-
1 Nebensatz
-
2 Nebensatz
m придаточное предложение -
3 subordinate clause
NebensatzEnglish-German dictionary of linguistics and dialectology > subordinate clause
-
4 oración subordinada
-
5 clause
noun1) Klausel, die2) (Ling.) Teilsatz, der[subordinate] clause — Nebensatz, der
* * *[klo:z]1) (a part of a sentence having its own subject and predicate, eg either of the two parts of this sentence: The sentence `Mary has a friend who is rich' contains a main clause and a subordinate (relative) clause.) der Nebensatz2) (a paragraph in a contract, will, or act of parliament.) die Klausel* * *[klɔ:z, AM klɑ:z]I. nmain [or independent] /subordinate [or dependent] \clause Haupt-/Nebensatz m, übergeordneter/abhängiger Satzforfeit \clause Verfallsklausel f, Verwirkungsklausel fliability \clause Haftungsklausel fto amend a \clause in a contract eine Klausel in einem Vertrag abändernII. vi▪ to \clause sth ECON, FIN etw mit Wechselvermerken versehen* * *[klɔːz]n* * *clause [klɔːz] s2. JURa) Klausel f, Vorbehalt m, Bestimmung fb) Abschnitt m, Absatz m* * *noun1) Klausel, die2) (Ling.) Teilsatz, der[subordinate] clause — Nebensatz, der
* * *n.Klausel -n f.Satz ¨-e m. -
6 subordinate clause
(a clause introduced in a sentence by a conjunction etc, and acting as a noun, adjective or adverb: I don't know who she is; The book that's on the table is mine; She's crying because you were unkind.) der Nebensatz* * *sub·or·di·nate ˈclausen Nebensatz m* * *n (GRAM)Nebensatz m* * *n.Nebensatz m. -
7 qui [1]
1. quī, quae, quod, I) Pron. interrog., welcher, welche, welches, welch, was für einer -eine, -ein (eig. adjektivisch, öfter aber auch substantivisch, jedoch so, daß qui nach Stand u. Charakter einer Person fragt, quis nach dem Namen), A) in direkter Rede: a) adi.: Th. Quis fuit igitur? Py. Iste Chaerea. Ph. Qui Chaerea? Py. Iste ephebus frater Phaedriae, was für ein Chärea? Ter.: quod te municipium vidit? quis amicus invitavit? qui hospes aspexit? Cic.: qui cantus dulcior inveniri potest? quod carmen aptius? qui actor in imitanda veritate iucundior? Cic.: virgo, quae patria est tua? Plaut. – b) subst.: occiso Sex. Roscio qui primus Ameriam nuntiat? was für einer? Manlius Glaucia, Cic. – B) in indirekter Rede: a) adi.: scribis te velle scire, qui sit rei publicae status, welches die Lage des Staates sei, Cic.: quae cura boum, qui cultus habendo sit pecori... hinc canere incipiam, Verg. – b) subst.: tu te collige et, qui sis et quid facere possis, considera, Cic.: domino navis, qui sit, aperit, Nep.
II) Pron. relat., welcher, welche, welches; der, die, das; wer, was, A) Die grammatische Form richtet sich rücksichtlich des Genus u. Numerus nach dem Worte, auf das es bezogen wird, rücksichtlich des Kasus nach dem zu ihm gehörigen Verbum, mors terribilis est iis, quorum cum vita omnia exstinguuntur, Cic.: luna eam lucem, quam a sole accipit, mittit in terras, Cic. – Häufig wird das Substant., auf das es sich bezieht, wiederholt, itinera duo, quibus itineribus, Caes. – Wenn es sich auf ein demonstr. Pron. bezieht, so steht dieses häufig nach, quod virtute effici debet, id tentatur pecuniā, Cic.: a quo plurimum sperant, ei potissimum inserviunt, Cic.: oder es wird gänzlich weggelassen, qui mentiri solet, peierare consuevit, Cic. – bes. beim Neutr. quod, wodurch es in die prägn. Bedeutung wie viel, so viel wie übergegangen ist, adiutabo, quod potero, Ter.: auch m. Genet., quod operae poneretur, Cic.: quod eius (agri), Liv. – Nicht selten bezieht sich qui auf einen allgemeinen Substantivbegriff, der ausgelassen ist, bes. nach den Verben habere, invenire, reperire, nancisci, quaerere, esse, exsistere, exoriri u.a., zB. non facile est invenire, qui, quod sciat ipse, non tradat alteri, Cic.: sunt, qui discessum animi a corpore putent esse mortem, Cic.
Als Eigentümlichkeit ist zu beachten: a) daß qui das Subjekt od. Objekt des Hauptsatzes in derselben Form, in der es selbst steht, zu sich nimmt, quam quisque norit artem, in hac se exerceat, Cic.: quas res violentissimas natura genuit, earum moderationem nos soli habemus, Cic. – b) daß qui ein substantivisches Attribut des Subjektes od. Objektes des Hauptsatzes zu sich nimmt, Philippus Aetolos desertos ab Romanis, cui uni fidebant auxilio, subegit, Liv.: Cumae, quam Graeci tum urbem tenebant, capiuntur, Liv. – Häufig wird ein solcher mit esse gebildeter Relativsatz, in dem das relat. Pron. mit dem Substantiv im Nominativ ober im Ablativ steht, in einem Hauptsatz eingeschaltet, um den Grund zu der in seinem Prädikat ausgesprochenen Eigenschaft anzugeben, spero, quae tua prudentia et temperantia est, te valere, daß du bei od. infolge deiner Klugheit u. Mäßigkeit dich wohl befindest, Cic.: quā prudentiā es, nihil te fugiet, bei deiner Klugheit wird dir nichts entgehen, Cic. – c) daß qui ein adjekt. Attribut des Subjektes od. Objektes des Hauptsatzes zu sich nimmt, ad suas res revocet, quas aut tulerit acerbas aut timeat, Cic.: eam civitatem, in qua ipse florentissima multum omnibus gloriā praestitisset, Cic. – d) daß qui mit seinem Verbum durch Verschränkung mit einem Nebensatz verbunden wird, u. zwar: α) so, daß es von dem Nebensatze abhängig ist. Dies ist der Fall, αα) wenn es mit einem Partizip zusammensteht, non sunt ea bona dicenda nee habenda, quibus abundantem licet esse miserrimum, bei denen man trotz ihres Übermaßes höchst unglücklich sein kann, Cic.: nullas consequuntur voluptates, quarum potiendi spe inflammati multos labores susceperant, zu deren Erreichung sie sich Hoffnung machten u. deshalb viele Anstrengungen übernommen hatten, Cic.: se auctores habuisse sceleris illius eos viros, quibus e civitate sublatis civitas stare non posset, nach deren Entfernung usw., Cic. – ββ) wenn es mit dem Verbum einen abhängigen Relativsatz oder Fragesatz bildet oder in der Konstruktion des Acc. u. Infin. steht, sunt certa vitia, quae nemo est quin effugere cupiat, denen jedermann entgehen möchte, Cic.: cum dubium est, an merito accusetur, qui an omnino accusetur, incertum est, von dem ungewiß ist, ob er usw., Plin. ep. – β) so, daß es den Nebensatz in sich aufnimmt. In diesem Falle richtet sich die Form des relat. Pronomens nach dem Nebensatz, aberat omnis dolor, qui si adesset, nemo molliter ferret, den, wenn er sich einstellte, niemand leicht ertragen würde, Cic.: non Alpes aliae sunt, quas dum superant, comparare nova possint praesidia, während deren Übersteigung sie sich usw., Liv. – e) daß qui zu Anfang eines neuen Satzes steht, α) kopulativ = und dieser, res loquitur ipsa; quae semper valet plurimum, Cic. – β) adversativ = aber dieser, obsistere ei conati sunt Athenienses et Boeotii ceterique eorum socii apud Coroneam; quos omnes gravi proelio vicit, Nep. – γ) kausal = denn dieser, virtus est una altissimis defixa radicibus; quae numquam ullā vi labefactari potest, Cic. – δ) konsekutiv = daher dieser, hoc spectant leges, hoc volunt, incolumem esse civium coniunctionem; quam qui dirimunt, eos morte, exsilio, vinclis, damno coërcent, Cic.
Als Unregelmäßigkeit ist zu beachten: a) wenn qui in einem anderen Genus steht, als das vorausgehende Substant. erwarten läßt. Dies ist der Fall, α) wenn es sich nach dessen Begriffe, nicht nach der grammatischen Form richtet, illa furia (sc. Clodius), qui etc., Cic. – β) wenn es sich nach dem Prädikatsnomen des Relativsatzes oder des Hauptsatzes richtet, patres C. Mucio agrum dono dedere, quae postea sunt Mucia prata appellata, Liv.: Helvetii continentur flumine Rheno latissimo atque altissimo, qui agrum Helvetium a Germanis dividit, Caes. – γ) wenn es mehr auf den allgemein gefaßten Begriff des vorhergehenden Wortes als auf dessen konkrete Bedeutung hinweist, testarum suffragia, quod illi ostracismum vocant, Nep.: quae utilitates ex rebus iis, quae sunt inanima, percipiantur, Cic. – dah. steht es auch im Neutr., wenn auf den Inhalt des ganzen Satzes hingewiesen wird, Lacedaemonii Agin regem, quod numquam antea apud eos accĭderat, necaverunt, Cic.: obsides, quod nulli antea, Persae ei dederunt, Eutr.: meist mit dem demonstr. id, wie: Timoleon, id quod difficilius putatur, multo sapientius tulit secundam quam adversam fortunam, Nep. – b) wenn qui in einem anderen Numerus steht, als das vorhergehende Substantiv erwarten läßt. Dies ist der Fall, α) wenn es nach einem Kollektivbegriff im Plural steht, Caesar equitatum omnem praemittit, qui videant, Caes.: bes. in der Wendung ex eo numero qui, zB. unus ex eo numero, qui ad caedem parati erant, Sall. – β) wenn der relative Satz allgemeiner gefaßt wird als der Hauptsatz, si tempus est ullum iure hominis necandi, quae multa sunt, Cic. – Dies ist bes. der Fall, wenn das relat. Pron. auf ein demonstr. im Neutr. sich bezieht, Caesar pollicetur, ut, quod quisque eorum in bello amiserit, quae sint penes milites suos, iis, qui amiserint, restituatur, Caes. – Auffälliger ist der Sing. nach einem Substant. im Plur., wie Sall. Cat. 56, 5. – c) wenn qui in einem anderen Kasus steht, als das Verbum des relat. Satzes erwarten läßt. Dies ist der Fall, α) wenn es durch Attraktion den Kasus des vorhergegangenen Substant. annimmt, nos hoc confirmamus illo augurio, quo diximus, Cic.: in iis coloribus, quibus modo dixisti, denominandis, Gell. – Dies geschieht am häufigsten, wenn zu dem relat. Satze ein Verbum aus dem Hauptsatze ergänzt werden muß, quibus poterat sauciis ductis secum, Liv.: cum aliquid agas eorum, quorum consuesti, gaudeo, Cic. – β) wenn es bei Verbindung mehrerer relativen Satzglieder in dem zweiten in einem anderen Kasus hinzu ergänzt werden muß, als es im ersten steht, huius tyranni quem armis oppressa pertulit civitas paretque cum maxime mortuo, interitus declarat, Cic.
B) Der Modus ist 1) der Indicat., wenn das durch den relat. Satz dargestellte Attribut als ein wahrgenommenes oder faktisches hingestellt werden soll. Daher steht auch der Indikat. a) in der oratio obliqua, wenn durch das Rel. ein Subjekt oder Objekt umschrieben wird oder der Redende den Inhalt des Relativsatzes als seine Wahrnehmung hinstellt, constituunt, ut ii, qui valetudine aut aetate inutiles sunt bello, oppido excedant, Caes. – b) wenn der Inhalt des Relativsatzes als etwas Faktisches das Prädikat des Hauptsatzes erklären od. bedingen soll, o fortunata mors, quae naturae debita pro patria est potissimum reddita, Cic.: ista quidem sententia ea est, quae neque amicos parat neque inimicos tollit, Liv.: daher auch, wenn es durch quippe, utpote, ut verstärkt wird, quippe quibus aegre ad undecimum lapidem occursum est, Liv.
2) der Coniunctiv, u. zwar: a) in der oratio obliqua, apud Hypanim fluvium Aristoteles ait bestiolas quasdam nasci, quae unum diem vivant, Cic. – b) wenn der Inhalt des Relativsatzes nach der Vorstellung des Redenden nur als möglich hingestellt wird, homines imperiti facilius, quod stulte dixeris, reprehendere, quam quod sapienter tacueris, laudare possunt, Cic. – c) wenn der Inhalt des Relativsatzes als beabsichtigt hingestellt wird, deutsch auf daß, damit, od. um zu mit Infin., sunt multi, qui eripiunt aliis, quod aliis largiantur, Cic. – d) wenn der Inhalt des Relativsatzes den Grund zu der im Hauptsatze ausgesprochenen Erscheinung darstellen soll, deutsch da, da ja, recte Socrates exsecrari eum solebat, qui primus utilitatem a iure seiunxisset, Cic.: Caninius fuit mirificā vigilantiā, qui suo toto consulatu somnum non viderit, Cic.: neque est boni neque liberalis parentis, quem procrearis et eduxeris, eum non et vestire et ornare, Cic. – e) wenn der Inhalt des Relativsatzes als aus der Beschaffenheit des Subjektes im Hauptsatze erfolgend dargestellt werden soll, sapientia est una, quae maestitiam pellat ex animis, quae nos exhorrescere metu non sinat, Cic. – Dies ist bes. der Fall, α) wenn im Hauptsatze die Beschaffenheit angedeutet wird entweder durch die demonstrativen Wörter is, talis, eiusmodi, tam, tantus od. durch die Adjektive aptus, idoneus, dignus, indignus u.a., beutsch daß od. um zu mit Infin., ego is sum, qui nihil fecerim, Cic.: nulla acies humani ingenii tanta est, quae penetrare in caelum, terram intrare possit, Cic.: Livianae fabulae non satis dignae, quae iterum legantur, Cic.: solum censebant idoneum, cui crederetur, Cic. – β) wenn sich der Relativsatz auf ein allgemeines u. unbestimmtes Subjekt oder Objekt bezieht, bes. nach den Verben habere, reperire, invenire, nancisci, quaerere, esse, exsistere, exoriri u. nach den Verbindungen nemo est, nullus est, nihil est, quis est, quotus quis que est u.a., nactus sum, qui Xenophontis similem esse se cuperet, Cic.: est aliquid, quod non oporteat, etiamsi licet, Cic.: quis est, qui dicere audeat, Cic.: nihil est, quod tam miseros faciat, quam impietas et scelus, Cic. – γ) wenn nach einem Komparativ ein mit dem Relativum gebildeter Vergleichungssatz gebraucht wird, Campani maiora in defectione deliquerant, quam quibus ignosci posset, als daß ihnen usw., Liv.
III) Pron. indefin., qui, quae u. qua, quod, a) adi. irgend ein, -eine, -ein, etwa ein, eine, -ein, nisi qui deus subvenerit, wenn nicht etwa ein Gott usw., Cic.: si qui rex, si qua civitas exterarum gentium, si qua natio fecit aliquid in cives Romanos eius modi, Cic.: si qui etiam inferis sensus est, Cic.: ut ne quae pars naturae neglegatur, Cic.: ne qua esset armorum causa, Caes.: quaeritur, num quod officium aliud alio maius sit, Cic. – b) subst. irgendeiner, jemand, irgend etwas, si qui rem neglegentius gessisset, Cic.: si qui Romae esset demortuus, Cic.: si quae contra naturam sunt, wenn eins oder das andere usw., Cic.
/ Alte Formen: Genet. quoius, Plaut.: Dat. quoi, Plaut., u. quo, Varro: Abl. qui mit der Praep. cum in quicum = quocum (meist mit Beziehung auf eine unbestimmte Person, quocum auf eine bestimmte, nach W. Müller Cic. Lael. 77. p. 472), Cic. u.a.; selten = quacum, wie Verg. Aen. 11, 822. – Plur., Dat. queis, Tragic. vett., Lucr. u. Verg. u. quīs, Sall. Hor. u.a.: Abl. queis, Catull. 63, 46. – Vgl. auch 2. qui, u. qua, quo s. bes.
