-
1 auftreten
auftreten, I) v. tr.effringere od. confringere pedibus (z. B. fores). – II) v. intr. 1) auf den Boden treten: insistere (Fuß fassen, z. B. summis digitis [mit den Fußspitzen]: u. in sinistrum pedem: u. in terra: u. plantam [auf die Fußsohle, mit der F.]: u. firmiter). – niti (sich mit dem Fuße aufstemmen, beim Fortschreiten). – ingredi (auftretend einhergehen). – leise, sanft au., suspensum ponere vestigium. suspenso pede ire (eig.); parce ac molliter facere (übtr., behutsam zu Werke gehen); lenitatis partes agere. ad lenitatem se dare. lenius agere (übtr., gelindere Maßregeln ergreifen, Ggstz. acerbius agere). – nicht au. können, insistere oder ingredi non quire: wieder au. können, ingredi incipere. [228] – 2) öffentlich hintreten: a) v. Pers.: prodire (hervorgehen vor ein Publikum, z. B. in publicum, d. i. auf die Straße, öffentlich). – procedere (hervortreten vor ein Publikum, z. B. in publicum [auf die Straße, öffentlich]). – advenire (herbeikommen, z. B. me ultro accusatum advenit). – produci (vorgeführt werden vor ein Publikum, in den Kreis einer Versammlung). – induci (eingeführt werden in einen Ort, in eine Versammlung). – exsistere (in einer Eigenschaft hervortreten). – surgere (sich vom Sitze erheben, aufstehen, um zu sprechen). – cooriri (sich zu einer Tätigkeit erheben, bes. stürmisch, losbrechen, z. B. in alqm: u. ad legem perferendam, von den Volkstribunen). – exoriri (entstehend sich erheben). – se gerere (so u. so sich vor den Leuten zeigen, sich benehmen, z. B. parum splendide: u. contumacius). – agere so u. so handeln, verfahren, z. B. hostium more). – mit etw. austr. (bildl.), durch coepisse m. Infin., z. B. mit der Forderung au., daß etc., postulare coepisse, ut etc.: mit der offenen Erklärung au., daß nicht etc., propalam ne gare coepisse m. folg. Akk. u. Infin. – jmd. au. lassen, alqm producere (vorführen, z. B. in conspectum populi, in contionem); alqm inducere (einführen, z. B. in curiam). – So nun insbes.: α) auf der Bühne auftreten, prodire, procedere in scaenam, im Zshg. auch bl. prodire, procedere (auf die Bühne vorgehen, vortreten. vorkommen). – induci in fabula (in einem Bühnenstücke eingeführt werden. z. B. in hac fabula Orcus inducitur gladium gestans: bl. induci auch übtr. = in einer Schrift handelnd od. redend eingeführt werden, auftreten). – produci in scaenam, im Zshg. auch bl. produci (auf die Bühne vorgeführt werden). – in scaena pronuntiare (auf der Bühne vortragen). – in scaena gestum agere (auf der Bühne gestikulieren, v. Mimen). – saltare (tanzen = als pantomimischer Tänzer auftreten, z. B. primus togatus [in der Toga] saltare instituit). – zum ersten Male au., initium in scaenam prodeundi auspicari; produci in scaenam tirocinio (um sein Probestück zu machen). – nicht mehr au., de scaena decedere (von der Bühne abgehen = die Schauspielkunst aufgeben). – wieder au., in scaenam redire. – in einem Stücke au., fabulam agere (ein Stück spielen, v. Schauspieler); in fabula esse (in einem Stücke als handelnde Person vorkommen, z. B. ii fratres, qui in Adelphis sunt): in einem neuen Stücke au., novam fabulam agere. – als jmd., in jmds. Rolle au., agere alqm od. alcis partes (jmd., jmds. Rolle spielen, z. B. Ballionem od. Ballionis partes: übtr. = jmds. Rolle im Leben spielen, z. B. ag. matrem, als M. au.: ag. lenitatis partes, gelind au.); alcis personam capere, sumere (assumere), gerere, ferre (jmds. Maske aufsetzen, tragen, bildl. = jmds. Rolle im Leben spielen): in derselben Rolle au., easdem partes agere; eandem personam gerere oder ferre (beide eig. u. bildl.): in der Hauptrolle, in einer Nebenrolle au., primas partes agere, secundas partes agere (eig. u. bildl.); esse primarum, secundarum partium (eig.). – aufgetreten sein, in scaena esse od. stare (auf der Bühne sein, od. stehen). – jmd. au. lassen, [229] alqm in scaenam inducere, producere (auf die Bühne vorführen; induc. auch bildl. = in einer Schrift etc. handelnd, redend einführen); in scaenam mittere alqm (auf die Bühne treten lassen); alci aditum dare in scaenam (jmdm. die Erlaubnis zum Auftreten geben): jmd. wieder au. lassen, alqm in scaenam reducere. – β) im Zirkus: induci in circum; produci in circo; im Zshg. auch bl. induci, produci (alle v. Wagenrennern, Gladiatoren u. wilden Tieren zum Tierkampf). – jmd. au. lassen, alqm in circum inducere, in circo producere (Wagenrenner, Gladiatoren, wilde Tiere zum Tierkampf). – γ) auf der Rednerbühne, im Senate, vor Gericht als Redner: aggredi ad dicendum (sich zum Reden anschicken). – surgere ad dicendum, im Zshg. auch bl. surgere (sich von seinem Sitze zum Reden erheben). – dicere (reden, eine Rede halten, z. B. qui dixit, der als Redner aufgetreten ist: qui ante me dixit, der vor mir als Redner aufgetreten ist). – öffentlich au., in publico dicere: nicht öffentlich aufgetreten sein, non in publico dixisse (übh.); carere forensi luce (auf dem röm. Forum als Gerichtsort etc.). – auf der Rednerbühne au., in rostra escendere (die R. besteigen); procedere in rostra (auf die R. vortreten). – vor jmd. au., dicere ad od. apud alqm: vor einer Versammlung au., in contionem prodire, escendere. – als Redner für jmd. od. etw. au., dicere pro alqo od. pro alqa re: gegen jmd. au., dicere in oder contra alqm: gegen etw. au., dicere ad alqd (erwidernd als Gegenredner); dicere od. perorare in alqd (als Gegner, u. zwar peror., indem man die Sache gründlich bespricht). – als Lobredner für jmd. od. etw. au., laudatorem esse alcis od. alcis rei (z. B. rerum ab alqo gestarum). – als Verteidiger einer Sache au., defendere alqd (im allg.); patronum esse od. exsistere alci causae (vor Gericht; exs., indem man aus der Zahl der übrigen hervortritt); patrocinium alcis rei suscipere (die Verteidigung einer Sache übernehmen, bes. als Anwalt mu Gericht). – als Verteidiger jmds., für jmd. au., dicere pro alqo (übh. für jmd. sprechen); defendere alqm (übh. jmd. mit Worten verteidigen); dicere causam pro alqo. causam alcis defendere oder perorare (vor Gericht jmds. Sache verteidigen): patrocinium alcis profiteri (sich zum Verteidigerjmds. [bes. als Anwalt vor Gericht] aufwerfen, auch gegen jmd., adversus alqm). – als Anwalt, Sachwalter au., actoris partes sustinere (die Rolle des A. haben); surgere ad agendum (sich von seinem Sitze erheben, um als A. zu sprechen); causam agere (die Sache als A. führen, z. B. apud centumviros): für jmd., agere causam alcis (z. B. clientis); agere ab alqo (z. B. a petitore, für den Kläger: a possessore, für den Beklagten): gegen jmd., causam agere contra alqm u. bl. agere adversus od. in alqm. – als Kläger (in einer Zivilsache) au., petere (gerichtl. auf etw. als sein Eigentum Anspruch machen, für sich, sibi); petitoris personam capere (die Rolle eines Klägers übernehmen); gegen jmd., petere ab alqo. – als Ankläger (in einer Kriminalsache) au., accusare (die Anklagerede halten); ad accusandum descendere (sich auf [230] das [so gehässige] Anklagen einlassen); accusatoris partes obtinere. accusatoris nomen sustinere (die Rolle od. den Namen des Anklägers haben); accusationem exercere. accusationes factitare (aus dem Anklagen ein Gewerbe machen): gegen jmd., venire contra alqm; accusare alqm (jmd. anklagen, w. vgl.). – als Angeber gegen jmd. au., crimen deferre in alqm (z. B. in dominum). – als Zeuge au., testem esse (Zeuge sein); testem in medium venire (als Zeuge vor die Gerichtsversammlung treten); testimonium dicere (eine Zeugenaussage ablegen, gegen jmd., in od. contra alqm: in. betreff einer Sache, de alqa re): für jmd. (als Zeuge) au., surgere ab alqo: Zeugen au. lassen, testes, verb. auctores (Gewährsmänner) testesqueproducere (vorführen, auch alcis rei); testibus uti (Zeugen gebrauchen, absol. od. gegen jmd., contra alqm, auch in Schriften); testes adhibere alci rei (Zeugen beiziehen, z. B. in dieser Sache, huic causae); testes dare (Zeugen geben, gegen etwas, in alqd): jmd. als Zeugen au. lassen, alqm testem citare (einer Sache, z. B. rerum a se gestarum: u. gegen etw., z. B. in hanc rem totam Siciliam). – δ) in der Politik, v. Staatsmann, ad rem publicam accedere. rem publicam capessere (sich an der Verwaltung des Gemeinwesens beteiligen); personam principis tueri (die Rolle eines Führers im Staate spielen, als erster Mann im Staate auftreten). – v. Parteigänger, für jmd. au., stare cum od. ab alqo; facere cum alqo: gegen jmd., stare adversus alqm. – b) v. Krankheiten: oriri (z. B. mit hitzigem Fieber, cum acuta febre). – das Fieber tritt heftiger auf, febris intenditur: eine Krankheit tritt heftiger auf, morbus crescit, ingravescit.
-
2 induco
in-dūco, xi, ctum, 3 ( imp. induce for induc, Varr. R. R. 3, 2, 18;I.induxti for induxisti,
Ter. And. 5, 3, 12;induxis for induxeris,
Plaut. Capt. 1, 2, 46), v. a. [in-duco], to lead, bring, or conduct into a place; to lead or bring in (class.); constr. with in and acc., dat., acc. only, or absol.Lit.(α).With in and acc.:(β).oves et armenta in rura,
Varr. R. R. 1, 2, 12:aliquem in viam,
id. ib. 3, 2, 18:exercitum in Macedoniam,
Liv. 31, 28, 2:cohortem praetoriam in medios hostes,
Sall. C. 60, 5:principes in cornua inducit,
leads against, Liv. 30, 34, 11; so,Hannibal elephantos in primam aciem induci jussit,
id. 27, 14, 6:in dextrum cornu elephantos,
id. 44, 41, 3; Caes. B. C. 3, 112 al. —With dat. (mostly poet. and rare):(γ).age, moenibus induc,
Stat. Th. 12, 326:fossā mare urbi,
Suet. Ner. 16. —With acc. only:(δ).princeps turmas inducit Asilas,
Verg. A. 11, 620:inducunt venti nubilum,
Plin. Ep. 2, 17, 7.—Absol.:B.eā (portā) secundae legionis principes hastatosque inducit (sc. in urbem),
Liv. 34, 15, 6.—In partic.1.To bring forward, exhibit, represent in the circus or on the stage:2.a me autem gladiatorum par nobilissimum inducitur,
Cic. Opt. Gen. Or. 6, 17; so,aliquem,
Suet. Calig. 27 fin.:elephantos in circum,
Plin. 8, 6, 6, § 17:inducta est et Afranii Togata, quae Incendium inscribitur,
Suet. Ner. 11; id. Claud. 34; 45; id. Tib. 42; cf.:pater ille, Terenti fabula quem miserum vixisse Inducit,
Hor. S. 1, 2, 22.—To bring into or before a court (post-Aug.):3.inducta teste in senatu,
Suet. Claud. 40:Firminus inductus in senatum,
Plin. Ep. 2, 12, 2:majestatis reos in curiam,
Suet. Dom. 11.—To bring home, take into one ' s family:C.carasque toris inducere Thressas,
Val. Fl. 2, 132:intra undecim dies quam illi novercam amore captus induxerat,
Plin. Ep. 6, 33, 2. —Transf.1.To put on articles of dress:2.si sibi calceus perperam induceretur,
Suet. Aug. 92:umeros albenti amictu,
Stat. S. 5, 2, 67:togam super membra,
Luc. 2, 387. —With Gr. acc.:tunicāque inducitur artus,
Verg. A. 8, 457. —To draw over, spread over, to overlay, overspread:3.postes pice,
Plaut. Most. 3, 2, 142; Vitr. 7, 3:colorem picturae,
i. e. to varnish, Plin. 35, 10, 36, § 102:parieti ceram liquefactam,
id. 33, 7, 40, § 122:cuti nitorem,
id. 24, 8, 33, § 49:varias plumas,
Hor. A. P. 2:humanam membris formam,
Ov. M. 7, 642:omnibus viris magnitudine sua inducturus caliginem,
to overspread with darkness, to darken, obscure, Vell. 2, 36, 1:pontem,
to throw a bridge across, Curt. 5, 5:scuta ex cortice facta pellibus,
to cover, Caes. B. G. 2, 33:coria super lateres,
id. B. C. 2, 10:pulvis velut nube inducta omnia inpleverat,
Liv. 1, 29, 4:sed quae mutatis inducitur tot medicaminibus,
Juv. 6, 471.— With Gr. acc.:(victima) inducta cornibus aurum,
Ov. M. 7, 161; 10, 271.—To level the ground by filling up:II.ita inducto solo, ut nulla vestigia exstent,
Plin. 2, 80, 82, § 194; hence, to strike out, erase, i. e. to level the wax in writing by drawing over it the broad end of the style:nomina jam facta sunt: sed vel induci, vel mutari possunt,
Cic. Att. 13, 14, 2:senatus consultum,
id. ib. 1, 20, 4.Trop.A.In gen., to bring into, introduce:2.seditionem atque discordiam in civitatem,
Cic. Off. 1, 25, 85:aliquid in nostros mores,
id. de Or. 2, 28, 121: set magna pars morem hunc induxerunt, Plaut. Most. 1, 2, 34:morem novorum judiciorum in rem publicam,
Cic. Rab. Post. 4, 9; Plin. Ep. 2, 16, 9; Lact. Mort. Pers. 38, 4:novum verbum in linguam Latinam,
Cic. Phil. 13, 19, 43:pecuniam in rationem,
to bring into, set down in an account, id. Verr. 2, 1, 41, § 106: agrum alicui pecunia ingenti, to charge in an account, id. Agr. 2, 26, 70:exemplum,
Plin. Pan. 6, 2.—To establish:B.sublato judicum nomine potestas regalis inducta est,
Lact. 4, 10, 15:quia nondum haec consuetudo erat inducta,
Sen. Contr. 5 praef. §4: vetus disciplina deserta, nova inducta,
Vell. 2, 1, 1.—In partic.1.To bring in, introduce in speaking or writing (an expression borrowed from the stage):2.hinc ille Gyges inducitur a Platone,
Cic. Off. 3, 9, 38:gravem personam,
id. Cael. 15, 35:Tiresiam deplorantem caecitatem suam,
id. Tusc. 5, 39, 115.—Of conversation, to introduce:puero me hic sermo inducitur,
Cic. Att. 13, 19, 4:hanc rationem Epicurus induxit,
id. Fat. 10:consuetudinem,
id. Cael. 23, 58:dubitationem,
Tac. A. 1, 7.—To lead to or into; to move, excite, persuade; to mislead, seduce; constr. with in, with acc. or ad, with ut or inf.:b.amici jacentem animum excitare, et inducere in spem cogitationemque meliorem,
Cic. Lael. 15, 59; so,aliquem in spem,
id. Off. 2, 15, 53:in rem utilem,
id. Inv. 1, 2, 2; cf. id. Q. Fr. 3, 4:in errorem,
id. Off. 3, 13, 55:animum ad aliquid,
Ter. Hec. 4, 4, 67:aliquem pretio, gratia, spe, promissis (ad parricidium),
to mislead, Cic. Rosc. Am. 28, 16:multos in peccatum,
to seduce, Auct. Her. 2, 19, 29:ad maleficium,
id. 2, 2, 3:ad misericordiam, ad pudendum, ad pigendum,
to move, excite, Cic. Brut. 50, 188:Carthaginienses ad bellum,
Nep. Hann. 8:ad credendum,
id. Con. 3:vide, quo me inducas,
Ter. And. 2, 3, 25:in quos (affectus) inducendus est judex,
Quint. 11, 3, 58.—With ut:aliquem, ut mentiatur,
Cic. Rosc. Com. 16, 46.—With inf.:consulem promissis, sententiam promere,
Tac. A. 12, 9.—Animum or in animum, to bring one ' s mind to, to resolve, determine; to suppose, imagine:3.id quod animum induxerat paulisper non tenuit,
Cic. Att. 7, 3, 8. — With inf. or object-clause:animum inducere, contra ea quae a me disputantur de divinatione, dicere,
Cic. Div. 1, 13, 22:opes contemnere,
id. Tusc. 5, 10, 30:id me commissurum ne animum induxeris,
Plaut. Trin. 3, 2, 78:in animum inducunt suum, Jovem se placare posse,
id. Rud. prol. 22:ne tute incommodam rem, ut quaequest, in animum induces pati?
Ter. Hec. 4, 2, 27:oro ut ne illis animum inducas credere,
id. And. 5, 1, 15:qui huic animum assentari induxeris,
id. Eun. 3, 2, 37:mea causa causam hanc justam esse animum inducite,
id. Heaut. prol. 41; cf. id. Ad. 1, 1, 43:ut in animum induceret ad easdem venire epulas,
Liv. 28, 18, 4; 1, 17, 4; 2, 18, 11:postremo Caesar in animum induxerat, laborare, vigilare,
had determined, Sall. C. 54, 4:in animum, ejus vitam defendere,
Cic. Sull. 30, 83; Ter. Heaut. 5, 4, 5.—With ut, ne, or quominus:inducere animum possum, ne aegre patiar,
Plaut. As. 5, 1, 5:inducere animum, ut patrem esse sese, oblivisceretur,
Cic. Rosc. Am. 19, 53:in animum, quo minus illi indicarem,
Plin. Ep. 9, 13, 6:quod consules in senatu ut pronuntiarent, in animum inducere non possent,
Liv. 27, 9, 9; 2, 5, 7; 39, 12, 3. —To delude, cajole, deceive:4.hic eos, quibus erat ignotus, decepit, fefellit, induxit,
Cic. Pis. 1, 1:socios induxit, decepit, destituit,
id. Rosc. Am. 40, 117: semper, ut inducar, blandos offers mihi vultus Tib. 1, 6, 1.—To do any thing to one (post-class.):injuriam adversus liberos suos testamento,
Dig. 5, 2, 4.— Hence, in-ductus, a, um, P. a., introduced, foreign, strange (post-Aug. and rare):insiticius et inductus sermo (opp. patrius),
Plin. Ep. 4, 3 fin.; so,nihil inductum et quasi devium loquimur,
id. ib. 5, 6, 44:arcessita et inducta,
id. ib. 3, 18, 10.
См. также в других словарях:
PANTOMIMUS — Graece Παντόμιμος, in vett. Glossis notare Histrionem dicitur: l. 27. ff. de oper. libert. qui scenicis ludis operam navat: Luciano Παντόμιμοι iidem sunt, qui ὀρχηςταὶ, i. e. saltatores. Vide cum περὶ ὀρχήσεως. Sed priusquam οἰ ὀρχηςταὶ se a… … Hofmann J. Lexicon universale