Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

indīgnātiō

Толкование Перевод

1 indignatio

indignātĭo, ōnis, f. [indignor], displeasure, indignation, disdain.
I.
Lit.
A.
In gen.:
sive indignatione et dolore vinculorum,
Hirt. B. G. 8, 44, 2 (Kraner, indignitate;
class.): liberrima,
Hor. Epod. 4, 10:
erumpens animo ac pectore,
Vell. 2, 66:
senatus tanta exarsit, ut, etc.,
Plin. 33, 1, 6, § 18:
indignationem alicujus in se convertere,
id. 9, 30, 48, § 92:
movere,
Liv. 4, 50, 1:
publicae,
id. 3, 48, 9.— Plur., expressions of indignation:
audiebantur,
Liv. 25, 1, 9. —
B.
In partic., an exciting of indignation [p. 935] by rhetorical art:
indignatio est oratio, per quam conficitur, ut in aliquem hominem magnum odium, aut in rem gravis offensio concitetur,
Cic. Inv. 1, 53, 100; Quint. 4, 3, 15.—
II.
Transf.
A.
( Poet.) A provocation, occasion for indignation:
ne qua indignatio desit,
Juv. 5, 120.—
B.
A hurt, wound, injury to the body, a sore (only post-class.), Veg. Vet. 1, 63; 2, 13; 5, 14 al.

Lewis & Short latin dictionary > indignatio
2 indīgnātiō

indīgnātiō ōnis, f [indignor], displeasure, indignation, disdain: liberrima, H.: indignationem movere, L.: publicae, expressions of indignation, L.—In rhet., an appeal exciting indignation.— A provocation, occasion for indignation: ne qua indignatio desit, Iu.
* * *

indignationis N F

indignation; anger; angry outburst

Latin-English dictionary > indīgnātiō
3 indignatio

indignation.

Latin-English dictionary of medieval > indignatio
4 līber

līber era, erum, adj. with comp. and sup. [LIB-], free, unrestricted, unrestrained, unimpeded, unembarrassed, unshackled: ad scribendi licentiam: integro animo ac libero causam defendere, unbiassed: liberi ad causas solutique veniebant, under no obligations: vox, L.: libera Verba animi proferre, Iu.: tibi uni vexatio direptioque sociorum impunita fuit ac libera: liberum est alcui non adesse, he is free: libero, quid firmaret ( abl absol.), i. e. with full power to ratify, Ta.: mandata, unlimited authority, L.: faenus, unrestricted, L.: custodia, i. e. surveillance without imprisonment, L.: in liberis custodiis haberi, S.: suffragia, the right of voting freely, Iu.: aedes, free quarters (for ambassadors in Rome), L.: lectulus, i. e. single: toga, i. e. a man's, O.: liberas fruges ferre, i. e. spontaneous, H.: agri, untaxed: neque Turno mora libera mortis, i. e. nor is he free to delay death, V.: vina, freeing from care, H.: hoc liberiores et solutiores sumus, quod, etc.: pöeta, verborum licentiā liberior. liberiores litterae: amicitia, more unrestrained: (flumina) Liberioris aquae, less impeded, O.: (Tiberinus) campo liberiore natat, more open, O.: liberrime Lolli, most frank, H.: indignatio, most outspoken, H.: ab omni sumptu, exempt: (consul) a deliciis, uninfluenced: ab observando homine perverso, i. e. from all regard for, etc.: animus a partibus rei p., S.: animus omni curā, free: animus religione, L.: (equus) liber habenis, V.: liber laborum, H.— Free, not subject, not slave: neque vendendam censes Quae liberast, T.: dis habeo gratiam Quom aliquot adfuerunt liberae (as competent to testify), T.: populus: (civitates) liberae atque inmunes, free from service, L.: Roma, Iu.: Devota morti pectora libera, i. e. delivering from servitude, H.—As subst m.: (adsentatio) ne libero quidem digna, a freeman.—As subst n.: libera meliore iure sunt quam serva, i. e. the law is on the side of freedom.—Unbridled, unchecked, free, unrestrained, licentious: adulescens, T.: sit adulescentia liberior, somewhat freer: libero mendacio abuti, L.
* * *
I
libera -um, liberior -or -us, liberrimus -a -um ADJ

free (man); unimpeded; void of; independent, outspoken/frank; licentious; idle
II
liberi N M

children (pl.); (sg. VOC) child
III
libri N M

book, volume; inner bark of a tree

Latin-English dictionary > līber
5 adscendo

a-scendo ( ads-, Jan; ads- and as-, Müller; as-, other editors), scendi, scensum, 3, v. n. [scando], to ascend, mount up, climb; and in eccl. Lat. simply to go up, to rise, to spring up, grow up (syn.: scando, conscendo, orior, surgo, prodeo).
I.
Lit. (opp. descendo; and diff. from escendo, which designates a climbing, mounting upon some high object, and involves the idea of exertion; cf. Oud. ad Caes. B. G. 7, 27; Suet. Caes. 61; Ochsn. Ecl. pp. 287 and 288; Doed. Syn. IV. pp. 60 and 61; it often interchanges with escendere in MSS.; cf. e. g. Halm ad Nep. Epam. 4, 5; id. Them. 8, 6, and v. examples below; class.; in Cic. and in Vulg. very freq.), constr. most freq. with in, but also with ad with super, supra, contra, adversus, with acc., and absol. (in Cic. in the lit. signif., except once with the acc., always with in with acc.; but in the trop. signif. in all constrr.).
(α).
With in with acc.:
in navem ascendere,
Plaut. Rud. 2, 2, 20; 2, 6, 54 Fleck.:
ascendere in naviculam,
Vulg. Matt. 8, 23:
in triremem ascendit,
Nep. Alcib. 4, 3 (in id. Epam. 4, 5, and Them. 8, 6 Halm now reads escendere):
in arborem ascendere,
Vulg. Luc. 19, 4:
ut in Amanum (urbem) ascenderem,
Cic. Fam. 15, 4, 8:
ascende in oppidum,
Vulg. Jos. 8, 1:
lex peregrinum vetat in murum ascendere,
Cic. de Or. 2, 24, 100:
in equum,
id. Sen. 10, 34:
in caelum,
id. Am. 23, 88; so id. Tusc. 1, 29, 71 (B. and K., escendere); id. Dom. 28, 75; id. Mil. 35, 97 (cf. id. Leg. 2, 8:
ascensus in caelum): inque plagas caeli,
Ov. M. 11, 518:
cavete, ne ascendatis in montem,
Vulg. Exod. 19, 12; 24, 13; ib. Matt. 5, 1; ib. Marc. 3, 13:
in tribunal ascendere,
Cic. Vatin. 14, 34 (B. and K., escendere); so Liv. 2, 28 Drak. (Weissenb., escendere):
in contionem,
Cic. Att. 4, 2, 3 (B. and K., escendit); so Liv. 3, 49; 5, 50 (Weissenb., escendere, in both these pass.):
in Capitolium ascendere,
id. 10, 7:
sin vestram ascendisset in urbem,
Verg. A. 2, 192.—
(β).
With ad. ad Gitanas Epiri oppidum, Liv. 42, 38:
ad laevam paulatim,
Sall. C. 55, 3.—
(γ).
With acc. or loc. adv.:
navem ascendit,
Ter. Ad. 4, 5, 69; Phaedr. 4, 22, 9; Vulg. Marc. 4, 1; ib. Luc. [p. 171] 8, 37:
ascendit classem,
Tac. A. 2, 75:
montīs cum ascendimus altos,
Lucr. 6, 469:
montem,
Juv. 1, 82, and Vulg. Psa. 103, 8; cf.:
summum jugum montis ascendere,
Caes. B. G. 1, 21:
fastigia montis anheli,
Claud. Rapt. Pros. 3, 383:
altitudinem montium,
Vulg. Isa. 37, 24:
currus,
Lucr. 5, 1301 (Lachm., escendere); so Vulg. 3 Reg. 12, 13:
adversam ripam,
Cic. Div. 1, 28, 58:
murum,
Caes. B. G. 7, 27; so Verg. A. 9, 507, and Vulg. Jer. 5, 10:
equum,
Liv. 23, 14; so Suet. Caes. 61, and Vulg. Psa. 75, 7:
ascendit Capitolium ad lumina,
Suet. Caes. 37:
deus adscensurus, Olympum,
Tib. 4, 1, 12:
magnum iter ascendo,
Prop. 4, 10, 3:
illuc solita est ascendere filia Nisi,
Ov. M. 8, 17; 11, 394:
quo simul ascendit,
id. ib. 7, 220.—Also pass.:
si mons erat ascendendus,
Caes. B. C. 1, 79:
primus gradus ascendatur,
Vitr. 3, 3:
porticus adscenduntur nonagenis gradibus,
Plin. 36, 13, 19, § 88 (Jan, descenduntur):
ascenso simul curru,
Suet. Tib. 2 fin.: ne ascensis tanti sit gloria Bactris, Prop 4, 3, 63.—
(δ).
Absol., of persons ex locis superioribus desuper suos ascendentes protegebant, Caes. B. C. 1, 79:
quā fefellerat ascendens hostis,
Liv. 5, 47:
Ascendit ergo Abram de Aegypto,
Vulg. Gen. 13, 1; 19, 30:
Ascende huc,
ib. Apoc. 4, 1; 12, 12.—Of things:
fons ascendebat de terrā,
Vulg. Gen. 2, 6:
sicut ascendit mare fluctu,
ib. Ezech. 26, 3:
jam ascendit aurora,
ib. Gen. 32, 26 ' ascendit ignis de petrā, ib. Jud. 6, 21:
ascendet fumus ejus,
ib. Isa. 34, 10; ib. Apoc. 8, 4:
vidit ascendentem favillam de terrā,
ib. Gen. 19, 28:
ascendet sicut virgultum,
ib. Isa. 53, 2; 5, 6:
germen eorum, ut pulvis, ascendet,
ib. ib. 5, 24.—Also, after the Greek, to go aboard ship, to go out to sea (eccl. Lat.): ascendentes navigavimus, epibantes, Vulg. Act. 21, 2: Et ascenderunt, anêchthêsan, ib. Luc. 8, 22.—
II.
Trop.
A.
Constr in like manner,
(α).
With in with acc.:
in summum locum civitatis ascendere,
Cic. Clu. 55:
propter quem (ornatum) ascendit in tantum honorem eloquentia,
has grown into such reputation, id. Or. 36, 125:
ira ascendit in Israel,
Vulg. Psa. 77, 21:
Quid cogitationes ascendunt in corda vestra?
ib. Luc. 24, 38; ib. Act. 7, 23.—
(β).
With ad:
sic a principiis ascendit motus et exit paulatim nostros ad sensus,
Lucr. 2, 137:
aut a minoribus ad majora ascendimus aut a majoribus ad minora delabimur,
Cic. Part. Or. 4, 12:
propius ad magnitudinem alicujus,
Plin. Pan. 61, 2:
ad honores,
Cic. Brut. 68, 241:
ad hunc gradum amicitiae,
Curt. 7, 1, 14.—
(γ).
With super with acc.:
ira Dei ascendit super eos,
Vulg. Psa. 77, 31:
ascendent sermones super cor tuum,
ib. Ezech. 38, 10.—
(δ).
With acc.:
ex honoribus continuis familiae unum gradum dignitatis ascendere,
Cic. Mur. 27:
altiorem gradum,
id. Off. 2, 18, 62:
cum, quem tenebat, ascenderat gradum,
Nep. Phoc. 2, 3:
altissimum (gradum),
Plin. Ep. 3, 2, 4.— Poet.:
ascendere thalamum, i. e. matrimonium contrahere,
Val. Fl. 6, 45.—
(ε).
Absol.:
ad summam amplitudinem pervenisset, ascendens gradibus magistratuum,
Cic. Brut. 81, 281; Plin. Pan. 58, 3: altius ascendere, Brut. ap. Cic. Ep. ad Brut. 1, 4:
gradatim ascendit vox,
rises, Cic. de Or. 3, 61, 227:
usque ad nos contemptus Samnitium pervenit, supra non ascendit, i. e. alios non tetigit,
Liv. 7, 30:
donec ascenderit furor Domini,
Vulg. 2 Par. 36, 16:
ascendet indignatio mea,
ib. Ezech. 38, 18.—
B.
Esp., super, supra aliquem or aliquid ascendere, to rise above any person or thing, to surpass, to stand higher (twice in Tacitus):
(liberti) super ingenuos et super nobiles ascendunt,
Tac. G. 25:
mihi supra tribunatus et praeturas et consulatus ascendere videor,
id. Or. 7.—Hence, ascen-dens ( ads-), entis, P. a.
* A.
Machina, a machine for ascending, a scaling-ladder, Vitr. 10, 19.—
B.
In the jurists, ascendentes are the kindred in an ascending line, ancestors ( parents, grandparents, etc.; opp. descendentes, descendants, children, grandchildren, etc.), Dig. 23, 2, 68.

Lewis & Short latin dictionary > adscendo
6 ascendo

a-scendo ( ads-, Jan; ads- and as-, Müller; as-, other editors), scendi, scensum, 3, v. n. [scando], to ascend, mount up, climb; and in eccl. Lat. simply to go up, to rise, to spring up, grow up (syn.: scando, conscendo, orior, surgo, prodeo).
I.
Lit. (opp. descendo; and diff. from escendo, which designates a climbing, mounting upon some high object, and involves the idea of exertion; cf. Oud. ad Caes. B. G. 7, 27; Suet. Caes. 61; Ochsn. Ecl. pp. 287 and 288; Doed. Syn. IV. pp. 60 and 61; it often interchanges with escendere in MSS.; cf. e. g. Halm ad Nep. Epam. 4, 5; id. Them. 8, 6, and v. examples below; class.; in Cic. and in Vulg. very freq.), constr. most freq. with in, but also with ad with super, supra, contra, adversus, with acc., and absol. (in Cic. in the lit. signif., except once with the acc., always with in with acc.; but in the trop. signif. in all constrr.).
(α).
With in with acc.:
in navem ascendere,
Plaut. Rud. 2, 2, 20; 2, 6, 54 Fleck.:
ascendere in naviculam,
Vulg. Matt. 8, 23:
in triremem ascendit,
Nep. Alcib. 4, 3 (in id. Epam. 4, 5, and Them. 8, 6 Halm now reads escendere):
in arborem ascendere,
Vulg. Luc. 19, 4:
ut in Amanum (urbem) ascenderem,
Cic. Fam. 15, 4, 8:
ascende in oppidum,
Vulg. Jos. 8, 1:
lex peregrinum vetat in murum ascendere,
Cic. de Or. 2, 24, 100:
in equum,
id. Sen. 10, 34:
in caelum,
id. Am. 23, 88; so id. Tusc. 1, 29, 71 (B. and K., escendere); id. Dom. 28, 75; id. Mil. 35, 97 (cf. id. Leg. 2, 8:
ascensus in caelum): inque plagas caeli,
Ov. M. 11, 518:
cavete, ne ascendatis in montem,
Vulg. Exod. 19, 12; 24, 13; ib. Matt. 5, 1; ib. Marc. 3, 13:
in tribunal ascendere,
Cic. Vatin. 14, 34 (B. and K., escendere); so Liv. 2, 28 Drak. (Weissenb., escendere):
in contionem,
Cic. Att. 4, 2, 3 (B. and K., escendit); so Liv. 3, 49; 5, 50 (Weissenb., escendere, in both these pass.):
in Capitolium ascendere,
id. 10, 7:
sin vestram ascendisset in urbem,
Verg. A. 2, 192.—
(β).
With ad. ad Gitanas Epiri oppidum, Liv. 42, 38:
ad laevam paulatim,
Sall. C. 55, 3.—
(γ).
With acc. or loc. adv.:
navem ascendit,
Ter. Ad. 4, 5, 69; Phaedr. 4, 22, 9; Vulg. Marc. 4, 1; ib. Luc. [p. 171] 8, 37:
ascendit classem,
Tac. A. 2, 75:
montīs cum ascendimus altos,
Lucr. 6, 469:
montem,
Juv. 1, 82, and Vulg. Psa. 103, 8; cf.:
summum jugum montis ascendere,
Caes. B. G. 1, 21:
fastigia montis anheli,
Claud. Rapt. Pros. 3, 383:
altitudinem montium,
Vulg. Isa. 37, 24:
currus,
Lucr. 5, 1301 (Lachm., escendere); so Vulg. 3 Reg. 12, 13:
adversam ripam,
Cic. Div. 1, 28, 58:
murum,
Caes. B. G. 7, 27; so Verg. A. 9, 507, and Vulg. Jer. 5, 10:
equum,
Liv. 23, 14; so Suet. Caes. 61, and Vulg. Psa. 75, 7:
ascendit Capitolium ad lumina,
Suet. Caes. 37:
deus adscensurus, Olympum,
Tib. 4, 1, 12:
magnum iter ascendo,
Prop. 4, 10, 3:
illuc solita est ascendere filia Nisi,
Ov. M. 8, 17; 11, 394:
quo simul ascendit,
id. ib. 7, 220.—Also pass.:
si mons erat ascendendus,
Caes. B. C. 1, 79:
primus gradus ascendatur,
Vitr. 3, 3:
porticus adscenduntur nonagenis gradibus,
Plin. 36, 13, 19, § 88 (Jan, descenduntur):
ascenso simul curru,
Suet. Tib. 2 fin.: ne ascensis tanti sit gloria Bactris, Prop 4, 3, 63.—
(δ).
Absol., of persons ex locis superioribus desuper suos ascendentes protegebant, Caes. B. C. 1, 79:
quā fefellerat ascendens hostis,
Liv. 5, 47:
Ascendit ergo Abram de Aegypto,
Vulg. Gen. 13, 1; 19, 30:
Ascende huc,
ib. Apoc. 4, 1; 12, 12.—Of things:
fons ascendebat de terrā,
Vulg. Gen. 2, 6:
sicut ascendit mare fluctu,
ib. Ezech. 26, 3:
jam ascendit aurora,
ib. Gen. 32, 26 ' ascendit ignis de petrā, ib. Jud. 6, 21:
ascendet fumus ejus,
ib. Isa. 34, 10; ib. Apoc. 8, 4:
vidit ascendentem favillam de terrā,
ib. Gen. 19, 28:
ascendet sicut virgultum,
ib. Isa. 53, 2; 5, 6:
germen eorum, ut pulvis, ascendet,
ib. ib. 5, 24.—Also, after the Greek, to go aboard ship, to go out to sea (eccl. Lat.): ascendentes navigavimus, epibantes, Vulg. Act. 21, 2: Et ascenderunt, anêchthêsan, ib. Luc. 8, 22.—
II.
Trop.
A.
Constr in like manner,
(α).
With in with acc.:
in summum locum civitatis ascendere,
Cic. Clu. 55:
propter quem (ornatum) ascendit in tantum honorem eloquentia,
has grown into such reputation, id. Or. 36, 125:
ira ascendit in Israel,
Vulg. Psa. 77, 21:
Quid cogitationes ascendunt in corda vestra?
ib. Luc. 24, 38; ib. Act. 7, 23.—
(β).
With ad:
sic a principiis ascendit motus et exit paulatim nostros ad sensus,
Lucr. 2, 137:
aut a minoribus ad majora ascendimus aut a majoribus ad minora delabimur,
Cic. Part. Or. 4, 12:
propius ad magnitudinem alicujus,
Plin. Pan. 61, 2:
ad honores,
Cic. Brut. 68, 241:
ad hunc gradum amicitiae,
Curt. 7, 1, 14.—
(γ).
With super with acc.:
ira Dei ascendit super eos,
Vulg. Psa. 77, 31:
ascendent sermones super cor tuum,
ib. Ezech. 38, 10.—
(δ).
With acc.:
ex honoribus continuis familiae unum gradum dignitatis ascendere,
Cic. Mur. 27:
altiorem gradum,
id. Off. 2, 18, 62:
cum, quem tenebat, ascenderat gradum,
Nep. Phoc. 2, 3:
altissimum (gradum),
Plin. Ep. 3, 2, 4.— Poet.:
ascendere thalamum, i. e. matrimonium contrahere,
Val. Fl. 6, 45.—
(ε).
Absol.:
ad summam amplitudinem pervenisset, ascendens gradibus magistratuum,
Cic. Brut. 81, 281; Plin. Pan. 58, 3: altius ascendere, Brut. ap. Cic. Ep. ad Brut. 1, 4:
gradatim ascendit vox,
rises, Cic. de Or. 3, 61, 227:
usque ad nos contemptus Samnitium pervenit, supra non ascendit, i. e. alios non tetigit,
Liv. 7, 30:
donec ascenderit furor Domini,
Vulg. 2 Par. 36, 16:
ascendet indignatio mea,
ib. Ezech. 38, 18.—
B.
Esp., super, supra aliquem or aliquid ascendere, to rise above any person or thing, to surpass, to stand higher (twice in Tacitus):
(liberti) super ingenuos et super nobiles ascendunt,
Tac. G. 25:
mihi supra tribunatus et praeturas et consulatus ascendere videor,
id. Or. 7.—Hence, ascen-dens ( ads-), entis, P. a.
* A.
Machina, a machine for ascending, a scaling-ladder, Vitr. 10, 19.—
B.
In the jurists, ascendentes are the kindred in an ascending line, ancestors ( parents, grandparents, etc.; opp. descendentes, descendants, children, grandchildren, etc.), Dig. 23, 2, 68.

Lewis & Short latin dictionary > ascendo
7 deferveo

dē-fervĕo, ēre, v. n., to boil thoroughly; of wine, to ferment completely, Plin. 14, 9, 11, § 85;
of lime and water,
to effervesce, Vitr. 7, 2, 1.—
II.
Trop., to subside:
indignatio,
Vulg. Esth. 2, 1.

