Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

jūris-dictĭo

  • 1 jurisdictio

    jūris-dictĭo, ōnis (in tmesi:

    jurisque dictio,

    Liv. 41, 9; and separately: juris dictio), f. [2. jus-dictio], administration of justice, jurisdiction.
    I.
    Lit.:

    jurisdictionem confeceram,

    Cic. Fam. 2, 13, 3: absolvere, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 12, 1.—
    II.
    Transf.
    A.
    Legal authority, jurisdiction, power:

    ut sub vestrum jus, jurisdictionem, potestatem urbes subjungeretis,

    Cic. Agr. 2, 36:

    libera,

    Suet. Calig. 16:

    praetorum,

    Gai. Inst. 1, 6.—
    B.
    In gen., authority, control:

    quae ruant urbes, quae oriantur, jurisdictio mea est,

    it is mine to determine, Sen. Clem. 1, 1, 2; a place where justice was administered, an assize town (post-Aug.):

    mediterraneae jurisdictiones,

    Plin. 5, 28, 29, § 105.

    Lewis & Short latin dictionary > jurisdictio

  • 2 venalis

    I vēnālis, e [ venus I \]
    1) продаваемый, продажный (horti C; possessiones C; merces H)
    res v. T, Ptтовар
    pueri venales C — рабы, выставленные на продажу
    aliquid venale habere C — выставлять что-л. на продажу
    2) продажный, готовый на подкуп, подкупной (scriptor C; juris dictio C)
    v. pretio L (in mercedem CJ) или v. ad munus Prpпродающийся за дары (взятки)
    II vēnālis, is m.

    Латинско-русский словарь > venalis

  • 3 Caesari venales

    vēnālis, e, adj. [2. venus], of or belonging to selling, to be sold, for sale, purchasable.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    aedes,

    Plaut. Most. 3, 2, 67:

    aedis venalis hasce inscribit litteris,

    id. Trin. 1, 2, 131:

    horti,

    Cic. Off. 3, 14, 58:

    venales ac proscriptae possessiones,

    id. Agr. 3, 4, 15:

    cibus uno asse,

    Plin. 19, 4, 19, § 54:

    ut ne opera quidem pistoria proponi venalia sinerent,

    Suet. Tib. 34:

    essedum,

    id. Claud. 16:

    cibumque coctum venalem proponi vetuit,

    Val. Max. 2, 7, 2:

    vox,

    i. e. of a public crier, Cic. Quint. 3, 13:

    otium non gemmis venale,

    Hor. C. 2, 16, 7:

    postremo dixisse (Jugurtham), Urbem venalem et mature perituram, si emptorem invenerit,

    Sall. J. 35, 10:

    ubi non sit, quo deferri possit venale, non expediat colere (hortos),

    Varr. R. R. 1, 16, 3:

    familia,

    i. e. a gang of slaves for sale, Quint. 7, 2, 26.—
    B.
    In partic.: vēnālis, is, m., a young slave offered for sale, Plaut. Aul. 3, 3, 4; id. Rud. 4, 3, 35; id. Trin. 2, 2, 51 al.; Cic. Verr. 2, 5, 56, § 146; Sen. Ben. 4, 13, 3; id. Ep. 80, 8; Hor. S. 1, 1, 47; Plin. 35, 17, 57, § 199; cf. Quint. 8, 2, 8.—Hence, Caesărī vēnāles (or as one word, Caesărĭvēnāles), ium, m., a name given to the inhabitants of Castulo, in Spain, Plin. 3, 3, 4, § 25.—
    II.
    Transf., that can be bought by bribes or presents, venal:

    quae ipse semper habuit venalia, fidem, jus jurandum, veritatem, officium, religionem,

    Cic. Verr. 2, 3, 62, § 144:

    fidem cum proposuisses venalem in provinciā,

    id. ib. 2, 2, 32, §

    78: juris dictio,

    id. ib. 2, 2, 48, §

    119: multitudo pretio,

    Liv. 35, 50, 4:

    amicae ad munus,

    Prop. 2, 16 (3, 8), 21:

    cena,

    Mart. 3, 60, 1:

    animae,

    Sil. 15, 500:

    amici,

    Lampr. Alex. Sev. 28.

    Lewis & Short latin dictionary > Caesari venales

  • 4 Caesarivenales

    vēnālis, e, adj. [2. venus], of or belonging to selling, to be sold, for sale, purchasable.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    aedes,

    Plaut. Most. 3, 2, 67:

    aedis venalis hasce inscribit litteris,

    id. Trin. 1, 2, 131:

    horti,

    Cic. Off. 3, 14, 58:

    venales ac proscriptae possessiones,

    id. Agr. 3, 4, 15:

    cibus uno asse,

    Plin. 19, 4, 19, § 54:

    ut ne opera quidem pistoria proponi venalia sinerent,

    Suet. Tib. 34:

    essedum,

    id. Claud. 16:

    cibumque coctum venalem proponi vetuit,

    Val. Max. 2, 7, 2:

    vox,

    i. e. of a public crier, Cic. Quint. 3, 13:

    otium non gemmis venale,

    Hor. C. 2, 16, 7:

    postremo dixisse (Jugurtham), Urbem venalem et mature perituram, si emptorem invenerit,

