Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

mūnis

  • 1 munis

    mūnis, e [ munus ]
    любезный, услужливый, обходительный LM, Pl

    Латинско-русский словарь > munis

  • 2 munis

    mūnis, e (munus), gefällig, dienstfertig, Plaut. merc. 105. Vgl. Paul. ex Fest. 143, 6.

    lateinisch-deutsches > munis

  • 3 munis

    mūnis, e (munus), gefällig, dienstfertig, Plaut. merc. 105. Vgl. Paul. ex Fest. 143, 6.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > munis

  • 4 munis

    mūnis, e, adj. [cf. munus], ready to be of service or to oblige, obliging (ante-class.):

    dico ejus pro meritis gratum me et munem fore,

    Plaut. Merc. prol. 105: munifici munesque viri, Lucil. ap. Non. 23, 15; cf.: munem [p. 1177] significare... officiosum: unde e contrario immunis dicitur, qui nullo fungitur officio, Paul. ex Fest. p. 143 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > munis

  • 5 Munis

    подлежащий пошлине (1. 4 § 1. 1. 8 § 1 D. 39, 4).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > Munis

  • 6 immunis

    im-mūnis (alte Schreibart immoenis, zB. Plaut. trin. 24. Acc. tr. 364 R2), e (in u. munis, zu munus, munia), I) frei von Leistungen: 1) für den Staat: a) frei von Abgaben, abgabenfrei, steuerfrei, geschoßfrei, civis, Plaut.: cives apud Iugurtham immunes, Sall.: ager, Cic.: mit Genet., portoriorum, Liv. 38, 44, 4: m. ab u. Abl., immunes ab omni opere, Suet. Claud. 25, 3. – b) von Ausbesserung der Wege, Cic. Font. § 17. – c) von Kriegsdiensten, dienstfrei, m. Abl., immunis militiā, Liv. – m. Genet., immunes militarium operum, Liv.: ceterorum immunes, nisi propulsandi hostis, Tac. – 2) für Privatzwecke: a) frei von Leistungen, mit Genet., bos curvi imm. aratri, Ov.: imm. operum, Ov.: absol., tellus imm., Ov. – b) frei von Beiträgen, nichts beitragend, bei einem gemeinschaftlichen Mahle (ἀσυμβολος), fucus, Verg.: non ego te meis immunem meditor tingere poculis, Hor.: ne omnino, ut dicitur, immunes et asymboli veniremus, Gell. – dah. geschenklos, ohne Geschenke, Hor. ep. 1, 14, 33. – II) übtr.: A) nicht dienstfertig, Plaut. u. Cic. Vgl. Klotz u. Seyffert Cic. de amic. 50. – meton., immoene est facinus, ein undankbares Geschäft, m. folg. Infin., Plaut. trin. 24. – B) frei, unberührt, rein von etw., m. Genet., boni, mali, caedis, Ov.: delictorum paternorum, Vell.: animus vitiorum imm., Sen. – m. Abl., calamitate, vitiis, Vell. – m. ab u. Abl., domus imm. ab omnibus arbitris, ungestört von usw., Vell.: terrarum pars immunis a periculo, Sen.: dentes imm. a dolore, Plin.: ut ab ea plaga immunes faceret Hebraeos, Lact.: nec potest esse immunis a sanguine, qui voluit effundi, Lact. – absol., manus, die reine Hand, Hor.: occasio, freie, ungehinderte, Vell.: immune caelum est, noch unberührt, Sen. poët.: natura locorum iussit, ut immunes (unverletzt, unbeschädigt) mixti serpentibus essent, Lucan.: u. so immunis rediit, Solin. – / Abl. Sing. auch immune, in der Amtsbezeichnung ex immune, Corp. inscr. Lat. 8, 2618. col. b lin. 7 u. 12 u. col. c lin. 2.

    lateinisch-deutsches > immunis

  • 7 munia

    mūnia, ium, n. (munis, e; archaist. moenia, s. Paul. ex Fest. 151, 6), die Leistungen, die jmdm. obliegen, die Pflichten, Geschäfte, das Tagewerk, sua tolerare moenia, seinen Pflichten genügen, Plaut.: candidatorum, Cic.: munia belli pacisque facere, Liv.: munia consulatus obire, Tac.: munia vitae servare, Hor. – / Genet. munium, Tert. de coron. mil. 11; ungew. muniorum, Corp. inscr. Lat. 6, 1793: Dat. munibus, archaist. moenibus, Claud. laud. Stil. 3, 76, später muniis, Amm. 31, 2, 20. Serv. Verg. Aen. 12, 559. Salv. de gub. dei 5, 8, 43. Cod. Iust. 8, 10, 8 u.a.: munis, Corp. inscr. Lat. 6, 1725.

    lateinisch-deutsches > munia

  • 8 praefigo

    praefigo, ĕre, fixi, fixum - tr. - [st2]1 [-] planter, ficher, attacher au bout ou en avant. [st2]2 [-] boucher, obstruer, fermer. [st2]3 [-] percer, transpercer.    - praefixus, a, um: muni à l’extrémité.    - cuspidibus (asseres) praefixi, Caes. BC. 2, 2, 2: (pieux) munis de pointes de lance à l’extrémité.    - statque latus praefixa veru et canit eventus quos dea magna monet, Tib. 1, 6, 49: (la prêtresse) se tient debout, [transpercée quant au flanc par un trait] = le flanc transpercé d'un trait, et annonce les événements que la grande déesse lui révèle.
    * * *
    praefigo, ĕre, fixi, fixum - tr. - [st2]1 [-] planter, ficher, attacher au bout ou en avant. [st2]2 [-] boucher, obstruer, fermer. [st2]3 [-] percer, transpercer.    - praefixus, a, um: muni à l’extrémité.    - cuspidibus (asseres) praefixi, Caes. BC. 2, 2, 2: (pieux) munis de pointes de lance à l’extrémité.    - statque latus praefixa veru et canit eventus quos dea magna monet, Tib. 1, 6, 49: (la prêtresse) se tient debout, [transpercée quant au flanc par un trait] = le flanc transpercé d'un trait, et annonce les événements que la grande déesse lui révèle.
    * * *
        Praefigo, praefigis, pen. prod. praefixi, praefixum, praefigere. Plin. Ficher au devant.
    \
        Capita in hastis praefigere. Virgil. Ficher au bout.

