-
1 haldan-hala
в сочет. haldan-hala düşmək меняться в лице; безл. становиться то хорошо, то плохо, то весело, то грустно; часто меняться, изменяться (о настроении, состоянии) -
2 hal
1сущ.1. состояние:1) физическое самочувствие или настроение, расположение духа человека. Ağır hal тяжелое состояние, huşsuz hal бессознательное состояние, uşağın halı состояние ребёнка, xəstənin halı состояние больного2) вид, характер расположения, взаимодействия и движения частиц вещества. Maye hal жидкое состояние, qaz halında в газообразном состоянии, bərk hal твердое состояние3) положение, в котором кто-л., что-л. находится. İş nə haldadır? в каком состоянии работа (дело)?; halını yaxşılaşdırmaq улучшить состояние чего-л. halını başa düşmək kimin понять состояние чьё2. положение (ситуация). Xoşagəlməz hal незавидное положение (состояние), çıxılmaz hal безвыходное положение3. самочувствие (общее физическое и нравственное состояние человека, зависящее от его здоровья и настроения в данный момент). Halınız necədir? как ваше самочувствие? halımı sorma не спрашивай о моем самочувствии4. сила, мочь (физическая возможность делать что-л.). Halı yoxdur не имеет сил, danışmağa halım yoxdur у меня нет сил говорить; halı olmamaq не иметь сил; halı qalmamaq не иметь больше сил5. вид. Halını almaq nəyin принимать вид чего, превращаться во что. Su halını almaq, su halına düşmək превращаться в воду, maye halına düşmək превращаться в жидкость; bu halda hara gedirsən? куда идешь в таком виде? bu nə haldır? что за вид?6. лингв. падеж. Adlıq hal именительный падеж, yiyəlik hal родительный падеж (падеж принадлежности), yönlük hal дательный (направительный) падеж, təsirlik hal винительный падеж, yerlik hal местный падеж, çıxışlıq hal исходный падеж7. лингв. число. Tək hal единственное число, cəm hal множественное число◊ hal əhli: 1. закадычный друг; 2. понимающий кого-л. с полуслова, с намёка. Hal tutmaq справляться о состоянии здоровья; hala gəlmək приходить, прийти в себя; hala gətirmək kimi приводить, привести в чувство кого; haldan düşmək лишаться, лишиться сил; haldan salmaq лишать, лишить сил; haldan (halından) çıxartmaq выводить, вывести из себя; haldan çıxmaq выходить, выйти из себя; halı qarışmaq расстраиваться, расстроиться; halı dəyişmək см. halı qarışmaq; halı pozulmaq: 1. см. halı qarışmaq; 2. ухудшаться, ухудшиться (о состоянии здоровья); halına ağlamaq kimin сочувствовать, посочувствовать кому; halına acımaq сопереживать, разделять чьи-л. переживания; halına yanmaq см. halına acımaq; halına qalmaq проявлять заботу о к ом-, о чём-л.; halına təfavüt etməmək (eləməmək) не возыметь действия; halını qatmaq kimin портить, испортить настроение к ому; halını pozmaq kimin см. halını qatmaq; bu halda1) в таком случае2) в таком состоянии; hər halda во всяком случае; bir halda ki, …1. так как2. раз …2сущ. миф. оборотень (человек, обращенный или способный обращаться с помощью колдовства в какого-л. зверя, в какой-л. предмет)◊ hal aparmaq: 1. упасть в обморок; 2. спятить (сойти) с ума -
3 HALDA
* * *(held; hélt, héldum; haldinn), v.I. with dat.1) to hold fast (Gunnarr var kyrr svá at honum hélt einn maðr);to keep back, restrain (Hrafn fekk eigi haldit henni heima);2) to withhold (héldu bœndrgjaldinu);3) to keep, retain (þú skalt jafhan þessu sæti halda);to preserve (halda virðingu sinni, lífi ok limum);halda vöku sinni, to keep oneself awake;4) to hold, keep one’s stock;also ellipt. (vetr var illr ok héldu menn illa);5) phrases, halda njósnum, to keep watch, to spy (= halda njósnum til um e-t);halda (hendi) fyrir auga, to hold (the hand) before the eyes, shade the eyes;halda hendi yfir e-m, to protect one;6) to hold, stand, steer, ellipt., þeir héldu aptr (held back again) um haustit;þeir héldu út eptir fírði, they stood out the firth;halda heim, to steer homewards;7) to graze, put in the field (halda fé til haga);8) impers. to continue, last (hélt því lengi um vetrinn);II. with acc.1) to hold in possession, a fief, land, estate (þeir héldu alla hina beztu staði með sjónum);2) to hold, keep, observe, a feast, holiday (í hvers minning heldr þú þenna. dag?);3) to keep (halda orð sín, eið, sættir, frið);to observe (halda guðs lög ok landsins);4) to uphold, maintain, support (halda vini sína, halda e-n til ríkis);5) halda sik, to comport oneself (kunna halda sik með hófi);halda sik ríkmannliga, to fare sumptuously;halda sik aptr af e-u, to abstain from;6) to hold, consider, deem (hón hélt engan hans jafningja);7) to hold, keep up;halda varnir, to keep up a defence;halda vörð, to keep watch;8) to hold, compel, bind (heldr mik þá ekki til útanferðar);þó heldr þik várkunn til at leita