Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

is+allowed

  • 41 hora

    1.
    hōra, ae (archaic gen. sing. horāï, Lucr. 1, 1016.—In abl. plur. HORABVS, Inscr. Orell. 4601), f. [kindred with hôra; Zend yare, year; ayara, day; orig. for Wosara, from Wear, ver], (lit., a definite space of time, fixed by natural laws; hence, as in Greek).
    I.
    An hour.
    A.
    Lit. (among the Romans, of varying length, according to the time of year, from sunrise to sunset being reckoned as twelve hours; cf.:

    aetas, aevum, tempus, dies): aestiva,

    Mart. 12, 1, 4; cf.:

    viginti milia passuum horis quinque duntaxat aestivis conficienda sunt,

    Veg. Mil. 1, 9:

    horam amplius jam in demoliendo signo moliebantur,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 95:

    īdem eadem possunt horam durare probantes?

    Hor. Ep. 1, 1, 82:

    ternas epistolas in hora dare,

    Cic. Fam. 15, 16, 1:

    in hora saepe ducentos versus dictabat,

    Hor. S. 1, 4, 9:

    horas tres dicere,

    Cic. Att. 4, 2, 4:

    primum dormiit ad horas tres,

    id. ib. 10, 13, 1:

    quatuor horarum spatio antecedens,

    Caes. B. C. 3, 79 fin.:

    quatuor aut plures aulaea premuntur in horas,

    Hor. Ep. 2, 1, 189:

    non amplius quam septem horas dormiebat,

    Suet. Aug. 78:

    haec (cogitatio) paucis admodum horis magnas etiam causas complectitur,

    Quint. 10, 6, 1:

    paucissimarum horarum consulatus,

    Plin. 7, 53, 54, § 181:

    hora quota est?

    what o'clock is it? Hor. S. 2, 6, 44:

    nuntiare horas,

    to tell the time of day, Juv. 10, 216; cf.:

    cum a puero quaesisset horas,

    Plin. 7, 53, 54, § 182; Suet. Dom. 16:

    si te grata quies et primam somnus in horam Delectat,

    Hor. Ep. 1, 17, 6:

    hora secunda postridie,

    Cic. Quint. 6, 25:

    quartā vix demum exponimur horā,

    Hor. S. 1, 5, 23:

    cum ad te quinta fere hora venissem,

    Cic. Pis. 6, 13:

    ea res acta est, cum hora sexta vix Pompeius perorasset, usque ad horam octavam,

    id. Q. Fr. 2, 3, 2:

    hora fere nona,

    id. ib.:

    hora diei decima fere,

    id. Phil. 2, 31, 77:

    hora fere undecima aut non multo secus,

    id. Mil. 10, 29: prima salutantes atque altera continet hora;

    Exercet raucos tertia causidicos: In quintam varios extendit Roma labores: Sexta quies lassis, septima finis erit, etc.,

    Mart. 4, 8:

    post horam primam noctis.... decem horis nocturnis,

    Cic. Rosc. Am. 7, 19:

    prima noctis,

    Suet. Aug. 76:

    tribus nocturnis,

    id. Calig. 50:

    id quidem in horam diei quintam vel octavam spectare maluerint, i. e.,

    towards that part of the heavens where the sun is at the fifth or eighth hour, Plin. 17, 11, 16, § 84; 6, 32, 37, § 202:

    hic tu fortasse eris diligens, ne quam ego horam de meis legitimis horis remittam,

    of the hours allowed to an orator, Cic. Verr. 2, 1, 9, § 25:

    hora partūs,

    the hour of one's birth, natal hour, Suet. Aug. 94:

    hora natalis,

    Hor. C. 2, 17, 19:

    mortis,

    Suet. Dom. 14:

    cenae,

    id. Claud. 8:

    pugnae,

    id. Aug. 16:

    somni,

    id. Dom. 21 et saep.:

    ad horam venire,

    at the hour, punctually, Sen. Q. N. 2, 16:

    clavum mutare in horas,

    every hour, hourly, Hor. S. 2, 7, 10; id. C. 2, 13, 14; id. A. P. 160; Plin. Ep. 3, 17, 3.—
    2.
    Prov.
    a.
    In horam vivere, to care only for the passing hour, to live from hand to mouth, Cic. Phil. 5, 9, 25.—
    b.
    Omnium horarum homo (amicus, etc.), ready, active, well disposed at all times, Quint. 6, 3, 110 Spald.; Suet. Tib. 42 (for which:

    C. Publicium solitum dicere, P. Mummium cuivis tempori hominem esse,

    Cic. de Or. 2, 67, 271).—
    B.
    Transf., in plur.: hōrae, ārum, a horologe, dial, clock:

    cum machinatione quadam moveri aliquid videmus, ut sphaeram, ut horas,

    Cic. N. D. 2, 38, 97; Petr. 71; cf.:

    videt oscitantem judicem, mittentem ad horas,

    to look at the clock, Cic. Brut. 54, 200.—
    II.
    Poet., in gen., time, time of year, season:

    tu quamcumque deus tibi fortunaverit horam, Grata sume manu,

    Hor. Ep. 1, 11, 22:

    et mihi forsan, tibi quod negarit, Porriget hora,

    id. C. 2, 16, 31:

    neu fluitem dubiae spe pendulus horae,

    id. Ep. 1, 18, 110:

    qui recte vivendi prorogat horam,

    id. ib. 1, 2, 41:

    extremo veniet mollior hora die,

    Prop. 2, 28 (3, 24), 16:

    numquam te crastina fallet Hora,

    Verg. G. 1, 426:

    sub verni temporis horam,

    Hor. A. P. 302;

    so of spring: genitalis anni,

    Plin. 9, 35, 54, § 107:

    flagrantis atrox hora Caniculae,

    Hor. C. 3, 13, 9:

    (hae latebrae) Incolumem tibi me praestant Septembribus horis,

    id. Ep. 1, 16, 16:

    arbor ipsa omnibus horis pomifera est,

    at all seasons, all the year round, Plin. 12, 3, 7, § 15.—
    III.
    Personified: Hōrae, ārum, f., like the Gr. Hôrai, the Hours, daughters of Jupiter and Themis, goddesses that presided over the changes of the seasons and kept watch at the gates of heaven, Ov. M. 2, 26; 118; Val. Fl. 4, 92; Stat. Th. 3, 410; Ov. F. 1, 125; 5, 217; Hyg. Fab. 183.
    2.
    Hō̆ra, ae, f. [perh. an old form for hĕra, lady], the wife of Quirinus ( Romulus), who was worshipped as a goddess (called, before her death, Hersilia, Ov. M. 14, 830): Quirine pater, veneror, Horamque Quirini, Enn. ap. Non. 120, 2 (Ann. v. 121 Vahl.):

    Hora Quirini,

    Gell. 13, 22, 2; cf.:

    pariter cum corpore nomen Mutat Horamque vocat,

    Ov. M. 14, 851.

    Lewis & Short latin dictionary > hora

  • 42 Horae

    1.
    hōra, ae (archaic gen. sing. horāï, Lucr. 1, 1016.—In abl. plur. HORABVS, Inscr. Orell. 4601), f. [kindred with hôra; Zend yare, year; ayara, day; orig. for Wosara, from Wear, ver], (lit., a definite space of time, fixed by natural laws; hence, as in Greek).
    I.
    An hour.
    A.
    Lit. (among the Romans, of varying length, according to the time of year, from sunrise to sunset being reckoned as twelve hours; cf.:

    aetas, aevum, tempus, dies): aestiva,

    Mart. 12, 1, 4; cf.:

    viginti milia passuum horis quinque duntaxat aestivis conficienda sunt,

    Veg. Mil. 1, 9:

    horam amplius jam in demoliendo signo moliebantur,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 95:

    īdem eadem possunt horam durare probantes?