    Dictionarium latinogallicum > praefigo

  • 9 immunis

    im-mūnis (alte Schreibart immoenis, zB. Plaut. trin. 24. Acc. tr. 364 R2), e (in u. munis, zu munus, munia), I) frei von Leistungen: 1) für den Staat: a) frei von Abgaben, abgabenfrei, steuerfrei, geschoßfrei, civis, Plaut.: cives apud Iugurtham immunes, Sall.: ager, Cic.: mit Genet., portoriorum, Liv. 38, 44, 4: m. ab u. Abl., immunes ab omni opere, Suet. Claud. 25, 3. – b) von Ausbesserung der Wege, Cic. Font. § 17. – c) von Kriegsdiensten, dienstfrei, m. Abl., immunis militiā, Liv. – m. Genet., immunes militarium operum, Liv.: ceterorum immunes, nisi propulsandi hostis, Tac. – 2) für Privatzwecke: a) frei von Leistungen, mit Genet., bos curvi imm. aratri, Ov.: imm. operum, Ov.: absol., tellus imm., Ov. – b) frei von Beiträgen, nichts beitragend, bei einem gemeinschaftlichen Mahle (ἀσυμβολος), fucus, Verg.: non ego te meis immunem meditor tingere poculis, Hor.: ne omnino, ut dicitur, immunes et asymboli veniremus, Gell. – dah. geschenklos, ohne Geschenke, Hor. ep. 1, 14, 33. – II) übtr.: A) nicht dienstfertig, Plaut. u. Cic. Vgl. Klotz u. Seyffert Cic. de amic. 50. – meton., immoene est facinus, ein undankbares Geschäft, m. folg. Infin., Plaut. trin. 24. – B) frei, unberührt, rein von etw., m. Genet., boni, mali, caedis, Ov.: delictorum paternorum, Vell.: animus vitiorum imm., Sen. – m. Abl., calamitate, vitiis, Vell. –
    ————
    m. ab u. Abl., domus imm. ab omnibus arbitris, ungestört von usw., Vell.: terrarum pars immunis a periculo, Sen.: dentes imm. a dolore, Plin.: ut ab ea plaga immunes faceret Hebraeos, Lact.: nec potest esse immunis a sanguine, qui voluit effundi, Lact. – absol., manus, die reine Hand, Hor.: occasio, freie, ungehinderte, Vell.: immune caelum est, noch unberührt, Sen. poët.: natura locorum iussit, ut immunes (unverletzt, unbeschädigt) mixti serpentibus essent, Lucan.: u. so immunis rediit, Solin. – Abl. Sing. auch immune, in der Amtsbezeichnung ex immune, Corp. inscr. Lat. 8, 2618. col. b lin. 7 u. 12 u. col. c lin. 2.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > immunis

  • 10 munia

    mūnia, ium, n. (munis, e; archaist. moenia, s. Paul. ex Fest. 151, 6), die Leistungen, die jmdm. obliegen, die Pflichten, Geschäfte, das Tagewerk, sua tolerare moenia, seinen Pflichten genügen, Plaut.: candidatorum, Cic.: munia belli pacisque facere, Liv.: munia consulatus obire, Tac.: munia vitae servare, Hor. – Genet. munium, Tert. de coron. mil. 11; ungew. muniorum, Corp. inscr. Lat. 6, 1793: Dat. munibus, archaist. moenibus, Claud. laud. Stil. 3, 76, später muniis, Amm. 31, 2, 20. Serv. Verg. Aen. 12, 559. Salv. de gub. dei 5, 8, 43. Cod. Iust. 8, 10, 8 u.a.: munis, Corp. inscr. Lat. 6, 1725.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > munia

  • 11 coctilis

    e [ coquo ]
    laterculus c. QC, PMобожжённый кирпич

    Латинско-русский словарь > coctilis

  • 12 immunis

    im-mūnis (арх. immoenis), e [ in + munia ]
    1) свободный от повинностей, освобождённый от податей, от налогов (ager, civitas C)
    i. (ab) aliqua re Su или rei alicujus L, T — свободный от чего-л. (bos i. aratri, i. omnium rerum O)
    2) поэт. непринуждаемый
    i. omnia dabat tellus Oземля давала всё без всякого принуждения (т. е. без обработки)
    3) не принимающий участия, непричастный (urbs i. tanti belli V; manus i. tantae caedis O)
    4) неприкосновенный, незатронутый ( vitiorum Sen и vitiis — abl. VP)
    5) невредимый (i. rediit Sol)
    6) незапятнанный, чистый (manus i. H)
    7) ничего не дающий, бесполезный ( fucus V)
    9) неблагодарный, непроизводительный ( facĭnus Pl)

    Латинско-русский словарь > immunis

  • 13 immoenis

    immoenis, s. im-mūnis.