Lewis & Short latin dictionary > deferveo
8 defervesco

dē-fervesco, fervi and ferbui (defervi, Ter. Ad. 1, 2, 72; Cic. Clu. 39, 108; id. Or. 30, 107; Cato R. R. 96, 1; Plin. Ep. 9, 16, 2 al.:
deferbui,
Cic. Cael. 18, 43; 31, 77; Col. 12, 20, 2 et saep.), 3, v. n. (post-Aug.), to cease boiling, leave off raging.
I.
Lit.:
ubi lupinus deferverit,
Cato R. R. 96:
aestus,
Varr. R. R. 2, 2, 11:
dum musteus fructus defervescat,
Col. 9, 15 fin.; cf.:
deferbuit mustum,
id. 12, 38, 3; 12, 20, 2:
ubi caelum enituit et deferbuit mare,
Gell. 19, 1, 7.—
II.
Trop.
A.
Of the fire of passion, to cease raging, to cool down, to be allayed, assuaged (a favorite expression of Cic.;
elsewh. rare): ut ulciscendi vim differant in tempus aliud, dum defervescat ira: defervescere autem certe significat ardorem animi invita ratione excitatum,
Cic. Tusc. 4, 36 fin.:
sperabam jam defervisse adolescentiam,
Ter. Ad. 1, 2, 72; cf.:
cum adolescentiae cupiditates defervissent,
Cic. Cael. 18, 43; id. Or. 30, 107:
quasi deferverat oratio,
id. Brut. 91 fin.:
hominum studia defervisse,
id. Clu. 39:
dum defervescat haec gratulatio,
id. Fam. 9, 2, 4; Plin. Ep. 9, 13, 4:
regis indignatio deferbuerat,
Vulg. Esth. 2, 1.—
B.
(Fig. from the fermenting of wine.) To become clarified, clear:
novi versiculi ut primum videbuntur defervisse,
Plin. Ep. 9, 16 fin.

Lewis & Short latin dictionary > defervesco
9 huc

huc (old form hoc, like illoc, istoc, Plaut. Capt. 3, 1, 19; id. Truc. 2, 2, 27 et saep.; Ter. Eun. 3, 2, 48; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 5; Cic. Brut. 11, 10, 3; Nep. Phoc. 3, 3; Verg. A. 8, 423; Petr. 39; Inscr. Orell. 4394; 4471; 4814; cf. Serv. ad Verg. A. l. l.), adv., to this place, hither, = deuro.
I.
Lit.: imus huc, illuc hinc: cum illuc ventum est, ire illinc lubet, etc., Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 258 Vahl.):
huc illinc venire,
Ter. Ad. 4, 5, 39:
jam huc adveniet miles,
Plaut. Bacch. 2, 2, 44:
pater huc me misit ad vos oratum meus,
id. Am. prol. 20:
quin huc ad vos venire propero?
Cic. Rep. 6, 15:
hinc profecti huc revertuntur,
id. ib. 6, 13 fin.:
huc raro in urbem commeat,
Ter. Hec. 1, 2, 100:
te huc foras seduxi,
Plaut. Aul. 2, 1, 14:
huc est intro latus lectus,
Ter. Heaut. 5, 1, 30:
huc huc convenite,
Petr. 23:
huc mecum, Epidauria proles, huc, alti gaudens,
Stat. S. 1, 4, 62:
locus erat castrorum editus, huc magno cursu contenderunt,
Caes. B. G. 3, 19, 1; cf. id. ib. 4, 21, 4:
ubi arma esse sciam, huc veniam,
Liv. 35, 19, 4:
sic inde huc omnes currunt,
Juv. 3, 308.—Pregn., with verbs expressing state or action after motion ( poet.):
huc ades, o formose puer,
Verg. E. 2, 45; 7, 9; 9, 39:
huc ager ille malus dulcesque a fontibus undae ad plenum calcentur,
id. G. 2, 243; Stat. Th. 4, 54; id. S. 1, 3, 72:
sed huc qua gratia te arcessi jussi, ausculta,
Ter. Eun. 1, 2, 19; cf.:
huc propius me vos ordine adite,
Hor. S. 2, 3, 80; Tib. 1, 7, 49.—
B.
With gen.:
mulier ex Andro commigravit huc viciniae,
into this neighborhood, Ter. And. 1, 1, 43 Fleck., Umpfenbach (dub.; cf. Non. p. 499; Prisc. II. p. 187; Hand, Turs. III. p. 107; cf. II. B. infra).—
C.
Huc illuc, huc atque illuc, huc et illuc, etc.; also: huc et illo and huc et huc, hither and thither:
ne cursem huc illuc via deterrima,
Cic. Att. 9, 9, 2:
velut salientes huc illuc,
Quint. 10, 7, 6:
dum huc illuc signa vertunt,
Liv. 7, 34, 9:
cum huc atque illuc signa transferrent,
id. 5, 8, 8:
huc atque illuc intuentem vagari,
Cic. de Or. 1, 40, 184:
tum huc, tum illuc volant alites,
id. Div. 1, 53, 120; cf.:
volucres huc et illuc passim vagantes,
id. ib. 2, 38, 80; Cels. 2, 15:
huc illucque,
Plin. 37, 6, 22, § 83 (Jan., ex illo):
huc illucve,
Cels. 6, 6, 36; 7, 3 al.:
ista sidera huc et illo diducet velocitas sua,
Sen. Ben. 5, 6 med.:
ut ora vertat huc et huc euntium Liberrima indignatio,
Hor. Epod. 4, 9.—
D.
Huc usque, or in one word, hucusque, hitherto, thus far (very rare):
hucusque Sesostris exercitum duxit,
Plin. 6, 29, 34, § 174.—
II.
Transf., in non-local relations, hither, to this, to these, to this point, so far:
ut haec multo ante meditere, huc te pares, haec cogites, ad haec te exerceas,
Cic. Fam. 1, 7, 9:
accedat huc suavitas quaedam oportet sermonis,
Cic. Lael. 18, 66; so freq., huc accedit, etc.;
v. accedo: Massilienses naves longas expediunt numero XVII. Multa huc minora navigia addunt,
add to these, Caes. B. C. 1, 56, 1; so freq., adde huc;
v. addo: legiones effecerat civium Romanorum IX., etc... Huc Dardanos, etc., adjecerat,
id. ib. 3, 4 fin.:
huc natas adice septem,
Ov. M. 6, 182:
huc pertinet nobile apud Graecos volumen Heraclidis,
Plin. 7, 52, 53, § 175 et saep.—Hence, like eo, followed by ut with subj.:
huc unius mulieris libidinem esse prolapsum, ut, etc.,
Cic. Cael. 20, 47; cf.:
rem huc deduxi, ut, etc.,
id. Cat. 2, 2, 4:
huc flexit, ut, etc.,
Tac. A. 4, 41:
rem Romanam huc satietate gloriae provectam, ut, etc.,
id. ib. 12, 11:
huc cecidisse Germanici exercitus gloriam, ut, etc.,
id. H. 3, 13.—
B.
So, like eo, with gen.:
huc arrogantiae venerat, ut, etc.,
Tac. A. 3, 73:
huc deductum necessitatis, ut, etc.,
Val. Max. 8, 1 ext. 6; cf. above, I. B.—
C.
Huc et illuc:
versare suam naturam et regere ad tempus atque huc et illuc torquere ac flectere,
Cic. Cael. 6, 13:
huc et illuc rapit,
id. Off. 1, 28, 101:
verses te huc atque illuc necesse est,
id. Fin. 5, 28, 86; cf.:
dum in dubio est animus, paulo momento huc vel illuc impellitur,
Ter. And. 1, 5, 31.—
D.
Huc usque or hucusque, to such an extent, to such a point or pitch (cf. Krebs, Antibarb. p. 530 sq.):
mirum esset profecto, hucusque profectam credulitatem antiquorum,
Plin. 26, 4, 9, § 20:
exercitum duxit,
id. 6, 29, 34, § 174:
simulatio hucusque procedit ut, etc.,
Quint. 5, 13, 22.—
E.
With the demonstr. ce, and the interrog [p. 869] part. ne, hucine? hitherto? to this? so far? hucine tandem omnia reciderunt, ut civis Romanus virgis caederetur? Cic. Verr. 2, 5, 63, § 163:
hucine. Micipsa pater, beneficia tua evasere,
Sall. J. 14, 9.—And with gen.:
hucine rerum Venimus?
Pers. 3, 15. —
F.
To this end, for this purpose (postclass.):
rubrum quoque emplastrum, quod Ephesium vocatur, huc aptum est,
Cels. 5, 19, 21.

Lewis & Short latin dictionary > huc
10 incedo

in-cēdo, cessi, cessum ( sync. perf. incesti, Plaut. Cas. 3, 6, 11), 3, v. n. and a., to go, step, or march along at a measured pace (class.).
I.
Lit.
A.
In gen.
(α).
Neutr.:
tenero et molli ingressu suspendimus gradum: non ambulamus, sed incedimus,
Sen. Q. N. 7, 31:
per vias,
Plaut. Merc. 2, 3, 71; cf.:
socios per ipsos,
Verg. A. 5, 188:
viā,
Plaut. Curc. 1, 1, 32:
tota in urbe,
Ov. F. 6, 653:
quacumque incederet,
Cic. Div. 1, 24, 49:
quam taeter incedebat, quam truculentus,
id. Sest. 8, 19:
incessit deinde, qua duxit praedae spes, victor exercitus,
Liv. 8, 36, 9:
etiam si pedes incedat, memorabilem fore,
id. 28, 9, 15: servi pedibus, liberi non nisi equis incedunt. i. e. walk... ride, Just. 41, 3, 4; cf.:
incedunt pueri, pariterque ante ora parentum Frenatis lucent in equis,
Verg. A. 5, 553:
a foro domum,
Plaut. Most. 4, 3, 6:
sessum impransum,
id. Poen. prol. 10:
qui huc incedit,
id. Most. 1, 3, 152:
ad me,
id. Am. 1, 1, 179:
huc ad nos,
id. Trin. 5, 2, 27; cf.:
undique nuntii incedunt, qui afferrent, etc.,
Tac. A. 11, 32:
ut ovans praeda onustus incederem,
Plaut. Bacch. 4, 9, 146:
vix incedo inanis, ne ire posse cum onere existumes,
Plaut. Am. 1, 1, 174:
quem modo decoratum ovantemque victoria incedentem vidistis,
Liv. 1, 16, 10; 2, 6, 7:
claro honore,
Lucr. 3, 76:
omnibus laetitiis,
Cic. Fam. 2, 9, 2:
incedunt per ora vestra magnifici,
Sall. J. 31, 10:
ego quae divum incedo regina,
who walk majestic as, who am, Verg. A. 1, 46; cf. Prop. 2, 2, 6:
matrona incedit census induta nepotum,
id. 3, 13, 11 (4, 12):
ut mea Luxuria Nemesis fluat ut que per urbem Incedat donis conspicienda meis,
Tib. 2, 3, 52.—
(β).
With acc.:
incedunt maestos locos,
Tac. A. 1, 61:
scaenam,
id. ib. 14, 15:
fontem aquae nando,
id. ib. 14, 22.—
B.
In partic., in milit. lang., to move forwards, advance, march:
barbari in perculsos Romanos acrius incedere,
Sall. J. 101, 7:
in erumpentes,
Liv. 9, 21:
cohortes paulatim incedere jubet,
Sall. C. 60, 1:
munito agmine,
id. J. 46, 6:
agmen reliquum incedere coepit,
Liv. 21, 33, 1:
segnius Hispanorum signa incedebant,
id. 28, 14, 18:
Sabini usque ad portas urbis populantes incessere,
id. 2, 63, 7:
propius incedentes,
Tac. A. 4, 47:
quod gnarum duci incessitque itineri et proelio paratus,
id. ib. 1, 51 (Ritter, but Halm omits paratus).—
II.
Trop.
A.
In gen. (rare):
malitiae lenonis contra incedam,
will encounter, Plaut. Rud. 3, 3, 31:
facilius ad inventionem animus incedet si, etc.,
will proceed to, Cic. Inv. 2, 14, 45 Orell. N. cr. —
B.
In partic.
1.
To triumph over, exult over; with dat.:
meo nunc superbus incedis malo,
Hor. Epod. 15, 18:
ille superbus incedet victis rivalibus,
Juv. 12, 126.—
2.
Of inanim. and abstr. subjects, to come to, happen to, befall, attack, seize one; to approach, arrive, appear, occur (perh. not in Cic.); constr. with dat., acc., in and acc., or absol.
(α).
With dat. (so most freq.):
exercitui omni tantus incessit ex incommodo dolor, ut, etc.,
Caes. B. C. 3, 74, 1:
magnus omnium incessit timor animis,
id. ib. 2, 29, 1:
mulieres, quibus belli timor insolitus incesserat, etc.,
Sall. C. 31, 3 Kritz N. cr.; id. H. 2, 60:
gravior cura patribus incessit,
Liv. 4, 57, 10:
incedebat enim deterrimo cuique licentia,
Tac. A. 3, 36:
cupido incessit animo,
Curt. 7, 11, 4; 3, 1, 16:
si sterilitas annorum incessit hominibus,
Col. 2, 10, 1; Val. Max. 1, 8, 5.—
(β).
With acc.:
ipsum ingens cupido incesserat Tarenti potiundi,
Liv. 24, 13, 5:
timor patres incessit, ne, etc.,
id. 1, 17, 4; 2, 7, 1; 2, 32, 1;
7, 39, 4 et saep.: indignatio hostes incessit,
id. 3, 60:
adversa valetudo aliquem,
Tac. A. 3, 71:
ingens animos desperatio incessit,
Curt. 4, 2, 16; 3, 8, 25:
stupor omnes et admiratio incessit,
Just. 22, 6, 11: cupido incessit aliquem (with acc. and inf.), Sulp. Sev. Chron. 1, 38, 6; 2, 16, 3.—
(γ).
With in and acc.:
vis morbi, pestilentia incedit in castra, in Poenos Romanosque,
Liv. 29, 10, 3: pestilentia incesserat pari clade in Romanos [p. 918] Poenosque, id. 28, 46, 15.—
(δ).
Absol.:
nova nunc religio unde istaec incessit?
Ter. And. 4, 3, 15:
tantus eo facto timor incessit,
Caes. B. C. 3, 101;
Auct. B. Alex. 7: postquam tenebrae incedebant,
Tac. A. 15, 37; cf.:
ubi crepusculum incesserit,
Col. 11, 1, 18:
ubi tempestas incessit,
id. 12, 2, 5:
frigora,
id. 12, 52, 12:
siccitates,
id. 5, 9, 11:
lascivia atque superbia incessere,
Sall. J. 41, 3:
ubi Romam legati venere, tanta commutatio incessit, uti, etc.,
id. ib. 13, 7:
religio deinde incessit, vitio eos creatos,
Liv. 8, 17, 4:
ubi pro modestia ac pudore ambitio et vis incedebat,
Tac. A. 3, 26:
haud invito imperatore ea fieri occultus rumor incedebat,
went abroad, spread about, id. ib. 2, 55 fin.

Lewis & Short latin dictionary > incedo
11 indignatiuncula

indignātĭuncŭla, ae, f. dim. [indignatio], slight indignation:
indignatiunculam capere... per epistulam effundere,
Plin. Ep. 6, 17, 1.

