Перевод: с греческого на все языки

со всех языков на греческий

indic

  • 21 ὡς

    ὡς, auf welche Art, Weise, wie, so wie; (1) sich auf ein demonstratives adv. beziehend; ἑλὼν κρέα, ὥς οἱ χεῖρες ἐχάνδανον, er nahm Fleisch, so wie die Hände faßten; ὦκα δὲ μητρὶ ἔννεπον, ὡς εἶδόν τε καὶ ἔκλυον, ich sagte es der Mutter, wie ich es hörte, = was ich sah und hörte; gew. bleibt das Demonstrativum weg: ὡς κύων νεβρὸν ἐκμαστεύομεν, wie ein Hund das Hirschkalb; (a) Zwischensätze zu merken: ὡς ἐμοὶ δοκεῖ, wie mir scheint; ὡς ἔοικε, wie es scheint; ὡς ἐγῷμαι, wie ich meine, eigtl. das ist in so weit richtig, wie es mir scheint; ὡς γοῠν ὁ λόγος σημαίνει, wie wenigstens die Rede lehrt. Der optat. potent. ermäßigt den Ausdruck noch mehr: ὡς ἡμεῖς φαῖμεν ἄν, wie wir sagen möchten; abgekürzte Redensarten: ὡς ἐμοί, ὥς γ' ἐμοί, nach meinem Urteile; ὥς γ' ἐμοὶ κριτῇ u. ὥς γ' ἐμοὶ χρῆσϑαι κριτῇ, nach Maßgabe meiner Kräfte; ὡς ἐμῇ δόξῃ, so nach meiner Meinung; (b) ὡς ἔχει, wie es sich verhält; ὡς ἔχει ποδῶν ἕκαστος ἡμῶν, = so schnell ein jeder kann; (c) mit ἄν u. dem conj. erhält der Satz den Ausdruck großer Allgemeinheit, wie einer auch; (2) an diesen einfachsten Relativgebrauch reiht sich: (a) der des Ausrufs: wie, wie sehr; ὡς ἄνοον κραδίην ἔχες, ein wie unverständiges Herz hattest du; ὡς ἀγαϑὸν καὶ παῖδα λιπέσϑαι, wie gut ists; ὡς ἀγαϑαὶ φρένες ἦσαν Πηνελοπείῃ, ὡς εὖ μέμνητ' Ὀδυσῆος, wie gut war ihr Sinn, wie treu gedachte sie des Odysseus; ὡς ἐν μιᾷ πληγῇ κατέφϑαρται πολὺς ὄλβος, wie ist auf einen Schlag vernichtet; φεῦ, ὡς εὖ λέγεις, ei, wie gut sprichst du; ὡς ἀστεῖος ὁ ἄνϑρωπος, wie fein ist der Mensch; ϑαυμαστῶς ὡς ἐπείσϑην ὑπ' αὐτοῦ, es ist zu verwundern, wie ich überredet wurde, wundervoll, wie überaus wunderbar wurde ich überredet; über alle Maßen wie!; ὥς μοι δέχεται κακὸν ἐκ κακοῠ αἰεί, wie doch folgt bei mir Unglück aus Unglück; ὡς οὔ τίς με ϑεῶν ἐλεεινὸν ὑπέστη ἐκ ποταμοῖο σαῶσαι, wie erbarmte sich doch kein Gott meiner, mich zu retten!; ὡς οὐκ ἔστι χάρις μετόπισϑ' εὐεργέων, wie doch ist hinterdrein kein Dank für die Wohltaten; ὥς σ' ἀτιμάζει πατήρ, wobei man sich immer einen Gedanken, wie 'es ist erstaunlich, entsetzlich' ergänzen kann; (b) bei Wünschen od. Beteuerungen, wo sich οὕτως – ὡς entsprechen; als Wunschpartikel: so, daß doch; ὡς ἔρις ἀπόλοιτο, daß doch der Zwist untergehen möge; ὡς ἀπόλοιτο καὶ ἄλλος, daß doch ein andrer unterginge; mit der Verneinung, ὡς μὴ ϑάνοι, daß er nicht sterben möchte; (3) bei adverb.; (a) beim posit. hat es verstärkende Kraft; ὡς ἀληϑῶς, wie wahr! od. so wahr, wie etwas sein kann, ganz wahr, wie auch wir sagen: das ist so wahr; ὡς ἄτοπον, gar seltsam; (b) dagegen ist ὡς bei superl., um den höchsten, möglichsten Grad auszudrücken; ὡς ἐδύνατο κάλλιστα, so schön er nur konnte, so wie es am besten ist; ὡς ἄριστα, ὡς τάχιστα, ὡς μάλιστα, so gut, schnell, sehr wie möglich, am schnellsten; ὡς πολύ, ὡς ἐπὶ τὸ πολύ, eigtl. wie es am meisten ist, gewöhnlich, meistenteils; (4) in indirecter Frage, wie auch wir unser wie für daß brauchen; Θουκυδίδης ξυνέγραψε τὸν πόλεμον, ὡς ἐπολέμησαν, wie sie Krieg führten; εἰςορᾶς μ' ὡς ἔκδικα πάσχω, du siehst mich, wie ich leide, = du siehst wie oder daß ich Ungerechtes leide; (5) zum Ausdrucke der Absicht: damit, auf daß; (a) ταῦτ' ἐγὼ ἀπολογοῦμαι, ὡς εἰκότως οὐ χαλεπῶς φέρω, um zu beweisen, daß ich; μή μ' ἐρέϑιζε, σαώτερος ὥς κε νέηαι, eigtl. damit du in dem Falle dann, wenn du mich nicht reizest, gesund heimkehrest; (b) Ἀϑήνη σιωπᾶν λαὸν ἀνώγει, ὡς μῦϑον ἀκούσειαν, damit, dies war ihre Absicht, alle hören möchten; (c) mit dem indic. der Nichtwirklichkeit, zum Ausdrucke, daß etwas habe geschehen sollen, was nicht geschehen ist od. nicht geschehen kann: so daß, wenn er auch wollte, er nicht konnte; (d) nach den Aufforderungen getrost od. ohne Furcht zu sein; μηκέτ' ἐκφοβοῦ, μητρῷον ὥς σε λῆμ' ἀτιμάσει ποτέ, fürchte nicht, daß dich der mütterliche Übermut je entehren wird; μὴ δείσητε, ὡς οὐχ καϑευδήσετε, eigtl., fürchtet euch nicht, als ob ihr nicht schlafen werdet; (e) in einigen Wendungen cum inf., wie unser um zu; ὡς εἰπεῖν, daß ich so sage, so zu sagen; ὡς συνελόντι εἰπεῖν, um es kurz zu sagen; ὡς εἰκάσαι, um eine Vermutung auszusprechen, vermutungsweise; (6) die Art u. Weise durch den Erfolg näher bestimmend: so daß; εὖρος ὡς δύο τριήρεις πλέειν ὁμοῦ, so breit, daß zwei Galeeren zugleich darauf fahren können; ἐνετύγχανον τάφροις πλήρεσιν ὕδατος, ὡς μὴ δύνασϑαι διαβαίνειν, so daß sie nicht durchgehen konnten; nach einem comparat., lat. quam ut; ὡς ἐμὲ εὖ μεμνῆσϑαι, so viel, in so fern ich mich recht erinnere; ὡς μὲν ἐμὲ συμβαλλόμενον εὑρίσκειν, so viel ich erraten kann; ὥς γε ἐντεῦϑεν ἰδεῖν, von hier aus wenigstens betrachtet; μεγάλα ἐκτήσατο χρήματα ὡς ἂν εἶναι Ῥοδῶπιν, ἀτὰρ οὐχ ὥς γε ἐς πυραμίδα τοσαύ-την ἐξικέσϑαι, für die Rhodopis, da sie nichts Besseres als eine Rhodopis war, insofern dies das Vermögen einer Privatperson war; (7) wie im Deutschen wie, als, ist ὡς auch Zeitpartikel; (a) mit dem Indic., bei einfacher Angabe einer Zeitbestimmung; (b) c. opt., in Beziehung auf die Vergangenheit, eine oftmalige, wiederholte Handlung ausdrückend: so oft als; ὡς δὲ εἰς τὴν Μιλησίην ἀπίκοιτο, οἰκήματα οὔτε κατέβαλλεν, οὔτε ἐνεπίμπρη, so oft er in das Milesische Gebiet kam, zerstörte er wieder; (c) cum ἄν u. conj., die wiederholte Handlung in Beziehung auf die Gegenwart oder ohne alle Rücksicht auf eine bestimmte Zeit auszudrücken; (d) cum inf. in der indirecten Rede; (8) auch Causalpartikel: da, weil, da doch; πρὸς ταῦτα βούλευ', ὡς ὅδ' οὐ πεπλασμένος ὁ κόμπος, da dieser Lärm nicht erdichtet ist, od. denn der Lärm ist wahr; (9) zur Anfügung der Apposition; προςεκύνεον τὸν Δαρεῖον ὡς βασιλῆα, sie verehrten ihn als König (sie verehrten ihn, den sie für ihren König erkannten); bei Participien: (a) bei denen, die sich auf das subj. od. ein Nomen in einem anderen Casus beziehen; ἐξ ὀμμάτων δ' ἤστραπτε γοργωπὸν σέλας, ὡς τὴν Διὸς τυραννίδ' ἐκπέρσων βίᾳ, als wollte er, wie einer, der da zerstören wollte; ἐλάμβανε τὸ τόξον ὡς κατατοξεύσων αὐτόν, als wollte er ihn erschießen, od. um ihn zu erschießen; ἀπῄεσαν ὡς περὶ τῶν χρημάτων μαχούμενοι, indem sie sich stellten, als wollten sie kämpfen; ἔλεγον Κοιρατάδῃ μὴ ϑύειν, ὡς οὐχ ἡγησόμενον τῇ στρατιᾷ, εἰ μὴ δώσει τὰ ἐπιτήδεια, als einer, der nicht das Heer führen solle, od. denn er werde das Heer nicht führen, wenn er nicht; ἔτι πρὸς αὐτὸν ἔβλεπον ὡς ἐροῦντά τι, in der Erwartung, er werde etwas sagen; ὡς οὐχὶ συνδράσουσα νουϑετεῖς τάδε, mit dem Vorsatze, mir nicht beizustehen; ἀγανακτοῦσιν ὡς μεγάλων τινῶν ἀπεστερημένοι, als wären sie beraubt, da sie nach ihrer Meinung beraubt sind; αὐτοὶ ἐνταῠϑα ἔμενον ὡς κατέχοντες τὸ ἄκρον, in der Meinung, sie hätten die Spitze besetzt; διεμάχετο ὡς κάμνων, indem er sich stellte, als ob er müde würde; τὸν ἐκβαίνοντα κολάζουσιν ὡς παρανομοῦντα, als einen, der da übertrete; ἵνα μὴ ἀγανακτῇ ὑπὲρ ἐμοῦ ὡς δεινὰ ἄττα πάσχοντος, in der Meinung, als ob ich etwas Schreckliches litte; στειπτή γε φυλλὰς ὡς ἐναυλίζοντί τῳ, wie von einem, der darin wohnt; (b) bei gen. absolutis: in der Meinung, Ansicht; ὡς οὕτως ἐχόντων στρατιὴν ἐκπέμπετε, = ἡγούμενοι, ὅτι οὕτως ἔχει, seid überzeugt, daß die Sache sich so verhält und schicket; ἐρώτα, ὅ, τι βούλει, ὡς τἀληϑῆ ἐροῠντος, frage was du willst, in der Überzeugung, daß ich dir die Wahrheit sagen werde; ὡς ἐμοῠ οὖν ἰόντος, ὅπη ἂν καὶ ὑμεῖς, οὕτω τὴν γνώμην ἔχετε, eigtl. in der Überzeugung also, daß ich gehen werde, wohin ihr immer gehen möget, so bildet euch eure Ansicht von mir, = glaubt also, daß ich gehen werde; (c) andere Casus; οὐχ ὕβρει λέγω τάδ', ἀλλ' ἐκεῖνον ὡς παρόντα νῷν, weil ich weiß, daß er hier ist; bei den Verbis des Sagens: λέγουσιν ἡμᾶς ὡς ὀλωλότας, sie sprechen von uns. wie von, sie sagen, daß wir; ὡς μὲν στρατηγήσοντα ἐμὲ ταύτην τὴν στρατηγίαν μηδεὶς ὑμῶν λεγέτω, keiner spreche von mir als einem, spreche so, als ob ich, od. daß ich; (10) nähere Bestimmungen durch eine Präposition; καὶ γὰρ ἦσαν ὡπλισμένοι ὡς ἐν ὄρεσιν ἱκανῶς πρὸς τὸ ἐπιδραμεῖν, für eine Gebirgsgegend hinlänglich bewaffnet; ὡς ἐκ τῶν δυνατῶν, ὡς ἐκ τῶν ὑπαρχόντων, nach Möglichkeit, wie es sich nach den Zeitumständen tun ließ; ἀϑροίζει ὡς ἐπὶ τούτους, unter dem Vorwande eines Zuges gegen diese; ὡς ἐκ κακῶν ἐχάρη, meinend, er sei aus der Not entronnen; ὡς ἐν εἰδόσιν ἱκανῶς εἴρηται, wie sichs für Kundige gehört; τοὺς πολεμίους ἐπίσταμαι ἰδιώτας ὄντας ὡς πρὸς ἡμᾶς ἀγωνίζεσϑαι, im Vergleich mit uns, wenn ich den Maßstab nach uns nehme; (11) (a) ὡς statt ; (b) bei Zahlwörtern eine ungefähre Angabe: ungefähr, etwa, gegen; ἀπέϑανον ὡς πεντακόσιοι, ungefähr 500 blieben; (c) ὡς ἕκαστοι, sc. τυγχάνουσιν, jeder einzeln; ὡς ἑκάτεροι, jeder von beiden für sich allein; (d) wie ὡς οἷον = pleonastisch; (12) als Präposition c. accus., die Richtung 'zu' ausdrückend