    lateinisch-deutsches > immoenis

  • 14 munio

    mūnĭo (arch. moenio), īre, ĭi (īvi), ītum - tr. - [st2]1 [-] construire (un mur), élever des fortifications. [st2]2 [-] enceindre, entourer d'une muraille. [st2]3 [-] fortifier, munir, protéger, préserver, affermir, défendre, couvrir. [st2]4 [-] bâtir, frayer, ouvrir (route, accès).    - munire arcem: construire une citadelle.    - idoneus ad muniendum, Nep.: propre au travail des fortifications.    - munire castra, Caes.: fortifier un camp.    - Alpibus Italiam munierat ante natura, Cic.: les Alpes étaient déjà le rempart naturel de l'Italie.    - hunc locum munio, Cic.: ici je prends mes précautions.    - munio me ad haec tempora, Cic.: je m'endurcis contre les malheurs de notre époque.    - alicui accusandi viam munire, Cic.: ouvrir à qqn la voie de l'accusation.    - magna moenis moenia, Plaut. Mil. 2.2.73: tu dresses de puissantes batteries.
    * * *
    mūnĭo (arch. moenio), īre, ĭi (īvi), ītum - tr. - [st2]1 [-] construire (un mur), élever des fortifications. [st2]2 [-] enceindre, entourer d'une muraille. [st2]3 [-] fortifier, munir, protéger, préserver, affermir, défendre, couvrir. [st2]4 [-] bâtir, frayer, ouvrir (route, accès).    - munire arcem: construire une citadelle.    - idoneus ad muniendum, Nep.: propre au travail des fortifications.    - munire castra, Caes.: fortifier un camp.    - Alpibus Italiam munierat ante natura, Cic.: les Alpes étaient déjà le rempart naturel de l'Italie.    - hunc locum munio, Cic.: ici je prends mes précautions.    - munio me ad haec tempora, Cic.: je m'endurcis contre les malheurs de notre époque.    - alicui accusandi viam munire, Cic.: ouvrir à qqn la voie de l'accusation.    - magna moenis moenia, Plaut. Mil. 2.2.73: tu dresses de puissantes batteries.
    * * *
        Munio, munis, muniui, munitum, pe. pro. munire. Plaut. Fortifier, Munir, Garnir, Sortir, ou Assortir de toutes choses necessaires.
    \
        Munire a frigore. Colum. Garnir contre le froid.
    \
        Hortum ab incursu hominum pecudumque munire. Columella. L'enclorre de hayes que le bestail n'y entre.
    \
        Ad hoc nefarium facinus aditum sibi aliis sceleribus ante muniuit. Cic. Se feit voye.
    \
        Castra munire. Caes. Fortifier.
    \
        Viam munire. Cic. Accoustrer un chemin, tellement qu'on y puisse passer, Paver.
    \
        Munire viam, per translationem. Quintil. Faire une voye et chemin.

    Dictionarium latinogallicum > munio

  • 15 adfectus (affectus)

    [st1]1 [-] adfectus, a, um: part.-adj. de adficio.    - compar. Quint. 12, 10, 45; superl. Vell. 2, 84, 1. a - pourvu de, doté de.    - lictores adfecti virgis, Plaut. As. 575: licteurs munis de verges.    - beneficio adfectus, Cic. Verr. 3, 42: objet d'une faveur.    - vitiis adfectus, Cic. Mur. 13 ; pourvu de vices.    - virtutibus adfectus, Cic. Planc. 80: doté de vertus.    - optuma valetudine adfectus, Cic. Tusc. 4, 81: pourvu d'une excellente santé.    - affectus simili figurā, Lucr.: doué de la même figure. b - mis dans tel ou tel état, disposé.    - oculus probe adfectus ad suum munus fungendum, Cic. Tusc. 3, 15: oeil convenablement disposé pour remplir ses fonctions.    - quomodo caelo adfecto quodque animal oriatur, Cic. Div. 2, 98: [considérer] quel est l'état particulier du ciel quand naît chaque être vivant.    - ut eodem modo erga amicum adfecti simus quo erga nosmet ipsos, Cic. Lae. 56: que nous soyons disposés à l'égard de l'ami comme à l'égard de nous-mêmes (avoir les mêmes sentiments pour...).    - manus recte affecta, Cic.: main en bon état.    - eodem modo affectus erga... Cic.: animé des mêmes sentiments pour... c - mal disposé, atteint, affecté, affaibli.    - aetate adfectus, Cic. Cat. 2, 20: atteint par l'âge.    - senectute adfectus, Cic. de Or. 3, 68: atteint par la vieillesse.    - summa difficultate rei frumentariae adfecto exercitu, Caes. BG. 7, 17, 3: l'armée étant incommodée par suite de l'extrême difficulté du ravitaillement.    - quem Neapoli adfectum graviter videram, Cic. Att. 14, 17, 2: [L. Caesar] que j'avais vu à Naples gravement malade.    - in corpore adfecto vigebat vis animi, Liv. 9, 3, 5: dans un corps épuisé restait vivace la force de la pensée.    - adfectae jam imperii opes, Tac. H. 2, 69: les finances impériales déjà entamées.    - (Sicilia) sic adfecta visa est ut, Cic. Verr. 3, 47: (la Sicile) m'apparut en aussi mauvais état que...    - tributum ex adfecta re familiari pendere, Liv. 5, 10, 9: prendre sur son patrimoine ruiné pour payer le tribut.    - corpora affecta tabe, Liv.: corps atteint par la contagion.    - animi affecti, Liv.: esprits abattus.    - res affectae, Liv.: affaires désespérées.    - affecta fides, Tac.: crédit ébranlé.    - inopiā affectissimi, Vell.: épuisés par les privations. d - près de sa fin, dans un état avancé.    - aetate adfecta, Cic. Verr. 4, 95: d'un âge à son déclin, d'un âge avancé.    - bellum adfectum et paene confectum, Cic. Prov. 19: guerre déjà avancée et presque achevée.    - affectā prope aestate, Cic.: presque sur la fin de l'été.    - affectus senectute, Cic.: accablé par la vieillesse. [st1]2 [-] adfectŭs, ūs, m.: a - état (de l'âme), disposition (de l'âme).    - adfectus animi, Cic.: disposition de l'âme. b - état physique, disposition du corps, affection, maladie, indisposition.    - supersunt alii corporis adfectus, Cels. 3: il reste encore d'autres maladies. c - sentiment, émotion; désir violent, passion.    - nec ignoro ceteros adfectus vix occultari, libidinem metumque et audaciam dare sui signa, Sen. Ir. 1: je sais que les sentiments se déguisent avec peine: l'incontinence, la peur, la témérité ont leurs indices.    - dubiis adfectibus errat, Ov. M. 8, 473: elle flotte entre deux sentiments incertains.    - nec immerito mihi videris hunc praecipue affectum pertimuisse, Sen. Ir. 1: et ce n'est pas sans raison que tu me donnes l'impression d'avoir redouté surtout cette passion.    - ejus (= perorationis) duplex ratio est, posita aut in rebus aut in adfectibus, Quint. 6: cette péroraison présente deux aspects suivant qu'elle repose sur les faits ou qu'elle s'adresse aux passions.    - muta animalia humanis adfectibus carent, Sen. Ir. 1: les animaux muets sont étrangers aux passions de l'homme.    - ne quo affectu perrumperetur, Tac. An. 3: (impénétrable) au point de fermer son âme à toutes les impressions. d - affection, tendresse, amour.    - affectum parentis exhibere, Plin. Ep.: témoigner l'affection d'un père. e - volonté.    - affectu carent, Dig.: ils sont privés de volonté.

