-
1 muto
I mūto, āvī, ātum, āre [из *. movĭto от moveo ]1) отодвигать, удалять, оттеснять (aliquem finibus L; aliquid loco H); изгонять ( aliquem civitate C); пересаживать ( arbores V)m. locum, se m. или pass. mutari — уходить, удаляться, отходить ( aliquā re H)2) менять ( principem T); променять (bellum pace Sl; incerta pro certis Sl); сменять ( jumenta Cs)m. aliquid cum aliquā re C, Sl — обменять что-л. на что-л.m. aliquid aere Col — продавать что-л. за деньгиres inter se m. Sl — вести меновую торговлюmerces m. V — обменивать (продавать) товары, торговатьmutato nomine de te fabula narratur H — если заменить имя, то (окажется, что) в басне речь идёт о тебеm. locum (solum, terram) C, Sl, H, L etc. — переезжать, переселяться, преим. (тж. exsilio domos m. V) отправляться в изгнание3) разнообразить ( orationem C)4) сбрасывать ( personam PJ)m. vestimenta (vestem) Ter, Vr, L, C etc. — переодеваться, преим. надевать траур5) изменять, менять (leges C; colorem H, Q etc.)m. quadrata rotundis погов. H — заменять квадратное круглым, т. е. (постоянно) переделывать всё зановоcroceo m. vellera luto V — выкрасить шерсть в шафранно-жёлтый цветfidem m. Ter — нарушить клятву, не сдержать словаm. calores Prp — изменить прежней любви6) (тж. pass. mutari) превращаться, изменяться (fortuna mutatur Sl; mores mutaverunt L; odor nihil mutavit L)mutari in aliquid O — превращаться (переходить) во что-л.non mutat, si (etsi, quod, an)... Dig — ничего не меняется оттого, что...7) превращать, преображать (aliquem и aliquid in aliquid O, PM)faciem или vultum mutatus C etc. — переменившийся в лицеmutatus ab aliquo V — отличный от кого-л., не схожий с кем-л.m. aliquem ad misericordiam L — вызвать в ком-л. сострадание8) улучшать, исправлять (factum Ter; hoc incommodum potest mutari Cs)9) (тж. m. in pejus Q) ухудшатьm. figuram Pt — портитьсяres mutatae H — несчастье, бедаm. militiam Dig — быть смещённым на низшую (военную) должностьII mūto, ōnis m.LM, H membrum virile -
2 a
I 1. ā, ab, (преим. перед te) abs praep. cum abl.1) от, из окрестностей, изab urbe Cs, Sl etc. — от города, от городской чертыdistare ( или abesse Pl etc.) a loco Hirt, L — находиться на (каком-л.) расстоянии ( или отстоять) от (какого-л.) местаa pectore V — из глубины души, от (всего) сердцаad carcĕres a calce revocari погов. C — вернуться от конца к началу, т. е. начать жизнь сызнова2) с, у, со стороны, на, в, кGallia attingit flumen Rhenum ab Helvetiis Cs — Галлия достигает (простирается до) реки Рейна у гельветской границы (со стороны гельветов)a porta Cs — у ворот, но тж. Pl считая от воротa dextro cornū Cs etc. — на правом фланге (крыле)a septemtrionibus Cs — на севере, с северной стороныab omni parte H — со всех сторон, перен. во всех отношенияхCappadocia, quae patet a Syria C — Каппадокия, открытая (доступная) со стороны Сирииa puppi religatus C — привязанный к корме; ноa summo Cs — с вершины, сверху, тж. в верхней части2.1) вслед за, после2) от, сa puero (a pueris) Ter, C — с детстваab urbe condita C, L etc. — от основания Римаnondum quartus a victoria mensis (sc. erat) T — не прошло и четырёх месяцев со дня победыtuae litterae binae reddĭtae sunt tertio abs te die C — оба твои письма доставлены на третий день после их отправления (тобой)3.