ib. 5, 4, 2; cf.:

    scripsi etiam ad Camillum, ad Lamiam,

    id. ib. 5, 8, 3:

    in quā (epistulā) de agro Campano scribis,

    id. ib. 2, 16, 11:

    ut nuper me scis scripsisse ad te de Varronis erga me officio, etc.,

    id. ib. 2, 25, 1; cf.:

    Hermae tui Pentelici, de quibus ad me scripsisti,

    id. ib. 1, 8, 2; 1, 9, 2 et saep.— With ut, ne, etc.:

    velim domum ad te scribas, ut mihi tui libri pateant,

    Cic. Att. 4, 14, 1:

    ad me scriberet, ut in Italiam quam primum venirem,

    id. ib. 11, 7, 2; 5, 11, 6.— With dat.:

    consules Fulvio, ut ex Falisco, Postumio, ut ex Vaticano exercitum ad Clusium admoveant, scribunt,

    Liv. 10, 27; 42, 27; Tac. A. 1, 29.—With ne:

    Scipioni scribendum, ne bellum remitteret,

    Liv. 30, 23.—With simple subj.:

    scribit Labieno, si rei publicae commodo facere posset, cum legione ad fines Nerviorum veniat,

    Caes. B. G. 5, 46 fin. —In Tac. also, with inf.:

    scribitur tetrarchis ac regibus, jussis Corbulonis obsequi,

    Tac. A. 15, 25 fin. —In eccl. Lat. as a formula of quotation from the Scriptures:

    scriptum est,

    i. e. it is said in Holy Writ, Vulg. Matt. 4, 4; id. Luc. 19, 46; id. Rom. 11, 8 et saep.—
    B.
    Publicists', milit., jurid., and business t. t., of written plans, drafts, and other writings of various import.
    1.
    Publicists' t. t., to draw up, draught a law, decree, treaty, etc.:

    quod proditum memoria est, X. viros, qui leges scripserint, etc.,

    Cic. Rep. 2, 31, 54; so,

    leges,

    id. ib. 2, 36, 61; 2, 10, 18; id. Rosc. Am. 25, 70; id. de Or. 1, 19, 86; id. Inv. 1, 38, 68 al.; cf.

    in a transf. signif.: cui non apparet, inopiam et miseriam civitatis istam legem scripsisse, etc.,

    Liv. 34, 6 fin.; and:

    testamentum, quod pietas, fides, pudor scripsit,

    Plin. Ep. 8, 18, 7:

    haec senatusconsulta non ignoro ab amicissimis ejus, cujus de honore agitur, scribi solere,

    Cic. Fam. 15, 6, 2.—So very freq.: senatusconsulto scribendo, or simply scribendo adesse, or also, ad scribendum esse, to witness the drawing up of a decree of the Senate; to subscribe it: erat nobis dictum, te existimare, alicui senatusconsulto, quod contra dignitatem tuam fieret, scribendo Lamiam [p. 1648] affuisse, qui omnino consulibus illis numquam fuit ad scribendum, Cic. Fam. 12, 29, 2 Orell. N. cr.; cf.: senatusconsulta scribuntur apud familiarem meum (i. e. Caesarem). Et quidem cum in mentem venit (Caesari), ponor ad scribendum (i. e. he adds my signature to it), id. ib. 9, 15, 4:

    quod me esse ad scribendum vides,

    id. Att. 1, 19, 9; id. Fam. 9, 15, 3: S. C. auctoritas. Pridie Kal. Octob. in aede Apollinis scrib. affuerunt L. Domitius, etc., an official formula ap. Cic. Fam. 8, 8, 5 sq. (v. assum):

    Boeotorum gentem numquam ad scribendum amicitiae foedus adduci potuisse,

    to make, enter into, conclude, Liv. 42, 12.—
    2.
    Milit. t. t.: scribere milites (legiones, supplementum, etc.), to enlist, enroll, levy:

    milites,

    Sall. J. 43, 3:

    legiones,

    id. C. 32, 1:

    exercitui supplementum,

    id. J. 39, 2:

    supplementum legionibus,

    Cic. Fam. 3, 3, 1; Liv. 8, 8:

    exercitum,

    id. 4, 43; 9, 8; 9, 19:

    equites,

    id. 10, 25; 21, 40; 35, 20:

    socios navales,

    id. 37, 2; so, too: sex milia colonorum Albam in Aequos, to enroll for the purpose of sending, to send, id. 10, 1:

    socios scribere in urbem,

    id. 4, 11, 4.—
    b.
    Poet., transf.:

    scribe tui gregis hunc,

    enroll him among your retinue, Hor. Ep. 1, 9, 13.—
    3.
    Jurid. and business t. t.: dicam scribere (alicui), like dikên graphein tini, to bring an action in writing against any one (v. dica); of a lawyer, to draw up legal instruments (complaints or charges, contracts, wills, etc.):

    Servius hanc urbanam militiam respondendi, scribendi, cavendi secutus est,

    Cic. Mur. 9, 19; id. Fam. 7, 14 Manut.; cf. id. Leg. 1, 4, 14:

    omnia testamenta tu scribes unus,

    id. de Or. 2, 6, 24; Dig. 28, 2, 25.—Hence, transf., with a personal object: aliquem heredem, to appoint or designate any one as heir:

    testamentum palam fecerat et illum heredem et me scripserat,

    Cic. Mil. 18, 48; cf.:

    in testamento Ptolemaei patris heredes erant scripti, etc.,

    Caes. B. C. 3, 108:

    quem Micipsa testamento secundum heredem scripsit,

    Sall. J. 65, 1; Auct. B. Alex. 33; Plin. Pan. 43, 1 sq.; Tac. A. 14, 31; Hor. S. 2, 5, 48; Juv. 3, 161; 9, 87:

    aliquem coheredem,

    Tac. Agr. 43 fin.:

    aliquem exheredem,

    to disinherit any one by will, Dig. 37, 4, 8, §§

    1 and 6: aliquem tutorem liberis suis,

    to appoint as guardian by will, Cic. Clu. 14, 41:

    libertatem servo,

    to bequeath to a slave his freedom, Dig. 29, 2, 71.—Of contracts, notes, drafts, etc.:

    pulchre scripsti: scitum syngraphum!

    Plaut. As. 4, 1, 57: nummos, usuras, etc. (alicui), to give a note or bond for:

    scribit nummos,

    id. ib. 2, 4, 34:

    sibi creditam pecuniam,

    Dig. 26, 7, 9, § 7:

    genero usuras praestandas quasi ex dotis promissione,

    ib. 4, 4, 17:

    lecta est cautio hujusmodi: Lutius Titius scripsi, me accepisse a Publio Maevio quindecim mutua numerata mihi de domo, etc.,

    ib. 12, 1, 40: scribe decem (tabulas) a Nerio, give ten notes or bonds drawn up by the usurer Nerius, Hor. S. 2, 3, 69. scriptos expendere nummos, v. l. ap. Hor. Ep. 2, 1, 105 (Hold. cautos); cf. rescribo.—Hence, scriptum, i, n., something written, viz.,
    A.
    (Acc. to I.) A line; so only: duodecim scripta, a game played with colored stones (calculi) on a draught-board marked into spaces by twelve oblique lines: tibi concedo, quod in duodecim scriptis olim, ut calculum reducas, si te alicujus dati poenitet, Cic. Fragm. ap. Non. 170, 30; cf.:

    in lusu duodecim scriptorum cum prior calculum promovisset essetque victus, etc.,

    Quint. 11, 2, 38;

    v. also scriptula, and Becker, Gall. 3, pp. 261 and 264 sq.: duodecim scriptis ludere,

    Cic. de Or. 1, 50, 217.—
    B.
    (Acc. to II.) A written composition, writing, treatise, book, work, etc. (most freq. in plur.):

    ex scripto et sententiā controversia nascitur cum videtur scriptoris voluntas cum scripto ipso dissentire,

    the writing, the written expression, Auct. Her. 1, 11, 19:

    incredibile dictu est, quam multi Graeci de harum valvarum pulchritudine scriptum reliquerunt,

    have left something written concerning it, speak of it in their writings, Cic. Verr. 2, 4, 56, § 124; so Quint. 6, 1, 7; cf. in plur., Cic. Rep. 1, 22, 36:

    quod a Democrito et Platone in scriptis relictum esse dicunt,

    id. de Or. 2, 46, 194:

    utinam exstarent illa carmina, quae multis saeculis ante suam aetatem in epulis esse cantata, in Originibus scriptum reliquit Cato!

    id. Brut. 19, 75: ut ipsis scriptis non ea mandaremus, id. Off. 2, 1, 3:

    in quo libro scriptum hoc invenitur,

    Quint. 1, 1, 15:

    Hortensius erat memoriā tantā, ut quae secum commentatus esset, ea sine scripto verbis eisdem redderet, quibus cogitavisset,

    without notes, Cic. Brut. 88, 301; cf. on the contrary: de scripto dicere, to speak or read from a written paper:

    recitetur oratio, quae propter rei magnitudinem dicta de scripto est,

    id. Planc. 30, 74; id. Phil. 10, 2, 5; id. Brut. 12, 46; id. Att. 4, 3, 3; id. Fam. 10, 13, 1:

    laudavit pater scripto meo,

    in a speech composed by me, id. Q. Fr. 3, 8, 5:

    adire aliquem scripto,

    Tac. H. 4, 39:

    cum eorum inventis scriptisque se oblectent,

    writings, Cic. Rep. 1, 17, 28:

    ardeo cupiditate...nomen ut nostrum scriptis illustretur et celebretur tuis,

    id. Fam. 5, 12, 1:

    scripta recitare,

    Hor. S. 1, 4, 75:

    nosmet Lucili scripta legentes,

    id. ib. 1, 10, 56:

    Graecorum Scripta optima,

    id. Ep. 2, 1, 29:

    si non accipiet scriptum,

    Ov. A. A. 1, 469:

    debueram scripto certior esse tuo,

    id. H. 6, 4.—
    2.
    (Acc. to II. B. 1.) Scriptum legis, and simply scriptum, a written ordinance, a law:

    quam tu mihi ex ordine recita de legis scripto populi Romani auctionem,

    Cic. Agr. 2, 18, 48:

    (Crassus) ita multa tum contra scriptum pro aequo et bono dixit, ut, etc.,

    id. Brut. 39, 145; cf. id. Inv. 2, 46, 135; 2, 47, 138; cf.:

    (senatus) scripto illo istius sententiam dicere vetabatur,

    rescript, id. Dom. 26, 69.

    Lewis & Short latin dictionary > scribo

  • 106 sui

    sŭi ( gen.), dat. sibī̆, acc. and abl. se or sese, sing. and plur. (old dat. sibei, C. I. L. 1, 38; 1, 1056;

    1, 1180 et saep.: sibe,

    ib. 1, 1267; 5, 300; cf. Quint. 1, 7, 24; and v. Neue, Formenl. 2, p. 180 sq.; on the quantity of the final i, v. Ritschl, Opusc. 2, p. 632 sqq.; old acc. sed, C. I. L. 1, 196, 13 sq.; 1, 197, 21; strengthened acc. sepse = se ipse, Cic. Rep. 3, 8, 12; cf. Sen. Ep. 108, 32:

    semet,

    Hor. S. 1, 6, 78; Liv. 2, 12, 7; 2, 44, 8 al.), pron. of 3d pers. in recipr. and reflex. sense [Sanscr. sva-, svajam-, self; Gr. he, We, sphe (hou, hoi, he); cf. suus, old Lat. sovos; v. Curt. Gr. Etym. p. 396; Corss. Ausspr. 2, p. 54], of himself, of herself, of itself, of themselves; one another, each other, etc.; him, her, it, them; and, as subj. of inf., he, she, it, they (on the use of se or sese in acc., cf.: ut se dicamus, cum aliquem quid in alium fecisse ostendimus, ut puta: ille dicit se hoc illi fecisse;

    cum autem in se ipsum, tunc dicamus sese, velut: dixit sese hoc sibi fecisse,

    Charis. 1, 15, p. 86 P.; but the distinction is not commonly observed; the two forms being used indifferently, except that sese is preferred where there is emphasis, especially at the beginning or end of a clause, or in reference to a preceding ipse; v. infra; and cf. Neue, Formenl. 2, p. 182 sqq.).
    I.
    Prop., as pron. reflex., of an object considered as receiving or affected by its own act, himself, herself, itself, themselves.
    A.
    In all clauses, referring to the grammatical subject of the clause.
    1.
    As direct obj. of verb:

    dedistine gladium, qui se occideret?