    Dictionarium latinogallicum > adfectus (affectus)

  • 16 auctorĭtās

    auctorĭtās, ātis, f. [st1]1 [-] accomplissement, production, invention.    - auctoritatis facti comprobatores, Cic. Inv. 1: ceux qui approuvent l'accomplissement du fait.    - quod si exquiratur usque ab stirpe auctoritas (rumoris), Plaut. Trin.: si on remontait à la source du bruit.    - fulmen auctoritatis, Sen.: foudre qui suit le fait accompli. [st1]2 [-] exemple, précédent, modèle.    - valuit auctoritas, Cic. Tusc. 2: l'exemple fit son effet.    - auctoritatem alicui dare (praescribere), Cic.: donner à qqn un exemple.    - aliorum auctoritati parere, Cic. Leg. 1: se conformer à l'usage, se conformer aux précédents.    - publicorum aedificiorum auctoritates, Vitr.: édifices publics offerts comme modèles (comme types). [st1]3 [-] garantie (pécuniaire ou morale), caution, responsabilité.    - auctoritatem promittere, Sen.: se donner pour caution.    - auctoritatem rei defugere, Cic.: décliner la responsabilité de qqch. [st1]4 [-] créance, crédibilité, validité d'un témoignage; au plur. hommes ou choses qui font autorité, actes qui font foi, titres authentiques, documents authentiques.    - justitia satis habet auctoritatis, Cic. Off. 2: la justice inspire assez de confiance.    - auferre testibus auctoritatem, Quint.: discréditer des témoins.    - repetere auctoritatem ab ultimis, Cic.: remonter aux plus anciens témoignages.    - auctoritates contemnere, Cic. Nat. 3: dédaigner les autorités (les noms qui font autorité).    - auctoritates principum conjurationis, Cic. Sull. 13: les noms des chefs de la conspiration.    - legationes cum publicis auctoritatibus, Cic. Verr. 1: députations munies de pièces authentiques. [st1]5 [-] opinion, conseil, avis; approbation, consentement.    - suam auctoritatem defendere, Cic.: défendre son opinion.    - eorum auctoritate, Cic.: d'après leurs conseils.    - ejus mihi vivit auctoritas, Cic. Att. 10: il me semble encore entendre ses recommandations. [st1]6 [-] volonté, commandement; sentence, décret.    - legio auctoritatem Caesaris persecuta est, Cic. Phil.: la légion se rangea sous les ordres de César.    - verba servire hominum auctoritatibus, Cic.:... que les mots sont assujettis aux intentions des hommes.    - senatūs auctoritas, Cic.: décret du sénat, sénatus-consulte.    - auctoritas populi, Cic.: décision du peuple.    - auctoritas censoria, Cic.: blâme infligé par les censeurs.    - ex auctoritate, Caes.: au nom de l'Etat, en vertu d'un mandat public. [st1]7 [-] pouvoir de faire, puissance légale, autorité, initiative. - non deest rei publicae consilium neque auctoritas hujus ordinis; nos, nos, dico aperte, consules desumus, Cic. Cat. 1, 2 ni la clairvoyance ni l'énergie n'ont manqué à la république et au sénat que voici; c'est nous, je le dis ouvertement, c'est nous, consuls, qui avons manqué à la république.    - auctoritas legum dandarum, Cic. Verr. 2: pouvoir de donner des lois.    - legatos cum auctoritate mittere, Cic.: envoyer des ambassadeurs munis des pleins pouvoirs.    - auctoritas consulum: puissance consulaire. [st1]8 [-] autorité morale, ascendant, considération, crédit (d'une personne); importance, poids, valeur, prix (d'une chose).    - auctoritatem habere (tenere): être estimé, avoir l'estime.    - auctoritatem afferre (facere): donner de la considération.    - auctoritate magis quam imperio regere loca, Liv.: gouverner un pays par son ascendant plutôt que par une autorité réelle.    - bos in pecuaria maxima debet esse auctoritate, Varr. R. R. 2, 5: le boeuf doit compter pour beaucoup.    - auctoritas praecipua lupo (pisci), Plin. 9, 17, 28, 61: le loup marin fut le plus estimé des poissons. [st1]9 [-] droit de propriété, droit de revendication, droit d'éviction.    - adversus hostem aeterna auctoritas, Tab.: contre un étranger le droit est imprescriptible.

    Dictionarium latinogallicum > auctorĭtās

  • 17 munificius

    см. munis.