    Sall. J. 35, 10:

    ubi non sit, quo deferri possit venale, non expediat colere (hortos),

    Varr. R. R. 1, 16, 3:

    familia,

    i. e. a gang of slaves for sale, Quint. 7, 2, 26.—
    B.
    In partic.: vēnālis, is, m., a young slave offered for sale, Plaut. Aul. 3, 3, 4; id. Rud. 4, 3, 35; id. Trin. 2, 2, 51 al.; Cic. Verr. 2, 5, 56, § 146; Sen. Ben. 4, 13, 3; id. Ep. 80, 8; Hor. S. 1, 1, 47; Plin. 35, 17, 57, § 199; cf. Quint. 8, 2, 8.—Hence, Caesărī vēnāles (or as one word, Caesărĭvēnāles), ium, m., a name given to the inhabitants of Castulo, in Spain, Plin. 3, 3, 4, § 25.—
    II.
    Transf., that can be bought by bribes or presents, venal:

    quae ipse semper habuit venalia, fidem, jus jurandum, veritatem, officium, religionem,

    Cic. Verr. 2, 3, 62, § 144:

    fidem cum proposuisses venalem in provinciā,

    id. ib. 2, 2, 32, §

    78: juris dictio,

    id. ib. 2, 2, 48, §

    119: multitudo pretio,

    Liv. 35, 50, 4:

    amicae ad munus,

    Prop. 2, 16 (3, 8), 21:

    cena,

    Mart. 3, 60, 1:

    animae,

    Sil. 15, 500:

    amici,

    Lampr. Alex. Sev. 28.

    Lewis & Short latin dictionary > Caesarivenales

  • 5 venalis

    vēnālis, e, adj. [2. venus], of or belonging to selling, to be sold, for sale, purchasable.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    aedes,

    Plaut. Most. 3, 2, 67:

    aedis venalis hasce inscribit litteris,

    id. Trin. 1, 2, 131:

    horti,

    Cic. Off. 3, 14, 58:

    venales ac proscriptae possessiones,

    id. Agr. 3, 4, 15:

    cibus uno asse,

    Plin. 19, 4, 19, § 54:

    ut ne opera quidem pistoria proponi venalia sinerent,

    Suet. Tib. 34:

    essedum,

    id. Claud. 16:

    cibumque coctum venalem proponi vetuit,

    Val. Max. 2, 7, 2:

    vox,

    i. e. of a public crier, Cic. Quint. 3, 13:

    otium non gemmis venale,

    Hor. C. 2, 16, 7:

    postremo dixisse (Jugurtham), Urbem venalem et mature perituram, si emptorem invenerit,

    Sall. J. 35, 10:

    ubi non sit, quo deferri possit venale, non expediat colere (hortos),

    Varr. R. R. 1, 16, 3:

    familia,

    i. e. a gang of slaves for sale, Quint. 7, 2, 26.—
    B.
    In partic.: vēnālis, is, m., a young slave offered for sale, Plaut. Aul. 3, 3, 4; id. Rud. 4, 3, 35; id. Trin. 2, 2, 51 al.; Cic. Verr. 2, 5, 56, § 146; Sen. Ben. 4, 13, 3; id. Ep. 80, 8; Hor. S. 1, 1, 47; Plin. 35, 17, 57, § 199; cf. Quint. 8, 2, 8.—Hence, Caesărī vēnāles (or as one word, Caesărĭvēnāles), ium, m., a name given to the inhabitants of Castulo, in Spain, Plin. 3, 3, 4, § 25.—
    II.
    Transf., that can be bought by bribes or presents, venal:

    quae ipse semper habuit venalia, fidem, jus jurandum, veritatem, officium, religionem,

    Cic. Verr. 2, 3, 62, § 144:

    fidem cum proposuisses venalem in provinciā,

    id. ib. 2, 2, 32, §

    78: juris dictio,

    id. ib. 2, 2, 48, §

    119: multitudo pretio,

    Liv. 35, 50, 4:

    amicae ad munus,

    Prop. 2, 16 (3, 8), 21:

    cena,

    Mart. 3, 60, 1:

    animae,

    Sil. 15, 500:

    amici,

    Lampr. Alex. Sev. 28.