    Plaut. Trin. 1, 2, 92:

    artis eloquar quem ad modum se expediant,

    id. ib. 2, 1, 10:

    se in plagas conicere,

    id. ib. 2, 1, 12:

    numquam erit alienis gravis qui suis se concinnat levem,

    id. ib. 3, 2, 58: se aperiunt, Ter. And. 4, 1, 8:

    adplicat ad Chrysidis patrem se,

    id. ib. 5, 4, 22:

    si is posset ab ea sese avellere,

    id. Hec. 4, 1, 39:

    hi se ad nos adplicant,

    id. Heaut. 2, 4, 13:

    per eos, ne causam diceret, se eripuit,

    Caes. B. G. 1, 4:

    cum ferrum se inflexisset,

    id. ib. 1, 25:

    praecipites fugae sese mandabant,

    id. ib. 2, 24:

    si se telo defenderet fur,

    Cic. Mil. 3, 9:

    Catoni licuit Tusculi se in otio delectare,

    id. Rep. 1, 1, 1:

    solum igitur quod se ipsum movet, numquam ne moveri quidem desinit,

    id. ib. 6, 25, 27:

    statim homo se erexit,

    id. Rosc. Am. 22, 60:

    majores acceperamus se a Gallis auro redemisse,

    Liv. 22, 59, 7:

    in montem sese recipere,

    Caes. B. G. 1, 25; 1, 26; Cic. Fin. 3, 19, 63:

    ad inpedimenta se conferre,

    Caes. B. G. 1, 26:

    sese alicui ad pedes proicere,

    id. ib. 1, 31:

    se gerere,

    to behave, Cic. Agr. 2, 19, 53:

    sic se res habet, ut, etc.,

    id. de Or. 2, 67, 271; id. Fin. 1, 7, 25; 5, 10, 27 sq.:

    quod uxor sua ex fico se suspendisset,

    Quint. 6, 3, 88. — Strengthened by ipse, nom.:

    hic se ipsus fallit,

    Ter. And. 3, 2, 15:

    ut se ipse diliget,

    Cic. Fin. 2, 11, 33:

    ipse enim se quisque diligit,

    id. Lael. 21, 80:

    ita non modo superiores, sed etiam se ipse correxerat,

    id. Or. 52, 176:

    omne animal se ipsum diligit,

    id. Fin. 5, 9, 24:

    neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,

    Nep. Paus. 4, 3:

    miles se ipse interfecit,

    Tac. H. 3, 51; 4, 11:

    ne, ignorando regem, semet ipse aperiret quis esset,

    Liv. 2, 12, 7:

    nec sese ipsi gravant,

    Quint. 1, 12, 10.—Sometimes acc.:

    inperator qui se ipsum non continet,

    Cic. Imp. Pomp. 13, 38:

    quid est enim se ipsum colligere, nisi, etc.,

    id. Tusc. 4, 36, 78; 1, 23, 53:

    ut quidam imperatores se ipsos dis inmortalibus devoverent,

    id. N. D. 2, 3, 10:

    quod si se ipsos illi nostri liberatores e conspectu nostro abstulerunt,

    id. Phil. 2, 44, 114:

    admovisse semet ipsos lateri suo,

    Curt. 7, 1, 14:

    gladio se ipsam transfixit,

    Vell. 2, 26, 3.—In gerund. construction:

    ne sui in perpetuum liberandi occasionem dimittant,

    Caes. B. G. 5, 38; 3, 6; 4, 34:

    principes sui conservandi causa profugerunt,

    Cic. Cat. 1, 3, 7:

    maximam causam ad se inundandam terra praestabit,

    Sen. Q. N. 3, 29, 4.—
    2.
    As indirect obj.:

    animo servit, non sibi,

    Plaut. Trin. 2, 2, 27:

    sapiens ipsus fingit fortunam sibi,

    id. ib. 2, 2, 84:

    ne ibi diffregisset crura aut cervices sibi,

    id. Mil. 3, 1, 126:

    nil aliud nisi quod sibi soli placet consulit,

    id. Trin. 2, 3, 4:

    quaerunt sibi liberos,

    id. Ps. 1, 1, 21:

    aurum habeat sibi,

    id. Mil. 4, 2, 108:

    illum multae sibi expetessunt,

    id. ib. 4, 6, 16:

    tum me convivam solum abducebat sibi,

    Ter. Eun. 3, 1, 17:

    non sibi soli postulat, etc.,

    id. ib. 3, 2, 27:

    nunc sibi uxorem expetit,

    id. And. 3, 2, 40:

    is sibi legationem ad civitates suscepit,

    Caes. B. G. 1, 3:

    neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin exirent, etc.,

    id. ib. 1, 33:

    hoc sibi nomen adrogare,

    Cic. Rep. 1, 33, 50; 1, 5, 9:

    alia sunt tamquam sibi nata,

    id. Fin. 3, 19, 63:

    proposita sibi morte,

    id. Sest. 21, 48; id. Fin. 5, 11, 31:

    ne, illo cunctante, Numidae sibi consulant,

    Sall. J. 62, 1:

    ut populum Romanum sibi desumerent hostem,

    Liv. 7, 20, 5:

    Turnus, praelatum sibi advenam aegre patiens,

    id. 1, 2:

    petebant ut regis sui filiam matrimonio sibi jungeret,

    Curt. 8, 1, 9:

    nemo sibi tantummodo errat,

    Sen. Vit. Beat. 1, 4:

    locum sibi ad formam sui exsculpsit,

    id. Q. N. 4, 3, 4.—With ipse:

    ipse tantos sibi spiritus sumpserat,

    Caes. B. G. 1, 33 fin.:

    nec ipsi sibi exemplo sunt,

    Cic. Lael. 21, 80:

    iste, quasi praeda sibi advecta, ducit,

    id. Verr. 2, 5, 25, § 64:

    Junius necem sibi ipse conscivit,

    id. N. D. 2, 3, 7:

    voluntarium non sibimet ipse solum, sed etiam funeri suo exilium indixit,

    Liv. 39, 52, 9:

    proinde consulant sibi ipsi,

    Just. 16, 4, 15:

    avaritia, quae quicquid omnibus abstulit, sibi ipsi neget,

    Sen. Q. N. 1, prol. 6; cf. Cic. Marc. 5, 13. —
    3.
    After substt., adjj., etc.:

    omnino est amans sui virtus,

    Cic. Lael. 26, 98:

    ut sit sui similis,

    Plaut. Trin. 2, 2, 7:

    omnem naturam esse servatricem sui,

    Cic. Fin. 5, 9, 26:

    cum videret, si non paruisset, dissimilem se futurum sui,

    id. Phil. 9, 3, 6; id. Tusc. 1, 19, 43: nihil malo quam et me mei similem esse et illos sui, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A, 2:

    habetis ducem memorem vestri, oblitum sui,

    Cic. Cat. 4, 9, 19:

    potens sui,

    Hor. C. 3, 29, 41:

    nihil est tam incontinens sui,

    Sen. Q. N. 3, 30, 6:

    quod sibi obsit, quia sit sibi inimicus,

    Cic. Fin. 5, 10, 28: inimicus ipse [p. 1795] sibi putandus est, id. ib.:

    cum ipsi homines sibi sint per se cari,

    id. ib. 5, 13, 38:

    Medus infestus sibi,

    Hor. C. 3, 8, 19:

    crescit indulgens sibi hydrops,

    id. ib. 2, 2, 13; cf.:

    nec enim utilius quicquam est quam sibi utilem fieri,

    Sen. Ben. 1, 11, 5:

    Campanus se digna probra in insontem jacere,

    Liv. 25, 18, 8:

    (mundus) se ipse consumptione alebat sui,

    Cic. Univ. 6:

    cum multa adsoleat veritas praebere vestigia sui,

    Liv. 40, 54, 8:

    caecus amor sui,

    Hor. C. 1, 18, 14:

    sui contemptor,

    Quint. 12, 1, 20:

    in spem sui bonam adducitur,

    Sen. Ira, 2, 21, 3:

    (aer) ima sui parte maxime varius est,

    id. Q. N. 2, 11, 1:

    ipsa (virtus) pretium sui,

    id. Vit. Beat. 9, 4:

    neque est quod existimes illum vilem sibi fuisse: pretium se sui fecit,

    id. Ben. 1, 9, 1:

    saepe taedio laboris ad vilitatem sui compelluntur ignavi,

    Curt. 5, 9, 7:

    nemo non benignus est sui judex,

    Sen. Ben. 2, 26, 1:

    Romanus in ipso fine vitae vindex sui exstitit,

    Val. Max. 3, 2, 11:

    equestris ordinis juventus omnibus annis bis urbem spectaculo sui celebrabat,

    id. 2, 2, 9; cf. with ipse:

    utpote ipsa sui appellatione virorum majestati debitum a feminis reddens honorem,

    id. 2, 1, 7. —
    4.
    With prepp.:

    qui admisit in se culpam,

    Plaut. Trin. 1, 2, 6:

    culpam ut ab se segregent,

    id. ib. 1, 2, 42:

    segregat ab se omnis,

    id. Mil. 4, 6, 17; 4, 6, 62:

    me ad se deduxit,

    id. ib. 2, 1, 121; 3, 1, 118; id. Ps. 3, 2, 6:

    quae me non excludit ab se, sed apud se occludet domi,

    id. Men. 4, 2, 108:

    habet aliud (negotium) magis ex se et majus,

    Ter. And. 5, 4, 51:

    et fingunt quandam inter se nunc fallaciam,

    id. ib. 1, 3, 15:

    duxit secum virginem,

    id. Eun. 2, 1, 23; Cic. Att. 5, 17, 3; Liv. 35, 30; 43, 18:

    ex se generare,

    Quint. 1, 1, 36: — pro se quisque = unusquisque, every one, each one singly, etc., freq. in Livy (cf. suus, II. D. 2.):

    Pro se quisque id quod quisque potest... Edit,

    Plaut. Am. 1, 1, 76:

    pro se quisque alius agnum inmolabat, alius pullum,

    Sen. Q. N. 4, 6, 2:

    pro se quisque sedulo Faciebant,

    Ter. Heaut. 1, 1, 74:

    cum pro se quisque tenderet ad portas,

    Liv. 6, 3; 6, 8; 1, 9; 1, 59;

