Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

haec+me+non+laedunt

  • 1 laedo

    laesī, laesum, ere
    1) повреждать, портить (l. frondes O); ранить, натирать ( lora laedunt bracchia Pl); поражать ( a cuspide laesus O); дурно влиять на здоровье, (по)вредить ( ne te frigora laedant H)
    3)
    а) раздражать (singulos, universos Sl; oculos alicujus Sen)
    б) оскорблять, огорчать (aliquem aliquā re Ter, C, Sl etc.)
    4) причинять вред, досаждать ( testis laesit eum O)
    tarde, quae credĭta laedunt, credĭmus O (впоследствии погов.) — мы с трудом верим тому, чему верить тяжело

    Латинско-русский словарь > laedo

  • 2 laedo

    laedo, laesī, laesum, ere, verletzen, versehren, beschädigen, I) eig.: brachia, Plaut.: cursu aristas, Verg.: frondes, Ov.: ne te frigora laedant, nachteilig auf dich (auf deine Gesundheit) einwirken, Hor.: laesus nube dies, verdunkelter, Lucan.: zonā laedere (= elidere) collum, sich erdrosseln, Hor. carm. 3, 27, 60. – II) übtr., verletzen, beleidigen, kränken, wehtun, zu nahe treten, beeinträchtigen, schädigen, zuw. auch beschwerlich fallen, lästig werden, minime multos, Ter. adelph. 864: Pisonem, Cic.: singulos modo, modo universos, absichtlich reizen, Sall.: neminem iniuste, Cic.: alqm periurio suo, Cic.: alqm in eo (darin, dadurch), Cic.: nullā laesus iniuriā, Cic. – nulli os, niemand ins Gesicht beleidigen, eine Grobheit ins Gesicht sagen, Ter.: fidem, Cic.: famam suam, Plin. ep.: famam alcis gravi opprobrio, Cic.: laesa dignitas, Cic.: laesa pietas, Nep.: laesa maiestas, Hochverrat, Sen. rhet.: res laesae, Widerwärtigkeiten, Sil. – v. lebl. Subjj., si te pulvis strepitusque rotarum laedit, Hor.: oculos hoc meos laedit, Sen.: alcis improbitas nos laedit (Ggstz. alcis stultitia nos sublevat), Cic.: tua me infortunia laedent, Hor.: haec me non laedunt, das trifft mich nicht, Curt. – / Vulg. laesaerit = laeserit, Corp. inscr. Lat. 4, 538.

    lateinisch-deutsches > laedo

  • 3 laedo

    laedo, laesī, laesum, ere, verletzen, versehren, beschädigen, I) eig.: brachia, Plaut.: cursu aristas, Verg.: frondes, Ov.: ne te frigora laedant, nachteilig auf dich (auf deine Gesundheit) einwirken, Hor.: laesus nube dies, verdunkelter, Lucan.: zonā laedere (= elidere) collum, sich erdrosseln, Hor. carm. 3, 27, 60. – II) übtr., verletzen, beleidigen, kränken, wehtun, zu nahe treten, beeinträchtigen, schädigen, zuw. auch beschwerlich fallen, lästig werden, minime multos, Ter. adelph. 864: Pisonem, Cic.: singulos modo, modo universos, absichtlich reizen, Sall.: neminem iniuste, Cic.: alqm periurio suo, Cic.: alqm in eo (darin, dadurch), Cic.: nullā laesus iniuriā, Cic. – nulli os, niemand ins Gesicht beleidigen, eine Grobheit ins Gesicht sagen, Ter.: fidem, Cic.: famam suam, Plin. ep.: famam alcis gravi opprobrio, Cic.: laesa dignitas, Cic.: laesa pietas, Nep.: laesa maiestas, Hochverrat, Sen. rhet.: res laesae, Widerwärtigkeiten, Sil. – v. lebl. Subjj., si te pulvis strepitusque rotarum laedit, Hor.: oculos hoc meos laedit, Sen.: alcis improbitas nos laedit (Ggstz. alcis stultitia nos sublevat), Cic.: tua me infortunia laedent, Hor.: haec me non laedunt, das trifft mich nicht, Curt. – Vulg. laesaerit = laeserit, Corp. inscr. Lat. 4, 538.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > laedo

  • 4 sin

    sīn, conj. [apocop. from si-ne], an adversative conditional particle, if however, if on the contrary, but if (good prose).
    I.
    With a preceding si, nisi, quando, dum.
    A.
    After si.
    1.
    In gen.:

    si domi sum, foris est animus: sin foris sum, animus domi est,

    Plaut. Merc. 3, 4, 2; cf. id. ib. 3, 4, 7: hunc mihi timorem eripe: si est verus, ne opprimar;

    sin falsus, ut, etc.,

    Cic. Cat. 1, 7, 18 fin.:

    si optimates... sin populus, etc.,

    id. Rep. 1, 42, 65:

    quos si boni oppresserunt... sin audaces,

    id. ib. 1, 44, 68;

    1, 37, 58: si nostri oblitus es... sin aestivorum timor te debilitat,

    id. Fam. 7, 14, 1:

    qui si improbasset... sin' probasset, etc.,

    Caes. B. C. 1, 32:

    si sine vi velint rapta tradere, redderent... Sin aliter sient animati, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 54:

    sin aliter es,

    id. Trin. 1, 2, 9; Ter. Ad. 3, 5, 5;

    and simply sin aliter, with a verb understood,

    but if not, in the contrary case, Ter. Phorm. 1, 2, 66; Cic. Caecin. 24, 69; id. Fam. 11, 14, 3; Quint. 8, 6, 74 al.:

    sin secus,

    Plaut. Cas. 2, 6, 25:

    accusator illum... defendet, si poterit: sin minus poterit, negabit,

    Cic. Inv. 2, 29, 88;

    so simply sin minus,

    id. Att. 9, 15, 1; id. Q. Fr. 2, 8, 2. —
    2.
    In the epistolary style also, ellipt., sin (for sin aliter or sin minus):

    si pares aeque inter se, quiescendum: sin, latius manabit,

    Cic. Att. 16, 13, b, 2.—
    3.
    Strengthened,
    (α).
    By autem:

    si malus est... sin autem frugi'st, etc.,

    Plaut. Pers. 4, 1, 6; cf.:

    id si ita est, etc.... sin autem illa veriora,

    Cic. Lael. 4, 14; Ter. Hec. 4, 1, 44; 5, 2, 14; Cic. Rosc. Am. 49, 142; id. Att. 3, 8, 6 and 7; Just. 16, 4, 14; 31, 5, 7 al.; cf.:

    si sunt viri boni, me adjuvant... sin autem minus idonei, me non laedunt,

    Cic. Caecin. 1, 3; so id. Div. in Caecil. 11, 34; and in epistolary style, ellipti.: si vir esse volet, praeclara sunodia: sin autem erimus nos, qui solemus id. Att. 10, 7, 2.—So freq. in Vulg.:

    si est tibi intellectus, responde proximo: sin autem, sit manus tua super os tutum,

    Vulg. Ecclus. 5, 14; 29, 8; id. Luc. 10, 6; id. Apoc. 2, 5.—
    (β).
    Less freq. by vero: si sit ovis matura [p. 1706]... sin vero feta, Col. 7, 3, 11.—
    * B.
    After nisi:

    nisi molestum est, nomen dare vobis volo Comoediaï: sin odio est—dicam tamen,

    Plaut. Poen. prol. 51.—
    * C.
    After quando:

    quando abiit rete pessum, adducit lineam: sin jecit recte, etc.,

    Plaut. Truc. 1, 1, 16 (Speng. si injecit).—
    * D.
    After dum:

    dum illi agunt suam rem agunt, ceteri cleptae: sin vident quempiam se adservare, obludunt,

    Plaut. Truc. 1, 2, 10.—
    II.
    Without a preceding si, nisi, etc. (where the foregoing particle is usu. clearly implied by the context).
    A.
    In gen.:

    qui ero servire servos postulat, etc.... Sin dormitat, ita dormitet, ut, etc.,

    Plaut. Aul. 4, 1, 5; cf. Cic. Rep. 3, 3, 6: Pae. Ne me attrecta. So. Sin te amo? Plaut. Pers. 2, 2, 45; cf. id. Ps. 1, 3, 22; id. Mil. 4, 8, 27:

    primum danda opera est, ne quā amicorum discidia fiant: sin tale aliquid evenerit, ut, etc.,

    Cic. Lael. 21, 78; cf. id. Off. 2, 21, 74:

    adhuc nostri nulli fuerunt: sin quando exstiterint, etc.,

    id. de Or. 3, 24, 95:

    orat ac postulat, rem publicam suscipiant. Sin timore defugiant, etc.,

    Caes. B. C. 1, 32; Nep. Ages. 1, 3:

    haec ut fiant, deos quaeso, ut vobis decet. Sin aliter animus voster est, etc.,

    Ter. Ad. 3, 4, 46.—
    B.
    In epistolary style, ellipt.:

    ego, ut constitui, adero: atque utinam tu quoque eodem die! Sin quid—multa enim—utique postridie,

    Cic. Att. 13, 22, 4.—
    C.
    Strengthened,
    1.
    By autem:

    summi puerorum amores saepe unā cum praetextā togā ponerentur: sin autem ad adulescentiam perduxissent, etc.,

    Cic. Lael. 10, 34; 21, 77; id. Rep. 1, 6, 11; 2, 39, 66; id. Off. 1, 34, 123; id. Tusc. 3, 9, 19; id. Rosc. Am. 47, 137; Caes. B. G. 5, 35 al.—
    2.
    Rarely by vero:

    quidam saepe in parvā pecuniā cognoscuntur quam sint leves, quidam, etc., sin vero erunt aliqui, etc.,

    Cic. Lael. 17, 63.

    Lewis & Short latin dictionary > sin

  • 5 credo

    crēdo, didī, ditum, ere (vgl. altind. çrad-dhā, das Vertrauen), vertrauen, I) jmd. oder einer Sache vertrauen, trauen, sein Vertrauen (Zutrauen) schenken, a) in Beziehung auf die Zuverlässigkeit, Treue usw.: post amicitiam credendum est, ante amicitiam iudicandum, Sen.: perditissimi hominis est fallere eum, qui laesus non esset, nisi credidisset, Sen. – m. Dat. einer Pers., cr. eorum nemini, Cic.: utrumque vitium est, et omnibus credere et nemini, Sen.: neque quisquam credit nisi ei, quem fidelem putat, Cic.: alci parum od. nimium cr., Caes. u. Cornif. rhet.: alci tantum cr., ut etc., Auct. b. Alex.: consules magis non confidere quam non credere suis militibus, mißtrauten mehr dem Mute als der Treue ihrer Soldaten, Liv. – mit Dat. einer Sache, ante actis veluti male (nicht recht) crederet, Ov. met. 12, 115 (dagegen male creditis hosti, zu seinem Unglück, Ov. fast. 2, 225): non cr. caelo adventantibus Euris, Verg.: o formose puer, nimium ne crede colori, Verg.: equo ne credite, Teucri, Verg.: cr. alcis fidei, Curt.: cr. non amicorum fidei, non liberorum pietati, Sen.: praesenti fortunae non cr., Liv.: neque loco neque homini cuiquam satis cr., Sall.: neque mortali cuiquam neque tempori satis cr., Sall.: virtuti suorum magis cr., Sall.: credere desine ventis, Ov.: dubitare, virtuti an fide (Dat.) popularium minus crederet, Sall. – m. de u. Abl., nec de te credam nostris ingrata serenis, Val. Flacc. 1, 332.