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > munificius

  • 18 communis

    com-mūnis ( comoinis, S. C. de Bacch.), e, adj. [con and root mu-, to bind; Sanscr. mav-; cf.: immunis, munus, moenia], that is common to several or to all, common, general, universal, public (opp. proprius, that belongs to one:

    quod commune cum alio est, desinet esse proprium,

    Quint. 7, 3, 24; cf. id. 2, 4, 40; 7, 1, 28; 8, 5, 6; 10, 1, 16; 12, 10, 42; 12, 3, 7; v. also the foll.; freq. in all periods and every species of composition); constr. with cum, dat., inter se, or absol.
    I.
    Prop.:

    vetus verbum hoc quidem est: Communia esse amicorum inter se omnia,

    Ter. Ad. 5, 3, 18:

    vinea vulpibus et hominibus,

    Varr. R. R. 1, 8, 5:

    sepulcrum Asiae Europaeque Troja,

    Cat. 68, 89:

    is fit ei cum Roscio communis,

    Cic. Rosc. Com. 10, 27; cf.:

    alterum nobis cum dis, alterum cum beluis commune est,

    Sall. C. 1, 2; Nep. Timol. 1, 4.—Esp. freq. in the formula aliquid cum aliquo commune habere:

    vetustas habet aliquid commune cum multis, amor non habet,

    Cic. Fam. 11, 27, 2:

    cum rerum naturā... quid habere potest commune... gallinaceum fel,

    id. Div. 2, 12, 29:

    controversia. quae communes minime cum aliis quaestiones habet,

    Quint. 5, 10, 110:

    illum... nihil vobiscum commune habentem,

    Sen. Const. 15, 2:

    sciat, se nihil mecum habere commune,

    id. Ben. 7, 12, 2:

    omnia cum amico communia habebit, qui multa cum homine,

    id. Ep. 48, 3; 74, 17; id. Q. N. 2, 37, 2: nec habet (pecudum natura) quidquam commune cum caelo, Lact. de Ira Dei, 7, 4; 8, 3; App. de Deo Socr. 13; Varr. R. R. 3, 2, 9; Sen. Contr. 1, 1, 25, B:

    vitium commune omnium est,

    Ter. Ad. 5, 8, 30; cf. Cic. Sen. 11, 35; Lucr. 5, 260; 3, 326; 5, 555:

    communis imperii (i. e. Romani) fines,

    Cic. Balb. 5, 13; cf.

    libertas,

    id. Sest. 1, 1:

    salus,

    id. ib. 6, 15:

    utilitas,

    Nep. Alcib. 4, 6:

    mors,

    natural, Eutr. 7, 8:

    verba,

    i. e. prose, Claud. Epig. 81, 3:

    jus gentium,

    Nep. Them. 7, 4 et saep.: vitae ignarus, ignorant of life, i. e. of the customs of society, Cic. Phil. 2, 4, 7; cf.:

    sensu caret,

    of a sense of propriety, Hor. S. 1, 3, 66 Heind.; cf.:

    sit in beneficio sensus communis,

    Sen. Ben. 1, 12, 3; id. Ep. 5, 4; 105, 3; Quint. 1, 2, 20; cf.

    also: communium litterarum et politioris humanitatis expers,

    Cic. de Or. 2, 17, 72:

    communis locus, euphem.,

    the lower world, Plaut. Cas. prol. 19; and for a brothel, Sen. Contr. 1, 2, p. 83 Bip.—In plur.:

    loca,

    public places, Cic. Verr. 2, 2, 46, § 112; id. Fam. 13, 11, 1;

    but loci, in philos. lang.,

    a commonplace, common topic, id. de Or. 3, 27, 106; id. Or. 36, 126; Quint. 2, 1, 9; 2, 1, 11; 5, 1, 3; 5, 12, 15; v. locus.—
    B.
    Subst.: commūne, is, n., that which is common.
    1.
    In gen., plur.:

    ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,

    Cic. Off. 1, 7, 20:

    paucis ostendi gemis et communia laudas,

    publicity, Hor. Ep. 1, 20, 4; Ov. M. 13, 271.—In sing.:

    de communi aliquid consequi,

    Dig. 17, 2, 52; so Paul. Sent. 1, 18, § 3:

    jus communi dividundo,

    Cic. Fam. 7, 12, 2; cf. Gai Inst. 4, 42; Dig. 2, 1, 11, § 2 al.—
    2.
    Esp. = to koinon, a community, state: commune Latium, Cinc. ap. Fest. p. 241, 18 Müll.:

    Commune Milyadum,

    Cic. Verr. 2, 1, 38, § 95:

    Siciliae,

    id. ib. 2, 2, 46, § 114; 2, 2, 59, § 145;

    2, 2, 63, § 154: gentis Pelasgae,

    Ov. M. 12, 7; cf.:

    communis Graecia,

    id. ib. 13, 199; and: res communis = respublica, Sisenn. ap. Non. p. 522, 17.—
    b.
    In commune.
    (α).
    For common use, for all, for a common object, end, advantage, etc.:

    metuere,

    Plaut. As. 2, 2, 20:

    consulere,

    Ter. And. 3, 3, 16; Tac. A. 12, 5:

    conferre,

    Cic. Quint. 3, 12; id. Inv. 2, 3, 8:

    vocare honores,

    i. e. to bestow equally upon patricians and plebeians, Liv. 6, 40, 18:

    profutura,

    Quint. 6, 1, 7:

    laborare (apes),

    id. 5, 11, 24.—Rarely in communi:

    ponere libertatem,

    Tac. A. 13, 27.—
    (β).
    In general, generally (in post-Aug. prose):

    de jure omni disputandum,

    Quint. 7, 1, 49; Plin. 17, 1, 1, § 9; Tac. G. 27; 38; 40 al.—
    (γ).
    Halves! Sen. Ep. 119, 1; Phaedr. 5, 7, 3.—
    II.
    Trop.
    A.
    That represents the common sentiment, democratic:

    qui in bello... suo et certorum hominum consilio uteretur, eum magis communem censemus in victoriā futurum fuisse, etc.,