Lewis & Short latin dictionary > indignatiuncula
12 Liber

1.
līber, ĕra, ĕrum (old form, loebesum et loebertatem antiqui dicebant liberum et libertatem. Ita Graeci loibên et leibein, Paul. ex Fest. p. 121 Müll.; cf. 2. Liber), adj. [Gr. root liph-, liptô, to desire; cf. Sanscr. lub-dhas, desirous; Lat. libet, libido], that acts according to his own will and pleasure, is his own master; free, unrestricted, unrestrained, unimpeded, unshackled; independent, frank, open, bold (opp. servus, servilis).
I.
In gen.; constr. absol., with ab, the abl., and poet. also with gen.
(α).
Absol.:
dictum est ab eruditissimis viris, nisi sapientem liberum esse neminem. Quid est enim libertas? Potestas vivendi ut velis,
Cic. Par. 5, 1, 33:
an ille mihi liber, cui mulier imperat, cui leges imponit, praescribit, jubet, vetat? etc.,
id. ib. 5, 2, 36:
ad scribendi licentiam liber,
id. N. D. 1, 44, 123:
agri immunes ac liberi,
Cic. Verr. 2, 2, 69, § 166:
integro animo ac libero causam defendere,
unprejudiced, unbiased, id. Sull. 31, 86:
liberi ad causas solutique veniebant,
not under obligations, not bribed, id. Verr. 2, 2, 78 § 192; cf.:
libera lingua,
Plaut. Cist. 1, 2, 9:
cor liberum,
id. Ep. 1, 2, 43:
vocem liberam mittere adversus aliquem,
Liv. 35, 32, 6:
libera verba animi proferre,
Juv. 4, 90: judicium [p. 1057] audientium relinquere integrum ac liberum, Cic. Div. 2, 72, 150:
aliquid respuere ingenuo liberoque fastidio,
id. Brut. 67, 236:
libero tempore, cum soluta nobis est eligendi optio,
id. Fin. 1, 10, 33:
tibi uni vexatio direptioque sociorum impunita fuit ac libera,
id. Cat. 1, 7, 18:
pars quaestionum vaga et libera et late patens,
id. de Or. 2, 16, 67:
liberum arbitrium eis populo Romano permittente,
Liv. 31, 11 fin.; cf. id. 37, 1, 5:
mandata,
full powers, unlimited authority, id. 37, 56; 38, 8:
fenus,
unlimited, id. 35, 7: custodia, free custody (i. e. confinement to a house or to a town), id. 24, 45; Vell. 1, 11, 1;
v. custodia, II.: legatio, v. legatio: suffragia,
the right of voting freely, Juv. 8, 211:
locus,
free from intruders, undisturbed, secure, Plaut. Poen. 1, 1, 49; 3, 2, 25; id. Cas. 3, 2, 4: aedes, a free house, free dwelling (assigned to the use of ambassadors of friendly nations during their stay in Rome), Liv. 30, 17 fin.; 35, 23; 42, 6:
lectulus,
i. e. not shared with a wife, Cic. Att. 14, 13, 5: toga ( poet. for virilis toga), a man's (prop. of one who is his own master), Ov. F. 3, 771:
vestis,
id. ib. 3, 777:
libera omnia sibi servare,
to reserve to one's self full liberty, Plin. Ep. 1, 5.— Comp.:
hoc liberiores et solutiores sumus, quod, etc.,
Cic. Ac. 2, 3, 8:
est finitimus oratori poëta, numeris astrictior paulo, verborum licentia liberior,
id. de Or. 1, 16, 70:
liberiores litterae,
id. Att. 1, 13, 1:
amicitia remissior esse debet et liberior et dulcior,
freer, more unrestrained, more cheerful, id. Lael. 18 fin.:
paulo liberior sententia,
Quint. 4, 2, 121:
liberior in utramque partem disputatio,
id. 7, 2, 14:
fusiores liberioresque numeri,
id. 9, 4, 130:
officia liberiora plenioraque,
id. 6, 1, 9:
(flumina) campo recepta Liberioris aquae,
freer, less impeded, Ov. M. 1, 41; cf.:
(Tiberinus) campo liberiore natat,
freer, opener, id. F. 4, 292:
liberiore frui caelo,
freer, opener, id. M. 15, 301.— Sup.:
liberrimum hominum genus, comici veteres tradunt, etc.,
the frankest, most free-spoken, Quint. 12, 2, 22; cf.:
liberrime Lolli,
most frank, most ingenuous, Hor. Ep. 1, 18, 1:
indignatio,
id. Epod. 4, 10.—
(β).
Free or exempt from, void of; with ab:
Mamertini vacui, expertes, soluti ac liberi fuerunt ab omni sumptu, molestia, munere,
Cic. Verr. 2, 4, 10, § 23; cf.:
(consul) solutus a cupiditatibus, liber a delictis,
id. Agr. 1, 9, 27:
ab observando homine perverso liber,
id. Att. 1, 13, 2:
liber a tali irrisione Socrates, liber Aristo Chius,
id. Ac. 2, 39, 123:
ab omni animi perturbatione liber,
id. Off. 1, 20, 67; id. N. D. 2, 21, 55:
loca abdita et ab arbitris libera,
id. Att. 15, 16, B:
libera a ferro crura,
Ov. P. 1, 6, 32:
animus liber a partibus rei publicae,
Sall. C. 4.—
(γ).
With abl.:
animus omni liber curā et angore,
free from, without, Cic. Fin. 1, 15:
animus religione,
Liv. 2, 36:
animus cogitationibus aliis,
Quint. 11, 2, 35:
mens omnibus vitiis,
id. 12, 1, 4; cf.:
liberis odio et gratia mentibus,
id. 5, 11, 37:
omni liber metu,
Liv. 7, 34:
liber invidia,
Quint. 12, 11, 7:
equus carcere,
Ov. Am. 2, 9, 20.—
(δ).
With gen. ( poet.):
liber laborum,
Hor. A. P. 212:
fati gens Lydia,
Verg. A. 10, 154:
curarum,
Luc. 4, 384. — Comp.:
liberior campi,
having a wider space, Stat. S. 4, 2, 24.—
(ε).
Liberum est, with subject-clause:
quam (opinionem) sequi magis probantibus liberum est,
it is free, permitted, allowable, Quint. 6, 3, 112; Plin. Ep. 1, 8:
dies eligere certos liberum erat,
Plin. 30, 2, 6, § 16.—So in abl. absol.:
libero, quid firmaret mutaretve,
Tac. A. 3, 60.
II.
In partic.
A.
Free, in a social point of view, not a slave (opp. servus;
also to ingenuus): neque vendendam censes quae libera est,
Ter. Ad. 2, 1, 40; cf. id. ib. v. 28:
dis habeo gratiam quom aliquot affuerunt liberae, because slaves were not permitted to testify,
id. And. 4, 4, 32; opp. ingenuus, free-born:
quid ea? ingenuan' an festucā facta e servā liberast?
Plaut. Mil. 1, 1, 14:
in jure civili, qui est matre liberā, liber est,
Cic. N. D. 3, 18, 45; id. Caecin. 36, 96:
si neque censu, neque vindictā, nec testamento liber factus est (servus), non est liber,
id. Top. 2, 10:
quae (assentatio) non modo amico, sed ne libero quidem digna est,
of a freeman, id. Lael. 24, 89; Quint. 11, 1, 43:
liberorum hominum alii ingenui sunt, alii libertini,
Gai. Inst. 1, 10; cf. sqq.: ex ancilla et libero jure gentium servus nascitur, id. ib. 1, 82; cf. § 85; Paul. Sent. 2, 24, 1 sqq.—
B.
Free, in a political point of view;
said both of a people not under monarchical rule and of one not in subjection to another people,
Cic. Rep. 1, 32, 48; cf.:
ut ex nimia potentia principum oritur interitus principum, sic hunc nimis liberum populum libertas ipsa servitute afficit,
id. ib. 1, 44, 68:
liber populus,
id. ib. 3, 34, 46:
(Demaratus) vir liber ac fortis,
democratic, republican, fond of liberty, id. ib. 2, 19, 34:
civitates liberae atque immunes,
free from service, Liv. 37, 55:
provinciae civitatesque liberae,
Suet. Vesp. 8:
libera ac foederata oppida,
id. Calig. 3:
Roma patrem patriae Ciceronem libera dixit,
Juv. 8, 244.—
C.
In a bad sense, esp. with reference to sensual pleasure, unbridled, unchecked, unrestrained, licentious:
quam liber harum rerum multarum siet (Juppiter),
Plaut. Am. prol. 105:
adulescens imprudens et liber,
Ter. Eun. 3, 1, 40; cf.:
sit adulescentia liberior,
somewhat freer, Cic. Cael. 18, 42:
amores soluti et liberi,
id. Rep. 4, 4, 4:
consuetudo peccandi,
id. Verr. 2, 3, 76, § 177.—Hence, adv.: lībĕrē, freely, unrestrictedly, without let or hinderance; frankly, openly, boldly:
qui nihil dicit, nihil facit, nihil cogitat denique, nisi libenter ac libere,
Cic. Par. 5, 1, 34:
animus somno relaxatus solute movetur et libere,
id. Div. 2, 48, 100:
respirare,
id. Quint. 11, 39:
constanter et libere (me gessi),
id. Att. 4, 16, 9:
consilium dare,
id. Lael. 13, 44:
aliquid magis accusatorie quam libere dixisse,
id. Verr. 2, 2, 72, § 176:
omnia libere fingimus et impune,
Quint. 6, 1, 43:
ut ingredi libere (oratio), non ut licenter videatur errare,
Cic. Or. 23, 77.— Comp.:
liberius vivendi fuit potestas,
Ter. And. 1, 1, 23:
loqui,
Cic. Planc. 13, 33:
fortius liberiusque defendere,
Quint. 12, 1, 21:
liberius si Dixero quid,
Hor. S. 1, 4, 103:
maledicere,
id. ib. 2, 8, 37:
longius et liberius exseritur digitus,
Quint. 11, 3, 92; cf. id. 11, 3, 97:
ipsaque tellus Omnia liberius, nullo poscente, ferebat,
freely, of itself, spontaneously, Verg. G. 1, 127.
2.
līber, ĕri ( gen. plur. liberūm, Att. ap. Cic. Tusc. 3, 9; Turp. ap. Non. 495, 26; Cic. Verr. 2, 1, 15, § 40; 2, 1, 30, § 77; Tac. A. 2, 38; 3, 25 saep.; cf. Cic. Or. 46, 155;
but also: liberorum,
Cic. Verr. 2, 1, 30, § 76; 2, 5, 42, § 109), m. [1. liber], a child.
I.
Sing. (post-class. and rare):
si quis maximam portionem libero relinquat,
Cod. Just. 3, 28, 33; 5, 9, 8 fin.; Quint. Decl. 2, 8.—
II.
Plur., children (freq.; but in class. Lat. only of children with reference to their parents: pueri = children in general, as younger than adulescentes; cf. Krebs, Antibarb. p. 657 sq.).
A.
Lit.: liberorum genus, Enn. ap. Cic. Or. 46, 155 (Trag. v. 347 Vahl.): liberorum sibi quaesendum gratia, id. ap. Fest. p. 258 Müll. (Trag. v. 161 Vahl.):
cum conjugibus et liberis,
Cic. Att. 8, 2, 3:
eum ex C. Fadii filiā liberos habuisse,
id. ib. 16, 11, 1:
liberos procreare,
id. Tusc. 5, 37, 109:
suscipere liberos,
id. Verr. 2, 3, 69, § 161:
per liberos te precor,
Hor. Epod. 5, 5:
dulces,
id. ib. 2, 40:
parvuli,
Quint. 2, 15, 8;
opp. parentes,
id. 11, 1, 82; 3, 7, 18; 26; 6, 1, 18; 6, 5 al.: mater quae liberos, quasi oculos (amisit), orba est, Sulp. ap. Paul. ex Fest. p. 182 Müll.: jus trium liberorum, under the emperors, a privilege enjoyed by those who had three legitimate children (it consisted in the permission to fill a public office before one's twenty-fifth year, and in freedom from personal burdens); this privilege was sometimes also bestowed on those who had fewer than three children, or even none at all; also of one child:
non est sine liberis, cui vel unus filius unave filia est,
Dig. 50, 16, 148; Plaut. Aul. 4, 10, 6; Ter. Hec. 2, 1, 15; id. Heaut. 1, 1, 99; id. And. 5, 3, 20; Cic. Phil. 1, 1, 2; id. de Imp. Pomp. 12, 33; id. Verr. 2, 1, 15, § 40; ib. 30, § 76 Zumpt; cf. also Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:
neque ejus legendam filiam (virginem Vestalem)... qui liberos tres haberet,
Gell. 1, 12, 8:
uxores duxerant, ex quibus plerique liberos habebant,
Caes. B. C. 3, 110, 2.—Of grandchildren and great-grandchildren:
liberorum appellatione nepotes et pronepotes ceterique qui ex his descendunt, continentur,
Dig. 50, 16, 220; cf.:
liberi usque ad trinepotem, ultra hos posteriores vocantur,
ib. 38, 10, 10, § 7:
habitus sis in liberum loco,
Cic. Verr. 2, 1, 15, § 40.—
2.
Esp.
(α).
Of sons (opp. daughters):
procreavit liberos septem totidemque filias,
Hyg. Fab. 9.—
(β).
Of children in gen. = pueri:
praecepta Chrysippi de liberorum educatione,
Quint. 1, 11, 17; cf.: Catus aut de liberis educandis, the title of a book by Varro, v. Gell. 4, 19, 2; Macr. S. 3, 6, 5.—
B.
Transf., of animals, young:
liberis orbas oves,
Plaut. Capt. 4, 2, 38.—Comically:
quaerunt litterae hae sibi liberos: alia aliam scandit,
Plaut. Ps. 1, 1, 23.
3.
Līber, ĕri (Sabine collat. form, loebasius, acc. to Serv. Verg. G. 1, 7; cf. 1. liber, and libertas init.), m. [Gr. leibô, to pour; loibê, a drink - offering; Lat. libare], an old Italian deity, who presided over planting and fructification; afterwards identified with the Greek Bacchus:
hunc dico Liberum Semelā natum, non eum, quem nostri majores auguste sancteque Liberum cum Cerere et Libera consecraverunt. Sed quod ex nobis natos liberos appellamus, idcirco Cerere nati nominati sunt Liber et Libera: quod in Libera servant, in Libero non item,
Cic. N. D. 2, 24, 62; cf. Serv. Verg. G. 1, 5; Cic. Leg. 2, 8, 19:
tertio (invocabo) Cererem et Liberum, quod horum fructus maxime necessarii ad victum: ab his enim cibus et potio venit e fundo,
Varr. R. R. 1, 1, 5:
Liber et alma Ceres,
Verg. G. 1, 7:
ex aede Liberi,
Cic. Verr. 2, 4, 57, § 128;
in a pun with 1. liber,
Plaut. Capt. 3, 4, 46; cf. id. Curc. 1, 2, 21; id. Stich. 5, 4, 17; so in a pun with liber, free:
quiaque adeo me complevi flore Liberi, Magis libera uti lingua collibitum est mihi,
Plaut. Cist. 1, 2, 8; cf.:
salve, anime mi, lepos Liberi, ut veteris ego sum cupida, etc.,
id. Curc. 1, 2, 3.— Connected with pater:
sic factum, ut Libero patri repertori vitis hirci immolarentur,
Varr. R. R. 1, 2, 19:
Romulus et Liber pater,
Hor. Ep. 2, 1, 5:
per vestigia Liberi patris,
Plin. 4, 10, 17, § 39:
patre favente Libero fetis palmitibus,
Col. 3, 21, 3:
Libero patri in monte res divina celebratur,
Macr. S. 1, 18, 4.—
B.
Meton., wine:
illud, quod erat a deo donatum, nomine ipsius dei nuncupabant: ut cum fruges Cererem appellamus, vinum autem Liberum: ex quo illud Terentii (Eun. 4, 5, 6): sine Cerere et Libero friget Venus,
Cic. N. D. 2, 23, 60:
Liberum et Cererem pro vino et pane,
Quint. 8, 6, 24; cf. also Plaut. Curc. 1, 2, 4 supra:
sed pressum Calibus ducere Liberum Si gestis, etc.,
Hor. C. 4, 12, 14:
condita cum verax aperit praecordia Liber,
id. S. 1, 4, 89.
4.
lĭber, bri, m. [Gr. lepein, to peel; lepos, lepis; cf. lobos], the inner bark or rind of a tree.
I.
Lit.
A.
In gen.:
obducuntur libro aut cortice trunci,
Cic. N. D. 2, 47, 120:
colligatae libris (arundines),
Varr. R. R. 1, 8, 4:
udoque docent (germen) inolescere libro,
Verg. G. 2, 77:
natam libro et silvestri subere clausam,
id. A. 11, 554; id. E. 10, 67:
quam denso fascia libro,
Juv. 6, 263.—
B.
Esp., because the ancients used the bark or rind of trees to write upon; usually the thin rind of the Egyptian papyrus, on which the books of the Greeks and Romans were usually written (v. Dict. of Antiq. p. 587 sq.):
antea non fuisse chartarum usum. In palmarum foliis primo scriptitatum, dein quarundam arborum libris,
Plin. 13, 11, 21, § 69.—Hence,
II.
Transf.
A.
Paper, parchment, or rolls of any substance used to write upon (cf.:
charta, membrana): quasi quom in libro scribuntur calamo litterae,
Plaut. Ps. 1, 5, 131.—
B.
Most freq. a book, work, treatise:
Demetrii liber de concordia,
Cic. Att. 8, 12, 6:
quas (sententias) hoc libro exposui,
id. Lael. 1, 3; cf. id. ib. 1, 5:
dixi in eo libro, quem de rebus rusticis scripsi,
id. de Sen. 15, 54:
libros pervolutare,
id. Att. 5, 12, 2:
evolvere,
id. Tusc. 1, 11, 24:
volvere,
id. Brut. 87, 298:
legere,
id. Fam. 6, 6, 8:
edere,
id. Fat. 1, 1:
libri confectio,
id. de Sen. 1, 1:
tempus ad libros vacuum,
id. Rep. 1, 9, 14:
cujus (Platonis) in libris,
id. ib. 1, 10, 16:
in Graecorum libris,
id. ib. 2, 11, 21:
librum, si malus est, nequeo laudare,
Juv. 3, 41:
actorum libri,
the official gazette, id. 9, 84; cf. 2, 136; and v. Dict. Antiq. s. v. Acta.—
C.
In partic.
1.
A division of a work a look:
tres libri perfecti sunt de Natura Deorum,
Cic. Div. 2, 1, 3:
hi tres libri (de Officiis),
id. Off. 3, 33, 121:
sermo in novem libros distributus,
id. Q. Fr. 3, 5, 1:
dictum est in libro superiore,
id. Off. 2, 13, 43 [p. 1058] sicut superiore libro continetur, Quint. 11, 1, 1:
versus de libro Ennii annali sexto,
id. 6, 3, 86:
liber primus, secundus, tertius, etc.,
id. 8, 1, 2; 10, 2, 20; 11, 1, 4 al. —Sometimes, in this latter case, liber is omitted:
in T. Livii primo,
Quint. 9, 2, 37:
in tertio de Oratore,
id. 9, 1, 26:
legi tuum nuper quartum de Finibus,
Cic. Tusc. 5, 11, 32.—
2.
In relig. or pub. law lang., a religious book, scriptures; a statute - book, code:
decemviris adire libros jussis,
i. e. the Sibylline books, Liv. 34, 55; 21, 62; 25, 12:
se cum legeret libros, recordatum esse, etc.,
Cic. N. D. 2, 4, 11:
ut in libris est Etruscorum,
id. Div. 2, 23, 50; id. Att. 9, 9, 3:
caerimoniarum,
rituals, Tac. A. 3, 38.—
D.
A list, catalogue, register, Cic. Verr. 2, 3, 71, § 167.—
E.
A letter, epistle, Nep. Lys. 4, 2; Plin. Ep. 2, 1, 5.—
F.
A rescript, decree (post-Aug.):
liber principis severus et tamen moderatus,
Plin. Ep. 5, 14, 8.