    b) in Beziehung auf die Aufrichtigkeit, Wahrhaftigkeit, Glaubwürdigkeit, jmdm. od. einer Sache trauen, Glauben beimessen oder schenken, glauben, α) einer andern Pers. oder Sache, m. Dat. einer Pers., meliori (einem Weiseren) credere non vis? Hor.: ego potissimum Thucydidi credo, Nep.: si Vergilio quidem credimus, Plin.: si tradenti Caecilio credimus, Quint.: ei negabit credi oportere, cui ipse crediderit, Cic.: his auctoribus temere credens, Caes.: si diceret iuratus, crederes (verst. ei), Cic.: ubi quis semel peieraverit, ei credi postea, etiam si per plures deos iuret, non potest, Cic.: u. so oft parenth. mihi crede od. crede mihi, glaube mir, glaube meinem Worte, folge meinem Rate, auf meine Versicherung hin, griech. εμοὶ πιθοῦ u. πιθοῦ μοι (ein eingeschalteter Ausdruck der Beteuerung), zB. illustrabit, mihi crede, tuam amplitudinem hominum iniuria, Cic.: venies, mihi crede, exspectatus, Cic.: mihi crede, non audebis, Cic.: crede mihi, est properandum, Cael. in Cic. ep.: sed, crede mihi, perire satius est, quam hos videre, Cael. in Cic. ep.: sed, crede mihi, nihil minus putaram ego, Cic.: muta iam istam mentem, mihi crede, Cic.: carpe viam, mihi crede, comes, Hor.: u. so im Plur., haec est una via, mihi credite, et laudis et dignitatis et honoris, a bonis viris laudari et diligi, Cic.: sed, mihi credite, inchoata vestra gloria nondum perfecta est, Liv.: credite mihi, non est turpe misereri, Sen. rhet.: so auch iurato mihi crede, Cic.: crede experto, Sil.: experto credite, Verg. u. Ov.: crede fidei meae, Sen. rhet. (vgl. Stürenb. Cic. Arch. 1. p. 19 ed. 2. Benecke Cic. Cat. 1, 3, 6. Kühner Tusc. 1, 75. Beier Cic. de off. 3, 75. p. 324. Ochsner Cic. ecl. p. 294. Mützell Curt. 6, 11, 35. p. 590 und bes. die reichhaltige Stellensammlung in Mahne Miscell. Latinit. 1. p. 41 sqq.). – m. Dat. einer Sache, cr. carunculae vitulinae (sarkastisch = extis), Cic.: chirographis eius, Planc. in Cic. ep.: fabulis, Cic.: lacrimis, Ov.: Q. Fufium ut cogerem mihi potius credere quam litteris tuis, Cic.: nos non minimo potissimum numero credidimus, haben nicht der kl. Z. Glauben geschenkt (= nicht die kl. Z. für die richtige gehalten), Liv.: cr. oculis magis quam auribus, Liv.: cr. oculis amplius (mehr noch) quam auribus, Sen.; vgl. pro se quisque, nisi ipse oculis suis credidisset, vix pro comperta tantam rem habiturus videretur, Liv.: cr. talia suadentibus oraculis, Curt.: cr. u. non cr. famae, Curt. u. Ov.: quasi minus tali rumori crederent, Suet.: cr. blandis verbis, Ov.: falsis visis non cr., Cic.: somniantium visis cr., Cic.: cr. somniis, Cic.: quam vim habeat offensus crede ei quam in amore habet, davon überzeuge dich durch die, welche er usw., Plin. ep. – archaist. m. Genet. der Sache od. des Grundes, nam mihi divini numquam quisquam creduat, Plaut. Bacch. 504; vgl. Plaut. Amph. 672; truc. 307. – m. in u. Abl., tibi vero, Piso, diu deliberandum et concoquendum est, utrum potius Chaereae iniurato in sua lite an Manilio et Luscio iuratis in alieno iudicio credas, Cic. Q. Rosc. 45 (vgl. unten Passiv unpers.). – m. de u. Abl., maluit avunculo et Caesari de se quam vitrico credere, Vell.: cr. oratori maximo de nomine suae artis, Quint.: Dinon historicus, cui nos plurimum de Persicis rebus credimus, Nep.: de his famae cr., Curt.: leniter te accusans in eo, quod de me cito credidisses, den Gerüchten über mich Glauben geschenkt, Cic.: u. so recte non credis de numero militum, Cic. – Passiv unpers., in quo scelere etiam cum multae causae convenisse unum in locum atque inter se congruere videntur, tamen non temere creditur, Cic. Rosc. Am. 62. – pers. credor = mihi creditur, zB. certe credemur, ait, si verba sequatur exitus, Ov.: creditus accepit cantatas protinus herbas, Ov. – β) sich selbst, sibi cr., sich selbst (seiner eigenen Überzeugung) glauben, bei sich selbst überzeugt sein, crede nobis, crede tibi, Plin. pan. 74, 2: fieri malunt alieni erroris accessio, quam sibi credere, Min. Fel. 24, 2: non satis sibi ipsi credebant, Auct. b. Alex. 6, 3.

    II) in bezug auf etwas vertrauen, 1) = etwas anvertrauen, auf Treu und Glauben übergeben, -überlassen, gew. m. Ang. wem? durch Dat., a) übh.: α) lebl. Objj.: cr. arma militi, Liv.: alci id aurum, Plaut.: aurum terrae, Iustin.; vgl. ea (den Samen), quae terrae credimus, Col.: alci caput suum cr., Curt.: alci illam custodiam (pontis), Nep.: alci custodiam corporis, Iustin.: loco potius quam homini cuiquam custodiam alcis, Liv.: filiarum dotes Iunoni Samiae, Cic.: alci omnem exercitum, Ter.: suas fortunas alcis fidei, Nep.: sibi illum honorem non solum datum, sed etiam creditum et commissum putare, Cic.: alci imperium cr., bene cr., Liv.: latus suum omnibus, Plin. pan.: puero muros, Verg.: alci omnes res od. res tantas, Cic.: alci salutem suam, Curt.: alci tutelam, Plaut.: vela Ionio mari, Claud. – ß) leb. Wesen: cr. alci aegrum, Ps. Quint. decl.: aciem campo, Verg.: alqos alcis fidei potestatique, Cic.: cuinam praesidio pecua credemus? Cornif. rhet.: poet., alqm solo oder terrae, zu Boden strecken, Lucan. – bes. oft cr. se, sich anvertrauen, teils mit Ang. wem? durch Dat., sowohl einer Pers., se suaque omnia alienissimis, Caes.: simpliciter se amicis, Plin. ep.: se perfidis hostibus, Ov.: se Neptuno (poet. = mari), Plaut.: se victori, Cic.: alci venienti se sine dubitatione cr. atque offere, Auct. b. Alex. – als einer Sache, se caelo Iovique, Ov.: se caelo praepetibus pennis (mit usw.), Verg.: temere se colloquio, Vell.: se fidei medici, Iustin.: se publico (der offenen Straße), Sen.: se nocti, Ov.: se pedibus (von Fliehenden), Sil.: se ponto, Ov.: se templi religioni, Vell.: se alcis tectis, Cic.: se ventis, Quint. – teils mit Ang. wohin? durch in m. Akk., in novos soles audent se germina tuto credere, Verg. georg. 2, 332 sq.

    b) der Verschwiegenheit anvertrauen (Ggstz. celare alqm de alqa re), mit Ang. wem? durch Dat., sowohl einer Pers., id tibi non credidit, Cic.: alci cr. consilia sua omnia, Ter.: alci arcanos sensus, Verg.: alci tantundem quam sibi, Sen.: alci verba, Ter. – als einer Sache, quid igitur, postquam recitasti quod erat cerae creditum, iam mihi credis? Plaut.: cr. libris arcana, Hor.: facinus magnum timido pectori, Plaut. c) der Ehrlichkeit im Zurückzahlen ein Darlehn anvertrauen, etwas darleihen (Ggstz. bald debere = etwas schulden, bald exigere = etwas einkassieren), gew. mit Dat. (wem?), quod credidisti reddo, Plaut.: exegit quod crediderat, Cic.: ne quod crediderat perderet, Cic.: cr. alci nummûm mille Philippûm, Plaut.: alci nummum numquam plumbeum, Plaut.: cr. alci pecuniam, grandem pecuniam, Cic.: alci aut pecuniam aut beneficia, Sen.: im Bilde, quam bonā fide (terra) creditum fenus reddit, Plin. – pecuniam sine fenore sineque ulla stipulatione, Nep.: alci numquam quicquam, nisi si accepto pignore, Plaut.: per chirographum et cautionem, Porphyr. Hor.: alci alqd per syngrapham, Cic.: pecuniam alcis fide (auf jmds. Wort), Cic. – si rex amicis suis, qui per provinciam atque imperium tuum pecunias ei credidissent, fidem suam praestitisset, Cic. – cr. nemini, Cato: alci male cr., Plaut.: cr. populis, Cic. – ganz absol., emam, aedificabo, credam, exigam, honores geram, Sen.: cum credebat inductus usuris, Cic.: credendi modum constituere, Cic.: in dando et credendo procedere longius, Cic. – oft im Partic. Perf., pecunia credita, pecuniae creditae, argentum creditum, zB. pecuniam creditam od. argentum creditum solvere, Liv.: pecunias creditas non solvere, Caes.: pecuniae male creditae exactio, Sen. – res creditae, anvertrautes, geliehenes Gut = Geld, zB. solutio rerum creditarum, Cic.: iustitia in rebus creditis fides nominatur, Cic.: u. ellipt. certa credita (verst. pecunia), Quint. 4, 2, 61 u.a. – und subst., crēditum, ī, n., das leihweise Anvertraute, das Dargeliehene, das Darlehn, cr. insolubile, Sen.: cr. iustum, Liv.: cr. publicum, Quint.: crediti et depositi quaestiones, Quint.: abiurare creditum, Sall.: exigere creditum, Quint. u. Suet. (u. crediti exactio, Mela): u. (im Bilde) ex beneficio creditum u. beneficium creditum (zum D.) facere, Sen.: pensatum est creditum damno, Sen.: etiam maso (einem Schurken) reddere creditum, Sen.: solvere creditum sorte (mit dem Kapital nach Abzug der Zinsen), Liv., od. fide incolumi ex thesauris Gallicis, Liv.: iusti debiti solutionem in decem annorum pensiones distribuere, Liv.

    2) etwas glauben, a) = für wahr halten, von etwas (= von der Wahrheit einer Sache) überzeugt sein, gew., mit Ang. wem? durch Dat., α) mit Acc., quid iam credas? aut cui credas? Ter.: ille lacrimans orare, ne ea crederet, Sall.: non impulit me, haec nunc omnino ut crederem, Ter.: primus est deorum cultus deos credere, Sen.: falsum est, quod vulgo creditur, testamenta hominum speculum esse morum, Plin. ep.: saepe, quod falso creditum est, veri vicem obtinuit, Curt.: cr. haec cupidius, Liv.: quod fere libenter homines id quod volunt credunt, Caes. – hoc nolo mihi credas, sed fideli Vergilio, Sen. – u. die (meist parenthet.) Formeln, quod quidem magis credo (und dies ist mir das Glaublichere, Wahrscheinlichere), Cic.: quod equidem non temere crediderim, Suet.: quod nisi expertus vix credat, Vell.: crede hoc meae fidei (meinem Worte), Ter.: quod et non praedicanti facile equidem crediderim, Cic.: quod mihi credas velim, Cic.: od. hoc mihi velim credas, Cic., od. bl. credas mihi velim, Cic., od. velim mihi credas, Cic. (s. Stürenberg Cic. Arch. 1. p. 23 ed. 2. Mahne Miscell. Lat. 1. p. 54). – m. de u. Abl., voce supplici postulare a patribus coepit, ne quid de se temere crederent, Sall.: licet Thrasymachus quoque idem de actione crediderit, Quint. – m. pro u. Abl., potest alio tempore... falsum aliquid pro vero credi, Sall. Cat. 51, 31. – Im Partic. Perf., Euander venerabilior divinitate creditā Carmentae matris, Liv. 1, 7, 8. – β) mit Acc. u. Infin., mit vorhergeh. allg. Pron., credone tibi hoc nunc, peperisse hanc e Pamphilo? Ter. – unmittelbar, utinam Indi quoque deum esse me credant, Curt.: ego ut credam esse (phantasmata) eo ducor, quod etc., Plin. ep.: ita prius coruscare caelum creditur, tum tonare, Apul.: quod vix credendum sit (zu glauben sein sollte) tantas res tam breviter potuisse declarari, Nep.: quod civitatem ignobilem atque humilem Eburonum suā sponte populo Romano bellum facere ausam vix erat credendum, Caes.: imperii hoc verbum, non adulationis esse, obsequio crede tuo, davon überzeuge dich durch deinen Gehorsam, Plin. pan.: illi non amari se credebant sibi, waren bei sich selbst überzeugt, Plin. pan. – und in der Formel credas mihi velim, zB. credas mihi velim magis me iudicio hoc, quam morte amici laetatum, Cic.: mihi affirmanti credas velim me huic mancipio debere plurimum, Cic. (vgl. oben no. α). – γ) mit folg. (indir.) Fragesatz: credis huic quod dicit? Ter.: tarde quae credita laedunt credimus, Ov.: de quibus quod inimici detulerunt neque credendum neque neglegendum putavit, Nep. – vix credere possis, quam sibi non sit amicus, Hor.: quam trepide anxieque certaverit, quantā adversariorum aemulatione, quo metu iudicum, vix credi potest, Suet.: in obsequium funeris credi non potest (es ist unglaublich), quanta hominum multitudo convenerit, Sulp. Sev.: creditum famā obiectumque mox in senatu Caecilio Simplici, quod eum honorem pecuniā mercari voluisset, Tac. – δ) bl. mit de (in betreff = an) u. Abl.: Vitellius credidit de perfidia, Tac.: sanctius ac reverentius visum de actis deorum credere quam scire, Tac.: facilius de odio creditur, Tac. – ε) absol., bei aus dem Zshg. zu ergänzendem Objekt, audivi et credo (als Antwort), Ter.: credo, satis credo, glaub's schon, glaub's schon hinlänglich (als Antwort auf jmds. Wunsch für uns u. dgl.), Ter. (so bes. nach gaudeo, s. Spengel Ter. Andr. 939. p. 140, a): credas mihi velim (parenth.), Cic. (s. oben no. α): vidit, si quo esset iter facturus palam pronuntiasset, hostes non credituros, Nep.: neque caede vulgatā statim creditum est, Suet.: ita me ad credendum ducit tua oratio, solche Überzeugung flößt mir deine R. ein, Cic.: neque id mirandum, si non facile ad credendum adducebatur, Nep.: imperiti facile ad credendum impelluntur, Cic.: me non solum ratio ac disputatio impulit, ut ita crederem, sed etiam etc., Cic.: audivi equidem de maioribus natu, sed numquam sum adductus, ut crederem, Cic.