    2, 6: — Boiosque receptos ad se socios sibi adsciscunt,

    Caes. B. G. 1, 5 fin.:

    exercitum ante se mittit,

    id. ib. 1, 21:

    supra se collocare,

    id. ib. 1, 24:

    ex materia in se omnia recipiente mundum factum esse,

    Cic. Ac. 2, 37, 118:

    litteras ad se ab amico missas protulit,

    id. Phil. 2, 4, 7:

    praedam prae se agentes,

    Liv. 5, 45; 38, 21:

    quam (rem publicam) exercitus, quantum in se fuit, prodebat,

    id. 2, 43; 9, 40; Nep. Iphic. 3, 4; cf. id. Hann. 12, 2 (v. infra, II. B. 2.):

    quibus poterat sauciis ductis secum,

    Liv. 4, 39.—Rarely referring to subj. inf.:

    nam dicere apud eum de facinore... cum per se ipsum consideres, grave est,

    Cic. Deiot. 2, 4:

    non quia per se beatum est malo caruisse,

    Sen. Q. N. 1, prol. 6. —
    5.
    With inf. pass. in obj.-clause:

    ne quis se aut suorum aliquem praetermissum queratur,

    Cic. Rep. 1, 1, 1:

    quibus (nominibus) illae res publicae sese appellari velint,

    id. ib. 1, 33, 50:

    qui se minus timidos existimari volebant,

    Caes. B. G. 1, 39, 6.—
    6.
    As predicate ( = suus, II. B. 2. d; very rare):

    quisquis est deus, si modo est alius... totus est sensuus, totus visuus, totus audituus, totus animae, totus animi, totus sui,

    in his own power, independent, Plin. 2, 7, 5, § 14. —
    B.
    Referring to a logical subject, other than the grammatical subj. of the clause.
    1.
    To a definite subj.:

    neque praeter se umquam ei servos fuit,

    Plaut. Capt. 3, 4, 48:

    hunc aiebant indignum civitate ac sese vivere,

    id. Trin. 1, 2, 176: exercitum consumptum videtis;

    quem turpiter se ex fuga recipientem ne qua civitas recipiat, etc.,

    Caes. B. G. 7, 20 fin.:

    reliquos sese convertere cogunt,

    id. B. C. 1, 46:

    multis illi in urbibus reficiendi se et curandi potestas fuit,

    Cic. Phil. 9, 3, 6:

    cur his persequendi juris sui adimis potestatem,

    id. Div. in Caecil. 6, 21:

    cum nihil sit periculosius quam spatium confirmandi sese Antonio dari,

    id. Fam. 10, 33, 5:

    tantam ingenuit animantibus conservandi sui natura custodiam,

    id. N. D. 2, 48, 124:

    neque sui colligendi hostibus facultatem relinquunt,

    Caes. B. G. 3, 6:

    ut quam minimum spatii ad se colligendos Romanis daretur,

    id. ib. 3, 19; 3, 4; 4, 34; Hirt. B. G. 8, 16:

    Gallica acies nullum spatium respirandi recipiendique se dedit,

    Liv. 10, 28, 11:

    nec raptis aut spes de se melior aut indignatio est minor,

    id. 1, 9, 14: Faustulo spes fuerat regiam stirpem apud se educari, id. 1, 5, 5:

    proelium cum fiducia sui commissum est,

    id. 7, 33, 5; 10, 14, 17:

    detecta fraus cautiores Thyreensis fecit: dato responso, nullam se novam societatem accepturos, etc.,

    id. 36, 12, 8:

    patres censuerunt, qui honorem, quem sibi capere per leges liceret, peteret, etc.,

    id. 32, 7, 11:

    jusso magistro equitum abdicare se magistratu,

    id. 4, 35; 22, 33, 12:

    haec cum apud timentes sibimet ipsos increpuissent,

    id. 6, 37, 1:

    ab ipso, quaerenti sibi commendationem ad gentem monitus,

    id. 36, 8, 4 Weissenb. ad loc.:

    signa peditum, prae se habentium scuta,

    id. 38, 21, 3:

    invenere oppidanos vim hostium ab se arcentes,

    id. 6, 9, 7:

    exire enim sua secum efferentibus jussis primum arma ademit,

    id. 43, 18, 11; cf.

    § 10: quos in numerum pecorum redegit ignoratio sui,

    Sen. Vit. Beat. 5, 2:

    quia nullum illis sui regimen est,

    id. Ep. 94, 67:

    inter se nihil inlicitum,

    Tac. H. 5, 5; 1, 64:

    quasi objurgatio sui est,

    Quint. 11, 3, 49.—
    2.
    To indefinite subj.:

    deforme est de se ipsum praedicare,

    Cic. Off. 1, 38, 137:

    posse enim liberalitate uti non spoliantem se patrimonio nimirum est pecuniae fructus maximus,

    id. ib. 2, 18, 64:

    non arbitrari sese scire quod nesciat,

    id. Ac. 1, 4, 16:

    cui proposita sit conservatio sui,

    id. Fin. 5, 13, 37:

    sic amicitiae... effectrices sunt voluptatum tam amicis quam sibi,

    id. ib. 1, 20, 67:

    amare... etiam si ad se ex iis nihil redeat,

    id. ib. 2, 24, 78:

    (judicatio) quae aut sui laudem aut adversarii vituperationem contineat,

    id. Inv. 1, 51, 97; id. Or. 36, 124; id. Off. 1, 39, 139:

    ut, quanti quisque se faciat, tanti fiat ab amicis,

    id. Lael. 16, 59; id. Off. 1, 28, 99; id. Rosc. Com. 17, 52 fin.:

    si nullus ex se metus aut spes,

    Tac. A. 2, 38:

    ceterum et interrogandi se ipsum et respondendi sibi solent esse non ingratae vices,

    Quint. 9, 2, 14:

    sibi servire gravissima est servitus,

    Sen. Q. N. 3, praef. 17:

    quam multa sunt vota, quae etiam sibi fateri pudet,

    id. Ben. 6, 38, 5:

    nec haec vilitas sui est,

    id. Clem. 1, 3, 4:

    culpa est, immiscere se rei ad se non pertinenti,

    Dig. 50, 17, 36:

    profecto est supplicio se liberare tam facile quam supplicium perpeti,

    Val. Max. 3, 2, 6.
    II.
    Hence, in dependent clauses, transf., as pers. pron. 3d pers., with reflex. reference, him, her, it, them; he, she, they, etc.
    A.
    In gen., of an obj. indentified with,
    1.
    The gram. subj. of the principal clause:

    qui omnis se amare credit, quemque aspexerit,

    Plaut. Mil. 4, 9, 14:

    illa mulier lapidem silicem subigere ut se amet, potest,

    id. Poen. 1, 2, 77; id. Cas. prol. 46:

    orare jussit, si se ames, jam ut ad sese venias,

    Ter. And. 4, 2, 4:

    ait, si... non id metuat, ne, ubi acceperim, Sese relinquam,

    id. Eun. 1, 2, 61:

    timet animum amicae se erga ut sit suae,

    id. Heaut. 1, 2, 15:

    utrumque jussit interfici, alterum, quia viam demonstravisset interimendi sui,

    Cic. Tusc. 5, 20, 60:

    qui precabantur, ut sibi sui liberi superstites essent,

    id. N. D. 2, 28, 72; id. Prov. Cons. 17, 42:

    ne ipse quidem sua tanta eloquentia mihi persuasisset, ut se dimitterem,

    id. Or. 28, 100:

    impetrat a senatu, ut dies sibi prorogaretur,

    id. Verr. 2, 1, 38, § 98:

    hunc sibi ex animo scrupulum, qui se dies noctisque stimulat, ut evellatis, postulat,

    id. Rosc. Am. 2, 6:

    Iccius nuntios ad eum mittit, nisi subsidium sibi submittatur,

    Caes. B. G. 2, 6 fin.:

    quos cum apud se conspexisset... quid ad se venirent,

    id. ib. 1, 47:

    mittit, qui petant atque orent, ut sibi subveniat,

    id. B. C. 1, 17:

    Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux lectus esset, praestantem virum credebat,

    Liv. 21, 39, 8:

    Pausanias orare coepit, ne se prodiret,

    Nep. Paus. 8, 6:

    cum ejus principes animadvertisset timere, ne propter se bellum eis Lacedaemonii indicerent,

    id. Them. 8, 3:

    Ubii legatos mittunt, qui doceant... neque ab se fidem laesam,

    Caes. B. G. 6, 9:

    tum Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc.,

    Liv. 2, 55, 6:

    transfugit, patris in se saevitiam conquerens,

    id. 1, 53, 5:

    praesidia imposuit in urbibus, quae ad se defecerant,

    Sall. J. 61, 1:

    navigia sarcina depressa parum ostendunt non aquam sibi resistere?

    Sen. Q. N. 2, 9, 3.—So in phrases incorporated with a principal clause:

    Nicias vehementer tua sui memoria delectatur,

    Cic. Att. 13, 1, 3:

    nihil est appetentius similium sui,

    id. Lael. 14, 50: Pompeius facultatem sui insequendi ademerat, Caes. B. C. 1, 29:

    praefectum in se ruentem trans fixit,

    Curt. 4, 16, 23:

    rediere cum legatis ad redimendos sese missis,

    Liv. 22, 59, 18:

    potestatem omnibus adeundi sui fecit,

    Suet. Tib. 40:

    Germanicus legiones universas sibi summam reipublicae deferentes compescuit,

    id. Calig. 1:

    quam si di inmortales potestatem visendi sui faciant,

    Sen. Clem. 1, 19, 9:

    (terra) non potest tam multa tantoque se ipsa majora nutrire, nisi, etc.,

    id. Q. N. 6, 16, 3.—
    2.
    Of an obj. indentified with a logical subj., other than the gram. subj. of the leading clause:

    a Caesare valde liberaliter invitor, sibi ut sim legatus,

    Cic. Att. 2, 18, 3:

    horum unum quidque... a se potius quam ab adversariis stare demonstrabitur,

    id. Inv. 1, 43, 81; id. Mil. 16, 44:

    nam mihi scito jam a regibus adlatas esse litteras, quibus mihi gratias agant, quod se mea sententia reges appellaverim,

    id. Fam. 9, 15, 4:

    testem rei publicae relinquere, meae perpetuae erga se voluntatis,

    id. ib. 1, 4, 10:

    quos non tam ulcisci studeo quam sanare sibi ipsos,

    id. Cat. 2, 8, 17:

    quo ex oppido cum legati ad eum venissent oratum, ut sibi ignosceret,

    Caes. B. G. 7, 12; Liv. 6, 42; 1, 5:

    cum ei in suspitionem venisset, aliquid in epistula de se esse scriptum,

    Nep. Paus. 4, 1:

    cohortem octavam decimam Lugduni, solitis sibi hibernis, relinqui placuit,

    Tac. H. 1, 64. —
    B.
    In partic., in reported words or thoughts (orat. obliqua) referring to the person to whom they are ascribed.
    1.
    As subj. or obj., direct or indirect, with inf.:

    quos Hannibal misit astrictos jure jurando se redituros esse, nisi, etc.,

    Cic. Off. 1, 13, 40:

    Postumius mihi nuntiavit... se a Marcello ad me missum esse,

    id. Fam. 4, 12, 2:

    qui dixisse fertur a se visum esse Romulum... eum sibi mandasse ut populum rogaret ut sibi eo in colle delubrum fieret: se deum esse,

    id. Rep. 2, 10, 20; id. Mil. 35, 95 sqq.:

    nuntium mittit... sese diutius sustinere non posse,

    Caes. B. G. 2, 6 fin.:

    Divitiacus Caesarem obsecrare coepit... scire se illa esse vera, nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere... sese tamen amore fraterno commoveri,

    id. ib. 1, 20:

    unum se esse, qui, etc.... ob eam rem se ex civitate profugisse,

    id. ib. 1, 31:

    haec sibi esse curae,

    id. ib. 1, 40:

    non sese Gallis, sed Gallos sibi bellum intulisse,

    id. ib. 1, 44:

    ipsos se inter multitudinem militum occultasse,

    id. ib. 7, 38:

    sensit Themistocles, si eo pervenisset, sibi esse pereundum,

    Nep. Them. 8, 6:

    dato responso (sc. a Thyreensibus), nullam se novam societatem accepturos,

    Liv. 36, 12, 8.—
    2.
    In subordinate clauses, questions, exhortations, etc., with subj.
    a.
    In gen.:

    qui abs te taciti requirunt, cur sibi hoc oneris imposueris, cur se potissimum delegeris,

    Cic. Planc. 18, 46; 2, 6; id. Marc. 10, 30:

    conclamavit, quid ad se venirent?