    Hor. Ep. 1, 1, 82:

    ternas epistolas in hora dare,

    Cic. Fam. 15, 16, 1:

    in hora saepe ducentos versus dictabat,

    Hor. S. 1, 4, 9:

    horas tres dicere,

    Cic. Att. 4, 2, 4:

    primum dormiit ad horas tres,

    id. ib. 10, 13, 1:

    quatuor horarum spatio antecedens,

    Caes. B. C. 3, 79 fin.:

    quatuor aut plures aulaea premuntur in horas,

    Hor. Ep. 2, 1, 189:

    non amplius quam septem horas dormiebat,

    Suet. Aug. 78:

    haec (cogitatio) paucis admodum horis magnas etiam causas complectitur,

    Quint. 10, 6, 1:

    paucissimarum horarum consulatus,

    Plin. 7, 53, 54, § 181:

    hora quota est?

    what o'clock is it? Hor. S. 2, 6, 44:

    nuntiare horas,

    to tell the time of day, Juv. 10, 216; cf.:

    cum a puero quaesisset horas,

    Plin. 7, 53, 54, § 182; Suet. Dom. 16:

    si te grata quies et primam somnus in horam Delectat,

    Hor. Ep. 1, 17, 6:

    hora secunda postridie,

    Cic. Quint. 6, 25:

    quartā vix demum exponimur horā,

    Hor. S. 1, 5, 23:

    cum ad te quinta fere hora venissem,

    Cic. Pis. 6, 13:

    ea res acta est, cum hora sexta vix Pompeius perorasset, usque ad horam octavam,

    id. Q. Fr. 2, 3, 2:

    hora fere nona,

    id. ib.:

    hora diei decima fere,

    id. Phil. 2, 31, 77:

    hora fere undecima aut non multo secus,

    id. Mil. 10, 29: prima salutantes atque altera continet hora;

    Exercet raucos tertia causidicos: In quintam varios extendit Roma labores: Sexta quies lassis, septima finis erit, etc.,

    Mart. 4, 8:

    post horam primam noctis.... decem horis nocturnis,

    Cic. Rosc. Am. 7, 19:

    prima noctis,

    Suet. Aug. 76:

    tribus nocturnis,

    id. Calig. 50:

    id quidem in horam diei quintam vel octavam spectare maluerint, i. e.,

    towards that part of the heavens where the sun is at the fifth or eighth hour, Plin. 17, 11, 16, § 84; 6, 32, 37, § 202:

    hic tu fortasse eris diligens, ne quam ego horam de meis legitimis horis remittam,

    of the hours allowed to an orator, Cic. Verr. 2, 1, 9, § 25:

    hora partūs,

    the hour of one's birth, natal hour, Suet. Aug. 94:

    hora natalis,

    Hor. C. 2, 17, 19:

    mortis,

    Suet. Dom. 14:

    cenae,

    id. Claud. 8:

    pugnae,

    id. Aug. 16:

    somni,

    id. Dom. 21 et saep.:

    ad horam venire,

    at the hour, punctually, Sen. Q. N. 2, 16:

    clavum mutare in horas,

    every hour, hourly, Hor. S. 2, 7, 10; id. C. 2, 13, 14; id. A. P. 160; Plin. Ep. 3, 17, 3.—
    2.
    Prov.
    a.
    In horam vivere, to care only for the passing hour, to live from hand to mouth, Cic. Phil. 5, 9, 25.—
    b.
    Omnium horarum homo (amicus, etc.), ready, active, well disposed at all times, Quint. 6, 3, 110 Spald.; Suet. Tib. 42 (for which:

    C. Publicium solitum dicere, P. Mummium cuivis tempori hominem esse,

    Cic. de Or. 2, 67, 271).—
    B.
    Transf., in plur.: hōrae, ārum, a horologe, dial, clock:

    cum machinatione quadam moveri aliquid videmus, ut sphaeram, ut horas,

    Cic. N. D. 2, 38, 97; Petr. 71; cf.:

    videt oscitantem judicem, mittentem ad horas,

    to look at the clock, Cic. Brut. 54, 200.—
    II.
    Poet., in gen., time, time of year, season:

    tu quamcumque deus tibi fortunaverit horam, Grata sume manu,

    Hor. Ep. 1, 11, 22:

    et mihi forsan, tibi quod negarit, Porriget hora,

    id. C. 2, 16, 31:

    neu fluitem dubiae spe pendulus horae,

    id. Ep. 1, 18, 110:

    qui recte vivendi prorogat horam,

    id. ib. 1, 2, 41:

    extremo veniet mollior hora die,

    Prop. 2, 28 (3, 24), 16:

    numquam te crastina fallet Hora,

    Verg. G. 1, 426:

    sub verni temporis horam,

    Hor. A. P. 302;

    so of spring: genitalis anni,

    Plin. 9, 35, 54, § 107:

    flagrantis atrox hora Caniculae,

    Hor. C. 3, 13, 9:

    (hae latebrae) Incolumem tibi me praestant Septembribus horis,

    id. Ep. 1, 16, 16:

    arbor ipsa omnibus horis pomifera est,

    at all seasons, all the year round, Plin. 12, 3, 7, § 15.—
    III.
    Personified: Hōrae, ārum, f., like the Gr. Hôrai, the Hours, daughters of Jupiter and Themis, goddesses that presided over the changes of the seasons and kept watch at the gates of heaven, Ov. M. 2, 26; 118; Val. Fl. 4, 92; Stat. Th. 3, 410; Ov. F. 1, 125; 5, 217; Hyg. Fab. 183.
    2.
    Hō̆ra, ae, f. [perh. an old form for hĕra, lady], the wife of Quirinus ( Romulus), who was worshipped as a goddess (called, before her death, Hersilia, Ov. M. 14, 830): Quirine pater, veneror, Horamque Quirini, Enn. ap. Non. 120, 2 (Ann. v. 121 Vahl.):

    Hora Quirini,

    Gell. 13, 22, 2; cf.:

    pariter cum corpore nomen Mutat Horamque vocat,

    Ov. M. 14, 851.

    Lewis & Short latin dictionary > Horae

  • 43 horae

    1.
    hōra, ae (archaic gen. sing. horāï, Lucr. 1, 1016.—In abl. plur. HORABVS, Inscr. Orell. 4601), f. [kindred with hôra; Zend yare, year; ayara, day; orig. for Wosara, from Wear, ver], (lit., a definite space of time, fixed by natural laws; hence, as in Greek).
    I.
    An hour.
    A.
    Lit. (among the Romans, of varying length, according to the time of year, from sunrise to sunset being reckoned as twelve hours; cf.:

    aetas, aevum, tempus, dies): aestiva,

    Mart. 12, 1, 4; cf.:

    viginti milia passuum horis quinque duntaxat aestivis conficienda sunt,

    Veg. Mil. 1, 9:

    horam amplius jam in demoliendo signo moliebantur,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 95:

    īdem eadem possunt horam durare probantes?

    Hor. Ep. 1, 1, 82:

    ternas epistolas in hora dare,

    Cic. Fam. 15, 16, 1:

    in hora saepe ducentos versus dictabat,

    Hor. S. 1, 4, 9:

    horas tres dicere,

    Cic. Att. 4, 2, 4:

    primum dormiit ad horas tres,

    id. ib. 10, 13, 1:

    quatuor horarum spatio antecedens,

    Caes. B. C. 3, 79 fin.:

    quatuor aut plures aulaea premuntur in horas,

    Hor. Ep. 2, 1, 189:

    non amplius quam septem horas dormiebat,

    Suet. Aug. 78:

    haec (cogitatio) paucis admodum horis magnas etiam causas complectitur,

    Quint. 10, 6, 1:

    paucissimarum horarum consulatus,

    Plin. 7, 53, 54, § 181:

    hora quota est?

    what o'clock is it? Hor. S. 2, 6, 44:

    nuntiare horas,

    to tell the time of day, Juv. 10, 216; cf.:

    cum a puero quaesisset horas,

    Plin. 7, 53, 54, § 182; Suet. Dom. 16:

    si te grata quies et primam somnus in horam Delectat,

    Hor. Ep. 1, 17, 6:

    hora secunda postridie,

    Cic. Quint. 6, 25:

    quartā vix demum exponimur horā,

    Hor. S. 1, 5, 23:

    cum ad te quinta fere hora venissem,

    Cic. Pis. 6, 13:

    ea res acta est, cum hora sexta vix Pompeius perorasset, usque ad horam octavam,

    id. Q. Fr. 2, 3, 2:

    hora fere nona,

    id. ib.:

    hora diei decima fere,

    id. Phil. 2, 31, 77:

    hora fere undecima aut non multo secus,

    id. Mil. 10, 29: prima salutantes atque altera continet hora;

    Exercet raucos tertia causidicos: In quintam varios extendit Roma labores: Sexta quies lassis, septima finis erit, etc.,