перед словом, обозначающим действующее лицо или причинуab aliquo interire C (cadere T, occidere O) — пасть от чьей-л. рукиanimus ab ignaviā corruptus Sl — характер, развращённый леньюlevior est plāga ab amico, quam a debitore погов. C — легче переносится удар от друга, чем от должникаtempus triste a malis O — время, омрачённое бедствиямиfacinus natum a cupiditate C — преступление, порождённое алчностью4.происхождение, побудительная причина: от, из, из-за, вследствиеnasci (oriri) ab aliquo C — происходить от кого-л.ab odio L — из ненавистиab irā L — в гневе, по злобе5.в смысле освобождения, удерживания или защиты от кого-л., чего-л.agere ab aliquo PJ — выступать (на суде) от чьего-л. лица, т. е. в защиту кого-л.6.в отношении (чего-л.), в смыслеab annis V, O — по годам, согласно возрастуab epistulis, тж. a manu servus Su — секретарь7. 8.от, у ( при глаголах со смыслом брать, получать, узнавать и т. п.)accipere epistulam ab aliquo C — получать от кого-л. письмоcognoscere (audire) aliquid ab aliquo Cs — узнать (услышать) что-л. у (от) кого-л.9. 10.для обозначения различия, несходстваquantum mutatus ab illo (Hectore) V — как он стал непохож на того Гектораnon (haud) ab re esse Pl, L etc. — быть небесполезным (целесообразным)11.heros ab Achille secundus H — (Эант), второй после Ахилла геройII ā! = ah! III ā-, ab, abs-1) отделения, отсечения ( ab-rumpo)3) удаления (ab-sum, ab-sisto)4) отклонения, отказа ( ab-judico)IV a- = ad- -
3 convello
con-vello, velli (convulsi, Sen. Q. N. 2, 6, 4), vulsum (volsum), 3, v. a.I.To draw violently hither and thither something that is firm or quiet (esp. a tree, house, and the like); hence, to tear up, wrest from its position, to tear loose or away, to separate from, pull or pluck up (freq. and class.).A.Lit.1.In gen.(α).Without designation of place from which, etc.:(β).cum praecides caveto ne librum convellas,
Cato, R. R. 40, 2:saxa turris hostium, quibus fundamenta continebantur,
Caes. B. C. 2, 11; cf. Hirt. B. G. 8, 26 fin.;and, fundamenta,
Lucr. 4, 506:cum gradus Castoris convellisti ac removisti,
Cic. Dom. 21, 54:aesculum,
Verg. G. 2, 294:convellere repagula, effringere valvas,
Cic. Verr. 2, 4, 43, § 94:limina tectorum,
Verg. A. 2, 507; Luc. 3, 528:artus,
Lucr. 3, 344;so of the rack: omnia (membra) laniata, omnes partes convulsae sunt,
Sen. Contr. 2, 13, 5:convolsis laceratisque membris,
id. ib. § 6; cf.armos,
to wrench, dislocate, Col. 6, 16, 1:teneros fetus,
i. e. to produce abortion, Ov. Am. 2, 14, 5.—With designation of place from or out of which, etc.:(γ).simulacrum Cereris e sacrario convellendum auferendumque curavit,
Cic. Verr. 2, 5, 72, § 187; cf. id. ib. §186: me ex nostris hortulis,
id. Leg. 1, 21, 55:viridem silvam ab humo,
Verg. A. 3, 24:funem ab terrā,
id. G. 1, 457:(turrim) convellimus altis sedibus,
id. A. 2, 464:robora suā terrā,
Ov. M. 7, 204:Roma prope convulsa sedibus suis,
Cic. Pis. 22, 52:domus convulsa sedibus suis,
Plin. Ep. 9, 19, 8:aspera undique nisu,
Val. Fl. 5, 159.—Absol.:2.haeserunt radice pedes. Convellere pugnat,
Ov. M. 9, 351.—Milit. t. t.: signa, to pluck up the standards from the ground, to decamp (rare), Cic. Div. 1, 35, 77; Liv. 22, 3, 12; cf.b.vexilla,
Tac. A. 1, 20.—Medic. t. t.: convulsus ( - volsus), a, um, suffering from wrenching of a limb, Plin. 25, 8, 54, § 98; cf. id. 20, 5, 18, § 36; 20, 17, 69, § 178; or from convulsions, spasmodic, convulsive:B.latus,
Suet. Tib. 72:fauces,
Quint. 11, 3, 20.—Trop., to cause to totter, to shake, to destroy, overthrow, bring to naught (syn.: labefacto, commoveo, commuto, infirmo;II.esp. freq. in Cic.): est boni consulis, cum cuncta auxilia rei publicae labefactari convellique videat, ferre opëm patriae,
Cic. Rab. Perd. 1, 3;so with labefactare: cogitationem,
id. Fam. 5, 13, 2 Manut.; cf. id. Clu. 2, 6:rei publicae statum,
id. Pis. 2, 4:ea quae non possint commoveri,
id. de Or. 2, 51, 205:haec si tenemus, quae mihi quidem non videntur posse convelli,
id. Div. 1, 51, 117:judicia, stipulationes, etc. (with infirmare),
id. Caecin. 18, 51:convellere et commutare instituta omnium,
id. Verr. 2, 3, 6, § 15:acta Dolabellae,
id. Phil. 2, 33, 83:rem publicam judicio aliquo,
id. Brut. 30, 115:gratiam Caesaris,
Hirt. B. G. 8, 50:vires aegri,
Cels. 3, 4, 14; cf. id. ib. §11: fidem legionum promissis,
Tac. H. 4, 30 fin.:caede Messalinae convulsa principis domus,
id. A. 12, 1; cf. id. ib. 12, 65;4, 40: Tiberius vi dominationis convulsus ( = abalienatus ab honestate) et mutatus,
id. ib. 6, 48:fata,
Ov. H. 16, 41:secutae sunt duae (epistulae), quae me convellerunt de pristino statu, jam tamen labantem,
Cic. Att. 8, 15, 2.—To tear or rend to pieces, to cleave, dismember, shatter, break (perh. first in the poets of the Aug. per.).A.Lit.:B.dapes avido dente,
Ov. M. 11, 123: glaebam vomere, * Cat. 64, 40:dehiscit Convolsum remis rostrisque tridentibus aequor,
Verg. A. 5, 143; 8, 690:loca vi quondam et vastā convolsa ruinā,
id. ib. 3, 414:septem (naves) convolsae undis Euroque supersunt,
shattered, id. ib. 1, 383; cf. Luc. 3, 528:convulsi laniatique centuriones,
Tac. A. 1, 32:domum,
id. ib. 6, 40.—Trop.1.Of words, to mutilate, mispronounce:2.magno cursu verba convellere,
Sen. Ep. 40, 2.—To afflict, torture:verbis convellere pectus,
Ov. H. 17, 111. -
4 convolsus
con-vello, velli (convulsi, Sen. Q. N. 2, 6, 4), vulsum (volsum), 3, v. a.I.To draw violently hither and thither something that is firm or quiet (esp. a tree, house, and the like); hence, to tear up, wrest from its position, to tear loose or away, to separate from, pull or pluck up (freq. and class.).A.Lit.1.In gen.(α).Without designation of place from which, etc.:(β).cum praecides caveto ne librum convellas,
Cato, R. R. 40, 2:saxa turris hostium, quibus fundamenta continebantur,
Caes. B. C. 2, 11; cf. Hirt. B. G. 8, 26 fin.;and, fundamenta,
Lucr. 4, 506:cum gradus Castoris convellisti ac removisti,
Cic. Dom. 21, 54:aesculum,
Verg. G. 2, 294:convellere repagula, effringere valvas,
Cic. Verr. 2, 4, 43, § 94:limina tectorum,
Verg. A. 2, 507; Luc. 3, 528:artus,
Lucr. 3, 344;so of the rack: omnia (membra) laniata, omnes partes convulsae sunt,
Sen. Contr. 2, 13, 5:convolsis laceratisque membris,
id. ib. § 6; cf.armos,