    Caes. B. G. 1, 47:

    unum petere ac deprecari... ne se armis despoliaret,

    id. ib. 2, 31:

    ad quos cum Caesar nuntios misisset, qui postularent, eos qui sibi bellum intulissent, sibi dederent,

    id. ib. 4, 16:

    cur sui quicquam esse imperii trans Rhenum postularet?

    id. ib.:

    Cicero respondit, si ab armis discedere velint, se adjutore utantur,

    id. ib. 5, 41:

    Veneti legationem ad Crassum mittunt, si velit suos recipere, obsides sibi remittat,

    id. ib. 7, 4:

    rex ignarus quae legati ejus (Hannibalis) ad se adlaturi fuissent,

    Liv. 23, 39:

    hac necessitate coactus, domino navis, qui sit, aperit, multa pollicens, si se conservasset,

    Nep. Them. 8, 6:

    legatos in Bithyniam miserunt, qui ab rege peterent, ne inimicissimum suum secum haberent sibique dederet (for secum, v. I. A. 4. supra),

    id. Hann. 12, 2.—
    b.
    Esp., in subordinate clauses (sub-oblique), with subj. expressing the assertion or view of the person reported as speaking:

    magnam Caesarem injuriam facere, qui vectigalia sibi deteriora faceret,

    Caes. B. G. 1, 36:

    quod sibi Caesar denuntiaret,

    id. ib.:

    sed eo deceptum, quod neque commissum a se intellegeret, quare timeret,

    id. ib. 1, 14:

    quod nec paratus... obsecutus esset, credidissetque, cum se vidissent Aetoli, omnia, etc.,

    Liv. 35, 44, 3:

    Ambiorix locutus est,... sua esse ejusmodi imperia, ut non minus haberet juris in se multitudo, quam ipse in multitudinem,

    Caes. B. G. 5, 27:

    Divitiacus ait,... nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere, propterea quod per se crevisset,

    id. ib. 1, 20: eos incusavit, quod sibi [p. 1796] quaerendum aut cogitandum putarent, etc., id. ib. 1, 40:

    decima legio Caesari gratias egit, quod de se optimum judicium fecisset,

    id. ib. 1, 41:

    doluisse se, quod populi Romani beneficium sibi extorqueretur,

    id. B. C. 1, 9:

    tum ei dormienti eundem visum esse rogare ut, quoniam sibi vivo non subvenisset, etc.,

    Cic. Div. 1, 27, 57:

    Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux potissimum lectus esset, praestantem virum credebat,

    Liv. 21, 39, 8:

    Pausanias orare coepit... quod si eam veniam sibi dedisset, magno ei praemio futurum,

    Nep. Paus. 4, 6:

    neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,

    id. ib. 4, 3:

    Caesar legatos cum his mandatis mittit, Quoniam... hanc sibi populoque Romano gratiam referret,

    Caes. B. G. 1, 35:

    nos esse iniquos, quod in suo jure se interpellaremus,

    id. ib. 1, 44:

    neque ipsos in his contentionibus, quas Aedui secum habuissent, usos esse, etc.,

    id. ib.:

    maximae sibi laetitiae esse praedicavit, quod aliquos patria sua se meliores viros haberet,

    Val. Max. 6, 4, ext. 5.—Rarely with indic. when the author asserts the action as a fact: Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc. ( = eo; cf.

    infra, C.),

    Liv. 2, 55, 6.—
    C.
    Without reflex. reference, = an oblique case of is or ipse (in the best prose rare, and mostly where the conception of the orat. obliq. is suggested by the context; cf.

    B. 2. b. supra): i, seis, jube transire huc quantum possit, se ut videant domi Familiares ( = eam),

    Plaut. Mil. 2, 2, 26; 1, 1, 6:

    me misit miles ad Eam... ut hinc in Elatiam hodie eat secum semul,

    id. Bacch. 4, 2, 9:

    ut eum, qui se hic vidit, verbis vincat, ne is se viderit,

    id. Mil. 2, 2, 31; cf. v. 35;

    3, 2, 54: ut eam in se dignam condicicnem conlocem,

    id. Trin. 1, 2, 122:

    ipsi hi mihi dant viam, quo pacto ab se argentum auferam,

    id. Ep. 2, 2, 9; id. Poen. 5, 2, 123:

    dicit capram, quam dederam servandam sibi, etc.,

    id. Merc. 2, 1, 15:

    unum hoc scio, esse meritam, ut memor esses sui,

    Ter. And. 1, 5, 46:

    cum Epaminondas accusatur, quod ei, qui sibi ex lege praetor successerat, exercitum non tradiderit,

    Cic. Inv. 1, 33, 55:

    et se ipsum nobis, et eos, qui ante se fuerunt, in medio posuit,

    id. ib. 2, 2, 7 (but B. and K. bracket se):

    Dexo hic, quem videtis, non quae privatim sibi eripuisti, sed unicum abs te filium flagitat,

    id. Verr. 2, 5, 49, § 128:

    postea quam exposuit quae sibi videbantur,

    id. Div. 1, 54, 122 (dub.;

    B. and K. ipsi): et cum ad illum scribas, nihil te recordari de se,

    id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 23 (B. and K. bracket de se):

    quem Caesar, ut erat de se meritus, donatum pronuntiavit,

    Caes. B. C. 3, 53:

    Caesar Rhenum transire constituit... quod auxilia contra se Treveris miserant,

    id. B. G. 6, 9 init.:

    Metellus... in eis urbibus, quae ad se defecerant... praesidia inponit,

    Sall. J. 61, 1; 66, 1:

    Bocchus flectitur, reputando quae sibi duobus proeliis venerant,

    id. ib. 103, 2:

    statuit urbis, quae... adversum se opportunissimae erant, circumvenire,

    id. ib. 88, 4:

    ipse... ex perfugis cognitis... qui cum eo (Scipione) bellum contra se gerebant,

    Hirt. B. Afr. 8 fin.:

    vel quia nil rectum, nisi quod placuit sibi, ducunt,

    Hor. Ep. 2, 1, 83; id. S. 2, 8, 82:

    centum boves militibus dono dedit, qui secum fuerant,

    Liv. 7, 37, 3; 8, 35:

    Hannibalem angebat, quod Capua pertinacius oppugnata ab Romanis quam defensa ab se... animos averterat,

    id. 26, 38, 1:

    alter victus fratrum ante se strage,

    id. 1, 25, 11 Weissenb. ad loc.;

    7, 6, 12: Caesar... omnibus qui contra se arma tulerant, ignovit,

    Vell. 2, 56, 1:

    quamquam obsidione Massiliae, quae sibi in itinere portas clauserat, retardante... tamen omnia subegit,

    Suet. Caes. 34:

    cujus rector circa se dimicans occubuerat,

    id. Tib. 4:

    quod eos coegit superare Lacedaemonios, quos ante se nemo ausus fuit aspicere,

    Nep. Epam. 8, 3 (cf.:

    ante illum,

    id. Iphic. 1, 3):

    quae nox sibi proxima venit, insomnis,

    Luc. 5, 805.
    III.
    Pron. recipr., each other, one another:

    nam cum esset Praenestinis nuntiatum... patres ac plebem in semet ipsos versos,

    Liv. 6, 28, 1; so very rare, except in phrase: inter se, one another, each other, mutually, reciprocally, = allêlous (prop. between or among them, among themselves, hence no ellips. of another se is to be assumed; cf. Krebs, Antibarb. p. 609; Hand, Turs. 3, p. 397 sqq.): nil cessarunt ilico Osculari atque amplexari inter se, Plaut. Mil. 5, 39; 2, 1, 61; 3, 1, 120:

    video eos inter se amare,

    Ter. Ad. 5, 3, 42:

    neque solum colent inter se ac diligent (cf. ante: alter ab altero postulabit),

    Cic. Lael. 22, 82:

    Cicerones pueri amant inter se,

    id. Att. 6, 1, 12; id. Q. Fr. 3, 3, 1; id. Cat. 3, 5, 13; id. N. D. 1, 44, 122:

    inter se adspicere,

    id. Cat. 3, 5, 13:

    inter se congruere,

    id. Rosc. Am. 22, 62:

    complecti inter se milites coepisse,

    Liv. 7, 42, 6:

    ut neque inter se contingant trabes,

    Caes. B. G. 7, 23; id. B. C. 1, 21:

    inter se nondum satis noti,

    Liv. 21, 39, 7:

    populus et senatus Romanus placide modesteque inter se rempublicam tractabant,

    Sall. J. 41, 2:

    bellum summa inter se contentione gerere,

    Cic. Rep. 1, 16, 25:

    cum inter se timerent,

    Nep. Dion, 4, 1; id. Eum. 4, 2: haec inter se quam repugnent, contradict one another, Cic. Tusc. 3, 29, 72; id. N. D. 1, 12, 30 (cf.: sibi repugnare, to be inconsistent with itself;

    v. Krebs, Antibarb. p. 1018): inter se differre,

    Caes. B. G. 1, 1:

    cur legendi sint, nisi ipsi inter se, qui idem sentiunt, non intellego,

    by one another, Cic. Tusc. 2, 3, 8:

    quosdam inter se similis,

    id. Ac. 2, 17, 55:

    res inter se similes,

    Quint. 9, 2, 51; 9, 4, 17. — With subst.:

    adhaesitationes atomorum inter se,

    Cic. Fin. 1, 6, 19:

    quae res eos in bello inter se habuit,

    Sall. J. 79, 3; cf.:

    auxerant inter se opinionem,

    their mutual regard, Liv. 21, 39, 9.—Pleon.:

    vitam inter se utriusque conferte,

    Cic. Rosc. Com. 7, 20:

    compositis inter se rebus,

    Sall. J. 66, 2:

    vitatur duriorum inter se congressus,

    Quint. 11, 3, 35.—Of local relation:

    duas insulas propinquas inter se,

    Sall. H. 1, 61 Dietsch; id. J. 98, 3:

    postquam haud procul inter se erant,

    id. ib. 53, 7:

    haud longe inter se castra facere,

    id. ib. 55, 6 (inter se, without recipr. reference, v. supra, I. A. 4.).
    IV.
    Idiomatic uses.
    A.
    Se, with prepp., one ' s house, home; mostly ad se, apud se, to or at one ' s house, home, at home:

    quae me non excludet ab se, sed apud se occludet domi,

    Plaut. Men. 4, 2, 108:

    postquam in aedis me ad se deduxit domum,

    id. Mil. 2, 1, 43:

    me ad se ad prandium, ad cenam vocant,

    id. ib. 3, 1, 118: intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se, Lucil. ap. Charis. p. 86 P.:

    L. Caesar, ut veniam ad se, rogat,

    Cic. Att. 15, 4, 5:

    qui a me petierit ut secum et apud se essem cottidie,

    id. ib. 5, 6, 1.—
    2.
    Trop.:

    num tibi videtur esse apud sese?

    in his senses, Ter. Hec. 4, 4, 85. —
    B.
    Sibi pleonast. as dat. of the interested person:

    ipse autem Ariovistus tantus sibi spiritus sumpserat,

    Caes. B. G. 1, 33 fin.:

    tum sibi M. Pisonis domum ubi habitaret elegerat,

    Cic. Phil. 2, 25, 61; cf. I. A. 2. supra. So esp. freq. in expressions of surprise or abrupt questions (commonly, but loosely called a dat. ethic.):

    quid sibi vult pater? cur simulat?