    Wörterbuch altgriechisch-deutsch > ὡς

  • 22 οἶδα

    οἶδα (Hom.+) really the perf. of the stem εἰδ-(Lat. video), but used as a pres.; 2 sing. οἶδας (1 Cor 7:16; J 21:15f), οἶσθα (Dt 9:2 4 Macc 6:27), 1 pl. οἴδαμεν LXX, 2 pl. οἴδατε, 3 pl. οἴδασιν (ἴσασιν only Ac 26:4. The form οἴδασιν is found as early as Hdt. 2, 43, 1; X., Oec. 20, 14; SIG 182, 8 [362/361 B.C.]; PCairGoodsp 3, 7 [III B.C.]; οἶδαν GJs 17:1). ἴστε Eph 5:5; Hb 12:17; Js 1:19 can be indic. (so 3 Macc 3:14) or impv.; subj. εἰδῶ; inf. εἰδέναι; εἰδῆσαι Dt 4:35; Jdth 9:14; ptc. εἰδώς, εἰδυῖα Mk 5:33; Ac 5:7. Plpf. ᾔδειν, 2 sg. ᾔδεις Mt 25:26; Lk 19:22, 3 pl. ᾔδεισαν (W-S. §13, 20). Fut. εἰδήσω Hb 8:11 (Jer 38:34) and εἴσομαι (Dg 12:1). B-D-F §99, 2; 101 p. 45 (εἰδέναι); W-S. §14, 7; Mlt-H. 220–22; Helbing p. 108; Mayser 321, 2; 327, 17; 372f; on relation to γινώσκω s. SPorter, Verbal Aspect in the Greek of the NT ’89, 282–87.
    to have information about, know
    w. acc. of pers. know someone, know about someone Mk 1:34; J 1:26, 31, 33; 6:42; 7:28a; Ac 3:16; 7:18 (Ex 1:8); Hb 10:30; 10:11. (τὸν) θεόν (Herm. Wr. 14, 8; Ar. 3, 2; Just., D. 10, 4; Tat. 19, 2) of polytheists, who know nothing about God (the one God described in vss. 6–7, and in contrast to the plurality of gods that have previously enslaved the Galatians vs. 8) Gal 4:8; 1 Th 4:5 (cp. Jer 10:25).
    w. acc. of thing: οὐ τὴν ἡμέραν οὐδὲ τὴν ὥραν Mt 25:13; cp. 2 Cl 12:1. τὰς ἐντολάς Mk 10:19; Lk 18:20. βρῶσιν J 4:32. τ. ἐνθυμήσεις Mt 9:4 v.l. (cp. Jos., Vi. 283). τὴν ἐπιθυμίαν Ro 7:7. τὰ μυστήρια πάντα 1 Cor 13:2. τὰ ἐγκάρδια 2 Cl 9:9. τὰ κρύφια IMg 3:2. τὴν πόλιν Hs 1:1.
    w. acc. of pers. and ptc. in place of the predicate (X., An. 1, 10, 16; TestJob 28:5; Just., A I, 12, 7.—B-D-F §416, 2; s. Rob. 1103) οἶδα ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ … ἁρπαγέντα τὸν τοιοῦτον ἕως τρίτου οὐρανοῦ I know of a person in Christ … that he was transported into the third heaven 2 Cor 12:2. Also without the ptc. εἰδὼς αὐτὸν ἄνδρα δίκαιον (sc. ὄντα) because he knew that he was a just man Mk 6:20 (Chion, Ep. 3, 5 ἴσθι με προθυμότερον [ὄντα]). The obj. more closely defined by a declarative or interrog. clause: οἴδατε τὴν οἰκίαν Στεφανᾶ ὅτι ἐστὶν ἀπαρχὴ τῆς Ἀχαί̈ας = οἴδατε ὅτι ἡ οἰκία Στεφανᾶ ἐστιν ἀπαρχὴ τῆς Ἀ. 1 Cor 16:15.—Ac 16:3 v.l. An indirect quest. may take the place of ὅτι: οἶδά σε τίς εἶ Mk 1:24; Lk 4:34. οὐκ οἶδα ὑμᾶς πόθεν ἐστέ I do not know where you come from 13:25; cp. vs. 27 (ὑμᾶς is not found in all the mss. here); 2 Cl 4:5. τοῦτον οἴδαμεν πόθεν ἐστίν J 7:27; 9:29b.
    foll. by acc. and inf. (Just., A I, 26, 4; 59, 6, D. 75, 4.—B-D-F §397, 1; s. Rob. 1036ff) Lk 4:41; 1 Pt 5:9; 1 Cl 62:3.
    foll. by ὅτι (Aeneas Tact. 579; Dio Chrys. 31 [48], 1; Maximus Tyr. 16, 2b; TestAbr A 6 p. 83, 14 [Stone p. 14]; JosAs 6:6 al.; Just., A I, 12, 11; D. 4, 4 al.—B-D-F §397, 1; Rob. 1035) Mt 6:32; 9:6; 15:12; 20:25; Mk 10:42; Lk 2:49; 8:53; J 4:25; Ac 3:17 and very oft.; GJs 4:4; 5:1; 17:1; 20:2 codd.; 23:2. εἰδὼς (εἰδότες) ὅτι Ac 2:30; 1 Cl 45:7; 2 Cl 7:1; 10:5; B 10:11; 19:6; IMg 14; ISm 4:1; Hs 8, 6, 1; 10, 3, 4 [Ox 404 recto, 15]; Pol 1:3; 4:1; 5:1; 6:1; D 3:10; AcPl Ha 1, 25; AcPlCor 2:29.—τοῦτο, ὅτι 1 Ti 1:9; 2 Ti 1:15. ἓν οἶδα, ὅτι I know just this one thing, that J 9:25b (Vi. Aesopi I c. 17 p. 269, 16f Eb. οὐκ οἶδα, τί γέγονεν. ἓν δʼ οἶδα μόνον, ὅτι …).—The formula οἴδαμεν ὅτι is freq. used to introduce a well-known fact that is generally accepted Mt 22:16; Lk 20:21; J 3:2; 9:31; Ro 2:2; 3:19; 7:14; 8:22, 28; 2 Cor 5:1; 1 Ti 1:8; 1J 3:2; 5:18ff. Paul also uses for this purpose the rhetorical question (ἢ) οὐκ οἴδατε ὅτι; Ro 6:16; 1 Cor 3:16; 5:6; 6:2f, 9, 15f, 19; 9:13, 24.
    w. indirect quest. foll.: (TestAbr B 2 p. 106, 1 [Stone p. 60] μὴ εἰδὼς τίς ἐστίν; Just., D. 65, 1 οὐκ οἶδα τί φῶ) τίς, τί Mt 20:22; Mk 9:6 (HBaltensweiler, D. Verklärung Jesu ’59, 114f; on the grammar as well as the theme of inappropriateness in the face of transcendence cp. Eur., Bacch. 506, s. also 358); 10:38; 14:40; J 5:13; 6:6; 9:21b; 13:18; 15:15; Ro 8:27; 11:2; 1 Th 4:2; 2 Ti 3:14; IEph 12:1. ποῖος Mt 24:42f; Lk 12:39. ἡλίκος Col 2:1. οἷος 1 Th 1:5. ποῦ (ParJer 5:13) J 3:8; 8:14; 12:35 14:5; 20:2, 13. πῶς (BGU 37, 7; ApcMos 31) J 9:21a; Col 4:6; 2 Th 3:7; 1 Ti 3:15; GJs 23:3. πότε Mk 13:33, 35. πόθεν J 2:9a; 3:8; 7:28b; 8:14; 9:30. Foll. by εἰ whether (Lucian, Tox. 22) J 9:25; 1 Cor 7:16ab (JJeremias, Bultmann Festschr. ’54, 255–66 understands τί οἶδας εἰ as ‘perhaps’; CBurchard, ZNW 61, ’70, 170f); Hm 12, 3, 4.—εἴτε 2 Cor 12:2f.
    followed by a relat. (PPetr II, 11 [1], 7 [III B.C.]) οἶδεν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὧν χρείαν ἔχετε Mt 6:8; cp. Mk 5:33; 2 Ti 1:12.
    foll. by περί τινος (Just., D. 5, 1) know about someth. Mt 24:36; Mk 13:32 (RBrown, Jesus, God and Man ’67, 59–79).
    abs. (Just., A I, 21, 4 πρὸς εἰδότας λέγειν οὐκ ἀνάγκη) Mt 21:27; Mk 4:27; Lk 11:44; J 2:9b; 1 Cl 43:6. καθὼς (αὐτοὶ) οἴδατε as you (yourselves) know Ac 2:22; 1 Th 2:2, 5; cp. 3:4. καίπερ εἰδ. though you know (them) 2 Pt 1:12. ὁ θεὸς οἶδεν God knows (that I do) 2 Cor 11:11; cp. 9:9. ἴστε Js 1:19 (indic.: HermvSoden; BWeiss; Weymouth; W-S. §14, 7; impv: Hollmann; MDibelius; Windisch; OHoltzmann; Hauck; Meinertz; NRSV ‘You must understand this’; B-D-F §99, 2; Mlt. 245).
    be intimately acquainted with or stand in a close relation to, know οὐκ οἶδα τὸν ἄνθρωπον I don’t know the man Mt 26:72, 74; cp. Mk 14:71; Lk 22:57. ὥστε ἡμεῖς ἀπὸ τοῦ νῦν οὐδένα οἴδαμεν κατὰ σάρκα 2 Cor 5:16. οὐ γὰρ ᾔδει αὐτὸν ἐν σαρκί AcPl Ant 13, 16 (for this εἶδεν ἀυτὸν σαρκί Aa I 237, 2).— To know God, i.e. not only to know theoretically of God’s existence, but to have a positive relationship with God, or not to know God, i.e. wanting to know nothing about God: 2 Th 1:8; Tit 1:16.—J 7:28b; 8:19 al.—οὐκ οἶδα ὑμᾶς I have nothing to do with you Mt 25:12. Cp. the formula of similar mng. by which a teacher excluded a scholar for seven days: Billerb. I 469; IV 293.
    to know/understand how, can, be able w. inf. foll. (X., Cyr. 1, 6, 46; Philosoph. Max. p. 497, 7 εἰδὼς εὔχεσθαι; Herodian 3, 4, 8; Jos., Bell. 2, 91; 5, 407) οἴδατε δόματα ἀγαθὰ διδόναι you know how to give good gifts Mt 7:11; Lk 11:13 (cp. TestJob 44:3 ᾔδεισαν εὖ ποιεῖν). οἴδατε δοκιμάζειν you understand how to interpret 12:56ab. οἶδα καὶ ταπεινοῦσθαι, οἶδα καὶ περισσεύειν Phil 4:12. εἰδέναι ἕκαστον ὑμῶν τὸ ἑαυτοῦ σκεῦος κτᾶσθαι ἐν ἁγιασμῷ each one of you is to know how to possess his own vessel (s. σκεῦος 3) in consecration 1 Th 4:4. τοῦ ἰδίου οἴκου προστῆναι οὐκ οἶδεν does not know how to manage his own household 1 Ti 3:5. εἰδὼς καλὸν ποιεῖν Js 4:17. οἶδεν κύριος εὐσεβεῖς ἐκ πειρασμοῦ ῥύεσθαι 2 Pt 2:9. οἴδασιν διὰ κόπου … πορίζειν ἑαυτοῖς τὴν τροφήν 10:4. εἰδὼς φέρειν μαλακίαν one who knew how to endure pain 1 Cl 16:3 (Is 53:3).—Abs. ἀσφαλίσασθε ὡς οἴδατε make it (=the tomb) as secure as you can Mt 27:65.
    to grasp the meaning of someth., understand, recognize, come to know, experience (Just., D. 114, 1 ἣν τέχνην ἐὰν μὴ εἰδῶσιν [of allegorizing]; Sallust. 3 p. 4, 8 τοῖς δυναμένοις εἰδέναι=to those who can understand it) w. acc. of thing τὴν παραβολήν Mk 4:13. τὸν ἐπὶ τοῦ πυροῦ σπόρον … ὅτι the sowing of wheat … that AcPlCor 2:26. τὰ τοῦ ἀνθρώπου understand what is really human 1 Cor 2:11. τὰ ὑπὸ τοῦ θεοῦ χαρισθέντα ἡμῖν vs. 12. τὰ συνέχοντά με IRo 6:3. W. indir. quest. foll. εἰδέναι τίς ἐστιν ἡ ἐλπίς come to know what the hope is Eph 1:18. οὐκ οἶδα τί λέγεις I do not understand what you mean (Philostrat., Vi. Soph. 1, 7, 4; TestAbr A 16, p. 98, 10 [Stone p. 44] οἶδα τί λέγεις) Mt 26:70; cp. J 16:18; 1 Cor 14:16. Lk 22:60 (Oenomaus in Eus., PE 6, 7, 9 οὐκ οἶσθα ἃ λέγεις; Just., D. 9, 1 οὐ γὰρ οἶδας ὅ λέγεις). εἴσεσθε ὅσα παρέχει ὁ θεός you will experience what God bestows Dg 12:1.—Esp. of Jesus’ ability to fathom people’s thoughts: τὰς ἐνθυμήσεις αὐτῶν Mt 12:25. τὴν ὑπόκρισιν Mk 12:15. τοὺς διαλογισμοὺς αὐτῶν Lk 6:8; cp. 11:17. PEg2 50 (=ASyn. 280, 45). W. ἐν ἑαυτῷ added and ὅτι foll. J 6:61.
    to remember, recollect, recall, be aware of λοιπὸν οὐκ οἶδα εἴ τινα ἄλλον ἐβάπτισα I don’t recall baptizing anyone else 1 Cor 1:16 (cp. Lucian, Dial. Meretr. 1, 1 οἶσθα αὐτόν, ἢ ἐπιλέλησαι τὸν ἄνθρωπον; οὐκ, ἀλλʼ οἶδα, ὦ Γλυκέριον; Field, Notes 187).
    to recognize merit, respect, honor εἰδέναι τοὺς κοπιῶντας ἐν ὑμῖν respect the people who work among you 1 Th 5:12 (εἰδέναι τινά can mean recognize or honor someone [Ael. Aristid. 35, 35 K.=9 p. 111 D. τοὺς κρείττους εἰδέναι] but can also mean take an interest in someone, care for someone: Witkowski 30, 7 οἱ θεοί σε οἴδασιν). θεὸν καὶ ἐπίσκοπον εἰδέναι honor God and the bishop ISm 9:1.—τοῦτο ἴστε γινώσκοντες Eph 5:5 has been viewed as a Hebraism (so ARobinson 1904 ad loc., calling attention to LXX 1 Km 20:3 γινώσκων οἶδεν and Sym. Jer 49 [42]: 22 ἴστε γινώσκοντες), but against this view SPorter, ZNW 81, ’90, 270–76.—B. 1209. DELG. M-M. EDNT. TW.

    Ελληνικά-Αγγλικά παλαιοχριστιανική Λογοτεχνία > οἶδα

  • 23 πῶς

    πῶς (Hom.+)
    interrog. reference to manner or way, in what way? how?
    in direct questions
    α. to determine how someth. has come to be, how someth. is happening, or should happen; w. indic. how? in what way? πῶς ἔσται τοῦτο; Lk 1:34. πῶς ἀναγινώσκεις; 10:26; cp. the indirect qu. Mk 12:26 (s. b, below). πῶς οὖν ἠνεῴχθησάν σου οἱ ὀφθαλμοί; J 9:10.—3:4, 9; 9:26; Ro 4:10 (π. οὖν); 1 Cor 15:35 (cp. 1 Ch 13:12); B 5:5 (π. οὖν); IEph 19:2 (π. οὖν); Hm 3:3 (π. οὖν); GJs 17:11 AcPl Ha 5, 3. In ref. to the content of a document πῶς ἀναγινώσκεις; what do you read?=‘What does it say?’ Lk 10:26 (s. HLjungvik, Eranos 62, ’64, 31); πῶς γέγραπται; What does it say (about the Messiah)? GJs 21:2 (codd.). W. the special mng. with what right? with what evidence? in what sense? πῶς λέγουσιν οἱ γραμματεῖς ὅτι ὁ Χριστὸς υἱὸς Δαυίδ ἐστιν; Mk 12:35.—Mt 22:43 (π. οὖν), 45; Lk 20:41, 44 (cp. Gen 39:9); J 12:34 (GrBar 10:8).—γέγραπται Mk 9:12.
    β. in questions indicating surprise how is it (possible) that? I do not understand how (Manetho[?] in Jos., C. Ap. 259 a series of questions expressing surprise, introduced again and again by πῶς; Lucian, Deor. Conc. 10 πῶς φέρεις; TestAbr B 6 p. 110, 12f [Stone p. 68]) πῶς παρʼ ἐμοῦ πεῖν αἰτεῖς; J 4:9.—7:15; Ac 2:8; Gal 4:9. W. οὖν J 9:19; AcPl Ha 10, 9. W. a neg. (Isocr. 6, 4) πῶς οὐ νοεῖτε; how is it possible that you don’t understand? Mt 16:11; Mk 8:21 v.l. πῶς οὐκ ἔχετε πίστιν; how is it that you have no faith? Mk 4:40 v.l. πῶς οὐ συνίετε; 8:21 v.l. Cp. Lk 12:56.
    γ. in questions denoting disapproval or rejection with what right? how dare you? πῶς ἐρεῖς τῷ ἀδελφῷ σου; Mt 7:4 (πῶς ἐρεῖς as Jer 2:23). πῶς εἰσῆλθες ὧδε; how is it that you are bold enough to come in here? 22:12. πῶς σὺ λέγεις; how can you say? (cp. Job 33:12; TestAbr B 10 p. 115, 4 [Stone p. 78, 4]) J 14:9.—Lk 6:42; what does he mean by saying? J 6:42; 8:33; 1 Cor 15:12; Gal 2:14.
    δ. in rhetorical questions that call an assumption into question or reject it altogether how (could or should)?=by no means, it is impossible that (Job 25:4; Ar. 3, 2 al; Just., D. 51, 2 al.; Tat., 4, 2; Ath. 16, 4; 19, 2) πῶς (οὖν) σταθήσεται ἡ βασιλεία αὐτοῦ; Mt 12:26; Lk 11:18. Cp. Mt 12:29, 34; Mk 3:23; 4:13; J 3:12; 5:44, 47; 6:52; 9:16; 14:5 (KBeyer, Semitische Syntax im NT, ’62, 94f). ἐπεὶ πῶς κρινεῖ ὁ θεὸς τὸν κόσμον; otherwise (i.e. if he were unjust) it would be impossible for God to judge the world Ro 3:6. Cp. 6:2; 1 Cor 14:7, 9, 16; 1 Ti 3:5; Hb 2:3; 1J 3:17; 4:20 v.l.; B 5:10; MPol 9:3; Hv 3, 9, 10.—If πῶς is accompanied by a neg., the ‘impossible’ becomes most surely, most certainly (Hyperid. 3, 35; 5, 15; Pr 15:11 πῶς οὐχί; EpArist 149; Jos., C. Ap. 1, 256; Just., D. 18, 3 πῶς οὐχί; al.; Tat. 8, 1; 32, 2) πῶς οὐχὶ τὰ πάντα ἡμῖν χαρίσεται; Ro 8:32.—2 Cor 3:8.—As an exceptional case the opt. w. ἄν (potential; s. B-D-F §385, 1; Rob. 938; 1021f and Ael. Aristid. 29 p. 557 D.; Just., D. 127, 3; Tat. 16, 1; 17, 3f; Ath. 19, 3 al.) πῶς γὰρ ἂν δυναίμην;=it is impossible for me to do so Ac 8:31 (s. Gen 44:8; Dt 28:67; Sir 25:3).
    ε. in questions of deliberation w. a deliberative subjunctive (B-D-F §366, 1; Rob. 934f.—Epict. 4, 1, 100; M. Ant. 9, 40; 2 Km 23:3; Sir 49:11; Ps.-Clem., Hom. 19, 2) πῶς οὖν πληρωθῶσιν αἱ γραφαί; Mt 26:54. πῶς ὁμοιώσωμεν τὴν βασιλείαν; what comparison can we find for the Kingdom? Mk 4:30. πῶς φύγητε; how are you to escape?=you will not escape at all Mt 23:33. πῶς οὖν w. subj. Ro 10:14a, foll. by πῶς δέ and the subj. three times in vss. 14bc, 15.—Hs 5, 7, 3.
    in indirect questions
    α. w. indic. after verbs of knowing, saying, asking etc. ἀκούειν B 7:3 (Just., A I, 40, 1 al.); cp. Mk 12:26. ἀπαγγέλλειν Lk 8:36; 1 Th 1:9. βλέπειν 1 Cor 3:10; Eph 5:15. διηγεῖσθαι Mk 5:16; Ac 9:27ab; 12:17. εἰδέναι (X., Mem. 1, 2, 36) J 9:21; Col 4:6; 2 Th 3:7; GJs 23:3. ἐπέχειν Lk 14:7; ἐπιδεικνύειν B 6:13. ἐπισκέπτεσθαι Ac 15:36. ἐπίστασθαι 20:18. ἐρωτᾶν J 9:15. θεωρεῖν Mk 12:41 (TestAbr B 8 p. 113, 10 [Stone p. 74]). καταμαθεῖν Mt 6:28 (on π. αὐξάνουσιν here s. PKatz, JTS 5, ’54; 207–9); ISm 6:2. κατανοεῖν Lk 12:27; 1 Cl 24:1; 37:2. μεμνῆσθαι GJs 9:2. μνημονεύειν Rv 3:3. νοεῖν 1 Cl 19:3. ὁρᾶν 50:1.—The addition of an article gives the indir. question the value of a noun παρελάβετε τὸ πῶς δεῖ ὑμᾶς περιπατεῖν 1 Th 4:1 (s. also β below).—In some of the passages given above in this section πῶς could have the same mng. as ὅτι that, and this equation at the same time suggests how the Hellenic ear grasped the significance of ὅτι that (for the synonymity in later Gk. s. Epict. 1, 18, 7; 2, 25, 3; 3, 22, 51; Jos., Ant. 12, 205; BGU 37, 6 [50 A.D.]; PRyl 235, 6 ἐθαύμασα δὲ πῶς οὐκ ἐδήλωσάς μοι. See GHatzidakis, Einl. in die neugriech. Gramm. 1892, 19; Rdm.2 196; B-D-F §396; Rob. 1032). That is clearly the mng. in Mt 12:4; Mk 2:26; Ac 11:13; B 11:1; B 14:6; 1 Cl 34:5.
    β. w. deliberative subjunctive (ParJer 6, 11 and 14) μὴ μεριμνήσητε πῶς ἢ τί λαλήσητε Mt 10:19.—Mk 11:18; 14:1, 11; Lk 12:11. μεριμνᾷ πῶς ἀρέσῃ 1 Cor 7:32, 33, 34 (t.r. has the fut. in Mk 11:18 and 1 Cor 7:32–34; s. Herodian 5, 4, 9 ἠγνόουν, πῶς χρήσονται τῷ πράγματι). In this case, too, the article can be added (s. α) Lk 22:2, 4; Ac 4:21 (ParJer 6:15).
    in exclamations (cp. 1aβ; Schwyzer II 626) how … ! (X., An. 6, 5, 19 al.; Epict. 1, 16, 13; 4, 1, 115; 116, Ench. 24, 3 πῶς ἄνισοί ἐστε καὶ ἀγνώμονες; M. Ant. 6, 27.—B-D-F §436; Rob. 302; OLagercrantz, Eranos 18, 1918, 26ff; KRupprecht, Philol. 80, 1924, 207) πῶς δύσκολόν ἐστιν Mk 10:24; cp. vs. 23; Lk 18:24. πῶς συνέχομαι 12:50. πῶς ἐφίλει αὐτόν J 11:36.—Hm 11:20; 12, 4, 2.—JBauer, Pōs in der gr. Bibel, NovT 2, ’57, 81–91. DELG s.v. πο-. M-M. EDNT.