á, thou hast some excuse for trying;III. with preps.:halda á e-u, to hold, wield in the hand (halda á sverði);to hold to a thing, go on with it, be busy about (halda á drykkju, á ferð sinni, á sýslu);halda e-t af e-m, to hold (land, office) from or of one (þeir er höfðu haldið land af Danakonungi);halda mikit af e-m, to make much of one;halda eptir e-m, to pursue one;halda e-u eptir, to keep back;halda sik frá e-u, to keep oneself back from, refrain from;halda e-u fram, to uphold, support;halda e-u fyrir e-u, to withhold from one;to protect against (héldu engar grindr fénu fyrir birninum);halda e-n fyrir e-t, to hold, consider one to be so and so (síðan hélt konungr Erling fyrir tryggvan vin);halda í e-t, to hold fast, grasp (þú skalt halda í hurðarhringinn);halda til e-s, to be the cause of, be conducive to;heldr þar margt til þess, there are many reasons for this;hélt til þess (conduced to it) góðgirni hans;halda til e-s, to be bent on, fond of (halda mjök til skarts, til gleði);halda til jafns við e-n, to bear up against one, to be a match for one;halda um e-t, to grasp with the hand (= halda hendi um e-t);halda barni undir skírn, to hold at baptism;halda e-u upp, to hold aloft, lift (halda upp höndum);halda upp árum, to hold up the oars, cease pulling;to uphold, maintain, support (halda upp hofum, kristninni);to keep going (halda upp bardaga);to discharge (halda upp kostnaði, bótum);halda upp bœnum fyrir e-m, to pray for one;halda e-u við, to maintain a thing;halda við e-m, to stand against (hvar sem harm kom fram, hélt ekki við honum);impers. to be on the point of;hélt þá við atgöngu (acc.), they were near coming to fight;heldr nú við hót, it is little short of threats;IV. refl., haldast.* * *pret. hélt (= Goth. haihald), 2nd pérs. hélt, mod. hélzt, pl. héldum; pres. held, pl. höldum; pret. subj. héldi; part. haldinn; imperat. hald and haltú: [Ulf. haldan = βόσκειν, ποιμαίνειν, whereas he renders to keep, hold by other words; Hel. haldan = alere, fovere, colere, which thus seems to be the primitive sense of the word, and to be akin to Lat. cŏlo; again, A. S. healdan, Engl. hold, O. H. G. haltan, Germ. halten, Swed. hålla, halda, Dan. holde, are all of them used in a more general sense]:—to hold.A. WITH DAT. to hold to:I. to hold fast by; with the notion of restraint or force, tók Gizurr förunaut Ögmundar ok hélt honum, Sturl. i. 150; Gunnarr var kyrr svá at honum hélt einn maðr, Nj. 92; ef maðr heldr manni …, varðar fjörbaugs-garð, Grág. ii. 110; h. e-m undir drep, 17; h. skipum ( to grapple the ships) með stafnljám, Fms. ii. 315: to keep back, Hrafn fékk eigi haldit henni heima þar, Ísl. ii. 249; ok halda þeim veðr í enni sömu höfn, Grág. i. 92; h. (sér) í e-t, to hold oneself fast by, grasp, þú skalt h. í hurðar-hringinn, Dropl. 29; heldr sér í faxit, Sd. 177.β. so in the phrases, halda barni (manni) undir skírn, vatn, primsignan, biskups hönd, eccl. to hold a bairn ( man) at baptism, prima signatio, confirmation, Grág. i. 29; h. vatni (tárum), to hold one’s tears, 623. 56, Fms. viii. 232, vi. (in a verse); halda munni, to hold one’s tongue, be silent, vii. 227; halda tungu sinni, Þórð.2. to withhold; þá megu þeir h. tíundum hans í móti, K. Þ. K. 62; h. vætti, Grág. i. 42; h. gögnum, 56; ef goði heldr tylftar-kvið, er hann heldr kviðnum, 58; halda matinum fyrir honum, 47; h. sköttum fyrir e-m, Nj. 8; h. skógar-manni fyrir e-m, Finnb. 334; um þat er hann hefir konunni haldit, Grág. i. 313; héldu bændr gjaldinu, Fms. vii. 302; hélt ek því (i. e. the money) fyrir honum, i. e. paid it not, Ísl. ii. 244.II. to hold, of a rope or the like; sá maðr hugði h. mundu er festi, … ok h. mundu í slíku veðri, Grág. ii. 361; reip þau tíu er tveggja manna afli haldi hvert, id.; skal hann svá göra at haldi fyrir fyrnsku, 268.β. to hold, hold out, last; optast halda þar íllviðri litla hríð, Sks. 212; sunnudags-helgi ríss upp á laugardegi, ok heldr ( lasts) til mánadags, N. G. L. i. 138.III. to keep, retain, Germ. behalten; fá-ein skip héldu seglum sinum, Fms. x. 143; þú skalt jafnan þessu sæti h., Nj. 6; h. bústað sínum, Ld. 26; h. ríki sínu, Al. 58, Fms. i. 13; h. öllum Noregi, viii. 155; h. frelsi ok eignum, vi. 40; h. hlut sínum, to uphold one’s right, Eg. passim; halt sömum vinum sem ek hefi haft, Fas. i. 375; h. hreinleik sínum, Al. 58.β. to hold, keep safe, preserve; h. hlut sínum, Ld. 54; h. heilsu, Grág. i. 145; h. virðingu sinni, Ld. 16; þá heldr hann kosti sínum, Grág. ii. 209; h. tíma ( honour) sínum, Al. 59; h. lífi ok limum, Eg. 89; h. lífinu, Nj. 111; h. trúnaði sínum, 109; vináttu sinni, Ld. 200; einorð sinni, Fb. ii. 265; h. sér réttum, to keep oneself right, Ld. 158; h. e-m heilum, Odd. 30; h. ríki fyrir e-m, Fms. v. 279; h. manna-forræði fyrir e-m, Hrafn. 