    Lewis & Short latin dictionary > venalis

  • 6 dico

    1.
    dĭco, āvi, ātum, 1 (dixe for dixisse, Val. Ant. ap. Arn. 5, 1; DICASSIT dixerit, Paul. ex Fest. p. 75, 15; rather = dicaverit), v. a. [orig. the same word with 2. dīco; cf. the meaning of abdĭco and abdīco, of indĭco and indīco, dedĭco, no. II. A. al., Corss. Ausspr. 1, 380].
    I.
    To proclaim, make known. So perh. only in the foll. passage: pugnam, Lucil. ap. Non. 287, 30.—Far more freq.,
    II.
    Relig. t. t., to dedicate, consecrate, devote any thing to a deity or to a deified person (for syn. cf.: dedico, consecro, inauguro).
    A.
    Prop.: et me dicabo atque animam devotabo hostibus, Att. ap. Non. 98, 12:

    donum tibi (sc. Jovi) dicatum atque promissum,

    Cic. Verr. 2, 5, 72; cf.:

    ara condita atque dicata,

    Liv. 1, 7 (for which aram condidit dedicavitque, id. 28, 46 fin.); so,

    aram,

    id. 1, 7; 1, 20:

    capitolium, templum Jovis O. M.,

    id. 22, 38 fin.:

    templa,

    Ov. F. 1, 610:

    delubrum ex manubiis,

    Plin. 7, 26, 27, § 97:

    lychnuchum Apollini,

    id. 34, 3, 8, § 14:

    statuas Olympiae,

    id. 34, 4, 9, § 16:

    vehiculum,

    Tac. G. 40:

    carmen Veneri,

    Plin. 37, 10, 66, § 178; cf. Suet. Ner. 10 fin. et saep.:

    cygni Apollini dicati,

    Cic. Tusc. 1, 30, 73.—
    2.
    With a personal object, to consecrate, to deify (cf. dedico, no. II. A. b.):

    Janus geminus a Numa dicatus,

    Plin. 34, 7, 16, § 34:

    inter numina dicatus Augustus,

    Tac. A. 1, 59.—
    B.
    Transf., beyond the relig. sphere.
    1.
    To give up, set apart, appropriate a thing to any one: recita;

    aurium operam tibi dico,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 72; so,

    operam,

    id. Ps. 1, 5, 147; Ter. Ph. 1, 2, 12:

    hunc totum diem tibi,

    Cic. Leg. 2, 3, 7:

    tuum studium meae laudi,

    id. Fam. 2, 6, 4:

    genus (orationis) epidicticum gymnasiis et palaestrae,

    id. Or. 13, 42:

    librum Maecenati,

    Plin. 19, 10, 57, § 177; cf.:

    librum laudibus ptisanae,

    id. 18, 7, 15, § 75 al.:

    (Deïopeam) conubio jungam stabili propriamque dicabo,

    Verg. A. 1, 73; cf. the same verse, ib. 4, 126:

    se Crasso,

    Cic. de Or. 3, 3, 11; cf.: se Remis in clientelam, * Caes. B. G. 6, 12, 7:

    se alii civitati,

    to become a free denizen of it, Cic. Balb. 11, 28;

    for which: se in aliam civitatem,

    id. ib. 12 fin.
    * 2.
    (I. q. dedico, no. II. A.) To consecrate a thing by using it for the first time:

    nova signa novamque aquilam,

    Tac. H. 5, 16.— Hence, dĭcātus, a, um, P. a. (acc. to no. II.), devoted, consecrated, dedicated:

    loca Christo dedicatissima, August. Civ. Dei, 3, 31: CONSTANTINO AETERNO AVGVSTO ARRIVS DIOTIMVS... N. M. Q. (i. e. numini majestatique) EIVS DICATISSIMVS,

    Inscr. Orell. 1083.
    2.
    dīco, xi, ctum, 3 ( praes. DEICO, Inscr. Orell. 4848; imp. usu. dic; cf. duc, fac, fer, from duco, etc., DEICVNTO, and perf. DEIXSERINT, P. C. de Therm. ib. 3673; imp. dice, Naev. ap. Fest. p. 298, 29 Müll.; Plaut. Capt. 2, 2, 109; id. Bac. 4, 4, 65; id. Merc. 1, 2, 47 al.; cf. Quint. 1, 6, 21; fut. dicem = dicam, Cato ap. Quint. 1, 7, 23; cf. Paul. ex Fest. p. 72, 6 Müll.—Another form of the future is dicebo, Novius ap. Non. 507 (Com. v. 8 Rib.). — Perf. sync.:

    dixti,

    Plaut. As. 4, 2, 14; id. Trin. 2, 4, 155; id. Mil. 2, 4, 12 et saep.; Ter. And. 3, 1, 1; 3, 2, 38; id. Heaut. 2, 3, 100 et saep.; Cic. Fin. 2, 3, 10; id. N. D. 3, 9, 23; id. Caecin. 29, 82; acc. to Quint. 9, 3, 22.— Perf. subj.:

    dixis,

    Plaut. Capt. 1, 2, 46; Caecil. ap. Gell. 7, 17 fin.:

    dixem = dixissem,

    Plaut. Pseud. 1, 5, 84; inf. dixe = dix isse, Plaut. Fragm. ap. Non. 105, 23; Varr. ib. 451, 16; Arn. init.; Aus. Sept. Sap. de Cleob. 8; inf. praes. pass. dicier, Ter. Eun. 4, 4, 32; Vatin. in Cic. Fam. 5, 9 al.), v. a. [root DIC = DEIK in deiknumi; lit., to show; cf. dikê, and Lat. dicis, ju-dex, dicio], to say, tell, mention, relate, affirm, declare, state; to mean, intend (for syn. cf.: for, loquor, verba facio, dicto, dictito, oro, inquam, aio, fabulor, concionor, pronuntio, praedico, recito, declamo, affirmo, assevero, contendo; also, nomino, voco, alloquor, designo, nuncupo; also, decerno, jubeo, statuo, etc.; cf. also, nego.—The person addressed is usually put in dat., v. the foll.: dicere ad aliquem, in eccl. Lat., stands for the Gr. eipein pros tina, Vulg. Luc. 2, 34 al.; cf. infra I. B. 2. g).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    Amphitruonis socium nae me esse volui dicere,