    b) glauben = des Glaubens leben, dafür halten, der Meinung sein, meinen, sich einbilden, α) m. Acc.: at ego haud credo, sed certo scio, Plaut.: timeo ne aliud credam, atque aliud nunties, Ter. – zugl. mit Präd.-Acc. = etwas halten für usw., cr. se Iovis filium, Curt.: Scipionem Hannibal eo ipso quod adversus se dux potissimum lectus esset praestantem virum credebat, Liv.: quoscunque moribus aut fortunā novis rebus idoneos credebat, Sall.: quid eam credis? was hältst du von ihr? Plaut. – im Pass. mit Prädik.-Nom., et male credebar sanguinis auctor ego, Ov.: origo animi caelestis creditur, Quint.: u. so Partic. Perf. im Vocat. mit Prädik.-Vocat., Rufe, mihi frustra ac nequicquam credite amice, Catull. 77, 1 (al. credite amico). – β) m. Infin. od. Acc. u. Infin. (im Pass. auch m. Nom. u. Infin.): credit de suo adventu esse auditum, Nep.: in rem fore credens universos appellare et cohortari, Sall.: credas pluisse (lapidibus), adeo multi passim et late iacent, Mela. – credo ego vos, iudices, mirari, quod ego potissimum surrexerim, Cic.: fratrem credo a te esse conventum, Cic.: cum reliquum exercitum subsequi crederet, Caes.: ceterum credere illum nihil palam ausurum, Sall.: Poeno cepisse iam se urbem credente, Liv.: illa deditionis signa ostentui (esse) cr., seien nur zum Scheine, Sall.: fabulam ab eo casu, quem supra diximus, ortam esse crediderim, Curt.: iurando gratiam Scythas sancire ne credideris, glaube ja nicht, Curt. – u. die Formel crederes, du würdest oder man würde (wärest du oder man zugegen gewesen) geglaubt haben, oder du würdest (wenn du es zufällig sähest) glauben (s. Mützell Curt. 4, 10 [43], 23), zB. crederes Alexandrum inter suas necessitudines flere, Curt.: maesti (crederes victos) redeunt in castra, Liv. – im Pass. m. Nom. u. Infin. (s. Nipperd. Tac. ann. 6, 50 u. Dräger Histor. Synt.2 2, 426), quae manet in statione, ea praeter creditur ire, Lucr. 4, 386: causa mortis fuisse ei per Cn. Pisonem creditur, Suet.: pro certo creditur necato filio vacuam domum scelestis nuptiis fecisse, Sall.: in Graecia primum humanitas, litterae, etiam fruges inventae creduntur, Plin. ep.: illic voluntariā morte interisse creditus, Tac.: aries creditus vexisse Phrixum, Tac.: aliquando creditae dictaeque concurrere (Symplegades), Mela: fontes salubritatem aegris corporibus afferre credentur, Frontin. – im Pass. m. Acc. u. Infin. (s. Fabri Liv. 21, 22, 4, Nipperd. Tac. ann. 2, 69), creditur Pythagorae auditorem fuisse Numam, Liv.: satis credebatur obsidione domitos hostes in fidem venisse, Liv.: quorum neminem nisi iuvante deo talem fuisse credendum est, Cic.: creditum est ceteros veneno aut fame exstinctos (esse), Tac. – u. Abl. absol. m. folg. Acc. u. Infin., numquam satis credito sine fraude Germanicum interisse, Tac. ann. 3, 14. – γ) mit folg. Konj. st. des Akk. u. Infin., credebam... fluxisset oratio spiris intertexta, Ven. Fort. 3, 4, 3. – δ) mit folg. Kausalsatz m. quod, quia, quoniam od. m. folg. Finalsatz m. ut od. ne u. Konj., nam is post consulatum (credo quod videret ex consularibus neminem esse secum comparandum, neglegeret autem eos, qui consules non fuissent) summum illud suum studium remisit, Cic.: et quod ad te de decem legatis scripsi, parum intellexti, credo, quia διὰ σημείων scripseram, Cic.: credo, quoniam ita exterorum honestissimi intellegebantur, Plin.: credo, ut in eodem homine duplicis ac diversissimi animi conspiceretur exemplum, Vell.: attigit quoque poëticen, credimus, ne eius expers esset suavitatis, Nep. – ε) absol.: ut Athenaeus credit (parenth.), Quint.: oppidum adiacet Cherronesus, a Diana (sic creditur) conditum, Mela. – credin? glaubst du? meinst du? (zweifelnd), zB. GN. Quin redimus iam haec tibi aderit supplicans. THR. Credin? GN. Immo certe, Ter. – credo, bes. parenth., um die subjektive Meinung des Sprechenden anzudeuten, wie οιμαι, meist ironisch, wie ὡς εοικεν, ich glaube, glaub' ich, ich denke, denk' ich, sollt' ich glauben od. meinen, vermutlich, doch wohl (s. Prix Plaut. trin. 115 u. mil. 368. Lorenz Plaut. mil. 309. Ruhnken Ter. Andr. 2, 13. Benecke Cic. Cat. 1, 2, 5. Drak. Liv. 4, 17, 7. Schwarz Plin. pan. 53, 4), credo, misericors est, Plaut.: credo iam, ut solet, iurgabit, Ter.: credo, falsa existimans ea, quae de inferis memorantur, Sall.: credo, aut illos mortis timor terret aut hos religionis, Cic. – parenth., ille quidem aut iam aderit, credo hercle, aut iam adest, Plaut.: male, credo, mererer de meis civibus, si etc., Cic.: erit, credo, periculum, ne improbum negotiatorem comprimere non possis, Cic.: amoenitas eum, credo, locorum retinet, Cic.: an illius vicem, credo, doles? Cic. – / Vulg. credent = credunt, Commod. instr. 1, 25 lemm. – Archaist. Coni. Praes. creduam, as, at, Plaut. Poen. 747. Bacch. 476 u. 504; od. creduis, it, Plaut. Amph. 672; capt. 605; truc. 307. – Parag. Infin. credier, Plaut. Pseud. 631. Lucr. 4, 849. – credin = credisne, Plaut. capt. 962; Poen. 441.