    Ter. And. 2, 3, 1:

    quid sibi hic vestitus quaerit?

    id. Eun. 3, 5, 10:

    hostes admiratio cepit, quidnam sibi repentinus clamor vellet,

    Liv. 44, 12, 1:

    quid ergo sibi vult pars altera orationis?

    id. 40, 12, 14:

    mirantes, quid sibi vellet,

    id. 3, 35, 5; 3, 50, 15; 4, 13, 12;

    32, 25, 10: pro deum fidem quid vobis vultis?

    id. 3, 67, 7. —
    C.
    Sibi with suus, emphasizing the idea of possession, his own, etc. (ante- and post-class.):

    cocleae... Suo sibi suco vivont,

    Plaut. Capt. 1, 1, 13:

    sed is quo pacto serviat suo sibi patri,

    id. ib. prol. 5;

    46: si ille huc salvos revenit, reddam suom sibi,

    id. Trin. 1, 2, 119 Brix. ad loc.:

    suam sibi rem salvam sistam,

    id. Poen. 5, 2, 123:

    locus argumento'st suom sibi proscaenium,

    id. ib. prol. 57;

    97: omnem rem inveni, ut sua sibi pecunia hodie illam faciat leno libertam suam,

    id. Pers. 1, 3, 1:

    suo sibi gnato,

    id. As. 4, 2, 16:

    hunc telo suo sibi a foribus pellere,

    id. Am. 1, 1, 113:

    sua sibi ingenua indoles,

    id. Mil. 3, 1, 38:

    suo sibi gladio hunc jugulo,

    Ter. Ad. 5, 8, 35:

    uvas suo sibi pampino tegito,

    Col. Arb. 11:

    suo sibi jure ablui,

    id. R. R. 12, 7; 12, 41:

    suo sibi argumento refutatus,

    Gell. 5, 10, 16:

    suo sibi lacte aleret,

    id. 12, 1, 6:

    a suis sibi parentibus,

    App. M. 1, p. 104, 35:

    in suis sibi domibus,

    id. ib. 1, p. 106, 31; 4, p. 157, 7;

    6, p. 186, 24: qui Deo... sua sibi opera praetulerunt,

    Lact. 2, 5, 6; 3, 28, 20:

    in suo sibi pervoluta sanguine,

    App. M. 8, p. 207, 22; Vitr. 8, 7:

    cum sua sibi natione captivus,

    Min. Fel. 10, 4:

    IN SVO SIBI POSITVS,

    Inscr. Orell. 4495:

    AEDEM CVM SVO SIBI HYPOGAEO,

    Inscr. Rein. p. 646, 109.—In many passages in class. prose sibi occurs with suus, but retains its pronom. force:

    factus consul est bis, primum ante tempus, iterum sibi suo tempore, rei publicae paene sero,

    in good time for himself, Cic. Lael. 3, 11:

    satis superque esse sibi suarum cuique rerum,

    id. ib. 13, 45:

    priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit,

    id. Phil. 2, 37, 96:

    vult ille inbecillitatis sibi suae conscius timere pituitam?

    Sen. Q. N. 6, 2, 4 (v. suus II. D. 3. a).

    Lewis & Short latin dictionary > sui

  • 107 summa

    summa, ae, f. (sc. res; old gen. summai, Lucr. 1, 984; 6, 679) [summus, v. superus].
    I.
    Lit., that which is highest in any thing, the top, summit, surface (postAug. and very rare):

    testudines evectae in summā pelagi,

    Plin. 9, 10, 12, § 35 (cf. summus, I. s. v. superus).—
    II.
    Transf., that which is most important or prominent in any thing, the main thing, chief point, principal matter; the sum, height, substance, summit, completion, perfection
    A.
    In gen.:

    leges a me edentur non perfectae... sed ipsae summae rerum atque sententiae,

    the main points, chief particulars, Cic. Leg. 2, 7, 18:

    cujus rei satis erit summam dixisse,

    id. Inv. 1, 20, 28:

    ex hac infinitā licentiā haec summa cogitur, ut, etc.,

    id. Rep. 1, 43, 67:

    lectis rerum summis,

    Liv. 40, 29, 11:

    haec summa est, hic nostri nuntius esto,

    Verg. A. 4, 237:

    summa est, si curaveris, ut, etc.,

    Cic. Fam. 13, 75, 2:

    in hoc summa judicii causaque tota consistit,

    id. Quint. 9, 32:

    eam ignominiam ad summam universi belli pertinere ratus,

    to the issue of the whole war, Liv. 32, 17, 3; cf.:

    haec belli summa nefandi,

    Verg. A. 12, 572:

    solus summam habet hic apud nos,

    the first place, pre-eminence, Plaut. Truc. 4, 2, 15:

    qui vobis summam ordinis consiliique concedunt,

    Cic. Cat. 4, 7, 15:

    summam alicui rei dare,

    perfection, culmination, Quint. 3, 2, 1: 5, 10, 72; 11, 2, 41; 12, 1, 20: remittendo de summā quisque juris. strict or extreme right, Liv. 4, 43, 11.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of a reckoning of numbers, the amount, the sum, sum total, including each of the single items, as if counted: quid, tu, inquam, soles, cum rationem a dispensatore accipis, si aera singula probasti, summam, quae ex his confecta sit, non probare? Cic. Fragm. ap. Non. 193, 11:

    addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fiat,

    id. Off. 1, 18, 59: Py. Quanta istaec hominum summa est? Ar. Septem milia, Plaut. Mil. 1, 1, 46:

    equitum magno numero ex omni populi summa separato,

    Cic. Rep. 2, 22, 39:

    subducamus summam,

    id. Att. 5, 21, 11:

    summam facere,

    id. Verr. 2, 2, 53, § 131.—
    2.
    Of money, a sum, amount.
    (α).
    With pecuniae:

    pecuniae summam quantam imperaverit, parum convenit,

    Liv. 30, 16, 12:

    pecuniae etiam par prope summa fuit,

    id. 33, 23, 9:

    summa pecuniae signatae fuit talentūm duo milia et sexcenta,

    Curt. 3, 13, 16:

    accessit ad hanc pecuniae summam sex milia talantum,

    id. 5, 6, 10:

    pecuniae summa homines movit,

    Liv. 22, 61, 1; 38, 11, 8; 40, 46, 16; 42, 62, 14; cf.:

    census equestrem Summam nummorum,

    Hor. A. P. 384:

    ob parvam pecuniae summam erogatam,

    Val. Max. 4, 8, 1.—
    (β).
    Without pecuniae:

    de summā nihil decedet,

    Ter. Ad. 5, 3, 30:

    hac summā redempti,

    Liv. 32, 17, 2; 22, 61, 2:

    Marcellus decem pondo auri et argenti ad summam sestertii decies in aerarium rettulit,

    id. 45, 4, 1:

    quācumque summā tradet luxuriae domum,

    Phaedr. 4, 4, 44;

    creditor totius summae,

    Quint. 5, 10, 117:

    actor summarum,

    Suet. Dom. 11.—
    3.
    Without reference to a count, the sum, the whole:

    de summā mali detrahere,

    Cic. Tusc. 3, 23, 55:

    summa cogitationum mearum omnium,

    id. Fam. 1, 9, 10:

    meorum maerorum atque amorum summam edictavi tibi,

    Plaut. Rud. 1, 2, 2:

    ergo ex hac infinita licentiā haec summa cogitur,

    Cic. Rep. 1, 43, 67:

    proposita vitae ejus velut summa,

    Suet. Aug. 9:

    vitae summa brevis spem nos vetat incohare longam,

    Hor. C. 1, 4, 15: summarum summa est aeterna, the sum of all sums, the sum of all things, i. e. the universe, Lucr. 5, 361; so,

    summa summarum,

    Plaut. Truc. 1, 1, 4; Sen. Ep. 40, 13; and: summa summaï, Lucr 6, 679. —
    4.
    Adverb.
    (α).
    Ad summam, on the whole, generally, in short, in a word:

    ille affirmabat... ad summam: non posse istaec sic abire,

    Cic. Att. 14, 1, 1; so,

    ad summam,

    id. ib. 7, 7, 7; id. Off. 1, 42, 149; id. Fam. 14, 14, 2; Hor. Ep. 1, 1, 106, Juv. 3, 79.—
    (β).
    In summā, in all:

    Drusus erat de praevaricatione a tribunis aerariis absolutus, in summā quattuor sententiis,

    Cic. Q. Fr. 2, 16, 3; Plin. Ep. 1, 22, 6; 2, 11, 25:

    in omni summā,

    Cic. Q. Fr. 3, 5, 5 —
    (γ).
    In summā, at last, finally (post-Aug.):

    diu colluctatus est: in summā victus occumbit,

    Just. 13, 8, 8; 22, 1, 8; 37, 1, 8.—
    C.
    Transf., the whole (opp. a part):

    magnam res diligentiam requirebat, non in summā exercitus tuenda, sed in singulis militibus conservandis,

    Caes. B. G. 6, 34; cf.:

    summa exercitus salva,

    the main body of the army, id. B. C. 1, 67:

    solet quaedam esse partium brevitas, quae longam tamen efficit summam,

    Quint. 4, 2, 41:

    quaedam partibus blandiuntur, sed in summam non consentiunt,

    id. 4, 2, 90.—
    2.
    That which relates to the whole, as opp. to a part; with gen., the general, supreme:

    (Remi dicebant) ad hunc (regem) totius belli summam omnium voluntate deferri,

    the command in chief, Caes. B. G. 2, 4:

    neque de summā belli suum judicium sed imperatoris esse,

    id. ib. 1, 41:

    cum penes unum est omnium summa rerum, regem illum unum vocamus,

    authority over all affairs, the supreme power, Cic. Rep. 1, 26, 42:

    is, qui summam rerum administrabat,

    id. Rosc. Am. 32, 91:

    ad te summa solum, Phormio, rerum redit,

    Ter. Phorm. 2, 2, 3:

    ad summam rerum consulere,

    for the general interest, Caes. B. C. 3, 51:

    ad discrimen summa rerum adducta,

    to a general engagement, Liv. 10, 27:

    discrimen summae rerum,

    id. 10, 14:

    quos penes summam consilii voluit esse, cum imperii summam rex teneret,

    the sole command, Cic. Rep. 2, 28, 51; cf.:

    qui vobis summam ordinis consiliique concedunt,

    id. Cat. 4, 7, 15:

    imperii,

    Caes. B. G. 2, 23; id. B. C. 3, 5:

    quod penes eos (Bituriges), si id oppidum retinuissent, summam victoriae constare intellegebant,

    the whole credit of the victory, id. B. G. 7, 21; so, victoriae, id. B. C. 1, 82.— Poet.:

    summa ducum, Atri des,

    Ov. Am. 1, 9, 37.

    Lewis & Short latin dictionary > summa

  • 108 aestimō (older aestumō）

       aestimō (older aestumō） āvī, ātus, āre,    to determine the value of, estimate, value, rate, appraise: argentum: quanti haec signa aestimentur?: mancipia tanto pluris, L.: tritici modios singulos ternis denariis: haec aestimate pecuniā, estimate in money: aliquid tenuissime, at the lowest figure: sestertium ad triciens litem: Catoni sestertium octo milibus lis aestimata est, damages are assessed against: ea lis L. talentis aestimata est, N.: arbitri, qui litem aestument, Cs. — In criminal law: litem aestimare, to assess a penalty: in litibus aestimandis: de pecuniis repetundis litem; also, to commute a fine: ut lis haec capitis aestimaretur, that this capital charge be commuted: lites maiestatis. — Fig., to estimate, value, rate, weigh, hold, esteem: expendunt et aestimant voluptates, they weigh and rate their pleasures: sicut ego existimo, according to my estimate, S.: Volgus ex veritate pauca aestimant, value according to truth: aliquem ex artificio comico, according to his art as a comedian: amicitias non ex re, sed ex commodo, S.: virtutem annis, according to age, H.: aliquid per se, according to its own importance, L.: aliquos pro sociis, non pro hostibus, to regard as, Cu.: quanti est aestimanda virtus? valued: magni pecuniam, attach great value to: alqd parvi, L.: alqd minoris, N.: maximi alqd: sapientiam non magno: aestimare aliquid vitā, as dear as life, Cu.: illa multo gravius, Cs.: levius tempestates, Cs.: iuste aliquem, Cu.