    Ελληνικά-Αγγλικά παλαιοχριστιανική Λογοτεχνία > πῶς

  • 24 ἄν

    1
    I. ἄν (after relatives ἐάν [q.v.] is oft. used for ἄν, but the mss. vary greatly, s. B-D-F §107; 377; Mlt. 42ff, 165ff; Mayser 152f; Crönert 130f; Thackeray 67; Dssm., NB 30ff [BS 202ff]). A particle peculiar to Gk. (Hom.+) denoting aspect of contingency, incapable of translation by a single English word; it denotes that the action of the verb is dependent on some circumstance or condition; the effect of ἄν upon the meaning of its clause depends on the mood and tense/aspect of the verb w. which it is used. The NT use of ἄν corresponds in the main to older Gk., although the rich variety of its employment is limited, as is generally the case in later Greek. In certain constructions (s. aβ) an aspect of certainty is indicated, suggesting the gloss would. In most other instances aspects of varying possibility or conditionality find expression in ways that can be rendered ever, but with other glosses required when ἄν is used in conjunction with other particles.
    ἄν w. aor. or impf. indic.
    α. denoting repeated action in past time, but only under certain given conditions, esp. after relatives (B-D-F §367; Rob. index): aor. (Gen 30:42; Num 9:17; 1 Km 14:47; Ezk 10:11) ὅσοι ἂν ἥψαντο αὐτοῦ, ἐσῴζοντο whoever touched him was cured Mk 6:56. Impf. (Ezk 1:20; 1 Macc 13:20; Tob 7:11) ὅπου ἂν εἰσεπορεύετο εἰς κώμας wherever he went (as he was accustomed to do—ADebrunner, D. hellenist. Nebensatziterativpräteritum mit ἄν: Glotta 11, 1920, 1–28) into villages Mk 6:56. καθότι ἄν τις χρείαν εἶχεν as anyone was in need Ac 2:45; 4:35. Similarly ὡς ἂν ἤγεσθε (v.l. ἀνήγεσθε) 1 Cor 12:2. Cp. also ὅταν 1bγ and δ.
    β. in the apodosis of a contrary to fact (unreal) condition w. εἰ (B-D-F §360; but ἄν is not always used [s. the vv.ll. J 18:36]: §360, 1; Mlt. 199ff; PMelcher, De sermone Epicteteo 1905, 75); it is found
    א. w. impf. (4 Macc 17:7; Bar 3:13; ParJer 5:20; GrBar 6:6; ApcMos 39) οὗτος εἰ ἦν προφήτης, ἐγίνωσκεν ἄν if he were a prophet, he would (now) know (but he does not) Lk 7:39. εἰ ἔχετε πίστιν …, ἐλέγετε ἄν if you had faith …, you would say 17:6. εἰ ἐπιστεύετε Μωϋσεῖ, ἐπιστεύετε ἂν ἐμοί J 5:46. εἰ ἐμὲ ᾔδειτε, καὶ τὸν πατέρα μου ἄν ᾔδειτε 8:19; cp. vs. 42; 9:41; 15:19. εἰ ἔτι ἀνθρώποις ἤρεσκον, Χριστοῦ δοῦλος οὐκ ἂν ἤμην Gal 1:10; cp. 3:21. εἰ ἑαυτοὺς διεκρίνομεν, οὐκ ἂν ἐκρινόμεθα 1 Cor 11:31. εἰ ἦν ἐπὶ γῆς, οὐδʼ ἂν ἦν ἱερεύς if he were on earth, he would not even be a priest Hb 8:4; cp. 4:8; 8:7; 11:15.
    ב. w. aor., placing the assumption in the past (Gen 30:27; Wsd 11:25; Jdth 11:2; 4 Macc 2:20; TestJob 7:9 al.; ParJer 5:5; GrBar 8:7; PGiss 47, 17) εἰ ἐγένοντο αἱ δυνάμεις, πάλαι ἂν … μετενόησαν if the miracles had been performed, they would long ago have repented Mt 11:21. εἰ ἔγνωσαν, οὐκ ἂν ἐσταύρωσαν 1 Cor 2:8; cp. Ro 9:29 (Is 1:9). εἰ ἐγνώκειτε, οὐκ ἂν κατεδικάσατε if you had recognized, you would not have condemned Mt 12:7. εἰ ἠγαπᾶτέ με, ἐχάρητε ἄν if you loved me, you would have rejoiced J 14:28; cp. 11:21. The plpf. for aor. indic. (PGiss 79 II, 6 εἰ δυνατόν μοι ἦν, οὐκ ἂν ὠκνήκειν; BGU 1141, 27f) εἰ ἦσαν, μεμενήκεισαν ἄν 1J 2:19; cp. J 11:21 v.l.—In κἀγὼ ἐλθὼν σὺν τόκῳ ἂν αὐτὸ ἔπραξα Lk 19:23, ἐλθών functions as an unreal-temporal protasis (B-D-F §360, 2); cp. καὶ ἐλθὼν ἐγὼ ἐκομισάμην ἂν τὸ ἐμόν Mt 25:27. Sim. ἐπεὶ οὐκ ἂν ἐπαύσαντο προσφερόμεναι; where ἐπεί functions as protasis, otherwise (i.e. if the sacrifices had really brought about a lasting atonement) would they not have ceased to offer sacrifices? Hb 10:2.
    ἄν w. subjunc. after relatives, the rel. clause forming virtually the protasis of a conditional sentence (B-D-F §380, 1) of the future more vivid or present general type.
    α. w. fut. or impf. in apodosis, to show that the condition and its results are thought of as in the future, of single and repeated action (IG XIV, 865 [VI B.C.] ὸ̔ς δʼ ἄν με κλέψῃ, τυφλὸς ἔσται; TestAbr B 4 p. 109, 10 [Stone p. 66]). ὸ̔ς δʼ ἂν ποιήσῃ καὶ διδάξῃ, οὗτος μέγας κληθήσεται but whoever does and teaches=if a person does and teaches it Mt 5:19. ὸ̔ς ἂν ἐσθίῃ …, ἔνοχος ἔσται 1 Cor 11:27. οὓς ἐὰν (v.l. ἂν) δοκιμάσητε, τούτους πέμψω 16:3—Mt 10:11; 1 Cor 16:2.
    β. w. pres. in apodosis, to show that the condition and its results involve repeated action, regardless of the time element: ἃ ἂν ἐκεῖνος ποιῇ, ταῦτα καὶ ὁ υἱὸς ὁμοίως ποιεῖ whatever he does, the Son does likewise J 5:19. ὅπου ἐὰν (v.l. ἂν) αὐτὸν καταλάβῃ, ῥήσσει αὐτόν wherever it seizes him Mk 9:18. ὑμῖν ἐστὶν ἡ ἐπαγγελία …, ὅσους ἂν προσκαλέσηται κύριος Ac 2:39. ὸ̔ς ἐὰν (v.l. ἂν) βουληθῇ φίλος εἶναι τοῦ κόσμου, ἐχθρὸς τοῦ θεοῦ καθίσταται whoever wishes to be a friend of the world Js 4:4. Cp. ὅπου ἄν 3:4 v.l.—Where ὅς or ὅστις appears w. subj. without ἄν (but cp. IG XII/1, 671 ὸ̔ς ἀνασπαράξῃ τ. τάφον; CPR I, 24, 33; 25, 19; AcThom 93 [Aa II/2, 206], 19; Is 7:2; 31:4), the reading that gives the fut. ind. is prob. the right one: ὅστις τηρήσῃ (v.l.-σει) Js 2:10. ὅσοι (without ἄν PPetr I, 13, 3;5; CPR I, 237, 3; IPergamon 249, 26 ὅσοι … ἐγλίπωσι τὴν πόλιν; Vett. Val. 125, 16): ὅσοι μετανοήσωσιν καὶ καθαρίσωσιν Hs 8, 11, 3 (s. W. and Joly app. for the textual tradition). See Reinhold 108; B-D-F §380, 4.
    In temporal clauses ἄν is found w. the subjunct. when an event is to be described which can and will occur, but whose occurrence cannot yet be assumed w. certainty. So
    α. ὅταν (=ὅτε ἄν; s. ὅταν) w. pres. subjunct. to indicate regularly recurring action (Wsd 12:18): ὅταν ἄρτον ἐσθίωσιν whenever they eat bread Mt 15:2. ὅταν λαλῇ τὸ ψεῦδος whenever he tells a lie J 8:44. ὅταν λέγῃ τις whenever anyone says 1 Cor 3:4.—W. aor. subjunct. to express action in the future which is thought of as already completed (Sir Prol. ln. 22; Tob 8:21) ὅταν ποιήσητε πάντα when you have done Lk 17:10. ὅταν ἔλθῃ ὁ κύριος when the owner has come Mt 21:40; ὅταν ἔλθῃ ἐν τῇ δόξῃ Mk 8:38; cp. J 4:25; 16:13; Ac 23:35. ὅταν πάλιν εἰσαγάγῃ τὸν πρωτότοκον Hb 1:6.
    β. ἡνίκα ἄν every time that (Ex 1:10; 33:22; 34:24 al.; POxy 104, 26 [96 A.D.]; PTebt 317, 18 [174/75] ἡνίκα ἐὰν εἰς τὸν νόμον παραγένηται). ἡνίκα ἂν (also ἐάν mss.) ἀναγινώσκηται Μωϋσῆς every time that Moses is read aloud 2 Cor 3:15; cp. vs. 16.
    γ. ὁσάκις ἐάν as often as: ὁσάκις ἐὰν (also ἄν mss.) πίνητε 1 Cor 11:25. ὁσάκις ἐὰν (also ἄν mss.) ἐσθίητε vs. 26.
    δ. ὡς ἄν as soon as (PHib 59, 2 [c. 245 B.C.] ὡς ἂν λάβῃς; 66, 4; PEleph 9, 3 [III B.C.]; PParis 46, 18 [143 B.C.]; BGU 1209, 13 [23 B.C.]; Josh 2:14; Jdth 11:15; 1 Macc 15:9): ὡς ἂν πορεύωμαι as soon as I travel Ro 15:24. ὡς ἂν ἔλθω as soon as I come 1 Cor 11:34. ὡς ἂν ἀφίδω τὰ περὶ ἐμέ as soon as I see how it will go with me Phil 2:23. ὡς ἐάν (PFay 111, 16 [95/96]) Hv 3, 8, 9; 3, 13, 2.—ἀφʼ οὗ ἄν after Lk 13:25.—In the case of temporal particles indicating a goal, viz. ἕως οὗ, ἄχρις (οὗ), μέχρις (οὗ), the mss. show considerable variation; the addition of ἄν is prob. correct only in rare cases (see B-D-F §383, 2). Only ἕως ἄν (PPetr II, 40a, 28 [III B.C.] ἕως ἂν ὑγιαίνοντας ὑμᾶς ἴδωμεν; Gen 24:14, 19; 49:10; Ex 23:30 al.) has certain attestation: μείνατε ἕως ἂν ἐξέλθητε stay until you go away Mt 10:11. ἕως ἂν ἴδωσιν τὴν βασιλείαν τοῦ θεοῦ Lk 9:27.—Mt 2:13; 5:26. ἕως ἂν λάβῃ Js 5:7 v.l.—ἄχρις οὗ (+ ἄν v.l.) ἔλθῃ 1 Cor 11:26. ἄχρις οὗ (+ ἄν v.l.) θῇ 15:25; ἄχρις οὗ ἂν ἥξω Rv 2:25 (v.l. ἄχρι). ἄχρις ἂν ἔλθῃ (cp. BGU 830, 13 [I A.D.] ἄχρις ἄν σοι ἔλθω) Gal 3:19 v.l.—πρὶν ἄν: πρὶν ἢ ἂν (vv.ll. πρὶν ἄν, πρὶν ἢ, only πρὶν or ἕως ἂν) ἴδῃ τὸν Χριστόν Lk 2:26 (B-D-F §383, 3).
    In purpose clauses the Attic (EHermann, Griech. Forschungen I, 1912, 267f; JKnuenz, De enuntiatis Graec. finalibus 1913, 13ff; 26ff) ὅπως ἄν, esp. freq. in earlier ins (Meisterhans3-Schw. 254), has become quite rare (LXX still rather often: Gen 18:19; 50:20; Ex 33:13; Jer 7:23 al.) ὅπως ἂν ἀποκαλυφθῶσιν διαλογισμοί Lk 2:35. ὅπως ἂν ἔλθωσιν καιροί Ac 3:20.—15:17 (Am 9:12 v.l.); Ro 3:4 (Ps 50:6); Mt 6:5 v.l.
    The opt. w. ἄν in a main clause (potential opt.) has almost wholly disappeared; a rare ex. is εὐξαίμην (v.l. εὐξάμην) ἄν Ac 26:29 in Paul’s speech before Agrippa (literary usage; s. B-D-F §385, 1; also Rob. 938; Themist. 6 p. 80 D.—On the rarity of the potential opt. in pap, LXX, Apost. Fathers see CHarsing, De Optat. in Chartis Aeg. Usu, diss. Bonn 1910, 28; Reinhold 111). Cp.—also in the literary lang. of Lk—direct rhetor. questions (Gen 23:15; Job 19:23; Sir 25:3; 4 Macc 7:22; 14:10 v.l.; TestJob 13:5 τίς ἄν δώῃ 35:5) πῶς γὰρ ἂν δυναίμην; Ac 8:31. τί ἂν θέλοι οὗτος λέγειν; 17:18. Dg has also preserved the opt. as a mark of elegant style (2:3, 10; 3:3f; 4:5; 7:2f; 8:3). MPol 2:2 has τίς οὐκ ἂν θαυμάσειεν;—More freq. in an indirect question, after an impf. or histor. pres. (B-D-F §386, 1; Rob. 938f) τὸ τί ἂν θέλοι καλεῖσθαι αὐτό what he wanted the child’s name to be Lk 1:62. τίς ἂν εἴη περὶ οὗ λέγει J 13:24. τὸ τίς ἂν εἴη μείζων αὐτῶν which of them was the greatest Lk 9:46; cp. 18:36 v.l. τί ἂν ποιήσαιεν τῷ Ἰησοῦ what they should do to Jesus 6:11. τί ἂν γένοιτο τοῦτο Ac 5:24. τί ἂν εἴη τὸ ὅραμα 10:17. (IMagnMai 215 [I A.D.] ἐπερωτᾷ … τί ἂν ποιήσας … ἀδεῶς διατελοίη; Esth 3:13c πυθομένου δέ μου … πῶς ἂν ἀχθείη τοῦτο.)
    The use of ἄν w. inf. and ptc., freq. in earlier Gk., is not found in the NT at all (B-D-F §396); ἵνα μὴ δόξω ὡς ἂν (or ὡσὰν, q.v.) ἐκφοβεῖν ὑμᾶς 2 Cor 10:9 is surely to be expl. in such a way that ὡς ἂν=Lat. quasi: I would not want it to appear as if I were frightening you; s. B-D-F §453, 3; Mlt. 167.—On εἰ μήτι ἂν (sc. γένηται) ἐκ συμφώνου except perhaps by agreement 1 Cor 7:5 s. B-D-F §376; Mlt. 169.—M-M.
    2
    II. ἄν for ἐάν is rare in Hellen. Gk. (B-D-F §107; Mlt. 43 n. 2; cp. Hyperid. 4, 5; 5, 15; Teles p. 31, 6; Plut., Mor. 547a; Epict., index Schenkl; pap [Mayser 152]; ins, esp. of the Aegean Sea [Rdm.2 198, 3; s. also SIG index IV 204]; 1 Esdr 2:16; 4 Macc 16:11; Jos., Ant. 4, 70; 219; Test12Patr; Mel. Fgm. 8b 24), but appears J 13:20; 16:23; 20:23; as v.l. 5:19; 9:22; 12:32; 19:12; Ac 9:2; and IMg 10:1.—Mlt. 63, 1.—M-M.