    lateinisch-deutsches > credo

  • 6 credo

    crēdo, didī, ditum, ere (vgl. altind. çrad-dhā, das Vertrauen), vertrauen, I) jmd. oder einer Sache vertrauen, trauen, sein Vertrauen (Zutrauen) schenken, a) in Beziehung auf die Zuverlässigkeit, Treue usw.: post amicitiam credendum est, ante amicitiam iudicandum, Sen.: perditissimi hominis est fallere eum, qui laesus non esset, nisi credidisset, Sen. – m. Dat. einer Pers., cr. eorum nemini, Cic.: utrumque vitium est, et omnibus credere et nemini, Sen.: neque quisquam credit nisi ei, quem fidelem putat, Cic.: alci parum od. nimium cr., Caes. u. Cornif. rhet.: alci tantum cr., ut etc., Auct. b. Alex.: consules magis non confidere quam non credere suis militibus, mißtrauten mehr dem Mute als der Treue ihrer Soldaten, Liv. – mit Dat. einer Sache, ante actis veluti male (nicht recht) crederet, Ov. met. 12, 115 (dagegen male creditis hosti, zu seinem Unglück, Ov. fast. 2, 225): non cr. caelo adventantibus Euris, Verg.: o formose puer, nimium ne crede colori, Verg.: equo ne credite, Teucri, Verg.: cr. alcis fidei, Curt.: cr. non amicorum fidei, non liberorum pietati, Sen.: praesenti fortunae non cr., Liv.: neque loco neque homini cuiquam satis cr., Sall.: neque mortali cuiquam neque tempori satis cr., Sall.: virtuti suorum magis cr., Sall.: credere desine ventis, Ov.: dubitare, virtuti an fide (Dat.) popularium minus crederet, Sall. – m. de u.
    ————
    Abl., nec de te credam nostris ingrata serenis, Val. Flacc. 1, 332.
    b) in Beziehung auf die Aufrichtigkeit, Wahrhaftigkeit, Glaubwürdigkeit, jmdm. od. einer Sache trauen, Glauben beimessen oder schenken, glauben, α) einer andern Pers. oder Sache, m. Dat. einer Pers., meliori (einem Weiseren) credere non vis? Hor.: ego potissimum Thucydidi credo, Nep.: si Vergilio quidem credimus, Plin.: si tradenti Caecilio credimus, Quint.: ei negabit credi oportere, cui ipse crediderit, Cic.: his auctoribus temere credens, Caes.: si diceret iuratus, crederes (verst. ei), Cic.: ubi quis semel peieraverit, ei credi postea, etiam si per plures deos iuret, non potest, Cic.: u. so oft parenth. mihi crede od. crede mihi, glaube mir, glaube meinem Worte, folge meinem Rate, auf meine Versicherung hin, griech. εμοὶ πιθοῦ u. πιθοῦ μοι (ein eingeschalteter Ausdruck der Beteuerung), zB. illustrabit, mihi crede, tuam amplitudinem hominum iniuria, Cic.: venies, mihi crede, exspectatus, Cic.: mihi crede, non audebis, Cic.: crede mihi, est properandum, Cael. in Cic. ep.: sed, crede mihi, perire satius est, quam hos videre, Cael. in Cic. ep.: sed, crede mihi, nihil minus putaram ego, Cic.: muta iam istam mentem, mihi crede, Cic.: carpe viam, mihi crede, comes, Hor.: u. so im Plur., haec est una via, mihi credite, et laudis et dignitatis et honoris, a bonis viris laudari et diligi,
    ————
    Cic.: sed, mihi credite, inchoata vestra gloria nondum perfecta est, Liv.: credite mihi, non est turpe misereri, Sen. rhet.: so auch iurato mihi crede, Cic.: crede experto, Sil.: experto credite, Verg. u. Ov.: crede fidei meae, Sen. rhet. (vgl. Stürenb. Cic. Arch. 1. p. 19 ed. 2. Benecke Cic. Cat. 1, 3, 6. Kühner Tusc. 1, 75. Beier Cic. de off. 3, 75. p. 324. Ochsner Cic. ecl. p. 294. Mützell Curt. 6, 11, 35. p. 590 und bes. die reichhaltige Stellensammlung in Mahne Miscell. Latinit. 1. p. 41 sqq.). – m. Dat. einer Sache, cr. carunculae vitulinae (sarkastisch = extis), Cic.: chirographis eius, Planc. in Cic. ep.: fabulis, Cic.: lacrimis, Ov.: Q. Fufium ut cogerem mihi potius credere quam litteris tuis, Cic.: nos non minimo potissimum numero credidimus, haben nicht der kl. Z. Glauben geschenkt (= nicht die kl. Z. für die richtige gehalten), Liv.: cr. oculis magis quam auribus, Liv.: cr. oculis amplius (mehr noch) quam auribus, Sen.; vgl. pro se quisque, nisi ipse oculis suis credidisset, vix pro comperta tantam rem habiturus videretur, Liv.: cr. talia suadentibus oraculis, Curt.: cr. u. non cr. famae, Curt. u. Ov.: quasi minus tali rumori crederent, Suet.: cr. blandis verbis, Ov.: falsis visis non cr., Cic.: somniantium visis cr., Cic.: cr. somniis, Cic.: quam vim habeat offensus crede ei quam in amore habet, davon überzeuge dich durch die, welche er usw., Plin. ep. – archaist. m. Genet. der Sache od. des Grundes, nam
    ————
    mihi divini numquam quisquam creduat, Plaut. Bacch. 504; vgl. Plaut. Amph. 672; truc. 307. – m. in u. Abl., tibi vero, Piso, diu deliberandum et concoquendum est, utrum potius Chaereae iniurato in sua lite an Manilio et Luscio iuratis in alieno iudicio credas, Cic. Q. Rosc. 45 (vgl. unten Passiv unpers.). – m. de u. Abl., maluit avunculo et Caesari de se quam vitrico credere, Vell.: cr. oratori maximo de nomine suae artis, Quint.: Dinon historicus, cui nos plurimum de Persicis rebus credimus, Nep.: de his famae cr., Curt.: leniter te accusans in eo, quod de me cito credidisses, den Gerüchten über mich Glauben geschenkt, Cic.: u. so recte non credis de numero militum, Cic. – Passiv unpers., in quo scelere etiam cum multae causae convenisse unum in locum atque inter se congruere videntur, tamen non temere creditur, Cic. Rosc. Am. 62. – pers. credor = mihi creditur, zB. certe credemur, ait, si verba sequatur exitus, Ov.: creditus accepit cantatas protinus herbas, Ov. – β) sich selbst, sibi cr., sich selbst (seiner eigenen Überzeugung) glauben, bei sich selbst überzeugt sein, crede nobis, crede tibi, Plin. pan. 74, 2: fieri malunt alieni erroris accessio, quam sibi credere, Min. Fel. 24, 2: non satis sibi ipsi credebant, Auct. b. Alex. 6, 3.
    II) in bezug auf etwas vertrauen, 1) = etwas anvertrauen, auf Treu und Glauben übergeben, - überlassen, gew. m. Ang. wem? durch Dat., a) übh.:
    ————
    α) lebl. Objj.: cr. arma militi, Liv.: alci id aurum, Plaut.: aurum terrae, Iustin.; vgl. ea (den Samen), quae terrae credimus, Col.: alci caput suum cr., Curt.: alci illam custodiam (pontis), Nep.: alci custodiam corporis, Iustin.: loco potius quam homini cuiquam custodiam alcis, Liv.: filiarum dotes Iunoni Samiae, Cic.: alci omnem exercitum, Ter.: suas fortunas alcis fidei, Nep.: sibi illum honorem non solum datum, sed etiam creditum et commissum putare, Cic.: alci imperium cr., bene cr., Liv.: latus suum omnibus, Plin. pan.: puero muros, Verg.: alci omnes res od. res tantas, Cic.: alci salutem suam, Curt.: alci tutelam, Plaut.: vela Ionio mari, Claud. – ß) leb. Wesen: cr. alci aegrum, Ps. Quint. decl.: aciem campo, Verg.: alqos alcis fidei potestatique, Cic.: cuinam praesidio pecua credemus? Cornif. rhet.: poet., alqm solo oder terrae, zu Boden strecken, Lucan. – bes. oft cr. se, sich anvertrauen, teils mit Ang. wem? durch Dat., sowohl einer Pers., se suaque omnia alienissimis, Caes.: simpliciter se amicis, Plin. ep.: se perfidis hostibus, Ov.: se Neptuno (poet. = mari), Plaut.: se victori, Cic.: alci venienti se sine dubitatione cr. atque offere, Auct. b. Alex. – als einer Sache, se caelo Iovique, Ov.: se caelo praepetibus pennis (mit usw.), Verg.: temere se colloquio, Vell.: se fidei medici, Iustin.: se publico (der offenen Straße), Sen.: se nocti, Ov.: se pedibus (von Fliehenden), Sil.: se ponto, Ov.:
    ————
    se templi religioni, Vell.: se alcis tectis, Cic.: se ventis, Quint. – teils mit Ang. wohin? durch in m. Akk., in novos soles audent se germina tuto credere, Verg. georg. 2, 332 sq.
    b) der Verschwiegenheit anvertrauen (Ggstz. celare alqm de alqa re), mit Ang. wem? durch Dat., sowohl einer Pers., id tibi non credidit, Cic.: alci cr. consilia sua omnia, Ter.: alci arcanos sensus, Verg.: alci tantundem quam sibi, Sen.: alci verba, Ter. – als einer Sache, quid igitur, postquam recitasti quod erat cerae creditum, iam mihi credis? Plaut.: cr. libris arcana, Hor.: facinus magnum timido pectori, Plaut. c) der Ehrlichkeit im Zurückzahlen ein Darlehn anvertrauen, etwas darleihen (Ggstz. bald debere = etwas schulden, bald exigere = etwas einkassieren), gew. mit Dat. (wem?), quod credidisti reddo, Plaut.: exegit quod crediderat, Cic.: ne quod crediderat perderet, Cic.: cr. alci nummûm mille Philippûm, Plaut.: alci nummum numquam plumbeum, Plaut.: cr. alci pecuniam, grandem pecuniam, Cic.: alci aut pecuniam aut beneficia, Sen.: im Bilde, quam bonā fide (terra) creditum fenus reddit, Plin. – pecuniam sine fenore sineque ulla stipulatione, Nep.: alci numquam quicquam, nisi si accepto pignore, Plaut.: per chirographum et cautionem, Porphyr. Hor.: alci alqd per syngrapham, Cic.: pecuniam alcis fide (auf jmds. Wort), Cic. – si rex amicis suis, qui per provinciam atque imperium
    ————
    tuum pecunias ei credidissent, fidem suam praestitisset, Cic. – cr. nemini, Cato: alci male cr., Plaut.: cr. populis, Cic. – ganz absol., emam, aedificabo, credam, exigam, honores geram, Sen.: cum credebat inductus usuris, Cic.: credendi modum constituere, Cic.: in dando et credendo procedere longius, Cic. – oft im Partic. Perf., pecunia credita, pecuniae creditae, argentum creditum, zB. pecuniam creditam od. argentum creditum solvere, Liv.: pecunias creditas non solvere, Caes.: pecuniae male creditae exactio, Sen. – res creditae, anvertrautes, geliehenes Gut = Geld, zB. solutio rerum creditarum, Cic.: iustitia in rebus creditis fides nominatur, Cic.: u. ellipt. certa credita (verst. pecunia), Quint. 4, 2, 61 u.a. – und subst., crēditum, ī, n., das leihweise Anvertraute, das Dargeliehene, das Darlehn, cr. insolubile, Sen.: cr. iustum, Liv.: cr. publicum, Quint.: crediti et depositi quaestiones, Quint.: abiurare creditum, Sall.: exigere creditum, Quint. u. Suet. (u. crediti exactio, Mela): u. (im Bilde) ex beneficio creditum u. beneficium creditum (zum D.) facere, Sen.: pensatum est creditum damno, Sen.: etiam maso (einem Schurken) reddere creditum, Sen.: solvere creditum sorte (mit dem Kapital nach Abzug der Zinsen), Liv., od. fide incolumi ex thesauris Gallicis, Liv.: iusti debiti solutionem in decem annorum pensiones distribuere, Liv.