Lewis & Short latin dictionary > Liber
13 liber

1.
līber, ĕra, ĕrum (old form, loebesum et loebertatem antiqui dicebant liberum et libertatem. Ita Graeci loibên et leibein, Paul. ex Fest. p. 121 Müll.; cf. 2. Liber), adj. [Gr. root liph-, liptô, to desire; cf. Sanscr. lub-dhas, desirous; Lat. libet, libido], that acts according to his own will and pleasure, is his own master; free, unrestricted, unrestrained, unimpeded, unshackled; independent, frank, open, bold (opp. servus, servilis).
I.
In gen.; constr. absol., with ab, the abl., and poet. also with gen.
(α).
Absol.:
dictum est ab eruditissimis viris, nisi sapientem liberum esse neminem. Quid est enim libertas? Potestas vivendi ut velis,
Cic. Par. 5, 1, 33:
an ille mihi liber, cui mulier imperat, cui leges imponit, praescribit, jubet, vetat? etc.,
id. ib. 5, 2, 36:
ad scribendi licentiam liber,
id. N. D. 1, 44, 123:
agri immunes ac liberi,
Cic. Verr. 2, 2, 69, § 166:
integro animo ac libero causam defendere,
unprejudiced, unbiased, id. Sull. 31, 86:
liberi ad causas solutique veniebant,
not under obligations, not bribed, id. Verr. 2, 2, 78 § 192; cf.:
libera lingua,
Plaut. Cist. 1, 2, 9:
cor liberum,
id. Ep. 1, 2, 43:
vocem liberam mittere adversus aliquem,
Liv. 35, 32, 6:
libera verba animi proferre,
Juv. 4, 90: judicium [p. 1057] audientium relinquere integrum ac liberum, Cic. Div. 2, 72, 150:
aliquid respuere ingenuo liberoque fastidio,
id. Brut. 67, 236:
libero tempore, cum soluta nobis est eligendi optio,
id. Fin. 1, 10, 33:
tibi uni vexatio direptioque sociorum impunita fuit ac libera,
id. Cat. 1, 7, 18:
pars quaestionum vaga et libera et late patens,
id. de Or. 2, 16, 67:
liberum arbitrium eis populo Romano permittente,
Liv. 31, 11 fin.; cf. id. 37, 1, 5:
mandata,
full powers, unlimited authority, id. 37, 56; 38, 8:
fenus,
unlimited, id. 35, 7: custodia, free custody (i. e. confinement to a house or to a town), id. 24, 45; Vell. 1, 11, 1;
v. custodia, II.: legatio, v. legatio: suffragia,
the right of voting freely, Juv. 8, 211:
locus,
free from intruders, undisturbed, secure, Plaut. Poen. 1, 1, 49; 3, 2, 25; id. Cas. 3, 2, 4: aedes, a free house, free dwelling (assigned to the use of ambassadors of friendly nations during their stay in Rome), Liv. 30, 17 fin.; 35, 23; 42, 6:
lectulus,
i. e. not shared with a wife, Cic. Att. 14, 13, 5: toga ( poet. for virilis toga), a man's (prop. of one who is his own master), Ov. F. 3, 771:
vestis,
id. ib. 3, 777:
libera omnia sibi servare,
to reserve to one's self full liberty, Plin. Ep. 1, 5.— Comp.:
hoc liberiores et solutiores sumus, quod, etc.,
Cic. Ac. 2, 3, 8:
est finitimus oratori poëta, numeris astrictior paulo, verborum licentia liberior,
id. de Or. 1, 16, 70:
liberiores litterae,
id. Att. 1, 13, 1:
amicitia remissior esse debet et liberior et dulcior,
freer, more unrestrained, more cheerful, id. Lael. 18 fin.:
paulo liberior sententia,
Quint. 4, 2, 121:
liberior in utramque partem disputatio,
id. 7, 2, 14:
fusiores liberioresque numeri,
id. 9, 4, 130:
officia liberiora plenioraque,
id. 6, 1, 9:
(flumina) campo recepta Liberioris aquae,
freer, less impeded, Ov. M. 1, 41; cf.:
(Tiberinus) campo liberiore natat,
freer, opener, id. F. 4, 292:
liberiore frui caelo,
freer, opener, id. M. 15, 301.— Sup.:
liberrimum hominum genus, comici veteres tradunt, etc.,
the frankest, most free-spoken, Quint. 12, 2, 22; cf.:
liberrime Lolli,
most frank, most ingenuous, Hor. Ep. 1, 18, 1:
indignatio,
id. Epod. 4, 10.—
(β).
Free or exempt from, void of; with ab:
Mamertini vacui, expertes, soluti ac liberi fuerunt ab omni sumptu, molestia, munere,
Cic. Verr. 2, 4, 10, § 23; cf.:
(consul) solutus a cupiditatibus, liber a delictis,
id. Agr. 1, 9, 27:
ab observando homine perverso liber,
id. Att. 1, 13, 2:
liber a tali irrisione Socrates, liber Aristo Chius,
id. Ac. 2, 39, 123:
ab omni animi perturbatione liber,
id. Off. 1, 20, 67; id. N. D. 2, 21, 55:
loca abdita et ab arbitris libera,
id. Att. 15, 16, B:
libera a ferro crura,
Ov. P. 1, 6, 32:
animus liber a partibus rei publicae,
Sall. C. 4.—
(γ).
With abl.:
animus omni liber curā et angore,
free from, without, Cic. Fin. 1, 15:
animus religione,
Liv. 2, 36:
animus cogitationibus aliis,
Quint. 11, 2, 35:
mens omnibus vitiis,
id. 12, 1, 4; cf.:
liberis odio et gratia mentibus,
id. 5, 11, 37:
omni liber metu,
Liv. 7, 34:
liber invidia,
Quint. 12, 11, 7:
equus carcere,
Ov. Am. 2, 9, 20.—
(δ).
With gen. ( poet.):
liber laborum,
Hor. A. P. 212:
fati gens Lydia,
Verg. A. 10, 154:
curarum,
Luc. 4, 384. — Comp.:
liberior campi,
having a wider space, Stat. S. 4, 2, 24.—
(ε).
Liberum est, with subject-clause:
quam (opinionem) sequi magis probantibus liberum est,
it is free, permitted, allowable, Quint. 6, 3, 112; Plin. Ep. 1, 8:
dies eligere certos liberum erat,
Plin. 30, 2, 6, § 16.—So in abl. absol.:
libero, quid firmaret mutaretve,
Tac. A. 3, 60.
II.
In partic.
A.
Free, in a social point of view, not a slave (opp. servus;
also to ingenuus): neque vendendam censes quae libera est,
Ter. Ad. 2, 1, 40; cf. id. ib. v. 28:
dis habeo gratiam quom aliquot affuerunt liberae, because slaves were not permitted to testify,
id. And. 4, 4, 32; opp. ingenuus, free-born:
quid ea? ingenuan' an festucā facta e servā liberast?
Plaut. Mil. 1, 1, 14:
in jure civili, qui est matre liberā, liber est,
Cic. N. D. 3, 18, 45; id. Caecin. 36, 96:
si neque censu, neque vindictā, nec testamento liber factus est (servus), non est liber,
id. Top. 2, 10:
quae (assentatio) non modo amico, sed ne libero quidem digna est,
of a freeman, id. Lael. 24, 89; Quint. 11, 1, 43:
liberorum hominum alii ingenui sunt, alii libertini,
Gai. Inst. 1, 10; cf. sqq.: ex ancilla et libero jure gentium servus nascitur, id. ib. 1, 82; cf. § 85; Paul. Sent. 2, 24, 1 sqq.—
B.
Free, in a political point of view;
said both of a people not under monarchical rule and of one not in subjection to another people,
Cic. Rep. 1, 32, 48; cf.:
ut ex nimia potentia principum oritur interitus principum, sic hunc nimis liberum populum libertas ipsa servitute afficit,
id. ib. 1, 44, 68:
liber populus,
id. ib. 3, 34, 46:
(Demaratus) vir liber ac fortis,
democratic, republican, fond of liberty, id. ib. 2, 19, 34:
civitates liberae atque immunes,
free from service, Liv. 37, 55:
provinciae civitatesque liberae,
Suet. Vesp. 8:
libera ac foederata oppida,
id. Calig. 3:
Roma patrem patriae Ciceronem libera dixit,
Juv. 8, 244.—
C.
In a bad sense, esp. with reference to sensual pleasure, unbridled, unchecked, unrestrained, licentious:
quam liber harum rerum multarum siet (Juppiter),
Plaut. Am. prol. 105:
adulescens imprudens et liber,
Ter. Eun. 3, 1, 40; cf.:
sit adulescentia liberior,
somewhat freer, Cic. Cael. 18, 42:
amores soluti et liberi,
id. Rep. 4, 4, 4:
consuetudo peccandi,
id. Verr. 2, 3, 76, § 177.—Hence, adv.: lībĕrē, freely, unrestrictedly, without let or hinderance; frankly, openly, boldly:
qui nihil dicit, nihil facit, nihil cogitat denique, nisi libenter ac libere,
Cic. Par. 5, 1, 34:
animus somno relaxatus solute movetur et libere,
id. Div. 2, 48, 100:
respirare,
id. Quint. 11, 39:
constanter et libere (me gessi),
id. Att. 4, 16, 9:
consilium dare,
id. Lael. 13, 44:
aliquid magis accusatorie quam libere dixisse,
id. Verr. 2, 2, 72, § 176:
omnia libere fingimus et impune,
Quint. 6, 1, 43:
ut ingredi libere (oratio), non ut licenter videatur errare,
Cic. Or. 23, 77.— Comp.:
liberius vivendi fuit potestas,
Ter. And. 1, 1, 23:
loqui,
Cic. Planc. 13, 33:
fortius liberiusque defendere,
Quint. 12, 1, 21:
liberius si Dixero quid,
Hor. S. 1, 4, 103:
maledicere,
id. ib. 2, 8, 37:
longius et liberius exseritur digitus,
Quint. 11, 3, 92; cf. id. 11, 3, 97:
ipsaque tellus Omnia liberius, nullo poscente, ferebat,
freely, of itself, spontaneously, Verg. G. 1, 127.
2.
līber, ĕri ( gen. plur. liberūm, Att. ap. Cic. Tusc. 3, 9; Turp. ap. Non. 495, 26; Cic. Verr. 2, 1, 15, § 40; 2, 1, 30, § 77; Tac. A. 2, 38; 3, 25 saep.; cf. Cic. Or. 46, 155;
but also: liberorum,
Cic. Verr. 2, 1, 30, § 76; 2, 5, 42, § 109), m. [1. liber], a child.
I.
Sing. (post-class. and rare):
si quis maximam portionem libero relinquat,
Cod. Just. 3, 28, 33; 5, 9, 8 fin.; Quint. Decl. 2, 8.—
II.
Plur., children (freq.; but in class. Lat. only of children with reference to their parents: pueri = children in general, as younger than adulescentes; cf. Krebs, Antibarb. p. 657 sq.).
A.
Lit.: liberorum genus, Enn. ap. Cic. Or. 46, 155 (Trag. v. 347 Vahl.): liberorum sibi quaesendum gratia, id. ap. Fest. p. 258 Müll. (Trag. v. 161 Vahl.):
cum conjugibus et liberis,
Cic. Att. 8, 2, 3:
eum ex C. Fadii filiā liberos habuisse,
id. ib. 16, 11, 1:
liberos procreare,
id. Tusc. 5, 37, 109:
suscipere liberos,
id. Verr. 2, 3, 69, § 161:
per liberos te precor,
Hor. Epod. 5, 5:
dulces,
id. ib. 2, 40:
parvuli,
Quint. 2, 15, 8;
opp. parentes,
id. 11, 1, 82; 3, 7, 18; 26; 6, 1, 18; 6, 5 al.: mater quae liberos, quasi oculos (amisit), orba est, Sulp. ap. Paul. ex Fest. p. 182 Müll.: jus trium liberorum, under the emperors, a privilege enjoyed by those who had three legitimate children (it consisted in the permission to fill a public office before one's twenty-fifth year, and in freedom from personal burdens); this privilege was sometimes also bestowed on those who had fewer than three children, or even none at all; also of one child:
non est sine liberis, cui vel unus filius unave filia est,
Dig. 50, 16, 148; Plaut. Aul. 4, 10, 6; Ter. Hec. 2, 1, 15; id. Heaut. 1, 1, 99; id. And. 5, 3, 20; Cic. Phil. 1, 1, 2; id. de Imp. Pomp. 12, 33; id. Verr. 2, 1, 15, § 40; ib. 30, § 76 Zumpt; cf. also Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:
neque ejus legendam filiam (virginem Vestalem)... qui liberos tres haberet,
Gell. 1, 12, 8:
uxores duxerant, ex quibus plerique liberos habebant,
Caes. B. C. 3, 110, 2.—Of grandchildren and great-grandchildren:
liberorum appellatione nepotes et pronepotes ceterique qui ex his descendunt, continentur,
Dig. 50, 16, 220; cf.:
liberi usque ad trinepotem, ultra hos posteriores vocantur,
ib. 38, 10, 10, § 7:
habitus sis in liberum loco,
Cic. Verr. 2, 1, 15, § 40.—
2.
Esp.
(α).
Of sons (opp. daughters):
procreavit liberos septem totidemque filias,
Hyg. Fab. 9.—
(β).
Of children in gen. = pueri:
praecepta Chrysippi de liberorum educatione,
Quint. 1, 11, 17; cf.: Catus aut de liberis educandis, the title of a book by Varro, v. Gell. 4, 19, 2; Macr. S. 3, 6, 5.—
B.
Transf., of animals, young:
liberis orbas oves,
Plaut. Capt. 4, 2, 38.—Comically:
quaerunt litterae hae sibi liberos: alia aliam scandit,
Plaut. Ps. 1, 1, 23.
3.
Līber, ĕri (Sabine collat. form, loebasius, acc. to Serv. Verg. G. 1, 7; cf. 1. liber, and libertas init.), m. [Gr. leibô, to pour; loibê, a drink - offering; Lat. libare], an old Italian deity, who presided over planting and fructification; afterwards identified with the Greek Bacchus:
hunc dico Liberum Semelā natum, non eum, quem nostri majores auguste sancteque Liberum cum Cerere et Libera consecraverunt. Sed quod ex nobis natos liberos appellamus, idcirco Cerere nati nominati sunt Liber et Libera: quod in Libera servant, in Libero non item,
Cic. N. D. 2, 24, 62; cf. Serv. Verg. G. 1, 5; Cic. Leg. 2, 8, 19:
tertio (invocabo) Cererem et Liberum, quod horum fructus maxime necessarii ad victum: ab his enim cibus et potio venit e fundo,
Varr. R. R. 1, 1, 5:
Liber et alma Ceres,
Verg. G. 1, 7:
ex aede Liberi,
Cic. Verr. 2, 4, 57, § 128;
in a pun with 1. liber,
Plaut. Capt. 3, 4, 46; cf. id. Curc. 1, 2, 21; id. Stich. 5, 4, 17; so in a pun with liber, free:
quiaque adeo me complevi flore Liberi, Magis libera uti lingua collibitum est mihi,
Plaut. Cist. 1, 2, 8; cf.:
salve, anime mi, lepos Liberi, ut veteris ego sum cupida, etc.,
id. Curc. 1, 2, 3.— Connected with pater:
sic factum, ut Libero patri repertori vitis hirci immolarentur,
Varr. R. R. 1, 2, 19:
Romulus et Liber pater,
Hor. Ep. 2, 1, 5:
per vestigia Liberi patris,
Plin. 4, 10, 17, § 39:
patre favente Libero fetis palmitibus,
Col. 3, 21, 3:
Libero patri in monte res divina celebratur,
Macr. S. 1, 18, 4.—
B.
Meton., wine:
illud, quod erat a deo donatum, nomine ipsius dei nuncupabant: ut cum fruges Cererem appellamus, vinum autem Liberum: ex quo illud Terentii (Eun. 4, 5, 6): sine Cerere et Libero friget Venus,
Cic. N. D. 2, 23, 60:
Liberum et Cererem pro vino et pane,
Quint. 8, 6, 24; cf. also Plaut. Curc. 1, 2, 4 supra:
sed pressum Calibus ducere Liberum Si gestis, etc.,
Hor. C. 4, 12, 14:
condita cum verax aperit praecordia Liber,
id. S. 1, 4, 89.
4.
lĭber, bri, m. [Gr. lepein, to peel; lepos, lepis; cf. lobos], the inner bark or rind of a tree.
I.
Lit.
A.
In gen.:
obducuntur libro aut cortice trunci,
Cic. N. D. 2, 47, 120:
colligatae libris (arundines),
Varr. R. R. 1, 8, 4:
udoque docent (germen) inolescere libro,
Verg. G. 2, 77:
natam libro et silvestri subere clausam,
id. A. 11, 554; id. E. 10, 67:
quam denso fascia libro,
Juv. 6, 263.—
B.
Esp., because the ancients used the bark or rind of trees to write upon; usually the thin rind of the Egyptian papyrus, on which the books of the Greeks and Romans were usually written (v. Dict. of Antiq. p. 587 sq.):
antea non fuisse chartarum usum. In palmarum foliis primo scriptitatum, dein quarundam arborum libris,
Plin. 13, 11, 21, § 69.—Hence,
II.
Transf.
A.
Paper, parchment, or rolls of any substance used to write upon (cf.:
charta, membrana): quasi quom in libro scribuntur calamo litterae,
Plaut. Ps. 1, 5, 131.—
B.
Most freq. a book, work, treatise:
Demetrii liber de concordia,
Cic. Att. 8, 12, 6:
quas (sententias) hoc libro exposui,
id. Lael. 1, 3; cf. id. ib. 1, 5:
dixi in eo libro, quem de rebus rusticis scripsi,
id. de Sen. 15, 54:
libros pervolutare,
id. Att. 5, 12, 2:
evolvere,
id. Tusc. 1, 11, 24:
volvere,
id. Brut. 87, 298:
legere,
id. Fam. 6, 6, 8:
edere,
id. Fat. 1, 1:
libri confectio,
id. de Sen. 1, 1:
tempus ad libros vacuum,
id. Rep. 1, 9, 14:
cujus (Platonis) in libris,
id. ib. 1, 10, 16:
in Graecorum libris,
id. ib. 2, 11, 21:
librum, si malus est, nequeo laudare,
Juv. 3, 41:
actorum libri,
the official gazette, id. 9, 84; cf. 2, 136; and v. Dict. Antiq. s. v. Acta.—
C.
In partic.
1.
A division of a work a look:
tres libri perfecti sunt de Natura Deorum,
Cic. Div. 2, 1, 3:
hi tres libri (de Officiis),
id. Off. 3, 33, 121:
sermo in novem libros distributus,
id. Q. Fr. 3, 5, 1:
dictum est in libro superiore,
id. Off. 2, 13, 43 [p. 1058] sicut superiore libro continetur, Quint. 11, 1, 1:
versus de libro Ennii annali sexto,
id. 6, 3, 86:
liber primus, secundus, tertius, etc.,
id. 8, 1, 2; 10, 2, 20; 11, 1, 4 al. —Sometimes, in this latter case, liber is omitted:
in T. Livii primo,
Quint. 9, 2, 37:
in tertio de Oratore,
id. 9, 1, 26:
legi tuum nuper quartum de Finibus,
Cic. Tusc. 5, 11, 32.—
2.
In relig. or pub. law lang., a religious book, scriptures; a statute - book, code:
decemviris adire libros jussis,
i. e. the Sibylline books, Liv. 34, 55; 21, 62; 25, 12:
se cum legeret libros, recordatum esse, etc.,
Cic. N. D. 2, 4, 11:
ut in libris est Etruscorum,
id. Div. 2, 23, 50; id. Att. 9, 9, 3:
caerimoniarum,
rituals, Tac. A. 3, 38.—
D.
A list, catalogue, register, Cic. Verr. 2, 3, 71, § 167.—
E.
A letter, epistle, Nep. Lys. 4, 2; Plin. Ep. 2, 1, 5.—
F.
A rescript, decree (post-Aug.):
liber principis severus et tamen moderatus,
Plin. Ep. 5, 14, 8.

Lewis & Short latin dictionary > liber
14 pertranseo

per-transĕo, īvi, īre, v. n., to go or pass through (post-Aug.).
I.
Lit.:
cum viridis aspectus (smaragdi), non pertransit,
Plin. 37, 5, 18, § 68:
terram,
Vulg. Gen. 12, 6 et saep.—
II.
Transf.
1.
To go or pass by (late Lat.; not in Sen. Ep. 4, 3), Hier. in Isa. 8, 26, v. 19:
Levita, cum esset secus locum et videret eum, pertransiit,
Vulg. Luc. 10, 32.—
2.
To pass away:
donec pertranseat indignatio,
Vulg. Isa. 26, 20.

Lewis & Short latin dictionary > pertranseo
15 relanguesco

rĕ-languesco, gŭi, 3, v. inch. n., to sink down fainting; to grow languid or faint (class. but rare).
I.
Lit.:
(soror) Imposito fratri moribunda relanguit ore,
Ov. M. 6, 291.—
2.
Transf., of the wind, to sink, slacken, lull, abate, Sen. Q. N. 5, 8, 3.—
Of a star,
to grow dim, Plin. 37, 9, 51, § 134.—
II.
Trop., to become enfeebled or relaxed, to relax: quod iis rebus relanguescere animos eorum et remitti virtutem existimarent, * Caes. B. G. 2, 15: quod autem relanguisse se dicit, that he has relaxed (in his enmity), * Cic. Att. 13, 41; cf.:
animo relanguit ardor,
Ov. Am. 2, 9, 27:
ut taedio impetus relanguescat regis,
Liv. 35, 44 (relanguerat, v. l. for elanguerat, Tac. H. 1, 46):
si prima indignatio relanguescat,
id. ib. 1, 33.

Lewis & Short latin dictionary > relanguesco
16 repulsa

rĕpulsa, ae, f. [repello; prop. Part., sc. petitio]; publicists' t. t., a refusal, denial, repulse in soliciting for an office:
Catonem veteres inimicitiae Caesaris incitant et dolor repulsae,
Caes. B. C. 1, 4:
omnes magistratus sine repulsā assequi,
Cic. Pis. 1, 2; cf.:
qui sine repulsā consules facti sunt,
id. Agr. 2, 2, 3; so,
sine repulsā,
id. Planc. 21, 51;
and, on the other hand: Laelii unum consulatum fuisse cum repulsā,
id. Tusc. 5, 19, 54: repulsam ferre, to be rejected, to lose one ' s election, id. de Or. 2, 69, 280; so (the class. technical phrase) id. Phil. 11, 8, 19; id. Att. 5, 19, 3 al.; cf.: [p. 1574] a populo repulsam ferre, id. Tusc. 5, 19, 54:
repulsam referre,
id. Off. 1, 39, 138; cf.:
Mamerco praetermissio aedilitatis consulatus repulsam attulit,
id. ib. 2, 17, 58:
repulsam consulatūs pati,
Pac. Pan. Theod. 12:
nunciatā fratris repulsā in consulatus petitione,
Plin. 7, 36, 36, § 122:
turpis repulsa,
Hor. Ep. 1, 1, 43:
virtus, repulsae nescia sordidae,
id. C. 3, 2, 17:
repulsam solari,
Tac. A. 2, 36:
repulsā notatus,
Val. Max. 7, 5, 1.—In plur.:
quid ego aedilicias repulsas colligo?
Cic. Planc. 21, 52 (cf. shortly before:
C. Marius duabus aedilitatibus repulsus): videntur offensionum et repulsarum quasi quandam ignominiam timere et infamiam,
id. Off. 1, 21, 71:
nobis reliquere pericula, repulsas, judicia, egestatem,
Sall. C. 20, 8.—
II.
Transf., in gen., a rejection, denial, refusal, repulse (mostly poet. and in post-Aug. prose):
Echedemus fatigatos tot repulsis Aetolos ad spem revocavit,
Liv. 37, 7, 4: posce aliquid;
nullam patiere repulsam,
Ov. M. 2, 97: elige;
nullam patiere repulsam,
id. ib. 3, 289; cf.:
sint tua vota secura repulsae,
id. ib. 12, 199:
amor crescit dolore repulsae,
id. ib. 3, 395; cf.
Veneris,
id. ib. 14, 42:
longae nulla repulsa morae,
no repulse caused by long delays, Prop. 3, 14 (4, 13), 26:
in hanc (tristitiam) omnis ira post repulsam revolvitur,
Sen. Ira, 2, 6, 2:
indignatio repulsae,
App. M. 10, p. 255, 35.