    Ελληνικά-Αγγλικά παλαιοχριστιανική Λογοτεχνία > ἄν

  • 25 ὄφελον

    ὄφελον (prob. not the first pers. 2 aor. of ὀφείλω [ὤφελον] without the augment [so most scholars, incl. Mlt. 201, n. 1; Mlt-H. 191], but a ptc., originally w. ἐστίν to be supplied [JWackernagel, Sprachl. Untersuchungen. zu Homer 1916, 199f; B-D-F §67, 2; so also L-S-J-M s.v. ὀφείλω, end], ὄφελον: OGI 315, 16 [164/163 B.C.]; Epict. 2, 18, 15 v.l. Sch.; 2, 22, 12 as a correction in ms. S; LXX; En 104:11) a fixed form, functioning as a particle to introduce unattainable wishes (B-D-F §359, 1; Rob. 1003f) an expression of a wish that someth. had taken place or would take place, o that, would that w. the impf. to express present time (Epict. 2, 22, 12; Dio Chrys. 21 [38], 47 vArnim [ed. Budé has ὤφελον]) Rv 3:15 (Schwyzer II 346); 2 Cor 11:1. καὶ ὄφελον ἐμιμοῦντο ISm 12:1. W. the opt. (Ps 118:5) Rv 3:15 v.l (Erasmian rdg.).—W. the aor. indic. to express past time (Epict. 2, 18, 15; Chariton 4, 4, 2; Achilles Tat. 2, 24, 3; 5, 15, 5; Ex 16:3; Num 14:2; 20:3) ὄφελόν γε ἐβασιλεύσατε indeed, I wish that you had become kings 1 Cor 4:8.—W. the fut. indic. (acc. to Lucian, Soloec. 1, end, ὄφελον … δυνήσῃ is a solecism) ὄφ. καὶ ἀποκόψονται Gal 5:12 (s. ἀποκόπτω a and B-D-F §384; Rob. 923).—DELG s.v. ὀφείλω. M-M.

    Ελληνικά-Αγγλικά παλαιοχριστιανική Λογοτεχνία > ὄφελον

  • 26 ὥστε

    ὥστε (Hom.+; B-D-F §391, 2; 3; Mayser II/1, 1926, 297ff)
    introducing independent clauses for this reason, therefore, so
    foll. by the indic. (X., An. 1, 7, 7; 2, 2, 17 al.; Ar. 13, 6; Just., A I, 44, 8 and 11 al.; Tat. 9, 1) ὥστε ἔξεστιν τοῖς σάββασιν καλῶς ποιεῖν Mt 12:12. Cp. 19:6; 23:31; Mk 2:28; 10:8; Ro 7:4, 12; 13:2; 1 Cor 3:7; 7:38; 11:27; 14:22; 2 Cor 4:12; 5:16f; Gal 3:9, 24; 4:7, 16; Hm 7:4.
    foll. by the impv. (X., Cyr. 1, 3, 18; Lucian, Dial. Deor. 6, 1; PLond I, 17, 38 p. 11 [162 B.C.; cp. UWilcken, GGA 1894, 721]; PEdg 26 [=Sb 6732], 19 [255 B.C.] ὥστε φρόντισον; Job 6:21; Wsd 6:25; 4 Macc 11:16; Just., D. 57, 3; 94, 4) ὥστε ἑδραῖοι γίνεσθε 1 Cor 15:58. Cp. 10:12; 11:33; 14:39; Phil 2:12; 4:1; 1 Th 4:18; Js 1:19 v.l.; 1 Pt 4:19. ὥστε μή w. impv. 1 Cor 3:21; 4:5. The hortatory subjunctive can take the place of the impv. ὥστε ἑορτάζωμεν 1 Cor 5:8. Cp. 2 Cl 4:3; 7:1, 3; 10:1; w. the neg. μή 11:5.
    introducing dependent clauses
    of the actual result so that
    α. foll. by the indic. (Soph., Demosth., X.; POxy 471, 89; 1672, 6 [I A.D.]; Jos., Ant. 12, 124) Gal 2:13. οὕτως …, ὥστε (Epict. 1, 11, 4; 4, 11, 19; Jos., Ant. 8, 206; Just., A I, 22, 4, D. 2, 4 al.; Tat. 19, 1) J 3:16; Qua 2.
    β. foll. by the acc. w. inf. (Ps.-Callisth. 2, 4, 7; TestAbr A 17 p. 100, 4 [Stone p. 48]; TestJob 23:1; 24:7; BGU 27, 13; POxy 891, 12; Josh 10:14; EpArist 59; 64 al.; Demetr.: 722 Fgm. 1, 5 al.; Jos., Ant. 12, 124; Just., D. 2, 4 al.; Tat. 19, 1) ὥστε τὸ πλοῖον καλύπτεσθαι Mt 8:24. Cp. 12:22; 13:2, 32, 54; 15:31; 24:24 v.l.; 27:14; Mk 2:12; 4:32, 37; 9:26; 15:5; Lk 5:7; Ac 1:19; 14:1 (οὕτως ὥστε); 15:39; Ro 7:6; 15:19; 1 Cor 5:1 (of such a kind that, cp. Diod S 11, 61, 3 ἄγνοια τοιαύτη ὥστε); 2 Cor 1:8; 2:7; 7:7; Phil 1:13; 1 Th 1:7; 2 Th 1:4; 2:4; Hb 13:6; 1 Pt 1:21; 1 Cl 1:1: 11:2; B 4:2; ITr 1:1 (οὕτως …, ὥστε); MPol 2:2a; 12:3; Hv 3, 2, 6 (οὕτως …, ὥστε); 4, 1, 8 (οὕτω …, ὥστε); AcPl Ha 2, 6 and 11 (restored); 3, 33 al. ὥστε μή w. acc. and inf. Mt 8:28; Mk 1:45; 2:2; 3:20; 1 Cor 1:7; 2 Cor 3:7; 1 Th 1:8; MPol 2:2b; GJs 19:2; 21:2 (codd.).—W. the inf. alone (Aeschyl., Pers. 461; Soph., El. 393; Chariton 2, 2, 2; TestJob 21:1; Anth. Pal. 11, 144, 6; POxy 1279, 14; Gen 1:17; EpArist 95; 99; SibOr 5, 413; 475 [οὕτως …, ὥ]; Ath. 12, 3) Mt 15:33; 24:24; Mk 3:10; Lk 12:1; Ac 5:15; 19:16; 1 Cor 13:2; 1 Cl 45:7.
    of the intended result, scarcely to be distinguished in mng. fr. ἵνα (B-D-F §391, 3; Mlt. p. 207; 210; 249; Rdm.2 p. 197; Rob. 990) for the purpose of, with a view to, in order that w. inf. foll. (X., Cyr. 3, 2, 16; Ps.-Lucian, Asin. 46; SIG 736, 114 οἱ κατεσταμένοι ὥστε γράψαι; UPZ 12, 15 [158 B.C.]; POxy 501, 14; Gen 9:15; Job 6:23; ApcMos 17; Jos., Ant. 19, 279) Mt 10:1; 27:1; Lk 4:29; 9:52 v.l.; 20:20.—DELG s.v. 1 ὡς. M-M.

    Ελληνικά-Αγγλικά παλαιοχριστιανική Λογοτεχνία > ὥστε

  • 27 πῶς

    πῶς, ion. κῶς, adv. zu ΠΟΣ, wie? auf welche Art? von Hom. an überall; oft mit dem Ausdruck des Unwillens oder der Verwunderung, πῶς ἐϑέλεις, Il. 4, 26; bes. πῶς γάρ, wobei man sich etwa einen Satz wie »das kann nicht geschehen!« ergänzen muß, denn wie sollte das –, πῶς γάρ τοι δώσουσι γέρας, Il. 1, 123, vgl. 10, 61 Od. 10, 337, u. sonst; – πῶς δή, Il. 4, 351. 18, 364, Tragg. u. sonst; – πῶς δῆτα, Plat. Gorg. 469 b; – πῶς γὰρ δή, Od. 16, 70; – πῶς δέ, Il. 21, 481; – πῶς ποτε, oft bei Attikern. – Auch mit doppelter Frage, πῶς τί –; Heindorf Plat. Hipp. mai. 297 e Soph. 261 e Theaet. 146 d; Bekker schreibt getrennt πῶς; τί; – ermäßigt, wie nur? wie wohl? πῶς ἄρα, Il. 18, 188 Od. 3, 22; – c. optat., Il. 11, 838; – πῶς ἄν od. κε, c. optat., Il. 9, 437. 10, 243. 14, 333. 17, 149 Od. 1, 65. 8, 352. 9, 351 u. sonst oft; – πῶς κεν, c. indic., Il. 22, 202. – Bei den Tragg. u. in der attischen Prosa enthält πῶς ἄν oft den Ausdruck eines bestimmten Wunsches, o wenn doch –, o möchte ich doch, utinam, πῶς ἂν ϑάνοιμι; wie wohl stürbe ich? wie wohl richtete ich es ein, zu sterben, d. i. o möchte ich doch sterben! Soph. Ai. 388; vgl. Phil. 794 O. R. 765; Valck. Eur. Hipp. 208. 345, u. s. dessen Diatr. p. 173 c, wie Markl. Eur. Suppl. 796, Schäf. Soph. O. C. 1100 u. Monk Eur. Hippol. 208. 345. Sp. brauchten so πῶς ohne ἄν mit dem conj., wie Arrian., vgl. Schäf, melet. p. 100. – Πῶς νῠν; wie nun? d. i. was meinst du nun dazu? Od. 18, 223. – Ost wird πῶς γάρ sowohl in einen längern Satz eingeschoben, als auch für sich nachgesetzt, um nachdrücklich zu verneinen, dennwie? wie wäre es auch möglich? d. i. keineswegs, mit nichten, Plat. Soph. 263 c Parm. 162 c u. oft, vgl. Valck. Phoen. 1614, Hemst. Luc. Tim. 2; sehr selten wie πῶς γὰρ οὔ bejahend, Soph. Ai. 279; vgl. Koen zu Greg. Cor. p. 144. Eben so wird auch καὶ πῶς, und wie? wie wäre es auch möglich? d. i. unmöglich, gebraucht, Plat. Theaet. 163 d Phil. 60 d u. sonst, vgl. Pors. Eur. Phoen. 1372; auch in bestimmt verneinenden Antworten, Plat. Alc. I, 134 c. So auch πῶς γὰρ ἄν; Plat. Soph. 237 c Parm. 149 e Euthyd. 284 a; καὶ πῶς ἄν; Theaet. 185 c Rep. I, 353 c. – Dagegen bejaht πῶς οὔ; πῶς γὰρ οὔ, nachdrücklich, wie nicht? wie sollte es nicht so sein? quidni? d. i. allerdings, freilich, natürlich, vgl. Plat. Polit. 309 e Parm. 162 c Gorg. 487 b; Dem. u. A.; – πῶς ἔχεις, c. gen., wie verhältst du dich in Beziehung darauf, z. B. πλήϑους, τάχους, Plat. Gorg. 451 c; – πῶς δοκεῖς; lebhaft in den Satz eingeschoben, wie meinst du? wie glaubst du? d. i. sehr, vgl. Valck. Hipp. 446; Herm. Ar. Nubb. 878. – Sp. auch in indirecter Frage = ὅπως.

    Griechisch-deutsches Handwörterbuch > πῶς

  • 28 ει

    ει, A. Bedingungspartikel, wenn, vgl. ἐάν.

    I. c. indicat., a) aller Tempora, die bloße Annahme als wirklich hingestellt, wenn es wahr ist, daß, – wenn wirklich; der Nachsatz wird durch den indic. oder imperat. ausgedrückt, wenn die Folge als ein wirklich eintretendes oder nothwendiges Ergebniß erscheint, mit dem optat. potent., wenn die bloß mögliche Folge angegeben wird; ἐϑέλω δόμεναι πάλιν, εἰ τόγ' ἄμεινον, sc. ἐστί, Il. 1, 116, wenn es wirklich besser ist, will ich zurückgeben; οὐδέ ἑ φημὶ δῆϑ' ἀνσχήσεσϑαι βέλος, εἰ ἐτεόν με ὦρσεν ἄναξ 5, 104; εἴ τι ἔχεις εἰπεῖν, σήμαινε Aesch. Prom. 686; εἴ τι δράσεις τῶνδε, μὴ σχολὴν τίϑει Ag. 1029; εἴ τι χρῄζεις, φράζε Soph. Phil. 49; εἰ παρὰ τοὺς ὅρκους ἔλυε τὰς σπονδάς, τὴν δίκην ἔχει Xen. An. 2, 6, 41; u. so in Prosa überall; – ο ὐκ ἄν με σαόφρονα μυϑήσαιο ἔμμεναι, εἰ δὴ σοίγε βροτῶν ἕνεκα πτολεμίζω Il. 21, 462; εἰ εὐσεβοῠσι, οὐ ϑάνοιεν ἄν, so möchten sie wohl nicht sterben, Aesch. Ag. 329; ἄγοιμ' ἄν, εἴ τις τάςδε μὴ 'ξαιρήσεται Suppl. 902; σιγᾶν ἂν ἁρμόζοι σε, εἰ μή τι λέξεις Soph. Tr. 729; εἰ εἰς χεῖρας ἦλϑον πατρί, πῶς ἂν ψέγοις O. C. 978; ὁ κίνδυνος δόξειεν ἂν δεινὸς εἶναι, εἴ τις αὐτῆς ἀμελήσει Plat. Phaed. 107 c. Vgl. bes. Fälle wie πολλὴ ἄν τις εὐδαιμονία εἴη περὶ τοὺς νέους, εἰ εἷς μὲν μόνος αὐτοὺς διαφϑείρει, es wäre ein großes Glück für die Jugend, wenn wirklich (wie die Ankläger behaupten) nur Einer sie verdürbe, Plat. Apol. 25 b, vgl. 33 c. – Her. 5, 78 δηλοῖ ἡ ἰσηγορίη ὡς ἐστὶ χρῆμα σπουδαῖον, εἰ καὶ Ἀϑηναῖοι ἀπαλλαχϑέντες τυράννων μακρῷ πρῶτοι ἐγένοντο, wenn es wahr Ist, daß sie die ersten geworden sind, was man gewöhnlich durch »da sie jene sind«, also εἰ = ἐπεί erkl., vgl. C. – b) c. indicat. imperf. u. aor., auch plusqpf., worauf im Nachsatz dieselben Tempora mit ἄν folgen, die Nichtwirklichkeit oder Unmöglichkeit der Bedingung u. der Folge auszudrücken. Vgl. ἄν.

    II. c. conj., sich von ἐάν c. conj. nicht wesentlich unterscheidend, da der Conj. selbst anzeigt, daß die Bedingung als eine ungewisse, die zwar möglich ist, deren Eintreten aber dahingestellt bleibt, angesehen werden soll, εἰ also mit wenn, falls zu übersetzen ist. Herm. zu Soph. O. C. 1445 wie Schneid. zu Plat. Legg. VIII, 579 d haben einen Unterschied gemacht, der schwerlich durchzuführen ist, vgl. auch Krüger zu Xen. An. 3, 1, 36 u. Bernhardy's Syntax p. 398 Anm. – Die Vbdg findet sich besonders bei Hom., Pind. u. Tragg.; εἰ γοῠν ἕτερός γε φύγῃσιν Il. 5, 258; εἰ δ' αὖ τις ῥαίῃσι ϑεῶν τλήσομαι Od. 5, 221; διδοῖ ψᾶφον εἴ ποτε πῠρ ἐξίκηται Pind. P. 4, 265, vgl. 274 N. 7, 11. 15; εἰ προδῶ σφ' ἑκών Aesch. Eum. 225, vgl. Pers. 777 Suppl. 395; εἴ τι νὺξ ἀφῇ Soph. O. R. 198 ch., vgl. 874; δυςτάλαινα τἄρ' ἐγώ, εἰ σοῠ στερηϑῶ O. C. 1445. Bei Her. schwankt die Lesart gewöhnlich, wie auch bei anderen Schriftstellern nicht selten. In attischer Prosa sind die verhältnißmäßig sehr wenigen Beispiele als Archaismen zu betrachten, die regelmäßige gute Sprache sagte immer dafür ἐάν; B. A. 144 ist aus Cratin. εἰ σοφὸς ᾖ angeführt, wie 129 aus demselben εἴ τις προκριϑῇ; Ar. Equ. 698 εἰ μή σ' ἐκφάγω, – εἰ μὴ' κφάγῃς, – εἰ μή σ' ἐκπίω; εἴ τί που ᾖ Plat. Legg. VI, 761 c; XII, 958 d; εἰ δὲ ὑμεῖς φανεροὶ ἦτε Xen. An. 3, 1, 36; 3, 2, 22; ἄλλως τε καὶ εἰ ξυστῶσιν αἱ πόλεις Thuc. 6, 21. Erst bei Späteren findet sich dieser Gebrauch häufiger; bei Byzantinern ist, wie Lob. Parerg. zu Phryn. p. 724 bemerkt, εἰ μάϑῃ = εἰ μαϑήσει.

    III. c. optat., a) so daß die Bedingung rein subjectiv als möglich bezeichnet wird, ohne daß über die Wirklichkeit Etwas entschieden wird, worauf gewöhnlich der optat. potent. mit ἄν folgt, um auszudrücken, daß sich aus der angenommenen Bedingung eine Folge ergeben könne, oder auch der indicat., wo das sichere Eintreten der Folge angedeutet werden soll, z. B. Τρῶες μέγα κεν κεχαροίατο, εἰ τάδε πάντα πυϑοίατο Il. 1, 256, sie dürften sich wohl freuen, wenn sie es hören sollten; εἴ μοι λέγοις τὴν ὄψιν, εἴποιμ' ἂν τότε Soph. El. 405; εἰ δ' ἴδοιμ' ὀλωλότας, δοκοῖμ' ἂν τῆς νόσου πεφευγέναι Phil. 1032; – κούρην οὐ γαμέω, οὐδ' εἰ χρυσείῃ Ἀφροδίτῃ κάλλος ἐρίζοι Il. 9, 388; εἴ τίς μοι ἕποιτο καὶ ἄλλος, ϑαρσα λεώτερον ἔσται 10, 222. So in Prosa überall. Der Fall, daß bei εἰ mit dem Optativ des Möglichen noch ἄν steht, ist unter ἄν erörtert; so z. B. εἰ δὲ ἐπιδεὴς λόγου τινὸς ἔτι ἂν εἴης, ἐπάκουε Plat. Legg. X, 905 c. – b) in indirecter Rede, sowohl für εἰ c. ind., als für ἐάν c. conj., z. B. εἰ δ' ἐκτὸς ἔλϑοις, πημονὰς εὔχου λαβεῖν Soph. Tr. 1179; εἰδὼς ὅτι εἰ στρατηγοίη, λέξοιεν, dir. ἐὰν στρατηγῇ, λέξουσι, Xen. Hell. 5, 4, 13; vgl. 4, 7, 4. 4, 8, 6. – c) einen Wunsch ausdrückend, wofür gewöhnlich εἰ γάρ od. εἴϑε γάρ (w. m. vgl.) steht: wenn doch; ἀλλ' εἴ τις καλέσειε ϑεῶν Θέτιν ἆσσον ἐμεῖο Il. 24, 74; αἰτουμένῳ μοι κοῦφον εἰ δοίης τέλος Aesch. Spt. 242; εἴ μοι ξυνείη φέροντι μοῖρα Soph. O. R. 860; εἴ μοι γένοιτο φϑόγγος Eur. Hec. 836. – d) wie eine Zeitpartikel eine wiederholte Handlung in der Vergangenheit ausdrückend, so oft; εἴ του φίλων βλέψειεν δέμας, ἔκλαιεν Soph. Tr. 905; εἰ μὲν οἱ Λακωνικοὶ ὑπερβάλοιντο μικρόν, ἔλεγον ἄν Ar. Pax 212 ff; εἰ μὲν ἐπίοιεν οἱ Ἀϑηναῖοι, ὑπεχώρουν, εἰ δὲ ἀναχωροῖεν, ἐπέκειντο Thuc. 7, 79; εἴ τις αὐτῷ δοκοίη βλακεύειν, ἔπαιεν ἄν Xen. An. 2, 3, 11, vgl. 4, 5, 13 u. unter ἄν.