19; h. réttu máli fyrir e-m, Fms. vii. 64.2. to continue to keep, keep all along; h. teknum hætti, Fms. iv. 254; h. vöku, to keep oneself awake, Ld. 152; but h. vöku fyrir e-m, to keep another awake; halda sýslu sinni, Fs. 36; h. högum, to keep grazing, Eb. 104, Ld. 148.3. to hold, keep one’s stock; ellipt., vetr var íllr ok héldu menn ílla, the winter was cold and it was ill to keep live stock, Sturl. ii. 143, (cp. fjár-höld); hann hélt vel svá at nær lifði hvat-vetna, Hrafn. 22: metaph., ílla hefir þinn faðir þá haldit, Fms. xi. 144; öld hefir ílla haldit, the people have had a sad loss, vi. (in a verse); h. fangi, and also ellipt. halda, of sheep and cattle, opp. to ‘to go back.’4. phrases, halda njósnum, to keep watch, to spy, Fms. viii. 146, Nj. 113; hann hélt njósnum til Önundar, Landn. 287; hélt konungr njósnum til, ef …, Fms. vii. 128; hann skyldi h. njósnum til ok gera orð konungi, i. 54; h. njósnum til um e-t, iv. 119, Nj. 93; halda njósn (sing.) um skip þat, Eg. 74; þér haldit njósnum nær færi gefr á Arnkatli, Eb. 186; hann lét h. njósnum uppi á landi, Fms. vii. 316; hann hélt fréttum til, ef …, iv. 349.β. halda (hendi) fyrir auga, to hold ( the hand) before the eyes, shade the eyes, Nj. 132, Fms. v. 196; h. fyrir munn e-m, to hold ( the hand) over one’s mouth; h. hendi yfir e-m, to hold the hand over one, protect one, Nj. 266, Fbr. 22, Korm.; h. hendi um háls e-m, to clasp the hands around one’s neck, Fms. i. 9; h. skildi fyrir e-n, to hold the shield for one as a second in a duel, Ísl. ii. 257, passim; h. e-m til náms, to hold one to the book, make one study, K. Þ. K. 56; h. e-m til virðingar, Ld. 98.IV. ellipt. (liði, skipi, för, stefnu, etc. understood), to hold, stand in a certain direction, esp. as a naut. term; þeir héldu aptr ( stood back again) um haustið, Eg. 69; treystisk hann eigi á haf at halda, Eb. 6; héldu þeir vestr um haf, id.; stigu þeir á skip sín, ok héldu út ( stood out) eptir firði, Fms. i. 63; þeir héldu þat sama sumar til Íslands, Ld. 6; hann hélt upp eptir hinni eystri kvísl, Fms. vii. 55; h. heim, to hold one’s course, stand homewards, Odd. 30; h. á braut, Grág. i. 92; Hrútr hélt suðr til Eyrar-sunds, Nj. 8; h. eptir e-m, to pursue one, 7; h. undan, to fly, Fms. x. 396, Nj. 98 (on land); kom móti þeim sunnan-veðr með myrkri, ok urðu þeir fyrir at h., to lay one’s course for the wind, A. A. 271; h. útleið, to stand on the outer tack, Eg. 78; h. til, to turn against, attack (on sea), Fms. xi. 72; hélt hann liði sínu suðr á Mæri, i. 62; þeir héldu liði sínu norðr til Þrándheims, id.; Haraldr konungr hélt norðan liði sínu, Eg. 32; héldu þeir skipi því suðr með landi, 69; skipi því lét hann halda vestr til Englands, id.; Unnr hélt skipinu í Orkneyjar, eptir þat hélt Unnr skipi sínu til Færeyja, Ld. 8.β. to graze, put in the field, of sheep, cattle; þykkir mér þat miklu skipta at þeim sé vel til haga haldit, Eg. 714; hvert Steinarr hafði látið nautum sínum halda, 715; ok bað hann h. nautunum annan veg, 716.γ. phrases, halda kyrru fyrir, to hold still, remain quiet, Ld. 216, Þórð. 30 new Ed., Nj. 223, 258; Hallr heldr nú til fangs ( went fishing) sem áðr, Ld. 38.V. with prep.; halda á e-u, to hold, wield in the hand, freq. in mod. usage, h. á bók, penna, fjöðr, hníf, skærum, nál, etc.; hafði hverr þat er hélt á, Nj. 279; h. á sverði, Fb. i. 33; hann tók við öxinni ok hélt (viz. á), ok sá á, Eg. 180: to hold fast, heldr nú maðr á manni, Fas. i. 12; eigi máttu helvítis byrgi h. á honum, 656 C. 6; ef hann heldr á fénu ( withholds it), Grág. i. 427.β. [Germ. anhalten], to hold to a thing, go on with, be busy about; h. á sýslu, to be busy, Rm. 14; h. á keri, qs. halda á drykkju, to go on drinking, carousing, Hm. 18: h. á hinni sömu bæn, Stj. 417; h. á fyrirsátrum við e-n, Þórð. 51 new Ed.; h. á búnaði sínum, Ld. 164; hélt hann þá á búnaði sínum sem skjótligast, Fms. ix. 215, x. 119, Sturl. ii. 245; þogar á bak Jólum hélt Ólafr konungr á búningi, Fms. v. 41; hann heldr nú á málinu, Nj. 259; nú heldr Þórðr á málinu ok verðr Oddný honum gipt, Bjarn. 11, Konr. (Fr.); h. á tilkalli, Fms. i. 84; h. á þessum sið, xi. 41; h. á för, to go on with one’s journey, Sighvat; gengu síðan brott ok héldu á ferð sinni, and went on their journey, Sturl.;—whence the mod. phrase, halda áfram, to go on, which seems not to occur in old writers.2. halda e-u fram, to hold up, make much of; bróðir minn mun mér mjök hafa fram haldit fyrir ástar sakir, Nj. 3.