    Latin-English dictionary > aestimō (older aestumō）

  • 109 dēnique

        dēnique adv.,    and thenceforward, and thereafter, at last, at length, finally, lastly, only, not until: denique Metuebant me, T.: Metui, quid futurum denique esset, T.: post biennium denique appellas: octavo denique mense, Cs.: mortuo denique, not till after his death.—With nunc, now at last, only now, not till now: nunc denique incipiunt credere.—With tum, then at last, only then, not till then: tum denique nomen referemus: tum denique interficiere, cum, etc.—In enumerations, besides, thereafter, finally, lastly, in fine: ut nomen deferrent, ut accusatorem compararent, denique ut pugnarent: proximo, altero, denique reliquis consecutis diebus.—Followed by postremo, C.—In a summary or climax, in a word, in short, in fact, briefly, to sum up, in fine, even, I may say: Ut ad pauca redeam... Haec denique eius fuit oratio, T.: nobis est domi inopia, mala res... denique quid reliqui habemus? S.: omnia sua iura, commoda, totam denique libertatem: non curia, non domus, non denique haec sedes honoris: denique haec fuit altera persona, in a word, N.: Denique sit quidvis simplex, H.: vitavi denique culpam, Non laudem merui, merely, H.—Ironical, in fine, forsooth, indeed: ii denique, qui tum concursabant, Roscio obicient, etc.—Restrictive, in fine, at least, certainly: nostros praesidia deducturos aut denique indiligentius servaturos, Cs.: eosdem (liberos) bonā aut denique aliquā re p. perdere: Ne nummi pereant... aut denique fama, H.
    * * *
    finally, in the end; and then; at worst; in short, to sum up; in fact, indeed

    Latin-English dictionary > dēnique

  • 110 dum

        dum conj.    [1 dum], while, whilst, at the time that, during the time in which, where: dum conantur, annus est, T.: dum de his disputo iudiciis: dum ea conquiruntur, ad Rhenum contenderunt, Cs.: Haec canebam, Caesar dum Fulminat, V.: haec dum geruntur: dum ea parant, L.: dum tempus teritur, repente, etc., L.: dum Appium orno, subito, etc.: ne bellum differretur, dum aeger conlega erat, L.: dum is in aliis rebus erat occupatus: qui, dum ascendere conatus est, vēnit in periculum: dum oculos hostium certamen averterat, capitur murus, L.: dum ad se omnia trahant, nihil relictum esse, L.: ut, dum sine periculo liceret, excederet, Cs.: dum intentus in eum se rex totus averteret, etc., L.: Illa, dum te fugeret, non vidit, V.—Of a period of time, while, all the time that, as long as: vixit, dum vixit, bene, T.: dum ego in Siciliā sum, nulla statua deiecta est: haec civitas dum erit laetabitur: causas innecte morandi, Dum desaevit hiemps, V.: dum longius aberant Galli, posteaquam, etc., Cs.: dum auxilia sperastis, postquam, etc., L.: se duces, usque dum per me licuerit, retinuisse.—Of immediate succession, to the time when, all the time till, until: ut me maneat, dum argentum aufero, T.: Tityre, dum redeo, pasce capellas, V.: mansit usque ad eum finem, dum iudices reiecti sunt: non exspectandum sibi, dum pervenirent, Cs.: Multa passus, dum conderet urbem, V.: differant in tempus aliud, dum defervescat ira.—In restrictive clauses, as long as, if so be that, provided that, if only: dum res maneant, verba fingant: oderint, dum metuant: laborem pati, dum poenas caperent, S.—With modo (often written dummodo): mea nil re fert, dum patiar modo, T.: feram libenter, dum modo vobis salus pariatur: quālibet, dum modo tolerabili, condicione transigere.—With tamen: firmissimum quodque sit primum, dum illud tamen teneatur, etc.—With ne, so long as not, provided that not, if only not: dum arator ne plus decumā det: peccate, dum ego ne imiter tribunos, L.
    * * *
    while, as long as, until; provided that

    Latin-English dictionary > dum

  • 111 hāc-tenus

        hāc-tenus (hac... tenus, V., O.), adv.,    as far as this, to this place, so far, thus far: Hactenus crater erat asper acantho, O.: hactenus in occidentem Germaniam novimus, Ta.: Hac Troiana tenus fuerit Fortuna secuta, V.: quia hactenus iussum, because he was not ordered to go farther, Ta.—Of discourse, thus far, to this point, no farther: hactenus mihi videor potuisse dicere, etc.: de hoc quidem hactenus: in hunc diem hactenus, thus far for to-day: sed haec hactenus, so much for this: Hactenus haec, H.: sed hactenus, praesertim, etc.: de litteris hactenus: Hac Arethusa tenus, O.—Fig., in time, up to this time, thus far, so long, till now, hitherto, no longer: hactenus quietae stationes fuere, postquam, etc., L.: Hac celebrata tenus certamina, V.—To this extent, so much, so far, as far: hactenus existimo... quoad certior fieres, etc.: haec artem hactenus requirunt, ut ornentur, etc.: curandus autem hactenus, ne quid ad senatum, etc.: hactenus consultans, veneno an ferro, etc., Ta.

    Latin-English dictionary > hāc-tenus

  • 112 igitur

        igitur conj.    [1 AG-], introducing an inference, then, therefore, thereupon, accordingly, consequently: sequitur, ut nihil obstet; ergo omnia prospere, igitur beate: fingite igitur cogitatione, etc.: noli igitur dicere.—Weakened, then, tell me, say: dolor igitur, id est summum malum... qui potest igitur habitare, etc.?: huic homini parcetis igitur?: ubi igitur locus fuit errori deorum?: dicet aliquis, Haec igitur est tua disciplina?: Iliacas igitur classīs sequar, V.—After a digression or pause, then, as I was saying: cum Metellus causam diceret, ille... hoc igitur causam dicente, etc.: scripsi etiam (nam etiam ab orationibus diiungo me fere...) scripsi igitur Aristotelio more, etc.: est profecto illa vis... ea vis igitur ipsa, quae, etc.—In summing up, I say then, so then, as I was saying, in short: est igitur haec, iudices, non scripta, sed nata lex: haec igitur cum cernimus, etc.
    * * *
    I
    then, therefore
    II
    therefore (postpositive), consequently

    Latin-English dictionary > igitur

  • 113 in

       in    [old indu], prep. with acc. or abl.    I. With acc., in space, with verbs implying entrance, into, to: in Epirum venire: in flumen deicere: in Ubios legatos mittere, Cs.: Thalam pervenit, in oppidum magnum, S.—Fig.: in memoriam reducere: in animum inducere, L.: dicam quod mi in mentemst, T.—With verbs of motion, up to, to, into, down to: in caelum ascendere: in aram confugitis ad deum, up to the altar: vas in manūs sumere, into his hands: se in manūs Romanis tradidisse, L.—With verbs of rest or placing, in: adesse in senatum iussit: Minucius in custodiam habitus, thrown into prison and kept there, L.: propinquas suas nuptum in alias civitates conlocasse, Cs.—Of direction or local relation, towards, in front of, over against: in orientem Germaniae obtenditur, Ta.: coram in os te laudare, T.: castra movet in Arvernos versus, towards, Cs.: in Galliam versus movere, S.—In time, into, till, for: dormiet in lucem, till broad day, H.: in multum diei, L.: e somno, quem in diem extrahunt, Ta.: indutias in triginta annos impetraverunt, for thirty years, L.: in omne tempus, forever: hominem invitavit in posterum diem, for the following day.— In adverbial expressions with words of time: sancit in posterum, ne quis, etc., hereafter: res dilata est in posterum, to a later day: et in praesentia hi et in futurum metum ceperunt, L.: in perpetuum fore: non in tempus aliquod, sed in aeternum, L.: ex raptis in diem commeatibus, for immediate use, L.: fundum emere in diem, i. e. a fixed day of payment, N.: in dies singulos, each succeeding day: in dies, day by day, L.: nos in diem vivimus, for the moment: in diem et horam, every day, H.: in horas, hourly, H.—Of reference, in relation to, about, respecting, towards, against: id, quod est in philosophos dictum, concerning: carmen, quod in eum scripsisset: in liberos nostros indulgentia: impietates in deos, against: in dominum quaeri, as a witness against: invehi in Thebanos, N.: hominis definitio una in omnīs valet, applies to: in obsequium pronus, H.: in utrumque paratus, V.: in incertum, ne, etc., in view of the uncertainty, whether, L.—Of purpose, for, with a view to: haec civitas mulieri in redimiculum praebeat: Regium in praesidium missa legio, as a garrison, L.: in gratiam sociorum, to gratify, L.: Quos audere in proelia vidi, V.: praemia, in quorum spem pugnarent, L.: in spem pacis solutis animis, L.: Ingrata misero vita ducenda est in hoc, ut, etc., H.: satis in usum, for immediate wants, L. —Of result, to, unto, so as to produce: in familiae luctum nupsit: Excisum Euboicae latus ingens rupis in antrum, V.: commutari ex veris in falsa. —In the phrases, in tantum, so far, so greatly: nec In tantum spe tollet avos, V.: in tantum suam felicitatem enituisse, L.—In rem esse, to be useful, avail: si in rem est Bacchidis, T.: imperat, quae in rem sunt, L.: in rem fore credens universos adpellare, S.—Of manner, according to, after: ille in eam sententiam versus, to this effect: in utramque partem disputat, on both sides: cives servilem in modum cruciati, like slaves: vaticinantis in modum canere, L.: virtutem in maius celebrare, S.: in hanc formulam iudicia: sc. in haec verba factum, L.: in universum, in general, L.: in universum aestimanti, upon a general view, Ta.—Of distribution, into, for, according to: Gallia divisa est in partīs trīs, Cs.: describebat censores binos in singulas civitates, i. e. for each state: sextantibus conlatis in capita, a head, L.—Praegn.: in eorum potestatem portum futurum intellegebant. would fall: in potestatem Locrensium esse, L.    II. With abl., of space, in, within: in cerebro animi esse sedem: quae res in nostris castris gererentur, Cs.: in foro palam Syracusis: (caedes) in viā facta: nupta in domo, L.: copias in castris continent, Cs.: in tuā sedeculā sedere: Heri coīmus in Piraeo, T.: navis et in Caietā parata.—Of position, on, upon, over, among, before, in, under: in equo sedens, on horseback: in eo flumine pons erat, over, Cs.: multā te in rosā urget, H.: Caesaris in barbaris erat nomen obscurius, among, Cs.: in Brutiis praeesse, L.: in manu poculum tenens: est in manibus oratio: gloria in oculis sita, S.: populari in oculis eius agros, under, L.—In, with, wearing, under, clad, covered: in veste candidā, L.: in lugubri veste, Cu.: homines in catenis Romam mittere, L.: in violā aut in rosā, garlanded: legiones in armis, Cs.—Of a multitude or number, in, among, of: In his poëta hic nomen profitetur suom, T.: sapientissimus in septem: eum in tuis habere: iustissimus unus in Teucris, V.—Of writings, in: in populorum institutis aut legibus: in Timaeo dicit: perscribit in litteris, hostīs ab se discessisse, Cs.: in Thucydide orbem modo orationis desidero, in the style of.—Fig., of mind or character, in: in animo habere: quanta auctoritas fuit in Metello!: in omni animante est summum aliquid.—In phrases, with manibus or manu, at hand, under control, within reach: quamcunque rem habent in manibus: neque mihi in manu fuit Iugurtha qualis foret, in my power, S.: cum tantum belli in manibus esset, on their hands, L.: quorum epistulas in manu teneo.—With loco: in eo loco, in that state, in such a condition: in eo enim loco res sunt nostrae, ut, etc., L.: quo in loco res esset, cognoscere, Cs.: quod ipse, si in eodem loco esset, facturus fuerit, L.—In eo esse ut, etc., to be in such a condition, etc.: cum in eo esset, ut, etc., the situation was such, L.—Of time, in, during, in the course of, within: in tempore hoc, T.: in tali tempore, L.: in diebus paucis, T.: Tam in brevi spatio, T.: in omni aetate: in totā vitā inconstans.—In, while, during: fit, ut distrahatur in deliberando animus: in dividendo partem in genere numerare: in agris vastandis, in laying waste, Cs.: cum in immolandā Iphigeniā tristis Calchas esset.—In phrases, in tempore, in time, at the right time, seasonably: ipsum video in tempore huc se recipere, T.: spreta in tempore gloria interdum cumulatior redit, L.—In praesentiā, at present, now, for the moment, under existing circumstances: sic enim mihi in praesentiā occurrit: id quod unum maxime in praesentiā desiderabatur, L.—In praesenti, for the present: haec ad te in praesenti scripsi, ut, etc.: talenta centum in praesenti, down, L.—Of condition or occupation, in, subject to, affected by, experiencing, engaged in, involved in: magno in aere alieno: torpescentne dextrae in amentiā illā? L.: diem in laetitiā degere, T.: civitas, quae tibi in amore fuit, beloved: in invidiā esse, L.: quod in summis tuis occupationibus voluisti, etc., when engrossed by: in eo magistratu pari diligentiā se praebuit, N.: esse in vitio, in the wrong: hoc est in vitio, perhorrescere, etc., is wrong.—In the case of, in relation to: numcubi meam Benignitatem sensisti in te claudier? in your case (i. e. towards you), T.: facere in eo, cuius, etc., in the case of the man, Cs.: in furibus aerari, S.: Achilles talis in hoste fuit, V.: in hoc homine saepe a me quaeris, etc., in the case of.— In phrases, with summā, in all, in a word, in fine: in omni summā me ad pacem converto.—With neut. sing. of an adj. (expressing more abstractly the quality): cum exitūs haud in facili essent (i. e. haud faciles), L.: in obscuro vitam habere, S.: in dubio esse, L.: in integro esse: in tuto esse, L.: in aequo esse, L.: in aperto esse, S.: in promisco esse, L.: in incerto haberi, S.    III. In composition, in retains its n before vowels, and before h, c, d, f, g, consonant i, n, q, s, t, v, usually also before l and r, and very frequently before m, b, p. But the n is usually assimilated before m, b, p, and often before l, r.
    * * *
    I
    in, on, at (space); in accordance with/regard to/the case of; within (time)
    II
    into; about, in the mist of; according to, after (manner); for; to, among