    Cic. Fam. 4, 9, 2.—
    B.
    Of manners, accessible, familiar, courteous, condescending, affable (kindr. in sense with comis; hence in MSS. very freq. interchanged with it;

    v. comis): simplicem et communem et consentientem eligi (amicum) par est,

    Cic. Lael. 18, 65; so id. Fam. 4, 9, 2:

    communis infimis, par principibus,

    Nep. Att. 3, 1; so Eutr. 8, 5; cf. communitas.— Comp., Suet. Claud. 21 dub. (al. comior).— Sup., Suet. Vesp. 22 dub. (al. comissimus).—
    C.
    T. t.
    1.
    In rhet.:

    commune exordium, quod nihilo minus in hanc quam in contrariam partem causae potest convenire,

    equally appropriate to either side of a cause, Cic. Inv. 1, 18, 26; cf. Quint. 4, 1, 71; Auct. Her. 1, 7, 11; Cic. de Or. 2, 78, 319.—
    2.
    In gram.: verbum, a common verb, i. e. one that has both an active and passive signification, Gell. 15, 13, 1; Prisc. p. 787 P.: syllaba = anceps, i. e. either long or short, Don. p. 1389 P.; Charis. p. 3 ib.; Diom. p. 423 ib.:

    genus,

    of both masculine and feminine gender, Charis. p. 126 ib. et saep.— Hence, Advv.
    1.
    Class. form commū-nĭter, together, in common, jointly, generally (very freq.), Varr. R. R. 2, 10; Cic. Off. 3, 20, 80; id. Rosc. Am. 37, 108; id. N. D. 2, 48, 123; Nep. Pelop. 2, 2; Hor. Ep. 1, 2, 13; Ov. M. 6, 262.—Opp. proprie, Quint. 9, 1, 23;

    opp. separatim,

    Cic. Fam. 13, 12, 1; cf. id. Arch. 12, 32.—
    * Comp., Diom. p. 480 P.—
    2.
    commūnĭtus: deos colere, Varr. ap. Non. p. 510, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > communis

  • 19 comoinis

    com-mūnis ( comoinis, S. C. de Bacch.), e, adj. [con and root mu-, to bind; Sanscr. mav-; cf.: immunis, munus, moenia], that is common to several or to all, common, general, universal, public (opp. proprius, that belongs to one:

    quod commune cum alio est, desinet esse proprium,

    Quint. 7, 3, 24; cf. id. 2, 4, 40; 7, 1, 28; 8, 5, 6; 10, 1, 16; 12, 10, 42; 12, 3, 7; v. also the foll.; freq. in all periods and every species of composition); constr. with cum, dat., inter se, or absol.
    I.
    Prop.:

    vetus verbum hoc quidem est: Communia esse amicorum inter se omnia,

    Ter. Ad. 5, 3, 18:

    vinea vulpibus et hominibus,

    Varr. R. R. 1, 8, 5:

    sepulcrum Asiae Europaeque Troja,

    Cat. 68, 89:

    is fit ei cum Roscio communis,

    Cic. Rosc. Com. 10, 27; cf.:

    alterum nobis cum dis, alterum cum beluis commune est,

    Sall. C. 1, 2; Nep. Timol. 1, 4.—Esp. freq. in the formula aliquid cum aliquo commune habere:

    vetustas habet aliquid commune cum multis, amor non habet,

    Cic. Fam. 11, 27, 2:

    cum rerum naturā... quid habere potest commune... gallinaceum fel,

    id. Div. 2, 12, 29:

    controversia. quae communes minime cum aliis quaestiones habet,

    Quint. 5, 10, 110:

    illum... nihil vobiscum commune habentem,

    Sen. Const. 15, 2:

    sciat, se nihil mecum habere commune,

    id. Ben. 7, 12, 2:

    omnia cum amico communia habebit, qui multa cum homine,

    id. Ep. 48, 3; 74, 17; id. Q. N. 2, 37, 2: nec habet (pecudum natura) quidquam commune cum caelo, Lact. de Ira Dei, 7, 4; 8, 3; App. de Deo Socr. 13; Varr. R. R. 3, 2, 9; Sen. Contr. 1, 1, 25, B:

    vitium commune omnium est,

    Ter. Ad. 5, 8, 30; cf. Cic. Sen. 11, 35; Lucr. 5, 260; 3, 326; 5, 555:

    communis imperii (i. e. Romani) fines,

    Cic. Balb. 5, 13; cf.

    libertas,

    id. Sest. 1, 1:

    salus,

    id. ib. 6, 15:

    utilitas,

    Nep. Alcib. 4, 6:

    mors,

    natural, Eutr. 7, 8:

    verba,

    i. e. prose, Claud. Epig. 81, 3:

    jus gentium,

    Nep. Them. 7, 4 et saep.: vitae ignarus, ignorant of life, i. e. of the customs of society, Cic. Phil. 2, 4, 7; cf.:

    sensu caret,

    of a sense of propriety, Hor. S. 1, 3, 66 Heind.; cf.:

    sit in beneficio sensus communis,

    Sen. Ben. 1, 12, 3; id. Ep. 5, 4; 105, 3; Quint. 1, 2, 20; cf.

    also: communium litterarum et politioris humanitatis expers,

    Cic. de Or. 2, 17, 72:

    communis locus, euphem.,

    the lower world, Plaut. Cas. prol. 19; and for a brothel, Sen. Contr. 1, 2, p. 83 Bip.—In plur.:

    loca,

    public places, Cic. Verr. 2, 2, 46, § 112; id. Fam. 13, 11, 1;

    but loci, in philos. lang.,

    a commonplace, common topic, id. de Or. 3, 27, 106; id. Or. 36, 126; Quint. 2, 1, 9; 2, 1, 11; 5, 1, 3; 5, 12, 15; v. locus.—
    B.
    Subst.: commūne, is, n., that which is common.
    1.
    In gen., plur.:

    ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,

    Cic. Off. 1, 7, 20:

    paucis ostendi gemis et communia laudas,

    publicity, Hor. Ep. 1, 20, 4; Ov. M. 13, 271.—In sing.:

    de communi aliquid consequi,

    Dig. 17, 2, 52; so Paul. Sent. 1, 18, § 3:

    jus communi dividundo,

    Cic. Fam. 7, 12, 2; cf. Gai Inst. 4, 42; Dig. 2, 1, 11, § 2 al.—
    2.
    Esp. = to koinon, a community, state: commune Latium, Cinc. ap. Fest. p. 241, 18 Müll.:

    Commune Milyadum,

    Cic. Verr. 2, 1, 38, § 95:

    Siciliae,

    id. ib. 2, 2, 46, § 114; 2, 2, 59, § 145;

    2, 2, 63, § 154: gentis Pelasgae,

    Ov. M. 12, 7; cf.:

    communis Graecia,

    id. ib. 13, 199; and: res communis = respublica, Sisenn. ap. Non. p. 522, 17.—
    b.
    In commune.
    (α).
    For common use, for all, for a common object, end, advantage, etc.:

    metuere,

    Plaut. As. 2, 2, 20:

    consulere,

    Ter. And. 3, 3, 16; Tac. A. 12, 5:

    conferre,

    Cic. Quint. 3, 12; id. Inv. 2, 3, 8:

    vocare honores,

    i. e. to bestow equally upon patricians and plebeians, Liv. 6, 40, 18:

    profutura,

    Quint. 6, 1, 7:

    laborare (apes),

    id. 5, 11, 24.—Rarely in communi:

    ponere libertatem,

    Tac. A. 13, 27.—
    (β).
    In general, generally (in post-Aug. prose):

    de jure omni disputandum,

    Quint. 7, 1, 49; Plin. 17, 1, 1, § 9; Tac. G. 27; 38; 40 al.—
    (γ).
    Halves! Sen. Ep. 119, 1; Phaedr. 5, 7, 3.—
    II.
    Trop.
    A.
    That represents the common sentiment, democratic:

    qui in bello... suo et certorum hominum consilio uteretur, eum magis communem censemus in victoriā futurum fuisse, etc.,

    Cic. Fam. 4, 9, 2.—
    B.
    Of manners, accessible, familiar, courteous, condescending, affable (kindr. in sense with comis; hence in MSS. very freq. interchanged with it;

    v. comis): simplicem et communem et consentientem eligi (amicum) par est,

    Cic. Lael. 18, 65; so id. Fam. 4, 9, 2:

    communis infimis, par principibus,

    Nep. Att. 3, 1; so Eutr. 8, 5; cf. communitas.— Comp., Suet. Claud. 21 dub. (al. comior).— Sup., Suet. Vesp. 22 dub. (al. comissimus).—
    C.
    T. t.
    1.
    In rhet.:

    commune exordium, quod nihilo minus in hanc quam in contrariam partem causae potest convenire,

    equally appropriate to either side of a cause, Cic. Inv. 1, 18, 26; cf. Quint. 4, 1, 71; Auct. Her. 1, 7, 11; Cic. de Or. 2, 78, 319.—
    2.
    In gram.: verbum, a common verb, i. e. one that has both an active and passive signification, Gell. 15, 13, 1; Prisc. p. 787 P.: syllaba = anceps, i. e. either long or short, Don. p. 1389 P.; Charis. p. 3 ib.; Diom. p. 423 ib.:

    genus,

    of both masculine and feminine gender, Charis. p. 126 ib. et saep.— Hence, Advv.
    1.
    Class. form commū-nĭter, together, in common, jointly, generally (very freq.), Varr. R. R. 2, 10; Cic. Off. 3, 20, 80; id. Rosc. Am. 37, 108; id. N. D. 2, 48, 123; Nep. Pelop. 2, 2; Hor. Ep. 1, 2, 13; Ov. M. 6, 262.—Opp. proprie, Quint. 9, 1, 23;

    opp. separatim,

    Cic. Fam. 13, 12, 1; cf. id. Arch. 12, 32.—
    * Comp., Diom. p. 480 P.—
    2.
    commūnĭtus: deos colere, Varr. ap. Non. p. 510, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > comoinis

  • 20 munus

    mūnus (old orthogr. moenus;

    moenera militiaï,

    Lucr. 1, 29), ĕris, n. [root mu-; cf.: moenia, munis, munia, etc.], a service, office, post, employment, function, duty (class.; syn.: officium, ministerium, honos).
    I.
    Lit.: munus significat officium, cum dicitur quis munere fungi. Item donum quod officii causā datur, Paul. ex Fest. p. 140 Müll. (cf. infra):

    munus curare,

    to discharge an office, Plaut. Truc. 2, 4, 76:

    octo munus hominum fungi,

    id. Men. 1, 4, 5:

    administrare,

    Ter. Ad. 5, 1, 2:

    munus atque officium,

    Cic. Font. 7, 15:

    rei publicae,

    a public office, id. de Or. 1, 45, 199:

    belli,

    Liv. 24, 35:

    de jure respondendi sustinere,

    Cic. Brut. 30, 113:

    rei publicae explere,

    id. Prov. Cons. 14, 35:

    vigiliarum obire,

    to perform, Liv. 3, 6:

    officii,

    the performance of a duty, Cic. Sen. 11, 35:

    tuum est hoc munus, tuae partes: a te hoc civitas exspectat,

    duty, office, obligation, id. Fam. 11, 5, 3:

    principum est resistere levitati multitudinis,

    id. Mil. 8, 22:

    vitae,

    id. Sen. 11, 35:

    senectutis,

    id. Leg. 1, 3, 10.—
    B.
    Esp., = onus, a duty, burden, tribute:

    cum hoc munus imponebatur tam grave civitati,

    Cic. Verr. 2, 5, 20, § 51:

    id quoque munus leve atque commune Mamertinis remisisti,

    id. ib. 2, 5, 21, §

    52: dum ne quis eorum munere vacaret,

    Liv. 25, 7, 4:

    non enim detractionem eam munerum militiae, sed apertam defectionem esse,

    id. 27, 9, 9.—
    II.
    Transf.
    A.
    A work:

    majorum vigiliarum munus, Cic. Par. prooem.: solitudinis,

    a work, book, written in solitude, id. Off. 3, 1, 4.—
    B.
    A service, favor: huc ire licet atque illuc munere ditium dominorum, Sall. Orat. Licin.; Cic. Fam. 10, 11, 1.—
    2.
    In partic., the last service, office to the dead, i. e. burial: pro hominis dignitate amplo munere extulit, Nep. Eum. 4, 4 (dub.;

    al. funere): suprema,

    Verg. A. 11, 25:

    supremum mortis,

    Cat. 101, 3:

    debita,

    Val. Fl. 3, 313:

    fungi inani Munere,

    Verg. A. 6, 885:

    cineri haec mittite nostro Munera,

    id. ib. 4, 624.—
    C.
    A present, gift (syn.:

    donum, praemium): bonum datum deorum concessu atque munere,

    Cic. Univ. 14:

    mittere alicui,

    id. Verr. 2, 4, 27, § 62:

    mittere aliquid alicui munere,

    to send one something as a present, Plin. 37, 5, 19, § 74 (al. muneri):

    quasi totam regionem muneri accepissent,

    had received as a present, Tac. A. 14, 31:

    aliquem munere donare,

    to present one with a gift, Verg. A. 5, 282:

    dare muneri aliquid alicui,

    to give one something as a present, Nep. Thras. 4, 2:

    munera Liberi,

    i. e. wine, Hor. C. 4, 15, 26:

    terrae,

    id. ib. 2, 14, 10:

    Cereris,

    bread, Ov. M. 10, 74; cf.:

    gratae post munus aristae,

    Juv. 14, 183:

    quem munere palpat Carus,

    i. e. a bribe, id. 1, 35.—
    2.
    In partic.
    a.
    A public show, spectacle, entertainment, exhibition, esp. a show of gladiators, which was given to the people by the magistrates, and generally by the ædiles, as an expression of gratitude for the honorable office to which they had been elected (cf.:

    ludus, spectaculum): erat munus Scipionis, dignum et eo ipso et illo Q. Metello, cui dabatur,

    Cic. Sest. 58, 124:

    munus magnificum dare,

    id. Q. Fr. 3, 8, 6:

    praebere,

    id. Sull. 19, 54:

    functus est aedilicio maximo munere,

    i. e. gave a splendid exhibition, id. Off. 2, 16, 55:

    edere,

    Suet. Tit. 7:

    venationes, quae vocantur munera,

    Lact. 6, 20:

    munera nunc edunt,

    Juv. 3, 36; 4, 18.—
    b.
    A public building for the use of the people, erected at the expense of an individual:

    Pompeii munera,

    the theatre, Vell. 2, 130, 1:

    aut ubi muneribus nati sua munera mater Addidit (i. e. theatro Marcelli porticum Octaviam),

    Ov. A. A. 1, 69.—
    c.
    Transf., of the structure of the universe:

    effector vel moderator tanti operis et muneris,

    Cic. Tusc. 1, 28, 70.

    Lewis & Short latin dictionary > munus

См. также в других словарях:

  • Munis — Munis, indische Heilige, welche sich einem beschaulichen Leben widmen …   Pierer's Universal-Lexikon

  • munis — <ər.> 1. sif. Hər kəslə mehriban olan; ünsiyyətli, mehriban; istiqanlı. Munis adam. – <Xədicə> olduqca xoşsöhbət, . . genişqəlbli, munis və mehriban bir qız idi. S. H.. Könüllər yolçusu, o munis gözəl; Min ürək fəth edir hər keçən… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • Munis — Grandizo Munis Grandizo Munis (1912 1989) est un des fondateurs de la section espagnole de l’opposition de Gauche en 1930. Puis il fonde la section espagnole de la IVe Internationale en 1936. Le groupe est connu par son organe La Voz Leninista.… …   Wikipédia en Français

  • munis — sf., Ar. mūnis 1) Alışılan, alışılmış, yabancı olmayan 2) Cana yakın, uysal, sevimli Ağlamaktan renkleri silinmiş zannolunan küçük munis gözleriyle bakıyordu. O. S. Orhon 3) mec. Uygun Bu fikir birdenbire bana o kadar munis, yapılabilmesi o kadar …   Çağatay Osmanlı Sözlük

  • munis — See municipal bond * * * munis mu‧nis [ˈmjuːniz] noun [plural] FINANCE an informal name for municipal bond S: • We think it s a smart idea to buy munis right now …   Financial and business terms

  • Munis, S. (1) — 1S. Munis (1. Aug. al. 6. Febr. et 18. Dec.). Dieser Heilige, Bruder des hl. Mel (vgl. diesen), war der Stifter der Kirche von Forguey (Fornagia) in Longford ums J. 486. Er ist auf diesen Tag zugleich mit dem hl. Riocus im Mart. von Salisbury… …   Vollständiges Heiligen-Lexikon

  • Munis, S. (2) — 2S. Munis (18. Dec.), Bischof in Irland. S. S. Muinis …   Vollständiges Heiligen-Lexikon

  • Munis Tekinalp — (* 1883 in Serres; † 1961 in Nizza) war ein türkischer Publizist jüdischer Herkunft und einer der führenden Köpfe der panturkistischen Strömung zu Anfang des 20. Jahrhunderts. Er wurde als Moiz Kohen (dt. Moses Cohen) geboren. Später ließ er… …   Deutsch Wikipedia

  • munis — 1 p.s. Prés., 2 p.s. Prés., 1 p.s. Pas., 2 p.s. Pas., Part. pas. m.p. munir …   French Morphology and Phonetics

  • munis — (A.) [ ﺲﻥﻮﻡ ] cana yakın, alışılmış …   Osmanli Türkçesİ sözlüğü

  • munis — ə. 1) ünsiyyət edən, əlaqə saxlayan; 2) insandan qaçmayan; istiqanlı; 3) ələ öyrədilmiş; əhliləşdirilmiş (heyvan haqqında). Munisi can can kimi yaxın olan, can qədər sevimli …   Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»