Lewis & Short latin dictionary > repulsa
17 sei

sī (orig. and ante-class. form seī), conj. [from a pronominal stem = Gr. he; Sanscr. sva-, self; cf. Corss. Ausspr. 1, 778; Curt. Gr. Etym. 396], a conditional particle, if.
I.
Prop.
a.
With indic.; so in gen., in conditions which are assumed to be true, with the verb in pres. or perf.; less freq. in imperf or pluperf.; and in conditions which may probably become true, with the verb in fut. or fut. perf. (Madv. Gram. § 332; Zumpt, Gram. § 517).
(α).
Pres.: SI IN IVS VOCAT, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25, and ap. Porphyr. Hor. S. 1, 9, 65: SI MORBVS AEVITASVE VITIVM ESCIT... SI NOLET, etc., id. ap. Gell. l. l.: spero, si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):
si vis, dabo tibi testes,
Cic. Rep. 1, 37, 58:
si voltis,
id. ib. 1, 28, 44:
si placet,
id. ib. 2, 44, 71;
1, 21, 34: si tuo commodo fleri potest,
id. ib. 1, 9, 14:
si studia Graecorum vos tanto opere delectant,
id. ib. 1, 18, 30:
si populus plurimum potest,
id. ib. 3, 14, 23:
si Massilienses per delectos cives summā justitiā reguntur, inest tamen, etc.,
id. ib. 1, 27, 43; cf. id. Off. 3, 8, 35:
quid est, Catilina, quod jam amplius exspectes, si nec privata domus continere voces conjurationis tuae potest? si illustrantur, si erumpunt omnia?
id. Cat. 1, 3, 6:
si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit,
id. Rep. 3, 18, 28:
Si quaerimus, cur, etc.,
id. Brut. 95, 325. —Strengthened by modo:
magnifica quidem res, si modo est ulla,
Cic. Div. 1, 1, 1:
deliget populus, si modo salvus esse vult, optimum quemque,
id. Rep. 1, 34, 51:
quae (virtus) est una, si modo est, maxime munifica,
id. ib. 3, 8, 12; id. Tusc. 2, 4, 33; id. de Or. 2, 43, 182:
si quisquam est facilis, hic est,
id. Att. 14, 1, 2:
si ulla res est, quam tibi me petente faciendam putes, haec ea sit,
id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 11:
SI AGNATVS NEC ESCIT, GENTILIS FAMILIAM NANCITOR, Fragm. XII. Tab. in Collat. Leg. Mos. et Rom. 16, 4: quae (libertas), si aequa non est, ne libertas quidem est,
Cic. Rep. 1, 31, 47; 1, 32, 49:
id si minus intellegitur, ex dissensionibus percipi potest,
id. Lael. 7, 23: BACANALIA SEI QVA SVNT, EXSTRAD QVAM SEI QVID IBEI SACRI EST... FACIATIS VTEI DISMOTA SIENT, S. C. de Bacch. fin.:
dicito, si quid vis, non nocebo,
Plaut. Am. 1, 1, 235:
si qui sunt, qui philosophorum auctoritate moveantur,
Cic. Rep. 1, 7, 12:
si quid generis istiusmodi me delectat, pictura delectat,
id. Fam. 7, 23, 3:
si aliquid dandum est voluptati,
id. Sen. 13, 44;
four times repeated,
id. ib. 11, 38.—So esp. after mirum est or miror, as expressing reality (= quod or cum; cf. Gr. ei):
noli mirari, si hoc non impetras,
Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29:
ecquid mirum est, si tam ab amico animo pacem petit? Curt 4, 11, 4: miraris, si superbiam tuam ferre non possumus?
id. 8, 7, 14.—
With a negative conclusion, to denote that, although the condition is true, or is conceded, a certain inference does not follow: nec, si omne enuntiatum aut verum aut falsum est, sequitur ilico esse causas, etc.,
Cic. Fat. 12, 28:
nec. si non obstatur, propterea etiam permittitur,
id. Phil. 13, 6, 19:
si veniam meretur qui inprudens nocuit, non meretur praemium qui inprudens profuit,
Quint. 5, 10, 73:
nec ideo ignis minus urere potest, si in materiam incidit inviolabilem flammis,
Sen. Ben. 5, 5, 1.—
(β).
Imperf.:
ea si erant, magnas habebas omnibus, dis gratias,
Plaut. As. 1, 2, 17; Cic. Rep. 1, 27, 43:
si quis antea mirabatur, quid esset, quod, etc.,
id. Sest. 1.—
(γ).
Perf.:
SI MEMBRVM RVPIT NI CVM EO PACIT TALIO ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Fest. s. v. talio, p. 363 Müll.: si animum contulisti in istam rationem, etc.,
Cic. Rep. 1, 23, 37:
si Roma condita est secundo anno Olympiadis septimae, etc.,
id. ib. 2, 10, 18:
quos (tyrannos) si boni oppresserunt, recreatur civitas: sin audaces, fit illa factio,
id. ib. 1, 44, 68; cf. id. ib. 1, 42, 65:
si ita sensit, ut loquitur,
id. ib. 3, 21, 32;
1, 27, 43: si modo hoc in Lycurgi potestate potuit esse,
id. ib. 2, 12, 24:
si modo in philosophiā aliquid profecimus,
id. Off. 3, 8, 37: si quis eorum [p. 1689] (servorum) sub centone crepuit, nullum mihi vitium facit, Cato ap. Fest. s. v. prohibere, p. 234 sq. Müll.:
si quid sceleste fecit,
Plaut. As. 2, 2, 27:
si quam opinionem jam vestris mentibus comprehendistis, etc.,
Cic. Clu. 2, 6:
si quando regi justo vim populus attulit regnove eum spoliavit, etc.,
id. Rep. 1, 42, 65; cf. id. ib. 1, 38, 59; id. Lael. 7, 24.—After mirum est or miror, to express a reality (cf. a, supra):
minime mirum, si ista res adhuc nostrā linguā inlustrata non est,
Cic. de Or. 2, 13, 55; id. Deiot. 4, 12:
quid mirum, si haec invitus amisi?
Tac. A. 12, 37:
miraris, si eo tempore matrona dicere potuit, escende?
Sen. Contr. 2, 13, 1:
minime est mirandum, si vita ejus fuit secura,
Nep. Cim. 4, 4.—Very often followed by certe, profecto, etc., to express a conclusion, as certain as the unquestionable assumption:
quod si fuit in re publicā tempus ullum, cum, etc., tum profecto fuit,
Cic. Brut. 2, 7:
si quisquam fuit umquam remotus ab inani laude, ego profecto is sum,
id. Fam. 15, 4, 13:
etenim si nulla fuit umquam tam imbecillo mulier animo, quae, etc., certe nos, etc.,
id. Fam. 5, 16, 6:
si umquam in dicendo fuimus aliquid, tum profecto, etc.,
id. Att. 4, 2, 2; id. Mil. 2, 4; 7, 19.—Esp. with a negative conclusion (v. a fin. supra, and cf. quia, etsi):
non, si tibi ante profuit, semper proderit,
Cic. Phil. 8, 4, 12:
non, si Opimium defendisti, idcirco te isti bonum civem putabunt,
id. de Or. 2, 40, 170:
neque enim, si tuae res gestae ceterorum laudibus obscuritatem attulerunt, idcirco Pompeii memoriam amisimus,
id. Deiot. 4, 12:
nec, si capitis dolorem facit, inutilis hominibus sol est,
Quint. 5, 10, 82.—
(δ).
Pluperf.: si improbum Cresphontem existimaveras, etc., Enn. ap. Auct. Her. 2, 24, 38:
nec mirum, eos si orationes turbaverant,
Liv. 32, 20, 2 (Trag. v. 156 Vahl.):
si hoc ita fato datum erat, ut,
Liv. 30, 30, 3.—So esp. in indef. clauses of repeated action:
plausum si quis eorum aliquando acceperat, ne quid peccasset pertimescebat,
whenever, Cic. Sest. 49, 105:
si quando nostri navem religaverant, hostes succurrebant,
Caes. B. C. 2, 6:
si quando suis fortunis forte desperare coeperant,
id. B. G. 3, 12.—
(ε).
Fut.: SI VOLET SVO VIVITO... SI VOLET PLVS DATO, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 45; cf.: si voles advortere animum, comiter monstrabitur, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 89 Müll. (Trag. v. 386 Vahl.); and:
alte spectare si voles, etc.,
Cic. Rep. 6, 23, 25:
si jam eminebit foras,
id. ib. 6, 26, 29:
si me audietis,
id. ib. 1, 19, 32:
si mutuas non potero certum est sumam fenore,
Plaut. As. 1, 3, 95:
id persequar, si potero, subtilius,
Cic. Rep. 2, 23, 42; cf. in the foll. z:
nihil (offendet) si modo opus exstabit,
id. ib. 5, 3, 5:
si quid te volam, ubi eris?
Plaut. As. 1, 1, 96: si quod aliud oikeion reperies, Cic. Att. 1, 10, 3.—
(ζ).
Fut. perf.: si te hic offendero, moriere, Enn. ap. Cic. Att. 7, 26, 1 (Trag. v. 301 Vahl.):
si nostram rem publicam vobis et nascentem et crescentem ostendero,
Cic. Rep. 2, 1, 3:
tum magis assentiere, si ad majora pervenero,
id. ib. 1, 40, 62:
expediri quae restant vix poterunt, si hoc incohatum reliqueris,
id. ib. 1, 35, 55;
1, 24, 38: pergratum mihi feceris, si de amicitiā disputaris,
id. Lael. 4, 16:
accommodabo ad eam (rem publicam), si potuero, omnem illam orationem, etc.... quod si tenere et consequi potuero, etc.,
id. Rep. 1, 46, 70; so,
si potuero,
id. ib. 2, 30, 53; id. Brut. 5, 21:
si potuerit,
id. Off. 3, 23, 89:
si modo id exprimere Latine potuero,
id. Rep. 1, 43, 66:
si modo interpretari potuero,
id. Leg. 2, 18, 45:
si ne ei caput exoculassitis,
Plaut. Rud. 3, 4, 26: si quid vos per laborem recte feceritis... Sed si quā per voluptatem nequiter feceritis, etc., Cato ap. Gell. 16, 1, 4:
de iis te, si qui me forte locus admonuerit, commonebo,
Cic. de Or. 3, 12, 47.—
b.
With subj.; so in gen. of conditions assumed in statement, but implied not to be actual; the verb in pres. (rarely perf.) implies that the condition is still possible; in the imperf. and pluperf., that it is known to be unreal (Madv. Gram. § 347 sqq.; Zumpt, Gram. § 524).
(α).
Pres.:
si habeat aurum,
Plaut. Bacch. 1, 1, 12:
abire hinc nullo pacto possim, si velim,
id. ib. 2, 2, 2; so,
si velim,
Cic. Rep. 3, 10, 17:
cum ipsi auxilium ferre, si cupiant, non queant,
id. ib. 1, 5, 9:
si singulos numeremus,
id. ib. 3, 4, 7: si jus suum populi teneant, id. ib. 1, 32, 48:
si Scipionis desiderio me moveri negem,
id. Lael. 3, 10:
si ad verba rem deflectere velimus,
id. Caecin. 18, 51:
si quis varias gentes despicere possit, videat primum, etc.,
id. Rep. 3, 9, 14.—In expressing a wish ( poet. for utinam), usu. with O:
O si angulus ille accedat, qui, etc.,
Hor. S. 2, 6, 8; 2, 6, 10:
O mihi praeteritos referat si Juppiter annos,
Verg. A. 8, 560;
also alone: si nunc se nobis ille aureus arbore ramus Ostendat nemore in tanto!
would that, yet if, if however, id. ib. 6, 187:
si quā fata aspera rumpas, Tu Marcellus eris,
id. ib. 6, 882; cf. b, infra.—
(β).
Imperf.:
qui si unus omnia consequi posset, nihil opus esset pluribus, etc.,
Cic. Rep. 1, 34, 52:
quae descriptio si esset ignota vobis, explicaretur a me,
id. ib. 2, 22, 39:
si ullum probarem simplex rei publicae genus,
id. ib. 2, 23, 43:
quod non fecissent profecto, si nihil ad eos pertinere arbitrarentur,
id. Lael. 4, 13; cf. id. Verr. 2, 5, 51, § 133; v. Zumpt, Gram. § 525: SEI QVES ESENT, QVEI SIBEI DEICERENT, S. C. de Bacch (twice). —Also with O, expressing a wish ( poet.):
O si solitae quicquam virtutis adesset,
Verg. A. 11, 415;
and without O: si mihi, quae quondam fuerat... si nunc foret illa juventus,
id. ib. 5, 398.—
(γ).
Perf.: SI INIVRIAM FAXIT ALTERI, VIGINTI QVINQVE AERIS POENAE SVNTO, Fragm. XII. Tabularum ap. Gell. 20, 1, 12: si jam data sit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 412 Vahl.):
perii, si me aspexerit!
Plaut. Am. 1, 1, 164:
victus sum, si dixeris,
id. ib. 1, 1, 272:
Romani si casu intervenerint,
Caes. B. G. 7, 20, Cic. Rep. 3, 5, 8.—
(δ).
Pluperf.:
si aliter accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7:
tum magis id diceres, si nuper in hortis Scipionis affuisses,
id. Lael. 7, 25:
mansisset eadem voluntas in eorum posteris, si regum similitudo permansisset,
id. Rep. 1, 41, 64:
si id fecisses,
id. Phil. 2, 2, 3; 2, 15, 38; 2, 36, 90:
si quis in caelum ascendisset, etc.,
id. Lael. 23, 88:
si aliquid de summā gravitate Pompeius remisisset,
id. Phil. 13, 1, 2.—
c.
Ellipt.
(α).
With pron. indef:
istae artes, si modo aliquid, valent, ut acuant ingenia,
Cic. Rep. 1, 18, 30:
aut nemo, aut, si quisquam, ille sapiens fuit,
id. Lael. 2, 9; id. Or. 29, 103.—
(β).
In a negation, usu. si minus, si contra (= sin minus, sin aliter):
plures haec tulit una civitas, si minus sapientes, at certe summā laude dignos,
Cic. Rep. 3, 4, 7:
educ tecum omnes tuos: si minus, quam plurimos,
id. Cat. 1, 5, 10; id. de Or. 2, 16, 68, in this sense less freq. si non:
utrum cetera nomina digesta habes an non? Si non... si etiam,
id. Rosc. Com. 3, 9:
si haec civitas est, civem esse me: si non, exsulem esse, etc.,
id. Fam. 7, 3, 5; Plaut. Rud. 4, 3, 104 sq.; id. Ps. 3, 2, 87; id. Poen. 5, 2, 24; Hor. Ep. 1, 1, 66; 1, 6, 68; Liv. 28, 29, 4:
hic venit in judicium, si nihil aliud, saltem ut, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 58, § 152; so, si nihil aliud, Liv 22, 29; 30, 35; 45, 37 fin., Curt. 4, 6, 28:
si aliud nihil,
id. 2, 43.—
(γ).
With forte:
intelleges esse nihil a me nisi orationis acerbitatem et, si forte, raro litterarum missarum indiligentiam reprehensam,
perhaps, Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7; cf.:
vereor, ne nihil sim tui, nisi supplosionem pedis imitatus et pauca quaedam verba et aliquem, si forte, motum,
id. de Or. 3, 12, 47.—
2.
With quod, and if, but if, if however, if:
quod si in philosophiā tantum interest... quid tandem in causis existimandum est?
Cic. Or. 16, 51:
quod si fuit in re publicā tempus ullum... tum profecto fuit,
id. Brut. 2, 7:
quod si exemeris ex rerum naturā benevolentiae conjunctionem, nec domus ulla nec urbs stare poterit,
id. Lael. 7, 23; id. Rep. 3, 4, 7:
quod si non hic tantus fructus ostenderetur et si ex his studiis delectatio sola peteretur: tamen, etc.,
id. Arch. 7, 16; id. Cat. 2, 5, 10; id. Rosc. Com. 18, 54.—
B.
In partic.
1.
In subject or object-clauses, si with subj. sometimes takes the place of an inf.:
apud Graecos opprobrio fuit adulescentibus, si amatores non haberent,
Cic. Rep. 4, 3, 3: summa gloria constat ex tribus his;
si diligit multitudo, si fidem habet, etc.,
id. Off. 2, 9, 31:
unam esse spem salutis docent, si eruptione factā extremum auxilium experirentur,
Caes. B. G. 3, 5:
illud ignoscere aequum erit, si... ne tuam quidem gloriam praeponam, etc.,
Liv. 28, 41, 1; Nep. Ages. 4, 3: infinitum est, si singulos velim persequi. Sen. Q. N. 5, 17, 5; id. Tranq. 16, 2 (cf. si after mirum est, I. a. fin. supra).—
2.
In subst. clauses, to denote a doubtful assumption or future event (cf. quod):
dixerunt, in eo verti puellae salutem, si postero die vindex injuriae ad tempus praesto esset,
Liv. 3, 46:
adjecerunt, Scipionem in eo positam habuisse spem pacis, si Hannibal et Mago ex Italiā non revocarentur,
id. 30, 23; 35, 18.—
3.
Si with a relative takes the place of a relative clause, to express a class the existence or extent of which is doubtful: mortem proposuit, non eis solum qui illam rem gesserunt, sed eis etiam si qui non moleste tulerunt, i. e. if such there were, whether few or many, Cic. Phil. 13, 18, 39; id. Verr. 2, 1, 4, § 9:
dixit errare, si qui in bello omnis secundos rerum proventus expectent,
Caes. B. G. 7, 29:
errat, si quis existimat facilem rem esse donare,
Sen. Vit. Beat. 24, 1; Cic. Off. 2, 13, 44; Liv. 42, 31.—
4.
In syllogistic reasonings:
si oportet velle sapere, dare operam philosophiae convenit. Oportet autem velle sapere, etc.,
Cic. Inv. 1, 36, 65:
si enim est verum, quod ita conectitur: si quis oriente Caniculā natus est, in mari non morietur, illud quoque verum est: si Fabius oriente Canicula natus est, Fabius in mari non morietur,
id. Fat. 6, 12.—
5.
= etiamsi, with foll. tamen, even if, although, albeit (class.):
quae si exsequi nequirem, tamen, etc.,
Cic. Sen. 11, 38; cf.:
quae si causa non esset, tamen, etc.,
id. Mur. 4, 8; and:
quae si dubia essent, tamen, etc.,
Sall. J. 85, 48.—
II.
Transf., in dependent clauses expressing an interrogation or doubt, it is nearly = num, but forms a looser connection, if, whether, if perchance (class., but very rare in Cic.):
ibo et visam huc ad eum, si forte est domi,
Plaut. Bacch. 3, 5, 4; Ter. Eun. 3, 4, 7; id. Heaut. 1, 1, 118; cf. id. Phorm. 3, 3, 20:
jam sciam, si quid titubatum est, ubi reliquias videro,
Plaut. Men. 1, 2, 33; cf. id. Merc. 1, 2, 44:
fatis incerta feror, si Juppiter unam Esse velit urbem,
Verg. A. 4, 110; Plaut. Mil. 4, 8, 52:
primum ab iis quaesivit, si aquam hominibus in totidem dies, quot frumentum imposuissent,
Liv. 29, 25; 39, 50:
id modo quaeritur, si (lex) majori parti et in summam prodest,
id. 34, 3; cf. id. 40, 49 fin.:
jam dudum exspecto, si tuom officium scias,
Plaut. Poen. prol. 12:
hanc (paludem) si nostri transirent, hostes exspectabant,
Caes. B. G. 2, 9; id. B. C. 2, 34; cf.:
Pompeius eadem spectans, si itinere impeditos deprehendere posset,
id. ib. 3, 75:
non recusavit quo minus vel extremo spiritu, si quam opem rei publicae ferre posset, experiretur,
Cic. Phil. 9, 1, 2; cf. id. de Or. 2, 85, 398:
statui expectandum esse si quid certius adferretur,
id. Fam. 15, 1, 2:
Philopoemen quaesivit si Lycortas incolumis evasisset,
Liv. 39, 50:
expertique simul, si tela artusque sequantur,
Val. Fl. 5, 562:
Helvetii nonnumquam interdiu, saepius noctu, si perrumpere possent, conati,
Caes. B. G. 1, 8 fin.; cf.:
temptata res est, si primo impetu capi Ardea posset,
Liv. 1, 57.—
B.
With ellipsis of a verb or clause on which the condition depends (cf. I. c. supra): ei rei suam operam dat, si possiet illam invenire ( to see) whether he can, Plaut. Cist. 1, 3, 37:
L. Minucium cum omni equitatu praemittit, si quid celeritate itineris proficere possit,
to see, to try, Caes. B. G. 6, 29 fin.:
circumfunduntur hostes, si quem aditum reperire possent,
id. ib. 6, 37:
fame et inopiā adductos clam ex castris exisse, si quid frumenti in agris reperire possent,
id. ib. 7, 20, 10; cf. id. ib. 7, 55 fin.; 7, 89 fin.; id. B. C. 3, 8 fin.; 3, 56:
pergit ad speluncam, si forte eo vestigia ferrent,
Liv. 1, 7:
saxa volvebant, si quā Possent tectam aciem perrumpere,
Verg. A. 9, 512:
ad Gonnum castra movet, si potiri oppido posset,
Liv. 42, 67, 6: haud aspernatus Tullius, tamen, si vana adferantur, in aciem educit ( that he might be ready) if, etc., id. 1, 23, 6:
milites in praesidio erant, si quo operā eorum opus esset,
id. 27, 28, 5:
alii offerunt se, si quo usus operae sit,
id. 26, 9, 9: ille postea, si comitia sua non fierent, urbi minari, i. e. ( that he would attack it) if, etc., Cic. Att. 4, 3, 3:
Carthaginiensibus in Hasdrubale ita, si is movisset Syphacem, spes omnis erat,
Liv. 29, 35, 9; 5, 8, 9:
consul aedem Fortunae vovit, si eo die hostis fudisset,
id. 29, 36, 8: erat Athenis reo damnato, si fraus capitalis non esset, quasi [p. 1690] poenae aestimatio, Cic. de Or. 1, 54, 232: quattuor legiones Cornelio, si qui ex Etruriā novi motus nuntiarentur, relictae, to meet the case, that, to be ready, if, etc., Liv. 6, 22:
is in armis tenuit militem, si opus foret auxilio,
id. 5, 8:
ut patricios indignatio, si cum his gerendus esset honos, deterreret,
id. 4, 6, 10; 1, 40, 2; 24, 36.—
B.
Si... si, for sive... sive, whether... or:
si deus si dea es,
Cato, R. R. 139; cf.:
hostiam si deo, si deae immolabant,
Gell. 2, 28, 3.