β. to hold on doing, (hence fram-hald, continuation); halda fram upp-teknu efni, Fms. i. 263; slíku hélt hann fram meðan hann lifði, iv. 254; hélt hann (fram) teknum hætti um veizlurnar, id., Grett. 14.3. halda saman, to hold together, Eluc. 6, Fms. vii. 140, Rb. 340.4. halda e-u upp, to hold aloft, Yngvarr hélt upp vísu þeirri, Eg. 152; steinninn heldr upp annarr öðrum, Rb. 390; h. upp árum, to hold up the oars, cease pulling, Fas. ii. 517, N. G. L. i. 65.β. to uphold, maintain, support; halda upp hofi, Landn. 64, Eb. 24; h. upp hofum ok efla blót, Fms. i. 91; h. upp kirkju, K. Þ. K. 52; h. upp Kristninni, Fms. i. 32: to keep going, h. upp bardaga, orrostu, xi. 66, 188, 340.γ. to discharge; h. upp féráns-dómi, Grág. i. 120; h. upp lögskilum, 145; h. upp svörum, Ó. H. 174; h. upp kostnaði, Eg. 77; h. upp gjaldi, Grág. i. 384; gjöldum, Fms. i. 81; h. upp bót, Grág. ii. 182; bótum, Eb. 100, 162, N. G. L. i. 311; ef hann heldr upp yfirbót ( penance) þeirri, Hom. 70; h. upp bænum fyrir e-m, to pray for one, Fms. xi. 271; hélt hann því vel upp sem vera átti, discharged it well, x. 93.δ. halda sér vel upp, to hold oneself well up, Sturl.ε. metaph., skal-at hann lögvillr verða, svá at honum haldi þat uppi (i. e. went unpunished), Grág. i. 316; ok heldr honum þat uppi ( that will save him), ef hann er rétt-hafi at orðinn, ii. 242.5. halda e-u við, to maintain a thing, Hkr. i. 195.VI. impers.,1. to continue, last; hélt því nokkura stund dags, Fms. x. 125: hélt því lengi um vetrinn, Ld. 288; regni hélt haustnótt gegnum, Fms. vi. 83.2. with prep. við, to be on the brink of; hélt þá við atgöngu, they were within a hair’s breadth of coming to fight, Hkr. i. 143; hélt þá við vandræði, Fms. ix. 434; heldr við bardaga, vi. 8; heldr nú við hót, it is little short of a threat, i. 305; hélt við blót, x. 106; ok hélt við flótta, i. 174; hélt við meiðingar, Nj. 21, Sd. 143; henni hélt við, at hón mundi drepa hana, Nj. 118; þeim hélt við váða sjálfan, Ó. H. 168; konungi hélt við, hvárt hann mundi standask eðr eigi, Mag. 100; honum hélt við kafnan, Bs. i. 18; hélt þó við at þeir mundi berjask, Fs. 53.B. WITH ACC. to hold:I. to hold in possession, a fief, land, estate, office, or the like; þeir héldu alla hina beztu staði með sjónum, Fms. xi. 131; þeir er áðr höfðu haldit land af Dana-konungi, i. 232; Eirekr skyldi h. land af Aðalsteini konungi, 23; Vemundr hélt Firða-fylki, Eg. 12; hélt hann þat ríki undir Knút konungi, Ísl. ii. 242; í þeirri borg héldu þeir langfeðgar fimmtán konungdóma, Ver. 37; h. land sem leigu-land, Grág. ii. 278; konungrinn heldr af Guði nafnit, Sks. 599 B; prestar er kirkjur halda, H. E. i. 486; sá prestr er heldr Pétrs-kirkju, N. G. L. i. 312; presta þeirra er kirkju halda, 346; skal sá maðr ráða er kirkju heldr, K. Þ. K. 60; Ólafs kirkju þá er Væringjar halda (the parish church of W.), Hkr. iii. 408.2. halda ábyrgju, ábyrgð á e-n, to have the responsibility of a thing, Grág. ii. 399, K. Þ. K. 66; h. grip, to be in the possession of, Grág. i. 438, ii. 190; h. skóla, to keep a school, Mar.; h. fylgð, to perform, Fms. ix. 279; eiga vandræði at h., to be in a strait, difficulty, Eb. 108.II. to hold, keep, observe, a feast, holiday, or the like; halda kirkju-dag, K. Þ. K. 42; í hvers minning heldr þú þenna dag? Nj. 157; h. helgan þvátt-dag hvern, Pr. 437; h. helga daga, Sl.; h. Jóla-dag, Páska, Hvíta-sunnu, Rb. 134; minnstú að h. helgan hvíldar-daginn Drottins Guðs þíns (the Fourth Commandment in the Icel. version); h. heilagt, to keep holiday, Dipl. ii. 14; í dag þá hátíð höldum vér til himna sté vor Herra, Hólabók 54; er Júdar héldu hátíðligt, Stj. 110; (hence forn-haldinn, time-honoured): of the day-marks (vide dagr, p. 95), er þaðan haldinn miðr-morgin, Hrafn. 9.2. to keep; halda orð sín, to keep one’s word, Fms. x. 95; höldum öll einka-mál vár, vii. 305; h. sættir, Nj. 57; gerðú svá vel, félagi, at þú halt vel sætt þessa, 111, Sturl. iii. 153, Fs. 65, Gullþ. 20; hann kvaðsk vilja hafa svardaga af þeim ok festu, at halda, Nj. 164; h. eið, Sturl. iii. 153; h. frið, to keep peace, Greg. 7; ef þú vilt nokkura hluti eigi h. þá er ek hefi á lagt við þik, Eg. 738: to observe faith, law, rite, etc., halda átrúnað, Fms. i. 34, x. 277; h. Guðs lög ok landsins, vii. 305; h. lands lög, viii. 155; h. ein lög, 625. 52; hafa ok halda þau lög, Fms. i. 34; h. Kristilega trú, K. Á. 74; h. mál (orð) e-s, Greg. 17; h. alla hluti með athugasamlegu minni, Sks. 439.3. to keep, tend; halda geitr, Hkv. 2. 