-
8 qui
1. quī, quae, quod, I) Pron. interrog., welcher, welche, welches, welch, was für einer -eine, -ein (eig. adjektivisch, öfter aber auch substantivisch, jedoch so, daß qui nach Stand u. Charakter einer Person fragt, quis nach dem Namen), A) in direkter Rede: a) adi.: Th. Quis fuit igitur? Py. Iste Chaerea. Ph. Qui Chaerea? Py. Iste ephebus frater Phaedriae, was für ein Chärea? Ter.: quod te municipium vidit? quis amicus invitavit? qui hospes aspexit? Cic.: qui cantus dulcior inveniri potest? quod carmen aptius? qui actor in imitanda veritate iucundior? Cic.: virgo, quae patria est tua? Plaut. – b) subst.: occiso Sex. Roscio qui primus Ameriam nuntiat? was für einer? Manlius Glaucia, Cic. – B) in indirekter Rede: a) adi.: scribis te velle scire, qui sit rei publicae status, welches die Lage des Staates sei, Cic.: quae cura boum, qui cultus habendo sit pecori... hinc canere incipiam, Verg. – b) subst.: tu te collige et, qui sis et quid facere possis, considera, Cic.: domino navis, qui sit, aperit, Nep.II) Pron. relat., welcher, welche, welches; der, die, das; wer, was, A) Die grammatische Form richtet sich rücksichtlich des Genus u. Numerus nach dem Worte, auf das es bezogen wird, rücksichtlich des Kasus nach dem zu ihm gehörigen Verbum, mors terribilis est iis, quorum cum vita omnia exstinguuntur, Cic.: luna eam lucem, quam a sole ac-————cipit, mittit in terras, Cic. – Häufig wird das Substant., auf das es sich bezieht, wiederholt, itinera duo, quibus itineribus, Caes. – Wenn es sich auf ein demonstr. Pron. bezieht, so steht dieses häufig nach, quod virtute effici debet, id tentatur pecuniā, Cic.: a quo plurimum sperant, ei potissimum inserviunt, Cic.: oder es wird gänzlich weggelassen, qui mentiri solet, peierare consuevit, Cic. – bes. beim Neutr. quod, wodurch es in die prägn. Bedeutung wie viel, so viel wie übergegangen ist, adiutabo, quod potero, Ter.: auch m. Genet., quod operae poneretur, Cic.: quod eius (agri), Liv. – Nicht selten bezieht sich qui auf einen allgemeinen Substantivbegriff, der ausgelassen ist, bes. nach den Verben habere, invenire, reperire, nancisci, quaerere, esse, exsistere, exoriri u.a., zB. non facile est invenire, qui, quod sciat ipse, non tradat alteri, Cic.: sunt, qui discessum animi a corpore putent esse mortem, Cic.Als Eigentümlichkeit ist zu beachten: a) daß qui das Subjekt od. Objekt des Hauptsatzes in derselben Form, in der es selbst steht, zu sich nimmt, quam quisque norit artem, in hac se exerceat, Cic.: quas res violentissimas natura genuit, earum moderationem nos soli habemus, Cic. – b) daß qui ein substantivisches Attribut des Subjektes od. Objektes des Hauptsatzes zu sich nimmt, Philippus Aetolos desertos ab Romanis, cui uni fidebant auxilio, subegit, Liv.:————Cumae, quam Graeci tum urbem tenebant, capiuntur, Liv. – Häufig wird ein solcher mit esse gebildeter Relativsatz, in dem das relat. Pron. mit dem Substantiv im Nominativ ober im Ablativ steht, in einem Hauptsatz eingeschaltet, um den Grund zu der in seinem Prädikat ausgesprochenen Eigenschaft anzugeben, spero, quae tua prudentia et temperantia est, te valere, daß du bei od. infolge deiner Klugheit u. Mäßigkeit dich wohl befindest, Cic.: quā prudentiā es, nihil te fugiet, bei deiner Klugheit wird dir nichts entgehen, Cic. – c) daß qui ein adjekt. Attribut des Subjektes od. Objektes des Hauptsatzes zu sich nimmt, ad suas res revocet, quas aut tulerit acerbas aut timeat, Cic.: eam civitatem, in qua ipse florentissima multum omnibus gloriā praestitisset, Cic. – d) daß qui mit seinem Verbum durch Verschränkung mit einem Nebensatz verbunden wird, u. zwar: α) so, daß es von dem Nebensatze abhängig ist. Dies ist der Fall, αα) wenn es mit einem Partizip zusammensteht, non sunt ea bona dicenda nee habenda, quibus abundantem licet esse miserrimum, bei denen man trotz ihres Übermaßes höchst unglücklich sein kann, Cic.: nullas consequuntur voluptates, quarum potiendi spe inflammati multos labores susceperant, zu deren Erreichung sie sich Hoffnung machten u. deshalb viele Anstrengungen übernommen hatten, Cic.: se auctores habuisse sceleris illius eos viros, quibus e ci-————vitate sublatis civitas stare non posset, nach deren Entfernung usw., Cic. – ββ) wenn es mit dem Verbum einen abhängigen Relativsatz oder Fragesatz bildet oder in der Konstruktion des Acc. u. Infin. steht, sunt certa vitia, quae nemo est quin effugere cupiat, denen jedermann entgehen möchte, Cic.: cum dubium est, an merito accusetur, qui an omnino accusetur, incertum est, von dem ungewiß ist, ob er usw., Plin. ep. – β) so, daß es den Nebensatz in sich aufnimmt. In diesem Falle richtet sich die Form des relat. Pronomens nach dem Nebensatz, aberat omnis dolor, qui si adesset, nemo molliter ferret, den, wenn er sich einstellte, niemand leicht ertragen würde, Cic.: non Alpes aliae sunt, quas dum superant, comparare nova possint praesidia, während deren Übersteigung sie sich usw., Liv. – e) daß qui zu Anfang eines neuen Satzes steht, α) kopulativ = und dieser, res loquitur ipsa; quae semper valet plurimum, Cic. – β) adversativ = aber dieser, obsistere ei conati sunt Athenienses et Boeotii ceterique eorum socii apud Coroneam; quos omnes gravi proelio vicit, Nep. – γ) kausal = denn dieser, virtus est una altissimis defixa radicibus; quae numquam ullā vi labefactari potest, Cic. – δ) konsekutiv = daher dieser, hoc spectant leges, hoc volunt, incolumem esse civium coniunctionem; quam qui dirimunt, eos morte, exsilio, vinclis, damno coërcent, Cic.————Als Unregelmäßigkeit ist zu beachten: a) wenn qui in einem anderen Genus steht, als das vorausgehende Substant. erwarten läßt. Dies ist der Fall, α) wenn es sich nach dessen Begriffe, nicht nach der grammatischen Form richtet, illa furia (sc. Clodius), qui etc., Cic. – β) wenn es sich nach dem Prädikatsnomen des Relativsatzes oder des Hauptsatzes richtet, patres C. Mucio agrum dono dedere, quae postea sunt Mucia prata appellata, Liv.: Helvetii continentur flumine Rheno latissimo atque altissimo, qui agrum Helvetium a Germanis dividit, Caes. – γ) wenn es mehr auf den allgemein gefaßten Begriff des vorhergehenden Wortes als auf dessen konkrete Bedeutung hinweist, testarum suffragia, quod illi ostracismum vocant, Nep.: quae utilitates ex rebus iis, quae sunt inanima, percipiantur, Cic. – dah. steht es auch im Neutr., wenn auf den Inhalt des ganzen Satzes hingewiesen wird, Lacedaemonii Agin regem, quod numquam antea apud eos accĭderat, necaverunt, Cic.: obsides, quod nulli antea, Persae ei dederunt, Eutr.: meist mit dem demonstr. id, wie: Timoleon, id quod difficilius putatur, multo sapientius tulit secundam quam adversam fortunam, Nep. – b) wenn qui in einem anderen Numerus steht, als das vorhergehende Substantiv erwarten läßt. Dies ist der Fall, α) wenn es nach einem Kollektivbegriff im Plural steht, Caesar equitatum omnem praemittit, qui videant,————Caes.: bes. in der Wendung ex eo numero qui, zB. unus ex eo numero, qui ad caedem parati erant, Sall. – β) wenn der relative Satz allgemeiner gefaßt wird als der Hauptsatz, si tempus est ullum iure hominis necandi, quae multa sunt, Cic. – Dies ist bes. der Fall, wenn das relat. Pron. auf ein demonstr. im Neutr. sich bezieht, Caesar pollicetur, ut, quod quisque eorum in bello amiserit, quae sint penes milites suos, iis, qui amiserint, restituatur, Caes. – Auffälliger ist der Sing. nach einem Substant. im Plur., wie Sall. Cat. 56, 5. – c) wenn qui in einem anderen Kasus steht, als das Verbum des relat. Satzes erwarten läßt. Dies ist der Fall, α) wenn es durch Attraktion den Kasus des vorhergegangenen Substant. annimmt, nos hoc confirmamus illo augurio, quo diximus, Cic.: in iis coloribus, quibus modo dixisti, denominandis, Gell. – Dies geschieht am häufigsten, wenn zu dem relat. Satze ein Verbum aus dem Hauptsatze ergänzt werden muß, quibus poterat sauciis ductis secum, Liv.: cum aliquid agas eorum, quorum consuesti, gaudeo, Cic. – β) wenn es bei Verbindung mehrerer relativen Satzglieder in dem zweiten in einem anderen Kasus hinzu ergänzt werden muß, als es im ersten steht, huius tyranni quem armis oppressa pertulit civitas paretque cum maxime mortuo, interitus declarat, Cic.————den relat. Satz dargestellte Attribut als ein wahrgenommenes oder faktisches hingestellt werden soll. Daher steht auch der Indikat. a) in der oratio obliqua, wenn durch das Rel. ein Subjekt oder Objekt umschrieben wird oder der Redende den Inhalt des Relativsatzes als seine Wahrnehmung hinstellt, constituunt, ut ii, qui valetudine aut aetate inutiles sunt bello, oppido excedant, Caes. – b) wenn der Inhalt des Relativsatzes als etwas Faktisches das Prädikat des Hauptsatzes erklären od. bedingen soll, o fortunata mors, quae naturae debita pro patria est potissimum reddita, Cic.: ista quidem sententia ea est, quae neque amicos parat neque inimicos tollit, Liv.: daher auch, wenn es durch quippe, utpote, ut verstärkt wird, quippe quibus aegre ad undecimum lapidem occursum est, Liv.2) der Coniunctiv, u. zwar: a) in der oratio obliqua, apud Hypanim fluvium Aristoteles ait bestiolas quasdam nasci, quae unum diem vivant, Cic. – b) wenn der Inhalt des Relativsatzes nach der Vorstellung des Redenden nur als möglich hingestellt wird, homines imperiti facilius, quod stulte dixeris, reprehendere, quam quod sapienter tacueris, laudare possunt, Cic. – c) wenn der Inhalt des Relativsatzes als beabsichtigt hingestellt wird, deutsch auf daß, damit, od. um zu mit Infin., sunt multi, qui eripiunt aliis, quod aliis largiantur, Cic. – d) wenn der Inhalt————des Relativsatzes den Grund zu der im Hauptsatze ausgesprochenen Erscheinung darstellen soll, deutsch da, da ja, recte Socrates exsecrari eum solebat, qui primus utilitatem a iure seiunxisset, Cic.: Caninius fuit mirificā vigilantiā, qui suo toto consulatu somnum non viderit, Cic.: neque est boni neque liberalis parentis, quem procrearis et eduxeris, eum non et vestire et ornare, Cic. – e) wenn der Inhalt des Relativsatzes als aus der Beschaffenheit des Subjektes im Hauptsatze erfolgend dargestellt werden soll, sapientia est una, quae maestitiam pellat ex animis, quae nos exhorrescere metu non sinat, Cic. – Dies ist bes. der Fall, α) wenn im Hauptsatze die Beschaffenheit angedeutet wird entweder durch die demonstrativen Wörter is, talis, eiusmodi, tam, tantus od. durch die Adjektive aptus, idoneus, dignus, indignus u.a., beutsch daß od. um zu mit Infin., ego is sum, qui nihil fecerim, Cic.: nulla acies humani ingenii tanta est, quae penetrare in caelum, terram intrare possit, Cic.: Livianae fabulae non satis dignae, quae iterum legantur, Cic.: solum censebant idoneum, cui crederetur, Cic. – β) wenn sich der Relativsatz auf ein allgemeines u. unbestimmtes Subjekt oder Objekt bezieht, bes. nach den Verben habere, reperire, invenire, nancisci, quaerere, esse, exsistere, exoriri u. nach den Verbindungen nemo est, nullus est, nihil est, quis est, quotus quis que est u.a., nactus sum, qui————Xenophontis similem esse se cuperet, Cic.: est aliquid, quod non oporteat, etiamsi licet, Cic.: quis est, qui dicere audeat, Cic.: nihil est, quod tam miseros faciat, quam impietas et scelus, Cic. – γ) wenn nach einem Komparativ ein mit dem Relativum gebildeter Vergleichungssatz gebraucht wird, Campani maiora in defectione deliquerant, quam quibus ignosci posset, als daß ihnen usw., Liv.III) Pron. indefin., qui, quae u. qua, quod, a) adi. irgend ein, -eine, -ein, etwa ein, eine, -ein, nisi qui deus subvenerit, wenn nicht etwa ein Gott usw., Cic.: si qui rex, si qua civitas exterarum gentium, si qua natio fecit aliquid in cives Romanos eius modi, Cic.: si qui etiam inferis sensus est, Cic.: ut ne quae pars naturae neglegatur, Cic.: ne qua esset armorum causa, Caes.: quaeritur, num quod officium aliud alio maius sit, Cic. – b) subst. irgendeiner, jemand, irgend etwas, si qui rem neglegentius gessisset, Cic.: si qui Romae esset demortuus, Cic.: si quae contra naturam sunt, wenn eins oder das andere usw., Cic.⇒ Alte Formen: Genet. quoius, Plaut.: Dat. quoi, Plaut., u. quo, Varro: Abl. qui mit der Praep. cum in quicum = quocum (meist mit Beziehung auf eine unbestimmte Person, quocum auf eine bestimmte, nach W. Müller Cic. Lael. 77. p. 472), Cic. u.a.; selten = quacum, wie Verg. Aen. 11, 822. – Plur., Dat. queis, Tragic. vett., Lucr. u. Verg. u. quīs, Sall. Hor. u.a.:————Abl. queis, Catull. 63, 46. – Vgl. auch 2. qui, u. qua, quo s. bes.————————2. quī (eig. alte Ablativform v. 1. qui, wie in quicum etc., s. 1. qui ⇒), I) relat. wodurch, wovon, ut det, qui fiamus liberi, Plaut.: in tanta paupertate decessit, ut, qui efferretur, vix reliquerit, wovon er begraben werden konnte, Nep.: habeo, qui utar, Cic. – II) interrog.: A) in direkter Frage: 1) in welcher Beziehung? wie doch? wie denn? wieso denn? (s. Brix Plaut. mil. 277. Fritzsche Hor. sat. 1, 3, 128), So. Quia enim sero advenimus. Am. Qui? Plaut.: qui fit, Maecenas etc.? Hor.: qui potest esse in eiusmodi trunco sapientia? Cic.: deum nisi sempiternum intellegere qui possumus? Cic.: qui possum tot? Hor.: qui? cedo, ei, wieso? Ter. – so auch quidum? zB. Pa. Tum mihi sunt manus inquinatae. Sc. Quidum? Pa. Quia ludo luto, Plaut, (s. Brix Plaut. mil. 277). – 2) aus welchem Grunde? warum? wie? qui non? Plaut.: Si. Non potest. Pa. qui? Si. Quia habet etc., Ter. – B) in indirekter Frage: 1) wie, nimis demiror, qui illaec illi me donatum esse paterā sciat, Plaut.: nec qui hoc mihi eveniat scio, Ter. – 2) wie = wie hoch, wie teuer, indica, minimo daturus qui sis, qui duci queat, sag' den geringsten Preis, für den man sie bekommen kann, Plaut.: qui datur, tanti indica, Plaut. – III) indefin, irgendwie, in Wunschformeln, qui te Iuppiter dique omnes perduint! Plaut. Men. 933 Sch.: u. so Plaut. trin. 923. Ter. Phorm. 123. – ellipt., qui illi di irati————(sc. sint)! Cic. ad Att. 4, 7, 1. -
9 iste
is-te, is-ta, is-tud, Genet. istīus, Dat. istī, Pronom. demonstr. (von is u. dem Pronominalstamme *to), dieser, diese, dieses; jener, jene, jenes, zur Bezeichnung der zweiten, direkt mit tu angeredeten Person und aller Gegenstände, die der zweiten Person angehören od. sich in ihrem Umkreise befinden, der Eigenschaften, die ihr beigelegt werden, der Handlungen, die von ihr ausgehen, dah. oft mit dem possess. Pronomen der zweiten Person (tuus, vester) verb., jener, jener da, der da, jener dein, I) im allg.: quid quod adventu tuo ista subsellia (jene Bänke, wo du sitzest) vacuefacta sunt? Cic.: remove paulisper istos gladios, jene (in deiner Nähe befindlichen) Schw., Cic.: multae istarum arborum meā manu satae sunt, von jenen B. (die du da vor dir siehst), Cic. – qua re cum istā sis auctoritate (dir gezollten Achtung), non debes, M. Cato, arripere maledictum ex trivio, Cic. – mit tuus korresp., me tuus sonus et suavitas ista (jene deine) delectat, Cic. – od. durch einen attributiven Nebensatz näher bestimmt, homines sapientes et istā auctoritate praeditos, quā vos estis, Cic.: ex istis, quos nostis, urbanis nemo est etc., Cic.
II) insbes.: a) in Briefen, zur Andeutung von Orten u. Verhältnissen, an oder in denen sich der Empfänger des Briefes befindet = jener dort, dortig, perfer istam militiam (harre aus bei deinem dortigen Dienst), ego enim desiderium tui spe tuorum commodorum consolabor; sin autem ista sunt inaniora, recipe te ad nos, Cic. ep. – mit tuus korresp., ex tua provincia omnique isto imperio (deinem dortigen) etc., Cic. ep. – b) zur Hinweisung auf die Dinge, die die zweite Person, mit der jmd. redend eingeführt wird, in ihrer Rede od. auch in bloßen Andeutungen bereits berührt hat, eben der (von dir genannte usw.), Att. Platonem videlicet dicis. M. istum ipsum, Attice, Cic.: huic Eumenes: utinam quidem istud evenisset! Nep.: istud (eben das [von dir Verlangte]) quidem, inquit, faciam, Nep.: mihi fides nunc est, nihil me istius factu – rum, von alledem, Ter.: sunt, inquam, ista, Varro, es ist so, wie du sagst, Cic. – durch einen attributiven Nebensatz näher bestimmt, Critolaum istum, quem simul cum Diogene venisse commemoraras, Cic.: quaevis mallem (causa) fuisset, quam ista, quam dicis, Cic.: ista, quae dicitis, Cic. – dah. auch in Fragen um Auskunft über bereits vom Mitsprecher angedeutete Dinge, quid ita? quia necesse est, eam, quae suum corpus addixerit turpissimae cupiditati, timere permultos. Quos istos? Wer sind denn eben die? Cornif. rhet. – c) in gerichtl. Reden zur Bezeichnung des anwesenden Angeklagten (vgl. hic), wie namentl. in Cic. Verr. gew. des angeklagten Verres, s. Zumpt Cic. II. Verr. 1, 16; 2, 127. Heinrich Cic. frgm. pro Tullio p. 79. – d) oft mit einem Anstrich von Ironie od. sogar verächtlichem Hinblick auf eine anwesende zweite od. sogar an- oder abwesende dritte Person, wie unser der da, quod isti contigit uni, dem da allein (scherzh. auf den anwesenden Krassus hinweisend), Cic. – mit Verachtung, Mars alter, ut isti (solche Leute) volunt, Liv.: exponam vobis ex quibus generibus hominum istae (derlei) copiae comparentur, Cic. – mit tuus verb., iste tuus vates, Ov.: tuus iste frater, Petron. – / Archaist. Genet. isti, in der Verbindung isti modi, *Acc. tr. 136 R.2 Cato orat. 20. fr. 1. Plaut. truc. 930: isti formae, Ter. heaut. 382: Dat. isto, Apul. met. 5, 31; 6, 17; 7, 26; 11, 15: Dat. Femin. istae, Plaut. truc. 790: Akk. istum st. istud, Amiat. Ierem. 7, 2 (verbum istum). Corp. inscr. Lat. 5, 1703: Dat. u. Abl. Plur. istabus, Pompeii comm. 188, 37 K. – Apokop. Form. Nomin. ste, Akk. stud, Abl. sto, Genet. Plur. storum, starum, Abl. Plur. stis, s. Lachm. Lucr. 3, 954. p. 197. Neue-Wagener Formenl.3 2, 402 u. 403. – Über die Messung istīus u. istĭus bei Plaut. s. Lorenz Plaut. most. 732. Ritschl opusc. 2, 690.