    2) etwas glauben, a) = für wahr halten, von etwas
    ————
    (= von der Wahrheit einer Sache) überzeugt sein, gew., mit Ang. wem? durch Dat., α) mit Acc., quid iam credas? aut cui credas? Ter.: ille lacrimans orare, ne ea crederet, Sall.: non impulit me, haec nunc omnino ut crederem, Ter.: primus est deorum cultus deos credere, Sen.: falsum est, quod vulgo creditur, testamenta hominum speculum esse morum, Plin. ep.: saepe, quod falso creditum est, veri vicem obtinuit, Curt.: cr. haec cupidius, Liv.: quod fere libenter homines id quod volunt credunt, Caes. – hoc nolo mihi credas, sed fideli Vergilio, Sen. – u. die (meist parenthet.) Formeln, quod quidem magis credo (und dies ist mir das Glaublichere, Wahrscheinlichere), Cic.: quod equidem non temere crediderim, Suet.: quod nisi expertus vix credat, Vell.: crede hoc meae fidei (meinem Worte), Ter.: quod et non praedicanti facile equidem crediderim, Cic.: quod mihi credas velim, Cic.: od. hoc mihi velim credas, Cic., od. bl. credas mihi velim, Cic., od. velim mihi credas, Cic. (s. Stürenberg Cic. Arch. 1. p. 23 ed. 2. Mahne Miscell. Lat. 1. p. 54). – m. de u. Abl., voce supplici postulare a patribus coepit, ne quid de se temere crederent, Sall.: licet Thrasymachus quoque idem de actione crediderit, Quint. – m. pro u. Abl., potest alio tempore... falsum aliquid pro vero credi, Sall. Cat. 51, 31. – Im Partic. Perf., Euander venerabilior divinitate creditā Carmentae matris, Liv. 1, 7, 8. – β) mit Acc. u. Infin.,
    ————
    mit vorhergeh. allg. Pron., credone tibi hoc nunc, peperisse hanc e Pamphilo? Ter. – unmittelbar, utinam Indi quoque deum esse me credant, Curt.: ego ut credam esse (phantasmata) eo ducor, quod etc., Plin. ep.: ita prius coruscare caelum creditur, tum tonare, Apul.: quod vix credendum sit (zu glauben sein sollte) tantas res tam breviter potuisse declarari, Nep.: quod civitatem ignobilem atque humilem Eburonum suā sponte populo Romano bellum facere ausam vix erat credendum, Caes.: imperii hoc verbum, non adulationis esse, obsequio crede tuo, davon überzeuge dich durch deinen Gehorsam, Plin. pan.: illi non amari se credebant sibi, waren bei sich selbst überzeugt, Plin. pan. – und in der Formel credas mihi velim, zB. credas mihi velim magis me iudicio hoc, quam morte amici laetatum, Cic.: mihi affirmanti credas velim me huic mancipio debere plurimum, Cic. (vgl. oben no. α). – γ) mit folg. (indir.) Fragesatz: credis huic quod dicit? Ter.: tarde quae credita laedunt credimus, Ov.: de quibus quod inimici detulerunt neque credendum neque neglegendum putavit, Nep. – vix credere possis, quam sibi non sit amicus, Hor.: quam trepide anxieque certaverit, quantā adversariorum aemulatione, quo metu iudicum, vix credi potest, Suet.: in obsequium funeris credi non potest (es ist unglaublich), quanta hominum multitudo convenerit, Sulp. Sev.: creditum famā obiectumque mox in senatu Caecilio
    ————
    Simplici, quod eum honorem pecuniā mercari voluisset, Tac. – δ) bl. mit de (in betreff = an) u. Abl.: Vitellius credidit de perfidia, Tac.: sanctius ac reverentius visum de actis deorum credere quam scire, Tac.: facilius de odio creditur, Tac. – ε) absol., bei aus dem Zshg. zu ergänzendem Objekt, audivi et credo (als Antwort), Ter.: credo, satis credo, glaub's schon, glaub's schon hinlänglich (als Antwort auf jmds. Wunsch für uns u. dgl.), Ter. (so bes. nach gaudeo, s. Spengel Ter. Andr. 939. p. 140, a): credas mihi velim (parenth.), Cic. (s. oben no. α): vidit, si quo esset iter facturus palam pronuntiasset, hostes non credituros, Nep.: neque caede vulgatā statim creditum est, Suet.: ita me ad credendum ducit tua oratio, solche Überzeugung flößt mir deine R. ein, Cic.: neque id mirandum, si non facile ad credendum adducebatur, Nep.: imperiti facile ad credendum impelluntur, Cic.: me non solum ratio ac disputatio impulit, ut ita crederem, sed etiam etc., Cic.: audivi equidem de maioribus natu, sed numquam sum adductus, ut crederem, Cic.
    b) glauben = des Glaubens leben, dafür halten, der Meinung sein, meinen, sich einbilden, α) m. Acc.: at ego haud credo, sed certo scio, Plaut.: timeo ne aliud credam, atque aliud nunties, Ter. – zugl. mit Präd.-Acc. = etwas halten für usw., cr. se Iovis filium, Curt.: Scipionem Hannibal eo ipso quod adver-
    ————
    sus se dux potissimum lectus esset praestantem virum credebat, Liv.: quoscunque moribus aut fortunā novis rebus idoneos credebat, Sall.: quid eam credis? was hältst du von ihr? Plaut. – im Pass. mit Prädik.- Nom., et male credebar sanguinis auctor ego, Ov.: origo animi caelestis creditur, Quint.: u. so Partic. Perf. im Vocat. mit Prädik.-Vocat., Rufe, mihi frustra ac nequicquam credite amice, Catull. 77, 1 (al. credite amico). – β) m. Infin. od. Acc. u. Infin. (im Pass. auch m. Nom. u. Infin.): credit de suo adventu esse auditum, Nep.: in rem fore credens universos appellare et cohortari, Sall.: credas pluisse (lapidibus), adeo multi passim et late iacent, Mela. – credo ego vos, iudices, mirari, quod ego potissimum surrexerim, Cic.: fratrem credo a te esse conventum, Cic.: cum reliquum exercitum subsequi crederet, Caes.: ceterum credere illum nihil palam ausurum, Sall.: Poeno cepisse iam se urbem credente, Liv.: illa deditionis signa ostentui (esse) cr., seien nur zum Scheine, Sall.: fabulam ab eo casu, quem supra diximus, ortam esse crediderim, Curt.: iurando gratiam Scythas sancire ne credideris, glaube ja nicht, Curt. – u. die Formel crederes, du würdest oder man würde (wärest du oder man zugegen gewesen) geglaubt haben, oder du würdest (wenn du es zufällig sähest) glauben (s. Mützell Curt. 4, 10 [43], 23), zB. crederes Alexandrum inter suas necessitudines flere, Curt.: maesti
    ————
    (crederes victos) redeunt in castra, Liv. – im Pass. m. Nom. u. Infin. (s. Nipperd. Tac. ann. 6, 50 u. Dräger Histor. Synt.2 2, 426), quae manet in statione, ea praeter creditur ire, Lucr. 4, 386: causa mortis fuisse ei per Cn. Pisonem creditur, Suet.: pro certo creditur necato filio vacuam domum scelestis nuptiis fecisse, Sall.: in Graecia primum humanitas, litterae, etiam fruges inventae creduntur, Plin. ep.: illic voluntariā morte interisse creditus, Tac.: aries creditus vexisse Phrixum, Tac.: aliquando creditae dictaeque concurrere (Symplegades), Mela: fontes salubritatem aegris corporibus afferre credentur, Frontin. – im Pass. m. Acc. u. Infin. (s. Fabri Liv. 21, 22, 4, Nipperd. Tac. ann. 2, 69), creditur Pythagorae auditorem fuisse Numam, Liv.: satis credebatur obsidione domitos hostes in fidem venisse, Liv.: quorum neminem nisi iuvante deo talem fuisse credendum est, Cic.: creditum est ceteros veneno aut fame exstinctos (esse), Tac. – u. Abl. absol. m. folg. Acc. u. Infin., numquam satis credito sine fraude Germanicum interisse, Tac. ann. 3, 14. – γ) mit folg. Konj. st. des Akk. u. Infin., credebam... fluxisset oratio spiris intertexta, Ven. Fort. 3, 4, 3. – δ) mit folg. Kausalsatz m. quod, quia, quoniam od. m. folg. Finalsatz m. ut od. ne u. Konj., nam is post consulatum (credo quod videret ex consularibus neminem esse secum comparandum, neglegeret autem eos, qui consules non fuissent) summum
    ————
    illud suum studium remisit, Cic.: et quod ad te de decem legatis scripsi, parum intellexti, credo, quia διὰ σημείων scripseram, Cic.: credo, quoniam ita exterorum honestissimi intellegebantur, Plin.: credo, ut in eodem homine duplicis ac diversissimi animi conspiceretur exemplum, Vell.: attigit quoque poëticen, credimus, ne eius expers esset suavitatis, Nep. – ε) absol.: ut Athenaeus credit (parenth.), Quint.: oppidum adiacet Cherronesus, a Diana (sic creditur) conditum, Mela. – credin? glaubst du? meinst du? (zweifelnd), zB. GN. Quin redimus iam haec tibi aderit supplicans. THR. Credin? GN. Immo certe, Ter. – credo, bes. parenth., um die subjektive Meinung des Sprechenden anzudeuten, wie οιμαι, meist ironisch, wie ὡς εοικεν, ich glaube, glaub' ich, ich denke, denk' ich, sollt' ich glauben od. meinen, vermutlich, doch wohl (s. Prix Plaut. trin. 115 u. mil. 368. Lorenz Plaut. mil. 309. Ruhnken Ter. Andr. 2, 13. Benecke Cic. Cat. 1, 2, 5. Drak. Liv. 4, 17, 7. Schwarz Plin. pan. 53, 4), credo, misericors est, Plaut.: credo iam, ut solet, iurgabit, Ter.: credo, falsa existimans ea, quae de inferis memorantur, Sall.: credo, aut illos mortis timor terret aut hos religionis, Cic. – parenth., ille quidem aut iam aderit, credo hercle, aut iam adest, Plaut.: male, credo, mererer de meis civibus, si etc., Cic.: erit, credo, periculum, ne improbum negotiatorem comprimere non possis, Cic.:
    ————
    amoenitas eum, credo, locorum retinet, Cic.: an illius vicem, credo, doles? Cic. – Vulg. credent = credunt, Commod. instr. 1, 25 lemm. – Archaist. Coni. Praes. creduam, as, at, Plaut. Poen. 747. Bacch. 476 u. 504; od. creduis, it, Plaut. Amph. 672; capt. 605; truc. 307. – Parag. Infin. credier, Plaut. Pseud. 631. Lucr. 4, 849. – credin = credisne, Plaut. capt. 962; Poen. 441.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > credo