    IV. c. inf. nur in indirecter Rede bei Her. 2, 172, εἰ γὰρ (ἔφη) πρότερον εἶναι δημότης, ἀλλ' ἐν τῷ παρεόντι εἶναι αὐτέων βασιλεύς, wie 3, 105. 108 u. Thuc. 4, 98. – Die Stellen, wo εἰ mit dem Particip verbunden scheint, wie Soph. Ai. 886 Eur. El. 537, sind elliptisch zu erklären, od., wie Plat. Phaed. 87 b von Heindorf geschehen, zu ändern.

    Es muß noch bemerkt werden, daß a) zwei Sätze mit εἰ verbunden werden; εἰ γὰρ κτενοῠμεν ἄλλον ἀντ' ἄλλου, σύ τοι πρώτη ϑάνοις ἄν, εἰ δίκης γε τυγχάνοις Soph. El. 572, vgl. Ai. 769; ὥσπερ ἂν εἰ ἐτύγχανόν σε ἐρωτῶν –, εἴ μοι εἶπες Plat. Gorg. 453 c; mit anderer Stellung εἰ φοβοῖντο –, οὐ πολλὴ ἂν ἀλογία εἴη, εἰ μὴ ἄσμενοι ἐκεῖσε ἴοιεν Phaed. 67 e. – b) bes. bei Hom. ist der Nachsatz zuweilen zu ergänzen, was zumal, wenn eine andere Bedingung (εἰ δέ) gegenüber steht, leicht ist, εἰ μὲν δώσουσι γἐραςεἰ δέ κε μὴ δώωσιν, ἔγὼ δέ κεν αὐτὸς ἕλωμαι, wo sich von selbst versteht, daß, wenn sie das Ehrengeschenk geben werden, es gut ist; εἰ μέν τι σὺ ἔχεις πρὸς ἡμᾶς λέγειν, (sc. λέγε δή,) εἰ δὲ μή, ἡμεῖς πρὸς σὲ ἔχομεν Xen. An. 7, 7, 15, wo Krüger viele Beispiele anführt, obgleich häufiger im ersten Gliede ἤν steht. Bes. zu beachten ist dieser Gebrauch beim imperat., εἰ δέ, σὺ μέν μευ ἄκουσον Il. 9, 262, wo man gew. βούλει ergänzt. Vgl. unten bes. εἰ δ' ἄγε.

    B. In indirecter Frage, ob; – a) mit dem Indicativ; σάφα οὐκ οἶδ', εἰ ϑεός ἐστι, ich weiß nicht, ob er ein Gott ist, Il. 5, 183; πρὶν ἂν μάϑω εἰ τέϑνηχ' ὁ Πηλέως γόνος Soph. Phil. 333; εἰ δίκαια ποιήσω οὐκ οἶδα Xen. An. 1, 3, 5; σκέψαι, εἰ ὁ Ἑλλήνων νόμος κάλλιον ἔχει 7, 3, 37; ὅρα, εἰ φαίνεται Aesch. Prom. 799; ὅρα, εἰ διακωλύεις Plat. Prot. 331 b; ἐπισκεψώμεϑα, εἰ ἄρα τἀληϑῆ λέγω 343 c. – b) mit dem conj.; οὐ μὰν οἶδ', εἰ ἐπαύρηαι Il. 15, 16; οὐκ οἶδ', εἰδῶ, ob ich geben soll, Xen. Cyr. 8, 4, 16; ἐς τὰ χρηστήρια ἔπεμψε (u. ließ fragen), εἰ στρατεύηται ἐπὶ τοὺς Πέρσας Her. 1, 75; ἐχρηστηριάζοντο, εἰ ἀνέλωνται τὰ οὐνόματα 2, 52. – c) mit dem optat.; ἐνέβησε εὶς φροντίδα, εἴ κως δύναιτο Her. 1, 46; ἐβουλεύετο, εἰ πέμποιεν, ob sie schicken sollten, Xen. An. 1, 10, 5; mit dem optat. potent.; ἠρώτων, εἰ δοῖεν ἄν 4, 8, 7, wie auch οὐκ οἶδ' ἂν εἰ πείσαιμι zu erklären, s. ἄν. Wie Thuc. 2, 77 sagt ἔδοξεν αὐτοῖς πειρᾶσαι, εἰ δύναιντο ἐπιφλέξαι τὴν πόλιν, zu versuchen, ob sie die Stadt verbrennen könnten (vgl. πειρήϑη, εἴ οἱ ἐφαρμόσσειε Il. 19, 385), so oft mit Auslassung von πειράομαι, z. B. πρέσβεις ἔπεμψαν, εἴ πως πείσειαν, ob sie sie wohl überredeten, Thuc. 1, 58. So schon Hom., ἀντίος ἤλυϑεν, εἴ πώς εὑ πεφίδοιτο Il. 20, 463; ἀναπεπταμένας ἔχον πύλας, εἴ τιν' ἑταίρων σαώσειαν 12, 122; αὐτίκα κηρύκεσσι κέλευσαν ἀμφὶ πυρὶ στῆσαι τρίποδα, εἰ πεπίϑοιεν Πηλείδην 23, 40; ὑποφειδόμενοι, εἴ πως ἐϑελήσειαν οἱ Καρδοῦχοι διιέναι Xen. An. 4, 1, 8; ἐδόκει καλέσαι ἐκείνους, εἰ βούλοιντο συμμαχίαν ποιήσασϑαι 5, 4, 8. – In einigen Stellen kann εἰ mit ob nicht übersetzt werden; τίς δ' οἶδ', εἴ κέ ποτέ σφι βίας ἀποτίσεται ἐλϑών Od. 3, 216; ἄδηλον νομίζων, εἰ πρὶν ἐπ' αὐτὸ ἐλϑεῖν διαφϑαρήσεται Thuc. 2, 53; σκέψασϑε, εἰ ἄρα καὶ τοῠτο μωρότατον πεποιήκασι Xen. An. 3, 2, 22, wo Krüger zu vgl.; τί γὰρ ᾔδειν, εἴ τι κἀκεῖνος εἶχε σιδήριον Lys. 1, 42. – In Doppelfragen εἰ – ἦ; Il. 2, 367; Plat. Prot. 331 b; Xen. An. 1, 10, 5 u. sonst; δεῖ σκοπεῖν, εἰ δίκαια λέγω ἢ μή Plat. Apol. 18 a; Gorg. 459 c u. sonst; häufig εἰ εἴτε, w. m. s. – In directer Frage kommt es erst im N. T. u. LXX. vor, in guten Autoren sind die einzelnen Stellen, wo es stand, z. B. Xen. Cyr. 6, 3, 36 An. 5, 8, 6, richtig geändert worden.

    C. Ebenfalls conditional ist ursprünglich der Gebrauch des εἰ, wo wir gewöhnlich daß setzen, u. man es durch ὅτι zu erklären gewohnt ist; nach ϑαυμάζω von Her. an sehr häufig; ϑωυμάζω, εἴ μοι ἀπεστᾶσι, ich wundere mich, wenn (daß) sie abgefallen sind, Her. 1, 155; Plat. Phaedr. 274 a u. sonst oft; ϑαυμάσας ἔχω, εἰ Soph. O. C. 1139; nach den Verbis, die eine Gemüthsbewegung bedeuten, nicht selten, wobei der Umstand, der die Gemüthsbewegung hervorbringt, eigentlich als ein noch zweifelhafter, angenommener erscheint; oft aber ist auch eine gemilderte, bescheiden vorgebrachte Behauptung in εἰ enthalten; ἀγανακτῶ, εἰ Plat. Lach. 194 a; Crit. 43 b; δεινὸν ποιεῖσϑαι, εἰ Thuc. 6, 60; χαλεπῶς φέρειν, εἰ Xen. Cyr. 5, 2, 12; ἐπαιδέομαι, εἰ Soph. Ant. 510; αἰσχύνομαι, εἰ Aesch. 3, 158; φϑονέω, εἰ Eur. Ion 1321.

    Verbindungen mit andern Partikeln; καὶ εἰ, ὡς εἰ s. unter καί u. ὡς; die mit εἰ anfangenden folgen hier in der Reihe.

    Griechisch-deutsches Handwörterbuch > ει

  • 29 γλίχομαι

    γλίχομαι, dep., praes. u. impf., nach etwas verlangen, streben, τινός Her. 3, 72; Isocr. 6, 109; Dem. 19, 226 u. A.; περί τινος Her. 2, 102; vgl. Arist. de sens. 2; τί Plat. Hipparch. 226 d, Alex. bei Ath. III, 124 a; mit ὡς u. indic. fut. Her. 7, 161; c. inf. Dem. 6, 11; Plut. Num. 13 u. sonst. Gramm. haben aor. ἐγλιξάμην, Plat. com. bei Zon., u. act. γλίχων.

    Griechisch-deutsches Handwörterbuch > γλίχομαι

  • 30 εὖτε

    εὖτε, poet. u. Her. = ὅτε (von dem es nach Buttm. Lexil. II p. 227 nur dialectisch verschieden ist, vgl. Apollon. de adv. p. 538, 5; Andere leiten es von οὗ ab, = εὗτε), 1) von der Zeit, als, da, – a) c. indic., εὖτε γὰρ ἠέλιος φαέϑων ὑπερέσχεϑε γαίης, συμφερόμεσϑα μάχῃ, als die Sonne aufging, da begannen wir den Kampf, Il. 11, 735; gew. folgt bei Hom. eine Partikel im Nachsatz, ἔνϑα, 6, 392, ἔπειτα, Od. 17, 320, τῆμος δή, 13, 93, δὴ τότε, 22, 182, καὶ τότε δή ῥα, 24, 149, τόφρα δέ, 20, 73, das einfache δέ, Il. 12, 373 Od. 17, 359. Mit Verschiebung der Sätze fängt es den zweiten Satz an, Il. 5, 396 Od. 20, 56; Pind. Ol. 3, 29 u. öfter; Tragg. u. sp. D. – b) c. conj. mit ἄν, εὖτ' ἄν = ὅταν, im Falle daß, sobald als, so oft als, in Beziehung auf Gegenwart u. Zukunft, Il. 1, 242. 2, 34. 228. 19, 158 Od. 1, 192. 17, 320; so Hes. O. 169; auch εὖτ' ἂν δή, 321; Pind. Ol. 6, 67 P. 3, 106; Aesch. Pers. 226 u. öfter; Soph. O. C. 1231; Tr. 286 El. 617; Eur. Alc. 948 Herc. Für. 1331; sp. D. So auch Her. 2, 63. 6, 27. Das ἄν fehlt Od. 7, 202; Aesch. Spt. 320; Hes. Th. 28 u. sp. D., wie Ap. Rh. 2, 801; Aenigm. 22 (XIV, 45). – c) c. optat., wenn, so oft als, in Beziehung auf die Vergangenheit, H. h. 17, 8; Aesch. Ag. 551, wie Hes. Sc. 164; Ap. Rh. 2, 471. – d) c. partic., μάταν γάρ, εὖτ' ἂν ἐσϑλά τις δοκῶν ὁρᾶν βέβακε ὄψις Aesch. Ag. 411. – 2) causal, weil, Soph. O. C. 84 Ai. 716. – 31 Adv. der Vergleichung, = ἠΰτε, gleich wie, Il. 3, 10, auch 19, 386, bei Bekker u. Spitzner;

    Griechisch-deutsches Handwörterbuch > εὖτε

  • 31 εἰ μή

    εἰ μή, wenn nicht, wo nicht, von Hom. an überall, sowohl mit dem indic. als mit dem optat. in den unter εἰ angegebenen Bdtgn; πότ', εἰ μὴ νῠν, ἀμφὶ λίταν' ἕξομεν Aesch. Spt. 98; oft ironisch, es sei denn daß, es müßte denn, nisi forte. – Auch ohne Verbum, außer; Od. 12, 326; εἰ μὴ ὅσον, außer daß, Her. 1, 45. 2, 73; οἱ Λακεδαιμόνιοι οὐκ ἐκώλυον εἰ μὴ ἐπὶ βραχύ Thuc. 1, 118; οὐχ ὁρῶντες οὐδέν, εἰ μὴ τῆς δίκης τὴν ἠλύγην Ar. Ach. 684. Zuweilen tritt ein zweites εἰ hinzu, nisi si, οὐ γὰρ τὸ ἑαυτῶν ἕκαστοι ἀσπάζονται εἰ μὴ εἴ τις τὸ ἀγαϑὸν οἰκεῖον καλεῖ Plat. Conv. 205 e; Gorg. 480 b u. öfter. – Εἰ δὲ μή, wenn aber nicht, wo nicht, ϑήλεια γὰρ φρήν· εἰ δὲ μή, τάχ' εἴσεται Aesch. Ch. 303; Plat. u. A. gew. nach bejahenden Sätzen, um diese aufzuheben; seltener nach negativen Sätzen, πρὸς τῶν ϑεῶν μὴ οὕτω λέγε· εἰ δὲ μή, οὐ ϑαρσοῠντά με ἕξεις, wo nicht, d. h. wenn du doch so sprichst, Xen. Cyr. 3, 1, 35; vgl. Her. 6, 56; Heindorf zu Plat. Hipp. 285 e. Ueber εἰ μὴ διά vgl. διά. In den anderen Vrbdgn, wie εἰ μὴ ἄρα, εἰ μή περ ἄρα, behalten die einzelnen Partikeln ihre eigentliche Bdtg.