    Mart. 4, 8:

    post horam primam noctis.... decem horis nocturnis,

    Cic. Rosc. Am. 7, 19:

    prima noctis,

    Suet. Aug. 76:

    tribus nocturnis,

    id. Calig. 50:

    id quidem in horam diei quintam vel octavam spectare maluerint, i. e.,

    towards that part of the heavens where the sun is at the fifth or eighth hour, Plin. 17, 11, 16, § 84; 6, 32, 37, § 202:

    hic tu fortasse eris diligens, ne quam ego horam de meis legitimis horis remittam,

    of the hours allowed to an orator, Cic. Verr. 2, 1, 9, § 25:

    hora partūs,

    the hour of one's birth, natal hour, Suet. Aug. 94:

    hora natalis,

    Hor. C. 2, 17, 19:

    mortis,

    Suet. Dom. 14:

    cenae,

    id. Claud. 8:

    pugnae,

    id. Aug. 16:

    somni,

    id. Dom. 21 et saep.:

    ad horam venire,

    at the hour, punctually, Sen. Q. N. 2, 16:

    clavum mutare in horas,

    every hour, hourly, Hor. S. 2, 7, 10; id. C. 2, 13, 14; id. A. P. 160; Plin. Ep. 3, 17, 3.—
    2.
    Prov.
    a.
    In horam vivere, to care only for the passing hour, to live from hand to mouth, Cic. Phil. 5, 9, 25.—
    b.
    Omnium horarum homo (amicus, etc.), ready, active, well disposed at all times, Quint. 6, 3, 110 Spald.; Suet. Tib. 42 (for which:

    C. Publicium solitum dicere, P. Mummium cuivis tempori hominem esse,

    Cic. de Or. 2, 67, 271).—
    B.
    Transf., in plur.: hōrae, ārum, a horologe, dial, clock:

    cum machinatione quadam moveri aliquid videmus, ut sphaeram, ut horas,

    Cic. N. D. 2, 38, 97; Petr. 71; cf.:

    videt oscitantem judicem, mittentem ad horas,

    to look at the clock, Cic. Brut. 54, 200.—
    II.
    Poet., in gen., time, time of year, season:

    tu quamcumque deus tibi fortunaverit horam, Grata sume manu,

    Hor. Ep. 1, 11, 22:

    et mihi forsan, tibi quod negarit, Porriget hora,

    id. C. 2, 16, 31:

    neu fluitem dubiae spe pendulus horae,

    id. Ep. 1, 18, 110:

    qui recte vivendi prorogat horam,

    id. ib. 1, 2, 41:

    extremo veniet mollior hora die,

    Prop. 2, 28 (3, 24), 16:

    numquam te crastina fallet Hora,

    Verg. G. 1, 426:

    sub verni temporis horam,

    Hor. A. P. 302;

    so of spring: genitalis anni,

    Plin. 9, 35, 54, § 107:

    flagrantis atrox hora Caniculae,

    Hor. C. 3, 13, 9:

    (hae latebrae) Incolumem tibi me praestant Septembribus horis,

    id. Ep. 1, 16, 16:

    arbor ipsa omnibus horis pomifera est,

    at all seasons, all the year round, Plin. 12, 3, 7, § 15.—
    III.
    Personified: Hōrae, ārum, f., like the Gr. Hôrai, the Hours, daughters of Jupiter and Themis, goddesses that presided over the changes of the seasons and kept watch at the gates of heaven, Ov. M. 2, 26; 118; Val. Fl. 4, 92; Stat. Th. 3, 410; Ov. F. 1, 125; 5, 217; Hyg. Fab. 183.
    2.
    Hō̆ra, ae, f. [perh. an old form for hĕra, lady], the wife of Quirinus ( Romulus), who was worshipped as a goddess (called, before her death, Hersilia, Ov. M. 14, 830): Quirine pater, veneror, Horamque Quirini, Enn. ap. Non. 120, 2 (Ann. v. 121 Vahl.):

    Hora Quirini,

    Gell. 13, 22, 2; cf.:

    pariter cum corpore nomen Mutat Horamque vocat,

    Ov. M. 14, 851.

    Lewis & Short latin dictionary > horae

  • 44 inconcessus

    in-concessus, a, um, adj., not allowed, impossible (not ante-Aug. and rare):

    hymenaei,

    unlawful, forbidden, Verg. A. 1, 651; cf.

    ignes,

    Ov. M. 10, 153:

    spes,

    id. ib. 9, 638:

    cum totum exprimere paene sit homini inconcessum,

    Quint. 10, 2, 26.

    Lewis & Short latin dictionary > inconcessus

  • 45 inquisitio

    inquīsītĭo, ōnis, f. [inquiro], a seeking or searching for.
    I.
    Lit.: tu cave inquisitioni mihi sis, be at hand, don ' t let me have to look for you, Plaut. Cas. 3, 1 fin.:

    novorum militum,

    Curt. 4, 6:

    corporum,

    Plin. 8. 30, 44, § 106.—
    II.
    Transf., a searching or inquiring into, an examination.
    A.
    In gen.:

    veri inquisitio atque investigatio,

    Cic. Off. 1, 4, 13:

    opinionum,

    Quint. 3, 1, 2:

    nova inquisitione addiscere,

    Plin. 2, 46, 45, § 117. —
    B.
    In partic., a seeking for proofs or grounds in support of an accusation, a legal inquisition, Cic. Verr. 2, 2, 4, § 14:

    candidati,

    id. Mur. 21, 44:

    annua,

    for which a year is allowed, Tac. A. 13, 43; cf. Gai. Inst. 2, 44:

    postulare inquisitionem in aliquem,

    Plin. Ep. 3, 9:

    dare inquisitionem alicui,

    id. ib. 5, 20:

    agere inquisitionem,

    Plin. 29, 1, 8, § 18.

    Lewis & Short latin dictionary > inquisitio

  • 46 justum

    justus, a, um, adj. [2. jus], just, upright, righteous.
    I.
    Lit.:

    justus et bonus vir,

    Cic. Off. 2, 12, 42:

    digna esse justo homine, eoque quem virum bonum dicimus,

    id. ib. 1, 10, 31:

    in amicitia parum justus,

    id. Lael. 20, 75:

    vir,

    Vulg. Gen. 6, 9:

    Dominus,

    id. Exod. 9, 27:

    in socios,

    Cic. Planc. 26, 63:

    qui omnium justissimus fuisse traditur,

    id. Sest. 67, 141.—Of things, in accordance with law or right, equitable, just:

    bella,

    Cic. Deiot. 5, 13:

    causa,

    id. Phil. 2, 22, 53:

    supplicia,

    id. Cat. 1, 8, 20:

    querela,

    Ov. P. 4, 3, 22:

    bella,

    id. M. 8, 58:

    triumphus,

    Hor. C. 1, 12, 54; Suet. Calig. 48; Liv. 33, 22:

    justissimos triumphos videre,

    Cic. Pis. 19, 44.—
    II.
    Transf.
    A.
    Lawful, rightful, true:

    uxor,

    Cic. Tusc. 1, 35, 85:

    hymenaei,

    Verg. G. 3, 60:

    matrimonium,

    Gai. Inst. 4, 16:

    nuptiae,

    id. ib. 1, 90 sq.:

    liberi,

    legitimate, id. ib. 3, 72:

    filius,

    id. ib. 1, 77:

    justā matrefamilias ortus, opp. pellice,

    Liv. 39, 53:

    justissima causa faciendi aliquid,

    Caes. B. G. 4, 16:

    imperium,

    id. ib. 1, 45.—
    2.
    Esp.:

    dies justi,

    a delay of thirty days allowed by law in paying debts, Gell. 20, 1, 43.—
    B.
    Due; esp. in the plur. neutr. subst.: ju-sta, rights, privileges:

    servis justa praebere,

    Cic. Off. 1, 13, 41; Col. 4, 3, 5:

    justa reddere,

    Col. 1, 8, 11; 11, 1, 26.—
    2.
    In partic.: justa, ōrum, n., due ceremonies or formalities:

    omnia justa perficere,

    Liv. 9, 8; so,

    justis omnibus hospitalibus fungi,

    id. 9, 6.—Esp. of funeral rites, obsequies (cf. exsequiae):

    justa facere uxori,

    Plaut. Cist. 1, 3, 28:

    more regio justa magnifice facere,

    Sall. J. 11, 2:

    justis funebribus confectis,

    Caes. B. G. 6, 18:

    paterno funeri justa solvere,

    Cic. Rosc. Am. 8:

    peragere,

    Plin. 2, 109, 112, § 248:

    praestare,

    Curt. 10, 8:

    persolvere,

    id. 6, 6:

    ferre avis positis,

    Ov. F. 5, 480:

    dare manibus alicujus,

    Flor. 4, 2.—
    C.
    Proper, perfect, complete, reasonable, suitable, sufficient, right:

    vidulus,

    i. e. full, with all its contents, Plaut. Rud. 5, 3, 23:

    timor,

    Hirt. B. G. 8, 48:

    proelium,

    Liv. 39, 2:

    victoria,

    Cic. Fam. 2, 10, 3:

    iter conficere,

    a regular day's march, Caes. B. C. 1, 23:

    exercitus,

    complete, in full number, Liv. 9, 43:

    muri altitudo,

    Caes. B. G. 7, 23:

    volumina,

    Vell. 2, 119:

    aetas,

    Dig. 12, 4, 8:

    eloquentia,

    Cic. Brut. 90: loca, i. q. aequa, even, level (opp. iniquus, uneven), Tac. A. 2, 5.—
    D.
    Moderate, mild, gentle, easy:

    ut justioribus utamur iis, qui, etc.,

    Cic. Fin. 1, 1, 2:

    justa et clemens servitus,

    Ter. And. 1, 1, 9.—Hence,
    1.
    Subst.: justum, i, n., that which is right or just, justice:

    justum ac jus colere,

    Cic. Leg. 2, 5:

    plus justo,

    more than is right, too much, Hor. C. 3, 7, 24; so,

    ulterius justo,

    Ov. M. 6, 470:

    gravius justo dolere,

    id. ib. 3, 333:

    justo longius,

    too long, Quint. 9, 4, 125:

    praeter justum,

    Lucr. 4, 1241.— Plur.:

    ergo est lex justorum injustorumque distinctio,

    Cic. Leg. 2, 5, 13.—
    2.
    Adv.: justē, rightly, justly, equitably, duly:

    juste et legitime imperare,

    Cic. Off. 1, 4:

    aestimare aliquid,

    Curt. 10, 5:

    timere,

    Ov. H. 17, 168.— Comp.:

    justius,

    Phaedr. 4, 25, 8:

    reprehendi,

    Hor. S. 2, 4, 86.— Sup.:

    justissime,

    Quint. 10, 1, 82.

    Lewis & Short latin dictionary > justum

  • 47 justus

    justus, a, um, adj. [2. jus], just, upright, righteous.
    I.
    Lit.:

    justus et bonus vir,

    Cic. Off. 2, 12, 42:

    digna esse justo homine, eoque quem virum bonum dicimus,

    id. ib. 1, 10, 31:

    in amicitia parum justus,

    id. Lael. 20, 75:

    vir,

    Vulg. Gen. 6, 9:

    Dominus,

    id. Exod. 9, 27:

    in socios,

    Cic. Planc. 26, 63:

    qui omnium justissimus fuisse traditur,

    id. Sest. 67, 141.—Of things, in accordance with law or right, equitable, just:

    bella,

    Cic. Deiot. 5, 13:

    causa,

    id. Phil. 2, 22, 53:

    supplicia,

    id. Cat. 1, 8, 20:

    querela,

    Ov. P. 4, 3, 22:

    bella,

    id. M. 8, 58:

    triumphus,

    Hor. C. 1, 12, 54; Suet. Calig. 48; Liv. 33, 22:

    justissimos triumphos videre,

    Cic. Pis. 19, 44.—
    II.
    Transf.
    A.
    Lawful, rightful, true:

    uxor,

    Cic. Tusc. 1, 35, 85:

    hymenaei,

    Verg. G. 3, 60:

    matrimonium,

    Gai. Inst. 4, 16:

    nuptiae,

    id. ib. 1, 90 sq.:

    liberi,

    legitimate, id. ib. 3, 72:

    filius,

    id. ib. 1, 77:

    justā matrefamilias ortus, opp. pellice,

    Liv. 39, 53:

    justissima causa faciendi aliquid,

    Caes. B. G. 4, 16:

    imperium,

    id. ib. 1, 45.—
    2.
    Esp.:

    dies justi,

    a delay of thirty days allowed by law in paying debts, Gell. 20, 1, 43.—
    B.
    Due; esp. in the plur. neutr. subst.: ju-sta, rights, privileges:

    servis justa praebere,

    Cic. Off. 1, 13, 41; Col. 4, 3, 5:

    justa reddere,

    Col. 1, 8, 11; 11, 1, 26.—
    2.
    In partic.: justa, ōrum, n., due ceremonies or formalities:

    omnia justa perficere,

    Liv. 9, 8; so,

    justis omnibus hospitalibus fungi,

    id. 9, 6.—Esp. of funeral rites, obsequies (cf. exsequiae):

    justa facere uxori,

    Plaut. Cist. 1, 3, 28:

    more regio justa magnifice facere,

    Sall. J. 11, 2:

    justis funebribus confectis,

    Caes. B. G. 6, 18:

    paterno funeri justa solvere,

    Cic. Rosc. Am. 8:

    peragere,

    Plin. 2, 109, 112, § 248:

    praestare,

    Curt. 10, 8:

    persolvere,

    id. 6, 6:

    ferre avis positis,

    Ov. F. 5, 480:

    dare manibus alicujus,

    Flor. 4, 2.—
    C.
    Proper, perfect, complete, reasonable, suitable, sufficient, right:

    vidulus,

    i. e. full, with all its contents, Plaut. Rud. 5, 3, 23:

    timor,

    Hirt. B. G. 8, 48:

    proelium,

    Liv. 39, 2:

    victoria,

    Cic. Fam. 2, 10, 3:

    iter conficere,

    a regular day's march, Caes. B. C. 1, 23:

    exercitus,

    complete, in full number, Liv. 9, 43:

    muri altitudo,

    Caes. B. G. 7, 23:

    volumina,

    Vell. 2, 119:

    aetas,

    Dig. 12, 4, 8:

    eloquentia,

    Cic. Brut. 90: loca, i. q. aequa, even, level (opp. iniquus, uneven), Tac. A. 2, 5.—
    D.
    Moderate, mild, gentle, easy:

    ut justioribus utamur iis, qui, etc.,

    Cic. Fin. 1, 1, 2:

    justa et clemens servitus,

    Ter. And. 1, 1, 9.—Hence,
    1.
    Subst.: justum, i, n., that which is right or just, justice:

    justum ac jus colere,

    Cic. Leg. 2, 5:

    plus justo,

    more than is right, too much, Hor. C. 3, 7, 24; so,

    ulterius justo,

    Ov. M. 6, 470:

    gravius justo dolere,

    id. ib. 3, 333:

    justo longius,

    too long, Quint. 9, 4, 125:

    praeter justum,

    Lucr. 4, 1241.— Plur.:

    ergo est lex justorum injustorumque distinctio,

    Cic. Leg. 2, 5, 13.—
    2.
    Adv.: justē, rightly, justly, equitably, duly:

    juste et legitime imperare,

    Cic. Off. 1, 4:

    aestimare aliquid,

    Curt. 10, 5:

    timere,

    Ov. H. 17, 168.— Comp.:

    justius,

    Phaedr. 4, 25, 8:

    reprehendi,

    Hor. S. 2, 4, 86.— Sup.:

    justissime,

    Quint. 10, 1, 82.

    Lewis & Short latin dictionary > justus

  • 48 legitima

    lēgĭtĭmus, a, um, adj. [lex; cf. Cic. Top. 8, 36], fixed or appointed by law, according to law, lawful, legal, legitimate.
    I.
    Lit.
    A.
    Adj.:

    dies is erat legitimus comitiis habendis,

    Cic. Verr. 2, 2, 52, § 128:

    legitimum imperium habere,

    id. Phil. 11, 10, 26:

    potestas,

    id. Tusc. 1, 30, 74:

    scriptum,

    id. Inv. 2, 43, 125:

    controversiae legitimae et civiles,

    which come under and are settled by the laws, id. Or. 34, 120: justus et legitimus hostis, a lawful adversary, as distinguished from pirates and other outlaws, id. Off. 3, 29, 109:

    aetas legitima ad petendam aedilitatem,

    Liv. 25, 2: horae, allowed by law (for transacting any business), Cic. Verr. 2, 1, 9, § 25:

    impedimentum,

    a legal impediment, id. Agr. 2, 9, 24:

    poena,

    Suet. Claud. 14:

    crimen,

    laid down in the laws, Dig. 47, 20, 3:

    filius (opp. nothus),

    legitimate, Quint. 3, 6, 72; 5, 14, 16;