20 (exactly as in Gothic).III. to uphold, maintain, support; þykkir mér þér sé nú ísjár-vert, hvárt þú munt fá haldit þik eðr eigi, Nj. 155; munu vér þó ekki einhlitir at h. oss eptir þessi verk, Háv. 50; at hón mætti með valdi h. sik ok menn sína, Fas. i. 375; þat væri nokkurr várkunn, at þú héldir frænda þinn eðr fóstbróður, en þetta er alls engi (at) halda útlaga konungs, Ó. H. 145; enda ætla ek lítinn viljann til at h. vini þína, Fms. vii. 244; því at Eysteinn konungr kenndi Inga konungi, at hann héldi þá menn, 248; ef þú heldr hann ( upholdest him) til þess at ganga á vini mína, Eg. 339; viljum vér allir fylgja þér ok þik til konungs halda, Fms. i. 34; Stephanus skyldi h. hann til laga ok réttinda, Sks. 653; h. e-n til ríkis, Fb. i. 236; vinsæld föður hans hélt hann mest til alþýðu vináttu, Fms. vii. 175; þeir sem upp h. ( sustain) þenna líkama, Anecd. 4.β. phrases, halda e-m kost, borð, to keep at board, entertain, Fms. ix. 220, x. 105, 146, Nj. 6; or, halda e-n at klæðum ok drykk, Ó. H. 69; h. stríð, bellum gerere (not class.), Fms. x. 51; h. úfrið, Fas. ii. 539.2. halda sik, to comfort oneself, Sks. 281, Hom. 29; kunna sik með hófi at h., Sturl. iii. 108; h. sik ríkmannliga, to fare sumptuously, Ld. 234; hann hélt betr húskarla sína en aðrir, Fms. vii. 242; h. mjök til skarts, to dress fine, Ld. 196; þar var Hrefna ok hélt allmjök til skarts, id.; hann var hægr hvers-dagliga, ok hélt mjök til gleði, Sturl. iii. 123; hélt hann hér mjök til vinsælda ok virðinga, he enjoyed much popularity and fame, Ld. 298.β. ellipt. (sik understood), at h. til jafns við e-n, to bear up against one, to be a match for one, Ld. 40; ef þér hefir eigi til þess hug eðr afl at h. til jafns við e-n húskarl Þorsteins, Eg. 714; h. til fullnaðar, to stand on one’s full rights; ef þær taka eigi fullrétti, eðr h. eigi til fullnaðar, Grág. ii. 109; h. fullara, to hold one above other men, Ó. H. (in a verse); lét konungr þá h. mjök til ( make great preparations) at syngja messu hátíðliga, Hkr. i. 287.3. to hold forth, put forward; at þeim inyiidi þungbýlt vera í nánd honum, ef þeir héldi nokkurn annan fyrir betra mann en hann, Ld. 26; síðan hélt konungr Erling fyrir tryggvan mann, Fms. ix. 399.β. to hold, deem, be of opinion; the old writers seem not to use the word exactly in this sense, but near to it come such phrases as, hón hélt engan hans jafningja innan hirðar hvárki í orðum né öðrum hlutum, i. e. she held him to be above all men, Ld. 60; halda menn hann fyrir konung, Fb. i. 216; still closer, halda menn at Oddný sé nú betr gipt, Bjarn. 12 (but only preserved in a paper MS.): this sense is very freq. in mod. usage, to hold, mean, eg held það; eg held ekki, I think not; (hence hald, opinion.)γ. phrases, halda mikit upp á e-n, to hold one in much esteem, love, Stj. 33; halda af e-m, id., Fas. i. 458, ii. 63, 200, iii. 520, esp. freq. in mod. usage, (upp-á-hald, af-hald, esteem.)4. to hold on, keep up; halda varnir, to keep up a defence, Sks. 583; halda vörð, to keep watch, Eg. 120, Grág. i. 32, 264; halda njósn, Eg. 72, 74, Fms. xi. 46; halda tal af e-m, to speak, communicate with one, ii. 88.5. to hold, be valid, be in force, a law term; á sú sekt öll at halda, Grág. i. 89; á þat at h. allt er þeir urðu á sáttir, 86; enda á þat at h. með þeim síðan, ii. 336.IV. to hold, compel, bind (with the notion of obligation or duty); heldr mik þá ekki til utan-ferðar, Nj. 112; þó heldr þik várkunn til at leita á, i. e. thou art excused, thou hast some excuse in trying, 21; var auðsætt hvat til hélt um sættir, Bjarn. 70; þik heldr eigi hér svá mart, at þú megir eigi vel bægja héraðs-vist þinni, Eb. 252; þar mælir þú þar, er þik heldr várkunn til at mæla, Nj. 227; ek mun vera vinr hans, ok alla þá, er at mínum orðum láta, halda til vináttu við hann, i. e. I will be his friend, and all those who lend ear to my words I will hold to friendship with him, Eg. 18.2. halda sik frá e-u, to keep oneself from, to refrain from a thing, Sks. 276 B; h. sik frá munaðlífi, Post. 656 A. ii. 16, Hom. 53, 135; h. sik aptr af e-u, to abstain from, Hkr. i. 512.V. absol. to be the cause of, be conducive to a thing; heldr þar margt til þess, there are many reasons for this, Nj. 192; vildim vér vita hvat til heldr, Fms. vii. 106; en hann vissi eigi hvat til hafði haldit, er hann kom eigi, xi. 11; margir hlutir héldu til þess, Eg. 38; þat hélt til þess, at …, Al. 94; hélt til þess ( conduced to it) góðgirnd hans, stórmennska ok vitsmunir, Fs. 29; hefir þat mjök til haldit, er ek hefi svá lengi dvalizt, at ek ætlaða, Ld. 32; hann lét bæði til h. vingan ok mágsemd, Fs. 24; heldr þat mest til at þá var komit útfall sjávar, Ld. 56; hélt þat mest til þess, at hann gafsk bezt í öllum mannraunum, 60; þat eitt hélt til, at þeir fóru eigi málum á hendr Þórði, at þeir höfðu eigi styrk til, 138.VI. to hold, comprise; sólar-öld heldr tuttugu ok átta ár, Rb. 510; h. skor (of weight), Grág. i. 500.