    Griechisch-deutsches Handwörterbuch > εἰ μή

  • 32 δίδωμι

    δίδωμι, geben; 2. sing. indic. praes. act. διδοῖς Hom. Iliad. 9, 164, vgl. Scholl. Herodian., διδοῖσϑα 19, 270, vgl. Scholl. Herodian., 3 sing. διδοῖ Iliad. 9, 519 Odyss. 4, 237. 17, 350 Pind. I. 4, 33 Herodot. 1, 107, 3. plur. Att. Pr. διδόασιν, aber διδοῦσιν Iliad. 2, 255. 19, 265 Odyss. 1, 313. 8, 167. 17, 450. 18, 279, vgl. Scholl. Herodian. Iliad. 2, 255; imperat. δίδωϑι Odyss. 3, 380, imperat. δίδοι Pind. Ol. 1, 85. 6, 104; infin. διδοῦναι Iliad. 24, 425, vgl. Scholl. Odyss. 13, 358, infin. διδῶν Theocr. 29, 9; imperfect. ἐδίδως Odyss. 19, 367, ἐδίδου 11, 289, δίδου Iliad. 9, 334, 3. plur. ἔδιδον Homer. hymn. Cerer. 437, δίδον vs. 328; futur. δώσω, Hom. Odyss. 13, 358 διδώσομεν, vgl. Scholl. u. Dindorfs Anmerkung, διδώσειν 24, 314; aor. 1. ἔδωκα, Att. Prosa nur indicat. sing. u. 3. plur., die andern Formen nur vom 2. aor. ἔδων, welchem umgekehrt der indicat. sing. fehlt; 3 plur. gewöhnl. ἔδοσαν, aber ἔδον Hesiod. Th. 30; conjunct. 3. sing. bei Hom. δώῃ, Iliad. 7, 81, und δώῃσιν, Ilisd. 1, 324, und δῷσι, Iliad. 1, 129, in welcher Stelle Zoilus und Chrysippus δῷσι für den Plural ausgaben und dem Hom. einen Solöcismus vorwarfen, s. Scholl. Herodian.; 3. plur. δώωσιν Iliad. 1, 137, δῶσιν 3, 66, 1. plur. δώομεν Iliad. 7, 299, δῶμεν 23, 537; optat. δοίην, Herodot. 9, 111 δῴην, vgl. Thom. Mag. p. 91 sq.; infin. δοῦναι, Hom. δόμεναι und δόμεν, Iliad. 4, 379. 380, δοῦναι Iliad. 11, 319 Odyss. 1, 316; imperat. δός, partic. δούς; iterativ. δόσκον, Iliad. 9, 331 Odyss. 17, 420. 19, 76, δόσκεν Iliad. 14, 382. 18, 546; perfect. δέδωκα; perfect. pass. δέδομαι, 3. sing. δέδοται Iliad. 5, 428; sonst passivische Formen bei Hom. nicht; aorist. ἐδόϑην, vom compos. ἀποδίδωμι Odyss. 2, 78 ἕως κ' ἀπὸ πάντα δοϑείη; – das δι- des praes. ist Reduplication, Wurzel Δο, in älterer Form ΔΑ, Latein. dare, Sanskrit dadami, im Griech. erhielt der A-Laut sich in δάνος, δάνειον, δανείζω. – Meistens bezeichnet δίδωμι das freiwillige Geben, ohne Verpflichtung und Zwang, vgl. ἀποδίδωμι; Gegensatz λαβεῖν, s. z. B. Herodot. 3, 148 ὃς λαβεῖν μὲν διδόμενα οὐκ ἐδικαίευ, Plat. Axioch. p. 366 c δός τι, καὶ λάβε τι, Antiphil. A. P. 9, 546 δός, λάβε. Construction τινί τι, von Homer an überall. Im praes. und im imperfect. ist δίδωμι oft = geben wollen, anbieten; Hom. Iliad. 9, 519 νῦν δ' ἅμα τ' αὐτίκα πολλὰ διδοῖ, τὰ δ' ὄπισϑεν ὑπέστη; Odyss. 11, 289 οὐδέ τι Νηλεὺς τῷ ἐδίδου ὃς μὴ ἕλικας βόας εὐρυμετώπους ἐκ Φυλάκης ἐλάσειε βίης Ἰφικληείης ἀργαλέας; Xen. Anab. 6, 1, 9 ὁμήρους οὐκ ἐδίδοσαν; vgl. Hell. 5, 3, 14; Herodot. 3, 184. 5, 94; Dem. 21, 85 und öfter; τὸ διδόμενον δέχεσϑαι Her. 8, 114; Plat. Gorg. 499 c. – Insbesondere: a) darbringen, weihen; Odyss. 1, 67 περὶ δ' ἱρὰ ϑεοῖσιν ἀϑανάτοισιν ἔδωκε; Iliad. 12, 6 οὐδὲ ϑεοῖσι δόσαν κλειτὰς ἑκατόμβας. – b) von den Göttern, verleihen, κῦδος Iliad. 1, 279, εὖχος 7, 81, νίκην 17, 627; auch vom Unglück, verhängen, ἄλγεα Iliad. 1, 96, ἄτας 19, 270, κήδεα Odyss. 9, 15; πημονάς Aesch. Pers. 293; – c. inf., bes. in Gebeten, Ζεῦ ἄνα, δὸς τίσασϑαι Il. 3, 351, gieb, gewähre, laß geschehen; τὸν δὸς ἀποφϑίμενον δῠναι δόμον Ἁιδος εἴσω, laß ihn eingehen, 3, 322; vgl. Aesch. Ch. 18; Soph. Phil. 315 u. öfter; vgl. Plat. Legg. V, 737 b; Xen. Cyr. 6, 4, 4. 5, 1, 12; ohne Zusatz, ὑμῖν ὡς ἔοικε δέδοται ἐκκομίσαι τοὺς ἄνδρας, euch ist es verliehen, An. 6, 4, 36. So ὦ Ζεῦ διδοίης τοῖσιν εὖ Soph. O. C. 648, d. i. Glück verleihen; τῆς τύχης εὖ διδούσης O. R. 1081; vgl. Eur. Andr. 751 u. daselbst Pflugk; ϑεῶν διδόντων Aesch. Pers. 293; ἢν ὁ ϑεὸς εὖ διδῷ Xen. Cyr. 3, 1, 34, wie Pol. 4, 21, 11. – c) übergeben, lehren, τέχνην ῥητορικήν Plat. Phaedr. 271 a; μουσικὴ ἐκείνοις ἐδόϑη Rep. V, 452 a; u. Sp. Von einzelnen wissenschaftlichen Angaben und Behauptungen, z. B. Scholl. Didym. Iliad. 2, 111 καὶ δόξειεν ἂν ὑπὸ Διονυσίου τοῦ Θρᾳκὸς ταῦτα δεδόσϑαι, »und dies scheint auf einer Angabe des D. zu beruhen«, s. Lehrs Aristarch. p. 21. – d) gestatten, überlassen, δίδωμι ὑμῖν βουλεύσασϑαι Xen. Cyr. 3, 2, 13. So εἴ μοι δίδως καὶ συγχωρεῖς εἶναι ταῦτα Plat. Phaed. 100 b; vgl. Charmid. 168 b; ὁ νόμος αὐτῷ δέδωκεπρολαμβάνειν, οὓς ἐϑέλει Legg. VII, 813 c; vgl. Rep. V, 461 e; so δέδοται ὑπὸ τοῦ νόμου ἄνευ όνείδους πράττειν Conv. 183 b; δότε αὐτῷ τοῦτο, räumet ihm das ein, Dem. 18, 139; auch abs., δόντων αὐτῷ τῶν νόμων Isae. 7, 2. – e) übergeben, überliefern, preisgeben, Iliad. 23, 21 Ἕκτορα δεῦρ' ἐρύσας δώσειν κυσὶν ὠμὰ δάσασϑαι; 23, 183 Ἐκτορα δ' οὔ τι δώσω Πριαμίδην πυρὶ δαπτέμεν, ἀλλὰ κύνεσσιν; Odyss. 19, 167 ἦ μέν μ' ἀχέεσσί γε δώσεις πλείοσιν ἢ ἔχομαι; 17, 567 ὅτε μ' οὗτος ἀνὴρ κατὰ δῶμα κιόντα οὔ τι κακὸν ῥέξαντα βαλὼν όδύνῃσιν ἔδωκεν; vgl. Plat. Phaed. 254 e; ϑῆρας φόβῳ Pind. P. 5, 60. – f) ϑυγατέρα ἀνδρί, dem Mann zur Frau geben; Il. 6, 192. 19, 291, vgl. Od. 2, 223; Pind. auch ἐδίδου κόρᾳ ἄνδρα, P. 9, 121. Ohne dat., Σάμηνδε ἔδοσαν τήν, sie verheiratheten sie nach Same, Od. 15, 367; vgl. hiermit Odyss. 17, 442, wo Odysseus von sich erzählt αὐτὰρ ἔμ' ἐς Κύπρον ξείνῳ δόσαν ἀντιάσαντι, als Kriegsgefangenen; ὁ δούς neben ὁ γήμας Eur. Med. 288; ὁ διδούς, der Schwiegervater, im Ggstz von ὁ λαμβάνων, Posidipp. Ath. IX, 377 (v. 20). Auch in Prosa, doch seltener, vgl. ἐκδίδωμι; ταύτην Μήδων οὐδενὶ διδοῖ γυναῖκα Her. 1, 107; ἐδίδοσαν καὶ ἤγοντο ἐξ ἀλλήλων 5, 92, 2; Xen. An. 7, 2, 38; Dem. 41, 3 u. Sp.; δοϑῆναι πρὸς γάμον Plut. Rom. 2. – g) διδόναι τινά τινι, Jemandem zu Gefallen losgeben, begnadigen, δέονται δοῦναι σφίσι τὼ ἄνδρε καὶ μὴ κατακαίνειν Xen. An. 6, 4, 31; ähnl. τὰ Ἑλλάδος ὀνείδη Φρυξὶν οὐκ ἐδώκαμεν, wir haben sie ihnen nicht geschenkt, für: verziehen, Eur. Cycl. 296; vgl. Dem. 18, 139. Aehnl. Poll. 6, 25 ὁ μέϑυσος ἐπὶ ἀνδρῶν Μενάνδρῳ δεδόσϑω, man mag ihm diesen Gebrauch des Wortes nachsehen. – h) ἑαυτόν τινι, sich in Jemandes Gewalt, Schutz begeben, δός μοι σεαυτόν Soph. Phil. 84; οὐκ οἶσϑ' ὅτῳ μ' ἔδωκας ἐς χεῖράς ποτε El. 1348; vgl. Thuc. 2, 68 διδόασιν ἑαυτοὺς Ἀκαρνᾶσι; Xen. Cyr. 5, 1, 27; δίδωμί σοι ἐμαυτὸν δοῦλον 4, 6, 2; τοῦτον ἔδωκεν ἐμοὶ ὑπήκοον εἶναι An. 1, 6, 6; Sp.; εἴς τι, Dem. 18. 197, sich einer Sache widmen; u. bes, oft Pol., διδόναι ἑαυτὸν εἰς ἔντευξιν, εἰς κινδύνους, u. ä., 3, 15, 4. 3, 17, 8, εἰς τρυφήν, ἐπὶ τὴν ἐμπορίαν, D. Sic. 17, 108. 2, 55; auch εἰς ἐρημίας, sich in die Einöde begeben, 5, 59; vgl. Pol. 5, 14, 9. – Auch absol. wird διδόναι, gleichsam intrans., so gebraucht, ἡδονῇ, sich dem Vergnügen ergeben, Eur. Phoen. 21, u. bes. Sp., δ ρόμῳ δούς, sich auf die Füße machen, Alciphr. 3, 47. – Die einzelnen Vbdgn, ἀκοήν, δαίμονα, δίκην, λόγον, πεῖραν, πίστιν, χάριν, ψῆφον, s. unter diesen Wörtern; ὅρκον διδόναι, den Eid zuschieben, Is. 9, 24; Dem. 39, 25; Antiphan. Stob. fl. 27, 8.

    Griechisch-deutsches Handwörterbuch > δίδωμι

  • 33 μέχρι

    μέχρι, vor Vokalen u, bei Dichtern, um Position zu machen, μέχρις, gew. als Präposition c. gen. bi s. bis zu einem gewissen Ziele hin; – a) vom Orte; μέχρι ϑαλάσσης, Il. 13, 143; μέχρι τοῠ γούνατος, Her. 2, 80; τοὺς μέχρι Ἡρακλείων στηλῶν, Plat. Phaed. 61 e; μέχρι τοῦ αὐχένος, Theaet. 171 d; Xen. An. 2, 2, 6 u. sonst; μέχρις οὗ, bis dahin, wo, 1, 7, 6. – b) von der Zeit; τέο μέχρις; bis wann? Il. 24, 128; μέχρι τῆς τύχης, so lange das Glück währt, Agatharch. bei Ath. VI, 251 f; vgl. Her. 1, 4; μ. τῆς ἐκείνου ζόης, d. i. so lange er lebt, 3, 10. 160. 5, 114; μέχρι τότε, Thuc. 8, 28; μ. τοῦ δικαίου, so weit das Recht gestattet, 3, 82; ἐν τῷ μέχρι ἡλίου δυσμῶν χρόνῳ, Plat. Phaed. 61 e; ἔστω ἀμετάστατος μέχρι ϑανάτου, Rep. II, 361 c; ἀπὸ τῶν ἐξ ἀρχῆς ἡρώων ἀρξάμενοι μέχρι τῶν νῦν ἀνϑρώπων, ib. 366 e; μέχρις ἔξω τοῦ στόματος ἐγένοντο, bis sie kamen, Xen. An. 7, 1, 1; οἱ μέχρι πεντήκοντα ἐτῶν, 6, 2, 25; μέχρι πρὸς τὸν παρόντα χρόνον, Strab. V, 228. – Häufige Verbindungen sind: μέχρις οὗ, bis daß, Plat. Menex. 245 a u. A., worauf Her. noch einen zweiten gen. folgen läßt, μέχρις οὖ ὀκτὼ πύργων, τροπέων τῶν ϑερινέων, 1, 181. 2, 19, bis es acht Thürme sind; – μέχρι τοσούτου, so weit, Plat. Legg. II, 670 e; μέχρι τοῠδε, bis hierher, oft; er vrbdt auch μέχρι ἕως, Conv. 220 d; μέχρι ἐνταῠϑα, bis hier, in so weit, Soph. 222 a u. öfter; μέχρι δεῦρο τοῦ λόγου, Conv. 217 e; μέχρι ὅποι, wie weit, Gorg. 487 c; auch μέχρι πρὸς Αἴγυπτον, Tim. 25 b; μέχρι νῦν, Dem. u. A. – C. ἄν u. conj., μέχρι δ' ἂν ἐγὼ ἥκω, αἱ σπονδαὶ μενόντων, bis ich gekommen sein werde, Xen. An. 2, 3, 24; in indirecter Rede, ὑπέσχετο ἀνδρὶ ἑκάστῳ δώσειν τὸν μισϑὸν ἐντελῆ μέχρις ἂν καταστήσῃ τοὺς Ἕλληνας εἰς Ἰωνίαν πάλιν, 1, 4, 13; der bloße conj. steht Her. 4, 119, μέχρι τοῦτο ἴδωμεν, μενέομεν, wie Thuc. 4, 16. 41, ἐβούλευσαν δεσμοῖς αὐτοὺς φυλάσσειν μέχρι οὗ τι ξυμβῶσιν; Soph. μέχρις μυχοὺς κάχωσι τοῦ κάτω ϑεοῦ, Ai. 568, wie Thuc. 1, 137; – μέχρι περ, so lange auch, c. indic., Plat. Critia. 120 d; c. ἄν u. conj., Plat. Soph. 259 a u. öfter. – Nach der gew. Ableitung mit μῆκος, μακρός zusammenhangend; übrigens ist in attischer Prosa, bes. bei Plat., μέχρι auch vor Vocalen die gewöhnliche Form, weshalb μέχρις sogar als unattisch verworfen wurde, Thom. Mag., vgl. Lob. zu Phryn. 14 u. ἄχρι.