Lewis & Short latin dictionary > sei
18 si

sī (orig. and ante-class. form seī), conj. [from a pronominal stem = Gr. he; Sanscr. sva-, self; cf. Corss. Ausspr. 1, 778; Curt. Gr. Etym. 396], a conditional particle, if.
I.
Prop.
a.
With indic.; so in gen., in conditions which are assumed to be true, with the verb in pres. or perf.; less freq. in imperf or pluperf.; and in conditions which may probably become true, with the verb in fut. or fut. perf. (Madv. Gram. § 332; Zumpt, Gram. § 517).
(α).
Pres.: SI IN IVS VOCAT, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25, and ap. Porphyr. Hor. S. 1, 9, 65: SI MORBVS AEVITASVE VITIVM ESCIT... SI NOLET, etc., id. ap. Gell. l. l.: spero, si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):
si vis, dabo tibi testes,
Cic. Rep. 1, 37, 58:
si voltis,
id. ib. 1, 28, 44:
si placet,
id. ib. 2, 44, 71;
1, 21, 34: si tuo commodo fleri potest,
id. ib. 1, 9, 14:
si studia Graecorum vos tanto opere delectant,
id. ib. 1, 18, 30:
si populus plurimum potest,
id. ib. 3, 14, 23:
si Massilienses per delectos cives summā justitiā reguntur, inest tamen, etc.,
id. ib. 1, 27, 43; cf. id. Off. 3, 8, 35:
quid est, Catilina, quod jam amplius exspectes, si nec privata domus continere voces conjurationis tuae potest? si illustrantur, si erumpunt omnia?
id. Cat. 1, 3, 6:
si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit,
id. Rep. 3, 18, 28:
Si quaerimus, cur, etc.,
id. Brut. 95, 325. —Strengthened by modo:
magnifica quidem res, si modo est ulla,
Cic. Div. 1, 1, 1:
deliget populus, si modo salvus esse vult, optimum quemque,
id. Rep. 1, 34, 51:
quae (virtus) est una, si modo est, maxime munifica,
id. ib. 3, 8, 12; id. Tusc. 2, 4, 33; id. de Or. 2, 43, 182:
si quisquam est facilis, hic est,
id. Att. 14, 1, 2:
si ulla res est, quam tibi me petente faciendam putes, haec ea sit,
id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 11:
SI AGNATVS NEC ESCIT, GENTILIS FAMILIAM NANCITOR, Fragm. XII. Tab. in Collat. Leg. Mos. et Rom. 16, 4: quae (libertas), si aequa non est, ne libertas quidem est,
Cic. Rep. 1, 31, 47; 1, 32, 49:
id si minus intellegitur, ex dissensionibus percipi potest,
id. Lael. 7, 23: BACANALIA SEI QVA SVNT, EXSTRAD QVAM SEI QVID IBEI SACRI EST... FACIATIS VTEI DISMOTA SIENT, S. C. de Bacch. fin.:
dicito, si quid vis, non nocebo,
Plaut. Am. 1, 1, 235:
si qui sunt, qui philosophorum auctoritate moveantur,
Cic. Rep. 1, 7, 12:
si quid generis istiusmodi me delectat, pictura delectat,
id. Fam. 7, 23, 3:
si aliquid dandum est voluptati,
id. Sen. 13, 44;
four times repeated,
id. ib. 11, 38.—So esp. after mirum est or miror, as expressing reality (= quod or cum; cf. Gr. ei):
noli mirari, si hoc non impetras,
Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29:
ecquid mirum est, si tam ab amico animo pacem petit? Curt 4, 11, 4: miraris, si superbiam tuam ferre non possumus?
id. 8, 7, 14.—
With a negative conclusion, to denote that, although the condition is true, or is conceded, a certain inference does not follow: nec, si omne enuntiatum aut verum aut falsum est, sequitur ilico esse causas, etc.,
Cic. Fat. 12, 28:
nec. si non obstatur, propterea etiam permittitur,
id. Phil. 13, 6, 19:
si veniam meretur qui inprudens nocuit, non meretur praemium qui inprudens profuit,
Quint. 5, 10, 73:
nec ideo ignis minus urere potest, si in materiam incidit inviolabilem flammis,
Sen. Ben. 5, 5, 1.—
(β).
Imperf.:
ea si erant, magnas habebas omnibus, dis gratias,
Plaut. As. 1, 2, 17; Cic. Rep. 1, 27, 43:
si quis antea mirabatur, quid esset, quod, etc.,
id. Sest. 1.—
(γ).
Perf.:
SI MEMBRVM RVPIT NI CVM EO PACIT TALIO ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Fest. s. v. talio, p. 363 Müll.: si animum contulisti in istam rationem, etc.,
Cic. Rep. 1, 23, 37:
si Roma condita est secundo anno Olympiadis septimae, etc.,
id. ib. 2, 10, 18:
quos (tyrannos) si boni oppresserunt, recreatur civitas: sin audaces, fit illa factio,
id. ib. 1, 44, 68; cf. id. ib. 1, 42, 65:
si ita sensit, ut loquitur,
id. ib. 3, 21, 32;
1, 27, 43: si modo hoc in Lycurgi potestate potuit esse,
id. ib. 2, 12, 24:
si modo in philosophiā aliquid profecimus,
id. Off. 3, 8, 37: si quis eorum [p. 1689] (servorum) sub centone crepuit, nullum mihi vitium facit, Cato ap. Fest. s. v. prohibere, p. 234 sq. Müll.:
si quid sceleste fecit,
Plaut. As. 2, 2, 27:
si quam opinionem jam vestris mentibus comprehendistis, etc.,
Cic. Clu. 2, 6:
si quando regi justo vim populus attulit regnove eum spoliavit, etc.,
id. Rep. 1, 42, 65; cf. id. ib. 1, 38, 59; id. Lael. 7, 24.—After mirum est or miror, to express a reality (cf. a, supra):
minime mirum, si ista res adhuc nostrā linguā inlustrata non est,
Cic. de Or. 2, 13, 55; id. Deiot. 4, 12:
quid mirum, si haec invitus amisi?
Tac. A. 12, 37:
miraris, si eo tempore matrona dicere potuit, escende?
Sen. Contr. 2, 13, 1:
minime est mirandum, si vita ejus fuit secura,
Nep. Cim. 4, 4.—Very often followed by certe, profecto, etc., to express a conclusion, as certain as the unquestionable assumption:
quod si fuit in re publicā tempus ullum, cum, etc., tum profecto fuit,
Cic. Brut. 2, 7:
si quisquam fuit umquam remotus ab inani laude, ego profecto is sum,
id. Fam. 15, 4, 13:
etenim si nulla fuit umquam tam imbecillo mulier animo, quae, etc., certe nos, etc.,
id. Fam. 5, 16, 6:
si umquam in dicendo fuimus aliquid, tum profecto, etc.,
id. Att. 4, 2, 2; id. Mil. 2, 4; 7, 19.—Esp. with a negative conclusion (v. a fin. supra, and cf. quia, etsi):
non, si tibi ante profuit, semper proderit,
Cic. Phil. 8, 4, 12:
non, si Opimium defendisti, idcirco te isti bonum civem putabunt,
id. de Or. 2, 40, 170:
neque enim, si tuae res gestae ceterorum laudibus obscuritatem attulerunt, idcirco Pompeii memoriam amisimus,
id. Deiot. 4, 12:
nec, si capitis dolorem facit, inutilis hominibus sol est,
Quint. 5, 10, 82.—
(δ).
Pluperf.: si improbum Cresphontem existimaveras, etc., Enn. ap. Auct. Her. 2, 24, 38:
nec mirum, eos si orationes turbaverant,
Liv. 32, 20, 2 (Trag. v. 156 Vahl.):
si hoc ita fato datum erat, ut,
Liv. 30, 30, 3.—So esp. in indef. clauses of repeated action:
plausum si quis eorum aliquando acceperat, ne quid peccasset pertimescebat,
whenever, Cic. Sest. 49, 105:
si quando nostri navem religaverant, hostes succurrebant,
Caes. B. C. 2, 6:
si quando suis fortunis forte desperare coeperant,
id. B. G. 3, 12.—
(ε).
Fut.: SI VOLET SVO VIVITO... SI VOLET PLVS DATO, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 45; cf.: si voles advortere animum, comiter monstrabitur, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 89 Müll. (Trag. v. 386 Vahl.); and:
alte spectare si voles, etc.,
Cic. Rep. 6, 23, 25:
si jam eminebit foras,
id. ib. 6, 26, 29:
si me audietis,
id. ib. 1, 19, 32:
si mutuas non potero certum est sumam fenore,
Plaut. As. 1, 3, 95:
id persequar, si potero, subtilius,
Cic. Rep. 2, 23, 42; cf. in the foll. z:
nihil (offendet) si modo opus exstabit,
id. ib. 5, 3, 5:
si quid te volam, ubi eris?
Plaut. As. 1, 1, 96: si quod aliud oikeion reperies, Cic. Att. 1, 10, 3.—
(ζ).
Fut. perf.: si te hic offendero, moriere, Enn. ap. Cic. Att. 7, 26, 1 (Trag. v. 301 Vahl.):
si nostram rem publicam vobis et nascentem et crescentem ostendero,
Cic. Rep. 2, 1, 3:
tum magis assentiere, si ad majora pervenero,
id. ib. 1, 40, 62:
expediri quae restant vix poterunt, si hoc incohatum reliqueris,
id. ib. 1, 35, 55;
1, 24, 38: pergratum mihi feceris, si de amicitiā disputaris,
id. Lael. 4, 16:
accommodabo ad eam (rem publicam), si potuero, omnem illam orationem, etc.... quod si tenere et consequi potuero, etc.,
id. Rep. 1, 46, 70; so,
si potuero,
id. ib. 2, 30, 53; id. Brut. 5, 21:
si potuerit,
id. Off. 3, 23, 89:
si modo id exprimere Latine potuero,
id. Rep. 1, 43, 66:
si modo interpretari potuero,
id. Leg. 2, 18, 45:
si ne ei caput exoculassitis,
Plaut. Rud. 3, 4, 26: si quid vos per laborem recte feceritis... Sed si quā per voluptatem nequiter feceritis, etc., Cato ap. Gell. 16, 1, 4:
de iis te, si qui me forte locus admonuerit, commonebo,
Cic. de Or. 3, 12, 47.—
b.
With subj.; so in gen. of conditions assumed in statement, but implied not to be actual; the verb in pres. (rarely perf.) implies that the condition is still possible; in the imperf. and pluperf., that it is known to be unreal (Madv. Gram. § 347 sqq.; Zumpt, Gram. § 524).
(α).
Pres.:
si habeat aurum,
Plaut. Bacch. 1, 1, 12:
abire hinc nullo pacto possim, si velim,
id. ib. 2, 2, 2; so,
si velim,
Cic. Rep. 3, 10, 17:
cum ipsi auxilium ferre, si cupiant, non queant,
id. ib. 1, 5, 9:
si singulos numeremus,
id. ib. 3, 4, 7: si jus suum populi teneant, id. ib. 1, 32, 48:
si Scipionis desiderio me moveri negem,
id. Lael. 3, 10:
si ad verba rem deflectere velimus,
id. Caecin. 18, 51:
si quis varias gentes despicere possit, videat primum, etc.,
id. Rep. 3, 9, 14.—In expressing a wish ( poet. for utinam), usu. with O:
O si angulus ille accedat, qui, etc.,
Hor. S. 2, 6, 8; 2, 6, 10:
O mihi praeteritos referat si Juppiter annos,
Verg. A. 8, 560;
also alone: si nunc se nobis ille aureus arbore ramus Ostendat nemore in tanto!
would that, yet if, if however, id. ib. 6, 187:
si quā fata aspera rumpas, Tu Marcellus eris,
id. ib. 6, 882; cf. b, infra.—
(β).
Imperf.:
qui si unus omnia consequi posset, nihil opus esset pluribus, etc.,
Cic. Rep. 1, 34, 52:
quae descriptio si esset ignota vobis, explicaretur a me,
id. ib. 2, 22, 39:
si ullum probarem simplex rei publicae genus,
id. ib. 2, 23, 43:
quod non fecissent profecto, si nihil ad eos pertinere arbitrarentur,
id. Lael. 4, 13; cf. id. Verr. 2, 5, 51, § 133; v. Zumpt, Gram. § 525: SEI QVES ESENT, QVEI SIBEI DEICERENT, S. C. de Bacch (twice). —Also with O, expressing a wish ( poet.):
O si solitae quicquam virtutis adesset,
Verg. A. 11, 415;
and without O: si mihi, quae quondam fuerat... si nunc foret illa juventus,
id. ib. 5, 398.—
(γ).
Perf.: SI INIVRIAM FAXIT ALTERI, VIGINTI QVINQVE AERIS POENAE SVNTO, Fragm. XII. Tabularum ap. Gell. 20, 1, 12: si jam data sit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 412 Vahl.):
perii, si me aspexerit!
Plaut. Am. 1, 1, 164:
victus sum, si dixeris,
id. ib. 1, 1, 272:
Romani si casu intervenerint,
Caes. B. G. 7, 20, Cic. Rep. 3, 5, 8.—
(δ).
Pluperf.:
si aliter accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7:
tum magis id diceres, si nuper in hortis Scipionis affuisses,
id. Lael. 7, 25:
mansisset eadem voluntas in eorum posteris, si regum similitudo permansisset,
id. Rep. 1, 41, 64:
si id fecisses,
id. Phil. 2, 2, 3; 2, 15, 38; 2, 36, 90:
si quis in caelum ascendisset, etc.,
id. Lael. 23, 88:
si aliquid de summā gravitate Pompeius remisisset,
id. Phil. 13, 1, 2.—
c.
Ellipt.
(α).
With pron. indef:
istae artes, si modo aliquid, valent, ut acuant ingenia,
Cic. Rep. 1, 18, 30:
aut nemo, aut, si quisquam, ille sapiens fuit,
id. Lael. 2, 9; id. Or. 29, 103.—
(β).
In a negation, usu. si minus, si contra (= sin minus, sin aliter):
plures haec tulit una civitas, si minus sapientes, at certe summā laude dignos,
Cic. Rep. 3, 4, 7:
educ tecum omnes tuos: si minus, quam plurimos,
id. Cat. 1, 5, 10; id. de Or. 2, 16, 68, in this sense less freq. si non:
utrum cetera nomina digesta habes an non? Si non... si etiam,
id. Rosc. Com. 3, 9:
si haec civitas est, civem esse me: si non, exsulem esse, etc.,
id. Fam. 7, 3, 5; Plaut. Rud. 4, 3, 104 sq.; id. Ps. 3, 2, 87; id. Poen. 5, 2, 24; Hor. Ep. 1, 1, 66; 1, 6, 68; Liv. 28, 29, 4:
hic venit in judicium, si nihil aliud, saltem ut, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 58, § 152; so, si nihil aliud, Liv 22, 29; 30, 35; 45, 37 fin., Curt. 4, 6, 28:
si aliud nihil,
id. 2, 43.—
(γ).
With forte:
intelleges esse nihil a me nisi orationis acerbitatem et, si forte, raro litterarum missarum indiligentiam reprehensam,
perhaps, Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7; cf.:
vereor, ne nihil sim tui, nisi supplosionem pedis imitatus et pauca quaedam verba et aliquem, si forte, motum,
id. de Or. 3, 12, 47.—
2.
With quod, and if, but if, if however, if:
quod si in philosophiā tantum interest... quid tandem in causis existimandum est?
Cic. Or. 16, 51:
quod si fuit in re publicā tempus ullum... tum profecto fuit,
id. Brut. 2, 7:
quod si exemeris ex rerum naturā benevolentiae conjunctionem, nec domus ulla nec urbs stare poterit,
id. Lael. 7, 23; id. Rep. 3, 4, 7:
quod si non hic tantus fructus ostenderetur et si ex his studiis delectatio sola peteretur: tamen, etc.,
id. Arch. 7, 16; id. Cat. 2, 5, 10; id. Rosc. Com. 18, 54.—
B.
In partic.
1.
In subject or object-clauses, si with subj. sometimes takes the place of an inf.:
apud Graecos opprobrio fuit adulescentibus, si amatores non haberent,
Cic. Rep. 4, 3, 3: summa gloria constat ex tribus his;
si diligit multitudo, si fidem habet, etc.,
id. Off. 2, 9, 31:
unam esse spem salutis docent, si eruptione factā extremum auxilium experirentur,
Caes. B. G. 3, 5:
illud ignoscere aequum erit, si... ne tuam quidem gloriam praeponam, etc.,
Liv. 28, 41, 1; Nep. Ages. 4, 3: infinitum est, si singulos velim persequi. Sen. Q. N. 5, 17, 5; id. Tranq. 16, 2 (cf. si after mirum est, I. a. fin. supra).—
2.
In subst. clauses, to denote a doubtful assumption or future event (cf. quod):
dixerunt, in eo verti puellae salutem, si postero die vindex injuriae ad tempus praesto esset,
Liv. 3, 46:
adjecerunt, Scipionem in eo positam habuisse spem pacis, si Hannibal et Mago ex Italiā non revocarentur,
id. 30, 23; 35, 18.—
3.
Si with a relative takes the place of a relative clause, to express a class the existence or extent of which is doubtful: mortem proposuit, non eis solum qui illam rem gesserunt, sed eis etiam si qui non moleste tulerunt, i. e. if such there were, whether few or many, Cic. Phil. 13, 18, 39; id. Verr. 2, 1, 4, § 9:
dixit errare, si qui in bello omnis secundos rerum proventus expectent,
Caes. B. G. 7, 29:
errat, si quis existimat facilem rem esse donare,
Sen. Vit. Beat. 24, 1; Cic. Off. 2, 13, 44; Liv. 42, 31.—
4.
In syllogistic reasonings:
si oportet velle sapere, dare operam philosophiae convenit. Oportet autem velle sapere, etc.,
Cic. Inv. 1, 36, 65:
si enim est verum, quod ita conectitur: si quis oriente Caniculā natus est, in mari non morietur, illud quoque verum est: si Fabius oriente Canicula natus est, Fabius in mari non morietur,
id. Fat. 6, 12.—
5.
= etiamsi, with foll. tamen, even if, although, albeit (class.):
quae si exsequi nequirem, tamen, etc.,
Cic. Sen. 11, 38; cf.:
quae si causa non esset, tamen, etc.,
id. Mur. 4, 8; and:
quae si dubia essent, tamen, etc.,
Sall. J. 85, 48.—
II.
Transf., in dependent clauses expressing an interrogation or doubt, it is nearly = num, but forms a looser connection, if, whether, if perchance (class., but very rare in Cic.):
ibo et visam huc ad eum, si forte est domi,
Plaut. Bacch. 3, 5, 4; Ter. Eun. 3, 4, 7; id. Heaut. 1, 1, 118; cf. id. Phorm. 3, 3, 20:
jam sciam, si quid titubatum est, ubi reliquias videro,
Plaut. Men. 1, 2, 33; cf. id. Merc. 1, 2, 44:
fatis incerta feror, si Juppiter unam Esse velit urbem,
Verg. A. 4, 110; Plaut. Mil. 4, 8, 52:
primum ab iis quaesivit, si aquam hominibus in totidem dies, quot frumentum imposuissent,
Liv. 29, 25; 39, 50:
id modo quaeritur, si (lex) majori parti et in summam prodest,
id. 34, 3; cf. id. 40, 49 fin.:
jam dudum exspecto, si tuom officium scias,
Plaut. Poen. prol. 12:
hanc (paludem) si nostri transirent, hostes exspectabant,
Caes. B. G. 2, 9; id. B. C. 2, 34; cf.:
Pompeius eadem spectans, si itinere impeditos deprehendere posset,
id. ib. 3, 75:
non recusavit quo minus vel extremo spiritu, si quam opem rei publicae ferre posset, experiretur,
Cic. Phil. 9, 1, 2; cf. id. de Or. 2, 85, 398:
statui expectandum esse si quid certius adferretur,
id. Fam. 15, 1, 2:
Philopoemen quaesivit si Lycortas incolumis evasisset,
Liv. 39, 50:
expertique simul, si tela artusque sequantur,
Val. Fl. 5, 562:
Helvetii nonnumquam interdiu, saepius noctu, si perrumpere possent, conati,
Caes. B. G. 1, 8 fin.; cf.:
temptata res est, si primo impetu capi Ardea posset,
Liv. 1, 57.—
B.
With ellipsis of a verb or clause on which the condition depends (cf. I. c. supra): ei rei suam operam dat, si possiet illam invenire ( to see) whether he can, Plaut. Cist. 1, 3, 37:
L. Minucium cum omni equitatu praemittit, si quid celeritate itineris proficere possit,
to see, to try, Caes. B. G. 6, 29 fin.:
circumfunduntur hostes, si quem aditum reperire possent,
id. ib. 6, 37:
fame et inopiā adductos clam ex castris exisse, si quid frumenti in agris reperire possent,
id. ib. 7, 20, 10; cf. id. ib. 7, 55 fin.; 7, 89 fin.; id. B. C. 3, 8 fin.; 3, 56:
pergit ad speluncam, si forte eo vestigia ferrent,
Liv. 1, 7:
saxa volvebant, si quā Possent tectam aciem perrumpere,
Verg. A. 9, 512:
ad Gonnum castra movet, si potiri oppido posset,
Liv. 42, 67, 6: haud aspernatus Tullius, tamen, si vana adferantur, in aciem educit ( that he might be ready) if, etc., id. 1, 23, 6:
milites in praesidio erant, si quo operā eorum opus esset,
id. 27, 28, 5:
alii offerunt se, si quo usus operae sit,
id. 26, 9, 9: ille postea, si comitia sua non fierent, urbi minari, i. e. ( that he would attack it) if, etc., Cic. Att. 4, 3, 3:
Carthaginiensibus in Hasdrubale ita, si is movisset Syphacem, spes omnis erat,
Liv. 29, 35, 9; 5, 8, 9:
consul aedem Fortunae vovit, si eo die hostis fudisset,
id. 29, 36, 8: erat Athenis reo damnato, si fraus capitalis non esset, quasi [p. 1690] poenae aestimatio, Cic. de Or. 1, 54, 232: quattuor legiones Cornelio, si qui ex Etruriā novi motus nuntiarentur, relictae, to meet the case, that, to be ready, if, etc., Liv. 6, 22:
is in armis tenuit militem, si opus foret auxilio,
id. 5, 8:
ut patricios indignatio, si cum his gerendus esset honos, deterreret,
id. 4, 6, 10; 1, 40, 2; 24, 36.—
B.
Si... si, for sive... sive, whether... or:
si deus si dea es,
Cato, R. R. 139; cf.:
hostiam si deo, si deae immolabant,
Gell. 2, 28, 3.