-
10 magis [2]
2. magis, Adv. (magnus), mehr (griech. μαλλον), I) v. Grade, mehr = in höherem Grade, A) im allg.: 1) vor Adii. u. Advv.: a) zur Umschr. des Komparativs, sowohl bei den Adjj. u. Advv., die keinen Komp. haben, als auch in anderen Fällen, magis necessarius, Cic.: magis elegans, Ter.: magis impense, Ter.: magis saepe, Plaut. – insbes., mit folg. ac (atque), zB. non Apollinis magis verum (= verius) atque hoc responsum est, Ter. – b) vor Komparativen zur Verstärkung = bei weitem (wie μαλλον), hic enim magis est dulcius, Plaut.: magis aptior quam etc., Apul. – 2) vor Verben: a) mit Hinzufügung der Komparation durch quam (als), zB. scuto vobis magis quam gladio opus est, Liv.: sed praeterita magis reprehendi possunt quam corrigi, Cic.: valde te desidero, neque ego magis quam ipsa res et tempus poscit, Cic.: eum magis malle suum consequi, quam, ICt. (anders magis malle unten no. II, B, a). – b) ohne Komparation (die aus dem Zusammenhang ergänzt werden muß), magis aedilis esse non potuisset, Cic.: si magis instabunt, ad praetorem sufferam, Plaut.: u. in der Umgangssprache, haud oder nihil vidi magis (sc. quam quidquam aliud), das sehe ich doch ganz und gar nicht, Plaut. u. Cic. – poet., quis magis anser exta (= maiora exta) ferat, Stat.: magis calor (= maior calor) additus, Val. Flacc.
B) besondere Verbindungen: a) non (neque) magis... quam, ebensosehr... wie; nicht nur... sondern auch (wenn der Nebensatz eine Bejahung enthält), Nep., Liv. u.a.; oder ebensowenig... wie (wenn der Nebensatz einen negativen Gedanken enthält), Nep., Liv. u.a.; od. nicht eben... sondern vielmehr; nicht sowohl... als (wenn das erstere als weniger bedeutend dargestellt wird), Cic., Liv. u.a. – b) quo magis... eo (magis), je mehr... desto (mehr), Cic. u.a.: u. so im Gegenteil, quo magis... eo minus, je mehr... desto weniger, Cic.: quanto minus... eo magis, je weniger... desto mehr, Ter. – poet.: magis quam... magis, Plaut.: magis quam... tam magis od. bl. quam magis... magis, Plaut. – tam magis... quam magis, um so mehr... je mehr, Verg. – quam magis... minus, je mehr... desto weniger, Plaut. – quam magis... tanto, je mehr... desto mehr, Plaut. – c) eo magis, desto mehr, um so mehr, Cic.: u. eo magis od. et eo (eoque) magis mit folg. quo, quod, quoniam, si, ut od. ne, Cic. u.a. – mit vorhergeh. Negation, neque eo magis, und ebensowenig, und dennoch nicht, Nep. – d) mit Abll.: impendio magis, bedeutend mehr, Ter. u. Cic. – multo magis, viel-, bei weitem mehr, Cic. u.a. – nihilo magis, um nichts mehr, ebensowenig, Cic. u.a. – solito magis od. magis solito, mehr als gewöhnlich, Liv. – e) magis etiam, mehr noch, Cic.: u. multo magis etiam, Cic. – f) magis magisque oder magis et magis, mehr und mehr, immer mehr, Cic.: u. dafür magis atque (ac) magis, Verg., Sen. u.a.; u. (wie μαλλον μαλλον) bl. magis magis, Catull. u. Verg.: oft mit cotidie od. in dies = von Tag zu Tag mehr und mehr, Cic., Sall. u.a. – so auch (wie μαλλον) das einfache magis = immer mehr, Cic.; u. mit in dies od. cotidie, Sall. u. Quint. – g) magis minusve od. magis aut minus (= plus minusve), mehr oder weniger, Plin. u. Quint.: ebenso magis ac minus, mehr oder weniger, Plin.
II) (wie μαλλον) = potius, eher, lieber, A) im allg.: tum magis assentiare, si etc., Cic.: magis id diceres, si etc., Cic.: trade magis, Stat.: eo mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere vanidicis, Plaut. trin. 274 sq.; vgl. Plaut. asin. 689 sq.
B) Besondere Verbindungen: a) magis velle = malle, Ter u. Val. Flacc. – aber auch magis malle = potius malle, Ulp. dig. 17, 2, 52. § 10. – b) magis est, u. zwar: α) magis est quod... quam quod, od. magis est ut... quam ut, es ist eher Ursache da zu usw... als zu usw., Cic. u.a. – β) bl. magis est, es ist besser, gilt eher, sed illud magis est quod diximus, ICt.: u. so m. folg. Acc. u. Infin., Vell. 1, 13, 5 u. ICt., od. m. folg. ut od. ne u. Konj., ICt.
Superl. māximē (maxumē), Adv. (aus magissime v. alten magus = magnus), am meisten, μαλιστα, I) v. Grade = im höchsten Grade, überaus, sehr, ganz und gar, A) im allg.: 1) vor Adii. u. Advv.: a) übh.: maxime fidus, Cic.: maxime exoptatus, Ter.: maxime celebratus, Sall. – b) insbes., α) wie unser sehr, zur Umschr. des Superlativs sowohl bei Adjj., die dieser Form ermangeln, als auch in anderen Fällen, maxime necessarius, Cic.: maxime idoneus, Quint. – maxime innocens, Plaut.: maxime utile, Ter.: maxime dignus, Ter. – dah. auch zur Steigerung des Komparativs u. Superlativs, quae maxime est aetas parentibus dulcior, Lact. 1, 21, 10: maxime ampliori gaudio perfusus sum, Augustin. epist. 52, 1: vi vero saevior, maxime pessima est (apis), Colum. 9, 3, 3: u. danach wohl auch richtig quae (aberratio) maxime liberalissima doctoque homine dignissima, Cic. ad Att. 12, 38, 3: maxime gravissimam omnium (rem), Liv. 41, 23, 6. – β) bei Zahlenbestimmungen, höchstens, puer ad annos maxime natus octo, Gell. 17, 8, 4. – 2) vor Verben, um eine Vergrößerung, Vermehrung, Veränderung einer Tätigkeit, eines Zustandes usw. zu bezeichnen, a) übh.: culpā maxime facere, ut etc., Plaut.: alqm maxime colere, Ter.: alqā re maxime apud alqm valere, Ter.: u. so oft bei den Verben cupere, velle u.a., die einen Affekt bezeichnen, Ter., Cic. u.a. – b) insbes. für andere Advv., so daß die Bed. aus dem Zusammenhang sich ergeben muß, wie pugnare maxime (= acerrime), Plaut.: Homero maxime (= proxime) accedere, Quint.: iubere maxime (= instanter), Plaut.: alci confidere maxime, unbedingt, Caes.: quadrare in alqm maxime, aufs genaueste, Nep.
B) Besondere Verbindungen: a) verb. mit unus, omnium, multo, um etwas vor anderen hervorzuheben = vor allen-, bei weitem am meisten, unus omnium maxime od. bl. unus maxime, Nep. u.a. (vgl. Bremi Nep. Milt. 1, 1): u. bl. maxime omnium, Liv. (s. Drak. Liv. 36, 19, 4). – multo maxime, Ter. u. Cic. – ähnl. vel maxime, am allermeisten, Cic.: beim Superl., vel maxime humanissimi, Gell. 17, 17 (16), 2. – b) quam maxime, ὡς μάλιστα, so viel-, so sehr wie möglich, Ter., Cic. u.a.: vollst. quam potes, tam maxime, Plaut., quam potes (possem u. dgl.) maxime, Cic. u.a. – ähnl. cum maxime, so sehr als möglich, ganz genau, just u. dgl., Ter., Sen. u.a.: nunc cum maxime, jetzt mehr denn je, Ter., Cic. u. Sen.: tum od. tunc cum maxime, Liv. u. Curt.; vgl. Spengel u. Klotz Ter. Andr. 823. Drak. Liv. 40, 13, 4. Oudend. Frontin. 2, 9, 5. Duker Flor. 4, 1, 3. Cellar. Curt. 5, 7, 2. – c) quam od. ut qui maxime, als irgend etwas im höchsten Grade sein kann, als je irgend etwas, Cic. u. Liv.: bei Kompar., fines quam maxime largiores habet, Gromat. vet. 313, 18; vgl. 317, 29. – d) ut quisque maxime... ita maxime = je mehr... desto mehr, Cic.; u. umgekehrt ita maxime... ut quisque maxime, desto mehr... je mehr, Cic. – ut quisque maxime... ita minime, je mehr... desto weniger, Cic. – e) maxime... deinde, zuerst, zunächst... dann, Varro: u. so maxime... secundo loco, Cic. – f) non maxime, nicht ganz und gar, quibus etiam si ingenium, ut tu putas, non maxime defuit, Cic. de or. 1, 79. – g) si maxime, wenn auch noch so sehr, Cic. Verr. 4, 91.
II) = potissimum, praecipue u. dgl., v. Vorzug, zur Hervorhebung, wie am meisten, 1) = ganz besonders, vorzüglich, vorzugsweise, vor allen anderen, größtenteils, Komik., Cic. u.a. – dah. cum... tum maxime, »sowohl... als auch besonders«, Plaut. u. Cic.: u. cum... tum vel maxime (ganz besonders), Cic.
2) eben, gerade, wenigstens, ut nunc maxime memini, duo, Plaut.: quod maxime dicere voluit, Ouint. – insbes., zur Hervorhebung eines Zeitpunktes, wie eben, gerade, tum maxime vinci ipsos, Curt.: quos nuper maxime liberaverat, Quint. – dah. die advv. Ausdrr. cum maxime, eben jetzt, eben erst, eben schon, Cic., Sen. u.a. – nunc cum maxime, gerade jetzt, Cic. u.a.: ut cum maxime, wie irgend jemals, Ter. u. Cic.
3) um auf das Wesentliche hinzuweisen, wesentlich, im wesentlichen (vgl. Duker Liv. 21, 33, 7. Fabri Liv. 21, 38, 1), bes. in der Formel in hunc maxime modum, im w. auf folgende Art, alqm adhortari, alloqui, Liv.: u. so hoc maxime modo, Liv. – itineris maxime modo, ganz wie auf dem M., Liv.: cetrae maxime speciem reddens, ganz in Gestalt eines Lederschildes, Curt.
4) am liebsten, womöglich (vgl. Fabri Sall. Iug. 35, 4), ut Iugurtham maxime vivum, si id parum procedat, necatum sibi traderent, Sall.
5) in der Umgangssprache, als lebhafte Bejahung = sehr gern, sehr wohl (s. Brix Plaut. Men. 429. Spengel Ter. Andr. 818), operam mihi da. Si. Maxume, Plaut. – mit immo, als Bejahung des Gegenteils = ja doch, gar sehr, numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxume, Plaut.: vos non timetis eam? Immo vero maxume, Sall. – / Nbf. mage, zB. Plaut. asin. 394 u. Men. 386. Lucr. 4, 79 u. 341 (318). Verg. Aen. 10, 481. Prop. 1, 11, 9. Ov. trist. 2, 479. Solin. 22, 12 (20). Nemes. cyn. 317. Prud. c. Symm. 1, 517. 2, 6. Boëth. cons. phil. 3. metr. 1, 5. Itin. Alex. 48 (111). Iul. Val. 1, 44 (41); 2, 4 extr. Vgl. Donat. Ter. Andr. 2, 3, 11 ›mage‹ pro ›magis‹, τω ἀρχαϊσμω.
-
11 ut
ut, urspr. Form utī, arch. utei, Adv. u. Coniunct., I) Adv.: A) (wie ινα) als Ortsadverbium, wo, Catull. 11, 3; 17, 10. Verg. Aen. 5, 329. Ov. met. 1, 15. Vgl. Porphyr. Hor. carm. 3, 4, 29. Diom. 408, 16. Haupt Opusc. 2, 198 sq.
B) zur Bezeichnung der Art und Weise, wie ein Zustand erscheint, in welcher Weise, in welcher Art, wie, 1) zur Andeutung der Beziehung eines Zustandes auf einen anderen, wie, a) absol.: Ciceronem et ut rogas amo et ut meretur et ut debeo, Cic.: perge ut instituisti, Cic. – namentlich in Zwischensätzen, in denen man auf anderswo angedeutete Aussagen, Zeugnisse, Wahrnehmungen verweist, homo demens, ut isti putant, Cic.: gens, ut barbari credunt, sapientiā excellet, Curt.: facilius est currentem, ut aiunt, incitare, quam commovere languentem, Cic.: haec civitas Rhenum, ut supra demonst avimus, tangit, Caes. – b) mit korresp. sic, ita, item: sic sum, ut vides, Plaut.: omnia sic constitueram mihi agenda, ut tu admonebas, Cic.: ut optasti, ita est, Cic.: ita ut res sese habet, narrato, Ter.: ut tute es, item censes omnes esse? Plaut. – c) ut ut od. utut, wie immer, ut ut res haec sese habet, Plaut.: ut ut erit, rem impediri malo, Cic. ad Att. 15, 26, 4.
2) zur Angabe von Vergleichungen, a) wenn zwei Begriffe miteinander gleichgestellt werden, meistens mit einem korresp. sic, ita, item, itidem, so... wie, sic, ut avus hic tuus, ut ego, iustitiam cole, Cic.: uti initium, sic finis est, Sall.: ut ille solebat, ita nunc mea repetet oratio populi origines, Sall.: non item in oratione ut in versu numerus exstat, Sall.: ut vos hic, itidem illic apud vos meus servatur filius, Plaut. – b) wenn zwei Begriffe gleichlautend nebeneinander angeführt werden, wie... so auch, sowohl... als auch, ut cum Titanis, ita cum Gigantibus, Cic.: Dolabellam ut Tarsenses, ita Laodiceni arcessierunt, Cic.: ut credere, ita malle, Liv. – c) wenn zwei Begriffe miteinander verbunden werden, von denen der eine neben dem anderen eingeräumt wird, obgleich es nicht zu erwarten war, so wie... so, zwar... aber, Saguntini ut a proeliis quietem habuerant... ita non nocte, non die umquam cessaverant ab opere, Liv.: ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse quis non videt? Cic. – d) in der Wendung: ut quisque mit Superl.... sic od. ita m. Superl., je mehr... desto mehr, je... desto, ut qui que est vir optimus, ita difficillime esse alios improbos suspicatur, Cic.: ut quidque primum gestum erit, ita primum exponetur, Cic.: ut illis pulcherrimum fuit tantam vobis imperii gloriam relinquere, sic vobis turpissimum est illud tueri non posse, Cic. – mit voranstehendem ita, colendum esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus erit ornatus, Cic. – mit fehlendem ita, ut quisque maxime perspicit, quid etc...., is prudentissimus haberi solet, Cic.: facillime ad res iniustas impellitur, ut quisque altissimo animo est, gloriae cupiditate, Cic. – mit fehlendem ita samt dem Superl., ut quaeque retro etc., Liv. 30, 10, 17. – Wenn in dem Hauptsatze kein Superl. vorhanden ist, so dient ut quisque mit dem Superl. dazu, die Gegenstände, die im Satze erwähnt werden, einzeln u. aufeinderfolgend darzustellen, corripitur flammis ut quaeque altissima (est) tellus, Ov.: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae obiectus, Liv.: legendos Demosthenem atque Ciceronem, tum ita, ut quisque esset Demostheni et Ciceroni simillimus, Quint.: ut quisque aetate antecedebat (= maximus erat), ita sententiam dicebat, Cic. – Auch steht sowohl im Hauptsatz als auch im Nebensatz ein anderer Grad, maior societas est, ut quisque proxime accederet, Cic.: uti longe a luxuria, ita famae propior, Tac. – e) in der Wendung ut quis m. Compar. od. Posit., je nachdem... so, ut quis districtior accusator, velut sacrosanctus erat, Tac.: ipsa e provincia, ut quis fortunae inops, moribus turbidus, promptius ruebant, Tac. – f) in Schwüren u. Beteuerungen, so wahr, so wahr wie usw., so wahr ich wünsche, daß usw., so wahr mir Gott helfe, so usw., ita me di ament, ut ego nunc non tam meāpte causā, laetor, quam illius, Ter.: ita vivam, ut maximos sumptus facio, Cic.: si me di amabunt, ut me tuarum miseritum est fortunarum, Ter.: ita mihi atque huic sis superstes, ut ex me atque hac natus es, Ter.: ita mihi meam voluntatem comprobet, ut ego accepi, Cic.
3) zur Angabe einer erläuternden Erklärung, wie, als, Cicero ea, quae nunc usu veniunt, cecinit ut vates, Nep. – daher auch, um einen Maßstab anzugeben, nach dem ein ausgesprochenes Urteil aufgefaßt werden soll: dies geschieht a) durch ein appositionsmäßig angefügtes Substantiv od. Adjektiv, wie, als, für, laeti ut ad regem diu desideratum concessere, Liv.: horret onus ut parvo corpore maius, Hor.: homo acutus, ut Poenus, Cic.: apud me, ut bonum iudicem, argumenta plus quam testes valent, Cic. – b) durch einen selbständigen Satz, wie, wie denn, wie einmal, aiunt hominem, ut erat furiosus, respondisse, Cic.: permulta colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus, Cic.: Ubii, quorum fuit civitas ampla atque florens, ut est captus Germanorum etc., Caes.
4) zur Angabe eines Grundes, ausgedrückt a) durch einen relativen Satz, der nämlich, magna pars Fidenatium, ut qui coloni additi Romanis essent, Latine sciebant, Liv.: proelium, ut quod maxime umquam, pari spe utrimque commissum est, wenn irgend eins, Liv. – b) durch einen hypothetischen Satz mit si, wie wenn, als wenn, Agesilaus cum suis eo venit atque, ut si bono animo fecissent, consilium eorum, Nep.: ut si esset res mea, Cic.