  • 7 quod

    [st1]1 [-] Pronom-adjectif relatif ou adjectif interrogatif    - age quod agis: fais bien ce que tu fais.    - domus et templum, quod clausum est: la maison et le temple qui sont fermés.    - quod templum vidisti? = quel temple as-tu vu?    - est quod dici possit: il y a une chose qu'on pourrait dire.    - non est quod respondeam: je n'ai rien à répondre.    - est quod gaudeas: il y a lieu de te réjouir.    - non est quod gaudeas: il n'y a pas lieu de te réjouir.    - nihil habeo quod: je n'ai rien qui, je n'ai rien que ou je n'ai aucune raison de. [st1]2 [-] Relatif de liaison quod + conj. de sub. (quod si, quod quia, quod quoniam...), quod utinam: [relativement à quoi]; on le traduit par: et, d'autre part, mais, or, car, donc, c'est pourquoi, là-dessus, à ce propos ou on ne le traduit pas.    - quod ad me pertinet: en ce qui me concerne.    - quod ad me scribis de Caesare: quant à ce que tu m'écris au sujet de César.    - quod poteris (en incise): dans la mesure où tu le pourras.    - quod in te est (en incise): autant que cela dépend de toi.    - quod sciam (en incise): autant que je sache.    - quod meminerim (en incise): autant que je m'en souvienne. [st1]3 [-] Adjectif indéfini après si, nisi, ne, num    - si quod templum aedificetur: si on construisait un temple. [st1]4 [-] Relatif-conjonction: quod = ce fait que, à savoir que    - multum ei detraxit quod alienae erat civitatis, Nep. Eum. 1, 2: le fait qu'il était d'un pays étranger lui fit beaucoup de tort.    - illum fructum coepi quod... = l'avantage que j'en ai tiré, c'est que...    - accedit quod: à cela s'ajoute que.    - praetereo (mitto, omitto) quod: j'omets que.    - praeterquam quod: outre que.    - homines hac re bestiis praestant, quod loqui possunt: les hommes ont, sur les bêtes, cette supériorité qu'ils peuvent parler.    - illud etiam animadverto quod multi mihi adsentiuntur: je remarque encore ceci, c'est que beaucoup sont de mon opinion. [st1]5 [-] Conj. de subordination: parce que (souvent annoncé par eo, hoc) quod + indicatif → cause réelle.    - Aristides expulsus est, quod praeter modum justus erat: Aristide fut exilé, parce qu'il était (effectivement) trop juste.    - eo non veni quod me non invitasti: je ne suis pas venu pour la bonne raison que tu ne m'as pas invité.    - eo ad te minus multa scribo quod maerore impedior, Cic. Att. 3, 10: si je ne t'écris pas plus longuement, c'est que j'en suis empêché par le chagrin. quod + subjonctif - → cause alléguée.    - Socrates accusatus est quod juventutem corrumperet: Socrate fut mis en accusation sous prétexte qu'il corrompait la jeunesse.    - insimulatus est proditionis quod castra movisset: on l'accusa de trahison sous prétexte qu'il avait déplacé le camp.    - non quod + subj.... sed quia (quod) + ind.: non que... mais parce que.    - taceo non quod adprobem sed quia cogor: je me tais non que j'approuve mais parce que j'y suis contraint. [st1]6 [-] eo magis (comparatif) quod = d'autant plus que    - eo magis me odit quod ei profui: il me hait d'autant plus que je lui ai rendu service.    - eo modestior videtur, quod numquam de se loquitur: il paraît d'autant plus modeste qu'il ne parle jamais de lui. [st1]7 [-] quid quod [quoi encore... le fait que] = de plus, bien plus, en outre, autre chose; que dire de ce fait que? pourquoi?    - quid quod pleraque eorum propter quae irascemur offendunt nos magis quam laedunt! Sen. Ir. 3: en outre la plupart des choses à cause desquelles nous sommes irrités nous heurtent plus qu'elles ne nous blessent.    - quid quod, posteaquam es designatus, multo salutas neglegentius? Cic. Mur. 7: que dire de ce fait que, depuis que tu es désigné (tribun), tu salues les gens beaucoup plus négligemment? [st1]8 [-] quid est quod? quid est quod + indicatif: [qu'y a-t-il à cause de quoi] = que signifie le fait que?    - quid est quod me verberasti? = [ que signifie le fait que] = pourquoi m'as-tu frappé? quid est quod + subjonctif: [qu'y a-t-il de tel que, quelle raison y a-t-il pour que]    - quid est quod gaudeas? = quelle raison as-tu de te réjouir?
    * * *
    [st1]1 [-] Pronom-adjectif relatif ou adjectif interrogatif    - age quod agis: fais bien ce que tu fais.    - domus et templum, quod clausum est: la maison et le temple qui sont fermés.    - quod templum vidisti? = quel temple as-tu vu?    - est quod dici possit: il y a une chose qu'on pourrait dire.    - non est quod respondeam: je n'ai rien à répondre.    - est quod gaudeas: il y a lieu de te réjouir.    - non est quod gaudeas: il n'y a pas lieu de te réjouir.    - nihil habeo quod: je n'ai rien qui, je n'ai rien que ou je n'ai aucune raison de. [st1]2 [-] Relatif de liaison quod + conj. de sub. (quod si, quod quia, quod quoniam...), quod utinam: [relativement à quoi]; on le traduit par: et, d'autre part, mais, or, car, donc, c'est pourquoi, là-dessus, à ce propos ou on ne le traduit pas.    - quod ad me pertinet: en ce qui me concerne.    - quod ad me scribis de Caesare: quant à ce que tu m'écris au sujet de César.    - quod poteris (en incise): dans la mesure où tu le pourras.    - quod in te est (en incise): autant que cela dépend de toi.    - quod sciam (en incise): autant que je sache.    - quod meminerim (en incise): autant que je m'en souvienne. [st1]3 [-] Adjectif indéfini après si, nisi, ne, num    - si quod templum aedificetur: si on construisait un temple. [st1]4 [-] Relatif-conjonction: quod = ce fait que, à savoir que    - multum ei detraxit quod alienae erat civitatis, Nep. Eum. 1, 2: le fait qu'il était d'un pays étranger lui fit beaucoup de tort.    - illum fructum coepi quod... = l'avantage que j'en ai tiré, c'est que...    - accedit quod: à cela s'ajoute que.    - praetereo (mitto, omitto) quod: j'omets que.    - praeterquam quod: outre que.    - homines hac re bestiis praestant, quod loqui possunt: les hommes ont, sur les bêtes, cette supériorité qu'ils peuvent parler.    - illud etiam animadverto quod multi mihi adsentiuntur: je remarque encore ceci, c'est que beaucoup sont de mon opinion. [st1]5 [-] Conj. de subordination: parce que (souvent annoncé par eo, hoc) quod + indicatif → cause réelle.    - Aristides expulsus est, quod praeter modum justus erat: Aristide fut exilé, parce qu'il était (effectivement) trop juste.    - eo non veni quod me non invitasti: je ne suis pas venu pour la bonne raison que tu ne m'as pas invité.    - eo ad te minus multa scribo quod maerore impedior, Cic. Att. 3, 10: si je ne t'écris pas plus longuement, c'est que j'en suis empêché par le chagrin. quod + subjonctif - → cause alléguée.    - Socrates accusatus est quod juventutem corrumperet: Socrate fut mis en accusation sous prétexte qu'il corrompait la jeunesse.    - insimulatus est proditionis quod castra movisset: on l'accusa de trahison sous prétexte qu'il avait déplacé le camp.    - non quod + subj.... sed quia (quod) + ind.: non que... mais parce que.    - taceo non quod adprobem sed quia cogor: je me tais non que j'approuve mais parce que j'y suis contraint. [st1]6 [-] eo magis (comparatif) quod = d'autant plus que    - eo magis me odit quod ei profui: il me hait d'autant plus que je lui ai rendu service.    - eo modestior videtur, quod numquam de se loquitur: il paraît d'autant plus modeste qu'il ne parle jamais de lui. [st1]7 [-] quid quod [quoi encore... le fait que] = de plus, bien plus, en outre, autre chose; que dire de ce fait que? pourquoi?    - quid quod pleraque eorum propter quae irascemur offendunt nos magis quam laedunt! Sen. Ir. 3: en outre la plupart des choses à cause desquelles nous sommes irrités nous heurtent plus qu'elles ne nous blessent.    - quid quod, posteaquam es designatus, multo salutas neglegentius? Cic. Mur. 7: que dire de ce fait que, depuis que tu es désigné (tribun), tu salues les gens beaucoup plus négligemment? [st1]8 [-] quid est quod? quid est quod + indicatif: [qu'y a-t-il à cause de quoi] = que signifie le fait que?    - quid est quod me verberasti? = [ que signifie le fait que] = pourquoi m'as-tu frappé? quid est quod + subjonctif: [qu'y a-t-il de tel que, quelle raison y a-t-il pour que]    - quid est quod gaudeas? = quelle raison as-tu de te réjouir?
    * * *
        Quod, cuius, Adiectiuum: vt Quod pomum. Interrogatiuum et relatiuum est. Plaut. Quel.
    \
        - mos nunquam fuit patri meo, Vt exprobraret quod faceret boni. Plau. Ce qu'il faisoit de bien.
    \
        Militum quod haberent, ad vos deducerent. Cic. Ce qu'ils auroyent de gents de guerre.
    \
        Quod floris, quod roboris in iuuentute erat, amiserant. Liu. La fleur et la force de la jeunesse.
    \
        Quod, Absolutum. Terent. Laquelle chose.
    \
        Quod me accusat nunc vir, sum extra noxiam. Terent. Je ne suis point coulpable de ce dont, ou pourquoy il m'accuse.
    \
        Quod ego per hanc te dexteram oro, et genium tuum. Terent. Parquoy.
    \
        Vt quod ego ad te venio, intelligas. Plautus. Pour quelle cause et raison.
    \
        Quod te AEsculapi, et te Salus, nequid huius sit, oro. Terent. Pourquoy o Esculape je te prie, etc.
    \
        Et quod nunc tute tecum iratus cogitas, Egone illam, etc. Terent. Et quant à ce que tu penses en toymesmes, etc.
    \
        Quod ad me attinet. Cic. Quant est de moy, Quant à moy, En tant que me touche.
    \
        Quod vtinam minus vitae cupidus fuissem. Cicero. Que pleust à Dieu que je n'eusse, etc.
    \
        - sed siquid sit Quod mea opera opus sit vobis, etc. Terent. En quoy tu ayes à faire de ma peine.
    \
        Quod commodo valetudinis tuae fiat. Cic. Pourveu que ce se face sans detriment de ta santé, Qu'il ne t'en advienne aucun mal.
    \
        Quod commodo tuo fiat. Cic. Pourveu que cela ne t'empesche point, ou ne te destourbe, Que tu le puisse faire aiseement, et que tu ayes le loisir.
    \
        Quod sine molestia tua facere possis. Cic. Pourveu que cela ne te soit point ennuyeux.
    \
        Quod commodo tuo facere poteris. Cic. Laquelle chose tu pourras aiseement faire.
    \
        Quod bene vertat. Liu. Ce que je prie à Dieu nous porter bon heur et venir à bien.
    \
        Quod inter nos liceat dicere. Cic. Pour dire entre vous et moy, Laquelle chose se peult bien dire entre nous seulement, et non à autres.
    \
        Non nouisti me? P. quod quidem veniat in mentem. Plaut. Point, que j'aye souvenance.
    \
        Nec tamen ab vllo (quod equidem sciam) Latino arborum earum tradita est facies. Plin. Que je scache.
    \
        Quod satis est. Horat. Autant qu'il fault.
    \
        Sunt quod ille. Horat. Je suis tel que cestuy là.
    \
        Ornamentorum quod superfuit in fanis, domum suam deportauit. Cic. Tout ce qu'il y avoit d'ornements de demeurant és temples.
    \
        Sine vxore, quod nunquam fere. Cic. Laquelle chose ne luy advenoit presque jamais.
    \
        Quod quum ita est, ex edicto bona possessa non sunt. Cic. Laquelle chose puis qu'ainsi est, etc.
    \
        Quod superest. Cic. Quant au reste.
    \
        Quod contra oportebat, delicto dolere, obiurgatione gaudere. Cic. Laquelle chose il falloit faire tout au contraire: estre marri de la faulte, etc. Ce qu'il falloit autrement.
    \
        Quod idem fecit L. Philippus. Cic. Laquelle chose mesme, ou Ce que mesme feit Philippe.
    \
        Quod vnum municipia, bonique desyderant. Cic. Qui est la seule chose que les bons desirent.
    \
        - omnia haec Confingam, quod erit mihi bonum atque commodum. Terent. Selon qui me sera bon et à propos.
    \
        Non aedepol ego te, quod sciam, vnquam ante hunc diem vidi. Plaut. Que je scache.
    \
        Prodidisti et te, et illam miseram, et gnatum, quod quidem in te fuit. Terent. Tant que tu as peu, De tout ton povoir, En tant qu'à toy en a esté, A toy n'a pas tenu.
    \
        In viam quod te des hoc tempore, nihil est. Cic. Il n'y a rien pourquoy tu te doibves mettre en chemin, Il n'y a point de cause, etc.
    \
        Credo ego vos mirari, quid sit quod ego potissimum surrexerim. Cic. Que c'est pourquoy je, etc.
    \
        Nihil est quod eum de prouincia deuocent. Cic. Il n'y a point cause ne matiere de le, etc.
    \
        Quod, pro Vt. Terentius, Vin'primum hodie facere quod ego gaudeam Nausistrata? Veuls tu faire chose dont je soye joyeulx?
    \
        Quod ad me scribis de Hermathena, per mihi gratum est. Cic. Quand à ce que tu m'escris, etc. ou Touchant ce que tu m'escris par tes lettres.
    \
        Quod erant quidam improbi qui, etc. Cic. Pourtant qu'il y avoit quelques, etc.
    \
        Mihi quod defendissem, leuiter succensuit. Cicero. Que, ou Pourtant que je l'avoye defendu, etc.
    \
        Quod si quiessem, nihil euenisset mali. Terent. Que si je me fusse deporté, il, etc.
    \
        Quod quum accidisset vt alterum nec_opinato videremus, surrexit statim. Cic. Mais quand il fut advenu que, etc.
    \
        Quod quia nullo modo sine amicitia firmam et perpetuam iucunditatem vitae tenere possumus, etc. Cic. Mais puisque, etc.
    \
        Quod quoniam nobis voluntas accidit vt artem dicendi perscriberemus. Cic. Et puis que, etc.
    \
        Scio quod scribis, vel scribas. Plin. iunior. Je scay que tu escris.
    \
        Tertius hic dies est quod audiui. Plin. iunior. Voici le troisiesme jour que je l'ay ouy.
    \
        Nam quod isti dicunt maleuoli, homines, etc. Terent. Quant à ce que les malvueillants dient que, etc.

    Dictionarium latinogallicum > quod

  • 8 attribuo

    at-tribuo (ad-tribuo), buī, būtum, ere, zuerteilen, zuteilen, verleihen, I) eig.: A) im allg.: servos, pastores armat atque iis equos attribuit, machte sie beritten, Caes.: navibus III comparatis, ex quibus duas familiaribus suis attribuerat, unam ipse conscenderat, Caes.: non Stratonis modo regiam supellectilem attribui ei iussit, sed etiam etc., Curt.

    B) insbes.: 1) jmdm. einen Ort als Aufenthalt, Wohnsitz od. Besitztum zuteilen, zuweisen, anweisen, alteram partem eius vici Gallis concessit, alteram cohortibus ad hibernandum attribuit, Caes.: sibi agros attribuant, Caes.: quibus urbes agrosque attribui iussit, Curt.: ipsis attribueret sedem, Curt.: coloniae a rege attributae, Curt.: terra culturae causā attributa olim particulatim hominibus, ut Etruria Tuscis, Samnium Sabellis, Varr. sat. Men. 17. – iuventus, quae praesidio eius loci attributa erat, Liv.: u. m. dopp. Acc., electos ex omnibus legionibus fortissimos viros, antesignanos, centuriones Caesar ei classi attribuerat, als Zent., Caes. b. c. 1, 57, 1. – ebenso den Standort in der Schlacht, dextra pars (Flügel) Massiliensibus attribuitur, sinistra Nasidio, Caes.