    Latin-English dictionary > in

  • 114 inter

        inter praep. with acc.    [ANA-], between, betwixt: (mons) inter Sequanos et Helvetios, Cs.: inter me et Brundisium esse.—With more than two objects, among, amid, in the midst of, surrounded by: inter hostium tela versari: inter multos saucios relictus, L.: inter ingentīs solitudines, S.: inter varias columnas, H.—With an extended object, in the midst of, surrounded by: erat inter ceteram planitiem mons, S.: inter purpuram atque aurum, L.—Among, into the midst of: inter densas fagos veniebat, V.: te venisse inter falcarios, into the street of the scythe-makers.—Of time, in relation to two dates, between: dies XLV inter binos ludos: inter Laviniam et Albam deductam coloniam XXX interfuere anni, L.—With a period, during, in the course of, within, for, by, at: inter haec negotia, S.: inter annos XIIII tectum non subissent, Cs.: omnia inter decem annos facta: inter noctem lux orta, L.—In phrases, inter haec, meanwhile, during this time, L.: Inter cuncta, at all times, H.: inter quae, Cu.—In the course of, while, during: inter vias cogitare, on the way, T.: inter fulmina et tonitrua: inter agendum, V.: media inter carmina, during the play, H.—During, in spite of, notwithstanding: inter eas moras, S.: nobis inter has turbas senatus tamen frequens flagitavit triumphum.—Fig., in discrimination, between, among: inter bonos et malos discrimen, S.: iudicium inter deas tres: inter Marcellos et Claudios patricios iudicare: inter has sententias diiudicare: inter fugae pugnaeque consilium, L.: quid intersit inter popularem civem et inter constantem.—Of reciprocal relations, between, among: regnum inter Iugurtham et Adherbalem dividere, S.: quos inter magna fuit contentio, N.: componere lites Inter Peliden et inter Atriden, H.: certamen iniectum inter primores civitates, L.—In phrases with pronouns: novisse nos inter nos, one another, T.: res inter eos agi coeptae, mutually, Cs.: conloqui inter nos, with one another: inter se fidi, S.: pueri amant inter se, one another: furtim inter se aspicere: complecti inter se, L.: haec inter se cum repugnent, are inconsistent: disconvenit inter Meque et te, H.: complexiones atomorum inter se, mutual: collīs duos inter se propinquos occupat, near one another, S.—Of a class or number, among, in, with: summā gratiā inter suos, Cs.: inter hostīs variae fuere sententiae, L.: homines inter suos nobiles: inter amabilīs ponere me choros, H.—After a sup: honestissimus inter suos numerabatur: plurimum inter eos valere, Cs.: maximum imperium inter finitimos, L.—Praegn. with pronouns: consulatum nobilitas inter se per manūs tradebat, within their own order, S.: quod inter nos liceat dicere, i. e. confidentially.—In phrases, inter manūs, see manus: quaestio Flamini inter sicarios, on a charge of assassination: cum praetor questionem inter sicarios exercuisset, sat to try assassins: eos inter sicarios defendere: inter exempla esse, to serve as an example, Ta.: inter paucas memorata clades, i. e. eminently, extremely, L: secuti inter cetera auctoritatem Pausistrati, eminently, especially, L.: inter cetera etiam vigiliis confecti, i. e. more than by all else, L. In composition inter is unchanged, except that r is assimilated in intellego, and its derivatives.— Between: intercedo, interpono.—At intervals, from time to time: interaestuo, intermitto, interviso.— Under, down, to the bottom: intereo, interficio.
    * * *
    between, among; during

    inter se -- to each other, mutually

    Latin-English dictionary > inter

  • 115 nec or neque

        nec or neque (in nec the negation is more prominent, in neque the connective), adv. and conj.    [1 ne+que].    I. Without a correl. particle, and not, also not, nor: quia non viderunt, nec sciunt: delubra esse in urbibus censeo, nec sequor magos, etc.—Negativing a single word: illa se negat, Neque eum aequom ait facere, T.: Et vidi et perii, nec notis ignibus arsi, O.: nec dubie ludibrio esse miserias suas, L.: nec idcirco minus: neque eo minus, L.: neque eo secius, N.—With adversative particles, nor yet, nor however, and yet not, but yet not: castra propere movit... Neque tamen Antonius procul aberat, S.: nec despero tamen: neque vero multum interest.—With enim, for... not, and in fact... not, and yet... not: neque enim erat cuiquam dubium: nec enim' licebat: Dixerat haec Tellus, neque enim tolerare potuit, etc., O.—With non (sometimes written necnon), introducing an emphatic affirmation, and assuredly, and certainly, and besides, and indeed: neque haec tu non intellegis: Tunc mihi praecipue, nec non tamen ante, placebas, O.: neque non me tamen mordet aliquid.—Poet., as a mere connective, also, besides, as well, too: Nec non et gemini custodes Praecedunt, V.—With dum (sometimes written necdum), and not yet, nor yet: si scis, neque dum Romā es profectus, scribas, etc.: necdum tamen ego Quintum conveneram.— Introducing a negative clause of purpose, result, or command, and... not: recordare enim... nec hoc pertimueris: profanum esto, neque scelus esto, L.: Transque caput iace, nec respexeris, V.: (diem) lucro Appone, nec dulcīs amores Sperne, H.: date munera templis, Nec timidā gaudete fide, O.: Nec tu mensarum morsūs horresce, V.: nec tempora perde precando, O.: nunc ut ea praetermittam, neque eos appellem, etc.: ut secundae classis vocarentur, nec umquam descenderent, L.: orare coepit, ne enuntiaret nec se proderet, N.: conspirasse, ne manūs ad os cibum ferrent, nec os acciperet datum, L.—Praegn., and not even, not even, and... too: cum praesertim nec nos temperemus imperiis, L.: ne quid praeter sonum linguae, nec eum incorruptum, retinerent, L.: equi non velocitate conspicui; sed nec docentur, etc., T.—Without connective force, not: magistratus nec oboedientem civem coërceto: alter, qui nec procul aberat, L.—    II. With a correlative particle.—With neque or nec, neither... nor: nam certe neque tum peccavi, cum... neque cum, etc.: mors nec ad vivos pertineat nec ad mortuos: haec si neque ego neque tu fecimus, T.: Sed nec Brutus erit, Bruti nec avunculus usquam, Iu.: nemo umquam neque poëta neque orator fuit, qui, etc.—Followed by et or -que in an affirmative clause, on the one hand not... and on the other hand; not only not... but also: id neque amoris mediocris et ingeni summi iudico: ut neque vestitūs praeter pellīs haberent quicquam, et lavarentur in fluminibus, Cs.: ut neque bonus quisquam intereat, paucorumque poenā vos salvi esse possitis.—Preceded by et in an affirmative clause, on the one hand... on the other not, not only... but also not: ego vero et exspectabo ea quae polliceris neque exigam nisi tuo commodo: patebat via et certa neque longa.

    Latin-English dictionary > nec or neque

  • 116 quōrsum and quōrsus

        quōrsum and quōrsus adv.    [quo+versus], to what place, whitherward, whither: nescio hercle, neque unde eam, neque quorsum eam, T.—Fig., whither, to what end, to what: sane curaest, quorsum eventurum hoc siet, how this is to turn out, T.: sed quorsus hoc pertinet?: Non dices hodie, quorsum haec tam putida tendant, to what this tends, H.: quorsum igitur haec spectat oratio? what has in view this? etc.— To what purpose? to what end? with what view? for what?: quorsum igitur haec disputo? quorsum? ut intellegere posssitis: quorsus, inquam, istuc? quorsum est opus? for what? H.

    Latin-English dictionary > quōrsum and quōrsus

  • 117 re-nūntiō

        re-nūntiō āvī, ātus, āre,    to bring back word, carry tidings back, report, give notice, declare, announce: quom is certe Renuntiarit, shall have reported a positive promise, T.: illis repudium, T.: quasi non tibi renuntiata sint haec, sic fore, T.: vobis, nihil esse, quod, etc.: renuntiet mihi, Velitne an non, T.—In official life, to report, declare, proclaim, announce: legati ex auctoritate haec Caesari renuntiant, Intellegere se, etc., Cs.: Caesar cognovit Considium, quod non vidisset, pro viso sibi renuntiasse, Cs.: legationem, report upon his mission: haec cum legatio renuntiaretur, L.: hostium numerum.—With two acc, to declare elected, proclaim as chosen, return: Murenam consulem: absentem Valerium consulem, L.: cum esses praetor renuntiatus: sacerdos Climachias renuntiatus est: qui (magistratus) priusquam renuntiarentur, L.—To retract, revoke, recall, refuse, give up, break off, disclaim, renounce, repudiate: hospitium ei: num societas et amicitia eis renuntianda esset, L.: decisionem tutoribus.