5) zur Angabe eines Verhältnisses, nach dem eine Tätigkeit bemessen wird, so wie, ut potui, tuli, Cic.: ut ipse praescripserat, Nep. – bes. in Verbindung mit einem Superl., ut blandissime potest, auf das schmeichelhafteste, Cic. – u. der Superl. verstärkt durch cum, wie domus celebratur, ut cum maxime (sc. celebratur), Cic.
6) zur Angabe von Beispielen, wie, zum Beispiel, ea se sola percipere dicunt, quae tactu intimo sentiant, ut dolorem, ut voluptatem, Cic.: eādem mente res dissimillimas comprehendimus, ut colorem, saporem, calorem, Cic.
7) zur Angabe des Grades im Ausrufe (s. Brix Plaut. capt. 416), wie, ut lacrumas excutiunt mihi! Plaut.: ut ille tum humilis, ut demissus erat! ut ipse sibi displicebat! Cic.: quae postea, in eum sunt ingesta, ut sustinuit! ut contempsit ac pro nihilo putavit! Cic.
8) zur Angabe einer Frage, wie, a) einer direkten (s. Fritzsche Hor. sat. 2, 8, 1), ut vales? Komik.: ut valet? ut meminit nostri? Hor. – b) einer indirekten, videte, ut hoc iste correxerit, Cic.: credo te audisse, ut me circumsteterint, ut aperte ostentarint, Cic.
9) zur Angabe von Zeitverhältnissen, a) zur Bezeichnung eines der Haupthandlung unmittelbar vorangegangenen Ereignisses, meistens mit dem Perfect., wie, als, sobald als, ut haec audivit, Cic.: ut huc venit, Cic.: ut vidit, Cic.: m. Praes., ut me et matrem sedentes, me vero etiam legentem videt, Plin. ep. 6, 20, 5: verstärkt durch primum, ut primum loqui posse coepi, Cic.: durch subito, ut subito, wie auf einmal, Ov. – Häufig steht im Hauptsatze ein Wort wie subito, statim, das die rasche Aufeinanderfolge beider Handlungen besonders hervorhebt, ut intellectum est, quantam vim haoeret accurata oratio, tum etiam magistri dicendi multi subito exstiterunt, Cic.: me ab Appio statim diligi coeptum esse, ut simultatem deposuimus, sensi, Cic. – b) zur Bezeichnung von gleichzeitigen Handlungen, seitdem, seit (s. Nipperd. Tac. ann. 14, 53), nam viri nostri domo ut abierunt, hic tertius est annus, Plaut.: quartus decimus annus est, ex quo spei tantae admotus snm; octavus, ut imperium obtines, Tac.: vigesima nox fuit, ut cupiunt te cernere silvae, Calp.: ut Brundisio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae, Cic.: ut illos de re publica libros edidisti, nihil a te sane postea accepimus, Cic.: qui primus alma risit adorea, dirus per urbes Afer ut Italas equitavit, Hor.: nec quicquam ad nostras pervenit acerbius aures, ut sumus in Ponto, Ov.
II) Coniunction mit dem Konjunktiv, daß, so daß, damit, A) zur Bezeichnung einer Wirkung, u. zwar entweder 1) einer faktischen, a) nach den Ausdrücken, die den Begriff von bewirken, geschehen, erfol gen, sich ereignen, vorhanden sein, stattfinden haben, daß, sol efficit, ut omnia floreant, Cic.: fieri non potest, ut quis Romae sit, cum est Athenis, Quint.: plerisque accĭdit, ut praesidio litterarum diligentiam in perdiscendo ac memoriam remittant, Caes.: u. so forte e venit, ut etc., Cic.: nobis contigit, ut etc., Cic.: est, ut etc., Cic.: ex hoc nascitur, ut etc., Cic. – b) nach den Ausdrücken, die das Vorhandensein einer Eigenschaft, einer Beschaffenheit, eines Erfordernisses, übh. einer Erscheinung bezeichnen, die eine Wirkung hat, daß, mos est hominum, ut etc., Cic.: expedit omnibus, ut etc., Iustin.: mihi opus est, ut lavem, Plaut.: hic locus est, ut de moribus maiorum loquamur, Cic.: si sequitur, ut etc., Cic.: reliquum est od. restat, ut etc., Cic.: extremum est, ut te orem, Cic.: iam prope erat, ut sinistrum cornu pelleretur Romanis, Liv. – dah. steht auch ut nach den Ausdrücken certum, verum, falsum, verisimile, rectum, iustum, usitatum est u.a., Cic., Nep. u.a.
2) einer vorgestellten, a) nach den Verben wollen, wünschen, befehlen, bitten, verlangen, anraten, auftragen; beschließen, sich vornehmen; sich bestreben, sorgen; zulassen u.a., daß, equidem vellem, ut aliquando redires, Cic.: Phaëthon, ut in currum patris tolleretur, optavit, Cic.: praecipitur, ut nobismet ipsis imperemus, Cic.: quam ob rem imperabas, ut etc., Cic.: magnopere orabant, ut etc., Caes.: petunt atque orant, ut etc., Caes.: orat atque obsecrat, ut etc., Caes.: Messalae et Attico dixit, ut sine cura essent, Cic.: Voluseno mandat, ut revertatur, Caes.: constituit, ut ludi fierent, Cic.: tibi decernit, ut regem reducas, Cic.: ita censuerunt, ut P. Lentulus in custodiam traderetur, Cic.: consilium cepi, ut etc., Cic.: placuit his, ut etc., Cic.: curavi, ut bene viverem, Sen.: consulere ac prospicere debemus, ut etc., Cic.: quae (lex) permittit, ut etc., Cic.: illud natura non patitur, ut etc., Cic.: assentior, ut, quod est rectum, verum quoque sit, Cic. – b) nach den Verben fordern, ermahnen, erinnern, überreden, antreiben, zwingen, daß, tribuni plebis postulant, ut etc., Liv.: magno opere te hortor, ut etc., Cic.: haec admonui, non ut Graccho vitio darem, sed uti caveretis, ne etc., Gell.: auctor non sum, ut etc., Cic.: suasit, ut etc., Cic.: huic persuadet, uti ad hostes transeat, Caes.: impellimur naturā, ut etc., Cic.: Lentulum, ut se abdicaret praeturā, coëgistis, Cic. – c) nach den Verben fürchten, daß nicht (weil in den lat. Verben timere, metuere, vereri ein negativer Begriff enthalten ist, der auch auf den Nebensatz mit übergeht), ut sis vitalis, metuo, Hor.: timeo, ut sustineas, Cic.: vereor, ut Dolabella ipse nobis prodesse possit, Cic. – d) elliptisch für fac ut zur Anfügung eines Konzessivsatzes, gesetzt daß, angenommen daß, zugegeben daß, wenn auch (s. Madvig Cic. de fin. 2, 22, 71. Fabri Liv. 21, 47, 5), ut desint vires, tamen est laudanda voluntas, Ov.: quae ut essent vera, coniungi debuerunt, Cic.: ut quaeras omnia,...non reperies, Cic.: verum ut hoc non sit, tamen servet rem publicam, Cic.: ut ita sit, tamen non potes hoc quasi praeclarum aliquid praedicare, Cic. – e) elliptisch zum Ausdruck des Unwillens in einer Frage, egone illam ut non amem? ego illi ut ne bene velim? Plaut.: oh! tibi ego ut credam, furcifer? Ter.: tu ut umquam te corrigas? Cic.: ut ne tegam spurco Damae latus? Hor. – f) elliptisch zum Ausdruck einer Besorgnis, daß nur, operam ut det, Plaut.: ut satis contemplata modo sis, Ter. – g) elliptisch zum Ausdruck eines Wunsches, daß doch, ut dolor pariat, quod iam diu parturit, Cic.: ut te di perduint! Ter.
B) zur Bezeichnung einer Folge, daß, so daß, 1) mit korresp. ita, sic, tam, eo, adeo, usque eo; talis, tantus, is, hic u.a.: Tarquinius sic Servium diligebat, ut is eius vulgo haberetur filius, Cic.: Siciliam Verres ita vexavit, ut etc., Cic.: non essem tam inurbanus ac paene inhumanus, ut eo gravarer, Cic.: eo rem adducam, ut etc., Cic.: paupertatem adeo facile perpessus est, ut etc., Nep.: talis est ordo actionum adhibendus, ut etc., Cic.: tantā imbueremur superstitione, ut etc., Cic.: eo erant vultu, ut etc., Cic.: Milo hoc fato natus est, ut etc., Cic.
2) ohne korrelatives Wort, arboribus consita Italia est, ut tota pomarium videatur, Varro: cuius aures clausae veritati sunt, ut ab amico verum audire nequeat, huius salus desperanda est, Cic.: ruere illa non possunt, ut haec non eodem labefacta motu concĭdant, Cic.: fuit et disertus, ut nemo Thebanus ei par esset eloquentiā, Nep.
C) zur Bezeichnung einer Absicht, daß, damit, 1) mit einem demonstrativen ideo, idcirco, ad eam rem u.a.: legum idcirco omnes servi sumus, ut liberi esse possimus, Cic.: neque hāc nos patria lege genuit aut educavit, ut nulla quasi alimenta exspectaret a nobis, Cic.
2) meistens ohne ein hinweisendes Wort, Romani ab aratro abduxerunt Cincinnatum, ut dictator esset, Cic.: haec acta res est, ut nobiles restituerentur in civitatem, Cic.: esse oportet, ut vivas, non vivere, ut edas, Cornif. rhet.: constituerunt, sementes quam maximas facere, ut in itinere copia frumenti suppeteret, Caes.
-
12 бессоюзное придаточное предложение
adjgram. ein verkappter Nebensatz, uneingeleiteter NebensatzУниверсальный русско-немецкий словарь > бессоюзное придаточное предложение
-
13 oración
ora'θǐɔnf1) GRAMM Satz m2) REL Gebet n, Fürbitte fsustantivo femeninooraciónoración [ora'θjon]num2num (frase) Satz masculino; (discurso) Rede femenino; oración coordinada beigeordneter Satz; oración subordinada Nebensatz masculino -
14 subordinado
subɔrđi'nađo 1. m 2. adjoración subordinada — GRAMM untergeordnete Aussage f
( femenino subordinada) adjetivo————————( femenino subordinada) sustantivo masculino y femeninoUntergebene der, diesubordinadosubordinado , -a [suβorði'naðo, -a]I adjetivonum1num (en el trabajo) untergeben(en el trabajo) Untergebene(r) masculino y femenino -
15 iste
is-te, is-ta, is-tud, Genet. istīus, Dat. istī, Pronom. demonstr. (von is u. dem Pronominalstamme *to), dieser, diese, dieses; jener, jene, jenes, zur Bezeichnung der zweiten, direkt mit tu angeredeten Person und aller Gegenstände, die der zweiten Person angehören od. sich in ihrem Umkreise befinden, der Eigenschaften, die ihr beigelegt werden, der Handlungen, die von ihr ausgehen, dah. oft mit dem possess. Pronomen der zweiten Person (tuus, vester) verb., jener, jener da, der da, jener dein, I) im allg.: quid quod adventu tuo ista subsellia (jene Bänke, wo du sitzest) vacuefacta sunt? Cic.: remove paulisper istos gladios, jene (in deiner Nähe befindlichen) Schw., Cic.: multae istarum arborum meā manu satae sunt, von jenen B. (die du da vor dir siehst), Cic. – qua re cum istā sis auctoritate (dir gezollten Achtung), non debes, M. Cato, arripere maledictum ex trivio, Cic. – mit tuus korresp., me tuus sonus et suavitas ista (jene deine) delectat, Cic. – od. durch einen attributiven Nebensatz näher bestimmt, homines sapientes et istā auctoritate praeditos, quā vos estis, Cic.: ex istis, quos nostis, urbanis nemo est etc., Cic.II) insbes.: a) in Briefen, zur Andeutung von Orten u. Verhältnissen, an oder in denen sich der Empfänger des Briefes befindet = jener dort, dortig, perfer istam militiam (harre aus bei deinem dortigen————Dienst), ego enim desiderium tui spe tuorum commodorum consolabor; sin autem ista sunt inaniora, recipe te ad nos, Cic. ep. – mit tuus korresp., ex tua provincia omnique isto imperio (deinem dortigen) etc., Cic. ep. – b) zur Hinweisung auf die Dinge, die die zweite Person, mit der jmd. redend eingeführt wird, in ihrer Rede od. auch in bloßen Andeutungen bereits berührt hat, eben der (von dir genannte usw.), Att. Platonem videlicet dicis. M. istum ipsum, Attice, Cic.: huic Eumenes: utinam quidem istud evenisset! Nep.: istud (eben das [von dir Verlangte]) quidem, inquit, faciam, Nep.: mihi fides nunc est, nihil me istius factu – rum, von alledem, Ter.: sunt, inquam, ista, Varro, es ist so, wie du sagst, Cic. – durch einen attributiven Nebensatz näher bestimmt, Critolaum istum, quem simul cum Diogene venisse commemoraras, Cic.: quaevis mallem (causa) fuisset, quam ista, quam dicis, Cic.: ista, quae dicitis, Cic. – dah. auch in Fragen um Auskunft über bereits vom Mitsprecher angedeutete Dinge, quid ita? quia necesse est, eam, quae suum corpus addixerit turpissimae cupiditati, timere permultos. Quos istos? Wer sind denn eben die? Cornif. rhet. – c) in gerichtl. Reden zur Bezeichnung des anwesenden Angeklagten (vgl. hic), wie namentl. in Cic. Verr. gew. des angeklagten Verres, s. Zumpt Cic. II. Verr. 1, 16; 2, 127. Heinrich Cic. frgm. pro Tullio p. 79. – d) oft mit einem An-————strich von Ironie od. sogar verächtlichem Hinblick auf eine anwesende zweite od. sogar an- oder abwesende dritte Person, wie unser der da, quod isti contigit uni, dem da allein (scherzh. auf den anwesenden Krassus hinweisend), Cic. – mit Verachtung, Mars alter, ut isti (solche Leute) volunt, Liv.: exponam vobis ex quibus generibus hominum istae (derlei) copiae comparentur, Cic. – mit tuus verb., iste tuus vates, Ov.: tuus iste frater, Petron. – ⇒ Archaist. Genet. isti, in der Verbindung isti modi, *Acc. tr. 136 R.2 Cato orat. 20. fr. 1. Plaut. truc. 930: isti formae, Ter. heaut. 382: Dat. isto, Apul. met. 5, 31; 6, 17; 7, 26; 11, 15: Dat. Femin. istae, Plaut. truc. 790: Akk. istum st. istud, Amiat. Ierem. 7, 2 (verbum istum). Corp. inscr. Lat. 5, 1703: Dat. u. Abl. Plur. istabus, Pompeii comm. 188, 37 K. – Apokop. Form. Nomin. ste, Akk. stud, Abl. sto, Genet. Plur. storum, starum, Abl. Plur. stis, s. Lachm. Lucr. 3, 954. p. 197. Neue-Wagener Formenl.3 2, 402 u. 403. – Über die Messung istīus u. istĭus bei Plaut. s. Lorenz Plaut. most. 732. Ritschl opusc. 2, 690. -
16 magis
1. magis, idis, f., I) = magida, das Eßgeschirr, die Schüssel, Nep. fr. bei Plin. 33, 146. Paul. dig. 12, 6, 36. Lampr. Heliog. 20, 6; aber nicht Hor. sat. 2, 2, 29, wo magis Adv., s. Fritzsche z. St. – II) ein Backgerät, der Backtrog, Marc. Emp. 1.————————2. magis, Adv. (magnus), mehr (griech. μαλλον), I) v. Grade, mehr = in höherem Grade, A) im allg.: 1) vor Adii. u. Advv.: a) zur Umschr. des Komparativs, sowohl bei den Adjj. u. Advv., die keinen Komp. haben, als auch in anderen Fällen, magis necessarius, Cic.: magis elegans, Ter.: magis impense, Ter.: magis saepe, Plaut. – insbes., mit folg. ac (atque), zB. non Apollinis magis verum (= verius) atque hoc responsum est, Ter. – b) vor Komparativen zur Verstärkung = bei weitem (wie μαλλον), hic enim magis est dulcius, Plaut.: magis aptior quam etc., Apul. – 2) vor Verben: a) mit Hinzufügung der Komparation durch quam (als), zB. scuto vobis magis quam gladio opus est, Liv.: sed praeterita magis reprehendi possunt quam corrigi, Cic.: valde te desidero, neque ego magis quam ipsa res et tempus poscit, Cic.: eum magis malle suum consequi, quam, ICt. (anders magis malle unten no. II, B, a). – b) ohne Komparation (die aus dem Zusammenhang ergänzt werden muß), magis aedilis esse non potuisset, Cic.: si magis instabunt, ad praetorem sufferam, Plaut.: u. in der Umgangssprache, haud oder nihil vidi magis (sc. quam quidquam aliud), das sehe ich doch ganz und gar nicht, Plaut. u. Cic. – poet., quis magis anser exta (= maiora exta) ferat, Stat.: magis calor (= maior calor) additus, Val. Flacc.————B) besondere Verbindungen: a) non (neque) magis... quam, ebensosehr... wie; nicht nur... sondern auch (wenn der Nebensatz eine Bejahung enthält), Nep., Liv. u.a.; oder ebensowenig... wie (wenn der Nebensatz einen negativen Gedanken enthält), Nep., Liv. u.a.; od. nicht eben... sondern vielmehr; nicht sowohl... als (wenn das erstere als weniger bedeutend dargestellt wird), Cic., Liv. u.a. – b) quo magis... eo (magis), je mehr... desto (mehr), Cic. u.a.: u. so im Gegenteil, quo magis... eo minus, je mehr... desto weniger, Cic.: quanto minus... eo magis, je weniger... desto mehr, Ter. – poet.: magis quam... magis, Plaut.: magis quam... tam magis od. bl. quam magis... magis, Plaut. – tam magis... quam magis, um so mehr... je mehr, Verg. – quam magis... minus, je mehr... desto weniger, Plaut. – quam magis... tanto, je mehr... desto mehr, Plaut. – c) eo magis, desto mehr, um so mehr, Cic.: u. eo magis od. et eo (eoque) magis mit folg. quo, quod, quoniam, si, ut od. ne, Cic. u.a. – mit vorhergeh. Negation, neque eo magis, und ebensowenig, und dennoch nicht, Nep. – d) mit Abll.: impendio magis, bedeutend mehr, Ter. u. Cic. – multo magis, viel-, bei weitem mehr, Cic. u.a. – nihilo magis, um nichts mehr, ebensowenig, Cic. u.a. – solito magis od. magis solito, mehr als gewöhnlich, Liv. – e) magis etiam, mehr noch, Cic.: u. multo magis etiam, Cic. – f)————magis magisque oder magis et magis, mehr und mehr, immer mehr, Cic.: u. dafür magis atque (ac) magis, Verg., Sen. u.a.; u. (wie μαλλον μαλλον) bl. magis magis, Catull. u. Verg.: oft mit cotidie od. in dies = von Tag zu Tag mehr und mehr, Cic., Sall. u.a. – so auch (wie μαλλον) das einfache magis = immer mehr, Cic.; u. mit in dies od. cotidie, Sall. u. Quint. – g) magis minusve od. magis aut minus (= plus minusve), mehr oder weniger, Plin. u. Quint.: ebenso magis ac minus, mehr oder weniger, Plin.II) (wie μαλλον) = potius, eher, lieber, A) im allg.: tum magis assentiare, si etc., Cic.: magis id diceres, si etc., Cic.: trade magis, Stat.: eo mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere vanidicis, Plaut. trin. 274 sq.; vgl. Plaut. asin. 689 sq.B) Besondere Verbindungen: a) magis velle = malle, Ter u. Val. Flacc. – aber auch magis malle = potius malle, Ulp. dig. 17, 2, 52. § 10. – b) magis est, u. zwar: α) magis est quod... quam quod, od. magis est ut... quam ut, es ist eher Ursache da zu usw... als zu usw., Cic. u.a. – β) bl. magis est, es ist besser, gilt eher, sed illud magis est quod diximus, ICt.: u. so m. folg. Acc. u. Infin., Vell. 1, 13, 5 u. ICt., od. m. folg. ut od. ne u. Konj., ICt.Superl. māximē (maxumē), Adv. (aus magissime v. alten magus = magnus), am meisten, μαλιστα, I) v. Grade = im höchsten Grade, überaus, sehr, ganz————und gar, A) im allg.: 1) vor Adii. u. Advv.: a) übh.: maxime fidus, Cic.: maxime exoptatus, Ter.: maxime celebratus, Sall. – b) insbes., α) wie unser sehr, zur Umschr. des Superlativs sowohl bei Adjj., die dieser Form ermangeln, als auch in anderen Fällen, maxime necessarius, Cic.: maxime idoneus, Quint. – maxime innocens, Plaut.: maxime utile, Ter.: maxime dignus, Ter. – dah. auch zur Steigerung des Komparativs u. Superlativs, quae maxime est aetas parentibus dulcior, Lact. 1, 21, 10: maxime ampliori gaudio perfusus sum, Augustin. epist. 