    Mos. et Rom. Leg. Coll. 6, 4, 3: matrimonia,

    ib. 6, 4, 2:

    conjux,

    Ov. M. 10, 437:

    legitimis pactam junctamque tabellis amare,

    Juv. 6, 200.—
    B.
    Subst.: lēgĭtĭma, ōrum, n., usages prescribed by law, precepts (very rare):

    legitimis quibusdam confectis,

    Nep. Phoc. 4, 2:

    custodite legitima mea,

    precepts, statutes, Vulg. Lev. 18, 26; also in sing.:

    legitimum sempiternum erit,

    id. Exod. 28, 43.—
    II.
    Transf., in gen.
    A.
    l. q. legalis, of or belonging to the law, legal (post-Aug.):

    quaestiones,

    Quint. 3, 6, 72; 7, 3, 13:

    verba,

    Gell. 11, 1, 4:

    scientia, Just. Inst. prooem. § 4: actio injuriarum, Mos. et Rom. Leg. Coll. 2, 5, 5: judicia,

    Gai. Inst. 4, 103 sq. —
    B.
    Right, just, proper, appropriate (class.):

    numerus,

    Cic. Verr. 2, 5, 22, 57:

    in omnibus meis epistolis, legitima quaedam est accessio commendationis tuae,

    id. Fam. 7, 6, 1:

    illa oratorum propria et quasi legitima tractavit, ut delectaret, ut moveret, ut augeret, etc.,

    id. Brut. 21, 82:

    poëma facere,

    Hor. Ep. 2, 2, 109:

    sonus,

    id. A. P. 274:

    insania,

    Plin. 21, 31, 105, § 178:

    verba,

    Ov. F. 2, 527:

    partus,

    right, regular, Plin. 8, 43, 64, § 168; cf.:

    spectavit studiosissime pugiles, non legitimos et ordinarios modo, sed et catervarios, etc.,

    Suet. Aug. 45:

    olus,

    Plin. 22, 22, 38, § 80.—In neutr.: legitimum est, with a subject-clause, it is right, proper, suitable (post-Aug.):

    fistulas denum pedum longitudinis esse, legitimum est,

    Plin. 31, 6, 31, § 58; 33, 3, 20, § 64:

    seruntur lactucae anno toto: legitimum tamen, a bruma semen jacere,

    but the proper way is, id. 19, 8, 39, § 130.—Hence, adv.: lēgĭtĭmē.
    1.
    According to law, lawfully, legally, legitimately:

    is qui legitime procurator dicitur,

    Cic. Caecin. 20, 57:

    juste et legitime imperanti,

    id. Off. 1, 4, 13:

    non nisi legitime vult nubere,

    Juv. 10, 338.—
    2.
    Transf., duly, properly:

    faex legitime cocta,

    Plin. 23, 2, 31, § 64:

    studere,

    Tac. Or. 32:

    legitime fixis tabellis,

    Juv. 12, 100.

    Lewis & Short latin dictionary > legitima

  • 49 legitimus

    lēgĭtĭmus, a, um, adj. [lex; cf. Cic. Top. 8, 36], fixed or appointed by law, according to law, lawful, legal, legitimate.
    I.
    Lit.
    A.
    Adj.:

    dies is erat legitimus comitiis habendis,

    Cic. Verr. 2, 2, 52, § 128:

    legitimum imperium habere,

    id. Phil. 11, 10, 26:

    potestas,

    id. Tusc. 1, 30, 74:

    scriptum,

    id. Inv. 2, 43, 125:

    controversiae legitimae et civiles,

    which come under and are settled by the laws, id. Or. 34, 120: justus et legitimus hostis, a lawful adversary, as distinguished from pirates and other outlaws, id. Off. 3, 29, 109:

    aetas legitima ad petendam aedilitatem,

    Liv. 25, 2: horae, allowed by law (for transacting any business), Cic. Verr. 2, 1, 9, § 25:

    impedimentum,

    a legal impediment, id. Agr. 2, 9, 24:

    poena,

    Suet. Claud. 14:

    crimen,

    laid down in the laws, Dig. 47, 20, 3:

    filius (opp. nothus),

    legitimate, Quint. 3, 6, 72; 5, 14, 16;

    Mos. et Rom. Leg. Coll. 6, 4, 3: matrimonia,

    ib. 6, 4, 2:

    conjux,

    Ov. M. 10, 437:

    legitimis pactam junctamque tabellis amare,

    Juv. 6, 200.—
    B.
    Subst.: lēgĭtĭma, ōrum, n., usages prescribed by law, precepts (very rare):

    legitimis quibusdam confectis,

    Nep. Phoc. 4, 2:

    custodite legitima mea,

    precepts, statutes, Vulg. Lev. 18, 26; also in sing.:

    legitimum sempiternum erit,

    id. Exod. 28, 43.—
    II.
    Transf., in gen.
    A.
    l. q. legalis, of or belonging to the law, legal (post-Aug.):

    quaestiones,

    Quint. 3, 6, 72; 7, 3, 13:

    verba,

    Gell. 11, 1, 4:

    scientia, Just. Inst. prooem. § 4: actio injuriarum, Mos. et Rom. Leg. Coll. 2, 5, 5: judicia,

    Gai. Inst. 4, 103 sq. —
    B.
    Right, just, proper, appropriate (class.):

    numerus,

    Cic. Verr. 2, 5, 22, 57:

    in omnibus meis epistolis, legitima quaedam est accessio commendationis tuae,

    id. Fam. 7, 6, 1:

    illa oratorum propria et quasi legitima tractavit, ut delectaret, ut moveret, ut augeret, etc.,

    id. Brut. 21, 82:

    poëma facere,

    Hor. Ep. 2, 2, 109:

    sonus,

    id. A. P. 274:

    insania,

    Plin. 21, 31, 105, § 178:

    verba,

    Ov. F. 2, 527:

    partus,

    right, regular, Plin. 8, 43, 64, § 168; cf.:

    spectavit studiosissime pugiles, non legitimos et ordinarios modo, sed et catervarios, etc.,

    Suet. Aug. 45:

    olus,

    Plin. 22, 22, 38, § 80.—In neutr.: legitimum est, with a subject-clause, it is right, proper, suitable (post-Aug.):

    fistulas denum pedum longitudinis esse, legitimum est,

    Plin. 31, 6, 31, § 58; 33, 3, 20, § 64:

    seruntur lactucae anno toto: legitimum tamen, a bruma semen jacere,

    but the proper way is, id. 19, 8, 39, § 130.—Hence, adv.: lēgĭtĭmē.
    1.
    According to law, lawfully, legally, legitimately:

    is qui legitime procurator dicitur,

    Cic. Caecin. 20, 57:

    juste et legitime imperanti,

    id. Off. 1, 4, 13:

    non nisi legitime vult nubere,

    Juv. 10, 338.—
    2.
    Transf., duly, properly:

    faex legitime cocta,

    Plin. 23, 2, 31, § 64:

    studere,

    Tac. Or. 32:

    legitime fixis tabellis,

    Juv. 12, 100.

    Lewis & Short latin dictionary > legitimus

  • 50 Nonae

    Nōnae, ārum, f. [nonus], the fifth day in every month of the year, except March, May, July, and October, in which it was the seventh; the nones, so called because it was the ninth day before the ides, Varr. L. L. 6, § 28 Müll.:

    o Nonae illae Decembres,

    Cic. Fl. 40, 102:

    Nonis Februariis si Romae fuit,

    id. Quint. 18, 57:

    a. d. tertium Non. Januar. si agere coepisset,

    id. Fam. 5, 2, 8. After the expulsion of the kings, the marketdays were no longer allowed to fall on the nones, because the people celebrated the nones as the birthday of Servius Tullius, and fear was entertained of a movement on that day in favor of royalty, Macr. S. 1, 13. No wedding took place either on the nones or on the ides, because the following day was a dies ater, unfavorable for the offering to be made by the bride, id. ib. 1, 16. Augustus, for superstitious reasons, avoided undertaking any thing on the nones, Suet. Aug. 92.

    Lewis & Short latin dictionary > Nonae

  • 51 nonaria

    nōnārĭus, a, um, adj. [nonus], of or belonging to the ninth hour.—As subst.: nonaria, ae, f. (sc. meretrix), a public prostitute (so called because not allowed to show herself before the ninth hour of the day), Pers. 1, 133.

    Lewis & Short latin dictionary > nonaria

  • 52 nonarius

    nōnārĭus, a, um, adj. [nonus], of or belonging to the ninth hour.—As subst.: nonaria, ae, f. (sc. meretrix), a public prostitute (so called because not allowed to show herself before the ninth hour of the day), Pers. 1, 133.

    Lewis & Short latin dictionary > nonarius

  • 53 parhippus

    părhippus, i, m., = parippos, an extra horse above the number allowed, demanded by a person who travels by the public post, Cod. Th. 8, 5, 14; id. Just. 12, 51, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > parhippus

  • 54 spatium

    spătĭum, ii, n. [root spa-, to draw; Gr. spaô; span-, to stretch; Gr. spanis, want; cf.: penomai, penês; Germ. spannen; Dor. spadion (=stadion), race-course; cf. Lat. penuria], room, a space (very freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.: est natura loci spatiumque profundi, Quod neque percurrere flumina possint, Nec, etc.... Usque adeo passim patet ingens copia rebus;

    Finibus exemptis,

    Lucr. 1, 1002; 5, 370; 1, 389:

    locus ac spatium, quod inane vocamus,

    id. 1, 426; cf. id. 1, 523:

    per totum caeli spatium diffundere sese (solis lux),

    id. 4, 202; cf.:

    tres pateat caeli spatium non amplius ulnas,

    Verg. E. 3, 105:

    flumen Dubis paene totum oppidum cingit: reliquum spatium, quā flumen intermittit, mons continet,

    Caes. B. G. 1, 38:

    temporibus rerum et spatiis locorum animadversis,

    id. B. C. 3, 61 fin.:

    quod spatium non esset agitandi,

    Nep. Eum. 5, 4:

    spatium loci,

    Quint. 8, 3, 84:

    spatio distante,

    Ov. M. 11, 715.—
    B.
    In partic.
    1.
    A (limited) space, distance, interval (syn. intervallum):

    siderum genus spatiis immutabilibus ab ortu ad occasum commeans,

    Cic. N. D. 2, 19, 49:

    magno spatio paucis diebus confecto,

    Caes. B. G. 3, 29:

    itineris spatium,

    id. B. C. 1, 24 fin.:

    viae spatium,

    the distance, length, Ov. M. 8, 794:

    trabes paribus intermissae spatiis (shortly before: paribus intervallis),

    Caes. B. G. 7, 23; cf.:

    alios ineunt cursus aliosque recursus Adversi spatiis,

    Verg. A. 5, 584 Coningt. ad loc.:

    hic locus aequo fere spatio ab castris utrisque aberat,

    Caes. B. G. 1, 43:

    inter duas acies tantum erat relictum spatii, ut, etc.,

    id. B. C. 3, 92:

    cum Viridorix contra eum duum milium spatio consedisset,

    id. B. G. 3, 17:

    magnum spatium abesse,

    id. ib. 2, 17:

    quo tanta machinatio ab tanto spatio institueretur?

    id. ib. 2, 30:

    tormentorum usum spatio propinquitatis interire,

    id. B. C. 2, 16 fin.:

    jamque tenebat Nox medium caeli spatium,

    Hor. S. 2, 6, 101:

    illi medio in spatio chorus Occurrit,

    Verg. A. 10, 219:

    dimidium fere spatium confecerat, cum, etc.,

    Nep. Eum. 9, 1:

    spatium discrimina fallit,

    the distance, Ov. M. 8, 577.—
    b.
    Size, bulk, extent:

    dum spatium victi considerat hostis (serpentis),

    Ov. M. 3, 95:

    elephantis,

    Luc. 9, 732:

    oris Et colli, ov. M. 2, 672: dat spatium collo,

    id. ib. 3, 195:

    breve lateris,

    Juv. 6, 503; cf.:

    quod sit homini spatium a vestigio ad verticem,

    Plin. 7, 17, 17, § 77:

    spatia montis,

    id. 35, 1, 1, § 2:

    spatium admirabile rhombi,

    very large, Juv. 4, 39:

    vasti corporis,

    Sen. Hippol. 806:

    plantae Herculis,

    Gell. 1, 1, 2: trahit aures in spatium, in length, i. e. lengthens them out, Ov. M. 11, 176; so,

    in spatium,

    id. ib. 2, 197; 7, 783; Sil. 13, 562.—
    2.
    An open space for walking, racing, etc., in.
    a.
    A walk, promenade; a public place or square, etc. (cf. ambulatio):

    urbs delubris distincta spatiisque communibus,

    Cic. Rep. 1, 26, 41:

    templaque et innumeris spatia interstincta columnis,

    i. e. colonnades, porticos, Stat. S. 3, 5, 90:

    quin igitur ad illa spatia nostra sedesque pergimus, ubi cum satis erit deambulatum, requiescemus,

    Cic. Leg. 1, 4, 14:

    spatia silvestria,

    id. ib. 1, 5, 15:

    orator ex Academiae spatiis,

    id. Or. 3, 12 (quoted by Quint. 12, 2, 23, and by Tac. Or. 32):

    Academiae non sine causā nobilitata spatia,

    Cic. Fin. 5, 1, 1: locus planis Porrectus spatiis, in level spaces, i. e. plains, Hor. Ep. 1, 7, 42:

    ille actus habenā Curvatis fertur spatiis,

    Verg. A. 7, 381.—
    b.
    A race-course, track:

    sicut fortis equus, spatio qui saepe supremo Vicit Olympia,

    Enn. Ann. 18, 22:

    nec vero velim quasi decurso spatio a calce ad carceres revocari,

    Cic. Sen. 23, 83:

    amat spatiis obstantia rumpere claustra,

    Hor. Ep. 1, 14, 9:

    cum carceribus sese effudere quadrigae, Addunt in spatia,

    Verg. G. 1, 513 Forbig. ad loc.:

    hic ad Elei metas et maxuma campi Sudabit spatia,

    id. ib. 3, 202: signoque repente Corripiunt spatia [p. 1736] audito, id. A. 5, 316:

    tritumque relinquunt Quadrijugi spatium,

    Ov. M. 2, 168; cf.:

    equi Pulsabant pedibus spatium declivis Olympi,

    id. ib. 6, 487:

    abstulere me velut de spatio Graeciae res immixtae Romanis,

    Liv. 35, 40, 1:

    nobilis equos cursus et spatia probant,

    Tac. Or. 39.—
    c.
    Poet., in gen., room or space in a building:

    Phocus in interius spatium pulchrosque recessus Cecropidas ducit,

    the inner space, the interior, Ov. M. 7, 670.—
    3.
    Transf., the action of walking, a walk, promenade; a turn, course:

    cum in ambulationem ventum esset, Scaevolam, duobus spatiis tribusve factis, dixisse, etc.,

    Cic. de Or. 1, 7, 28; cf. id. Rep. 1, 12, 18; Suet. Aug. 83:

    si interdum ad forum deducimur, si uno basilicae spatio honestamur,

    Cic. Mur. 34, 70:

    septem spatiis circo meruere coronam,

    Ov. Hal. 68:

    (agitatores) septimo spatio palmae appropinquant,

    Sen. Ep. 30, 13.—
    II.
    Trop.
    A.
    Of time.
    1.
    In gen., a space of time, interval, period:

    spatia omnis temporis non numero dierum sed noctium finiunt,

    Caes. B. G. 6, 18:

    spatium praeteriti temporis,

    Cic. Arch. 1, 1:

    quantum fuit diei spatium,

    as the portion of the day allowed, Caes. B. G. 2, 11 fin.:

    annuum spatium,

    id. B. C. 3, 3:

    annuum, menstruum, diurnum, nocturnum,

    Cic. Inv. 1, 26, 39:

    dierum triginta,

    id. Verr. 2, 2, 39, § 96:

    parvo dilexit spatio Minoida Theseus,

    Prop. 2, 24, 43 (3, 19, 27):

    spatio brevi,

    Hor. C. 1, 11, 6:

    in brevi spatio mutantur secla animantum,

    Lucr. 2, 77; so,

    in brevi spatio,

    Ter. Heaut. 5, 2, 2:

    aliquid longo spatio tenere,

    Cic. Off. 2, 23, 81:

    me ex comparato et constituto spatio defensionis in semihorae curriculum coëgisti,

    id. Rab. Perd. 2, 6:

    hoc interim spatio conclave illud concidisse,

    id. de Or. 2, 86, 353:

    spatia annorum,

    Prop. 3 (4), 21, 31:

    spatium juventae Transire,

    Ov. M. 15, 225:

    illa dies... incerti spatium mihi finiat aevi,

    id. ib. 15, 874:

    post sexagesimum vitae spatium,

    i. e. after the sixtieth year, Plin. 7, 50, 51, § 170.—
    2.
    In partic.
    a.
    Of a portion of time in which to do any thing, space, time, leisure, opportunity:

    neque, ut celari posset, tempus spatium ullum dabat,

    Ter. Hec. 3, 3, 14:

    nisi tempus et spatium datum sit,

    Cic. Quint. 1, 4:

    irae suae spatium et consilio tempus dare,

    Liv. 8, 32:

    ubicumque datum erat spatium solitudinis,

    Ter. Hec. 1, 2, 55:

    quantum spatii nobis datur,

    Cic. de Or. 1, 59, 252:

    tempus inane peto, requiem spatiumque furori,

    Verg. A. 4, 433: ne properes, oro;

    spatium pro munere posco,

    Ov. R. Am. 277:

    proin quicquid est, da tempus ac spatium tibi. Quod ratio non quit, saepe sanavit mora,

    Sen. Agam. 2, 129.—Esp.: spatium (aliquid, nihil spatii, etc.) alicui faciendi or ad faciendum aliquid, time to do a thing:

    breve spatium'st perferundi quae minitas mihi,

    Plaut. Capt. 3, 5, 85:

    ut Ne esset spatium cogitandi ad disturbandas nuptias,

    Ter. And. 1, 2, 11:

    quam longum spatium amandi amicam tibi dedi!

    id. Hec. 4, 4, 62:

    dare alicui spatium ad se colligendum,

    Cic. Caecin. 2, 6:

    ad scribendum,

    id. Fam. 15, 17, 1:

    pila in hostes coniciendi,

    Caes. B. G. 1, 52; 4, 13; Ov. M. 10, 163:

    nec fuit spatium ad contrahenda castra,

    Caes. B. G. 7, 40:

    cum erit spatium, utrumque praestabo,

    Cic. Att. 5, 14, 1:

    si spatium ad dicendum habuissemus,

    id. Verr. 1, 18, 56:

    spatium sumamus ad cogitandum,

    id. Fin. 4, 1, 1; id. de Or. 1, 33, 150:

    sex dies ad eam rem conficiendam spatii postulant,

    Caes. B. C. 1, 3 fin.:

    vix explicandi ordines spatium Etruscis fuit,

    Liv. 2, 46, 3:

    spatium Vitellianis datum refugiendi,

    Tac. H. 2, 25.—Rarely with dat.:

    spatium quidem tandem adparandis nuptiis, vocandi, sacruficandi dabitur paululum,

    Ter. Phorm. 4, 4, 20.—
    b.
    A year of life:

    quosdam (morbos) post sexagesimum vitae spatium non accidere,

    Plin. 7, 50, 51, § 170. —
    c.
    Metrical time, measure, quantity:

    trochaeus, qui est eodem spatio quo choreus,

    Cic. Or. 57, 193; cf. Quint. 1, 5, 18:

    neu sermo subsultet imparibus spatiis ac sonis, miscens longa brevibus, etc.,

    id. 11, 3, 43; cf. id. 11, 3, 40; 11, 3, 17 al.—
    B.
    (Acc. to I. B.) A path, course, race, track:

    ut eadem spatia quinque stellae dispari motu cursuque conficiant,

    Cic. de Or. 3, 45, 178:

    quid mihi opu'st, decurso aetatis spatio, cum meis gerere bellum?

    Plaut. Stich. 1, 2, 14:

    prope jam excurso spatio,

    Ter. Ad. 5, 4, 6:

    te vero, mea quem spatiis propioribus aetas Insequitur,

    Verg. A. 9, 275: deflexit jam aliquantulum de spatio curriculoque consuetudo majorum, Cic. Lael. 12, 40; cf.:

    quemadmodum simus in spatio Q. Hortensium ipsius vestigiis persecuti,

    id. Brut. 90, 307:

    currenti spatium praemonstra,

    Lucr. 6, 93:

    pede inoffenso spatium decurrere vitae,

    Ov. Tr. 3, 4, 33; Sen. Troad. 398.

    Lewis & Short latin dictionary > spatium

  • 55 suscipio

    suscĭpĭo (sometimes succĭpĭo; cf. Serv. Verg. A. 1, 175 and 144; Vel. Long. p. 2226 P.), cēpi, ceptum, 3, v. a. [sus, a contraction of subs, for sub; v. sub fin., and capio], qs. to take hold of in order to support, i. e. to take or catch up, to take upon one.
    I.
    To support, hold up, sustain.
    A.
    Lit.:

    quid loquar lapideas moles, quibus porticus suscipimus,

    Sen. Ep. 90, 26:

    theatrum fulturis ab substructionibus,

    Plin. Ep. 10, 38, 2:

    latera puteorum structurā,

    Pall. Aug. 9, 2:

    labentem domum,

    Sen. Ben. 6, 15, 5: balnea suscepta crepidine, supported, resting on, etc., Stat. S. 1, 3, 43:

    habenas,

    Sen. Troad. 728.—
    B.
    Trop.
    1.
    To support, defend:

    famam defuncti pudoremque,

    Plin. Ep. 2, 4, 2:

    qui temere nocentis reos susciperet,

    Quint. 11, 1, 74:

    cum periculo suscepti litigatoris,

    id. 2, 12, 4. —
    2.
    To take upon one, undertake, assume, begin, incur, enter upon (esp. when done voluntarily and as a favor; recipio, when done as a duty or under an obligation).
    (α).
    Of actions, obligations, etc. (class. and freq.):

    aut inimicitias aut laborem aut sumptus suscipere nolunt,

    Cic. Off. 1, 9, 28:

    inimicitias,

    Ter. Hec. 2, 1, 34; Nep. Pelop. 1, 3; cf. Cic. Lael. 21, 77:

    personā susceptā viri boni,

    id. Clu. 36, 101:

    honestam rem actionemve,

    id. Lael. 13, 47:

    bellum,

    id. Leg. 2, 14, 34; id. Rep. 3, 23, 35; id. Off. 1, 11, 35; Caes. B. G. 1, 16; 7, 37 al.:

    rei publicae partem,

    Cic. Rep. 1, 6, 10; id. Mil. 15, 40:

    causam populi,

    id. Rep. 4, 8, 27:

    patrocinium improbitatis, etc.,

    id. ib. 3, 5, 8; id. de Or. 3, 17, 63:

    negotium,

    id. Cat. 3, 2, 5:

    iter Asiaticum,

    id. Att. 4, 15, 2:

    omnia alter pro altero suscipiet,

    id. Lael. 22, 82:

    aes alienum amicorum,

    id. Off. 2, 16, 56:

    cum inaudita ac nefaria sacra susceperis,

    id. Vatin. 6, 14: porcam praecidaneam, Varr. ap. Non. 163, 21:

    pulvinar,

    Liv. 5, 52, 6:

    prodigia (with curare),

    id. 1, 20:

    votum,

    Plaut. Am. 1, 1, 75; Liv. 27, 45, 8; Ov. F. 6, 246:

    disputationem de re publicā,

    Cic. Rep. 1, 7, 12; cf. id. Off. 1, 2, 7:

    nec enim hoc suscepi, ut, etc., tamquam magister persequerer omnia,

    id. Rep. 1, 24, 38:

    permagnum quiddam,

    id. de Or. 1, 22, 103:

    quae si suscipiamus,

    undertake to prove, id. Div. 2, 40, 84; so with obj.-clause:

    qui suscipiant, posse animum manere corpore vacantem, etc.,

    id. Tusc. 1, 32, 78.— Rarely with dat. of reflex. pron.:

    legationem ad civitates sibi,

    Caes. B. G. 1, 3; cf.:

    tantum sibi auctoritatis in re publicā suscepit, ut, etc.,

    Cic. Verr. 2, 5, 58, § 152:

    mihi auctoritatem patriam severitatemque suscipio,

    id. Cael. 16, 37.—
    (β).
    Of feelings, experiences, etc., to undergo, submit to, bear, accept:

    morbos durumque dolorem,

    Lucr. 3, 460; so,

    dolorem,

    Cic. Tusc. 1, 46, 111:

    dolorem gemitumque,

    id. Vatin. 8, 19:

    invidiam atque offensionem apud populos,

    id. Verr. 2, 2, 55, § 137:

    odium,

    id. Att. 6, 1, 25:

    molestiam,

    id. Caecin. 6, 17.—With in and acc.:

    miserius qui suscipit in se scelus quam si qui alterius facinus subire cogitur,

    i. e. wilfully incurs guilt, Cic. Phil. 11, 4, 9; cf.:

    si esset inventus, qui in se suscipere istius culpam crimenque cuperet,

    id. Verr. 2, 4, 42, § 91:

    negotiatoribus Claudius certa lucra proposuit, suscepto in se damno, si cui, etc.,

    Suet. Claud. 18. —
    II.
    To take, catch, take up, receive.
    A.
    In gen. (so only poet. and in post-Aug. prose):

    sol aeternam suscepit lampada mundi,

    to catch up, Lucr. 5, 402:

    dominam ruentem,

    Verg. A. 11, 806:

    suscipiunt famulae,

    id. ib. 4, 391:

    cruorem pateris,

    id. ib. 6, 249; cf.:

    cava suscepto flumine palma sat est,

    Prop. 4 (5), 9, 36 (al. succepto):

    ignem foliis,

    Verg. A. 1, 175. —
    B.
    In partic.
    1.
    To take up a new-born child from the ground; hence, to acknowledge, recognize, bring up as one ' s own (class.; cf.

    tollo): simul atque editi in lucem et suscepti sumus,

    Cic. Tusc. 3, 1, 2:

    puerum,

    Ter. And. 2, 3, 27:

    haec ad te die natali meo scripsi, quo utinam susceptus non essem!

    Cic. Att. 11, 9, 3.—
    b.
    In gen., to get, beget, or bear children:

    filia, quam ex te suscepi,

    Plaut. Ep. 4, 1, 34: filiam ex uxore, Ter. Phorm. 5, 7 (8), 50:

    liberos ex libertini filiā,

    Cic. Phil. 3, 6, 17; cf. Ter. Phorm. 5, 7 (8), 74:

    inde filiam,

    id. ib. 5, 8 (9), 18:

    susceperas liberos non solum tibi, sed etiam patriae,

    Cic. Verr. 2, 3, 69, § 161:

    si qua mihi de te suscepta fuisset Ante fugam suboles,

    Verg. A. 4, 327; Vulg. Judic. 11, 2.—
    2.
    To take, receive, as a citizen, under one's protection, as a pupil, etc. (rare but class.):

    Cato cum esset Tusculi natus, in populi Romani civitatem susceptus est,

    Cic. Leg. 2, 2, 5: suscipe me totum, Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 9, 1:

    suscepi candidatum,

    Plin. Ep. 6, 6, 9:

    susceptos a se discipulos,

    Quint. 2, 5, 1; 11, 1, 55:

    pancratiasten docendum,

    id. 2, 8, 13:

    aliquos erudiendos,

    id. 2, 8, 1.—
    3.
    To receive, get:

    pecuniam,

    Dig. 22, 3, 25:

    pretio, quod dominus suscepit,

    App. M. 8, p. 213, 20.—
    C.
    Trop.:

    suscepit vita hominum consuetudoque communis, ut, etc.,

    has allowed, admitted, Cic. N. D. 2, 24, 62.—
    2.
    To take up, resume, continue a speech, answer:

    suscipit Stolo: Tu, inquit, invides, etc.,

    Varr. R. R. 1, 2, 24; cf.:

    ad quod... sermonem suscipit Polus,

    Quint. 2, 15, 28; Verg. A. 6, 723; App. M. 4, p. 150, 8; 9, p. 227, 12. —Hence, P. a. as subst.: susceptum, i, n., an undertaking:

    susceptaque magna labore Crescere difficili,

    Ov. M. 11, 200.

    Lewis & Short latin dictionary > suscipio

  • 56 toga

    tŏga, ae, f. [tego], a covering, garment.
    I.
    In gen. (ante-class. and rare): praeterea quod in lecto togas ante habebant; ante enim olim fuit commune vestimentum et diurnum et nocturnum et muliebre et virile, Varr. ap. Non. 541, 2:

    incinctā togā,

    Afran. ib. 540, 33; cf.

    comic.: ne toga cordylis, ne paenula desit olivis,

    Mart. 13, 1, 1. —
    * B.
    A roofing, roof:

    (toga) dicitur et tectum,

    Non. 406, 21. —
    II.
    In partic., the outer garment of a Roman citizen in time of peace, long, broad, and flowing, and consisting of a single piece of stuff; the toga or gown.
    A.
    Lit.:

    sed quod pacis est insigne et otii toga,

    Cic. Pis. 30, 73:

    quem tenues decuere togae,

    Hor. Ep. 1, 14, 32:

    ima,

    Quint. 11, 3, 139:

    pexa,

    Mart. 2, 44, 1:

    rasa,

    id. 2, 88, 4: toga praetexta, the toga of magistrates and free-born children, ornamented with purple; v. praetexo: toga pura, the unornamented toga of youth who had laid aside the praetexta:

    Ciceroni meo togam puram cum dare Arpini vellem,

    Cic. Att. 9, 6, 1; 5, 20, 9; 7, 8, 5;

    called more freq. virilis,

    id. Sest. 69, 144; id. Phil. 2, 18, 44; Liv. 26, 19, 5; Plin. Ep. 1, 9, 2; and:

    toga libera,

    Prop. 4 (5), 1, 132; Ov. F. 3, 771; cf.:

    a patre ita eram deductus ad Scaevolam sumptā virili togā,

    Cic. Lael. 1, 1:

    toga picta,

    worn by a victor in his triumph, Liv. 10, 7, 9; 30, 15, 11; Flor. 1, 5, 6:

    purpurea,

    worn by kings, Liv. 27, 4, 11; 31, 11, 12: candida, the toga worn by candidates for office, made of white fulled cloth; v. candidus: pulla, the dark-gray toga of mourners; v. pullus; cf. Becker, Gallus, 3, p. 107 sq.; 2, pp. 55 and 74 sq. (2d edit.).—
    B.
    Transf.
    1.
    As a designation for peace:

    ex quo genere haec sunt, Liberum appellare pro vino, campum pro comitiis, togam pro pace, arma ac tela pro bello,

    Cic. de Or. 3, 42, 167: cedant arma togae, id. poët. Off. 1, 22, 77; id. Pis. 30, 73:

    vir omnibus belli ac togae dotibus eminens,

    Vell. 1, 12, 3; Tert. Pall. 5.—Also of the Roman national character; hence, togae oblitus, forgetful of Rome, Hor. C. 3, 5, 10.—
    2.
    As, in the times of the emperors, the toga went more and more out of use, and became almost exclusively the garment of clients, poet. for a client:

    eheu quam fatuae sunt tibi Roma togae,

    Mart. 10, 18, 4; 10, 47, 5; cf. Plin. Pan. 65; Flor. 4, 12, 32. —
    3.
    As women of loose character were not allowed to wear the proper female garment (the stola), and assumed the toga, poet. for a prostitute: si tibi cura togae est [p. 1876] potior pressumque quasillo Scortum, Tib. 4, 10, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > toga

См. также в других словарях:

  • allowed claim — a claim of a creditor (or an equity interest) that is approved by the court for satisfaction under the plan of reorganization (Glossary of Common Bankruptcy Terms) (or allowed interest) (Common Bankruptcy Terms) A claim of a creditor (or an… …   Glossary of Bankruptcy

  • allowed interest — a claim of a creditor (or an equity interest) that is approved by the court for satisfaction under the plan of reorganization (Glossary of Common Bankruptcy Terms) (or allowed claim) (Common Bankruptcy Terms) A claim of a creditor (or an equity… …   Glossary of Bankruptcy

  • allowed — I adjective acceptable, accepted, acknowledged, admissible, admitted, allowable, approvable, approved, authorized, certified, chartered, commissioned, conceded, consented, eligible, empowered, endorsed, enfranchised, granted, justified, lawful,… …   Law dictionary

  • allowed — allowed; un·allowed; …   English syllables

  • allowed claim — USA A claim which the court has approved for payment under a plan of reorganization. Practical Law Dictionary. Glossary of UK, US and international legal terms. www.practicallaw.com. 2010 …   Law dictionary

  • allowed — (adj.) late 14c., praised; mid 15c., assigned as a due share; late 15c., permitted, pp. adjective from ALLOW (Cf. allow) …   Etymology dictionary

  • Allowed — Allow Al*low , v. t. [imp. & p. p. {Allowed}; p. pr. & vb. n. {Allowing}.] [OE. alouen, OF. alouer, aloer, aluer, F. allouer, fr. LL. allocare to admit as proved, to place, use; confused with OF. aloer, fr. L. allaudare to extol; ad + laudare to… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Allowed cell rate — The allowed cell rate is the rate in cells per second at which a source device may send data in ATM networks …   Wikipedia

  • allowed — /euh lowd /, adj. Physics. involving a change in quantum numbers, permitted by the selection rules: allowed transition. [ALLOW + ED2] * * * …   Universalium

  • allowed him to — permitted him to, allowed him to; made it possible for him to …   English contemporary dictionary

  • allowed outage time — leidžiamoji prastovos trukmė statusas Aprobuotas sritis branduolinė sauga apibrėžtis Maksimalus laikas, kurį leidžiamas saugai svarbios sistemos ar komponento atjungimas arba išjungimas dėl techninės priežiūros, įskaitant remontą. atitikmenys:… …   Lithuanian dictionary (lietuvių žodynas)

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»