    2) als t. t. der Geschäftsspr., attr. pecuniam, Geld anweisen, überweisen, durch Anweisung zuteilen, -verleihen, a) v. einer Privatperson, Faberius si venerit, videbis, ut tantum attribuatur, si modo attribuetur, quantum debetur, Cic. ad Att. 13, 2, 1: dah. prägn., attr. alqm, auf jmd. anweisen, attributos (die Angewiesenen) quod appellas, valde probo, Cic. ad Att. 13, 22, 4: sei (= si) is quei (= qui) adtributus erit, eam pecuniam... ei quoi (= cui) attributus erit, non solverit, Corp. inscr. Lat. 1, 2, 206. lin. 41 sq.: u. m. Dat. der Summe, tamtae pecuniae eum eosve attribuito, ibid. 40 sq.: quamtae pecuniae attributus erit, tamtam pecuniam et eius dimidium ei, quoi (= cui) adtributus erit, dare debeto, ibid. lin. 43. – b) von Staats wegen (s. Müller Liv. 1, 43, 9), »(Antonius) mihi pecuniam attribuit?« Cupio videre, qui id audeat dicere, Cic.: pecunia attributa, numerata est, Cic.: censoribus postulantibus, ut pecuniae summa sibi, quā in opera publica uterentur, attribueretur, vectigal annuum decretum, Liv.: unde (pecunia publica) erat attributa, Cic.: nonne sestertium centiens octogiens ex aerario tibi attributum Romae in quaestu reliquisti? Cic.: his talenta D ad belli usum attributa, Curt. – prägn., auf jmd. anweisen, quibus equos alerent, viduae attributae, quae bina milia aeris in annos singulos penderent, Liv. 1, 43, 9.

    3) jmdm. etw. zur Besorgung, Leitung, Führung zuteilen, pecus omne equitibus auxiliariis agendum attribuit, Sall.: attribuit nos trucidandos Cethego, Cic.: Amynandro Aetolos concitandos ad bellum attribuit, Liv.; vgl. ceterorum (captivorum) curam benigne tuendorum C. Flaminio quaestori attribuit, Liv.: ei (pontifici) sacra omnia exscripta exsignataque attribuit, quibus etc., übertrug ihm den ganzen Gottesdienst mit der schriftlichen Übersicht und Nachweisung usw., Liv. – bes. jmdm. ein milit. Kommando zuteilen, eine Stadt, Soldaten, Schiffe usw. unter jmds. Leitung ( Kommando) stellen, ihm unterordnen, oppidum civibus Romanis, Caes.: naves singulas equitibus Romanis, Caes.: alci IV legiones, Caes.: equites praefectis, Curt. – ebenso eine Provinz usw., video, cui Apulia sit attributa, qui habeat Etruriam etc., qui sibi has urbanas insidias caedis atque incendiorum depoposcerit, Cic.: alci Sogdianam regionem, alci satrapeam Mediae, Curt.: regnum filio eius, Curt.

    4) als publiz. t. t., eine Völkerschaft od. einen Fürsten einem andern Volke od. Fürsten als unterworfen u. zinsbar zuteilen, ihm unterwerfen, mediatisieren, einverleiben, insulae, quae erant a Sulla Rhodiis attributae, Cic.: Suessiones Remis attributi, Caes.: ipsi (Commio) Morinos attribuerat, Caes.: Ariarathen Ariobarzani attribuit, qui sub eius imperio et ditione esset, Auct. b. Alex.

    5) einer Sache die u. die Summe als Abgabe zuteilen, d.i. als Abgabe auflegen, damit belegen, his rebus omnibus terni in milia aeris attribuerentur, Liv. 39, 44, 3.

    II) übtr.: A) im allg., zuerteilen, zuteilen, verlei hen, ne aut irato facultas ad dicendum data, aut cupido auctoritas attributa esse videatur, Cic.: huc accedit summus timor, quem mihi natura pudorque meus attribuit, Cic.: si legi, loco, urbi, monumento attribueretur oratio, die Rede dem Gesetz usw. gleichs. in den Mund gelegt würde, Cic. – nunc illud satis est, non attribuere ad amissionem amicorum miseriam nostram, hinzuzufügen, hinzuzubringen, Cic. – senae horae in orbem operi attributae sunt, wurden zugewiesen bestimmt, Liv.

    B) insbes.: 1) als rhetor. u. gramm. t. t., alci (rei) attribui, einer Pers. od. Sache als Eigenschaft, nähere Bestimmung (als Prädikat od. Attribut) zuerteilt-, erteilt-, beigelegt werden, dah. attributum esse (als Prädikat od. Attribut) zukommen, zu einer Pers. od. Sache ganz eigentlich gehören, unter etw. mitbegriffen sein, omnis res [argumentando] confirmatur aut ex eo, quod personis, aut ex eo, quod negotiis est attributum. Ac personis has res attributas putamus: nomen, naturam, victum, fortunam, habitum, adfectionem, studia, consilia, facta, casus, orationes... Ac personis quidem haec videntur esse attributa. Negotiis autem quae sunt attributa, partim sunt continentia etc., Cic. de inv. 1, 34 sqq.: etiam quod iumentorum causā apparatum esset, quibus dominus uteretur, penori attributum dicit, zum Penus gehörig, mit unter dem P. begriffen, Gell. 4, 1, 21.

    2) jmdm. etwas als Wirkung od. Schuld zuteilen = zuschreiben, beimessen, beilegen, bonos exitus attribuimus dis immortalibus, Cic.: quod mihi cum illo erat commune, sibi soli attribuit, Cic.: qui (Cato) si eruditius videbitur disputare, attribuito litteris Graecis, Cic.: hoc si cupidius factum existimas, Caesari attribues; si familiarius, utrique nostrum, Cic.: tanta fuit Verris impudentia, ut aliis causam calamitatis attribueret, quae omnis propter avaritiam ipsius accidisset, Cic.: m. folg. quod (daß usw.), quod Sicyonii te laedunt, Catoni et eius aemulatori attribues Servilio, Cic.

    lateinisch-deutsches > attribuo

  • 9 attribuo

    at-tribuo (ad-tribuo), buī, būtum, ere, zuerteilen, zuteilen, verleihen, I) eig.: A) im allg.: servos, pastores armat atque iis equos attribuit, machte sie beritten, Caes.: navibus III comparatis, ex quibus duas familiaribus suis attribuerat, unam ipse conscenderat, Caes.: non Stratonis modo regiam supellectilem attribui ei iussit, sed etiam etc., Curt.
    B) insbes.: 1) jmdm. einen Ort als Aufenthalt, Wohnsitz od. Besitztum zuteilen, zuweisen, anweisen, alteram partem eius vici Gallis concessit, alteram cohortibus ad hibernandum attribuit, Caes.: sibi agros attribuant, Caes.: quibus urbes agrosque attribui iussit, Curt.: ipsis attribueret sedem, Curt.: coloniae a rege attributae, Curt.: terra culturae causā attributa olim particulatim hominibus, ut Etruria Tuscis, Samnium Sabellis, Varr. sat. Men. 17. – iuventus, quae praesidio eius loci attributa erat, Liv.: u. m. dopp. Acc., electos ex omnibus legionibus fortissimos viros, antesignanos, centuriones Caesar ei classi attribuerat, als Zent., Caes. b. c. 1, 57, 1. – ebenso den Standort in der Schlacht, dextra pars (Flügel) Massiliensibus attribuitur, sinistra Nasidio, Caes.
    2) als t. t. der Geschäftsspr., attr. pecuniam, Geld anweisen, überweisen, durch Anweisung zuteilen, - verleihen, a) v. einer Privatperson, Faberius si venerit, videbis, ut tantum attribuatur, si modo attribuetur,
    ————
    quantum debetur, Cic. ad Att. 13, 2, 1: dah. prägn., attr. alqm, auf jmd. anweisen, attributos (die Angewiesenen) quod appellas, valde probo, Cic. ad Att. 13, 22, 4: sei (= si) is quei (= qui) adtributus erit, eam pecuniam... ei quoi (= cui) attributus erit, non solverit, Corp. inscr. Lat. 1, 2, 206. lin. 41 sq.: u. m. Dat. der Summe, tamtae pecuniae eum eosve attribuito, ibid. 40 sq.: quamtae pecuniae attributus erit, tamtam pecuniam et eius dimidium ei, quoi (= cui) adtributus erit, dare debeto, ibid. lin. 43. – b) von Staats wegen (s. Müller Liv. 1, 43, 9), »(Antonius) mihi pecuniam attribuit?« Cupio videre, qui id audeat dicere, Cic.: pecunia attributa, numerata est, Cic.: censoribus postulantibus, ut pecuniae summa sibi, quā in opera publica uterentur, attribueretur, vectigal annuum decretum, Liv.: unde (pecunia publica) erat attributa, Cic.: nonne sestertium centiens octogiens ex aerario tibi attributum Romae in quaestu reliquisti? Cic.: his talenta D ad belli usum attributa, Curt. – prägn., auf jmd. anweisen, quibus equos alerent, viduae attributae, quae bina milia aeris in annos singulos penderent, Liv. 1, 43, 9.
    3) jmdm. etw. zur Besorgung, Leitung, Führung zuteilen, pecus omne equitibus auxiliariis agendum attribuit, Sall.: attribuit nos trucidandos Cethego, Cic.: Amynandro Aetolos concitandos ad bellum attribuit, Liv.; vgl. ceterorum (captivorum) curam be-
    ————
    nigne tuendorum C. Flaminio quaestori attribuit, Liv.: ei (pontifici) sacra omnia exscripta exsignataque attribuit, quibus etc., übertrug ihm den ganzen Gottesdienst mit der schriftlichen Übersicht und Nachweisung usw., Liv. – bes. jmdm. ein milit. Kommando zuteilen, eine Stadt, Soldaten, Schiffe usw. unter jmds. Leitung ( Kommando) stellen, ihm unterordnen, oppidum civibus Romanis, Caes.: naves singulas equitibus Romanis, Caes.: alci IV legiones, Caes.: equites praefectis, Curt. – ebenso eine Provinz usw., video, cui Apulia sit attributa, qui habeat Etruriam etc., qui sibi has urbanas insidias caedis atque incendiorum depoposcerit, Cic.: alci Sogdianam regionem, alci satrapeam Mediae, Curt.: regnum filio eius, Curt.
    4) als publiz. t. t., eine Völkerschaft od. einen Fürsten einem andern Volke od. Fürsten als unterworfen u. zinsbar zuteilen, ihm unterwerfen, mediatisieren, einverleiben, insulae, quae erant a Sulla Rhodiis attributae, Cic.: Suessiones Remis attributi, Caes.: ipsi (Commio) Morinos attribuerat, Caes.: Ariarathen Ariobarzani attribuit, qui sub eius imperio et ditione esset, Auct. b. Alex.
    5) einer Sache die u. die Summe als Abgabe zuteilen, d.i. als Abgabe auflegen, damit belegen, his rebus omnibus terni in milia aeris attribuerentur, Liv. 39, 44, 3.
    II) übtr.: A) im allg., zuerteilen, zuteilen, verlei-
    ————
    hen, ne aut irato facultas ad dicendum data, aut cupido auctoritas attributa esse videatur, Cic.: huc accedit summus timor, quem mihi natura pudorque meus attribuit, Cic.: si legi, loco, urbi, monumento attribueretur oratio, die Rede dem Gesetz usw. gleichs. in den Mund gelegt würde, Cic. – nunc illud satis est, non attribuere ad amissionem amicorum miseriam nostram, hinzuzufügen, hinzuzubringen, Cic. – senae horae in orbem operi attributae sunt, wurden zugewiesen bestimmt, Liv.
    B) insbes.: 1) als rhetor. u. gramm. t. t., alci (rei) attribui, einer Pers. od. Sache als Eigenschaft, nähere Bestimmung (als Prädikat od. Attribut) zuerteilt-, erteilt-, beigelegt werden, dah. attributum esse (als Prädikat od. Attribut) zukommen, zu einer Pers. od. Sache ganz eigentlich gehören, unter etw. mitbegriffen sein, omnis res [argumentando] confirmatur aut ex eo, quod personis, aut ex eo, quod negotiis est attributum. Ac personis has res attributas putamus: nomen, naturam, victum, fortunam, habitum, adfectionem, studia, consilia, facta, casus, orationes... Ac personis quidem haec videntur esse attributa. Negotiis autem quae sunt attributa, partim sunt continentia etc., Cic. de inv. 1, 34 sqq.: etiam quod iumentorum causā apparatum esset, quibus dominus uteretur, penori attributum dicit, zum Penus gehörig, mit unter dem P. begriffen, Gell. 4, 1, 21.
    ————
    2) jmdm. etwas als Wirkung od. Schuld zuteilen = zuschreiben, beimessen, beilegen, bonos exitus attribuimus dis immortalibus, Cic.: quod mihi cum illo erat commune, sibi soli attribuit, Cic.: qui (Cato) si eruditius videbitur disputare, attribuito litteris Graecis, Cic.: hoc si cupidius factum existimas, Caesari attribues; si familiarius, utrique nostrum, Cic.: tanta fuit Verris impudentia, ut aliis causam calamitatis attribueret, quae omnis propter avaritiam ipsius accidisset, Cic.: m. folg. quod (daß usw.), quod Sicyonii te laedunt, Catoni et eius aemulatori attribues Servilio, Cic.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > attribuo

  • 10 festino

    festīno, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [cf. Gr. theinô; Lat. -fendo in defendo, offendo, -festus in manifestus, etc., and fustis, Corss. Ausspr. 2, 190; Curt. Gr. Etym. p. 255].
    I.
    Neutr., to hasten, make haste, hurry, be quick (class.; not in Caes.; syn.: propero, celero, maturo): aliud est properare, aliud festinare. Qui unum quid mature transigit, is properat: qui multa simul incipit neque perficit, is festinat, Cato ap. Gell. 16, 14, 2; id. ap. Paul. ex Fest. s. v. properare, p. 235 Müll.; ap. Non. 441, 22:

    propemodum quid illic festinet sentio,

    Plaut. Trin. 3, 1, 14:

    aput nos eccillam festinat cum sorore uxor tua,

    id. Stich. 4, 1, 30:

    quid festinas?