Lewis & Short latin dictionary > si
19 sui

sŭi ( gen.), dat. sibī̆, acc. and abl. se or sese, sing. and plur. (old dat. sibei, C. I. L. 1, 38; 1, 1056;
1, 1180 et saep.: sibe,
ib. 1, 1267; 5, 300; cf. Quint. 1, 7, 24; and v. Neue, Formenl. 2, p. 180 sq.; on the quantity of the final i, v. Ritschl, Opusc. 2, p. 632 sqq.; old acc. sed, C. I. L. 1, 196, 13 sq.; 1, 197, 21; strengthened acc. sepse = se ipse, Cic. Rep. 3, 8, 12; cf. Sen. Ep. 108, 32:
semet,
Hor. S. 1, 6, 78; Liv. 2, 12, 7; 2, 44, 8 al.), pron. of 3d pers. in recipr. and reflex. sense [Sanscr. sva-, svajam-, self; Gr. he, We, sphe (hou, hoi, he); cf. suus, old Lat. sovos; v. Curt. Gr. Etym. p. 396; Corss. Ausspr. 2, p. 54], of himself, of herself, of itself, of themselves; one another, each other, etc.; him, her, it, them; and, as subj. of inf., he, she, it, they (on the use of se or sese in acc., cf.: ut se dicamus, cum aliquem quid in alium fecisse ostendimus, ut puta: ille dicit se hoc illi fecisse;
cum autem in se ipsum, tunc dicamus sese, velut: dixit sese hoc sibi fecisse,
Charis. 1, 15, p. 86 P.; but the distinction is not commonly observed; the two forms being used indifferently, except that sese is preferred where there is emphasis, especially at the beginning or end of a clause, or in reference to a preceding ipse; v. infra; and cf. Neue, Formenl. 2, p. 182 sqq.).
I.
Prop., as pron. reflex., of an object considered as receiving or affected by its own act, himself, herself, itself, themselves.
A.
In all clauses, referring to the grammatical subject of the clause.
1.
As direct obj. of verb:
dedistine gladium, qui se occideret?
Plaut. Trin. 1, 2, 92:
artis eloquar quem ad modum se expediant,
id. ib. 2, 1, 10:
se in plagas conicere,
id. ib. 2, 1, 12:
numquam erit alienis gravis qui suis se concinnat levem,
id. ib. 3, 2, 58: se aperiunt, Ter. And. 4, 1, 8:
adplicat ad Chrysidis patrem se,
id. ib. 5, 4, 22:
si is posset ab ea sese avellere,
id. Hec. 4, 1, 39:
hi se ad nos adplicant,
id. Heaut. 2, 4, 13:
per eos, ne causam diceret, se eripuit,
Caes. B. G. 1, 4:
cum ferrum se inflexisset,
id. ib. 1, 25:
praecipites fugae sese mandabant,
id. ib. 2, 24:
si se telo defenderet fur,
Cic. Mil. 3, 9:
Catoni licuit Tusculi se in otio delectare,
id. Rep. 1, 1, 1:
solum igitur quod se ipsum movet, numquam ne moveri quidem desinit,
id. ib. 6, 25, 27:
statim homo se erexit,
id. Rosc. Am. 22, 60:
majores acceperamus se a Gallis auro redemisse,
Liv. 22, 59, 7:
in montem sese recipere,
Caes. B. G. 1, 25; 1, 26; Cic. Fin. 3, 19, 63:
ad inpedimenta se conferre,
Caes. B. G. 1, 26:
sese alicui ad pedes proicere,
id. ib. 1, 31:
se gerere,
to behave, Cic. Agr. 2, 19, 53:
sic se res habet, ut, etc.,
id. de Or. 2, 67, 271; id. Fin. 1, 7, 25; 5, 10, 27 sq.:
quod uxor sua ex fico se suspendisset,
Quint. 6, 3, 88. — Strengthened by ipse, nom.:
hic se ipsus fallit,
Ter. And. 3, 2, 15:
ut se ipse diliget,
Cic. Fin. 2, 11, 33:
ipse enim se quisque diligit,
id. Lael. 21, 80:
ita non modo superiores, sed etiam se ipse correxerat,
id. Or. 52, 176:
omne animal se ipsum diligit,
id. Fin. 5, 9, 24:
neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,
Nep. Paus. 4, 3:
miles se ipse interfecit,
Tac. H. 3, 51; 4, 11:
ne, ignorando regem, semet ipse aperiret quis esset,
Liv. 2, 12, 7:
nec sese ipsi gravant,
Quint. 1, 12, 10.—Sometimes acc.:
inperator qui se ipsum non continet,
Cic. Imp. Pomp. 13, 38:
quid est enim se ipsum colligere, nisi, etc.,
id. Tusc. 4, 36, 78; 1, 23, 53:
ut quidam imperatores se ipsos dis inmortalibus devoverent,
id. N. D. 2, 3, 10:
quod si se ipsos illi nostri liberatores e conspectu nostro abstulerunt,
id. Phil. 2, 44, 114:
admovisse semet ipsos lateri suo,
Curt. 7, 1, 14:
gladio se ipsam transfixit,
Vell. 2, 26, 3.—In gerund. construction:
ne sui in perpetuum liberandi occasionem dimittant,
Caes. B. G. 5, 38; 3, 6; 4, 34:
principes sui conservandi causa profugerunt,
Cic. Cat. 1, 3, 7:
maximam causam ad se inundandam terra praestabit,
Sen. Q. N. 3, 29, 4.—
2.
As indirect obj.:
animo servit, non sibi,
Plaut. Trin. 2, 2, 27:
sapiens ipsus fingit fortunam sibi,
id. ib. 2, 2, 84:
ne ibi diffregisset crura aut cervices sibi,
id. Mil. 3, 1, 126:
nil aliud nisi quod sibi soli placet consulit,
id. Trin. 2, 3, 4:
quaerunt sibi liberos,
id. Ps. 1, 1, 21:
aurum habeat sibi,
id. Mil. 4, 2, 108:
illum multae sibi expetessunt,
id. ib. 4, 6, 16:
tum me convivam solum abducebat sibi,
Ter. Eun. 3, 1, 17:
non sibi soli postulat, etc.,
id. ib. 3, 2, 27:
nunc sibi uxorem expetit,
id. And. 3, 2, 40:
is sibi legationem ad civitates suscepit,
Caes. B. G. 1, 3:
neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin exirent, etc.,
id. ib. 1, 33:
hoc sibi nomen adrogare,
Cic. Rep. 1, 33, 50; 1, 5, 9:
alia sunt tamquam sibi nata,
id. Fin. 3, 19, 63:
proposita sibi morte,
id. Sest. 21, 48; id. Fin. 5, 11, 31:
ne, illo cunctante, Numidae sibi consulant,
Sall. J. 62, 1:
ut populum Romanum sibi desumerent hostem,
Liv. 7, 20, 5:
Turnus, praelatum sibi advenam aegre patiens,
id. 1, 2:
petebant ut regis sui filiam matrimonio sibi jungeret,
Curt. 8, 1, 9:
nemo sibi tantummodo errat,
Sen. Vit. Beat. 1, 4:
locum sibi ad formam sui exsculpsit,
id. Q. N. 4, 3, 4.—With ipse:
ipse tantos sibi spiritus sumpserat,
Caes. B. G. 1, 33 fin.:
nec ipsi sibi exemplo sunt,
Cic. Lael. 21, 80:
iste, quasi praeda sibi advecta, ducit,
id. Verr. 2, 5, 25, § 64:
Junius necem sibi ipse conscivit,
id. N. D. 2, 3, 7:
voluntarium non sibimet ipse solum, sed etiam funeri suo exilium indixit,
Liv. 39, 52, 9:
proinde consulant sibi ipsi,
Just. 16, 4, 15:
avaritia, quae quicquid omnibus abstulit, sibi ipsi neget,
Sen. Q. N. 1, prol. 6; cf. Cic. Marc. 5, 13. —
3.
After substt., adjj., etc.:
omnino est amans sui virtus,
Cic. Lael. 26, 98:
ut sit sui similis,
Plaut. Trin. 2, 2, 7:
omnem naturam esse servatricem sui,
Cic. Fin. 5, 9, 26:
cum videret, si non paruisset, dissimilem se futurum sui,
id. Phil. 9, 3, 6; id. Tusc. 1, 19, 43: nihil malo quam et me mei similem esse et illos sui, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A, 2:
habetis ducem memorem vestri, oblitum sui,
Cic. Cat. 4, 9, 19:
potens sui,
Hor. C. 3, 29, 41:
nihil est tam incontinens sui,
Sen. Q. N. 3, 30, 6:
quod sibi obsit, quia sit sibi inimicus,
Cic. Fin. 5, 10, 28: inimicus ipse [p. 1795] sibi putandus est, id. ib.:
cum ipsi homines sibi sint per se cari,
id. ib. 5, 13, 38:
Medus infestus sibi,
Hor. C. 3, 8, 19:
crescit indulgens sibi hydrops,
id. ib. 2, 2, 13; cf.:
nec enim utilius quicquam est quam sibi utilem fieri,
Sen. Ben. 1, 11, 5:
Campanus se digna probra in insontem jacere,
Liv. 25, 18, 8:
(mundus) se ipse consumptione alebat sui,
Cic. Univ. 6:
cum multa adsoleat veritas praebere vestigia sui,
Liv. 40, 54, 8:
caecus amor sui,
Hor. C. 1, 18, 14:
sui contemptor,
Quint. 12, 1, 20:
in spem sui bonam adducitur,
Sen. Ira, 2, 21, 3:
(aer) ima sui parte maxime varius est,
id. Q. N. 2, 11, 1:
ipsa (virtus) pretium sui,
id. Vit. Beat. 9, 4:
neque est quod existimes illum vilem sibi fuisse: pretium se sui fecit,
id. Ben. 1, 9, 1:
saepe taedio laboris ad vilitatem sui compelluntur ignavi,
Curt. 5, 9, 7:
nemo non benignus est sui judex,
Sen. Ben. 2, 26, 1:
Romanus in ipso fine vitae vindex sui exstitit,
Val. Max. 3, 2, 11:
equestris ordinis juventus omnibus annis bis urbem spectaculo sui celebrabat,
id. 2, 2, 9; cf. with ipse:
utpote ipsa sui appellatione virorum majestati debitum a feminis reddens honorem,
id. 2, 1, 7. —
4.
With prepp.:
qui admisit in se culpam,
Plaut. Trin. 1, 2, 6:
culpam ut ab se segregent,
id. ib. 1, 2, 42:
segregat ab se omnis,
id. Mil. 4, 6, 17; 4, 6, 62:
me ad se deduxit,
id. ib. 2, 1, 121; 3, 1, 118; id. Ps. 3, 2, 6:
quae me non excludit ab se, sed apud se occludet domi,
id. Men. 4, 2, 108:
habet aliud (negotium) magis ex se et majus,
Ter. And. 5, 4, 51:
et fingunt quandam inter se nunc fallaciam,
id. ib. 1, 3, 15:
duxit secum virginem,
id. Eun. 2, 1, 23; Cic. Att. 5, 17, 3; Liv. 35, 30; 43, 18:
ex se generare,
Quint. 1, 1, 36: — pro se quisque = unusquisque, every one, each one singly, etc., freq. in Livy (cf. suus, II. D. 2.):
Pro se quisque id quod quisque potest... Edit,
Plaut. Am. 1, 1, 76:
pro se quisque alius agnum inmolabat, alius pullum,
Sen. Q. N. 4, 6, 2:
pro se quisque sedulo Faciebant,
Ter. Heaut. 1, 1, 74:
cum pro se quisque tenderet ad portas,
Liv. 6, 3; 6, 8; 1, 9; 1, 59;
2, 6: — Boiosque receptos ad se socios sibi adsciscunt,
Caes. B. G. 1, 5 fin.:
exercitum ante se mittit,
id. ib. 1, 21:
supra se collocare,
id. ib. 1, 24:
ex materia in se omnia recipiente mundum factum esse,
Cic. Ac. 2, 37, 118:
litteras ad se ab amico missas protulit,
id. Phil. 2, 4, 7:
praedam prae se agentes,
Liv. 5, 45; 38, 21:
quam (rem publicam) exercitus, quantum in se fuit, prodebat,
id. 2, 43; 9, 40; Nep. Iphic. 3, 4; cf. id. Hann. 12, 2 (v. infra, II. B. 2.):
quibus poterat sauciis ductis secum,
Liv. 4, 39.—Rarely referring to subj. inf.:
nam dicere apud eum de facinore... cum per se ipsum consideres, grave est,
Cic. Deiot. 2, 4:
non quia per se beatum est malo caruisse,
Sen. Q. N. 1, prol. 6. —
5.
With inf. pass. in obj.-clause:
ne quis se aut suorum aliquem praetermissum queratur,
Cic. Rep. 1, 1, 1:
quibus (nominibus) illae res publicae sese appellari velint,
id. ib. 1, 33, 50:
qui se minus timidos existimari volebant,
Caes. B. G. 1, 39, 6.—
6.
As predicate ( = suus, II. B. 2. d; very rare):
quisquis est deus, si modo est alius... totus est sensuus, totus visuus, totus audituus, totus animae, totus animi, totus sui,
in his own power, independent, Plin. 2, 7, 5, § 14. —
B.
Referring to a logical subject, other than the grammatical subj. of the clause.
1.
To a definite subj.:
neque praeter se umquam ei servos fuit,
Plaut. Capt. 3, 4, 48:
hunc aiebant indignum civitate ac sese vivere,
id. Trin. 1, 2, 176: exercitum consumptum videtis;
quem turpiter se ex fuga recipientem ne qua civitas recipiat, etc.,
Caes. B. G. 7, 20 fin.:
reliquos sese convertere cogunt,
id. B. C. 1, 46:
multis illi in urbibus reficiendi se et curandi potestas fuit,
Cic. Phil. 9, 3, 6:
cur his persequendi juris sui adimis potestatem,
id. Div. in Caecil. 6, 21:
cum nihil sit periculosius quam spatium confirmandi sese Antonio dari,
id. Fam. 10, 33, 5:
tantam ingenuit animantibus conservandi sui natura custodiam,
id. N. D. 2, 48, 124:
neque sui colligendi hostibus facultatem relinquunt,
Caes. B. G. 3, 6:
ut quam minimum spatii ad se colligendos Romanis daretur,
id. ib. 3, 19; 3, 4; 4, 34; Hirt. B. G. 8, 16:
Gallica acies nullum spatium respirandi recipiendique se dedit,
Liv. 10, 28, 11:
nec raptis aut spes de se melior aut indignatio est minor,
id. 1, 9, 14: Faustulo spes fuerat regiam stirpem apud se educari, id. 1, 5, 5:
proelium cum fiducia sui commissum est,
id. 7, 33, 5; 10, 14, 17:
detecta fraus cautiores Thyreensis fecit: dato responso, nullam se novam societatem accepturos, etc.,
id. 36, 12, 8:
patres censuerunt, qui honorem, quem sibi capere per leges liceret, peteret, etc.,
id. 32, 7, 11:
jusso magistro equitum abdicare se magistratu,
id. 4, 35; 22, 33, 12:
haec cum apud timentes sibimet ipsos increpuissent,
id. 6, 37, 1:
ab ipso, quaerenti sibi commendationem ad gentem monitus,
id. 36, 8, 4 Weissenb. ad loc.:
signa peditum, prae se habentium scuta,
id. 38, 21, 3:
invenere oppidanos vim hostium ab se arcentes,
id. 6, 9, 7:
exire enim sua secum efferentibus jussis primum arma ademit,
id. 43, 18, 11; cf.
§ 10: quos in numerum pecorum redegit ignoratio sui,
Sen. Vit. Beat. 5, 2:
quia nullum illis sui regimen est,
id. Ep. 94, 67:
inter se nihil inlicitum,
Tac. H. 5, 5; 1, 64:
quasi objurgatio sui est,
Quint. 11, 3, 49.—
2.
To indefinite subj.:
deforme est de se ipsum praedicare,
Cic. Off. 1, 38, 137:
posse enim liberalitate uti non spoliantem se patrimonio nimirum est pecuniae fructus maximus,
id. ib. 2, 18, 64:
non arbitrari sese scire quod nesciat,
id. Ac. 1, 4, 16:
cui proposita sit conservatio sui,
id. Fin. 5, 13, 37:
sic amicitiae... effectrices sunt voluptatum tam amicis quam sibi,
id. ib. 1, 20, 67:
amare... etiam si ad se ex iis nihil redeat,
id. ib. 2, 24, 78:
(judicatio) quae aut sui laudem aut adversarii vituperationem contineat,
id. Inv. 1, 51, 97; id. Or. 36, 124; id. Off. 1, 39, 139:
ut, quanti quisque se faciat, tanti fiat ab amicis,
id. Lael. 16, 59; id. Off. 1, 28, 99; id. Rosc. Com. 17, 52 fin.:
si nullus ex se metus aut spes,
Tac. A. 2, 38:
ceterum et interrogandi se ipsum et respondendi sibi solent esse non ingratae vices,
Quint. 9, 2, 14:
sibi servire gravissima est servitus,
Sen. Q. N. 3, praef. 17:
quam multa sunt vota, quae etiam sibi fateri pudet,
id. Ben. 6, 38, 5:
nec haec vilitas sui est,
id. Clem. 1, 3, 4:
culpa est, immiscere se rei ad se non pertinenti,
Dig. 50, 17, 36:
profecto est supplicio se liberare tam facile quam supplicium perpeti,
Val. Max. 3, 2, 6.
II.
Hence, in dependent clauses, transf., as pers. pron. 3d pers., with reflex. reference, him, her, it, them; he, she, they, etc.
A.
In gen., of an obj. indentified with,
1.
The gram. subj. of the principal clause:
qui omnis se amare credit, quemque aspexerit,
Plaut. Mil. 4, 9, 14:
illa mulier lapidem silicem subigere ut se amet, potest,
id. Poen. 1, 2, 77; id. Cas. prol. 46:
orare jussit, si se ames, jam ut ad sese venias,
Ter. And. 4, 2, 4:
ait, si... non id metuat, ne, ubi acceperim, Sese relinquam,
id. Eun. 1, 2, 61:
timet animum amicae se erga ut sit suae,
id. Heaut. 1, 2, 15:
utrumque jussit interfici, alterum, quia viam demonstravisset interimendi sui,
Cic. Tusc. 5, 20, 60:
qui precabantur, ut sibi sui liberi superstites essent,
id. N. D. 2, 28, 72; id. Prov. Cons. 17, 42:
ne ipse quidem sua tanta eloquentia mihi persuasisset, ut se dimitterem,
id. Or. 28, 100:
impetrat a senatu, ut dies sibi prorogaretur,
id. Verr. 2, 1, 38, § 98:
hunc sibi ex animo scrupulum, qui se dies noctisque stimulat, ut evellatis, postulat,
id. Rosc. Am. 2, 6:
Iccius nuntios ad eum mittit, nisi subsidium sibi submittatur,
Caes. B. G. 2, 6 fin.:
quos cum apud se conspexisset... quid ad se venirent,
id. ib. 1, 47:
mittit, qui petant atque orent, ut sibi subveniat,
id. B. C. 1, 17:
Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux lectus esset, praestantem virum credebat,
Liv. 21, 39, 8:
Pausanias orare coepit, ne se prodiret,
Nep. Paus. 8, 6:
cum ejus principes animadvertisset timere, ne propter se bellum eis Lacedaemonii indicerent,
id. Them. 8, 3:
Ubii legatos mittunt, qui doceant... neque ab se fidem laesam,
Caes. B. G. 6, 9:
tum Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc.,
Liv. 2, 55, 6:
transfugit, patris in se saevitiam conquerens,
id. 1, 53, 5:
praesidia imposuit in urbibus, quae ad se defecerant,
Sall. J. 61, 1:
navigia sarcina depressa parum ostendunt non aquam sibi resistere?
Sen. Q. N. 2, 9, 3.—So in phrases incorporated with a principal clause:
Nicias vehementer tua sui memoria delectatur,
Cic. Att. 13, 1, 3:
nihil est appetentius similium sui,
id. Lael. 14, 50: Pompeius facultatem sui insequendi ademerat, Caes. B. C. 1, 29:
praefectum in se ruentem trans fixit,
Curt. 4, 16, 23:
rediere cum legatis ad redimendos sese missis,
Liv. 22, 59, 18:
potestatem omnibus adeundi sui fecit,
Suet. Tib. 40:
Germanicus legiones universas sibi summam reipublicae deferentes compescuit,
id. Calig. 1:
quam si di inmortales potestatem visendi sui faciant,
Sen. Clem. 1, 19, 9:
(terra) non potest tam multa tantoque se ipsa majora nutrire, nisi, etc.,
id. Q. N. 6, 16, 3.—
2.
Of an obj. indentified with a logical subj., other than the gram. subj. of the leading clause:
a Caesare valde liberaliter invitor, sibi ut sim legatus,
Cic. Att. 2, 18, 3:
horum unum quidque... a se potius quam ab adversariis stare demonstrabitur,
id. Inv. 1, 43, 81; id. Mil. 16, 44:
nam mihi scito jam a regibus adlatas esse litteras, quibus mihi gratias agant, quod se mea sententia reges appellaverim,
id. Fam. 9, 15, 4:
testem rei publicae relinquere, meae perpetuae erga se voluntatis,
id. ib. 1, 4, 10:
quos non tam ulcisci studeo quam sanare sibi ipsos,
id. Cat. 2, 8, 17:
quo ex oppido cum legati ad eum venissent oratum, ut sibi ignosceret,
Caes. B. G. 7, 12; Liv. 6, 42; 1, 5:
cum ei in suspitionem venisset, aliquid in epistula de se esse scriptum,
Nep. Paus. 4, 1:
cohortem octavam decimam Lugduni, solitis sibi hibernis, relinqui placuit,
Tac. H. 1, 64. —
B.
In partic., in reported words or thoughts (orat. obliqua) referring to the person to whom they are ascribed.
1.
As subj. or obj., direct or indirect, with inf.:
quos Hannibal misit astrictos jure jurando se redituros esse, nisi, etc.,
Cic. Off. 1, 13, 40:
Postumius mihi nuntiavit... se a Marcello ad me missum esse,
id. Fam. 4, 12, 2:
qui dixisse fertur a se visum esse Romulum... eum sibi mandasse ut populum rogaret ut sibi eo in colle delubrum fieret: se deum esse,
id. Rep. 2, 10, 20; id. Mil. 35, 95 sqq.:
nuntium mittit... sese diutius sustinere non posse,
Caes. B. G. 2, 6 fin.:
Divitiacus Caesarem obsecrare coepit... scire se illa esse vera, nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere... sese tamen amore fraterno commoveri,
id. ib. 1, 20:
unum se esse, qui, etc.... ob eam rem se ex civitate profugisse,
id. ib. 1, 31:
haec sibi esse curae,
id. ib. 1, 40:
non sese Gallis, sed Gallos sibi bellum intulisse,
id. ib. 1, 44:
ipsos se inter multitudinem militum occultasse,
id. ib. 7, 38:
sensit Themistocles, si eo pervenisset, sibi esse pereundum,
Nep. Them. 8, 6:
dato responso (sc. a Thyreensibus), nullam se novam societatem accepturos,
Liv. 36, 12, 8.—
2.
In subordinate clauses, questions, exhortations, etc., with subj.
a.
In gen.:
qui abs te taciti requirunt, cur sibi hoc oneris imposueris, cur se potissimum delegeris,
Cic. Planc. 18, 46; 2, 6; id. Marc. 10, 30:
conclamavit, quid ad se venirent?
Caes. B. G. 1, 47:
unum petere ac deprecari... ne se armis despoliaret,
id. ib. 2, 31:
ad quos cum Caesar nuntios misisset, qui postularent, eos qui sibi bellum intulissent, sibi dederent,
id. ib. 4, 16:
cur sui quicquam esse imperii trans Rhenum postularet?
id. ib.:
Cicero respondit, si ab armis discedere velint, se adjutore utantur,
id. ib. 5, 41:
Veneti legationem ad Crassum mittunt, si velit suos recipere, obsides sibi remittat,
id. ib. 7, 4:
rex ignarus quae legati ejus (Hannibalis) ad se adlaturi fuissent,
Liv. 23, 39:
hac necessitate coactus, domino navis, qui sit, aperit, multa pollicens, si se conservasset,
Nep. Them. 8, 6:
legatos in Bithyniam miserunt, qui ab rege peterent, ne inimicissimum suum secum haberent sibique dederet (for secum, v. I. A. 4. supra),
id. Hann. 12, 2.—
b.
Esp., in subordinate clauses (sub-oblique), with subj. expressing the assertion or view of the person reported as speaking:
magnam Caesarem injuriam facere, qui vectigalia sibi deteriora faceret,
Caes. B. G. 1, 36:
quod sibi Caesar denuntiaret,
id. ib.:
sed eo deceptum, quod neque commissum a se intellegeret, quare timeret,
id. ib. 1, 14:
quod nec paratus... obsecutus esset, credidissetque, cum se vidissent Aetoli, omnia, etc.,
Liv. 35, 44, 3:
Ambiorix locutus est,... sua esse ejusmodi imperia, ut non minus haberet juris in se multitudo, quam ipse in multitudinem,
Caes. B. G. 5, 27:
Divitiacus ait,... nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere, propterea quod per se crevisset,
id. ib. 1, 20: eos incusavit, quod sibi [p. 1796] quaerendum aut cogitandum putarent, etc., id. ib. 1, 40:
decima legio Caesari gratias egit, quod de se optimum judicium fecisset,
id. ib. 1, 41:
doluisse se, quod populi Romani beneficium sibi extorqueretur,
id. B. C. 1, 9:
tum ei dormienti eundem visum esse rogare ut, quoniam sibi vivo non subvenisset, etc.,
Cic. Div. 1, 27, 57:
Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux potissimum lectus esset, praestantem virum credebat,
Liv. 21, 39, 8:
Pausanias orare coepit... quod si eam veniam sibi dedisset, magno ei praemio futurum,
Nep. Paus. 4, 6:
neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,
id. ib. 4, 3:
Caesar legatos cum his mandatis mittit, Quoniam... hanc sibi populoque Romano gratiam referret,
Caes. B. G. 1, 35:
nos esse iniquos, quod in suo jure se interpellaremus,
id. ib. 1, 44:
neque ipsos in his contentionibus, quas Aedui secum habuissent, usos esse, etc.,
id. ib.:
maximae sibi laetitiae esse praedicavit, quod aliquos patria sua se meliores viros haberet,
Val. Max. 6, 4, ext. 5.—Rarely with indic. when the author asserts the action as a fact: Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc. ( = eo; cf.
infra, C.),
Liv. 2, 55, 6.—
C.
Without reflex. reference, = an oblique case of is or ipse (in the best prose rare, and mostly where the conception of the orat. obliq. is suggested by the context; cf.
B. 2. b. supra): i, seis, jube transire huc quantum possit, se ut videant domi Familiares ( = eam),
Plaut. Mil. 2, 2, 26; 1, 1, 6:
me misit miles ad Eam... ut hinc in Elatiam hodie eat secum semul,
id. Bacch. 4, 2, 9:
ut eum, qui se hic vidit, verbis vincat, ne is se viderit,
id. Mil. 2, 2, 31; cf. v. 35;
3, 2, 54: ut eam in se dignam condicicnem conlocem,
id. Trin. 1, 2, 122:
ipsi hi mihi dant viam, quo pacto ab se argentum auferam,
id. Ep. 2, 2, 9; id. Poen. 5, 2, 123:
dicit capram, quam dederam servandam sibi, etc.,
id. Merc. 2, 1, 15:
unum hoc scio, esse meritam, ut memor esses sui,
Ter. And. 1, 5, 46:
cum Epaminondas accusatur, quod ei, qui sibi ex lege praetor successerat, exercitum non tradiderit,
Cic. Inv. 1, 33, 55:
et se ipsum nobis, et eos, qui ante se fuerunt, in medio posuit,
id. ib. 2, 2, 7 (but B. and K. bracket se):
Dexo hic, quem videtis, non quae privatim sibi eripuisti, sed unicum abs te filium flagitat,
id. Verr. 2, 5, 49, § 128:
postea quam exposuit quae sibi videbantur,
id. Div. 1, 54, 122 (dub.;
B. and K. ipsi): et cum ad illum scribas, nihil te recordari de se,
id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 23 (B. and K. bracket de se):
quem Caesar, ut erat de se meritus, donatum pronuntiavit,
Caes. B. C. 3, 53:
Caesar Rhenum transire constituit... quod auxilia contra se Treveris miserant,
id. B. G. 6, 9 init.:
Metellus... in eis urbibus, quae ad se defecerant... praesidia inponit,
Sall. J. 61, 1; 66, 1:
Bocchus flectitur, reputando quae sibi duobus proeliis venerant,
id. ib. 103, 2:
statuit urbis, quae... adversum se opportunissimae erant, circumvenire,
id. ib. 88, 4:
ipse... ex perfugis cognitis... qui cum eo (Scipione) bellum contra se gerebant,
Hirt. B. Afr. 8 fin.:
vel quia nil rectum, nisi quod placuit sibi, ducunt,
Hor. Ep. 2, 1, 83; id. S. 2, 8, 82:
centum boves militibus dono dedit, qui secum fuerant,
Liv. 7, 37, 3; 8, 35:
Hannibalem angebat, quod Capua pertinacius oppugnata ab Romanis quam defensa ab se... animos averterat,
id. 26, 38, 1:
alter victus fratrum ante se strage,
id. 1, 25, 11 Weissenb. ad loc.;
7, 6, 12: Caesar... omnibus qui contra se arma tulerant, ignovit,
Vell. 2, 56, 1:
quamquam obsidione Massiliae, quae sibi in itinere portas clauserat, retardante... tamen omnia subegit,
Suet. Caes. 34:
cujus rector circa se dimicans occubuerat,
id. Tib. 4:
quod eos coegit superare Lacedaemonios, quos ante se nemo ausus fuit aspicere,
Nep. Epam. 8, 3 (cf.:
ante illum,
id. Iphic. 1, 3):
quae nox sibi proxima venit, insomnis,
Luc. 5, 805.
III.
Pron. recipr., each other, one another:
nam cum esset Praenestinis nuntiatum... patres ac plebem in semet ipsos versos,
Liv. 6, 28, 1; so very rare, except in phrase: inter se, one another, each other, mutually, reciprocally, = allêlous (prop. between or among them, among themselves, hence no ellips. of another se is to be assumed; cf. Krebs, Antibarb. p. 609; Hand, Turs. 3, p. 397 sqq.): nil cessarunt ilico Osculari atque amplexari inter se, Plaut. Mil. 5, 39; 2, 1, 61; 3, 1, 120:
video eos inter se amare,
Ter. Ad. 5, 3, 42:
neque solum colent inter se ac diligent (cf. ante: alter ab altero postulabit),
Cic. Lael. 22, 82:
Cicerones pueri amant inter se,
id. Att. 6, 1, 12; id. Q. Fr. 3, 3, 1; id. Cat. 3, 5, 13; id. N. D. 1, 44, 122:
inter se adspicere,
id. Cat. 3, 5, 13:
inter se congruere,
id. Rosc. Am. 22, 62:
complecti inter se milites coepisse,
Liv. 7, 42, 6:
ut neque inter se contingant trabes,
Caes. B. G. 7, 23; id. B. C. 1, 21:
inter se nondum satis noti,
Liv. 21, 39, 7:
populus et senatus Romanus placide modesteque inter se rempublicam tractabant,
Sall. J. 41, 2:
bellum summa inter se contentione gerere,
Cic. Rep. 1, 16, 25:
cum inter se timerent,
Nep. Dion, 4, 1; id. Eum. 4, 2: haec inter se quam repugnent, contradict one another, Cic. Tusc. 3, 29, 72; id. N. D. 1, 12, 30 (cf.: sibi repugnare, to be inconsistent with itself;
v. Krebs, Antibarb. p. 1018): inter se differre,
Caes. B. G. 1, 1:
cur legendi sint, nisi ipsi inter se, qui idem sentiunt, non intellego,
by one another, Cic. Tusc. 2, 3, 8:
quosdam inter se similis,
id. Ac. 2, 17, 55:
res inter se similes,
Quint. 9, 2, 51; 9, 4, 17. — With subst.:
adhaesitationes atomorum inter se,
Cic. Fin. 1, 6, 19:
quae res eos in bello inter se habuit,
Sall. J. 79, 3; cf.:
auxerant inter se opinionem,
their mutual regard, Liv. 21, 39, 9.—Pleon.:
vitam inter se utriusque conferte,
Cic. Rosc. Com. 7, 20:
compositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:
vitatur duriorum inter se congressus,
Quint. 11, 3, 35.—Of local relation:
duas insulas propinquas inter se,
Sall. H. 1, 61 Dietsch; id. J. 98, 3:
postquam haud procul inter se erant,
id. ib. 53, 7:
haud longe inter se castra facere,
id. ib. 55, 6 (inter se, without recipr. reference, v. supra, I. A. 4.).
IV.
Idiomatic uses.
A.
Se, with prepp., one ' s house, home; mostly ad se, apud se, to or at one ' s house, home, at home:
quae me non excludet ab se, sed apud se occludet domi,
Plaut. Men. 4, 2, 108:
postquam in aedis me ad se deduxit domum,
id. Mil. 2, 1, 43:
me ad se ad prandium, ad cenam vocant,
id. ib. 3, 1, 118: intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se, Lucil. ap. Charis. p. 86 P.:
L. Caesar, ut veniam ad se, rogat,
Cic. Att. 15, 4, 5:
qui a me petierit ut secum et apud se essem cottidie,
id. ib. 5, 6, 1.—
2.
Trop.:
num tibi videtur esse apud sese?
in his senses, Ter. Hec. 4, 4, 85. —
B.
Sibi pleonast. as dat. of the interested person:
ipse autem Ariovistus tantus sibi spiritus sumpserat,
Caes. B. G. 1, 33 fin.:
tum sibi M. Pisonis domum ubi habitaret elegerat,
Cic. Phil. 2, 25, 61; cf. I. A. 2. supra. So esp. freq. in expressions of surprise or abrupt questions (commonly, but loosely called a dat. ethic.):
quid sibi vult pater? cur simulat?
Ter. And. 2, 3, 1:
quid sibi hic vestitus quaerit?
id. Eun. 3, 5, 10:
hostes admiratio cepit, quidnam sibi repentinus clamor vellet,
Liv. 44, 12, 1:
quid ergo sibi vult pars altera orationis?
id. 40, 12, 14:
mirantes, quid sibi vellet,
id. 3, 35, 5; 3, 50, 15; 4, 13, 12;
32, 25, 10: pro deum fidem quid vobis vultis?
id. 3, 67, 7. —
C.
Sibi with suus, emphasizing the idea of possession, his own, etc. (ante- and post-class.):
cocleae... Suo sibi suco vivont,
Plaut. Capt. 1, 1, 13:
sed is quo pacto serviat suo sibi patri,
id. ib. prol. 5;
46: si ille huc salvos revenit, reddam suom sibi,
id. Trin. 1, 2, 119 Brix. ad loc.:
suam sibi rem salvam sistam,
id. Poen. 5, 2, 123:
locus argumento'st suom sibi proscaenium,
id. ib. prol. 57;
97: omnem rem inveni, ut sua sibi pecunia hodie illam faciat leno libertam suam,
id. Pers. 1, 3, 1:
suo sibi gnato,
id. As. 4, 2, 16:
hunc telo suo sibi a foribus pellere,
id. Am. 1, 1, 113:
sua sibi ingenua indoles,
id. Mil. 3, 1, 38:
suo sibi gladio hunc jugulo,
Ter. Ad. 5, 8, 35:
uvas suo sibi pampino tegito,
Col. Arb. 11:
suo sibi jure ablui,
id. R. R. 12, 7; 12, 41:
suo sibi argumento refutatus,
Gell. 5, 10, 16:
suo sibi lacte aleret,
id. 12, 1, 6:
a suis sibi parentibus,
App. M. 1, p. 104, 35:
in suis sibi domibus,
id. ib. 1, p. 106, 31; 4, p. 157, 7;
6, p. 186, 24: qui Deo... sua sibi opera praetulerunt,
Lact. 2, 5, 6; 3, 28, 20:
in suo sibi pervoluta sanguine,
App. M. 8, p. 207, 22; Vitr. 8, 7:
cum sua sibi natione captivus,
Min. Fel. 10, 4:
IN SVO SIBI POSITVS,
Inscr. Orell. 4495:
AEDEM CVM SVO SIBI HYPOGAEO,
Inscr. Rein. p. 646, 109.—In many passages in class. prose sibi occurs with suus, but retains its pronom. force:
factus consul est bis, primum ante tempus, iterum sibi suo tempore, rei publicae paene sero,
in good time for himself, Cic. Lael. 3, 11:
satis superque esse sibi suarum cuique rerum,
id. ib. 13, 45:
priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit,
id. Phil. 2, 37, 96:
vult ille inbecillitatis sibi suae conscius timere pituitam?
Sen. Q. N. 6, 2, 4 (v. suus II. D. 3. a).