52, 1: vi vero saevior, maxime pessima est (apis), Colum. 9, 3, 3: u. danach wohl auch richtig quae (aberratio) maxime liberalissima doctoque homine dignissima, Cic. ad Att. 12, 38, 3: maxime gravissimam omnium (rem), Liv. 41, 23, 6. – β) bei Zahlenbestimmungen, höchstens, puer ad annos maxime natus octo, Gell. 17, 8, 4. – 2) vor Verben, um eine Vergrößerung, Vermehrung, Veränderung einer Tätigkeit, eines Zustandes usw. zu bezeichnen, a) übh.: culpā maxime facere, ut etc., Plaut.: alqm maxime colere, Ter.: alqā re maxime apud alqm valere, Ter.: u. so oft bei den Verben cupere, velle u.a., die einen Affekt bezeichnen, Ter., Cic. u.a. – b) insbes. für andere Advv., so daß die Bed. aus dem Zusammenhang sich ergeben muß, wie pugnare maxime (= acerrime), Plaut.: Homero maxime (= proxime) accedere, Quint.: iubere maxime (=————instanter), Plaut.: alci confidere maxime, unbedingt, Caes.: quadrare in alqm maxime, aufs genaueste, Nep.B) Besondere Verbindungen: a) verb. mit unus, omnium, multo, um etwas vor anderen hervorzuheben = vor allen-, bei weitem am meisten, unus omnium maxime od. bl. unus maxime, Nep. u.a. (vgl. Bremi Nep. Milt. 1, 1): u. bl. maxime omnium, Liv. (s. Drak. Liv. 36, 19, 4). – multo maxime, Ter. u. Cic. – ähnl. vel maxime, am allermeisten, Cic.: beim Superl., vel maxime humanissimi, Gell. 17, 17 (16), 2. – b) quam maxime, ὡς μάλιστα, so viel-, so sehr wie möglich, Ter., Cic. u.a.: vollst. quam potes, tam maxime, Plaut., quam potes (possem u. dgl.) maxime, Cic. u.a. – ähnl. cum maxime, so sehr als möglich, ganz genau, just u. dgl., Ter., Sen. u.a.: nunc cum maxime, jetzt mehr denn je, Ter., Cic. u. Sen.: tum od. tunc cum maxime, Liv. u. Curt.; vgl. Spengel u. Klotz Ter. Andr. 823. Drak. Liv. 40, 13, 4. Oudend. Frontin. 2, 9, 5. Duker Flor. 4, 1, 3. Cellar. Curt. 5, 7, 2. – c) quam od. ut qui maxime, als irgend etwas im höchsten Grade sein kann, als je irgend etwas, Cic. u. Liv.: bei Kompar., fines quam maxime largiores habet, Gromat. vet. 313, 18; vgl. 317, 29. – d) ut quisque maxime... ita maxime = je mehr... desto mehr, Cic.; u. umgekehrt ita maxime... ut quisque maxime, desto mehr————... je mehr, Cic. – ut quisque maxime... ita minime, je mehr... desto weniger, Cic. – e) maxime... deinde, zuerst, zunächst... dann, Varro: u. so maxime... secundo loco, Cic. – f) non maxime, nicht ganz und gar, quibus etiam si ingenium, ut tu putas, non maxime defuit, Cic. de or. 1, 79. – g) si maxime, wenn auch noch so sehr, Cic. Verr. 4, 91.II) = potissimum, praecipue u. dgl., v. Vorzug, zur Hervorhebung, wie am meisten, 1) = ganz besonders, vorzüglich, vorzugsweise, vor allen anderen, größtenteils, Komik., Cic. u.a. – dah. cum... tum maxime, »sowohl... als auch besonders«, Plaut. u. Cic.: u. cum... tum vel maxime (ganz besonders), Cic.2) eben, gerade, wenigstens, ut nunc maxime memini, duo, Plaut.: quod maxime dicere voluit, Ouint. – insbes., zur Hervorhebung eines Zeitpunktes, wie eben, gerade, tum maxime vinci ipsos, Curt.: quos nuper maxime liberaverat, Quint. – dah. die advv. Ausdrr. cum maxime, eben jetzt, eben erst, eben schon, Cic., Sen. u.a. – nunc cum maxime, gerade jetzt, Cic. u.a.: ut cum maxime, wie irgend jemals, Ter. u. Cic.3) um auf das Wesentliche hinzuweisen, wesentlich, im wesentlichen (vgl. Duker Liv. 21, 33, 7. Fabri Liv. 21, 38, 1), bes. in der Formel in hunc maxime modum, im w. auf folgende Art, alqm adhortari, alloqui, Liv.: u. so hoc maxime modo, Liv. – itineris————maxime modo, ganz wie auf dem M., Liv.: cetrae maxime speciem reddens, ganz in Gestalt eines Lederschildes, Curt.4) am liebsten, womöglich (vgl. Fabri Sall. Iug. 35, 4), ut Iugurtham maxime vivum, si id parum procedat, necatum sibi traderent, Sall.5) in der Umgangssprache, als lebhafte Bejahung = sehr gern, sehr wohl (s. Brix Plaut. Men. 429. Spengel Ter. Andr. 818), operam mihi da. Si. Maxume, Plaut. – mit immo, als Bejahung des Gegenteils = ja doch, gar sehr, numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxume, Plaut.: vos non timetis eam? Immo vero maxume, Sall. – ⇒ Nbf. mage, zB. Plaut. asin. 394 u. Men. 386. Lucr. 4, 79 u. 341 (318). Verg. Aen. 10, 481. Prop. 1, 11, 9. Ov. trist. 2, 479. Solin. 22, 12 (20). Nemes. cyn. 317. Prud. c. Symm. 1, 517. 2, 6. Boëth. cons. phil. 3. metr. 1, 5. Itin. Alex. 48 (111). Iul. Val. 1, 44 (41); 2, 4 extr. Vgl. Donat. Ter. Andr. 2, 3, 11 ›mage‹ pro ›magis‹, τω ἀρχαϊσμω. -
17 ut
ut, urspr. Form utī, arch. utei, Adv. u. Coniunct., I) Adv.: A) (wie ινα) als Ortsadverbium, wo, Catull. 11, 3; 17, 10. Verg. Aen. 5, 329. Ov. met. 1, 15. Vgl. Porphyr. Hor. carm. 3, 4, 29. Diom. 408, 16. Haupt Opusc. 2, 198 sq.B) zur Bezeichnung der Art und Weise, wie ein Zustand erscheint, in welcher Weise, in welcher Art, wie, 1) zur Andeutung der Beziehung eines Zustandes auf einen anderen, wie, a) absol.: Ciceronem et ut rogas amo et ut meretur et ut debeo, Cic.: perge ut instituisti, Cic. – namentlich in Zwischensätzen, in denen man auf anderswo angedeutete Aussagen, Zeugnisse, Wahrnehmungen verweist, homo demens, ut isti putant, Cic.: gens, ut barbari credunt, sapientiā excellet, Curt.: facilius est currentem, ut aiunt, incitare, quam commovere languentem, Cic.: haec civitas Rhenum, ut supra demonst avimus, tangit, Caes. – b) mit korresp. sic, ita, item: sic sum, ut vides, Plaut.: omnia sic constitueram mihi agenda, ut tu admonebas, Cic.: ut optasti, ita est, Cic.: ita ut res sese habet, narrato, Ter.: ut tute es, item censes omnes esse? Plaut. – c) ut ut od. utut, wie immer, ut ut res haec sese habet, Plaut.: ut ut erit, rem impediri malo, Cic. ad Att. 15, 26, 4.2) zur Angabe von Vergleichungen, a) wenn zwei Begriffe miteinander gleichgestellt werden, meistens————mit einem korresp. sic, ita, item, itidem, so... wie, sic, ut avus hic tuus, ut ego, iustitiam cole, Cic.: uti initium, sic finis est, Sall.: ut ille solebat, ita nunc mea repetet oratio populi origines, Sall.: non item in oratione ut in versu numerus exstat, Sall.: ut vos hic, itidem illic apud vos meus servatur filius, Plaut. – b) wenn zwei Begriffe gleichlautend nebeneinander angeführt werden, wie... so auch, sowohl... als auch, ut cum Titanis, ita cum Gigantibus, Cic.: Dolabellam ut Tarsenses, ita Laodiceni arcessierunt, Cic.: ut credere, ita malle, Liv. – c) wenn zwei Begriffe miteinander verbunden werden, von denen der eine neben dem anderen eingeräumt wird, obgleich es nicht zu erwarten war, so wie... so, zwar... aber, Saguntini ut a proeliis quietem habuerant... ita non nocte, non die umquam cessaverant ab opere, Liv.: ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse quis non videt? Cic. – d) in der Wendung: ut quisque mit Superl.... sic od. ita m. Superl., je mehr... desto mehr, je... desto, ut qui que est vir optimus, ita difficillime esse alios improbos suspicatur, Cic.: ut quidque primum gestum erit, ita primum exponetur, Cic.: ut illis pulcherrimum fuit tantam vobis imperii gloriam relinquere, sic vobis turpissimum est illud tueri non posse, Cic. – mit voranstehendem ita, colendum esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus erit ornatus, Cic. – mit fehlendem ita, ut quisque maxime perspicit, quid————etc...., is prudentissimus haberi solet, Cic.: facillime ad res iniustas impellitur, ut quisque altissimo animo est, gloriae cupiditate, Cic. – mit fehlendem ita samt dem Superl., ut quaeque retro etc., Liv. 30, 10, 17. – Wenn in dem Hauptsatze kein Superl. vorhanden ist, so dient ut quisque mit dem Superl. dazu, die Gegenstände, die im Satze erwähnt werden, einzeln u. aufeinderfolgend darzustellen, corripitur flammis ut quaeque altissima (est) tellus, Ov.: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae obiectus, Liv.: legendos Demosthenem atque Ciceronem, tum ita, ut quisque esset Demostheni et Ciceroni simillimus, Quint.: ut quisque aetate antecedebat (= maximus erat), ita sententiam dicebat, Cic. – Auch steht sowohl im Hauptsatz als auch im Nebensatz ein anderer Grad, maior societas est, ut quisque proxime accederet, Cic.: uti longe a luxuria, ita famae propior, Tac. – e) in der Wendung ut quis m. Compar. od. Posit., je nachdem... so, ut quis districtior accusator, velut sacrosanctus erat, Tac.: ipsa e provincia, ut quis fortunae inops, moribus turbidus, promptius ruebant, Tac. – f) in Schwüren u. Beteuerungen, so wahr, so wahr wie usw., so wahr ich wünsche, daß usw., so wahr mir Gott helfe, so usw., ita me di ament, ut ego nunc non tam meāpte causā, laetor, quam illius, Ter.: ita vivam, ut maximos sumptus facio, Cic.: si me di amabunt, ut me tuarum miseritum est fortunarum, Ter.: ita mihi————atque huic sis superstes, ut ex me atque hac natus es, Ter.: ita mihi meam voluntatem comprobet, ut ego accepi, Cic.3) zur Angabe einer erläuternden Erklärung, wie, als, Cicero ea, quae nunc usu veniunt, cecinit ut vates, Nep. – daher auch, um einen Maßstab anzugeben, nach dem ein ausgesprochenes Urteil aufgefaßt werden soll: dies geschieht a) durch ein appositionsmäßig angefügtes Substantiv od. Adjektiv, wie, als, für, laeti ut ad regem diu desideratum concessere, Liv.: horret onus ut parvo corpore maius, Hor.: homo acutus, ut Poenus, Cic.: apud me, ut bonum iudicem, argumenta plus quam testes valent, Cic. – b) durch einen selbständigen Satz, wie, wie denn, wie einmal, aiunt hominem, ut erat furiosus, respondisse, Cic.: permulta colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus, Cic.: Ubii, quorum fuit civitas ampla atque florens, ut est captus Germanorum etc., Caes.4) zur Angabe eines Grundes, ausgedrückt a) durch einen relativen Satz, der nämlich, magna pars Fidenatium, ut qui coloni additi Romanis essent, Latine sciebant, Liv.: proelium, ut quod maxime umquam, pari spe utrimque commissum est, wenn irgend eins, Liv. – b) durch einen hypothetischen Satz mit si, wie wenn, als wenn, Agesilaus cum suis eo venit atque, ut si bono animo fecissent, consilium eorum, Nep.: ut si esset res mea, Cic.————5) zur Angabe eines Verhältnisses, nach dem eine Tätigkeit bemessen wird, so wie, ut potui, tuli, Cic.: ut ipse praescripserat, Nep. – bes. in Verbindung mit einem Superl., ut blandissime potest, auf das schmeichelhafteste, Cic. – u. der Superl. verstärkt durch cum, wie domus celebratur, ut cum maxime (sc. celebratur), Cic.6) zur Angabe von Beispielen, wie, zum Beispiel, ea se sola percipere dicunt, quae tactu intimo sentiant, ut dolorem, ut voluptatem, Cic.: eādem mente res dissimillimas comprehendimus, ut colorem, saporem, calorem, Cic.7) zur Angabe des Grades im Ausrufe (s. Brix Plaut. capt. 416), wie, ut lacrumas excutiunt mihi! Plaut.: ut ille tum humilis, ut demissus erat! ut ipse sibi displicebat! Cic.: quae postea, in eum sunt ingesta, ut sustinuit! ut contempsit ac pro nihilo putavit! Cic.8) zur Angabe einer Frage, wie, a) einer direkten (s. Fritzsche Hor. sat. 2, 8, 1), ut vales? Komik.: ut valet? ut meminit nostri? Hor. – b) einer indirekten, videte, ut hoc iste correxerit, Cic.: credo te audisse, ut me circumsteterint, ut aperte ostentarint, Cic.9) zur Angabe von Zeitverhältnissen, a) zur Bezeichnung eines der Haupthandlung unmittelbar vorangegangenen Ereignisses, meistens mit dem Perfect., wie, als, sobald als, ut haec audivit, Cic.: ut————huc venit, Cic.: ut vidit, Cic.: m. Praes., ut me et matrem sedentes, me vero etiam legentem videt, Plin. ep. 6, 20, 5: verstärkt durch primum, ut primum loqui posse coepi, Cic.: durch subito, ut subito, wie auf einmal, Ov. – Häufig steht im Hauptsatze ein Wort wie subito, statim, das die rasche Aufeinanderfolge beider Handlungen besonders hervorhebt, ut intellectum est, quantam vim haoeret accurata oratio, tum etiam magistri dicendi multi subito exstiterunt, Cic.: me ab Appio statim diligi coeptum esse, ut simultatem deposuimus, sensi, Cic. – b) zur Bezeichnung von gleichzeitigen Handlungen, seitdem, seit (s. Nipperd. Tac. ann. 14, 53), nam viri nostri domo ut abierunt, hic tertius est annus, Plaut.: quartus decimus annus est, ex quo spei tantae admotus snm; octavus, ut imperium obtines, Tac.: vigesima nox fuit, ut cupiunt te cernere silvae, Calp.: ut Brundisio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae, Cic.: ut illos de re publica libros edidisti, nihil a te sane postea accepimus, Cic.: qui primus alma risit adorea, dirus per urbes Afer ut Italas equitavit, Hor.: nec quicquam ad nostras pervenit acerbius aures, ut sumus in Ponto, Ov.II) Coniunction mit dem Konjunktiv, daß, so daß, damit, A) zur Bezeichnung einer Wirkung, u. zwar entweder 1) einer faktischen, a) nach den Ausdrücken, die den Begriff von bewirken, geschehen, erfol-————gen, sich ereignen, vorhanden sein, stattfinden haben, daß, sol efficit, ut omnia floreant, Cic.: fieri non potest, ut quis Romae sit, cum est Athenis, Quint.: plerisque accĭdit, ut praesidio litterarum diligentiam in perdiscendo ac memoriam remittant, Caes.: u. so forte e venit, ut etc., Cic.: nobis contigit, ut etc., Cic.: est, ut etc., Cic.: ex hoc nascitur, ut etc., Cic. – b) nach den Ausdrücken, die das Vorhandensein einer Eigenschaft, einer Beschaffenheit, eines Erfordernisses, übh. einer Erscheinung bezeichnen, die eine Wirkung hat, daß, mos est hominum, ut etc., Cic.: expedit omnibus, ut etc., Iustin.: mihi opus est, ut lavem, Plaut.: hic locus est, ut de moribus maiorum loquamur, Cic.: si sequitur, ut etc., Cic.: reliquum est od. restat, ut etc., Cic.: extremum est, ut te orem, Cic.: iam prope erat, ut sinistrum cornu pelleretur Romanis, Liv. – dah. steht auch ut nach den Ausdrücken certum, verum, falsum, verisimile, rectum, iustum, usitatum est u.a., Cic., Nep. u.a.2) einer vorgestellten, a) nach den Verben wollen, wünschen, befehlen, bitten, verlangen, anraten, auftragen; beschließen, sich vornehmen; sich bestreben, sorgen; zulassen u.a., daß, equidem vellem, ut aliquando redires, Cic.: Phaëthon, ut in currum patris tolleretur, optavit, Cic.: praecipitur, ut nobismet ipsis imperemus, Cic.: quam ob rem imperabas, ut etc., Cic.: magnopere orabant, ut etc., Caes.: petunt————atque orant, ut etc., Caes.: orat atque obsecrat, ut etc., Caes.: Messalae et Attico dixit, ut sine cura essent, Cic.: Voluseno mandat, ut revertatur, Caes.: constituit, ut ludi fierent, Cic.: tibi decernit, ut regem reducas, Cic.: ita censuerunt, ut P. Lentulus in custodiam traderetur, Cic.: consilium cepi, ut etc., Cic.: placuit his, ut etc., Cic.: curavi, ut bene viverem, Sen.: consulere ac prospicere debemus, ut etc., Cic.: quae (lex) permittit, ut etc., Cic.: illud natura non patitur, ut etc., Cic.: assentior, ut, quod est rectum, verum quoque sit, Cic. – b) nach den Verben fordern, ermahnen, erinnern, überreden, antreiben, zwingen, daß, tribuni plebis postulant, ut etc., Liv.: magno opere te hortor, ut etc., Cic.: haec admonui, non ut Graccho vitio darem, sed uti caveretis, ne etc., Gell.: auctor non sum, ut etc., Cic.: suasit, ut etc., Cic.: huic persuadet, uti ad hostes transeat, Caes.: impellimur naturā, ut etc., Cic.: Lentulum, ut se abdicaret praeturā, coëgistis, Cic. – c) nach den Verben fürchten, daß nicht (weil in den lat. Verben timere, metuere, vereri ein negativer Begriff enthalten ist, der auch auf den Nebensatz mit übergeht), ut sis vitalis, metuo, Hor.: timeo, ut sustineas, Cic.: vereor, ut Dolabella ipse nobis prodesse possit, Cic. – d) elliptisch für fac ut zur Anfügung eines Konzessivsatzes, gesetzt daß, angenommen daß, zugegeben daß, wenn auch (s. Madvig Cic. de fin. 2, 22, 71. Fabri Liv. 21, 47, 5),————ut desint vires, tamen est laudanda voluntas, Ov.: quae ut essent vera, coniungi debuerunt, Cic.: ut quaeras omnia,...non reperies, Cic.: verum ut hoc non sit, tamen servet rem publicam, Cic.: ut ita sit, tamen non potes hoc quasi praeclarum aliquid praedicare, Cic. – e) elliptisch zum Ausdruck des Unwillens in einer Frage, egone illam ut non amem? ego illi ut ne bene velim? Plaut.: oh! tibi ego ut credam, furcifer? Ter.: tu ut umquam te corrigas? Cic.: ut ne tegam spurco Damae latus? Hor. – f) elliptisch zum Ausdruck einer Besorgnis, daß nur, operam ut det, Plaut.: ut satis contemplata modo sis, Ter. – g) elliptisch zum Ausdruck eines Wunsches, daß doch, ut dolor pariat, quod iam diu parturit, Cic.: ut te di perduint! Ter.B) zur Bezeichnung einer Folge, daß, so daß, 1) mit korresp. ita, sic, tam, eo, adeo, usque eo; talis, tantus, is, hic u.a.: Tarquinius sic Servium diligebat, ut is eius vulgo haberetur filius, Cic.: Siciliam Verres ita vexavit, ut etc., Cic.: non essem tam inurbanus ac paene inhumanus, ut eo gravarer, Cic.: eo rem adducam, ut etc., Cic.: paupertatem adeo facile perpessus est, ut etc., Nep.: talis est ordo actionum adhibendus, ut etc., Cic.: tantā imbueremur superstitione, ut etc., Cic.: eo erant vultu, ut etc., Cic.: Milo hoc fato natus est, ut etc., Cic.2) ohne korrelatives Wort, arboribus consita Italia est, ut tota pomarium videatur, Varro: cuius aures————clausae veritati sunt, ut ab amico verum audire nequeat, huius salus desperanda est, Cic.: ruere illa non possunt, ut haec non eodem labefacta motu concĭdant, Cic.: fuit et disertus, ut nemo Thebanus ei par esset eloquentiā, Nep.C) zur Bezeichnung einer Absicht, daß, damit, 1) mit einem demonstrativen ideo, idcirco, ad eam rem u.a.: legum idcirco omnes servi sumus, ut liberi esse possimus, Cic.: neque hāc nos patria lege genuit aut educavit, ut nulla quasi alimenta exspectaret a nobis, Cic.2) meistens ohne ein hinweisendes Wort, Romani ab aratro abduxerunt Cincinnatum, ut dictator esset, Cic.: haec acta res est, ut nobiles restituerentur in civitatem, Cic.: esse oportet, ut vivas, non vivere, ut edas, Cornif. rhet.: constituerunt, sementes quam maximas facere, ut in itinere copia frumenti suppeteret, Caes. -
18 ГРАММАТИКА Тагиль
1.0. Общее: существительное Allgemeines1.1. Артикль Artikel1.1.1. Функция артикля Funktion des Artikels1.1.2. Склонение артикля Deklination des Artikels1.1.3. Употребление артикля Gebrauch des Artikels1.1.3(1). Употребление определённого артикля Gebrauch des bestimmten Artikels1.1.3(2). Употребление неопределённого артикля Gebrauch des unbestimmten Artikels1.1.3(3). Нулевой артикль Nullartikel1.2. Грамматический род имени существительного Genus des Substantivs1.2.1. Определение рода существительного по его значению Bestimmung des Geschlechts von Substantiven nach ihrer Bedeutung1.2.2. Определение рода существительного по форме слова Bestimmung des Geschlechts von Substantiven nach ihrer Wortform1.2.3. Колебания в роде( двойной род) Wechsel des Genus1.2.4. Род сложных имён существительных Genus der zusammengesezten Substantive1.3. Склонение имён существительных Deklination der Substantive1.3.1. Тип I: сильное склонение Typ I: starke Deklination1.3.2. Тип II: слабое склонение Typ II: schwache Deklination1.3.3. Тип III: женское склонение Тур III: weibliche Deklination1.3.4. Тип IV: смешанное склонение Тур IV: gemischte Deklination1.3.5. Склонение собственных имён Deklination der Eigennamen1.3.6. Склонение имени существительного во множественном числе Deklination des Substantivs im Plural1.3.7. Значение и функции падежей Bedeutung und Funktionen der Fälle1.4. Образование множественного числа имени существительного Pluralbildung des Substantivs1.4.1. Типы образования множественного числа Typen der Pluralbildung1.4.1(1). Тип I: -е с умлаутом и без умлаута Тур I: -е mit und ohne Umlaut1.4.1(2). Тип II: -en/-n Typ II: -en/-n1.4.1(3). Тип III: без окончания, с умлаутом и без умлаута Typ III: ohne Endung, mit und ohne Umlaut1.4.1(4). Тип IV: -er, с умлаутами у -а, -о, -u Тур IV: -er, mit Umlauten bei -a, -о, -u1.4.1(5). Тип V: -s Typ V: -s1.4.2. Особые формы образования множественного числа Sonderformen der Pluralbildung1.4.3. Существительные, употребляющиеся только в единственном числе Singularetantum1.4.4. Существительные, употребляющиеся только во множественном числе Pluraletantum1.4.5. Колебания в образовании множественного числа Schwankungen bei der Pluralbildung1.4.6. Образование множественного числа омонимов Pluralbildung von Homonymen2.0. Общее: глагол Allgemeines (Verb)2.1. Основные формы глагола Grundformen des Verbs2.1.1. Основные формы правильных / слабых глаголов Grundformen von regelmäßigen / „schwachen" Verben2.1.2. Основные формы сильных глаголов Grundformen von „starken" Verben2.1.3. Основные формы смешанных глаголов Grundformen der Mischverben2.1.4. Классификация неправильных глаголов по чередованию гласных Klassifizierung der unregelmäßigen Verben nach dem Vokalwechsel2.1.5. Колебания в образовании основных форм глаголов Schwankungen bei der Bildung der Grundformen von Verben2.1.6. Образование основных форм глаголов с неотделяемыми и отделяемыми приставками Bildung der Grundformen der untrennbaren und trennbaren Verben2.2. Спряжение глаголов Konjugation der Verben2.2.1. Наклонения: индикатив, императив, конъюнктив Modi der Verben: Indikativ, Imperativ, Konjunktiv2.2.2. Залоги: действительный и страдательный Genera Verbi: Aktiv und Passiv2.3. Временные формы глагола Zeitformen des Verbs2.3.1. Презенс Präsens2.3.2. Претерит Präteritum2.3.3. Перфект Perfekt2.3.4. Плюсквамперфект Plusquamperfekt2.3.5. Футурум I Futur I2.3.6. Футурум II Futur II2.4. Пассив Passiv2.4.1. Образование временных форм пассива Bildung der Zeitformen des Passivs2.4.2. Употребление пассива Gebrauch des Passivs2.4.3. Формы, которыми можно заменить пассив: без модального фактора Konkurenzformen des Passivs (ohne Modalfaktor)2.4.4. Формы, которыми можно заменить пассив: с модальным оттенком Konkurenzformen des Passivs (mit Modalfaktor)2.4.5. Употребление модальных глаголов в пассивной конструкции Gebrauch von Modalverben in Passivkonstruktionen2.4.6. Пассив в инфинитивной конструкции Passiv in der Infinitivkonstruktion2.4.7. Безличный пассив Unpersönliches Passiv2.4.8. Перевод пассива на русский язык Übersetzung des Passivs ins Russische2.5. Конъюнктив Konjunktiv2.5.1. Форма настоящего времени конъюнктива II актива Gegenwartsform des Konjunktivs II Aktiv2.5.1(1). Образование форм настоящего времени конъюнктива II актива Bildung der Gegenwartsform des Konjunktivs II Aktiv2.5.1(2). Употребление würde-Form / Употребление кондиционалиса I Gebrauch der würde-Form (des Konditionalis I)2.5.2. Образование формы прошедшего времени конъюнктива II Bildung der Vergangenheitsform im Konjunktiv II2.5.3. Употребление конъюнктива II Gebrauch des Konjunktivs II2.5.4. Временные формы конъюнктива I Zeitformen des Konjunktivs I2.5.5. Употребление конъюнктива в косвенной речи Anwendung des Konjunktivs in der indirekten Rede2.5.6. Другие случаи употребления конъюнктива I Andere Anwendungsfälle des Konjunktivs I2.5.7. Конъюнктив I и II пассива Konjunktiv I und Konjunktiv II Passiv2.6. Императив Imperativ2.6.1. Образование форм императива Formenbildung des Imperativs2.6.2. Значение и употребление глаголов в императиве Bedeutung und Anwendung von Verben im Imperativ2.7. Модальные глаголы Modalverben2.7.1. Спряжение модальных глаголов Konjugation von Modalverben2.7.2. Значение и употребление модальных глаголов Bedeutung und Anwendung von Modalverben2.7.3. Модальный глагол в отрицательном предложении Modalverb im Verneinungssatz2.7.4. Особые случаи употребления и перевода модальных глаголов Sonderfälle der Anwendung und Übersetzung von Modalverben2.7.5. Другие способы выражения модальности Andere Ausdrucksmöglichkeiten der Modalität2.7.6. Глагол lassen Verb „lassen"2.8. Возвратные глаголы Reflexive Verben2.9. Безличные глаголы Unpersönliche Verben2.10. Именные формы глагола Nominalformen von Verben2.10.1. Инфинитив Infinitiv2.10.1(1). Употребление инфинитива I Verwendung des Infinitivs I2.10.1(2). Употребление zu перед инфинитивом Verwendung des Infinitivs mit „zu"2.10.1(3). Образование и употребление инфинитива II Bildung und Verwendung des Infinitivs II2.10.1(4). Инфинитивный оборот с um … zu Infinitivkonstruktion mit „um... zu"2.10.1(5). Инфинитивный оборот с ohne … zu Infinitivkonstruktion mit „ohne... zu"2.10.1(6). Инфинитивный оборот anstatt … zu / Инфинитивный оборот statt … zu Infinitivkonstruktion mit „(an)statt... zu"Конструкции haben/sein + zu + инфинитив Konstruktion haben/sein + zu + Infinitiv2.10.2. Партицип – причастие Partizip2.10.2(1). Образование партиципа I Bildung des 1. Partizips2.10.2(2). Значение и употребление партиципа I Bedeutung und Verwendung des 1. Partizips2.10.2(3). Конструкция zu + партицип I Konstruktion „zu" + 1. Partizip2.10.2(4). Образование партиципа II Bildung des 2. Partizips2.10.2(5). Значение и употребление партиципа II Bedeutung und Verwendung des 2. Partizips2.10.2(6). Причастные обороты Partizipialgruppen2.10.2(7). Место причастного оборота в предложении Stellung der Partizipien im Satzbau2.11. Управление глаголов Verbale Rektion2.11.1. Глаголы, требующие номинатива Verben, die den Nominativ verlangen2.11.2. Глаголы, требующие аккузатива Verben, die den Akkusativ verlangen2.11.3. Глаголы, требующие датива Verben mit Dativobjekt2.11.4. Глаголы, требующие датива и аккузатива Verben, die den Dativ und Akkusativ verlangen2.11.5. Глаголы с двумя дополнениями в аккузативе Verben mit zwei Akkusativobjekten2.11.6. Глаголы, требующие аккузатива и генитива Verben, die den Akkusativ und Genitiv verlangen2.11.7. Глаголы, требующие генитива Verben, die den Genitiv verlangen2.11.8. Функциональные глаголы, требующие аккузатива Funktionsverben, die den Akkusativ regieren2.11.9. Глаголы с предложным дополнением Verben mit Präpositionalobjekt2.11.10. Список наиболее употребительных глаголов с предлогами Liste der meistgebrauchten Verben mit dazugehöriger Präposition2.11.11. Глагольные словосочетания с существительным в аккузативе и предложным дополнением Verbale Wendungen mit Präpositionalobjekt in Verbindung mit einem Akkusativobjekt3.0. Общее: местоимение Allgemeines3.1. Личные местоимения Personalpronomen3.1.1. Склонение личных местоимений Deklination der Personalpronomen3.1.2. Употребление личных местоимений Verwendung der Personalpronomen3.2. Притяжательные местоимения Possessivpronomen3.2.1. Склонение притяжательных местоимений Deklination der Possessivpronomen3.2.2. Употребление притяжательных местоимений Verwendung der Possessivpronomen3.3. Указательные местоимения Demonstrativpronomen3.3.1. Склонение указательных местоимений Deklination der Demonstrativpronomen3.3.2. Употребление указательных местоимений Verwendung der Demonstrativpronomen3.4. Вопросительные местоимения Interrogativpronomen3.4.1. Склонение вопросительных местоимений Deklination der Interrogativpronomen3.4.2. Употребление вопросительных местоимений Verwendung der Interrogativpronomen3.5. Относительные местоимения Relativpronomen3.6. Неопределённые местоимения Indefinitpronomen3.6.1. Склонение неопределённых местоимений Deklination der Indefinitpronomen3.6.2. Употребление неопределённых местоимений Verwendung der Indefinitpronomen3.7. Местоимение es Pronomen „es"3.8. Возвратное местоимение sich Reflexivpronomen „sich"3.9. Местоименные наречия Pronominaladverbien3.10. Взаимные местоимения Reziprokpronomen4.0. Общее: прилагательное Allgemeines4.1. Склонение имён прилагательных Deklination der Adjektive4.1.1. Сильное склонение Starke Deklination4.1.2. Слабое склонение Schwache Deklination4.1.3. Смешанное склонение Gemischte Deklination4.1.4. Особенности склонения имён прилагательных Besonderheiten der Adjektivdeklination4.1.5. Несклоняемые прилагательные Undeklinierbare Adjektive4.1.5(1). Краткая несклоняемая форма прилагательных Kurzform / Endungslose Grundform der Adjektive4.1.6. Управление прилагательных Rektion der Adjektive4.1.7. Субстантивация прилагательных Substantivierung der Adjektive4.1.8. Склонение субстантивированных прилагательных Deklination substantivierter Adjektive4.1.9. Субстантивированные прилагательные в названиях языков и цветов Substantivierte Adjektive als Bezeichnung von Sprachen und Farben4.2. Степени сравнения имён прилагательных Steigerungsformen von Adjektiven4.2.1. Положительная степень Positiv4.2.2. Сравнительная степень Komparativ4.2.3. Превосходная степень Superlativ4.2.3(1). Элатив Der Elativ4.2.3(2). Особенности образования степеней сравнения Besonderheiten der Steigerung der Adjektive4.3. Сравнение и степени сравнения Vergleich und Vergleichsstufen4.3.1. Образование степеней сравнения с помощью других языковых средств Bildung der Vergleichsstufen mit anderen Sprachmitteln4.4. Склонение прилагательных в сравнительной и превосходной степени Deklination der Adjektive im Komparativ und Superlativ5.1. Общее: наречие Allgemeines5.2. Классификация наречий Klassifizierung der Adverbien5.2.1. Наречия места Lokaladverbien5.2.2. Наречия времени Temporaladverbien5.2.3. Наречия образа действия Modaladverbien5.2.4. Наречия причины Kausaladverbien5.2.5. Местоименные наречия Pronominaladverbien5.3. Степени сравнения наречий Steigerungsformen der Adverbien5.4. Употребление наречий Verwendung von Adverbien6.0. Общее: числительное Allgemeines6.1. Количественные числительные Kardinalzahlen (Grundzahlen)6.1.1. Образование количественных числительных Bildung der Kardinalzahlen6.1.2. Употребление количественных числительных Verwendung der Kardinalzahlen6.1.3. Склонение количественных числительных Deklination der Kardinalzahlen6.1.4. Правила написания количественных числительных Rechtschreibregeln der Kardinalzahlen6.2. Порядковые числительные Ordinalzahlen (Ordnungszahlen)6.2.1. Образование порядковых числительных Bildung der Ordinalzahlen6.2.2. Склонение порядковых числительных Deklination der Ordinalzahlen6.3. Дробные числительные Bruchzahlen/Bruchzahlwörter6.3.1. Образование дробных числительных Bildung der Bruchzahlwörter6.3.2. Образование десятичных дробей Bildung der Dezimal brüche6.4. Множительные числительные Vervielfältigungszahlwörter6.4.1. Адвербиальная форма множительных числительных Wiederholungszahlen6.5. Типовые числительные Gattungszahlwörter6.6. Сочинительные союзы( наречия) Zahladverbien / Einteilungszahlen6.7. Распределительные числительные Verteilungszahlwörter6.8. Неопределённые числительные Unbestimmte / indefinite Zahladjektive7.1. Общее: словообразование Allgemeines7.1.1. Образование существительных при помощи суффиксов Bildung von Substantiven mit Hilfe von Suffixen / Nachsilben7.1.1(1). Образование существительных мужского рода Bildung der männlichen Substantive7.1.1(2). Образование