    Plaut. Am. 1, 1, 228:

    advenisse familiarem dicito,

    id. ib. 1, 1, 197:

    haec uti sunt facta ero dicam,

    id. ib. 1, 1, 304; cf. ib. 2, 1, 23:

    signi dic quid est?

    id. ib. 1, 1, 265:

    si dixero mendacium,

    id. ib. 1, 1, 43; cf.

    opp. vera dico,

    id. ib. 1, 1, 238 al.:

    quo facto aut dicto adest opus,

    id. ib. 1, 1, 15; cf.:

    dictu opus est,

    Ter. Heaut. 5, 1, 68:

    nihil est dictu facilius,

    id. Phorm. 2, 1, 70:

    turpe dictu,

    id. Ad. 2, 4, 11:

    indignis si male dicitur, bene dictum id esse dico,

    Plaut. Curc. 4, 2, 27:

    ille, quem dixi,

    whom I have mentioned, named, Cic. de Or. 3, 12, 45 et saep.: vel dicam = vel potius, or rather:

    stuporem hominis vel dicam pecudis attendite,

    Cic. Phil. 2, 12, 30; cf.:

    mihi placebat Pomponius maxime vel dicam minime displicebat,

    id. Brut. 57, 207; so id. ib. 70, 246; id. Fam. 4, 7, 3 al.—
    b.
    Dicitur, dicebatur, dictum est, impers. with acc. and inf., it is said, related, maintained, etc.; or, they say, affirm, etc.: de hoc (sc. Diodoro) Verri dicitur, habere eum, etc., it is reported to Verres that, etc., Cic. Verr. 2, 4, 18:

    non sine causa dicitur, ad ea referri omnes nostras cogitationes,

    id. Fin. 3, 18, 60; so,

    dicitur,

    Nep. Paus. 5, 3; Quint. 5, 7, 33; 7, 2, 44; Ov. F. 4, 508:

    Titum multo apud patrem sermone orasse dicebatur, ne, etc.,

    Tac. H. 4, 52; so,

    dicebatur,

    id. A. 1, 10:

    in hac habitasse platea dictum'st Chrysidem,

    Ter. And. 4, 5, 1:

    dictum est,

    Caes. B. G. 1, 1, 5; Liv. 38, 56; Quint. 6, 1, 27:

    ut pulsis hostibus dici posset, eos, etc.,

    Caes. B. G. 1, 46, 3. Cf. also: hoc, illud dicitur, with acc. and inf., Cic. Fin. 5, 24, 72; id. de Or. 1, 33, 150; Quint. 4, 2, 91; 11, 3, 177 al. —Esp. in histt. in reference to what has been previously related:

    ut supra dictum est,

    Sall. J. 96, 1:

    sicut ante dictum est,

    Nep. Dion. 9, 5; cf. Curt. 3, 7, 7; 5, 1, 11; 8, 6, 2 et saep.—
    c.
    (See Zumpt, Gram. § 607.) Dicor, diceris, dicitur, with nom. and inf., it is said that I, thou, he, etc.; or, they say that I, thou, etc.:

    ut nos dicamur duo omnium dignissimi esse,

    Plaut. As. 2, 2, 47: cf. Quint. 4, 4, 6:

    dicar Princeps Aeolium carmen ad Italos Deduxisse modos,

    Hor. Od. 3, 30, 10 al.:

    illi socius esse diceris,

    Plaut. Rud. 1, 2, 72: aedes Demaenetus ubi [p. 571] dicitur habitare, id. As. 2, 3, 2:

    qui (Pisistratus) primus Homeri libros confusos antea sic disposuisse dicitur, ut nunc habemus,

    Cic. de Or. 3, 34, 137 et saep.:

    quot annos nata dicitur?

    Plaut. Cist. 4, 2, 89:

    is nunc dicitur venturus peregre,

    id. Truc. 1, 1, 66 et saep. In a double construction, with nom. and inf., and acc. and inf. (acc. to no. b. and c.): petisse dicitur major Titius... idque ab eis facile (sc. eum) impetrasse, Auct. B. Afr. 28 fin.; so Suet. Oth. 7.—
    d.
    Dictum ac factum or dictum factum (Gr. hama epos hama ergon), in colloq. lang., no sooner said than done, without delay, Ter. And. 2, 3, 7:

    dictum ac factum reddidi,

    it was "said and done" with me, id. Heaut. 4, 5, 12; 5, 1, 31; cf.:

    dicto citius,

    Verg. A. 1, 142; Hor. S. 2, 2, 80; and:

    dicto prope citius,

    Liv. 23, 47, 6.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn.
    a.
    To assert, affirm a thing as certain (opp. nego):

    quem esse negas, eundem esse dicis,

    Cic. Tusc. 1, 6, 12; cf.:

    dicebant, ego negabam,

    id. Fam. 3, 8, 5; and:

    quibus creditum non sit negantibus, iisdem credatur dicentibus?