☞ In some instances the use of dat. and acc. wavers, e. g. halda húsum, to keep up the houses, Grág. ii. 278, 335; h. hliði, to keep the gate in repair, 265; but halda hlið (acc.), 332: to keep, observe, h. lögum, griðum, boðorðum, Glúm. 333, Grág. i. 357, ii. 166, 623. 28; hélt hann þessu sumu, Fms. x. 416 (Ágrip); halda ílla orðum, vii. (in a verse); þeir er því þingi áttu at h., Glúm. 386; h. sáttum, St. 17; h. eiðum, Bkv. 18; Gizuri þótti biskup h. ríkt ( protect strongly) brennu-mönnum, Sturl. i. 201 C; Guð er sínum skepnum heldr (keeps, protects) ok geymir, Mar.; þá hélt engi kirkju mönnum, … kept no man safe, Fms. ix. 508; h. njósn (acc.) um e-t, Eg. 74; h. til njósn, 72; njósnir, Fms. xi. 46. In most of these instances the acc. is the correct case, and the dat. is due either to careless transcribers or incorrect speaking: in some instances an enclitic um has been taken for a dative inflexion, thus e. g. sáttum haldi in Stor. l. c. is to be restored to sátt um haldi; eiðum haldit in Bkv. l. c. to eið (for eiða) um haldit; in others the prep. um has caused the confusion, as ‘halda njósn um at’ has been changed into halda njósnum at. But in the main the distinction between the use of dat. and acc. is fixed even at the present time: the acc. seems to represent the more primitive usage of this verb, the dat. the secondary.C. REFLEX.:I. to hold oneself, to stay; héldusk þeir þá ekki fyrir norðan Stað, Fms. i. 63; mátti hann eigi þar haldask, Landn. 246; h. á baki, to keep oneself on horseback, keep one’s seat, Grág. ii. 95; munu þeir skamma stund hér við haldask, Nj. 247: to be kept, remain, þá skal hann h. með Helju, Edda 39: to resist, megu vér ekki við h. fyrir ofreflis-mönnum þessum, Nj. 254; hélzk þá ekki við honum, Eg. 289; mann er svá hefir haldisk við höfuð-syndum, Hom. 157.β. to hold out, last, continue; ok hélzk ferillinn, Eg. 579; hélzk undr þetta allt til dags, Nj. 272 (twice); hélzk konungdómr í kyni hans, Rb. 394; lengi síðan hélzk bruna-öld með Svíum, Yngl. S.; lengi hélzk þat í ætt þeirri, at …, Eg. 770; hélzk vinátta með þeim, Nj. 66; þat hefir enn haldizk í ætt hans, Fms. iv. 8; ok hefir þat haldizk ( it has continued to be so) síðan er ek hefi hann séð, Ld. 174; honum haldisk (imperat.) sigr ok langt líf, Ver. 57; betr þætti mér, at hún héldisk þér, that it (the luck) would hold out for thee, Fb. ii. 74; ef hann helzk í útrú sinni, if he perseveres in his untruth, 623. 26.γ. to be kept safe and sound; menn allir héldusk ( all bands were saved) ok svá fé, Ld. 8, Fs. 143; þar héldusk menn allir ok mestr hluti fjár, Eg. 405; hafði fé vel haldizk, has been well kept, done well, Ld. 34.δ. to be valid, stand; eigu þau handsöl hennar at haldask, Grág. i. 334; engi má haldask dómr hans, Edda 15; skyldu þau (the truce) haldask um þingit, Nj. 348.2. impers., mér helzk, e-m helzk vel, ílla, á e-u, to have a good hold, have luck with a thing; mér helzk lítt á sauða-mönnum, Grett. 110 A.3. recipr., haldask á, to hold or pull one against another, wrestle, (hence á-höld); var sagt Magnúsi, at þeir héldisk á úti, that they were fighting outside, Sturl. ii. 44.II. part. pass. haldinn, [Dan. holden], so ‘holden,’ in such and such a state; vel haldinn, in good condition, faring well, well to do, Eg. 20, 234; hugðusk þar ok haldnir ( safe) mundu vera, Ver. 34; þungliga h., very sick, Eg. 565, Hkr. ii. 199; vel haldinn, doing well; tak heldr annat fé, svá mikit, at þú þykisk vel haldinn af, i. e. fully satisfied, having got full redress, Boll. 350; Sveinn sagði, at hann vill hafa tvá hluti fjárins, Hrani sagðisk ekki af því haldinn ( satisfied) vera, Fms. iv. 31: in the phrase, heilu ok höldnu, safe and sound, Bs. i. 191, Fms. xi. 376, Hkr. i. 319; með höldnu hljóði, preserving the sound, Skálda 175.2. ok mun þykkja sér misboðit ef þú ert haldinn (kept, protected), Finnb. 344.β. kept, observed, Fms. xi. 99.γ. held in custody, in prison, Bs. i. 419, Sturl. i. 151.III. gerund., haldandi, holding good, valid; sá dómr er eigi haldandi, is not valid, K. Á. 304; af öllu afli er friðr haldandi, Hom. 5.2. part. act., með upp haldandi höndum, with uplifted hands, Bs. i. 684. -
4 hal
1) положение, состояние, настроение, обстоятельство; 2) момент, время. bu halda yoldaşım gəldi в этот момент пришел мой товарищ; 3) грамм. падеж. fdlıq hal именительный падеж; hal aparmaq потерять сознание; hala gəlmək 1) прийти в себя, очнуться; 2) поправляться, очухаться; haldan düşmək утомиться, ослабеть, обессилеть, выбиться из сил, изнуриться; haldan-hala düşmək часто меняться, изменяться, переходить из одного состояния в другое; halına qalmaq заботиться, печься о ком-нибудь; halına yanmaq сочувствовать, жалеть, соболезновать, болеть (за кого-то). -