существительных женского рода Bildung der weiblichen Substantive7.1.1(3). Образование существительных среднего рода Bildung der sächlichen Substantive7.1.2. Образование существительных при помощи приставок Bildung von Substantiven mit Hilfe von Präfixen/Vorsilben7.1.3. Образование существительных от основ глагола Bildung von Substantiven aus dem Stamm von Verben7.1.4. Образование сокращённой формы существительных Bildung der Kurzform von Substantiven7.1.5. Словосложение имён существительных и выбор артикля Bildung zusammengesetzter Substantive und die Wahl des Artikels7.1.5(1). Употребление соединительного элемента Verwendung von Verbindungselementen / Fugenzeichen7.1.6. Бессуффиксное образование существительных от глагольных корней Suffixlose Bildung von Substantiven aus dem Verbstamm7.1.7. Субстантивация Substantivierung7.2. Образование прилагательных Bildung von Adjektiven7.2.1. Образование прилагательных с помощью суффиксов Bildung von Adjektiven mit Hilfe von Suffixen7.2.2. Образование прилагательных с помощью полусуффиксов Bildung von Adjektiven mit Hilfe von Halbsuffixen7.2.3. Образование прилагательных при помощи приставок Bildung der Adjektive mit Hilfe von Präfixen7.2.4. Адъективация Adjektivierung7.3. Образование глаголов Bildung von Verben7.3.1. Образование глаголов от других частей речи Bildung von Verben aus anderen Wortarten7.3.2. Образование глаголов при помощи приставок( префиксов) Bildung von Verben mit Hilfe von Vorsilben / Präfixen7.3.3. Образование глаголов с помощью суффиксов Bildung von Verben mit Hilfe von Suffixen7.3.4. Словосложение глаголов Zusammengesetzte Verben8.1. Порядок слов в повествовательном предложении Stellung der Satzglieder / Satzstellung im Aussagesatz8.1.1. Прямой порядок слов Normale / gerade Reihenfolge der Satzglieder8.1.2. Обратный порядок слов Umgekehrte / invertierte Reihenfolge der Satzglieder8.2. Порядок слов в вопросительном предложении Stellung der Satzglieder / Satzstellung im Fragesatz8.3. Порядок слов в побудительном предложении / Порядок слов в повелительном предложении Stellung der Satzglieder / Satzstellung im Aufforderungssatz / Imperativ8.4. Порядок слов в восклицательном предложении Stellung der Satzglieder / Satzstellung im Ausrufesatz8.5. Рамочная конструкция Prädikatsrahmen8.5.1. Вынос за рамочную конструкцию Ausklammerung8.5.1(1). Грамматикализированный вынос за рамочную конструкцию Grammatikalisierte Ausklammerung8.5.1(2). Стилистически обусловленный вынос за рамочную конструкцию Stilistisch bedingte Ausklammerung8.6. Место дополнений в главном и придаточном предложении Stellung der Objekte im Haupt- und Nebensatz8.7. Место обстоятельств в предложении Stellung der Adverbialbestimmungen im Satz8.8. Расположение в предложении дополнений и обстоятельств Stellung von Objekten und Adverbialbestimmungen im Satz8.8.1. Обратный порядок слов Umgekehrte / invertierte Wortfolge der Satzglieder / Umstellung8.9. Структура предложения с предложными дополнениями Satzstruktur mit Präpositionalobjekten8.10. Место sich в главном предложении Stellung von "sich" im Hauptsatz8.11. Место sich в придаточном предложении Stellung von "sich" im Nebensatz9. Сложносочинённые предложения Satzverbindungen / Satzreihen9.1. Союзы в нулевой позиции Konjunktionen in der Position Null9.1.1. Прямой порядок слов в сложносочиненных предложениях Gerade Satzgliedfolge / Satzstellung in Satzreihen9.1.2. Обратный порядок слов в сложносочиненных предложениях Umgekehrte Satzgliedfolge in Satzreihen9.1.2(1). Обратный порядок слов с местоимениями Umstellung mit Pronomen9.1.3. Отсутствие подлежащего после союза und Weglassen des Subjekts nach der Konjunktion "und"9.1.4. Пояснение к союзам aber, oder, denn, sondern Erläuterungen zu den Konjunktionen "aber", "oder", "denn", "sondern"9.2. Союзы в первой позиции Konjunktionen in der Position I9.2.1. Пояснения к союзам Erläuterungen zu den Konjunktionen10.1. Придаточные предложения времени Temperale Nebensätze10.2. Придаточные предложения причины Kausale Nebensätze10.3. Условные придаточные предложения Konditionale Nebensätze10.4. Придаточные уступительные предложения Konzessive Nebensätze / Nebensätze der Einschränkung10.5. Придаточные предложения следствия Konsekutive Nebensätze10.6. Придаточные предложения образа действия Modale Nebensätze / Nebensätze der Art und Weise10.6.1. Сравнительные придаточные предложения с wie, als Vergleichssätze mit „wie, als"10.6.2. Сравнительные придаточные предложения с je …, desto Vergleichssätze mit "je... desto"10.6.3. Придаточные предложения образа действия с wie Modalsätze mit „wie"10.6.4. Придаточные предложения образа действия с indem Modalsätze mit „indem"10.7. Придаточные предложения цели damit, um... zu Finalsätze / Absichtssätze mit „damit, um... zu"10.8. Вопросительные предложения в качестве придаточных Fragesätze als Nebensätze10.9. Относительные придаточные предложения Relativsätze10.10. Особые случаи порядка слов в предложении Sonderfälle der Satzstellung11.1. Классификация отрицательных слов Klassifizierung von Negationswörtern11.2. Употребление отрицательных слов Verwendung von Negationswörtern11.3. Особые правила положения nicht в предложении Besondere Regeln bei der Verwendung von „nicht" im Satz11.4. Передача отрицания с помощью словообразовательных форм Negation mit Hilfe von Wortbildungsformen11.5. Особенности употребления отрицания Besonderheiten des Negationsgebrauchs12. Предлог Präposition12.1. Значение и употребление предлогов Bedeutung und Verwendung von Präpositionen12.2. Классификация предлогов Klassifizierung der Präpositionen12.2.1. Предлоги с постоянным падежом Präpositionen, die einen konstanten Fall verlangen12.2.2. Предлоги, требующие датива или аккузатива Präpositionen, die den Dativ oder Akkusativ verlangen12.2.3. Предлоги, требующие генитива Präpositionen, die den Genitiv verlangen12.2.4. Предлоги, требующие генитива, датива и аккузатива Präpositionen, die den Genitiv, Dativ und Akkusativ verlangen12.3. Слияние предлога с артиклем Verschmelzung von Präposition und Artikel12.4. Алфавитный список предлогов Alphabetische Liste der Präpositionen13. Союзы Konjuktionen14.1. Классификация частиц Klassifizierung der Partikeln14.2. Список наиболее употребительных частиц, их значение и употребление Liste der meistgebrauchten Partikeln, ihre Bedeutung und Verwendung15. Междометия Interjektionen / Empfindungswörter16.1. Написание ss или ß Schreibung ss oder ß16.1.1. Написание ss Schreibung von „ss"16.1.2. Написание ß Schreibung von „ß"16.1.3. Колебания в написании ss или ß Schwankungen bei der Schreibung von ss oder ß16.2. Удвоение согласной Verdoppelung des Konsonantenbuchstabens16.3. Раздельное написание по новым правилам Getrenntschreibung nach den neuen Regeln16.4. Слитное написание Zusammenschreibung16.4.1. Слитное написание по новым правилам Zusammenschreibung nach den neuen Regeln16.4.2. Сохранение слитного написания Erhalt der Zusammenschreibung16.5. Написание с прописной буквы Großschreibung16.6. Написание со строчной буквы Kleinschreibung16.7. Сохранение единообразного написания основы в родственных словах Erhalt der Stammschreibung in Zusammensetzungen16.8. Перенос слов в конце строки Worttrennung am Zeilenende17.1. Запятая Komma17.2. Точка с запятой Semikolon17.3. Двоеточие Doppelpunkt17.4. Тире Gedankenstrich17.5. Скобки Klammern17.6. Кавычки Anführungszeichen17.7. Многоточие Auslassungspunkte17.8. Точка Punkt17.9. Дефис Bindestrich / Ergänzungsstrich17.10. Наклонная черта Schrägstrich17.11. Восклицательный знак AusrufezeichenГрамматика немецкого языка по новым правилам орфографии и пунктуации > ГРАММАТИКА Тагиль
-
19 _ГРАММАТИКА
1.0. Общее: существительное Allgemeines1.1. Артикль Artikel1.1.1. Функция артикля Funktion des Artikels1.1.2. Склонение артикля Deklination des Artikels1.1.3. Употребление артикля Gebrauch des Artikels1.1.3(1). Употребление определённого артикля Gebrauch des bestimmten Artikels1.1.3(2). Употребление неопределённого артикля Gebrauch des unbestimmten Artikels1.1.3(3). Нулевой артикль Nullartikel1.2. Грамматический род имени существительного Genus des Substantivs1.2.1. Определение рода существительного по его значению Bestimmung des Geschlechts von Substantiven nach ihrer Bedeutung1.2.2. Определение рода существительного по форме слова Bestimmung des Geschlechts von Substantiven nach ihrer Wortform1.2.3. Колебания в роде( двойной род) Wechsel des Genus1.2.4. Род сложных имён существительных Genus der zusammengesezten Substantive1.3. Склонение имён существительных Deklination der Substantive1.3.1. Тип I: сильное склонение Typ I: starke Deklination1.3.2. Тип II: слабое склонение Typ II: schwache Deklination1.3.3. Тип III: женское склонение Тур III: weibliche Deklination1.3.4. Тип IV: смешанное склонение Тур IV: gemischte Deklination1.3.5. Склонение собственных имён Deklination der Eigennamen1.3.6. Склонение имени существительного во множественном числе Deklination des Substantivs im Plural1.3.7. Значение и функции падежей Bedeutung und Funktionen der Fälle1.4. Образование множественного числа имени существительного Pluralbildung des Substantivs1.4.1. Типы образования множественного числа Typen der Pluralbildung1.4.1(1). Тип I: -е с умлаутом и без умлаута Тур I: -е mit und ohne Umlaut1.4.1(2). Тип II: -en/-n Typ II: -en/-n1.4.1(3). Тип III: без окончания, с умлаутом и без умлаута Typ III: ohne Endung, mit und ohne Umlaut1.4.1(4). Тип IV: -er, с умлаутами у -а, -о, -u Тур IV: -er, mit Umlauten bei -a, -о, -u1.4.1(5). Тип V: -s Typ V: -s1.4.2. Особые формы образования множественного числа Sonderformen der Pluralbildung1.4.3. Существительные, употребляющиеся только в единственном числе Singularetantum1.4.4. Существительные, употребляющиеся только во множественном числе Pluraletantum1.4.5. Колебания в образовании множественного числа Schwankungen bei der Pluralbildung1.4.6. Образование множественного числа омонимов Pluralbildung von Homonymen2.0. Общее: глагол Allgemeines (Verb)2.1. Основные формы глагола Grundformen des Verbs2.1.1. Основные формы правильных / слабых глаголов Grundformen von regelmäßigen / „schwachen" Verben2.1.2. Основные формы сильных глаголов Grundformen von „starken" Verben2.1.3. Основные формы смешанных глаголов Grundformen der Mischverben2.1.4. Классификация неправильных глаголов по чередованию гласных Klassifizierung der unregelmäßigen Verben nach dem Vokalwechsel2.1.5. Колебания в образовании основных форм глаголов Schwankungen bei der Bildung der Grundformen von Verben2.1.6. Образование основных форм глаголов с неотделяемыми и отделяемыми приставками Bildung der Grundformen der untrennbaren und trennbaren Verben2.2. Спряжение глаголов Konjugation der Verben2.2.1. Наклонения: индикатив, императив, конъюнктив Modi der Verben: Indikativ, Imperativ, Konjunktiv2.2.2. Залоги: действительный и страдательный Genera Verbi: Aktiv und Passiv2.3. Временные формы глагола Zeitformen des Verbs2.3.1. Презенс Präsens2.3.2. Претерит Präteritum2.3.3. Перфект Perfekt2.3.4. Плюсквамперфект Plusquamperfekt2.3.5. Футурум I Futur I2.3.6. Футурум II Futur II2.4. Пассив Passiv2.4.1. Образование временных форм пассива Bildung der Zeitformen des Passivs2.4.2. Употребление пассива Gebrauch des Passivs2.4.3. Формы, которыми можно заменить пассив: без модального фактора Konkurenzformen des Passivs (ohne Modalfaktor)2.4.4. Формы, которыми можно заменить пассив: с модальным оттенком Konkurenzformen des Passivs (mit Modalfaktor)2.4.5. Употребление модальных глаголов в пассивной конструкции Gebrauch von Modalverben in Passivkonstruktionen2.4.6. Пассив в инфинитивной конструкции Passiv in der Infinitivkonstruktion2.4.7. Безличный пассив Unpersönliches Passiv2.4.8. Перевод пассива на русский язык Übersetzung des Passivs ins Russische2.5. Конъюнктив Konjunktiv2.5.1. Форма настоящего времени конъюнктива II актива Gegenwartsform des Konjunktivs II Aktiv2.5.1(1). Образование форм настоящего времени конъюнктива II актива Bildung der Gegenwartsform des Konjunktivs II Aktiv2.5.1(2). Употребление würde-Form / Употребление кондиционалиса I Gebrauch der würde-Form (des Konditionalis I)2.5.2. Образование формы прошедшего времени конъюнктива II Bildung der Vergangenheitsform im Konjunktiv II2.5.3. Употребление конъюнктива II Gebrauch des Konjunktivs II2.5.4. Временные формы конъюнктива I Zeitformen des Konjunktivs I2.5.5. Употребление конъюнктива в косвенной речи Anwendung des Konjunktivs in der indirekten Rede2.5.6. Другие случаи употребления конъюнктива I Andere Anwendungsfälle des Konjunktivs I2.5.7. Конъюнктив I и II пассива Konjunktiv I und Konjunktiv II Passiv2.6. Императив Imperativ2.6.1. Образование форм императива Formenbildung des Imperativs2.6.2. Значение и употребление глаголов в императиве Bedeutung und Anwendung von Verben im Imperativ2.7. Модальные глаголы Modalverben2.7.1. Спряжение модальных глаголов Konjugation von Modalverben2.7.2. Значение и употребление модальных глаголов Bedeutung und Anwendung von Modalverben2.7.3. Модальный глагол в отрицательном предложении Modalverb im Verneinungssatz2.7.4. Особые случаи употребления и перевода модальных глаголов Sonderfälle der Anwendung und Übersetzung von Modalverben2.7.5. Другие способы выражения модальности Andere Ausdrucksmöglichkeiten der Modalität2.7.6. Глагол lassen Verb „lassen"2.8. Возвратные глаголы Reflexive Verben2.9. Безличные глаголы Unpersönliche Verben2.10. Именные формы глагола Nominalformen von Verben2.10.1. Инфинитив Infinitiv2.10.1(1). Употребление инфинитива I Verwendung des Infinitivs I2.10.1(2). Употребление zu перед инфинитивом Verwendung des Infinitivs mit „zu"2.10.1(3). Образование и употребление инфинитива II Bildung und Verwendung des Infinitivs II2.10.1(4). Инфинитивный оборот с um … zu Infinitivkonstruktion mit „um... zu"2.10.1(5). Инфинитивный оборот с ohne … zu Infinitivkonstruktion mit „ohne... zu"2.10.1(6). Инфинитивный оборот anstatt … zu / Инфинитивный оборот statt … zu Infinitivkonstruktion mit „(an)statt... zu"Конструкции haben/sein + zu + инфинитив Konstruktion haben/sein + zu + Infinitiv2.10.2. Партицип – причастие Partizip2.10.2(1). Образование партиципа I Bildung des 1. Partizips2.10.2(2). Значение и употребление партиципа I Bedeutung und Verwendung des 1. Partizips2.10.2(3). Конструкция zu + партицип I Konstruktion „zu" + 1. Partizip2.10.2(4). Образование партиципа II Bildung des 2. Partizips2.10.2(5). Значение и употребление партиципа II Bedeutung und Verwendung des 2. Partizips2.10.2(6). Причастные обороты Partizipialgruppen2.10.2(7). Место причастного оборота в предложении Stellung der Partizipien im Satzbau2.11. Управление глаголов Verbale Rektion2.11.1. Глаголы, требующие номинатива Verben, die den Nominativ verlangen2.11.2. Глаголы, требующие аккузатива Verben, die den Akkusativ verlangen2.11.3. Глаголы, требующие датива Verben mit Dativobjekt2.11.4. Глаголы, требующие датива и аккузатива Verben, die den Dativ und Akkusativ verlangen2.11.5. Глаголы с двумя дополнениями в аккузативе Verben mit zwei Akkusativobjekten2.11.6. Глаголы, требующие аккузатива и генитива Verben, die den Akkusativ und Genitiv verlangen2.11.7. Глаголы, требующие генитива Verben, die den Genitiv verlangen2.11.8. Функциональные глаголы, требующие аккузатива Funktionsverben, die den Akkusativ regieren2.11.9. Глаголы с предложным дополнением Verben mit Präpositionalobjekt2.11.10. Список наиболее употребительных глаголов с предлогами Liste der meistgebrauchten Verben mit dazugehöriger Präposition2.11.11. Глагольные словосочетания с существительным в аккузативе и предложным дополнением Verbale Wendungen mit Präpositionalobjekt in Verbindung mit einem Akkusativobjekt3.0. Общее: местоимение Allgemeines3.1. Личные местоимения Personalpronomen3.1.1. Склонение личных местоимений Deklination der Personalpronomen3.1.2. Употребление личных местоимений Verwendung der Personalpronomen3.2. Притяжательные местоимения Possessivpronomen3.2.1. Склонение притяжательных местоимений Deklination der Possessivpronomen3.2.2. Употребление притяжательных местоимений Verwendung der Possessivpronomen3.3. Указательные местоимения Demonstrativpronomen3.3.1. Склонение указательных местоимений Deklination der Demonstrativpronomen3.3.2. Употребление указательных местоимений Verwendung der Demonstrativpronomen3.4. Вопросительные местоимения Interrogativpronomen3.4.1. Склонение вопросительных местоимений Deklination der Interrogativpronomen3.4.2. Употребление вопросительных местоимений Verwendung der Interrogativpronomen3.5. Относительные местоимения Relativpronomen3.6. Неопределённые местоимения Indefinitpronomen3.6.1. Склонение неопределённых местоимений Deklination der Indefinitpronomen3.6.2. Употребление неопределённых местоимений Verwendung der Indefinitpronomen3.7. Местоимение es Pronomen „es"3.8. Возвратное местоимение sich Reflexivpronomen „sich"3.9. Местоименные наречия Pronominaladverbien3.10. Взаимные местоимения Reziprokpronomen4.0. Общее: прилагательное Allgemeines4.1. Склонение имён прилагательных Deklination der Adjektive4.1.1. Сильное склонение Starke Deklination4.1.2. Слабое склонение Schwache Deklination4.1.3. Смешанное склонение Gemischte Deklination4.1.4. Особенности склонения имён прилагательных Besonderheiten der Adjektivdeklination4.1.5. Несклоняемые прилагательные Undeklinierbare Adjektive4.1.5(1). Краткая несклоняемая форма прилагательных Kurzform / Endungslose Grundform der Adjektive4.1.6. Управление прилагательных Rektion der Adjektive4.1.7. Субстантивация прилагательных Substantivierung der Adjektive4.1.8. Склонение субстантивированных прилагательных Deklination substantivierter Adjektive4.1.9. Субстантивированные прилагательные в названиях языков и цветов Substantivierte Adjektive als Bezeichnung von Sprachen und Farben4.2. Степени сравнения имён прилагательных Steigerungsformen von Adjektiven4.2.1. Положительная степень Positiv4.2.2. Сравнительная степень Komparativ4.2.3. Превосходная степень Superlativ4.2.3(1). Элатив Der Elativ4.2.3(2). Особенности образования степеней сравнения Besonderheiten der Steigerung der Adjektive4.3. Сравнение и степени сравнения Vergleich und Vergleichsstufen4.3.1. Образование степеней сравнения с помощью других языковых средств Bildung der Vergleichsstufen mit anderen Sprachmitteln4.4. Склонение прилагательных в сравнительной и превосходной степени Deklination der Adjektive im Komparativ und Superlativ5.1. Общее: наречие Allgemeines5.2. Классификация наречий Klassifizierung der Adverbien5.2.1. Наречия места Lokaladverbien5.2.2. Наречия времени Temporaladverbien5.2.3. Наречия образа действия Modaladverbien5.2.4. Наречия причины Kausaladverbien5.2.5. Местоименные наречия Pronominaladverbien5.3. Степени сравнения наречий Steigerungsformen der Adverbien5.4. Употребление наречий Verwendung von Adverbien6.0. Общее: числительное Allgemeines6.1. Количественные числительные Kardinalzahlen (Grundzahlen)6.1.1. Образование количественных числительных Bildung der Kardinalzahlen6.1.2. Употребление количественных числительных Verwendung der Kardinalzahlen6.1.3. Склонение количественных числительных Deklination der Kardinalzahlen6.1.4. Правила написания количественных числительных Rechtschreibregeln der Kardinalzahlen6.2. Порядковые числительные Ordinalzahlen (Ordnungszahlen)6.2.1. Образование порядковых числительных Bildung der Ordinalzahlen6.2.2. Склонение порядковых числительных Deklination der Ordinalzahlen6.3. Дробные числительные Bruchzahlen/Bruchzahlwörter6.3.1. Образование дробных числительных Bildung der Bruchzahlwörter6.3.2. Образование десятичных дробей Bildung der Dezimal brüche6.4. Множительные числительные Vervielfältigungszahlwörter6.4.1. Адвербиальная форма множительных числительных Wiederholungszahlen6.5. Типовые числительные Gattungszahlwörter6.6. Сочинительные союзы( наречия) Zahladverbien / Einteilungszahlen6.7. Распределительные числительные Verteilungszahlwörter6.8. Неопределённые числительные Unbestimmte / indefinite Zahladjektive7.1. Общее: словообразование Allgemeines7.1.1. Образование существительных при помощи суффиксов Bildung von Substantiven mit Hilfe von Suffixen / Nachsilben7.1.1(1). Образование существительных мужского рода Bildung der männlichen Substantive7.1.1(2). Образование существительных женского рода Bildung der weiblichen Substantive7.1.1(3). Образование существительных среднего рода Bildung der sächlichen Substantive7.1.2. Образование существительных при помощи приставок Bildung von Substantiven mit Hilfe von Präfixen/Vorsilben7.1.3. Образование существительных от основ глагола Bildung von Substantiven aus dem Stamm von Verben7.1.4. Образование сокращённой формы существительных Bildung der Kurzform von Substantiven7.1.5. Словосложение имён существительных и выбор артикля Bildung zusammengesetzter Substantive und die Wahl des Artikels7.1.5(1). Употребление соединительного элемента Verwendung von Verbindungselementen / Fugenzeichen7.1.6. Бессуффиксное образование существительных от глагольных корней Suffixlose Bildung von Substantiven aus dem Verbstamm7.1.7. Субстантивация Substantivierung7.2. Образование прилагательных Bildung von Adjektiven7.2.1. Образование прилагательных с помощью суффиксов Bildung von Adjektiven mit Hilfe von Suffixen7.2.2. Образование прилагательных с помощью полусуффиксов Bildung von Adjektiven mit Hilfe von Halbsuffixen7.2.3. Образование прилагательных при помощи приставок Bildung der Adjektive mit Hilfe von Präfixen7.2.4. Адъективация Adjektivierung7.3. Образование глаголов Bildung von Verben7.3.1. Образование глаголов от других частей речи Bildung von Verben aus anderen Wortarten7.3.2. Образование глаголов при помощи приставок( префиксов) Bildung von Verben mit Hilfe von Vorsilben / Präfixen7.3.3. Образование глаголов с помощью суффиксов Bildung von Verben mit Hilfe von Suffixen7.3.4. Словосложение глаголов Zusammengesetzte Verben8.1. Порядок слов в повествовательном предложении Stellung der Satzglieder / Satzstellung im Aussagesatz8.1.1. Прямой порядок слов Normale / gerade Reihenfolge der Satzglieder8.1.2. Обратный порядок слов Umgekehrte / invertierte Reihenfolge der Satzglieder8.2. Порядок слов в вопросительном предложении Stellung der Satzglieder / Satzstellung im Fragesatz8.3. Порядок слов в побудительном предложении / Порядок слов в повелительном предложении Stellung der Satzglieder / Satzstellung im Aufforderungssatz / Imperativ8.4. Порядок слов в восклицательном предложении Stellung der Satzglieder / Satzstellung im Ausrufesatz8.5. Рамочная конструкция Prädikatsrahmen8.5.1. Вынос за рамочную конструкцию Ausklammerung8.5.1(1). Грамматикализированный вынос за рамочную конструкцию Grammatikalisierte Ausklammerung8.5.1(2). Стилистически обусловленный вынос за рамочную конструкцию Stilistisch bedingte Ausklammerung8.6. Место дополнений в главном и придаточном предложении Stellung der Objekte im Haupt- und Nebensatz8.7. Место обстоятельств в предложении Stellung der Adverbialbestimmungen im Satz8.8. Расположение в предложении дополнений и обстоятельств Stellung von Objekten und Adverbialbestimmungen im Satz8.8.1. Обратный порядок слов Umgekehrte / invertierte Wortfolge der Satzglieder / Umstellung8.9. Структура предложения с предложными дополнениями Satzstruktur mit Präpositionalobjekten8.10. Место sich в главном предложении Stellung von "sich" im Hauptsatz8.11. Место sich в придаточном предложении Stellung von "sich" im Nebensatz9. Сложносочинённые предложения Satzverbindungen / Satzreihen9.1. Союзы в нулевой позиции Konjunktionen in der Position Null9.1.1. Прямой порядок слов в сложносочиненных предложениях Gerade Satzgliedfolge / Satzstellung in Satzreihen9.1.2. Обратный порядок слов в сложносочиненных предложениях Umgekehrte Satzgliedfolge in Satzreihen9.1.2(1). Обратный порядок слов с местоимениями Umstellung mit Pronomen9.1.3. Отсутствие подлежащего после союза und Weglassen des Subjekts nach der Konjunktion "und"9.1.4. Пояснение к союзам aber, oder, denn, sondern Erläuterungen zu den Konjunktionen "aber", "oder", "denn", "sondern"9.2. Союзы в первой позиции Konjunktionen in der Position I9.2.1. Пояснения к союзам Erläuterungen zu den Konjunktionen10.1. Придаточные предложения времени Temperale Nebensätze10.2. Придаточные предложения причины Kausale Nebensätze10.3. Условные придаточные предложения Konditionale Nebensätze10.4. Придаточные уступительные предложения Konzessive Nebensätze / Nebensätze der Einschränkung10.5. Придаточные предложения следствия Konsekutive Nebensätze10.6. Придаточные предложения образа действия Modale Nebensätze / Nebensätze der Art und Weise10.6.1. Сравнительные придаточные предложения с wie, als Vergleichssätze mit „wie, als"10.6.2. Сравнительные придаточные предложения с je …, desto Vergleichssätze mit "je... desto"10.6.3. Придаточные предложения образа действия с wie Modalsätze mit „wie"10.6.4. Придаточные предложения образа действия с indem Modalsätze mit „indem"10.7. Придаточные предложения цели damit, um... zu Finalsätze / Absichtssätze mit „damit, um... zu"10.8. Вопросительные предложения в качестве придаточных Fragesätze als Nebensätze10.9. Относительные придаточные предложения Relativsätze10.10. Особые случаи порядка слов в предложении Sonderfälle der Satzstellung11.1. Классификация отрицательных слов Klassifizierung von Negationswörtern11.2. Употребление отрицательных слов Verwendung von Negationswörtern11.3. Особые правила положения nicht в предложении Besondere Regeln bei der Verwendung von „nicht" im Satz11.4. Передача отрицания с помощью словообразовательных форм Negation mit Hilfe von Wortbildungsformen11.5. Особенности употребления отрицания Besonderheiten des Negationsgebrauchs12. Предлог Präposition12.1. Значение и употребление предлогов Bedeutung und Verwendung von Präpositionen12.2. Классификация предлогов Klassifizierung der Präpositionen12.2.1. Предлоги с постоянным падежом Präpositionen, die einen konstanten Fall verlangen12.2.2. Предлоги, требующие датива или аккузатива Präpositionen, die den Dativ oder Akkusativ verlangen12.2.3. Предлоги, требующие генитива Präpositionen, die den Genitiv verlangen12.2.4. Предлоги, требующие генитива, датива и аккузатива Präpositionen, die den Genitiv, Dativ und Akkusativ verlangen12.3. Слияние предлога с артиклем Verschmelzung von Präposition und Artikel12.4. Алфавитный список предлогов Alphabetische Liste der Präpositionen13. Союзы Konjuktionen14.1. Классификация частиц Klassifizierung der Partikeln14.2. Список наиболее употребительных частиц, их значение и употребление Liste der meistgebrauchten Partikeln, ihre Bedeutung und Verwendung15. Междометия Interjektionen / Empfindungswörter16.1. Написание ss или ß Schreibung ss oder ß16.1.1. Написание ss Schreibung von „ss"16.1.2. Написание ß Schreibung von „ß"16.1.3. Колебания в написании ss или ß Schwankungen bei der Schreibung von ss oder ß16.2. Удвоение согласной Verdoppelung des Konsonantenbuchstabens16.3. Раздельное написание по новым правилам Getrenntschreibung nach den neuen Regeln16.4. Слитное написание Zusammenschreibung16.4.1. Слитное написание по новым правилам Zusammenschreibung nach den neuen Regeln16.4.2. Сохранение слитного написания Erhalt der Zusammenschreibung16.5. Написание с прописной буквы Großschreibung16.6. Написание со строчной буквы Kleinschreibung16.7. Сохранение единообразного написания основы в родственных словах Erhalt der Stammschreibung in Zusammensetzungen16.8. Перенос слов в конце строки Worttrennung am Zeilenende17.1. Запятая Komma17.2. Точка с запятой Semikolon17.3. Двоеточие Doppelpunkt17.4. Тире Gedankenstrich17.5. Скобки Klammern17.6. Кавычки Anführungszeichen17.7. Многоточие Auslassungspunkte17.8. Точка Punkt17.9. Дефис Bindestrich / Ergänzungsstrich17.10. Наклонная черта Schrägstrich17.11. Восклицательный знак AusrufezeichenГрамматика немецкого языка по новым правилам орфографии и пунктуации > _ГРАММАТИКА
-
20 Структура главного предложения
Для структуры немецкого предложения (в отличие от русского) характерно:- обязательное наличие обоих членов предложения – подлежащего и сказуемого:Was machst du? – Ich schreibe. - Что ты делаешь? – Я пишу.- обязательное наличие глагола в составе сказуемого:Sie ist Dolmetscherin. - Она переводчица.Порядок слов в немецком предложении отличается от порядка слов в русском.В немецком языке строго регламентируется место подлежащего и сказуемого, местоположение второстепенных членов предложения более свободно.Порядок слов в повествовательном предложении Stellung der Satzglieder / Satzstellung im AussagesatzПорядок слов в вопросительном предложении Stellung der Satzglieder / Satzstellung im FragesatzПорядок слов в побудительном предложении Порядок слов в повелительном предложении Stellung der Satzglieder / Satzstellung im Aufforderungssatz / ImperativПорядок слов в восклицательном предложении Stellung der Satzglieder / Satzstellung im AusrufesatzРамочная конструкция PrädikatsrahmenВынос за рамочную конструкцию AusklammerungМесто дополнений в главном и придаточном предложении Stellung der Objekte im Haupt- und NebensatzМесто обстоятельств в предложении Stellung der Adverbialbestimmungen im SatzРасположение в предложении дополнений и обстоятельств Stellung von Objekten und Adverbialbestimmungen im SatzСтруктура предложения с предложными дополнениями Satzstruktur mit PräpositionalobjektenМесто sich в главном предложении Stellung von „sich"" im HauptsatzМесто sich в придаточном предложении Stellung von „sich"" im NebensatzГрамматика немецкого языка по новым правилам орфографии и пунктуации > Структура главного предложения
См. также в других словарях:
Nebensatz — Nebensatz, 1) (Logik), Satz, welcher als besonderer unter einem allgemeinen stehend gedacht wird; 2) (Gramm. u. Mus.), s. Satz … Pierer's Universal-Lexikon
Nebensatz — нем. [нэ/бэнзатц] Nebenthema [нэ/бэнтэма] побочная партия … Словарь иностранных музыкальных терминов
Nebensatz — Nebensätze sind Teilsätze, die in einem übergeordneten Teilsatz, einem Matrixsatz, eingebunden sind und von ihm abhängen. Im Deutschen steht, im Gegensatz zum Hauptsatz, in einem Nebensatz die finite Verbform als sogenanntes Prädikat… … Deutsch Wikipedia
Nebensatz — der Nebensatz, ä e (Aufbaustufe) Satz, der dem Hauptsatz untergeordnet ist Synonym: Gliedsatz Beispiel: Normalerweise steht im Nebensatz das Prädikat am Schluss … Extremes Deutsch
Nebensatz — Ne|ben|satz 〈m. 1u; Gramm.〉 unselbstständiger, von einem Hauptsatz abhängiger Satz, der allein nicht sinnvoll bestehen kann; Ggs Hauptsatz; →a. Gliedsatz; → Lexikon der Sprachlehre * * * Ne|ben|satz, der: 1. (Sprachwiss.) untergeordneter Satz,… … Universal-Lexikon
Nebensatz — Ne̲·ben·satz der; ein Satz, der von einem anderen Satz abhängt und allein keinen Sinn ergibt ↔ Hauptsatz: In dem Satz ,,Ich ging zu Bett, weil ich müde war ist ,,weil ich müde war der Nebensatz … Langenscheidt Großwörterbuch Deutsch als Fremdsprache
Nebensatz, der — Der Nêbensatz, des es, plur. die sätze, ein jeder dem Hauptsatze nach oder untergeordneter Satz, eine aus dem Hauptsatze gemachte Abtheilung oder Zergliederung … Grammatisch-kritisches Wörterbuch der Hochdeutschen Mundart
Nebensatz — см. предложение, придаточный … Пятиязычный словарь лингвистических терминов
Nebensatz — Ne|ben|satz (Sprachwissenschaft) … Die deutsche Rechtschreibung
Nebenthema — Nebensatz нем. [нэ/бэнзатц] Nebenthema [нэ/бэнтэма] побочная партия … Словарь иностранных музыкальных терминов
Einteilung der Nebensätze — § 330. Die Nebensätze können von verschiedenen Standpunkten aus eingeteilt werden und zwar: 1) nach der Art ihrer Verbindung mit dem übergeordneten Satz, 2) nach ihrer Stellung im Satzgefüge, 3) nach ihrer syntaktischen Funktion (diese Einteilung … Deutsche Grammatik