    id. Rab. Post. 12, 35.—
    b.
    For dico with a negative, nego is used, q. v.; cf. Zumpt, Gram. § 799;

    but: dicere nihil esse pulchrius, etc.,

    Liv. 30, 12, 6; 21, 9, 3 Fabri; so,

    freq. in Liv. when the negation precedes,

    id. 30, 22, 5; 23, 10, 13 al.; cf. Krebs, Antibar. p. 355.—
    2.
    dico is often inserted parenthetically, to give emphasis to an apposition:

    utinam C. Caesari, patri, dico adulescenti contigisset, etc.,

    Cic. Phil. 5, 18, 49; id. Tusc. 5, 36, 105; id. Planc. 12, 30; Quint. 9, 2, 83; cf. Cic. Or. 58, 197; id. Tusc. 4, 16, 36; Sen. Ep. 14, 6; id. Vit. Beat. 15, 6; Quint. 1, 6, 24:

    ille mihi praesidium dederat, cum dico mihi, senatui dico populoque Romano,

    Cic. Phil. 11, 8, 20; Sen. Ep. 83, 12; Plin. Ep. 2, 20, 2; 3, 2, 2.—
    3.
    In rhetor. and jurid. lang., to pronounce, deliver, rehearse, speak any thing.
    (α).
    With acc.:

    oratio dicta de scripto,

    Cic. Planc. 30 fin.; cf.:

    sententiam de scripto,

    id. Att. 4, 3, 3:

    controversias,

    Quint. 3, 8, 51; 9, 2, 77:

    prooemium ac narrationem et argumenta,

    id. 2, 20, 10:

    exordia,

    id. 11, 3, 161:

    theses et communes locos,

    id. 2, 1, 9:

    materias,

    id. 2, 4, 41:

    versus,

    Cic. Or. 56, 189; Quint. 6, 3, 86:

    causam, of the defendant or his attorney,

    to make a defensive speech, to plead in defence, Cic. Rosc. Am. 5; id. Quint. 8; id. Sest. 8; Quint. 5, 11, 39; 7, 4, 3; 8, 2, 24 al.; cf.

    causas (said of the attorney),

    Cic. de Or. 1, 2, 5; 2, 8, 32 al.:

    jus,

    to pronounce judgment, id. Fl. 3; id. Fam. 13, 14; hence the praetor's formula: DO, DICO, ADDICO; v. do, etc.—
    (β).
    With ad and acc. pers., to plead before a person or tribunal:

    ad unum judicem,

    Cic. Opt. Gen. 4, 10:

    ad quos? ad me, si idoneus videor qui judicem, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 29, § 72; Liv. 3, 41.—
    (γ).
    With ad and acc. of thing, to speak in reference to, in reply to:

    non audeo ad ista dicere,

    Cic. Tusc. 3, 32, 78; id. Rep. 1, 18, 30.—
    (δ).
    Absol.:

    nec idem loqui, quod dicere,

    Cic. Or. 32:

    est oratoris proprium, apte, distincte, ornate dicere,

    id. Off. 1, 1, 2; so,

    de aliqua re pro aliquo, contra aliquem, etc., innumerable times in Cic. and Quint.: dixi, the t. t. at the end of a speech,

    I have done, Cic. Verr. 1 fin. Ascon. and Zumpt, a. h. 1.;

    thus, dixerunt, the t. t. by which the praeco pronounced the speeches of the parties to be finished,

    Quint. 1, 5, 43; cf. Spald. ad Quint. 6, 4, 7.— Transf. beyond the judicial sphere:

    causam nullam or causam haud dico,

    I have no objection, Plaut. Mil. 5, 34; id. Capt. 3, 4, 92; Ter. Ph. 2, 1, 42.—
    4.
    To describe, relate, sing, celebrate in writing (mostly poet.):

    tibi dicere laudes,

    Tib. 1, 3, 31; so,

    laudes Phoebi et Dianae,

    Hor. C. S. 76:

    Dianam, Cynthium, Latonam,

    id. C. 1, 21, 1:

    Alciden puerosque Ledae,

    id. ib. 1, 12, 25:

    caelestes, pugilemve equumve,

    id. ib. 4, 2, 19:

    Pelidae stomachum,

    id. ib. 1, 6, 5:

    bella,

    id. Ep. 1, 16, 26; Liv. 7, 29:

    carmen,

    Hor. C. 1, 32, 3; id. C. S. 8; Tib. 2, 1, 54:

    modos,

    Hor. C. 3, 11, 7:

    silvestrium naturas,

    Plin. 15, 30, 40, § 138 et saep.:

    temporibus Augusti dicendis non defuere decora ingenia,

    Tac. A. 1, 1; id. H. 1, 1:

    vir neque silendus neque dicendus sine cura,

    Vell. 2, 13.—
    b.
    Of prophecies, to predict, foretell:

    bellicosis fata Quiritibus Hac lege dico, ne, etc.,

    Hor. C. 3, 3, 58:

    sortes per carmina,

    id. A. P. 403:

    quicquid,

    id. S. 2, 5, 59:

    hoc (Delphi),

    Ov. Tr. 4, 8, 43 et saep.—
    5.
    To pronounce, articulate a letter, syllable, word: Demosthenem scribit Phalereus, cum Rho dicere nequiret, etc., Cic. Div. 2, 46, 96; id. de Or. 1, 61, 260; Quint. 1, 4, 8; 1, 7, 21 al.—
    6.
    To call, to name: habitum quendam vitalem corporis esse, harmoniam Graii quam dicunt, Lucr. 3, 106; cf.: Latine dicimus elocutionem, quam Graeci phrasin vocant, Quint. 8, 1, 1:

    Chaoniamque omnem Trojano a Chaone dixit,

    Verg. A. 3, 335:

    hic ames dici pater atque princeps,

    Hor. Od. 1, 2, 50:

    uxor quondam tua dicta,

    Verg. A. 2, 678 et saep. —Prov.:

    dici beatus ante obitum nemo debet,

    Ov. M. 3, 135.—
    7.
    To name, appoint one to an office:

    ut consules roget praetor vel dictatorem dicat,

    Cic. Att. 9, 15, 2: so,

    dictatorem,

    Liv. 5, 9; 7, 26; 8, 29:

    consulem,

    id. 10, 15; 24, 9; 26, 22 (thrice):

    magistrum equitum,

    id. 6, 39:

    aedilem,

    id. 9, 46:

    arbitrum bibendi,

    Hor. Od. 2, 7, 26 et saep.—
    8.
    To appoint, set apart. fix upon, settle:

    nam mea bona meis cognatis dicam, inter eos partiam,

    Plaut. Mil. 3, 1, 113; cf. Pompon. ap. Non. 280, 19:

    dotis paululum vicino suo,

    Afran. ib. 26:

    pecuniam omnem suam doti,

    Cic. Fl. 35: quoniam inter nos nuptiae sunt dictae, Afran. ap. Non. 280, 24; cf.:

    diem nuptiis,

    Ter. And. 1, 1, 75:

    diem operi,

    Cic. Verr. 2, 1, 57:

    diem juris,

    Plaut. Men. 4, 2, 16:

    diem exercitui ad conveniendum Pharas,

    Liv. 36, 8; cf. id. 42, 28, and v. dies:

    locum consiliis,

    id. 25, 16:

    leges pacis,

    id. 33, 12; cf.:

    leges victis,

    id. 34, 57:

    legem tibi,

    Hor. Ep. 2, 2, 18; Ov. M. 6, 137; cf.:

    legem sibi,

    to give sentence upon one's self, id. ib. 13, 72:

    pretium muneri,

    Hor. C. 4, 8, 12 et saep.—With inf.: prius data est, quam tibi dari dicta, Pac. ap. Non. 280, 28. — Pass. impers.:

    eodem Numida inermis, ut dictum erat, accedit,

    Sall. J. 113, 6.—
    9.
    To utter, express, esp. in phrases:

    non dici potest, dici vix potest, etc.: non dici potest quam flagrem desiderio urbis,

    Cic. Att. 5, 11, 1; 5, 17, 5:

    dici vix potest quanta sit vis, etc.,

    id. Leg. 2, 15, 38; id. Verr. 2, 4, 57, § 127; id. Or. 17, 55; id. Red. ad Quir. 1, 4; cf. Quint. 2, 2, 8; 11, 3, 85.—
    10.
    (Mostly in colloq. lang.) Alicui, like our vulg. to tell one so and so, for to admonish, warn, threaten him:

    dicebam, pater, tibi, ne matri consuleres male,

    Plaut. As. 5, 2, 88; cf. Nep. Datam. 5; Ov. Am. 1, 14, 1.—Esp. freq.:

    tibi (ego) dico,

    I tell you, Plaut. Curc. 4, 2, 30; id. Bacch. 4, 9, 76; id. Men. 2, 3, 27; id. Mil. 2, 2, 62 et saep.; Ter. And. 1, 2, 33 Ruhnk.; id. ib. 4, 4, 23; id. Eun. 2, 3, 46; 87; Phaedr. 4, 19, 18; cf.:

    tibi dicimus,

    Ov. H. 20, 153; id. M. 9, 122; so, dixi, I have said it, i. e. you may depend upon it, it shall be done, Ter. Phorm. 2, 3, 90; 92.—
    11.
    Dicere sacramentum or sacramento, to take an oath, to swear; v. sacramentum.
    II.
    Transf., i. q. intellego, Gr. phêmi, to mean so and so; it may sometimes be rendered in English by namely, to wit:

    nec quemquam vidi, qui magis ea, quae timenda esse negaret, timeret, mortem dico et deos,

    Cic. N. D. 1, 31, 86; id. de Or. 3, 44, 174: M. Sequar ut institui divinum illum virum, quem saepius fortasse laudo quam necesse est. At. Platonem videlicet dicis, id. Leg. 3, 1:

    uxoris dico, non tuam,

    Plaut. As. 1, 1, 30 et saep.—Hence, dictum, i, n., something said, i. e. a saying, a word.
    A.
    In gen.: haut doctis dictis certantes sed male dictis, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 274 Vahl.; acc. to Hertz.: nec maledictis); so,

    istaec dicta dicere,

    Plaut. Trin. 1, 2, 40:

    docta,

    id. ib. 2, 2, 99; id. Men. 2, 1, 24; Lucr. 5, 113; cf.

    condocta,

    Plaut. Poen. 3, 2, 3:

    meum,

    id. As. 2, 4, 1:

    ridiculum,

    id. Capt. 3, 1, 22:

    minimum,

    Cic. Fam. 1, 9:

    ferocibus dictis rem nobilitare,

    Liv. 23, 47, 4 al.:

    ob admissum foede dictumve superbe,

    Lucr. 5, 1224; cf.

    facete,

    Plaut. Capt. 1, 2, 73; id. Poen. 3, 3, 24; Ter. Eun. 2, 2, 57; Cic. Off. 1, 29, 104 al.:

    lepide,

    Plaut. Most. 1, 3, 103:

    absurde,

    id. Capt. 1, 1, 3:

    vere,

    Nep. Alc. 8, 4:

    ambigue,

    Hor. A. P. 449 et saep.—Pleon.:

    feci ego istaec dicta quae vos dicitis (sc. me fecisse),

    Plaut. Casin. 5, 4, 17.—
    B.
    In partic.
    1.
    A saying, maxim, proverb:

    aurea dicta,

    Lucr. 3, 12; cf.

    veridica,

    id. 6, 24: Catonis est dictum. Pedibus compensari pecuniam, Cic. Fl. 29 fin. Hence, the title of a work by Caesar: Dicta collectanea (his Apophthegmata, mentioned in Cic. Fam. 9, 16), Suet. Caes. 56.—Esp. freq.,
    2.
    For facete dictum, a witty saying, bon-mot, Enn. ap. Cic. de Or. 2, 54 fin. (cf. Cic. ap. Macr. S. 2, 1 fin.); Cic. Phil. 2, 17; Quint. 6, 3, 2; 16; 36; Liv. 7, 33, 3; Hor. A. P. 273 et saep.; cf. also, dicterium.—
    3.
    Poetry, verse (abstr. and concr.): dicti studiosus, Enn. ap. Cic. Brut. 18, 71:

    rerum naturam expandere dictis,

    Lucr. 1, 126; 5, 56:

    Ennius hirsuta cingat sua dicta corona,

    Prop. 4 (5), 1, 61.—
    4.
    A prediction, prophecy, Lucr. 1, 103; Verg. A. 2, 115; Val. Fl. 2, 326 al.; cf. dictio.—
    5.
    An order, command:

    dicto paruit consul,

    Liv. 9, 41; cf. Verg. A. 3, 189; Ov. M. 8, 815:

    haec dicta dedit,

    Liv. 3, 61; cf. id. 7, 33; 8, 34; 22, 25 al.: dicto audientem esse and dicto audire alicui, v. audio.—
    6.
    A promise, assurance:

    illi dixerant sese dedituros... Cares, tamen, non dicto capti, etc.,

    Nep. Milt. 2, 5; Fur. ap. Macr. S. 6, 1, 34.

    Lewis & Short latin dictionary > dico

  • 7 dos

    dōs, ōtis ( gen. plur. dotium, Dig. 23, 3, 9, § 1 al.;

    dotum,

    Val. Max. 4, 4, 11; Tert. Cult. Fem. 2, 9), f. [1. do, like the Sicilian dôtinê, from didonai, Varr. L. L. 5, § 175 Müll.], a marriage portion, dowry (for syn. cf.: donum, largitio, munus, donatio, etc.).
    I.
    Prop., Plaut. Am. 2, 2, 209; id. Ep. 2, 1, 11 [p. 612] et saep.; Ter. And. 5, 4, 47; id. Heaut. 5, 1, 64 sq. al.; Cic. Caecin. 25 fin.; id. Fl. 35; id. Att. 14, 13, 5; Caes. B. G. 6, 19, 1; Hor. S. 1, 2, 131; id. Ep. 1, 6, 36 et saep.—Cf. on the legal regulations respecting the dos and the t. t. used in them (dotis datio, dictio, promissio, etc.), Cod. Just. 5, 12; Dig. 23, 3 tit.:

    De jure dotium,

    Just. Inst. 2, 7, 3; Cod. Just. 5, 15: De dote cauta, non numerata; id. 5, 11: De dotis promissione et nuda pollicitatione; Dig. 33, 4 tit.: De dote praelegata; ib. 37, 7: De dotis collatione; cf. Rein's Privatr. p. 194 sq. —
    II.
    Transf., a gift, endowment, talent, property, quality (freq. since the Aug. per.; cf.:

    indoles, ingenium, facultates, virtutes): (juris civilis) artem verborum dote locupletasti,

    Cic. de Or. 1, 55:

    vinearum (pedamenta, vimina),

    Col. 4, 30, 1; cf.

    praediorum,

    Dig. 33, 7, 2; ib. 20, § 3:

    magnae uvarum,

    Col. 3, 2, 17; cf.:

    omnis unionum,

    Plin. 9, 35, 56, § 112:

    mulsi,

    id. 22, 24, 50, § 108:

    aquatilium,

    id. 32, 11, 53, § 142:

    formae,

    Ov. M. 9, 717; cf.

    oris,

    id. ib. 5, 562:

    corporis,

    id. ib. 583:

    ingenii (opp. bona corporis),

    id. A. A. 2, 112; so Curt. 3, 6, 20:

    corporis,

    Sen. Vit. Beat. 8, 3:

    corporis animique dotes,

    Suet. Tit. 3; cf.:

    naturae fortunaeque,

    Plin. Ep. 3, 3, 4:

    omnes belli et togae,

    Vell. 1, 12, 3 et saep.: silvarum dotes, the delights, i. e. the chase, Grat. Cyn. 252:

    est quoque carminibus meritas celebrare puellas Dos mea,

    my gift, Ov. Am. 1, 10, 60:

    infelix perii dotibus ipse meis,

    id. Pont. 2, 7, 48:

    dos erat ille (sc. Phaon) loci,

    the ornament, id. H. 15, 146:

    teneritas in dote (est),

    is highly prized, Plin. 19, 8, 41, § 141.

    Lewis & Short latin dictionary > dos

См. также в других словарях:

  • jurisdiction — jurisdictional, adj. jurisdictive, adj. jurisdictionally, adv. /joor is dik sheuhn/, n. 1. the right, power, or authority to administer justice by hearing and determining controversies. 2. power; authority; control: He has jurisdiction over all… …   Universalium

  • José Gregorio Hernández Galindo — José Gregorio Hernández Galindo. José Gregorio Hernández Galindo es un reconocido jurista colombiano, nacido en Bogotá el 22 de febrero de 1954. Se graduó como abogado en la Pontificia Universidad Javeriana en 1979. Su Tesis de Grado se titula El …   Wikipedia Español

  • Jure — oder jurisconsultus, Rechts kundiger, Jurist (Ictus). Juridisch, den Rechten gemäß, rechtskräftig. Juris dictio, Rechtsprechung, Gerichtsbarkeit; s. J. U. D. und Jus …   Herders Conversations-Lexikon

  • Jurisdicción — (Del lat. juris dictio, acto de decir el derecho.) ► sustantivo femenino 1 DERECHO Potestad y autoridad de una persona para gobernar y para poner en ejecución las leyes. 2 DERECHO Territorio en el que un juez ejerce como tal: ■ este asunto no… …   Enciclopedia Universal

  • jurisdiction — ju•ris•dic•tion [[t]ˌdʒʊər ɪsˈdɪk ʃən[/t]] n. 1) the right, power, or authority to administer justice by hearing and determining controversies 2) power; authority; control: to have military jurisdiction over the occupied territories[/ex] 3) the… …   From formal English to slang

  • Рим город* — Содержание: I. Р. Современный; II. История города Р.; III. Римская история до падения западной Р. империи; IV. Римское право. I. Рим (Roma) столица Итальянского королевства, на реке Тибре, в так называемой Римской Кампанье, под 41°53 54 северной… …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

  • Droit romain — Le Corpus iuris civilis, aussi appelé Code Justinien, du nom de l empereur du VIe siècle, est tout autant une compilation de textes antérieurs, menacés d oubli et de disparition, qu un « code ». Par son caractère de compilation, il …   Wikipédia en Français

  • juridiction — [ ʒyridiksjɔ̃ ] n. f. • juridicion 1209, var. jurisdiction jusqu au XVIIIe; lat. jurisdictio 1 ♦ Pouvoir de juger, de rendre la justice; étendue et limite de ce pouvoir. ⇒ circonscription, compétence, judicature, 2. ressort, siège. Juridiction… …   Encyclopédie Universelle

  • jurisdiction — ju·ris·dic·tion /ˌju̇r əs dik shən/ n [Latin jurisdictio, from juris, genitive of jus law + dictio act of saying, from dicere to say] 1: the power, right, or authority to interpret, apply, and declare the law (as by rendering a decision) to be… …   Law dictionary

  • Jurisdiction — Ju ris*dic tion, n. [L. jurisdictio; jus, juris, right, law + dictio a saying, speaking: cf. OF. jurisdiction, F. juridiction. See {Just}, a., and {Diction}.] [1913 Webster] 1. (Law) The legal power, right, or authority of a particular court to… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • jurisdiction — noun Etymology: Middle English jurisdiccioun, from Anglo French & Latin; Anglo French jurisdiction, from Latin jurisdiction , jurisdictio, from juris + diction , dictio act of saying more at diction Date: 14th century 1. the power, right, or… …   New Collegiate Dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»