    Griechisch-deutsches Handwörterbuch > μέχρι

  • 34 οὐ

    οὐ, vor einem Vocal mit dem Spiritus lenis οὐκ, vor einem Vocal mit dem Spiritus asper ο ὐ χ (vgl. auch οὐχί u. οὐκί), Verneinungswort, nicht, im Ggstz von μή objectiv, eine Thatsache verneinend, Etwas als nicht vorhanden bezeichnend, was freilich auch eine Vorstellung, ein Gedanke sein kann; also in aussagenden Sätzen c. indic., von Hom. an überall und keiner Beispiele bedürfend; auch c. optat. pot., οὐ γάρ κεν ῥύσαιτό σ' ὑπὲκ κακοῦ, Od. 12, 107, denn dies ist nur ein gemilderter Ausdruck für οὐ ῥύσεταί σε; wie etwa οὔ με μάλα ῥέα νικήσει, οὐδ' εἰ παγχάλκεος εὔχεται εἶναι, Il. 20, 101, vgl. οὔ κεν ἀλήϊος εἴη ἀνήρ, 9, 125; οὔ κε ϑανόντι περ ὧδ' ἀκαχοίμην, Od. 1, 236; 2, 249. – Eben so in Erklärungssätzen u. beschreibenden Zeit- u. Causalsätzen, nach ὅτε, ἐπεί, ἐπειδή u. ä. (vgl. μή, wo die Fälle aufgeführt sind, in welchen diese Verneinungspartikel gebraucht wird, so daß anzunehmen ist, daß in allen anderen Fällen οὐ steht). Bes. ist zu bemerken, daß zu λέγω, φημί u. ä., wie zu ἐάω, die Verneinungspartikel οὐ so hinzugesetzt wird, daß im Deutschen geradezu e i n Verbum »verneinen«, »leugnen«, »verweigern«, »verbieten« entspricht, Il. 5, 256. 7, 393 Od. 7, 239. So auch οὐκ ἀξιόω, Thuc. 1, 102. 2, 89; Xen. An. 2, 5, 12; daher in diesem Falle auch bei abhängigen int. οὐ steht, φησὶ δεῖν οὐδὲν τοιοῦτον προςφέρειν τῷ φαρμάκῳ, Plat. Phaed. 83 d, es wird als eine faktische Behauptung hingestellt, οὐδὲν δεῖ προςφέρειν. – Das Verbum fehlt zuweilen bei οὐ, bes. in Schwurformeln, οὐ τὸν πάντων ϑεῶν ϑεὸν πρόμον Ἅλιον, Soph. O. R. 680, u. sonst. – In Vrbdgn wie οὐ χερός, οὐ ποδός, οὔ τινος ἄρχων, Soph. Phil. 848, ist es auf das Verbum zu beziehen u. steht in keiner engern Vrbdg mit dem Nomen; so auch οὐ λόγοις τιμώμενα O. C. 62, κοὐ λόγῳ κακά Tr. 1035. – Adjectiva werden dadurch verneint u. ihr Begriff ins Gegentheil umgewandelt, οὐ πολὺν χρόνον μ' ἐπέσχον Soph. Phil. 348, ὄνειδος οὐ καλόν 475, χῶρον οὐχ ἁγνὸν πατεῖν O. C. 37, λέγεις γὰρ οὐκ ἀνεκτά Ant. 282; doch müssen sie immer durch einen einfachen, beschreibenden Relativsatz ausgedrückt werden können (vgl. μή 2 d); u. in demselben Falle bei Participien, ὁ μὲν λαβών, ὁ δ' οὐ λαβών, Ar. Eccl. 187; ξυνελϑόντες μέν, ἀμύνεσϑαι δ' οὐ τολμῶντες, Thuc. 1, 124; u. bei Adverbiis, πολλάκις τε κοὐχ ἅπαξ, Soph. O. R. 1275, oft οὐκ ἄνευ, οὐ πάνυ, keinesweges, οὐχ ἥκιστα, ganz besonders. – Besonders wird oft ein Gegensatz zwischen zwei Wörtern auf diese Weise hervorgehoben, τρέχω δὲ χερσίν, οὐ ποδωκίᾳ σκελῶν, Aesch. Eum. 37; οὐ προςτρόπαιον χέρα, ἀλλ' ἀμβλὺν ἤδη, 228; οὗτος ἔφϑιτ' οὐ καλῶς, ἀλλά νιν μήτηρ κατέκτα, 436; πόνον, οὐ χάριν ἀντιδίδωσιν ἔχειν, Soph. O. C. 231; ἥξοντα βαιοῦ κοὐχὶ μυρίου χρόνου, 398; so findet es sich auch wenn der Gegensatz nicht bestimmt ausgesprochen ist in den Sätzen, wo nach dem unter μή Bemerkten diese Partikel regelmäßig steht, εἰ δέ τοι οὐ δώσει, Il. 24, 296, d. i. wenn er dir nicht geben, verweigern wird, u. öfter bei dem schon bemerkten οὔ φημι, οὐκ ἐάω; vgl. noch μὴ δείσητε, ὡς οὐχ ἡδέως καϑευδήσετε, Xen. Cyr. 6, 2, 30, unangenehm. (Nach ϑαυμάζω hat εἰ deswegen οὐ bei sich, weil es hier keine Bedingung, sondern eine Frage ausdrückt, vgl. εἰ u. μή.) – Ἀλλ' οὐ μέλλειν, ἀλλ' ἅπτεσϑαι χρή, Ar. Eccl. 581. – Seltener ist eine Vrbdg, wie Thuc. 1, 137 ἡ τῶν γεφυρῶν οὐ διάλυσις, das Nichtabbrechen der Brücken, wie ἡ οὐ περιτείχισις 3, 95, vgl. 5, 50, geradezu Umschreibung für einen ganzen Satz, daß die Brücken in der That nicht abgebrochen wurden; ἡ οὐκ ἐπιμαρτύρησις S. Emp. adv. math. 7, 214 ff. – Sowohl das einfache οὐ wird in demselben Satze zweimal gesetzt, um nachdrücklicher zu verneinen, οὐ γὰρ ὀΐω οὔ σε ϑεῶν ἀέκητι γενέσϑαι Od. 3, 27, οὐ μὲν ἀεργίης γε ἄναξ ἕνεκ' οὔ σε κομίζει 24, 251, Hes. O. 519, ὃς οὐκ ἐπειδὴ τῷδ' ἐβούλευσας δρᾶσαι τόδ' ἔργον οὐκ ἔτλης Aesch. Ag. 1617, νῦν ἐπὶ τῷδε νοσοῦντι οὐ πῦρ, οὐκ ἔγχος τις ὀνήσιμον οὐκ ἀποτρέψει Soph. Tr. 1010, als auch werden bes. verschiedene Verneinungswörter in einem Satze vereinigt, ohne sich aufzuheben; ist der Satz durch eine negative Conjunction eingeleitet, so werden regelmäßiger Weise alle adverbiale Orts-, Zeit- u. ähnliche Bestimmungen allgemeiner Art ebenfalls verneint, οὐκ ἦν ἀλέξημ' οὐδέν Aesch. Prom. 477, οὐκ οἶδεν οὐδείς Ag. 618, κοὐ στρατὸς οὐδαμῇ καϑίστατο Pers. 376, οὐκ ἔμελλον ἄρα λείψειν οὐδέποτε Soph. Phil. 1072; u. in Prosa, vgl. z. B. οὐ μέντοι ἔφασαν ἀποϑνησκειν οὐδένα Her. 2, 63; οὐδεὶς εἰς οὐδὲν οὐδενὸς ἂν ἡμῶν οὐδέποτε γένοιτο ἄξιος, Plat. Phil. 19 b; σμικρὰ φύσις οὐδὲν μέγα οὐδέποτε οὐδένα οὔτε ἰδιώτην, οὔτε πόλιν δρᾷ, Rep. VI, 495 b (vgl. auch ούδαμῶς, οὐδαμῆ u. ä.). – Anders sind Beispiele, wie οὐ νῦν ἐκεῖνοι παιόμενοι οὐδ' ἀποϑανεῖν δύνανται; Xen. An. 3, 1, 29, wo das erste οὐ die Frage einleitet, οὐδέ zu ἀπαϑανεῖν allein gehört, können jene nicht, nicht einmal sterben? d. i. sie können nicht einmal sterben; vgl. οὐκ εἰς Πέρινϑον Ἀρίσταρχος ἡμᾶς οὐκ εἴα εἰςιέναι, verhinderte er uns nicht, 7, 6, 24. – In scharf hervorgehobenem Gegensatze steht es oft ohne Verbum am Ende des Satzes und wird dann accentuirt, συμβαίνει γὰρ οὐ τὰ μέν, τὰ δ' οὔ; Aesch. Prom. 788; ὁ μὲν γὰρ ἠφάνιστο, τυμβήρης μὲν οὔ, Soph. Ai. 255; ταρβήσει γὰρ οὔ, 541; καὶ τοὶ γὰρ αἰϑοίσας ἔχοντες σπέρμ' ἀνέβαν φλογὸς οὔ, Pind. Ol. 7, 48; οἱ μὲν ἐνετύγχανον, οἱ δὲ καὶ οὔ, Xen. An. 5, 2, 17; τοῖς μὲν ἐδόκει βέλτιστον εἶναι καταμεῖναι, τοῖς δὲ πολλοῖς οὔ, 5, 6, 19. – Eben so wird es betont, wenn es allein steht, ohne Verbum, theils in der Antwort, οὔ, nein, Soph. O. R. 1040 Tr. 247 u. öfter, Ar. u. Plat., theils wenn es nach einem negativen Satze noch einmal allein steht und mit einem besonderen Nachdruck auch im Deutschen durch nein wiedergegeben werden kann, οὐκ ἔστ' ἄλυξις, οὔ, ξένοι, Aesch. Ag. 1272, vgl. οὔ, πρίν γε χώραν τήνδε κινδύνῳ βαλεῖν Spt. 1039; οὔκ, εἴπερ ἔσται γε, Ag. 1222; οὔ μοι δοκεῖ, ὦ Ἱππία, οὐκ, εἰ ταῦτά γε –, Plat. Hipp. mai. 292 b; ϑεοῖς τέϑνηκεν οὗτος, οὐ κείνοισιν, οὔ, Soph. Ai. 649. – In der Frage drückt οὐ immer aus, daß man eine bejahende Antwort erwartet; es ist eigentlich nicht als Fragepartikel anzusehen, sondern die Frage wird, wie bei uns so oft, durch den bloßen Ton der Rede angedeutet, οὔ νυ καὶ ἄλλοι ἔασι; sind nicht auch andere? womit die Ansicht ausgesprochen ist, daß es wirklich noch Andere giebt, Il. 10, 165, vgl. 4, 242. 24, 33, öfter; οὐ τοῠτο δειμαίνεις πλέον; Aesch. Prom. 41, vgl. Pers. 784 Eum. 121, öfter; οὐκ ἐρεῖς; Soph. Phil. 730; οὐκ εἶ πάλιν; 963; oft mit γάρ verbunden, wie Ar. Av. 611. 1526 u. in Prosa überall. Auch allein u. am Ende der Frage stehend u. dann accentuirt, ϑανουμένη γὰρ ἐξῄδ η, τί δ ' οὔ; Soph. Ant. 456; πῶς γὰρ οὐχ; Ai. 989. – Nicht selten steht es in diesem Falle dem Worte nach, zu dem es eigentlich gehört, wonach gefragt wird, vgl. Plat. Conv. 202 c Rep. IX, 590 a. – Das fut. mit οὐ steht oft so frageweise für den imperat., οὐ σῖγ' ἀνέξει; wirst du nicht schweigen? d. i. schweige. Soph. Ai. 75, vgl. Phil. 975 Tr. 1183. Doch findet sich auch außer der Frage οὐ φήσεις, du wirst das nicht sagen, für den imperat., wenn das Verbot so ausgesprochen wird, daß man die feste Ueberzeugung zugleich mit ausdrückt, es könne und werde nicht dagegen gehandelt werden. – Aehnlich der optat. aor. wit ἄν, οὐκ ἂν δὴ τόνδ' ἄνδρα μάχης ἐρύσαιο; den Befehl mildernd, Il. 5, 456, möchtest du nicht zurückhalten? vgl. 24, 263; u. so auch bittend, Od. 7, 22. 22, 132. – In einzelnen Fällen erscheint uns οὐ überflüssig (vgl. aber μή u. μὴ οὐ). Auch nach einem compar. wird es zuweilen gesetzt, wo wir es nicht übersetzen, οὐδὲν μᾶλλον Αἰολεῠσι ἢ οὐ καὶ σφί, Her. 5, 94, vgl. 7, 16, 3; πόλιν ὅλην διαφϑεῖραι μᾶλλον ἢ οὐ τοὺς αἰτίους, Thuc. 3, 36, vgl. 2, 62. – Ueber οὐ für οὐ μά mit einem accus. in verneinender Betheuerung s. Koen Greg. Cor. p. 257. – Ἔ οὐκ, μὴ οὐ werden bei den Dichtern immer in eine Sylbe verschmolzen, so auch ἐγὼ οὐ.]

    Die Verbindung mit anderen Partikeln ist meist sehr einfach, da diese ihre eigentliche Bedeutung behalten. Doch mögen hier die üblichsten Fälle aufgeführt werden:

    Griechisch-deutsches Handwörterbuch > οὐ

  • 35 οἴομαι

    οἴομαι, impf. ᾠόμην, fut. οἰήσομαι, aor. ᾠήϑην, οἰηϑῆναι; von diesen im Attischen sehr gebräuchlichen Formen hat Hom. nur οἴοιτο, Od. 17, 580. 22, 11, sonst getrennt ὀΐομαι u. impf. ὠΐετο, in derselben Bedeutung wie das med. die active Form ὀΐω oder οἴω (dor. οἰῶ, Ar. Lys. 997) u. einen aor. med. ὀΐσατο, neben ὠΐσϑην (an den drei unten aufgeführten Stellen); όϊσσάμενος Ap. Rh. 2, 1135, wo auch v. l. ὀϊσάμενος ist, ὀϊσαμένη Coluth. 258, einzeln bei a. sp. D., welche auch einen inf. οἰσϑῆναι, u., wie die spätere Prosa, οἰήσασϑαι bilden, vgl. Lob. Phryn. 719. In der ersten Person indic. praes. u. impt. haben die Att. auch die syncop. Formen οἶμαι u. ᾤμην (s. am Ende). [In ὀΐω u. den davon abgeleiteten tempp. ist ι lang, also aor. ὀΐσατο, nicht ὀΐσσατο zu schreiben, nur in der Mitte des Hexameters (in der Il. neunmal, in der Od. viermal) ist ι kurz; nur Od. 18, 259, οὐ γὰρ ὀΐω ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς, bildet das Wort einen Amphibrachys.] – Meinen, vermuthen, von ungewissen, zweifelhaften Dingen; – a) in Beziehung auf die Zukunft, ahnen, wo wir auch denken brauchen; ἀλλά μιν οἴω κήδεσι μοχϑήσειν καὶ πλείοσιν, ich denke, er wird noch mehr zu leiden haben, Il. 10, 15; ἦ τέ μιν οἴω πολλὰ μετακλαύσεσϑαι, 11, 763; vgl. 9, 315. 17, 709. 19, 71; οὐδέ τιν' οἴω Τρώων χαιρήσειν, 30, 362, vgl. 23, 310. 24, 727; u. so häufig ὀΐω, z. B. ἀλλ' ἔκ τοι ἐρέω, τὸ δὲ καὶ τελέεσϑαι ὀΐω; bei schlimmen Dingen, wo wir fürchten sagen können, νῦν ἄμμε παλιμπλαγχϑέντας ὀΐω ἂψ ἀπονοστήσειν, 1, 59, ἦ γὰρ ὀΐομαι ἄνδρα χολωσέμεν, 1, 78, öfter; ὀϊόμενος ϑανέεσϑαι, der fürchtet, ahnet, daß er sterben werde; vgl. noch, wo der Subjectsaccusativ aus dem Zusammenhange zu ergänzen ist, νηὸς ἔφεσσαί με, μή με κατακτείνωσι, διωκέμεναι γὰρ ὀΐω, ich fürchte, daß sie mich verfolgen, od. 15, 278; τρώσεσϑαι ὀΐω, ich fürchte, daß mancher getödtet werden wird, Iliad. 12, 66, wo sich aber der Fürchtende selbst mit einschließt, wie τῶνδε μνήσεσϑαι ὀΐω, ich hoffe, wir werden uns dessen erinnern, Od. 12, 212; ἀλλά μιν οἴω φεύξεσϑαι, Hes. Sc. 111; – von guten Dingen, hoffen, und von dem, was der Meinende selbst lbun will, gedenken, gesonnen, gewillt sein, οὐ γὰρ ἔγωγ' ἔτι σοι πείσεσϑαι ὀΐω, ich bin nicht gesonnen, dir noch ferner zu gehorchen, Il. 1, 296; κιχήσεσϑαι δέ σ' ὀΐω, 6, 341, ich denke, dich einzuholen; – seltener parentdelisch gebraucht, ἐν πρώτοισιν, ὀΐω, κείσεται οὐτηϑείς, Il. 8, 536, vgl. 13, 153 Od. 3, 255. 17, 309. 23, 261; – absolut gebraucht, τῷ ἑπόμην ἐπὶ νηός, ὀϊόμενός περ, ἀνάγκῃ, obwohl ich es ahnte, was er thun werde, 14, 298. – b) in Beziehung auf Vergangenes oder Gegenwärtiges, ein bestimmtes Urtheil milder hinstellend, wie unser, »ich sollte meinen«, »ich denke«, »ich glaube«; οὐ γὰρ ὀΐω οὔ σε ϑεῶν ἀέκητι γενέσϑαι, Od. 3, 27, u. so c. inf. aor. Il. 1, 558. 10, 551. 13, 273; für die Prosa verwerfen die Atticisten diesen inf., vgl. aber Lob. zu Phryn. 751; – c. inf. praes., οὔπ ω τοῦτο ἔπος τελέεσϑαι ὀΐω, Od. 3, 226, ἀλλ' ἐν πρώτοισιν ὀΐω ἔμμεναι, 8, 180, ὀϊόμενος λαοσσόον ἔμμεν' 'Ἀϑήνην, vermuthend, 22, 210, vgl. Il. 13, 262; mit dem bloßen accus., ἀλλὰ τά γ' οὐκ ὀΐω, Od. 13, 427, τόν περ ὀΐω, sc. εἶναι, 22, 159, ἀλλὰ τά γ' οὐ κατὰ κόσμον ὀΐομαι, 14, 363; ὀϊομένη τὸν κάμμορον, 2, 351, immer sich den Unglücklichen vorstellend, und hoffend, daß er zurückkehre; auch γόον ὠΐετο ϑυμός, das Herz ahnete Kummer, 10, 218, vgl. Il. 13, 283; so auch im aor. med., αὐτίκα γάρ μοι ὀΐσατο ϑυμός, Od. 9, 213, vgl. 1, 323, u. αὐτίκα γὰρ κατὰ ϑυμὸν ὀΐσατο, er ahnete es im Herzen, 19, 390; aor. pass., οὐδέ τι ϑυμῷ ὠΐσϑη δόλον εἶναι, 4, 453, vgl. 16, 475 (sonst kommt dieser aor. nur noch im partic. vor, πατὴρ δ' ἐμὸς αὐτίκ' ὀϊσϑεὶς πολλὰ κατηρᾶτο, Il. 9, 453); einmal auffallend impers.: ἀλλά μοι ὧδ' ἀνὰ ϑυμὸν ὀΐεται, ὡς ἔσεταί περ, so ahnet es mir im Geiste, Od. 19, 312, Eust. erkl. φαίνεται, wie man unrichtig auch 17, 586 erkl.; passivisch ist gefaßt οὐ γὰρ οἴεται ἐπ' αὐτοφώρῳ Lys. 13, 87; – αἰεὶ ὀΐεαι, immer argwöhnst du, Il. 1, 561; – Aesch. εἴ τις οἴεται τόδε βροτὸς δικάζειν, wenn Einer meint, Eum. 448; σὲ γαμβρὸν οἰηϑεῖσ' ἔχειν, Eur. I. A. 986; Soph. hat nur einmal οἴομαι δὲ δεῖν οὐδέν, O. C. 28, sonst immer οἶμαι, nicht bloß in der sogleich zu erwähnenden Verbindung, bes. ein nachdrückliches Meinen, Glauben bezeichnend, οἶμαι γὰρ οὐδ' ἄλλον ἂν τλῆναι τάδε Phil. 532, οἶμαι μὲν οὖν, οἶμαί τι κἀκείνῳ μέλον πέμψαι El. 451; c. inf. aor., οἶμαι μάλιστα προςϑεῖναί τινα, 920; auch Aesch. braucht so οἶμαι, οἶμαι βοὴν ἄμικτον ἐν πόλει πρέπειν, Ag. 312, vgl. Prom. 970; auch in Prosa kommen jene Bedeutungen vor, bes. meinen, dafürhalten, οὓς ᾠήϑης ἐξ ἀϑλίων εὐδαίμονας γεγονέναι, Plat. Legg. X, 905 b, οἷα ἂν οἰηϑῇ ἔσεσϑαι, Theaet. 178 c, ἔτι οἰησόμεϑα δεῖν τὰ αὐτὰ ἐπιτηδεύειν τοὺς φύλακας, Rep. V, 454 e; selten mit einem einfachen acc., für wahr halten, ὃν τρόπον ἐγὼ αὖ οἶμαι, Gorg. 472 c, wobei eigtl. εἶναι zu ergänzen ist; dem ἐπίσταμαι ist es entgeggstzt Men. 86 b, u. so ist auch gew. σοφὸς οἰόμενος εἶναι zu fassen, z. B. Rep. III, 409 c; die Bemerkung des Them. Mag. aber, daß sich bei guten Schriftstellern οἶμαι nur von unzweifelhaft gewissen, οἴομαι nur von ungewissen Dingen gebraucht finde, bestätigt sich nicht; καὶ δοξάζειν, Xen. Mem. 3, 9, 6; οἴομαι οὖν βέλτιον εἶναι, An. 5, 1, 8; aber auch καὶ νῦν πρῶτον μὲν οἶμαι ἂν ὑμᾶς μέγα ὀνῆσαι τὸ στράτευμα, 3, 1, 38, wie auch bei Plat. Prot. 312 c steht οἶμαί γ' εἰδέναι. – Sonst wird οἶμαι bei den Attikern gew. als Zwischensatz, ohne Einfluß auf die Construction zu haben, eingeschoben, wie unser denk' ich, mein' ich, wofür nur selten οἴομαι steht, wie Aesch. πολλὰ δ', οἴομαι, ψευσϑεῖσα, Ch. 747, bei Hom. aber nur ὀΐω, Il. 8, 536. 13, 153 Od. 16, 309; am häufigsten bescheidener Ausdruck od. höflich als bloße Vermuthung aussprechend, was als sichere und unbestreitbare Behauptung gelten soll, ταῦτα γὰρ ἴσασιν, οἶμαι, ὅτι, Plat. Prot. 328 d, ἡ δέ γε, οἶμαι, φύσις, Phaedr. 235 c, ἐξ, οἶμαι, τῆς ἀκροτάτης ἐλευϑερίας, Rep. VIII, 564 a, aus welchen Stellen zugleich die verschiedene Stellung des οἶμαι hervorgeht; – mit größerem Nachdruck vorangesetzt, οἶμαι δ' οὐδ' ἄλλως ἀτιμάσει, Plat. Rep. V, 465 c, οἶμαι δὲ καὶ Ἡσίοδος, sc. φησί, Crat. 402 b, vgl. Rep. VI, 507 d X, 608 d Lys. 206 c. Eben so wird auch οἴει gebraucht, ἢ οἴει τίς τι συνίησί τινος ὄνομα, ὃ μὴ οἶδε τί ἐστιν, Plat. Theaet. 147 a, ο ὐκ, οἴει, ἀναγκασϑήσεται, Rep. VI, 486 c, vgl. IX, 590 c; einzeln auch andere Personen, πόσης οἴεσϑε γέμει σωφροσύνης; Conv. 219 d. – Nach einer Frage, bes. einer negativen, drückt οἶμαι eine nachdrückliche Bekräftigung aus, das versteht sich! das will ich meinen! νεώριον ϑρυαλλίς; – οἶμαι, Ar. Ach. 883, u. öfter bei Xen., vgl. Mem. 4, 6, 3. 6, 11, u. bei Plat., der so auch οἴεσϑαί γε χρή sagt, Prot. 325 c, οὐκ ἄσμενος εἶσιν αὐτόσε; οἴεσϑαί γε χρή, so muß man wohl annehmen, sicherlich, Phaed. 68 b; mit ἴσως, Gorg. 522 d; οἶμαι ἔγωγε, Alc. I, 127 b Crit. 47 d; auch ὡς ἐγᾦμαι, Phaedr. 264 e; auch Sp., wie Pol. 6, 57, 4. – Zuweilen entspricht es dem lat. opinor, bei einer Erinnerung aus dem Gedächtniß, die man nicht als unzweifelhaft hinstellen will, wenn mir recht ist, denke ich, Luc. u. a. Sp. – Auch ironisch wie credo findet es sich gebraucht. – Oft wird auch die Frage πῶς οἴει; πῶς οἴεσϑε; zur Steigerung mit größerem Nachdruck eingeschoben: wie glaubst du wohl? auch οἴει allein, vgl. Heindorf zu Plat. Theaet. 147 a. – Οἴομαι δεῖν, ich halte für nöthig, ist oft so viel wie ich habe mir vorgesetzt, ich will, z. B. λέγειν οἴεται δεῖν ποιεῖν δεινούς, er will die Leute zu geschickten Rednern machen, Plat. Men. 95 c, οἴεται δεῖν εἰδέναι, er will sehr klug sein, bildet sich ein, sehr klug zu sein, Alc. II, 144 d; so oft bei Sp., wie Pol. 1, 33, 4. 2, 6, 4. 3, 61, 9. – Aber Ἀναξαγόρου οἴει κατηγορεῖν, du glaubst den Anaragoras anzuklagen, Apol. 26 d, schließt sich an die oben angeführten Beispiele an. – Mit ὥςπερ οὐκ οἴομαι, wie ich es denn nicht glaube, wird eine negative Annahme hinzugesetzt, zur Bekräftigung, εἰ μή τι αὐτῶν ἀληϑές ἐστιν, ὥςπερ οὐκ οἴομαι, Thuc. 6, 40. – Absolut οἰηϑείς, in großer Erwartung, Antiphan. bei Ath. X, 450 c (v. 2).

    Griechisch-deutsches Handwörterbuch > οἴομαι

  • 36 ἀμφι-έπω

    ἀμφι-έπω, Hom. ἀμφέπω in den Formen ἄμφεπεν Iliad. 16, 124, ἄμφεπε 18. 348 Od. 8, 437, ἄμφεπον Iliad. 18, 559. 23, 167. 24, 622; von ἀμφιέπω Hom. nur part. praes. ἀμφιέποντες u. praeterit. indic. ἀμφίεπον, wie ἄμφεπον als impft. u. (Homerisch) als aor. gebraucht; – geschäftig etwas umgeben, Iliad. 16, 124 ἃς τὴν μὲν (ναῦν) πρύμνην πῦρ ἄμφεπεν, Iliad. 18, 348 Od. 8, 437 γάστρην μὲν τρίποδος πῦρ ἄμφεπε, ϑέρμετο δ' ὕδωρ, das Feuer umspielte den Dreifuß; Iliad. 18, 559 βοῠν δ' ἱερεύσαντες μέγαν ἄμφεπον, Od. 8, 61 τοὺς δέρον ἀμφί ϑ' ἕπον, τετύκοντό τε δαῖτ' ἐρατεινήν, Iliad 11, 776 σφῶι μὲν ἀμφὶ βοὸς ἕπετον κρέα, 24, 622 ἕταροι δ' ἔδερόν τε καὶ ἄμφεπον εὖ κατὰ κόσμον; 24, 804 ἃς οἵγ' ἀμφίεπον τάφον Ἕκτορος; 2, 525 οἱ μὲν Φωκήων στίχας ἵστατον ἀμφιέποντες; 19, 392 ἵππους δ' Αὐτομέδων τε καὶ Ἄλκιμος ἀμφιέποντες ζεύγνυον, geschäftig; 5, 667 τοῖον γὰρ ἔχον πόνον ἀμφιέποντες; Od. 3, 118 εἰνάετες γάρ σφιν κακὰ ῥάπτομεν ἀμφιέποντες; – Iliad. 11. 473 ἀμφὶ δ' ἄρ' αὐτὸν Τρῶες ἕπονϑ' ὡς εἴ τε δαφοινοὶ ϑῶες ὄρεσφιν ἀμφ' ἔλαφον κεραὸν βεβλημένον, homerisch med. statt des act., vgl. 482 ὥς ῥα τότ' ἀμφ' Ὀδυσῆα δαΐφρονα ποικιλομήτην Τρῶες ἕπον πολλοί τε καὶ ἄλκιμοι. – Pind. ϑεμιστεῖον σκᾶπτον ἀμφέπει, er führt, verwaltet das Scepter des Rechts, Ol. 1, 12; wie μυχὸν μαντήϊον P. 5, 68; Δάματρα, er ehrt die Demeter, Ol. 6, 95; μόχϑον, hält aus die Mühsal, P. 4, 268; ὅμαδον, er geht in das Kriegsgetümmel, I. 7, 25; ϑυμὸν ἀταλόν, er hegt freundliche Gesinnung, N. 7, 91; vgl. σύμπειρον ἀγωνίᾳ ϑυμόν 7, 10; Eur. χϑόνιον μαντεῖον Iph. T 1248; ξένον κῆδος Phoen. 342. So sp. D., πηδἀλια, δαῖτα, Ap. Rh. 1, 562. 2, 761; τιμαῖς ἀμφέπει ἀϑανάτων αὐτόν, erweis't ihm göttliche Ehre, Ep. ad. 497 ( App. 214); – folgen, τινί, Qu. Sm. 1, 47. – Vgl. περιέπω, welches anch in Prosa vorkommt.

    Griechisch-deutsches Handwörterbuch > ἀμφι-έπω

  • 37 ἀνα-σχεθέειν

    ἀνα-σχεθέειν, Od. 5, 320 αἶψα μάλ' ἀνσχεϑέειν, inf. aor., und ἀνέσχεϑον indic. aor. zu ἀνέχω, hoch halten, σκῆπτρον ϑεοῖς Il. 7, 412; vgl. 10, 461 Od. 9, 294. Auch Sp. D., wie Ap. Rh. 4, 698.

    Griechisch-deutsches Handwörterbuch > ἀνα-σχεθέειν

  • 38 ὁπότε

    ὁπότε, ep. ὁππότε, ion. ὁκότε, correl. zu πότε, relativ u. indirect fragend, dann wann, wenn, als; – c. indic., Hom. u. Folgde überall; οὐδ' ὑμεῖς περ ἐνὶ φρεσὶ ϑέσϑε μ' ἀνεγεῖραι, ὁππότ' ἐκεῖνος ἔβη, als jener ging, Od. 4, 729; ἦ ῥά τι ἴδμεν, ὁππότε Τηλέμαχος νεῖτ' ἐκ Πύλου, wissen wir, wann Telemach heimkehrt, ib. 633; Hes. O. 496 Th. 431. 595; Pind. Ol. 1, 37 u. öfter; ὁπότε γε καὶ τὸν ἐν χεροῖν κατεῖχον, da ich ja, Soph. O. C. 1696; Plat. Prot. 356 e Polit. 301 d u. sonst; – häufig im Vergleich, ὡς ὁπότε, wie wenn, Il. 11, 492. 23, 630; in welcher Vrbdg auch der conj. dabei steht, Il. 11, 305 Od. 4, 335. 17, 126; vgl. Heyne exc. IV zu Il. IX; – in der Betheuerung, ὡς ὄφελεν ϑάνατός μοι ἁδεῖν, ὁππότε υἱέι σῷ ἑπόμην, Il. 3, 173; – c. ἄν u. conj., zeitbedingend, dann, wann, so oft als, Il. 16, 62. 20, 316. Daher ist Il. 21, 340 ὁπότ' ἂν δὴ φϑέγξομ' ἐγών conj., wie ἱμείρεται Od. 1, 41; ὁππότε κεν ϑήσει, Od. 16, 282, ist ein verdächtiger Vers. – Nach Homer wird daraus ὁπόταν, welches m. vgl.; einzeln findet sich auch der conj. ohne ἄν in dieser Vbdg, ὁππότ' ἐγώ περ ἴω, Il. 16, 245; ἄχνυται, ὁππότε τις μνήσῃ, Od. 14, 170; Hes. Th. 435. 782; ὁπότ' ἀϑρήσωσιν, Qu. Sm. 7, 410; – c. optat. in indirecter Rede, Soph. Trach. 821, Plat. Theaet. 143 c, Xen. An. 4, 6, 20; od. Ausdruck der wiederholten Handlung in der Vergangenheit, so oft, πολλάκι μιν ξείνισσεν, ὁπότε Κρήτηϑεν ἵκοιτο, Il. 3, 233; ὁπότε ἀναγκασϑείη, πάντας ἐκράτει, Plat. Conv. 220 a; ὁπότε τις εἴποι τὸ μὴ ὄν, ἀκριβῶς ᾤμην ξυνιέναι, Soph. 243 b; πάλιν δὲ ὁπότε ἀπίοιεν, ταὐτὸ ἔπασχον, Xen. An. 3, 4, 28, vgl. 7, 7, 6; εἰώϑει γοῦν, ὁπότε δεῦρ' ἐμβάλλοι, Cyr. 2, 1, 5; auch ὁπότε πρῶτον ὑμῶν τῳ σοφῶν ἐντύχοιμι, Plat. Hipp. mai. 286 d, sobald ich nur. Erst bei Sp. so auch in Beziehung auf die Gegenwart, Luc. D. mort. 21, 1. – Auch wie quoniam, da, da einmal, ὁπότε ἐνταῦϑά ἐσμεν τοῦ λόγου, τόδε ἀποκρινώμεϑα, Plat. Legg. X, 895 b; τότε μὲν ἦτε ἀγαϑοί, νῦν δ', ὁπότε περὶ τῆς ὑμετέρας σωτηρίας ὁ ἀγών ἐστι, πολὺ προςήκει ἀμείνονας εἶναι, Xen. An. 3, 2, 15; χαλεπὰ τὰ παρόντα, ὁπότε στρατηγῶν τοιούτων στερόμεϑα, da wir solcher Feldherren beraubt sind, 3, 2, 2, vgl. Cyr. 6, 1, 8; u. so ὁπότε γε, da ja, An. 7, 6, 11, μέγας δὴ σύ γε, ὁπότε γε καὶ ἡμῖν τάξεις, ἃ ἂν δέῃ ποιεῖν, Cyr. 8, 3, 7; – ἦν δὲ ὁπότε, bisweilen, Xen. An. 4, 2, 27.

    Griechisch-deutsches Handwörterbuch > ὁπότε

  • 39 ὁπότερος

    ὁπότερος, ep. ὁππότερος, correl. zu πότερος, 1) relativ u. indirect fragend, we lch ervonbeiden; c. indic., Hom., welcher von uns beiden Il. 3, 7, welcher von euch beiden 3, 92 Od. 18, 46, im plur., wenn auf beiden Seiten eine Mehrzahl ist, z. B. von zwei Heeren, Il. 3, 299. 5, 33. 23, 487 u. Folgde; ὁπότερος οὖν αὐτῶν ποτέρου φίλος ἐστίν; Plat. Lys. 212 c; ὁπότερον δέ, εἴϑ' ὑπὸ πάντων αἱρεϑεὶς εἴτ' αὐτὸς κτησάμενος, οὐκ ἔχω λέγειν· ὁποτέρως οὖν συμβέβηκεν –, doch auf welche von beiden Arten es sich auch zugetragen hat, Isocr. 12, 76; vgl. Xen. ὁπότερα μὲν οὖν εἴτε λαϑόντες ἐπέπεσον αὐτῷ, εἴτε καὶ αἰσϑόμενος ὑπέμενεν, ἄδηλον, wo wir sagen »Beides ist unklar, ob – oder«, Hell. 3, 5, 19; c. conj. u. ἄν, bedingend, welcher von beiden auch, ὁππότερος δέ κε νικήσῃ, Il. 3, 71 Od. 18, 46, ὁποτέρῳ κεν εὖχος ὀρέξῃ, Il. 22, 130; und ohne ἄν, ὁπποτέροισι Ζεὺς κῦδος ὀρέξῃ, 5, 33; ὁπότερ' ἂν κτίσῃς, Aesch. Suppl. 429; ὁπότερον ἂν τύχῃ, Plat. Rep. IX, 581 c; τούτων γε ὁπ οτέρου ἂν στέρηται, II, 375 c; ὁποτέρῳ ἂν τῷ ὀνόματι χρώμεϑα, Men. 87 b; ὁπότερ' ἂν ποιῇ, οὐκ ἀμφοτέρως ζηλωτόν ἐστιν, auf welche von beiden Arten er auch handeln mag, Gorg. 469; αὐτίκα μάλα παρέσονται ὁπότεροι ἂν κρατῶσι, Xen. Cyr. 4, 2, 37; – ὁπότερον, utruman, Plat. Eryx. 396 c 405 c; so ὁπότερα, nach ἀνήρετ' αὐτόν, Ar. Nubb. 157, ob – oder, wie Xen. Mem. 3, 14, 4. – 2) auch als indefinitum, Einer von beiden; Plat. Tim. 86 b Rep. IX, 589 a, ὅπῃ ἂν ἐκείνων ὁπότερον ἄγῃ, vgl. VI, 509 a; Andoc. 3, 26; Dem. 16, 27; Sp.

    Griechisch-deutsches Handwörterbuch > ὁπότερος

  • 40 ὁπότ-αν

    ὁπότ-αν, ep. ὁππόταν, statt ὁππότ' ἄν, wie es auch seit Wolf im Hom. immer geschrieben wird, eigtl. in dem Falle, daß etwa, falls, dann wann, c. conj., auf die Gegenwart od. Zukunft gehend, eine zeitliche Bedingung aussprechend; Pind. P. 1, 4. 8, 8; ὁπό-ταν δὲ μόλῃ, Soph. Phil. 146; El. 91; ὁπόταν ἄλλ' αὐτῷ βελτίω δόξῃ, Plat. Polit. 300 c; indirect auch in Beziehung auf die Vergangenheit, mit dem den Griechen geläufigen Uebergange in die lebhaftere directe Darstellung, εἱστήκει παρὰ τὰς πύλας, ὡς, ὁπόταν ἔξω γένωνται πάντες, ἀποκλείσων τὰς πύλας, Xen. An. 7, 1, 12. – Steht im Hauptsatze der opt. pot., so folgt in einzelnen, aber nicht ganz sicheren Beispielen der opt., ὁπόταν ἥκοι, λέγοιμ' ἄν, Xen. Cyr. 1, 3, 11, vgl. 8, 1, 44 u. s. ὅταν. – Der indic. erst bei Sp., wie D. C.

    Griechisch-deutsches Handwörterbuch > ὁπότ-αν

См. также в других словарях:

  • indic — ÍNDIC, Ă, indici, ce, adj. (Rar) Indian2 (2). – Din lat. indicus. Trimis de valeriu, 21.07.2003. Sursa: DEX 98  ÍNDIC adj. v. indian. Trimis de siveco, 13.09.2007. Sursa: Sinonime  índic adj …   Dicționar Român

  • Indic — can refer to: * Indo Aryan languages * Indic scripts * of or related to India (Indian); see Indica …   Wikipedia

  • Indic — 1877, from L. Indicus or Gk. Indikos of India; see INDIA (Cf. India) …   Etymology dictionary

  • Indic — [in′dik] adj. [L Indicus < Gr Indikos] 1. of India; Indian 2. INDO ARYAN n. INDO ARYAN (sense 1) …   English World dictionary

  • indic — abbrev. 1. indicative 2. indicator …   English World dictionary

  • indicə — z. Bu saat, bu dəqiqə, bu anda. İndicə getdi. İndicə gələr. İndicə yola saldım. – <Cəlal:> Yox, canım, – dedi, – kişinin babalın yumayın. İndicə küçədə rast gəldik. Ç.. Biçarə muzdurun damarları qurudu ki, indicə yaranalın buyuruğu ilə… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • indic — indicateur, trice [ ɛ̃dikatɶr, tris ] n. et adj. • 1498; lat. indicator, de indicare → indiquer 1 ♦ Personne qui dénonce un coupable, un suspect; personne qui se met à la solde de la police pour la renseigner. ⇒ délateur, dénonciateur,… …   Encyclopédie Universelle

  • Indic — adjective Date: 1877 1. of or relating to the subcontinent of India ; Indian 2. of, relating to, or constituting the Indo Aryan branch of the Indo European languages • Indic noun …   New Collegiate Dictionary

  • Indic — /in dik/, adj. 1. of or pertaining to India; Indian. 2. of or pertaining to Indic; Indo Aryan. n. 3. a subgroup of the Indo Iranian branch of Indo European languages that includes Sanskrit, Hindi, Urdu, Bengali, and many other languages of India …   Universalium

  • Indic — [ ɪndɪk] noun the group of Indo European languages comprising Sanskrit and the modern Indian languages which are its descendants. adjective relating to or denoting Indic …   English new terms dictionary

  • indic. — 1. indicating. 2. indicative. 3. indicator. * * * abbrev Indicative * * * In|dic «IHN dihk», adjective, noun. –adj. 1. of or having to do with India; Indian. 2. denoting or having to do with the Indian division of the Indo Iranian languages,… …   Useful english dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»