    Latin-English dictionary > re-nūntiō

  • 118 sēdēs

        sēdēs (sēdis, L.; gen plur. sēdum, C., L.), is, f    [SED-], a seat, bench, chair, throne: in eis sedibus, quae erant sub platano: honoris: regia, L.: sedibus altis sedere, O.: tibi concedo meas sedes: priores tenet Sedes Homerus, the first rank, H.— A seat, dwelling-place, residence, habitation, abode, temple: eam sibi domum sedemque delegit: hi sedem primum certo loco domiciliorum causā constituerunt: Haec domus, haec sedes sunt magni Amnis (sc. Penei), O.: in Italiā, in sede ac solo nostro, L.: crematā patriā domo profugos sedem quaerere, L.: ultra hos Chatti; initium sedis ab Hercynio saltu incohatur, Ta.: scelerata (i. e. sceleratorum), O.: Talia diversā nequiquam sede locuti, place, O.: qui incolunt eas urbes non haerent in suis sedibus: aliud domicilium, alias sedes petere, Cs.: qui profugi sedibus incertis vagabantur, S.: lucidas Inire sedes, H.: discretae piorum, H.: silentum, O.: religio sedum illarum: (Demaratus) in eā civitate domicilium et sedes conlocavit: Aeneam in Siciliam quaerentem sedes delatum, L. — An abode of the dead, last home, burial-place: Sedibus hunc refer ante suis et conde sepulchro, V.— The soul's home, body: priore relictā Sede, O.: anima miserā de sede volens Exire, O.—Fig., of things, a seat, place, spot, base, ground, foundation, bottom: hanc urbem sedem summo esse imperio praebituram: num montīs moliri sede suā paramus? from their place, L.: deus haec fortasse benignā Reducet in sedem vice, to the former state, H.: belli, the seat of war, L.: neque verba sedem habere possunt, si rem subtraxeris: ut sola ponatur in summi boni sede (voluptas): in eā sede, quam Palaetyron ipsi vocent, site, Cu.: coloni Capuae in sedibus luxuriosis conlocati: Turrim convellimus altis Sedibus, V.: totum (mare) a sedibus imis Eurusque Notusque ruunt, V.
    * * *
    seat; home, residence; settlement, habitation; chair

    Latin-English dictionary > sēdēs

  • 119 stō

        stō stetī (steterunt for stetērunt, V., O., Pr.), status, āre    [STA-], to stand, stand still, remain standing, be upright, be erect: cum virgo staret et Caecilia sederet: quid stas, lapis? T.: ad undam, V.: procul hinc, T.: propter in occulto: qui proximi steterant, Cs.: propius, H.: in gradibus concordiae: stans pede in uno, H.: signa ad impluvium, ante valvas Iunonis: Stabat acuta silex, V.: columna, H.: aeneus ut stes, in a bronze statue, H.: Gn. Quid agitur? Pa. Statur, T.— To stand firm, remain in place, be immovable, last, remain, continue, abide: cui nec arae patriae domi stant, Enn. ap. C.: nec domus ulla nec urbs stare poterit: stantibus Hierosolymis: classem in portu stare, is moored, L.: stant litore puppes, V.: hasta, Quae radice novā, non ferro stabat adacto, stuck fast, O.: stare nobis videtur, at iis qui in navi sunt moveri haec villa, to be motionless: Stantibus aquis, when the sea is at rest, O.: stantes oculi (of owls), staring, O.: stant lumina flammā, are fixed orbs of fire, V.— To remain, tarry, linger, delay, wait: in illo nidore: aut stantem comprendere, aut fugientem consequi, while he lingered: Sto exspectans, si quid mihi inperent, I wait, T.— To stand in battle, fight, hold one's ground, stand firm: ut ignavus miles fugiat... cum ei, qui steterit, etc.: hostis non stetit solum, sed Romanum pepulit, L.: comminus, Cs.: Inque gradu stetimus, certi non cedere, O.—Of a battle, to stand, continue: i<*>i aliquamdiu atrox pugna stetit, L.: ita anceps dicitur certamen stetisse, to have been indecisive, L.— Of buildings or cities, to stand complete, be built, be finished: intra annum nova urbs stetit, L.: Moenia iam stabant, O.: stet Capitolium Fulgens, H.— To stand out, stand upright, stand on end, bristle up, stiffen, be rigid: steterunt comae, V.: in vertice cristae, O.: stat glacies iners, H.: Vides ut altā stet nive candidum Soracte, i. e. stands out, H.: pulvere caelum Stare vident, i. e. like a mass of dust, V.—Fig., to stand, be erect, be undisturbed: mentes, rectae quae stare solebant: utinam res p. stetisset.—Impers., with per and acc. of person, to depend on, be chargeable to, lie at the door of, be due to, be the fault of: ut per me stetisse credat, Quo minus haec fierent nuptiae, that it was my doing, T.: ubi cognovit per Afranium stare, quo minus proelio dimicaretur, Cs.: nec, quo minus perpetua cum eis amicitia esset, per populum R. stetisse, L.: quoniam per eum non stetisset, quin praestaretur (fides), it was not his fault, L.: ne praestaremus per vos stetit, qui, etc., L.—Ellipt.: Id faciam, per me stetisse ut credat (sc. quo minus haec fierent nuptiae), T.: per quos si non stetisset, non Dolabella parentasset, etc., but for whose opposition.—To stand firm, be unshaken, endure, persist, abide, remain, continue: res p. staret: qui illam (rem p.) cadere posse stante me non putarant: regnum puero stetit, L.: Dum stetimus, O.: Stas animo, H.: Gabinium sine provinciā stare non posse, subsist: cum in senatu pulcherrime staremus, held our ground: si in fide non stetit: si in eo non stat: in sententiā, L.: suis stare iudiciis, to stand by: si qui eorum decreto non stetit, Cs.: stare condicionibus: qui his rebus iudicatis standum putet: famā rerum standum est, L.— To be fixed, be determined: Pa. vide quid agas. Ph. Stat sententia, I am resolved, T.: Hannibal, postquam ipsa sententia stetit, pergere ire, L.: neque adhuc stabat, quo, etc., was it decided: mihi stat alere morbum, N.: Stat casūs renovare omnīs, V.— To rest, depend, be upheld, lie: disciplinā stetit Romana res, L.: spes Danaum Palladis auxiliis stetit, V.: famā bella stare, Cu.: Omnis in Ascanio stat cura parentis, V.—Of plays and actors, to stand, be approved, please, take, succeed: partim vix steti, T.: Securus, cadat an stet fabula, H.— To take part, take sides, stand: contra civium perditorum dementiam a bonorum causā: a mendacio contra verum: cum Hannibale, L.: pro meā patriā, L.: vobiscum adversus barbaros, N.: pro signis, O.: pro meliore causā, Cu.: Iuppiter hac stat, stands at your side, stands by you, V.: unde ius stabat, ei (populo) victoriam dedit, on whose side, L.; cf. in Darei partibus, Cu.—Of price, with abl. of price, to stand in, come to, cost: haud scio an magno detrimento certamen staturum fuerit, L.: Polybius scribit, centum talentis eam rem Achaeis stetisse, cost the Achaeans, L.: sit argumento tibi gratis stare navem: magno stat magna potentia nobis, O.
    * * *
    stare, steti, status V
    stand, stand still, stand firm; remain, rest

    Latin-English dictionary > stō

  • 120 tam

        tam adv.    [3 TA-], correl. with quam in comparisons, implying equality of degree, in such a degree, as much, so, so much: non tam solido quam splendido nomine: adiuro, tam me tibi vera referre Quam veri maiora fide, as true as they are incredible, O.: quam magni nominis bellum est, tam difficilem existimaritis victoriam fore, L.: istam dexteram non tam in bellis neque in proeliis quam in promissis et fide firmiorem, i. e. whose superior trustworthiness is not so much in wars, etc.: nihil est tam contra naturam quam turpitudo: nihil esse tam diligenter quam ius civile retinendum: non tam meāpte causā Laetor quam illius, T.: vellem tam domestica ferre possem quam ista contemnere, were as able to bear, etc.: quod si tam vos curam libertatis haberetis, quam illi ad dominationem adcensi sunt, in as great a degree, S.: Parmenonis tam scio esse hanc techinam quam me vivere, just as well as, T.: Tam teneor dono quam si dimittar onustus, H.: tam es tu iudex quam ego.—With comp. or superl. (quam... tam in the sense of quanto... tanto or quo... eo; old or poet.): Tam magis illa fremens... Quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae, raging the more wildly, the more, etc., V.: quam maxime huic vana haec suspicio Erit, tam facillime patris pacem in leges conficiet suas (i. e. quo magis... eo facilius), T.: quam quisque pessume fecit, tam maxume tutus est (i. e. ut quisque... ita maxime, etc.), S.—With a comparative clause implied in the context, so, to such a degree, so very, equally: quae faciliora sunt philosophis... quia tam graviter cadere non possunt (i. e. quam alii): quorsum igitur tam multa de voluptate? so much (as has been said): hoc, quod a tam multis perferatur, by so many (as we have mentioned): tam necessario tempore, tam propinquis hostibus, at so urgent a time as this, Cs.: hunc tam temere iudicare, Cs.: cum tam procul a finibus Macedoniae absint, L.: quam si explicavisset, non tam haesitaret, i. e. as he does.—Often with a pron demonstr.: haec mea oratio tam longa aut tam alte repetita: haec tam crebra Etruriae concilia, L.: quae est ista tam infesta ira? L.—Followed by a clause of result with ut, qui or quin (only with adjj. and advv.), so, so very: quae (maturitas) mihi tam iucunda est, ut quasi terram videre videar: ad eum pervenit tam opportuno tempore, ut simul, etc., Cs.—Usu. with a negative or in a question implying a negative: quis umquam praedo fuit tam nefarius, quis pirata tam barbarus ut, etc.: non se tam barbarum ut non sciret, etc., Cs.: nemo inventus est tam amens, qui illud argentum eriperet: quae est anus tam delira quae timeat ista?: Numquam tam mane egredior... quin te... conspicer Fodere, T.: numquam tam male est Siculis quin aliquid facete et commode dicant.
    * * *
    so, so much (as); to such an extent/degree; nevertheless, all the same

    Latin-English dictionary > tam

Страницы

См. также в других словарях:

  • Haec-Vir — (Latin: This [effeminate] Man haec being the feminine form of the demonstrative pronoun jokingly applied to the masculine noun) was a pamphlet published in 1620 in England in response to the pamphlet Hic Mulier. Where Hic Mulier argued against… …   Wikipedia

  • Haec Vir — Haec Vir, or This Effeminate ManPublished anonymously in 1620, Haec Vir is a rebuttal, probably written by women, to Hic Mulier, a pamphlet criticizing women for wearing men s clothing. Women both defend their choice of fashion and criticize men… …   Wikipedia

  • HAEC Dies — quam fecit Dominus etc. Versus qui in Eccl. Rom. recitatur in Officio Paschali, Auctor de Ordm. Antiphon. Versus, qui solet animum nostrum revocare ad aliquam introducendam orationem, aufertur in Paschalibus diebus, et cantatur pro eo ad aliquot… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • haec — haec·ce·i·tas; haec·ce·i·ty; …   English syllables

  • Haec est voluntas gubernĭi — (lat.), »solches ist der Wille der Regierung« …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • HAEC — Ein HAEC (human artificial episomal chromosome) ist ein künstliches Chromosom, welches aus dem Replikationssystem des Epstein Barr Virus entwickelt wurde und dadurch in menschlichen Zellen vermehrt werden kann. Entwickelt wurde es von Sun et al.… …   Deutsch Wikipedia

  • Haec sancta — Das Dekret Haec Sancta (lat.: Diese heilige Synode) wurde vom Konzil von Konstanz am 6. April 1415 veröffentlicht. Es enthält einen Abschnitt zu der so genannten Superioritäts Frage, ob der Papst über einem allgemeinen Konzil oder umgekehrt ein… …   Deutsch Wikipedia

  • HAEC — Heure d été d Europe centrale Fuseau horaire en Europe: bleu WET UTC+0 WEST …   Wikipédia en Français

  • haec verba — See in haec verba; pleading in haec verba …   Ballentine's law dictionary

  • Haec est finalis concordia — This is the final agreement,–the formal words which usually formed the beginning or introductory part of the indentures which after being engrossed were delivered to the cognizor and cognizee, and which recited at length all of the steps in the… …   Ballentine's law dictionary

  • Haec porcis hodie comedenda relinquis. — См. На тебе, небоже, что мне не гоже …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»