5 HADDA
f. pot-hook, pot-handle.* * *u, f. (halda, Rd. 315, l. 14), [Ivar Aasen hodda, hadde, holle]:— a pot-hook or rather pot-links, for the hadda was a chain of rings rather than a mere handle, as is seen from Hým. 34—en á hælum hringar skullu—compared with, heyrði til höddu þá er Þórr bar hverinn, Skálda 168; hann kastaði katlinum svá at haddan skall við ( rattled), Fms. vi. 364; hann dró á hönd sér höddu er ifir var bollanum, Ó. H. 135; ketill var upp yfir rekkjuna ok reist upp haddan yfir katlinum, ok vóru þar á festir hringar, … þá féll haldan á katlinum því at hann hafði komit við festina, Rd. 314, 315; hann krækti undir hödduna hinum minsta fingri ok fleytti honum (the kettle) jafnhátt ökla, Fb. i. 524; at konungr mundi gína yfir ketil-hödduna, … ok var haddan orðin feit, … konungr brá líndúk um hödduna ok gein yfir, Fms. i. 36. -
6 halda
гл. сильн. VII держать (с дат.); держаться, плыть; upp halda содержать; haldask í hendr взяться за рукиг. haldan, д-а. healdan (а. hold), д-в-н. haltan (н. halten), ш. hålla, д., нор. holde -
7 Wald, George
(1906-1997) Уолд, ДжорджБиохимик. С 1934 работал в Гарвардском университете [ Harvard University]. Открыл присутствие витамина А в сетчатке глаза и механизмы получения изображения глазом человека. В 1967 за исследования физиологических и химических механизмов зрения (совместно с Р. Гранитом и Х. Хартлайном [Hartline, Haldan K.]) был удостоен Нобелевской премии по физиологии и медицине. В 1969 приобрел общенациональную известность своими выступлениями против участия США в войне во Вьетнаме [ Vietnam War], в марте 1969 произнес известную речь "Мир, который предстоит завоевать" ["A World to Win"] на антивоенном митинге студентов и преподавателей Массачусетского технологического института [ Massachusetts Institute of Technology]English-Russian dictionary of regional studies > Wald, George
-
8 translasyon
Translyasiya:1. Bir haldan başqa bir hala keçmə2. Məlumat daşıyan RNT-nin ribosoma çatdırılan genetik şifrənin polipeptid zəncirindəki amin turşu düzülüşünü yönləndirərək müəyyən bir protein sintezini həyata keçirməsi -
9 tranzisyon
Dəyişmə; bir haldan başqa bir hala keçmə -
10 halvdannet
halvdannet ['haldanəð] wenig gebildet, halbgebildet -
11 κέλλω
Grammatical information: v.Meaning: `drive (on) (tr. a. intr.), move, put (a ship) to shore, land',Other forms: (gramm.), aor. κέλσαι (Od.; on the phonetics Schwyzer 285), fut. κέλσω (A., E.), κελῶ (H.)Compounds: also with prefix, esp. ὀ-κέλλω, aor. ὀκεῖλαι (IA.), rarely ἐπι-, ἐγ-, εἰσ-, συγ-κέλσαι (ep., also Hp., Ar.), ἐπ-έκειλα Act. Ap. 27, 41.Derivatives: Beside it κέλομαι (Il., Dor.), aor. ( ἐ)κέκλετο (Il.) with new present κέκλομαι (A. R.), ( ἐ)κελήσατο (Pi., Epich., Epid.), fut. κελήσομαι (κ 296), rarely with ἐπι-, παρα-, `drive on, exhort, call'. Further athematic κέντο (Alcm. 141) \< *κέλτο (on the phonetics Schwyzer 213, on the formation ibd. 678f.). - Derivv. κέλης, κελεύω, κλόνος, s. vv.Etymology: κέλλω (yot-present) and κέλομαι, which are semantically close, exist unmixed side by side. That they are cognate is mostly not doubted, though for κέλομαι the meaning `call to' reminds of καλεῖν (thus Fraenkel Mélanges Boisacq 1, 367f., Specht KZ 59, 86ff.); but this meaning could have developed from `drive on, invite, summon. request' secondarily. - The other languages have no forms that agree closely with the Greek ones. Semantically closest is the secondary present Skt. kalayati ( kāl-) `drives'. Note also the root aorist Toch. A śäl, B śala `he brought', pl. kalar, śälāre (Pedersen Tocharisch 183ff.), with a nā- present källāṣ, källāṣṣäṃ; neither meaning nor form however is clear. The same holds for Alb. qil `bring, carry' and for Germ., e. g. Goth haldan `βόσκειν, ποιμαίνειν', NHG halten. A nominal formation one might compare is Lat. celer `quick'; (quite uncertain however is Lat. celeber `populous, abounding in'. - Inspite of the differences in meaning one usually assumes that they have the same root (DELG). Connections with other languages are few and rather doubtful. Further there is the problem of ὀ-, which is assumed in ὄζος etc. The meaning of ( ὀ)κέλλω `run a ship aground', the usual way of landing (except in a harbour) is so concrete that I would assume a separate verb, but I see no further indications that the verb is Pre-Greek; perh. the ὀ- is Pre-Greek.Page in Frisk: 1,817-818Greek-English etymological dictionary (Ελληνικά-Αγγλικά ετυμολογική λεξικό) > κέλλω
-
12 hold (N.)