to wrench, dislocate, Col. 6, 16, 1:teneros fetus,
i. e. to produce abortion, Ov. Am. 2, 14, 5.—With designation of place from or out of which, etc.:(γ).simulacrum Cereris e sacrario convellendum auferendumque curavit,
Cic. Verr. 2, 5, 72, § 187; cf. id. ib. §186: me ex nostris hortulis,
id. Leg. 1, 21, 55:viridem silvam ab humo,
Verg. A. 3, 24:funem ab terrā,
id. G. 1, 457:(turrim) convellimus altis sedibus,
id. A. 2, 464:robora suā terrā,
Ov. M. 7, 204:Roma prope convulsa sedibus suis,
Cic. Pis. 22, 52:domus convulsa sedibus suis,
Plin. Ep. 9, 19, 8:aspera undique nisu,
Val. Fl. 5, 159.—Absol.:2.haeserunt radice pedes. Convellere pugnat,
Ov. M. 9, 351.—Milit. t. t.: signa, to pluck up the standards from the ground, to decamp (rare), Cic. Div. 1, 35, 77; Liv. 22, 3, 12; cf.b.vexilla,
Tac. A. 1, 20.—Medic. t. t.: convulsus ( - volsus), a, um, suffering from wrenching of a limb, Plin. 25, 8, 54, § 98; cf. id. 20, 5, 18, § 36; 20, 17, 69, § 178; or from convulsions, spasmodic, convulsive:B.latus,
Suet. Tib. 72:fauces,
Quint. 11, 3, 20.—Trop., to cause to totter, to shake, to destroy, overthrow, bring to naught (syn.: labefacto, commoveo, commuto, infirmo;II.esp. freq. in Cic.): est boni consulis, cum cuncta auxilia rei publicae labefactari convellique videat, ferre opëm patriae,
Cic. Rab. Perd. 1, 3;so with labefactare: cogitationem,
id. Fam. 5, 13, 2 Manut.; cf. id. Clu. 2, 6:rei publicae statum,
id. Pis. 2, 4:ea quae non possint commoveri,
id. de Or. 2, 51, 205:haec si tenemus, quae mihi quidem non videntur posse convelli,
id. Div. 1, 51, 117:judicia, stipulationes, etc. (with infirmare),
id. Caecin. 18, 51:convellere et commutare instituta omnium,
id. Verr. 2, 3, 6, § 15:acta Dolabellae,
id. Phil. 2, 33, 83:rem publicam judicio aliquo,
id. Brut. 30, 115:gratiam Caesaris,
Hirt. B. G. 8, 50:vires aegri,
Cels. 3, 4, 14; cf. id. ib. §11: fidem legionum promissis,
Tac. H. 4, 30 fin.:caede Messalinae convulsa principis domus,
id. A. 12, 1; cf. id. ib. 12, 65;4, 40: Tiberius vi dominationis convulsus ( = abalienatus ab honestate) et mutatus,
id. ib. 6, 48:fata,
Ov. H. 16, 41:secutae sunt duae (epistulae), quae me convellerunt de pristino statu, jam tamen labantem,
Cic. Att. 8, 15, 2.—To tear or rend to pieces, to cleave, dismember, shatter, break (perh. first in the poets of the Aug. per.).A.Lit.:B.dapes avido dente,
Ov. M. 11, 123: glaebam vomere, * Cat. 64, 40:dehiscit Convolsum remis rostrisque tridentibus aequor,
Verg. A. 5, 143; 8, 690:loca vi quondam et vastā convolsa ruinā,
id. ib. 3, 414:septem (naves) convolsae undis Euroque supersunt,
shattered, id. ib. 1, 383; cf. Luc. 3, 528:convulsi laniatique centuriones,
Tac. A. 1, 32:domum,
id. ib. 6, 40.—Trop.1.Of words, to mutilate, mispronounce:2.magno cursu verba convellere,
Sen. Ep. 40, 2.—To afflict, torture:verbis convellere pectus,
Ov. H. 17, 111.
См. также в других словарях:
changer — Changer, Commutare, Demutare, Immutare. Changer quelque chose avec aucun, Mutare aliquid cum aliquo. Changer et innover, Nouare, Innouare. Changer et muer, Emutare. Changer et tourner en autre nature ou couleur, Mutare. Changer les clefs,… … Thresor de la langue françoyse