    Ter. Eun. 4, 3, 8; cf.:

    quamquam festinas, non est mora longa,

    Hor. C. 1, 28, 35; Sall. Fragm. ap. Don. Ter. Eun. 4, 3, 8:

    ibi,

    Plaut. Stich. 5, 3, 4:

    plura scripsissem, nisi tui festinarent,

    Cic. Fam. 12, 22, 4; cf. id. Att. 6, 2 fin.:

    solent nautae festinare quaestus sui causa,

    id. Fam. 16, 9, 4:

    esseda festinant, pilenta, petorrita, naves,

    Hor. Ep. 2, 1, 192:

    in provinciam festinare,

    Quint. 6, 3, 39:

    ad portas,

    Sall. J. 69, 2; cf.:

    ad singulare Antonii factum festinat oratio,

    Cic. Phil. 1, 1, 3:

    ad probationem,

    Quint. 4, 3, 8; cf. id. 4, 5, 10:

    quis te festinare jubet?

    Juv. 14, 212.—Prov.: festina lente (speude bradeôs), Suet. Aug. 25.
    II.
    Transf., as v. a., to make haste with a thing, to hasten, hurry, accelerate, do speedily.
    (α).
    With an object-clause (class.):

    ut migrare tanto opere festines,

    Cic. Fam. 7, 23 fin.:

    ne festinaret abire,

    Sall. J. 64, 4:

    ultum ire injurias,

    id. ib. 68, 1:

    finem imponere,

    Quint. 9, 4, 146:

    sequi,

    Curt. 6, 6, 25:

    componere lites,

    Hor. Ep. 1, 2, 12:

    quae laedunt oculum, festinas demere,

    id. ib. 1, 2, 38:

    terris advertere proram,

    Verg. G. 4, 117:

    aram congerere arboribus,

    id. A. 6, 177; cf.:

    callidus id modo festinabat, Bocchi pacem imminuere, ne, etc.,

    Sall. J. 81 fin.:

    universis prodesse festinet,

    Inscr. Orell. 775.—
    (β).
    With acc. (not in Cic.): festivum festinant diem, hasten to celebrate, Enn. ap. Serv. Verg. A. 9, 401 (Trag. v. 434 ed. Vahl.):

    ni id festinaret,

    Sall. J. 77, 1:

    ad bellum cuncta,

    id. ib. 73, 1: soleas festinate (sc. dare), id. Fragm. ap. Serv. Verg. A. 12, 425:

    festinare fugam,

    Verg. A. 4, 575:

    vias,

    Stat. Th. 2, 478:

    poenas,

    Hor. Ep. 1, 2, 61:

    pyram,

    Sil. 8, 52:

    vestes,

    Stat. S. 2, 1, 128:

    caedes, patibula, ignes, cruces,

    Tac. A. 14, 33:

    mortem in se,

    to bring on speedily, id. ib. 4, 28:

    pyram,

    prepares in haste, Sil. 8, 52.—In pass.:

    quod animo cupienti nihil satis festinatur,

    Sall. J. 64 fin.:

    ea cuncta per idoneos ministros festinabantur,

    Tac. H. 2, 82:

    cum belli civilis praemia festinarentur,

    id. ib. 3, 37:

    nec virgines festinantur,

    are not married early, id. G. 20:

    adoptio festinatur,

    id. A. 12, 25; 6, 50; id. H. 3, 37.—In part. perf., hastened, accelerated:

    festinata maturitas,

    Quint. 6 praef. § 10;

    iter,

    Ov. P. 4, 5, 8:

    missio,

    Tac. A. 1, 52:

    casus,

    id. ib. 6, 44:

    nuptiae,

    Suet. Aug. 69:

    honores,

    i. e. obtained before the proper time, Luc. 8, 24; Plin. Pan. 69, 5:

    festinatis annis raptus,

    by an early death, Mart. 7, 40, 7; cf.:

    festinatis lictorum manibus in carcerem raptus,

    Tac. A. 6, 40:

    mors domini gladiis tam festinata,

    prematurely inflicted, Juv. 4, 96.—
    * (γ).
    With se, to make haste, Gell. 14, 2, 9.—Hence,
    1.
    festīnans, antis, P. a., hasty, in haste:

    ille properans, festinans, mandata vestra conficere cupiens,

    Cic. Phil. 9, 3, 6:

    haec festinans scripsi in itinere atque agmine,

    id. Att. 6, 4 fin. —Adv.: festīnanter, hastily, speedily, quickly (class.):

    improbe, turbide, festinanter, rapide omnia videtis esse suscepta, Cic. Scaur. § 37: nimium festinanter dictum,

    id. Fin. 5, 26, 77.— Comp.:

    compositius cuncta quam festinantius agerent,

    Tac. A. 15, 3:

    factum quid,

    Gell. 10, 11, 8:

    publicatum,

    Suet. Aug. 29:

    germinant,

    Plin. 17, 11, 15, § 78.— Sup.:

    festinantissime,

    Aug. Ep. 250.—
    2.
    festīnāto, adv., hastily, hurriedly (post-Aug.):

    quam nihil praeparato, nihil festinato fecisse videtur Milo,

    Quint. 4, 2, 58; Suet. Claud. 16; Vulg. Gen. 44, 11 al.

    Lewis & Short latin dictionary > festino

  • 11 refugio

    rĕ-fŭgĭo, fūgi, 3, v. n. and a. (freq. and class.).
    I.
    Neutr., to flee back; to run away, flee, escape.
    A.
    Lit.:

    ex alto,

    Caes. B. C. 2, 23; cf.:

    ex castris in montem,

    id. ib. 3, 99 fin.:

    ex caede in castra,

    Hirt. B. G. 8, 36:

    ex cursu ad Philippum,

    Liv. 23, 39:

    a Parthiā,

    Just. 42, 5, 3:

    acie refugere,

    Caes. B. C. 3, 95:

    velocissime,

    id. B. G. 5, 35.— Absol., Caes. B. G. 7, 31; id. B. C. 3, 40; 3, 101; Liv. 2, 50; 31, 36; Verg. A. 12, 449.— With acc. of distance:

    mille fugit refugitque vias (cervus),

    Verg. A. 12, 753:

    admissis equis ad suos refugerunt,

    Caes. B. C. 2, 34:

    ad urbem,

    Liv. 43, 47 fin.:

    in portum,

    Caes. B. C. 3, 24:

    in aquam,

    Liv. 21, 28:

    in silvam,

    Verg. A. 3, 258:

    in nemus,

    id. ib. 6, 472:

    intra tecta,

    id. ib. 7, 500:

    per devios tramites,

    Suet. Aug. 16:

    Syracusas,

    Cic. Verr. 2, 5, 38, § 101:

    domum,

    Suet. Caes. 16. —
    2.
    Of things: refugiat timido sanguen, Enn. ap. Cic. de Or. 3, 58, 218; and id. Fin. 5, 11, 31 (Trag. v. 46 Vahl.):

    (sol) ubi medio refugerit orbe,

    shrinks from sight, Verg. G. 1, 442:

    vites a caulibus ut a pestiferis et nocentibus refugere dicuntur,

    Cic. N. D. 2, 47, 120: refugere oculi, Poët. ap. Cic. Tusc. 3, 12, 26:

    quo pridie refugisset (mare),

    Curt. 9, 9, 26.—
    b.
    Of places, to run back, recede in the distance:

    refugit ab litore templum,

    Verg. A. 3, 536; cf. Plin. 4, 12, 24, § 76:

    ex oculis visa refugit humus,

    flees, disappears, vanishes, Ov. F. 3, 590:

    nam praestat a mari longo potius intervallo quam brevi refugisse (villas),

    Col. 1, 5, 6.—
    B.
    Trop.:

    ne recordatione mei casus a consiliis fortibus refugiatis,

    Cic. Sest. 23, 51:

    ab institutā consuetudine,

    id. Att. 1, 1, 4:

    ab hac orationis turpitudine,

    id. Cael. 17, 41:

    a genere hoc toto sermonis,

    id. de Or. 1, 22, 99:

    a dicendo,

    id. ib. 2, 3, 10:

    dum recordationes fugio... refugio a te admonendo,

    id. Att. 12, 18, 1; cf.:

    ab iis quae laedunt,

    Quint. 4, 1, 44:

    animus luctu refugit,

    Verg. A. 2, 12:

    refugit animus eaque dicere reformidat,

    Cic. Phil. 14, 3, 9: possum multa tibi veterum praecépta referre, Ni refugis, if you do not decline (to hear them), Verg. G. 1, 177. —
    2.
    Pregn., to flee, to take refuge with a person or thing:

    ad legatos,

    Cic. Deiot. 11, 32:

    in arcem majorem,

    Liv. 38, 29:

    ad planctus,

    Stat. S. 5, 1, 30:

    ad carminis tranquillitatem tamquam ad portum faciliorem,

    Petr. 118, 2.—
    II.
    Act., to flee back, run away from any thing; to avoid, shun a thing.
    A.
    Lit.:

    judicem,

    Cic. Rosc. Com. 15, 45: impetum armati Antiochi ceterorumque tela atque incursus refugit, id. Caecin. 8, 22:

    quod autem refugit (animal), id contra naturam est,

    id. N. D. 3, 13, 33:

    non modo id refugisti,

    id. Verr. 2, 5, 16, § 40:

    C. Cassium obvium sibi,

    Suet. Caes. 63:

    trepidus repente refugit Attollentem iras (anguem),

    Verg. A. 2, 380:

    (Cupido) refugit te,

    Hor. C. 4, 13, 10.— Poet., with inf.:

    nec Polyhymnia Lesboum refugit tendere barbiton,

    Hor. C. 1, 1, 34; Ov. Am. 3, 6, 5.—
    B.
    Trop. (freq. after the Aug. per.):

    refugit Foeda ministeria,

    Verg. A. 7, 618:

    vicina jurgia,

    Hor. Ep. 2, 2, 171:

    mandatum opus,

    Ov. H. 14, 50:

    haec vitia,

    Quint. 4, 2, 43:

    delicatam modulandi voluptatem,

    id. 9, 4, 31:

    distinctionem quaestionum,

    id. 4, 5, 6:

    id quod malum casurum putat refugit mens,

    Varr. L. L. 6, § 48 Miill.:

    et alia, quae nunc memoriam meam refugiunt,

    escape my memory, Col. 12, 52, 8:

    mortem natura refugit,

    Aug. Serm. 172, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > refugio

См. также в других словарях:

  • Leute — 1. A de richa Lüta werd ma nüd rüdig1. – Sutermeister, 143; Tobler, 371. In Appenzell: Von den reichen Leuten bekommt man nicht leere Hände. (Tobler.) 2. Albern Leut dienen nicht in die Welt. – Petri, II, 4. 3. Alberne Lüe sind ock Lüe. (Hannover …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»