germ. halbi-ы{(V.)}germ. fastēn; fastjan; fastnæn; fastæn; fat-; fatjan; fatæn; fet-; hab-; habēn; haldan; seg-------------------------------------hold {(V.)} backgerm. farberan------------------------------------hold {(V.)} outgerm. stut-------------------------------------hold {(V.)} togethergerm. gad- -
13 keep (V.)
germ. gahaldan; haldan; sparēn------------------------------------keep {(V.)} silentgerm. swīgēn; swīgæn; þagēn------------------------------------keep {(V.)} erectgerm. anhafjan -
14 objective
[ɔbˈdʒektɪv]1. n. 1) məqsəd; 2). qram. vasitəli hal (adlıq haldan başqa bütün hallar)2. a. obyektiv -
15 abgespannt
a yorulmuş, haldan düşmüş, üzülmüş -
16 bringen
vt gətirmək; çatdırmaq; die Zeitung bringt heute viel Neues qəzetdə bu gün çoxlu yeni xəbərlər var; Schaden \bringen zərər vurmaq; es dahin \bringen, daß … işi o dərəcəyə çatdırmaq ki…; j-n dahin \bringen, daß… kimisə elə inandırmaq ki…; in Ordnung \bringen sahmana salmaq; in Sicherheit \bringen xilas etmək; nach einem Orte \bringen bir yerə aparmaq; j-n um etw. (A) \bringen kimisə nədənsə məhrum etmək; zu Bett \bringen yatırtmaq; zur Welt \bringen doğmaq, dünyaya gətirmək; an den Mann \bringen satmaq, başdan eləmək (malı); etw. an sich \bringen nəyisə mənimsəmək; auf den Gedanken \bringen yada salmaq; es auf 80 Jahre \bringen 80 il yaşamaq; j-n aus der Fassung \bringen kimisə haldan/hövsələdən çıxarmaq; (es) mit sich \bringen, daß… bir şeyin səbəbi olmaq; es über sich, es über sich \bringen, es übers Herz \bringen qərara gəlmək; von der Stelle \bringen yerindən tərpətmək, yerindən eləmək; j-n zu etw. \bringen kimisə məcbur etmək; zu Papier \bringen yazılı surətdə ifadə etmək; er hat es zu nichts gebracht ondan bir şey çıxmadı -
17 ent-
präf 1, məhrumiyyəti, ayrılmanı; 2) rədd etməni; yox olmanı; 3) inkişaf prosesində əmələ gəlməni, törəməni, bir haldan başqa hala keçməni bildirir (feldə ayrılmayan ön şəkilçi kimi işlənir.) entarten vi (s) və sich \ent- 1. korlanmaq, nəsli pozulmaq, cırlaşmaq; 2. məc. xarab olmaq -
18 lechzen
vi (nach D) susamaq (nəyəsə); üzülmək, haldan düşmək
См. также в других словарях:
hăldan — HĂLDÁN, hăldani, s.m. v. aldan. Trimis de gall, 13.09.2007. Sursa: DEX 98 hăldán v. aldan Trimis de siveco, 10.08.2004. Sursa: Dicţionar ortografic HĂLDÁN hăldani m. Cânepă de toamnă, care produce sămânţă. /<Orig. nec. Trimis de siveco … Dicționar Român
haldan — haldán v. aldan Trimis de siveco, 10.08.2004. Sursa: Dicţionar ortografic … Dicționar Român
haldan — *haldan germ., stark. Verb: nhd. halten, hüten; ne. keep (Verb), hold (Verb); Rekontruktionsbasis: got., an., ae., afries., anfrk., as., ahd.; Vw.: s … Germanisches Wörterbuch
Haldan — Cătălin Hâldan Spielerinformationen Voller Name Cătălin George Hâldan Geburtstag 3. Februar 1976 Geburtsort Bukarest, Rumänien Sterbedatum 5. Oktober 2000 Sterbeort … Deutsch Wikipedia
Hâldan — Cătălin Hâldan Spielerinformationen Voller Name Cătălin George Hâldan Geburtstag 3. Februar 1976 Geburtsort Bukarest, Rumänien Sterbedatum 5. Oktober 2000 Sterbeort … Deutsch Wikipedia
Haldan — Son of Haldar; leader of the Haladin after the death of the Lady Haleth. First lord of the People of Haleth. The son of Haldar son of Haldad, and nephew to Haleth herself, who followed his aunt to Brethil, where she settled her… … J.R.R. Tolkien's Middle-earth glossary
Haldan Hartline — Haldan Keffer Hartline Haldan Keffer Hartline Naissance 22 décembre 1903 (États Unis) Décès 17 mars 1983 (États Unis) Nationalité … Wikipédia en Français
Haldan K. Hartline — Haldan Keffer Hartline (* 22. Dezember 1903 in Bloomsburg, Pennsylvania, USA; † 17. März 1983 in Fallston, Maryland, USA) war ein US amerikanischer Physiologe. Hartline untersuchte die Einzelleistungen der Netzhautzellen des Auges. Er lieferte… … Deutsch Wikipedia
Haldan Keffer Hartline — Naissance 22 décembre 1903 (États Unis) Décès 17 mars 1983 (États Unis) Nationalité … Wikipédia en Français
Haldan Keffer Hartline — (* 22. Dezember 1903 in Bloomsburg, Pennsylvania, USA; † 17. März 1983 in Fallston, Maryland, USA) war ein US amerikanischer Physiologe. Hartline untersuchte die Einzelleistungen der Netzhautzellen des Auges. Er lieferte wesentliche Arbeiten über … Deutsch Wikipedia
Haldan Keffer Hartline — (December 22, 1903 ndash; March 17, 1983) was an American physiologist who was a cowinner (with George Wald and Ragnar Granit) of the 1967 Nobel Prize in Physiology or Medicine for his work in analyzing the neurophysiological mechanisms of vision … Wikipedia