Lewis & Short latin dictionary > sui
20 verso

verso ( vorso), āvi, ātum, 1 ( inf. vorsarier, Plaut. Poen. 1, 2, 53), v. freq. a. [verto], to turn, wind, twist, or whirl about often or violently (freq. and class.; syn.: verto, contorqueo).
I.
Lit.: qui caelum versat stellis fulgentibus aptum, Enn. ap. Macr. 6, 1 (Ann. v. 30 Vahl.): Sisyphus versat Saxum, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 5, 10:
turbinem puer,
Tib. 1, 5, 4:
turdos in igni,
Hor. S. 1, 5, 72:
ova non acri favillā,
Ov. M. 8, 667:
cum versati appositi essent pisces,
Quint. 6, 3, 90:
vinclorum inmensa volumina,
Verg. A. 5, 408:
manum,
Ov. M. 12, 493:
lumina,
id. ib. 5, 134; 6, 247;
7, 579: cardinem,
id. ib. 4, 93:
fusum,
id. ib. 4, 221;
6, 22: corpus,
id. Am. 1, 2, 4:
sortem urnā,
to shake, Hor. C. 2, 3, 26:
ligonibus glaebas,
to turn up, hoe, id. ib. 3, 6, 39; so,
rura (juvenci),
Prop. 4 (5), 1, 129:
terram,
Ov. R. Am. 173:
desectum gramen,
hay, id. M. 14, 646:
currum in gramine,
i. e. to wheel about, Verg. A. 12, 664:
oves,
to drive about, pasture, id. E. 10, 68:
pulsat versatque Dareta,
id. A. 5, 460:
me versant in litore venti,
id. ib. 6, 362: vos exemplaria Graeca Nocturnā versate manu, versate diurnā, turn them over, i. e. read, study them, Hor. A. P. 269:
et nummulario non ex fide versanti pecunias manus amputavit,
handling, accounting for, Suet. Galb. 9.—With se, or mid., to turn one's self often, to turn, revolve, etc.: versabat se in utramque partem, non solum mente, verum etiam corpore, Cic. Verr. 2, 2, 30, § 74.—Prov.:
satis diu jam hoc saxum vorso,
I have wasted time enough with this man, Ter. Eun. 5, 8, 55.—Mid.:
mundum versari circum axem caeli,
Cic. N. D. 1, 20, 52:
qui (orbes) versantur retro,
id. Rep. 6, 17, 17:
pars superior mundi non versatur in turbinem,
Sen. Ira, 3, 6, 1:
suāpte naturā et cylindrum volvi et versari turbinem putat,
Cic. Fat. 18, 42:
ne versari aves possent,
Col. 8, 7, 1.—
B.
Trop.
1.
In gen., to turn, twist, bend:
versare suam naturam et regere ad tempus atque huc et illuc torquere et flectere,
Cic. Cael. 6, 13:
ad omnem malitiam et fraudem versare mentem suam coepit,
id. Clu. 26, 70:
eadem multis modis,
id. Or. 40, 137:
causas,
i. e. to treat, manage, id. ib. 9, 31; Quint. 10, 5, 9; cf. absol.:
non mille figuris variet ac verset (orator)?
id. 5, 14, 32:
verba,
to pervert, alter, Cic. Fin. 4, 20, 56:
fors omnia versat,
turns, changes, Verg. E. 9, 5;
so mid.: versatur celeri Fors levis orbe rotae,
Tib. 1, 5, 70:
huc et illuc, Torquate, vos versetis licet, etc.,
Cic. Fin. 2, 31, 99:
in quo, utrum respondebo, verses te huc atque illuc necesse est,
id. ib. 5, 28, 86:
versabat se ad omnis cogitationes,
Curt. 6, 6, 27.—
2.
In partic. (rare in Cic.).
a.
Qs. to turn upside down, i. e. to discompose, disturb, vex, agitate:
versabo ego illum hodie, si vivo, probe,
Plaut. Bacch. 4, 5, 6; id. Pers. 5, 2, 17:
haerere homo, versari, rubere,
to be disturbed, Cic. Verr. 2, 2, 76, § 187: si quid te adjuero curamve levasso Quae nunc te coquit et versat in pectore fixa, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1 (Ann. v. 340 Vahl.):
miserum toto cubili,
Prop. 1, 14, 21:
illum toto versant suspiria lecto,
id. 2, 22, 47 (3, 16, 5):
odiis domos,
to overthrow, ruin, subvert, Verg. A. 7, 336:
ille placet, versatque domum, neque verbera sentit,
i. e. disturbs without being punished, Ov. Am. 2, 2, 29:
sic fortuna in contentione et certamine utrumque versavit, ut alter alteri inimicus auxilio salutique esset,
alternated with, treated each in turn, Caes. B. G. 5, 44 fin.:
pectora,
id. ib. 2, 45:
muliebrem animum in omnes partes,
Liv. 1, 58, 3:
patrum animos,
id. 1, 17, 1:
pectora (nunc indignatio nunc pudor),
id. 2, 45, 5; cf.:
spesque timorque animum versat utroque modo,
Prop. 3, 17 (4, 16), 12.—
b.
To turn over a thing in the mind, to think over, meditate, or reflect upon, revolve, consider; to transact, carry on (cf.:
volvo, agito): multas res simitu in meo corde vorso,
Plaut. Trin. 2, 1, 1:
versarent in animis secum unamquamque rem,
Liv. 3, 34, 4:
illa dolos dirumque nefas in pectere versat, Certa mori,
Verg. A. 4, 563; so,
dolos,
id. ib. 2, 62:
versate diu, quid ferre recusent, Quid valeant umeri,
Hor. A. P. 39:
ubi maxima rerum momenta versantur,
Quint. 8, 3, 13:
versenturque omni modo numeri,
examined, considered, id. 10, 3, 5; 10, 5, 9:
somnia decies,
to interpret, Prop. 2, 4, 16:
multum igitur domi ante versandi sunt (testes), variis percontationibus, etc.,
examined, practised, Quint. 5, 7, 11.—
II.
Transf., in the mid. form, versor ( vor-sor), ātus, 1, prop. to move about in a place, i. e. to dwell, live, remain, stay, abide, be in a place or among certain persons; constr. most freq. with in aliquā re; also with inter, intra, apud, and cum.
A.
Lit.:
vorsari crebro hic cum viderent me domi,
Plaut. Am. prol. 128:
in medio pariete,
id. Cas. 1, 52:
non ad solarium, non in campo, non in conviviis versatus est,
Cic. Quint. 18, 59:
in fundo,
id. Mil. 20, 53:
in castris,
Caes. B. G. 2, 24:
inter aciem,
id. ib. 1, 52; cf.:
nec versari inter eos sine dedecore potero,
Cic. Att. 10, 8, 3:
intra vallum,
Caes. B. C. 3, 96:
alicui inter femina,
Suet. Tib. 44:
nobiscum versari jam diutius non potes,
Cic. Cat. 1, 5, 10;
apud praefectos regis,
Nep. Con. 2, 4.—
B.
Trop.
1.
In gen., to be; to be circumstanced or situated:
nescis, quantis in malis vorser miser,
Ter. And. 4, 1, 25:
certe ego te in medio versantem turbine leti Eripui,
Cat. 64, 149:
ergo illi nunc in pace versantur,
Cic. Phil. 8, 2, 6:
in clarissimā luce,
id. Off. 2, 13, 44:
Minturnenses aeternā in laude versantur,
id. Planc. 10, 26:
in simili culpā,
Caes. B. C. 3, 110:
mihi ante oculos dies noctesque versaris,
Cic. Fam. 14, 2, 3:
nec versantur omnino scripta eorum inter manus hominum,
i. e. are read, Dig. 1, 2, 2.—Of abstract subjects: numquam tibi populi Romani dignitas, numquam species ipsa hujusmodi multitudinis in oculis animoque versata est? Cic. Verr. 2, 5, 55, § 144:
mors, exsilium mihi ob oculos versabantur,
id. Sest. 21, 47:
haec omnia in eodem errore versantur,
id. N. D. 3, 10, 25; id. Tusc. 1, 44, 107:
aliquid in dubitatione versatur,
id. Rep. 2, 15, 29:
Mithridaticum bellum, in multā varietate versatum,
waged with many vicissitudes, id. Arch. 9, 21.—
2.
In partic., to occupy or busy one's self with any action, to be engaged in any thing.
a.
Of persons.
(α).
With in and abl. (class.):
opifices omnes in sordidā arte versantur,
Cic. Off. 1, 42, 150:
in omnibus ingenuis artibus,
id. Fam. 4, 3, 4:
versabor in re difficili,
id. Leg. 3, 15, 33:
in re publicā atque in his vitae periculis laboribusque,
id. Arch. 12, 30;
ullā in cogitatione acrius ac diligentius versari,
id. Rep. 1, 22, 35:
si diutius in hoc genere verser,
id. ib. 1, 46, 70:
multum in imperiis,
Nep. Milt. 8, 2.—
(β).
With circa and acc. (post-Aug.):
circa mensuras ac numeros non versabitur (orator)?
Quint. 2, 21, 19.—
(γ).
With inter:
inter arma ac studia versatus,
Vell. 1, 13, 3.—
b.
Of abstract subjects.
(α).
With in and abl. (class.):
haec omnia in eodem quo illa Zenonis errore versantur,
depend on, Cic. N. D. 3, 10, 25:
dicendi omnis ratio in hominum more et sermone versatur,
is occupied with, concerns, Cic. de Or. 1, 3, 12:
ejus omnis oratio versata est in eo, ut, etc.,
id. ib. 1, 57, 244; cf.:
imitatio est posita fere in eludendo, sed versatur etiam in factis,
Quint. 9, 2, 58: ipsae res in perfacili cognitione versantur Cic. Or. 35, 122;
quae omnes artes in veri investigatione versantur,
id. Off. 1, 6, 19:
omnia quae in causā versarentur,
Quint. 7, 1, 4:
epilogi omnes in eādem fere materiā versari solent,
id. 7, 4, 19; 2, 4, 1:
praejudiciorum vis omnis tribus in generibus versatur,
id. 5, 2, 1.—
(β).
With circa and acc. (post-Aug.):
haec pars (tragoedia) circa iram, odium, metum, miserationem fere tota versatur,
Quint. 6, 2, 20:
circa quae versari videatur omnis quaestio,
id. 3, 6, 23:
quidam circa res omnes, quidam circa civiles modo versari rhetoricen putaverunt,
id. 2, 15, 15.—
(γ).
With abl.:
itaque (finitio) pluribus legibus isdem quibus conjectura versatur,
Quint. 7, 3, 1 (dub.; Halm, ex conj. in isdem).—
c.
Part. perf.:
homo in aliis causis exercitatus et in hac multum et saepe versatus,
Cic. Quint. 1, 3:
viri in rerum publicarum varietate versati,
id. Rep. 3, 3, 4:
semper inter arma ac studia versatus,
Vell. 1, 13, 3.— Absol.:
is missum ad dilectus agendos Agricolam integreque ac strenue versatum praeposuit, etc.,
Tac. Agr. 7.

Lewis & Short latin dictionary > verso

Страницы

См. также в других словарях:

INDIGNATIO — vide Ira … Hofmann J. Lexicon universale
indignatio — noun A closing of a speech intended to arouse negative emotion toward an accused or an opponent and the actions or proposal at issue … Wiktionary
indignatio — (s.f.) Parte della perorazione nella quale l oratore sucista nell uditorio odio verso una persona o sdegno riguardo ad un azione. / Esclamazione dovuta a profonda indignazione … Dizionario di retorica par stefano arduini & matteo damiani
saeva indignatio — /sēˈvə in dig nāˈshi ō or sīˈwa, also sīˈva, in dig näˈti ō/ (Latin) Fierce indignation … Useful english dictionary
saeva indignatio — foreign term Etymology: Latin fierce indignation … New Collegiate Dictionary
Facit indignatio versum — (латин.) негодование порождает стих , т. е. заставляет выступить в качестве сатирика поэта. Вошедшее в поговорку выражение это представляет цитату из Ювенала (Satur., I, 79) … Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона
Si natura negat, facit indignatio versum. — См. От избытка сердца глаголют уста … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
indignation — [ ɛ̃diɲasjɔ̃ ] n. f. • 1120; lat. indignatio ♦ Sentiment de colère que soulève une action qui heurte la conscience morale, le sentiment de la justice. ⇒ révolte. « Je ne quitterai sans doute l indignation qu avec la vie. C est le revers même de l … Encyclopédie Universelle
Indignation — Aufregung; Verärgerung; Empörung; Echauffierung; Entrüstung; Unwille * * * In|di|gna|ti|on auch: In|dig|na|ti|on 〈f. 20; unz.; geh.〉 Unwille, Entrüstung [<lat. indignatio] * * * In|di|g|na|ti|on, die; [lat. indign … Universal-Lexikon
Valerio Catón — o Valerius Cato (Verona, Galia Cisalpina, (c. 84 a. C. c. 54 a. C.), poeta y gramático romano, fue uno de los más importantes representantes de los poetas neotéricos. Contenido 1 Los neotéricos 2 Valerio Catón 3 Referencias … Wikipedia Español
indignación — ► sustantivo femenino Enfado violento con una persona o cosa: ■ sólo pensar lo que ha sucedido me produce indignación; no pudo reprimir su indignación ante la evidente incompetencia del jurado. SINÓNIMO cólera irritación ANTÓNIMO aprobación * * * … Enciclopedia Universal

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: со всех языков на английский

indīgnātiō

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: со всех языков на английский

indīgnātiō

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: