Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

hūmāni

  • 101 menschlich

    menschlich, humanus (im allg.). – durch den Genet. hominum (wenn es = den Menschen eigen, z.B. hominum vitia et errores). – mortalis (sterblich = menschlich in Rücksicht auf die Unvollkommenheit des Menschen). – m. Gefühl, das rein Menschliche, s. Menschengefühl: m. Begegnisse, Zufälle, humana(n. pl.): es überschreitet etwas alle m. Begriffe, alqd humani ingenii modum excedit. – wenn mir etwas Menschliches begegnen sollte od. begegnet wäre, si quid (humanitus) mihi accĭderit od. accĭderet od. accĭdisset; si in me quid humani evenisset.Adv.humano modo humanitus (auf menschliche Art). – humane. humaniter (auch = menschenfreundlich). – wenn er anders m. denkt, si quidem homo est.

    deutsch-lateinisches > menschlich

  • 102 humanitär

    Adj. humanitarian
    * * *
    humanitarian
    * * *
    hu|ma|ni|tär [humani'tɛːɐ]
    adj
    humanitarian
    * * *
    hu·ma·ni·tär
    [humaniˈtɛ:ɐ̯]
    adj humanitarian
    * * *
    Adjektiv humanitarian
    * * *
    humanitär adj humanitarian
    * * *
    Adjektiv humanitarian
    * * *
    adj.
    humanitarian adj.

    Deutsch-Englisch Wörterbuch > humanitär

  • 103 Humanität

    f; -, kein Pl. humanitarianism
    * * *
    die Humanität
    humaneness
    * * *
    Hu|ma|ni|tät [humani'tɛːt]
    f -, no pl
    humaneness, humanity; (als Bildungsideal) humanitarianism
    * * *
    Hu·ma·ni·tät
    [humaniˈtɛ:t]
    f kein pl (geh) humanity
    * * *
    die; Humanität: respect for humanity
    * * *
    Humanität f; -, kein pl humanitarianism
    * * *
    die; Humanität: respect for humanity
    * * *
    f.
    humaneness n.
    humanity n.

    Deutsch-Englisch Wörterbuch > Humanität

  • 104 detestatio

    [st1]1 [-] dētestātĭo, ōnis, f. [detestor]: a - imprécation, malédiction.    - Liv. 10, 38; Hor. Epod. 5, 89. b - exécration, détestation, répulsion, horreur.    - dicunt neque id satis esse ad faciendam scelerati hominis detestationem, Gell. 2, 6: et ils disent que ce (mot) est loin de rendre l'horreur pour un criminel.    - pro detestatione tot scelerum unam aram consecrare, Cic. Dom. 140: pour l'horreur provenant de tant de crimes consacrer un seul autel.    - detestatione exsecrationeque totius generis humani dignus, Gell. 2, 6: digne de l'exécration de tout le genre humain. c - renonciation solennelle sous serment.    - detestatio sacrorum: renonciation solennelle aux rites sacrés de la gens; et, par la suite à la gens elle-même (en cas d'adoption). [st1]2 [-] dētestātĭo, ōnis, f. [de + testis]: castration. --- Apul. M. 7, 23.
    * * *
    [st1]1 [-] dētestātĭo, ōnis, f. [detestor]: a - imprécation, malédiction.    - Liv. 10, 38; Hor. Epod. 5, 89. b - exécration, détestation, répulsion, horreur.    - dicunt neque id satis esse ad faciendam scelerati hominis detestationem, Gell. 2, 6: et ils disent que ce (mot) est loin de rendre l'horreur pour un criminel.    - pro detestatione tot scelerum unam aram consecrare, Cic. Dom. 140: pour l'horreur provenant de tant de crimes consacrer un seul autel.    - detestatione exsecrationeque totius generis humani dignus, Gell. 2, 6: digne de l'exécration de tout le genre humain. c - renonciation solennelle sous serment.    - detestatio sacrorum: renonciation solennelle aux rites sacrés de la gens; et, par la suite à la gens elle-même (en cas d'adoption). [st1]2 [-] dētestātĭo, ōnis, f. [de + testis]: castration. --- Apul. M. 7, 23.
    * * *
        Detestatio, Verbale. Plin. Detestation, Abomination, Rejectement et repoulsement de quelque chose comme meschante, Fuite et evitement.
    \
        Detestatio, apud Iurisconsultos. Vlpian. Quand on denonce quelque chose à aucun en presence de tesmoings.

    Dictionarium latinogallicum > detestatio

  • 105 fax

    fax, făcis, f. [st2]1 [-] torche, brandon, tison. [st2]2 [-] flambeau nuptial, hymen. [st2]3 [-] flambeau, lumière, lumière des astres, astre, éclat. [st2]4 [-] instigation, aiguillon, encouragement. [st2]5 [-] feu de la passion, passion, ardeur, flamme, violence. [st2]6 [-] fureur, furie. [st2]7 [-] fléau.    - faces de muro jacere, Caes.: jeter des brandons du haut des murs.    - facem praeferre, Cic.: porter une torche allumée.    - fax prima, Gell.: le commencement de la nuit (le moment où l'on allume).    - facem praeferre alicui, Cic.: montrer à qqn le chemin, éclairer qqn.    - face nuptiali digna, Hor.: digne du flambeau nuptial.    - inter utramque facem, Prop.: entre le mariage et les funérailles.    - faces caelestes, Cic.: météores.    - fax Phoebi, Cic.: le soleil.    - fax fulminea, V.-Fl.: la foudre.    - faces (oculorum), Stat.: les yeux qui brillent comme des éclairs.    - fax irai (= irae), Lucr.: le feu de la colère.    - fax corporis, Cic.: l'aiguillon de la chair.    - facem addere animis, Tac.: enflammer les coeurs.    - faces dicendi, Cic.: l'éloquence enflammée.    - faces doloris, Cic.: douleur poignante.    - subjicere facem bello civili, Vell.: attiser le feu de la guerre civile.    - faces generis humani, Plin.: les fléaux du genre humain.    - fax tumultûs, Plin.-jn.: le boute-feu du désordre.
    * * *
    fax, făcis, f. [st2]1 [-] torche, brandon, tison. [st2]2 [-] flambeau nuptial, hymen. [st2]3 [-] flambeau, lumière, lumière des astres, astre, éclat. [st2]4 [-] instigation, aiguillon, encouragement. [st2]5 [-] feu de la passion, passion, ardeur, flamme, violence. [st2]6 [-] fureur, furie. [st2]7 [-] fléau.    - faces de muro jacere, Caes.: jeter des brandons du haut des murs.    - facem praeferre, Cic.: porter une torche allumée.    - fax prima, Gell.: le commencement de la nuit (le moment où l'on allume).    - facem praeferre alicui, Cic.: montrer à qqn le chemin, éclairer qqn.    - face nuptiali digna, Hor.: digne du flambeau nuptial.    - inter utramque facem, Prop.: entre le mariage et les funérailles.    - faces caelestes, Cic.: météores.    - fax Phoebi, Cic.: le soleil.    - fax fulminea, V.-Fl.: la foudre.    - faces (oculorum), Stat.: les yeux qui brillent comme des éclairs.    - fax irai (= irae), Lucr.: le feu de la colère.    - fax corporis, Cic.: l'aiguillon de la chair.    - facem addere animis, Tac.: enflammer les coeurs.    - faces dicendi, Cic.: l'éloquence enflammée.    - faces doloris, Cic.: douleur poignante.    - subjicere facem bello civili, Vell.: attiser le feu de la guerre civile.    - faces generis humani, Plin.: les fléaux du genre humain.    - fax tumultûs, Plin.-jn.: le boute-feu du désordre.
    * * *
        Fax, facis, foem. gen. Varro. Un flambeau ou torche, Un falot, Un brandon de feu.
    \
        Per translationem in varias significationes traducitur: vt Fax accusationis. Plin. iunior. Qui esmeut l'accusation, Le boutefeu.
    \
        Fax corporis. Cic. Une ardente convoitise.
    \
        Dicendi faces. Cic. Ardeur, Vehemence.
    \
        Incendiorum Antonii fax Clodius. Cice. Incitateur, Esmouveur, Allumeur.
    \
        Seditionis faces. Cic. Qui esmeuvent sedition.
    \
        Flammifera. Ouid. Torche allumee, Flambeau ardent.
    \
        Flebilis. Senec. Triste mariage et malheureux.
    \
        Iugales faces. Valer. Flac. Mariage.
    \
        Legitimae faces. Senec. Mariage legitime.
    \
        Luciferas faces crinita nox. Valer. Flac. Nuict en laquelle apparoissent plusieurs comettes.
    \
        Noctiuagae faces caeli. Lucret. Les estoilles qui luisent de nuict.
    \
        Nuptiales faces. Ci. Qu'on portoit devant l'espousee le jour des nopces.
    \
        Phoebea fax. Senec. La lumiere du soleil.
    \
        Sepulchralis fax. Oui. Qu'on porte à l'enterrement d'un trespassé.
    \
        Addere faces alicui. Tacit. L'inciter et esmouvoir, ou allumer à faire quelque chose.
    \
        Trisulca face ardescit mundus. Senec. De fouldre.
    \
        Faces ferre in Capitulium. Cic. Brusler, Bouter le feu.
    \
        Ferre faces in tecta. Ouid. Mettre le feu.
    \
        Serui cum facibus in tecta nostra immissi. Cic. Envoyez pour bouter le feu.
    \
        Praeferre facem adolescentulo ad libidinem. Cic. Luy monstrer le chemin.
    \
        Subdere faces ad studia dicendi. Quint. Inciter, Enflamber.
    \
        Caelestes faces visae. Cic. Flammerolles, Flambars, Ardens, Fuirolles.

    Dictionarium latinogallicum > fax

  • 106 humanus

    hūmānus, a, um [st2]1 [-] d'homme, humain. [st2]2 [-] aimant, affectueux, humain, bon, doux, obligeant, courtois, bien élevé. [st2]3 [-] cultivé, instruit, civilisé, qui a du goût, spirituel.    - res humanae: la destinée, la condition humaine (sujette à tous les accidents).    - erga aliquem humanus: bienveillant pour qqn.    - humani nil a me alienum puto, Ter. Haut. 77: j'estime que rien de ce qui intéresse l'humanité ne m'est étranger.
    * * *
    hūmānus, a, um [st2]1 [-] d'homme, humain. [st2]2 [-] aimant, affectueux, humain, bon, doux, obligeant, courtois, bien élevé. [st2]3 [-] cultivé, instruit, civilisé, qui a du goût, spirituel.    - res humanae: la destinée, la condition humaine (sujette à tous les accidents).    - erga aliquem humanus: bienveillant pour qqn.    - humani nil a me alienum puto, Ter. Haut. 77: j'estime que rien de ce qui intéresse l'humanité ne m'est étranger.
    * * *
        Humanus, pen. prod. Adiectiuum. Terent. Humain, Appartenant à l'homme.
    \
        Humanum est. Terent. C'est chose qui advient aux hommes.
    \
        Humanus calculus. Pli. La pierre engendree au corps de l'homme.
    \
        Humana gens, pro Humano genere. Sallust. Ci. Genre humain.
    \
        Quod est aliud in illa prouincia genus humanum? Cice. Quels hommes y a il autres en, etc.
    \
        Humana specie et figura esse. Cice. Avoir la face et forme d'un homme.
    \
        Humanus, Bening, Doulx et courtois, Affable, Debonnaire.
    \
        Humanus. Varro. Scavant, Docte.

    Dictionarium latinogallicum > humanus

  • 107 rapio

    răpĭo, ĕre, răpŭi, raptum - tr. -    - futur ant. rapsit, Cic. Leg. 2, 22 --- dat.-abl. plur. fém. participe raptabus, Cn. Gell. d. Char. 54, 14. [st1]1 [-] entraîner avec soi, emporter (précipitamment, violemment).    - quo rapitis me? Plaut. Men. 999: où m'entraînez-vous?    - cogitatione rapiuntur a domo, Cic. Rep. 2, 7: l'imagination les emporte loin de leur foyer.    - rapere de complexu parentum ad mortem, Cic. Verr. 5, 138: traîner qqn à la mort en l'arrachant aux bras de ses parents.    - rapit totam aciem in Teucros, Virg. En 10, 308: il entraîne toute son armée contre les Troyens.    - i pedes quo te rapiunt, Hor. O. 3, 11, 49: va où t'emportent tes pieds.    - se ad caedem rapere, Cic. Phil. 13, 18: se précipiter au massacre.    - au fig. ipsae res verba rapiunt, Cic. Fin. 3, 19: les idées mêmes entraînent les mots.    - opinionibus vulgi rapimur in errorem, Cic. Leg. 2, 43: les opinions de la foule nous emportent dans l'erreur.    - in invidiam aliquem rapere, Cic. Agr. 3, 7: entraîner qqn dans le discrédit.    - commoda aliorum ad se rapere, Cic. Of. 3, 22: tirer à soi ce qu'autrui possède d'avantageux.    - rapinarum cupiditas te rapiebat, Cic. Pis. 57: le désir des rapines t'entraînait.    - ad divinarum rerum cognitionem rapi, Cic. Div. 1, 111: être emporté vers l'étude des choses divines.    - ad opes augendas generis humani rapi, Cic. Rep. 1, 3: être entraîné par l'ambition d'accroître les ressources humaines.    - raptus in jus ad regem (est), Liv. 1, 26: il fut traduit en justice devant le roi.    - ocius hinc te ni rapis... Hor. S. 2, 7, 118: si tu ne fuis pas plus vite d'ici... [st1]2 [-] enlever de force ou par surprise, ravir, soustraire, voler, piller; s'emparer vivement.    - Cic. Phil. 2, 62; Rep. 4, 3.    - Sabinas virgines rapi jussit, Cic. Rep. 2, 12: il fit enlever les jeunes Sabines.    - raptus a dis Ganymedes, Cic. Tusc. 1, 65: Ganymède enlevé par les dieux.    - agunt, rapiunt, Cic. Rep. 3, 45: on emmène, on enlève (on vole, on pille); cf. ago et fero.    - castra urbesque primo impetu rapere, Liv. 6, 23, 5: emporter les camps et les villes au premier assaut.    - cf. Liv. 3, 23, 3.    - au fig. oscula rapere, Hor. O. 2, 12, 28: ravir des baisers.    - illicitas voluptates rapere, Tac. H. 3, 41: voler des plaisirs criminels.    - dominationem rapere, Tac. An. 4, 1: s'emparer de la domination.    - spem acrius in dies rapere, (= corripere), Tac. H. 1, 13: s'attacher chaque jour plus vivement à un espoir.    - rapere bipennem dextrā, Virg.: saisir de la main droite une hache à double tranchant. [st1]3 [-] emporter brusquement, enlever (par une mort subite), ravir, emporter.    - Hor. O. 2, 13, 20, etc. ; Virg. En. 6, 428, etc. [st1]4 [-] se saisir vivement de, prendre rapidement.    - arma rapiat juventus, Virg. En. 7, 340: que la jeunesse guerrière prenne vivement les armes.    - cf. Virg. En. 8, 220 ; 11, 651.    - poét. sulphura rapiunt flammas, Ov M. 3, 374: le soufre prend feu rapidement.    - rapere nigrum colorem, Ov. M. 7, 289: prendre rapidement une teinte noire.    - au fig. oculis lumen rape, Enn. d. Cic. de Or. 3, 162: saisis de tes yeux la lumière.    - occasionem rapere, Hor. Epo. 13, 3: se saisir de l'occasion.    - limis rapere, Hor. R. S. 2: voir vivement du coin de l'oeil.    - raptae prope inter arma nuptiae, Liv. 30, 14, 2: mariage célébré brusquement presque au milieu des armes.    - gressus, cursus rapere, Luc 3, 116; 5, 403: précipiter ses pas, sa course.
    * * *
    răpĭo, ĕre, răpŭi, raptum - tr. -    - futur ant. rapsit, Cic. Leg. 2, 22 --- dat.-abl. plur. fém. participe raptabus, Cn. Gell. d. Char. 54, 14. [st1]1 [-] entraîner avec soi, emporter (précipitamment, violemment).    - quo rapitis me? Plaut. Men. 999: où m'entraînez-vous?    - cogitatione rapiuntur a domo, Cic. Rep. 2, 7: l'imagination les emporte loin de leur foyer.    - rapere de complexu parentum ad mortem, Cic. Verr. 5, 138: traîner qqn à la mort en l'arrachant aux bras de ses parents.    - rapit totam aciem in Teucros, Virg. En 10, 308: il entraîne toute son armée contre les Troyens.    - i pedes quo te rapiunt, Hor. O. 3, 11, 49: va où t'emportent tes pieds.    - se ad caedem rapere, Cic. Phil. 13, 18: se précipiter au massacre.    - au fig. ipsae res verba rapiunt, Cic. Fin. 3, 19: les idées mêmes entraînent les mots.    - opinionibus vulgi rapimur in errorem, Cic. Leg. 2, 43: les opinions de la foule nous emportent dans l'erreur.    - in invidiam aliquem rapere, Cic. Agr. 3, 7: entraîner qqn dans le discrédit.    - commoda aliorum ad se rapere, Cic. Of. 3, 22: tirer à soi ce qu'autrui possède d'avantageux.    - rapinarum cupiditas te rapiebat, Cic. Pis. 57: le désir des rapines t'entraînait.    - ad divinarum rerum cognitionem rapi, Cic. Div. 1, 111: être emporté vers l'étude des choses divines.    - ad opes augendas generis humani rapi, Cic. Rep. 1, 3: être entraîné par l'ambition d'accroître les ressources humaines.    - raptus in jus ad regem (est), Liv. 1, 26: il fut traduit en justice devant le roi.    - ocius hinc te ni rapis... Hor. S. 2, 7, 118: si tu ne fuis pas plus vite d'ici... [st1]2 [-] enlever de force ou par surprise, ravir, soustraire, voler, piller; s'emparer vivement.    - Cic. Phil. 2, 62; Rep. 4, 3.    - Sabinas virgines rapi jussit, Cic. Rep. 2, 12: il fit enlever les jeunes Sabines.    - raptus a dis Ganymedes, Cic. Tusc. 1, 65: Ganymède enlevé par les dieux.    - agunt, rapiunt, Cic. Rep. 3, 45: on emmène, on enlève (on vole, on pille); cf. ago et fero.    - castra urbesque primo impetu rapere, Liv. 6, 23, 5: emporter les camps et les villes au premier assaut.    - cf. Liv. 3, 23, 3.    - au fig. oscula rapere, Hor. O. 2, 12, 28: ravir des baisers.    - illicitas voluptates rapere, Tac. H. 3, 41: voler des plaisirs criminels.    - dominationem rapere, Tac. An. 4, 1: s'emparer de la domination.    - spem acrius in dies rapere, (= corripere), Tac. H. 1, 13: s'attacher chaque jour plus vivement à un espoir.    - rapere bipennem dextrā, Virg.: saisir de la main droite une hache à double tranchant. [st1]3 [-] emporter brusquement, enlever (par une mort subite), ravir, emporter.    - Hor. O. 2, 13, 20, etc. ; Virg. En. 6, 428, etc. [st1]4 [-] se saisir vivement de, prendre rapidement.    - arma rapiat juventus, Virg. En. 7, 340: que la jeunesse guerrière prenne vivement les armes.    - cf. Virg. En. 8, 220 ; 11, 651.    - poét. sulphura rapiunt flammas, Ov M. 3, 374: le soufre prend feu rapidement.    - rapere nigrum colorem, Ov. M. 7, 289: prendre rapidement une teinte noire.    - au fig. oculis lumen rape, Enn. d. Cic. de Or. 3, 162: saisis de tes yeux la lumière.    - occasionem rapere, Hor. Epo. 13, 3: se saisir de l'occasion.    - limis rapere, Hor. R. S. 2: voir vivement du coin de l'oeil.    - raptae prope inter arma nuptiae, Liv. 30, 14, 2: mariage célébré brusquement presque au milieu des armes.    - gressus, cursus rapere, Luc 3, 116; 5, 403: précipiter ses pas, sa course.
    * * *
        Rapio, rapis, rapui, raptum, rapere. Terent. Ravir, Prendre, ou emmener par force et violence.
    \
        Campum rapit acrior sonipes. Stat. Le cheval entre vivement en la campaigne.
    \
        In crucem rapere. Cic. Mener au gibet.
    \
        Aliquem ad suam disciplinam rapere. Cic. Attirer.
    \
        In errorem rapi. Cic. Estre tiré en erreur, et estre abusé.
    \
        In fomite flammam rapere. Virgil. Prendre hastivement.
    \
        Aliquem in fraudem rapere. Cic. Luy faire faire quelque chose, dont il luy meschet apres.
    \
        Fugam rapere. Valer. Flac. Prendre la fuite, S'enfuir hastivement.
    \
        Aliquem in inuidiam rapere. Cic. Mettre en la male grace et haine.
    \
        Limis rapere. Subaudi, oculis. Horat. Lire quelque chose hastivement du coing de l'oeil, ou de travers, et comme à la desrobbee.
    \
        De luce rapi. Stat. Estre emporté et ravi de ce monde, Mourir.
    \
        Nauem aliquam ad Italiam rapere. Cicero. Ramener à haste en Italie.
    \
        Ocellos alicuius rapere. Ouid. Attraire.
    \
        Oculis in fraudem rapi. Cic. Quand noz yeulx nous font faire beaucoup de maulx.
    \
        In peiorem partem rapere. Terent. Prendre quelque chose en mauvaise partie, La despriser et blasmer.
    \
        Rapere ad poenam. Cic. Le vouloir mettre à mort.
    \
        Rapere aliquem ad Praetorem. Plaut. Le mener par force devant le juge.
    \
        Alicunde se rapere ocyus. Horat. S'en aller de quelque lieu à grand haste.
    \
        Rapere ad se. Cic. Attirer à soy.
    \
        Sublimem hunc intro rape. Terent. Trousse le moy là dedens.
    \
        Virginem rapere. Plin. Ravir, Prendre par force, Forcer.

    Dictionarium latinogallicum > rapio

  • 108 societas

    sŏcĭĕtās, ātis, f. [st1]1 [-] association, réunion, communauté, société.    - hominum inter ipsos societas, Cic. Leg. 1, 28: la société humaine.    - societas generis humani, Cic. Lael. 20: la société du genre humain.    - societatem cum aliquo coire... dirimere, Cic. Phil. 2, 24: nouer une association avec qqn... la rompre.    - nulla societas nobis cum tyrannis est, Cic. Off. 3, 32: il n'y a pas de société entre nous et les tyrans.    - societas vitae, Cic. Amer. 111: la vie sociale.    - vir conjunctissimus mecum consiliorum omnium societate, Cic. Br. 2: homme qu'une complète communauté d'idées liait à moi étroitement.    - facti, consilii societas, Cic. Phil. 2, 25; 2, 32: participation à un acte, à une entreprise. --- cf. Cic. Verr. 4, 136.    - omnium facinorum sibi cum Dolabella societatem initam confiteri, Cic. Phil. 13, 36: avouer qu'une association pour tous les crimes le lie à Dolabella.    - quos ille latro, nisi aliquid firmius fuerit, societate vitiorum deleniet, Cic. Fam. 16: et ce brigand les amadouera par l'infection de ses vices, si on ne prend pas quelques mesures assez fermes. [st1]2 [-] association commerciale, industrielle; société, compagnie.    - fecit societatem earum rerum quae in Gallia comparabantur, Quinct. 12: il forma une association relative aux produits que l'on se procurait en Gaule.    - magna fide societatem gerere, Cic. Quinct. 13: gérer une association très honnêtement. [st1]3 [-] société fermière, compagnie des fermiers publics.    - Cic. Br. 85 ; Sest. 32 ; Mur. 69 ; Planc. 32. [st1]4 [-] union politique, alliance.    - cum Ptolemaeo societas erat facta, Caes. BC. 3, 107, une alliance avait été contractée avec Ptolémée.    - cf. Caes. BG. 6, 2, 2 ; Sall. J. 77, 2 ; Nep. Con. 2, 2 ; Alc. 4, 7.    - cum pluribus societatem defendendae libertatis inire, Cic. Fam. 10, 8: former avec un plus grand nombre de personnes une alliance pour défendre la liberté.    - Umbreno cuidam negotium dat uti legatos Allobrogum requirat eosque, si possit, impellat ad societatem, Sall. C.: il charge un certain Umbrenus d'entrer en relation avec les Allobroges et de les pousser, si possible, à s'allier à lui.
    * * *
    sŏcĭĕtās, ātis, f. [st1]1 [-] association, réunion, communauté, société.    - hominum inter ipsos societas, Cic. Leg. 1, 28: la société humaine.    - societas generis humani, Cic. Lael. 20: la société du genre humain.    - societatem cum aliquo coire... dirimere, Cic. Phil. 2, 24: nouer une association avec qqn... la rompre.    - nulla societas nobis cum tyrannis est, Cic. Off. 3, 32: il n'y a pas de société entre nous et les tyrans.    - societas vitae, Cic. Amer. 111: la vie sociale.    - vir conjunctissimus mecum consiliorum omnium societate, Cic. Br. 2: homme qu'une complète communauté d'idées liait à moi étroitement.    - facti, consilii societas, Cic. Phil. 2, 25; 2, 32: participation à un acte, à une entreprise. --- cf. Cic. Verr. 4, 136.    - omnium facinorum sibi cum Dolabella societatem initam confiteri, Cic. Phil. 13, 36: avouer qu'une association pour tous les crimes le lie à Dolabella.    - quos ille latro, nisi aliquid firmius fuerit, societate vitiorum deleniet, Cic. Fam. 16: et ce brigand les amadouera par l'infection de ses vices, si on ne prend pas quelques mesures assez fermes. [st1]2 [-] association commerciale, industrielle; société, compagnie.    - fecit societatem earum rerum quae in Gallia comparabantur, Quinct. 12: il forma une association relative aux produits que l'on se procurait en Gaule.    - magna fide societatem gerere, Cic. Quinct. 13: gérer une association très honnêtement. [st1]3 [-] société fermière, compagnie des fermiers publics.    - Cic. Br. 85 ; Sest. 32 ; Mur. 69 ; Planc. 32. [st1]4 [-] union politique, alliance.    - cum Ptolemaeo societas erat facta, Caes. BC. 3, 107, une alliance avait été contractée avec Ptolémée.    - cf. Caes. BG. 6, 2, 2 ; Sall. J. 77, 2 ; Nep. Con. 2, 2 ; Alc. 4, 7.    - cum pluribus societatem defendendae libertatis inire, Cic. Fam. 10, 8: former avec un plus grand nombre de personnes une alliance pour défendre la liberté.    - Umbreno cuidam negotium dat uti legatos Allobrogum requirat eosque, si possit, impellat ad societatem, Sall. C.: il charge un certain Umbrenus d'entrer en relation avec les Allobroges et de les pousser, si possible, à s'allier à lui.
    * * *
        Societas, pen. cor. societatis. Cic. Societé, Compagnie.
    \
        Est tibi societas criminis cum illo. Cic. Vous estes complices.
    \
        Coire societatem, Vide COEO. S'associer avec aucun.
    \
        Colere societatem fide. Cic. Entretenir la societé par loyaulté.
    \
        Dirimere societatem. Cic. Separer ou rompre une societé et alliance.
    \
        Gerere societatem magna fide. Cic. Entretenir fidelement la societé.
    \
        Renuntiare societatem alicui. Liu. Luy declarer et signifier qu'on renonce à son alliance et societé.

    Dictionarium latinogallicum > societas

  • 109 amor

    amor, ōris, m. (v. Stamm AM, wovon auch amo u. amicus), die Liebe aus Neigung u. Leidenschaft (Ggstz. odium; hingegen caritas = die »Liebe aus Achtung, Ehrfurcht, Bewunderung usw.«; vgl. Cic. part. or. 16 u. 88), konstr. mit in, erga, adversus, od. m. obj. Genet., I) eig. u. meton.: 1) eig.: amor novus, vetus, Cic.: naturalis, Cic.: pravus, Sen.: nimius, Val. Max.: insanus, Sen.: fraternus, Cic. – noster in te amor, Cic.: fraternus in alqm amor, Cic.: amor in patriam, Nep.: pietas et amor in patriam, Cic.: tuus amor erga me singularis, Cic.: amor adversus eandem libertam, Tac. ann. 13, 13. – amor iuvenum (zu den J.), Cic.: caecus amor sui, Hor.: parvuli sui nimio amore correptus, Val, Max. – amplecti od. prosequi alqm amore, Cic.: amare alqm amore singulari, Cic.: in amore esse alci, von jmd. geliebt werden, Cic.: habere amorem erga alqm, Cic.: habere alqm in amore, lieben, Cic.: im unedlen Sinne, amore perdita est, Plaut.: novercae Stratonices infinito amore correptus, Val. Max.: in amorem virginis incidere, Liv.: in amore haec omnia sunt vitia, Ter.: qui vitat amorem, Lucr.: ne sit ancillae tibi amor pudori, Hor.: am. primus, erste Liebeserklärung, Herzensergießung, Prop. – v. der Liebe der Tiere, Verg. georg. 3, 244. – im Plur., amores hominum in te, Cic.: amores sancti, die griechische edle Knabenliebe, Cic.: amores pue-
    ————
    rorum (zu den Kn.), Nep.: mihi est in amoribus, er wird von mir geliebt, Cic.: u. im unedlen Sinne, von Liebschaften, Liebeleien, Buhlschaften, amores furtivi, Catull.: meos amores eloquar, Plaut.: amores et hae deliciae, quae vocantur, Cic.: nutrit amores Cynthia, das Liebesfeuer, Prop.: incīdere arboribus amores, seine Liebe, das Geständnis, wie sehr man liebt, Prop. – personif., Amor, der Liebesgott, Amor, Kupido, Ἔρως, Verg., Ov. u.a. – im Plur. Liebesgötter, Amoretten, Ov., Hor. u.a. – 2) meton.: a) der geliebte Gegenstand, der Liebling, amor et deliciae generis humani (v. Titus), Suet. u. Eutr.: u. so (von dems.) amor generis humani, Pacat. paneg., od. amor orbis, Auson.: u. bes. im Plur., amores et deliciae tuae, Cic. – in bezug auf Geschlechtsliebe, die Liebe = der, die Geliebte, Plaut. u. Ov. – b) poet., der Liebe erzeugende Gegenstand, quaeritur et nascentis equi de fronte revolsus et matri praereptus amor, jenes der Mutter entraffte Liebesgewächs, Verg. Aen. 4, 516 (vgl. hippomanes). – II) übtr., die Liebe zu-, d.i. das lebhafte, leidenschaftliche Verlangen, die Sehnsucht nach etw., das Gelüst, die Begier, Lust, der Wunsch, am. consulatus, Cic.: cognitionis, Cic.: mortis, Cic. poët.: argenti, Hor.: negotii suscepti, Vorliebe, Eingenommenheit für usw., Liv.: poet. im Plur., amores nostri, mein Verlangen (nach dem Gesange), Verg. ecl. 9, 56. – m. Genet. Gerundii, amor edendi,
    ————
    Lucr.: amor habendi, Verg.: amor scribendi, Hor.: amor generandi, Zeugungstrieb, Tac. – poet. m. Infin., Verg. Aen. 2, 10; 3, 298; 6, 133. Stat. Theb. 1, 698. – amōr gemessen bei Plaut. merc. 590; most. 142; trin. 259. Vergl. ecl. 10, 69; Aen. 11, 323; 12, 668.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > amor

  • 110 avidus

    avidus, a, um, Adi. m. Compar. u. Superl. (1. aveo), nach etw. begierig, gierig, lüstern, geizend, auf etw. erpicht (v. instinktmäßiger, hastiger, ungeduldiger, ja unbesonnener Gier u. Sucht), I) mit näherer Angabe, α) m. Genet., cibi, Ter.: pecuniae, Curt.: aeris, Gell.: divitiarum, Sall.: vini, Liv.: humani cruoris, Amm.: sermonum, redselig, Tac.: tam virorum quam feminarum, lüstern nach usw., Sen.: belli, Liv. u. Ov.: caedis, Liv.: novarum rerum, neuerungssüchtig, Sall.: novae libertatis, eifersüchtig auf usw., Liv.: gloriae, Curt.: laudis, Cic.: videndi, Ov.: cognoscendi regem, Curt.: belli gerendi, Sall.: cognoscendae vetustatis, Curt.: Compar., avidior caedis, Ov.: gloriae, Cic.: properandi, Sall. fr.: Superl., avidissimus humani sanguinis, Sen.: uvarum, Fronto: gloriae, Cic.: privatae gratiae, Sall. fr.: fluit tempus et avidissimos sui (die nach ihr Geizenden) deserit, Sen. – β) m. Infin., Verg. Aen. 1, 514; 12, 290. Ov. met. 5, 75 u. 10, 472. Plin. 7, 189. Amm. 15, 5, 5. Dict. 3, 20. – γ) m. in u. Akk., in instrumenta eius avidi, Sen. ep. 61, 4: in omne fas nefasque avidi, Tac. hist. 2, 56: in omne nefas, Amm. 29, 6, 3: avida in novas res ingenia, neuerungssüchtige, Liv. 22, 21, 2: avidae in direptiones manus, die raublustigen, Liv. 5, 20, 6. – δ) m. ad u. Akk., ad mercedem, Augustin. serm. 372, 1: gens ferox et ingenii avidi ad pugnam, von Charakter
    ————
    kampflustiges, Liv. 7, 23, 6: ille avidae semper ad ulteriora cupiditatis, Amm. 24, 7, 3: Compar., aliquantum ad rem est avidior, ganz erpicht auf Vermehrung seines Vermögens, Ter. eun. 131. – ε) m. in u. Abl., in pecuniis locupletium, Cic. Phil. 5, 22. – ζ) m. Dat., bibendis fontibus, Iuven. 7, 58. – II) absol.: A) eig., begehrlich, gierig, a) begehrlich = habsüchtig, geldgierig, hospes, Plaut.: pater, Ter.: iudex, Varr. fr.: heres, Hor.: ingenium, Plaut. u. Sall.: mores, Plaut.: gens avidissima, Curt.: divitias conduplicant avidi, Lucr.: grati animi, non appetentis, non avidi signa proferre perutile est, Cic.: subst., avidus, der Geizhals (Ggstz. liberalis), Cic. Rosc. com. 21. – übtr., v. lebl. Subjj.: avida manus heredis, Hor.: servorum manus subitis (Abl. absol.) avidae, streckten sich bei plötzlichem Glückswechsel gierig aus, Tac.: poet., avida manus mortis, Tibull. – b) begehrlich = gefräßig, unersättlich, unmäßig, aegri, convivae, Hor.: u. v. wilden Tieren, gierig = blutdürstig, canes, leones, Ov.: tigris, Lucan.: bes. übtr. v. Sinnen, Begierden u. Leidenschaften, ita sunt avidae (aures meae), Cic.: oculi, Plin.: sitis, Mart.: libido, Varr. fr.: libidines, wilde Triebe, Cic.: amor, Catull. – u. v. andern lebl. Gegenständen, mare, Lucr. u. Hor.: morbus, die (um sich) fressende, nach Opfern gierige, Lucr.: ignis, flammae, alles verzehrend, Ov.: morsus, schnappende, gierige (um zu fressen), Ov. – c) er-
    ————
    wartungsvoll, gespannt, avidi spectant ad carceris oras, Enn. ann. 88. – d) hitzig = kampfbegierig, Vulcanus (Ἥφαιστος λιλαιόμενος πολέμοιο), Hor. carm. 3, 4, 58: duces, Sall. hist. fr. 2, 19 (25): legiones, Tac. ann. 1, 51. – e) leidenschaftlich = rachsüchtig, rex avidior fuit, quam patientior, Curt. 5, 7 (22), 4. – B) meton., weit u. breit um sich greifend = weit od. viel umfassend, weithin reichend im Raume (vgl. die Auslegg. zu Lucr. 5, 203), pars, complexus, Lucr.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > avidus

  • 111 cultus

    1. cultus, a, um, PAdi. m. Compar. u. Superl. (v. colo), gepflegt, abgewartet, I) im engern Sinne, gepflegt, abgewartet, bearbeitet, bebaut, angebaut, kultiviert (Ggstz. incultus, silvester, neglectus), materia c. (Ggstz. materia silvestris), Cic.: res rustica bene c. et fructuosa, Cic.: ager c. (Ggstz. ager silvester), Col.: terra c. (Ggstz. terra neglecta), Quint.: loci c. (Ggstz. inculti), Cic.: horti c., Ov.: fundus c., Hor. – fundus cultior, Quint.: loca cultiora, Curt. – ager cultissimus (Ggstz. incultus), Cic.: rus cultissimum, Col.: hortus odoratis cultissimus herbis, Ov. – Subst., culta, ōrum, n., bebaute od. bestellte Felder, angebautes Land, angebaute (kultivierte) Fluren od. Gegenden, culta et dumeta, Col.: an culta ex silvestribus facere potui? Liv.: agrum non coluit, et culta evastata sunt bello, Liv.: si Democriti pecus edit agellos cultaque, Hor.: paucis circa ipsum oppidum obiacentibus cultis, Frontin. – II) im weitern Sinne, a) physisch gepflegt, α) durch Nahrung gepflegt, genährt, bene c., August. b. Macr. sat. 2, 4. § 14. – β) mit Kleidern usw. herausgeputzt, geschmückt, geziert, milites c., Suet.: adulter c., Ov.: sacerdos veste candidā cultus, Plin.: matrona culta purpurā, Suet.: minister quo nec filia cultior nec uxor, Mart.: femina cultissima, Ov.: forsitan ex horum numero cultissimus ille fur sit, Ov. – m. Angabe wie? durch Advv., turba
    ————
    muliebriter c., Curt.: non formosa est, non bene c. puella, Ov. – b) durch Kunst, Unterricht gepflegt, ausgebildet, gebildet, verfeinert, veredelt (bei Cic. nur im Gleichnis mit der Pflege des Ackers, s. Cic. Tusc. 2, 13), sonum linguae et corporum habitum et nitorem cultiora quam pastoralia esse, Liv.: cultiora tempora et ingenia, Curt.: c. carmina, Ov.: terrae cultiores, wo mehr Bildung herrscht, Gell.: vita cultior, Iustin. – v. Pers., Tibullus c., Ov.: turba cultior, das gebildetere Publikum (Ggstz. corona sordidior), Sen.: redire fere cultiores doctioresque, Gell.: hic fuit sermone cultissimus, Aur. Vict. – subst., cultiores, die Gebildetern, Frontin, aqu. 3.
    ————————
    2. cultus, ūs, m. (colo), die Pflege, Abwartung, I) im engern Sinne, die Pflege, Abwartung des Ackers, der Bäume usw., die Bearbeitung, Bebauung, der Anbau, die Anpflanzung, Kultivierung, Kultur, m. objekt. Genet., c. hortorum, Col.: viridium, Sen. rhet.: c. agri, Flor.: c. agrorum, Liv.: Plur., cultus agrorum, Cic. u. Lact.: cultus et agitationes agrorum, Col.: genus hominum suetum rapinis magis quam agri cultibus, Sall. fr.: tum patitur cultus ager, Ov. – m. subj. Genet., nullius agricolae od. agricolarum, Cic.: insulam Gyarum immitem et sine cultu hominum esse, Tac. – m. Adjj., mons vastus ab natura et humano cultu, Sall.: sine ullo humani cultus vestigio, Curt.: humani cultus rara vestigia, Curt.: regiones omni cultu propter vim frigoris aut caloris vacantes (Ggstz. reg. habitabiles), Cic. – absol., Talge sine cultu fertilis, Mela: frigida haec omnis duraque cultu et aspera plaga est, Liv. – im Plur. meton., Anbaue, Anpflanzungen = angebaute, angepflanzte Felder, omnes cultus fructusque Cereris in iis locis interisse, Cic. Verr. 4, 114.
    II) im weitern Sinne: 1) die physische u. geistige Pflege, Abwartung, a) die physische Pflege, α) die Pflege und Abwartung, der Unterhalt, die Nährung, m. obj. Genet., c. et curatio corporis, vestitus cultusque corporis, Cic.: victus cultusque corporis,
    ————
    Caes. – m. subj. Genet., oves neque ali neque sustentari neque ullum fructum edere ex se sine cultu hominum et curatione possunt, Cic. – absol., copia ex inopia, cultus ex illuvie tabeque, Liv. – β) die verschönernde Pflege des Körpers, das Schmücken, Putzen, nunc cultus corporum nimius et formae cura prae se ferens animi deformitatem, Sen.: circa capitis sui cultum occupata (Semiramis), Frisieren, Val. Max.: eripi feminis cura cultusque sui non potest, Sorge für die verschönernde Körperpflege, für die Verschönerung des Teints (durch Entfernung der Finnen, Sommersprossen usw.), Cels.: omne studium ad curiosiorem sui cultum conferre, auf eine sorgfältigere Herausputzung ihrer Person richten (v. Frauen), Val. Max. – γ) die auf das ganze äußere Leben gerichtete Pflege, die Lebensweise, die Lebenseinrichtung (vollst. cultus vitae, Cic.), u. in bezug auf noch nicht Erwachsene auch die physische Erziehung, oft verb. cultus victusque, victus atque cultus, Cic. u.a.: ebenso cultus vestitusque, Nep. – c. Gallorum, Caes.: cultus humanitasque provinciae, Caes.: c. magnae fortunae, einer hohen Stellung angemessene, Liv.: c. delicatus, delicatior, mit allem Komfort und Luxus ausgestattete, Val. Max. u. Suet.: filiam omni liberali cultu habere, Liv.: alqm eodem cultu quo liberos suos domi habere, Sall.: alqm humili cultu educare, Liv.: ultra Aethiopiam cultu Persarum agere, Sall. fr. –
    ————
    prägn. = die üppige Lebensweise, die Üppigkeit, cultus ac desidia imperatoris, Liv.: lubido stupri, ganeae ceterique cultus non minor incesserat, Sall. – δ) die auf den äußern Schmuck der Kleidung, Bewaffnung usw. gerichtete Pflege und die dazu verwendeten Dinge, die Ausstattung, der Anputz, Aufputz, der Aufzug, der Putz, Staat, die Kleidung, Garderobe, munditiae et ornatus et cultus, haec feminarum insignia sunt;...hunc mundum muliebrem appellarunt maiores nostri, Liv.: suus equorumque c., Curt.: c. Punicus habitusque, Liv.: c. amoenior, Liv.: militaris, Liv.: c. miserabilis, Sall.: c. muliebris, Quint.: c. iusto mundior, Liv.: c. pastoralis, Vell.: c. rusticus, Liv.: induere cultum famularem, Val. Max.: colligere cultum suum, seinen Roquelaure aufnehmen, Petron.: ornare alqm optimā veste ceteroque regio cultu, Nep.: Persarum cultum imitari, Iustin.: omni cultu triumphantium uti, Vell. – etiam Veneris cultu (im Schmucke der Venus, als Venus) conspectus est, Suet.: Plur., cultus dotales, Brautschmuck, Tac. ann. 16, 31: non his instrui cultus suos, Tac. ann. 13, 13. – v. lebl. Ggstdn., c. triumphi, Vell.: aedes neque laxitate neque cultu conspicuae, Suet.: vehiculum cultu haud sane a vilioribus abhorrens, Curt.: arma quoque ad pristinum refecta sunt cultum, Curt. – übtr., der Schmuck der Rede, scribere non sine cultu et nitore, Quint.: carere cultu ac sententiis Atticis, Quint.: locus
    ————
    exquisite et poëtico cultu enituit, Tac. dial. – b) die Pflege, Behandlung durch Kunst, Unterweisung, Unterricht usw., die Ausbildung, Bildung, dah. auch die geistige Erziehung, animorum corporumque c., Liv.: c. ingenii, Gell.: doctrina rectique cultus, Hor. – absol., quid tam dignum cultu atque labore ducamus, quam etc., Quint.: aspera sano levare cultu, Hor.: genus hominum ad honestatem natum malo cultu corruptum, Cic.: de natura cultuque eius pauca dicere, Sall.: homines a fera agrestique vita ad hunc humanum cultum civilemque deducere, zu diesem Zustand menschlicher u. staatlicher Kultur, Cic.: cultui est hoc legisse, Gell.: cultum liberorum procurare, Gell. – c) die Gewöhnung, gens aspera cultu, Verg.: mit mos verb., Sitte und Zucht, Verg.
    2) die tätliche Pflege übh., a) durch unablässiges Üben, die Pflege, Übung, Beschäftigung mit usw., animi, geistige Übung, geistige Beschäftigung, Cic. de fin. 5, 54: studiorum liberalium, Sen. de brev. vit. 18, 4: cultus et studium philosophiae, Gell. 10, 22, 2: litterarum, Iustin. 9, 8, 18. Gell. 14, 6, 1: quos (barbaros reges) nulla eruditio, nullus litterarum cultus imbuerat, Sen. de ira 3, 17, 1. – b) durch Verehrung, α) einer Gottheit, die Verehrung, Anbetung, der Kultus, der Dienst (Ggstz. contemptus, Lact. 5, 19, 11), c. deorum, Cic.: c. numinum, Tac.: religio veri dei cultus est, superstitio falsi, Lact.: alqm ad deorum
    ————
    cultum erudire, Cic.: animos hominum a cultu deorum avocare, Val. Max.: institutum deorum cultum omittere, Val. Max.: deficere a cultu idolorum, Lact.: cultui Christiano adhaerere, Amm.: primus est deorum cultus deos credere, Sen. – im Plur., deorum cultus religionumque sanctitates, Cic.: cultus iusti ac pii, Lact. – u. die verehrende Ausübung, c. religionis, Augustin. de divin. daem. no. 3 in.: exquisitus religionis c., Val. Max. 5, 2, 1: exquisitus et novus religionis c., Val. Max. 2, 4, 4. – β) eines Menschen, die Verehrung, die Achtungsbezeigung, die jmdm. dargebrachte Huldigung, c. meus, die mir dargebr. H., Tac.: c. sui, Tac. – benevolis officium et diligens tribuitur cultus, Cic.: observantia, per quam homines aliquā dignitate antecedentes cultu quodam et honore dignantur, Cic.
    ————————
    3. cultus, a, um (*culo, wov. occulo) = occultus, ganz unbemerkt, Vopisc. Aurel. 24, 1.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > cultus

  • 112 hūmānus

        hūmānus adj. with comp. and sup.    [homo], of man, human: species et figura: caput, a human head, H.: hostiae, human sacrifices: caro, Iu.: genus, the human race: omnium divinarum humanarumque rerum consensio: cultus: humanissima voluptas: maior imago Humanā, of superhuman size, Iu.: scelus, against men, L.—As subst n.: si quicquam in vobis humani esset, of human feeling, L.: Homo sum, humani nil a me alienum puto, T.: humano maior Romulus, superhuman, O.— Plur, human affairs, concerns of men, events of life: omnia humana, quaecumque accidere possunt: si quicquam humanorum certi est, L.— Humane, philanthropic, kind, gentle, obliging, polite: Cyrus erga Lysandrum: homo humanissimus.— Of good education, well-informed, learned, polite, refined, civilized: Ubii sunt humaniores, Cs.: gens: homines.
    * * *
    humana -um, humanior -or -us, humanissimus -a -um ADJ
    human; kind; humane, civilized, refined

    Latin-English dictionary > hūmānus

  • 113 angustum

    angustus, a, um. adj. [v. ango], narrow, strait, esp. of local relations, close, contracted, small, not spacious (syn.: artus, brevis, contractus;

    opp. latus,

    Cic. Ac. 2, 29, 92). [p. 120]
    I.
    Lit.:

    fretus,

    Lucr. 1, 720:

    Angustum per iter,

    id. 5, 1132; so Sall. J. 92, 7, and Vulg. Judith, 4, 6; 7, 5:

    pontes angusti,

    Cic. Leg. 3, 17:

    domus,

    id. Fin. 1, 20, 65:

    fauces portūs angustissimae,

    Caes. B. C. 1, 25:

    fines,

    id. B. G. 1, 2 Herz.:

    cellae,

    Hor. S. 1, 8, 8:

    rima,

    id. Ep. 1, 7, 29:

    Principis angustā Caprearum in rupe sedentis,

    on the narrow rock, Juv. 10, 93 Herm., where Jahn reads augusta, both readings yielding an apposite sense:

    porta,

    Vulg. Matt. 7, 13; ib. Luc. 13, 24 al.— Subst.: angustum, i, n., narrowness:

    per angustum,

    Lucr. 4, 530:

    angusta viarum,

    Verg. A. 2, 332:

    pontes et viarum angusta,

    Tac. H. 4, 35.—
    II.
    Trop.
    A.
    In angustum concludere, adducere, deducere, etc., to reduce to a strait, i. e. to restrain, confine, etc.:

    ab illā immensā societate humani generis in exiguum angustumque concluditur,

    Cic. Off. 1, 17:

    amicitia ex infinitā societate generis humani ita contracta est et adducta in angustum, ut, etc.,

    id. Am. 5.—Of the passions, to curb, restrain, moderate:

    perturbationes animi contrahere et in angustum deducere,

    Cic. Ac. 1, 10.—
    B.
    Of other things: clavus angustus, the narrow purple stripe upon the tunic, v. clavus:

    spiritus,

    short, difficult, Cic. de Or. 1, 61:

    odor rosae,

    not diffused far, Plin. 21, 4, 10, § 14.—Once also of the point of an arrow = acutus, Cels. 7, 5, n. 2.—
    C.
    Of time, short, brief:

    angustus dies,

    Ov. Tr. 5, 10, 8; Stat. Th. 1, 442:

    nox,

    Ov. Am. 3, 7, 25:

    tempus,

    Luc. 4, 447.—
    D.
    Of means of living, and the like, pinching, scanty, needy:

    pauperies,

    Hor. C. 3, 2, 1:

    res angusta domi,

    Juv. 3, 164:

    mensa,

    Sen. Thyest. 452: domus, poor, i. e. built without much expense, Tac. A. 2, 33.—
    E.
    Of other external relations of life, difficult, critical, uncertain:

    rebus angustis animosus atque Fortis adpare,

    Hor. C. 2, 10, 21:

    cum fides totā Italiā esset angustior,

    was weakened, Caes. B. C. 3, 1.— Subst.: angustum, i, n., a difficult, critical, condition, danger: in angustum cogi, * Ter. Heaut. 4, 2, 2:

    res est in angusto,

    the condition is perilous, Caes. B. G. 2, 25:

    spes est in angusto,

    hope is feeble, Cels. 8, 4.—
    F.
    Of mind or character, narrow, base, low, mean-spirited:

    nihil est tam angusti animi, tam parvi, quam amare divitias,

    Cic. Off. 1, 20, 68:

    animi angusti et demissi,

    id. Pis. 24, 57:

    ecce autem alii minuti et angusti, aut omnia semper desperantes, aut malevoli, invidi, etc.,

    id. Fin. 1, 18, 61.—
    G.
    Of learned investigations that lay too much stress upon little things, subtle, hair-splitting:

    minutae angustaeque concertationes,

    Cic. de Or. 3, 31:

    pungunt (Stoici) quasi aculeis, interrogatiunculis angustis,

    id. Fin. 4, 3, 7.—
    H.
    Of discourse, brief, simple:

    et angusta quaedam et concisa, et alia est dilatata et fusa oratio,

    Cic. Or. 56, 187:

    Intonet angusto pectore Callimachus,

    i.e. in simple style, Prop. 2, 1, 40.— Adv.: angustē.
    I.
    Lit., of space, quantity, or number, within narrow limits, closely, hardly: recepissem te, nisi anguste sederem, if I were not in close quarters, Cic. ap. Macr. S. 2, 3:

    anguste putare vitem,

    to prune close, Col. 4, 16, 1; so,

    anguste aliquid deputare,

    id. 4, 22, 3:

    quā (re frumentariā) anguste utebatur,

    in small quantity, Caes. B. C. 3, 16:

    tantum navium repperit, ut anguste quindecim milia militum, quingentos equites transportare possent, = vix,

    scarcely fifteen thousand, id. ib. 3, 2.— Comp.:

    angustius pabulabantur,

    within narrower range, Caes. B. C. 1, 59:

    aliae (arbores) radices angustius diffundunt,

    Varr. R. R. 1, 37, 5:

    quanto sit angustius imperitatum,

    Tac. A. 4, 4:

    eo anno frumentum propter siccitates angustius provenerat,

    more scantily, Caes. B. G. 5, 24.— Sup.:

    Caesar (nitebatur) ut quam angustissime Pompeium contineret,

    Caes. B. C. 3, 45:

    furunculus angustissime praecisus,

    Col. 4, 24, 17. —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., within narrow limits:

    anguste intraque civiles actiones coërcere rhetoricam,

    Quint. 2, 15, 36.— Comp.: haud scio an recte ea virtus frugalitas appellari possit, quod angustius apud Graecos valet, qui frugi homines chrêsimous appellant, id est tantum modo utiles, has a narrower meaning, Cic. Tusc. 3, 8, 16:

    Reliqui habere se videntur angustius, enatant tamen etc.,

    seem to be more hampered, id. ib. 5, 31, 87.—
    B.
    Esp. of speaking or writing, closely, briefly, concisely, without diffuseness: anguste scribere, Cic. Mur. 13, 28:

    anguste et exiliter dicere,

    id. Brut. 84, 289:

    anguste disserere,

    id. Part. Or. 41, 139:

    presse et anguste rem definire,

    id. Or. 33, 117:

    anguste materiem terminare,

    Quint. 7, 4, 40.— Comp.:

    Pergit idem et urget angustius,

    Cic. N. D. 2, 8, 22:

    concludere brevius angustiusque,

    id. ib. 2, 7, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > angustum

  • 114 angustus

    angustus, a, um. adj. [v. ango], narrow, strait, esp. of local relations, close, contracted, small, not spacious (syn.: artus, brevis, contractus;

    opp. latus,

    Cic. Ac. 2, 29, 92). [p. 120]
    I.
    Lit.:

    fretus,

    Lucr. 1, 720:

    Angustum per iter,

    id. 5, 1132; so Sall. J. 92, 7, and Vulg. Judith, 4, 6; 7, 5:

    pontes angusti,

    Cic. Leg. 3, 17:

    domus,

    id. Fin. 1, 20, 65:

    fauces portūs angustissimae,

    Caes. B. C. 1, 25:

    fines,

    id. B. G. 1, 2 Herz.:

    cellae,

    Hor. S. 1, 8, 8:

    rima,

    id. Ep. 1, 7, 29:

    Principis angustā Caprearum in rupe sedentis,

    on the narrow rock, Juv. 10, 93 Herm., where Jahn reads augusta, both readings yielding an apposite sense:

    porta,

    Vulg. Matt. 7, 13; ib. Luc. 13, 24 al.— Subst.: angustum, i, n., narrowness:

    per angustum,

    Lucr. 4, 530:

    angusta viarum,

    Verg. A. 2, 332:

    pontes et viarum angusta,

    Tac. H. 4, 35.—
    II.
    Trop.
    A.
    In angustum concludere, adducere, deducere, etc., to reduce to a strait, i. e. to restrain, confine, etc.:

    ab illā immensā societate humani generis in exiguum angustumque concluditur,

    Cic. Off. 1, 17:

    amicitia ex infinitā societate generis humani ita contracta est et adducta in angustum, ut, etc.,

    id. Am. 5.—Of the passions, to curb, restrain, moderate:

    perturbationes animi contrahere et in angustum deducere,

    Cic. Ac. 1, 10.—
    B.
    Of other things: clavus angustus, the narrow purple stripe upon the tunic, v. clavus:

    spiritus,

    short, difficult, Cic. de Or. 1, 61:

    odor rosae,

    not diffused far, Plin. 21, 4, 10, § 14.—Once also of the point of an arrow = acutus, Cels. 7, 5, n. 2.—
    C.
    Of time, short, brief:

    angustus dies,

    Ov. Tr. 5, 10, 8; Stat. Th. 1, 442:

    nox,

    Ov. Am. 3, 7, 25:

    tempus,

    Luc. 4, 447.—
    D.
    Of means of living, and the like, pinching, scanty, needy:

    pauperies,

    Hor. C. 3, 2, 1:

    res angusta domi,

    Juv. 3, 164:

    mensa,

    Sen. Thyest. 452: domus, poor, i. e. built without much expense, Tac. A. 2, 33.—
    E.
    Of other external relations of life, difficult, critical, uncertain:

    rebus angustis animosus atque Fortis adpare,

    Hor. C. 2, 10, 21:

    cum fides totā Italiā esset angustior,

    was weakened, Caes. B. C. 3, 1.— Subst.: angustum, i, n., a difficult, critical, condition, danger: in angustum cogi, * Ter. Heaut. 4, 2, 2:

    res est in angusto,

    the condition is perilous, Caes. B. G. 2, 25:

    spes est in angusto,

    hope is feeble, Cels. 8, 4.—
    F.
    Of mind or character, narrow, base, low, mean-spirited:

    nihil est tam angusti animi, tam parvi, quam amare divitias,

    Cic. Off. 1, 20, 68:

    animi angusti et demissi,

    id. Pis. 24, 57:

    ecce autem alii minuti et angusti, aut omnia semper desperantes, aut malevoli, invidi, etc.,

    id. Fin. 1, 18, 61.—
    G.
    Of learned investigations that lay too much stress upon little things, subtle, hair-splitting:

    minutae angustaeque concertationes,

    Cic. de Or. 3, 31:

    pungunt (Stoici) quasi aculeis, interrogatiunculis angustis,

    id. Fin. 4, 3, 7.—
    H.
    Of discourse, brief, simple:

    et angusta quaedam et concisa, et alia est dilatata et fusa oratio,

    Cic. Or. 56, 187:

    Intonet angusto pectore Callimachus,

    i.e. in simple style, Prop. 2, 1, 40.— Adv.: angustē.
    I.
    Lit., of space, quantity, or number, within narrow limits, closely, hardly: recepissem te, nisi anguste sederem, if I were not in close quarters, Cic. ap. Macr. S. 2, 3:

    anguste putare vitem,

    to prune close, Col. 4, 16, 1; so,

    anguste aliquid deputare,

    id. 4, 22, 3:

    quā (re frumentariā) anguste utebatur,

    in small quantity, Caes. B. C. 3, 16:

    tantum navium repperit, ut anguste quindecim milia militum, quingentos equites transportare possent, = vix,

    scarcely fifteen thousand, id. ib. 3, 2.— Comp.:

    angustius pabulabantur,

    within narrower range, Caes. B. C. 1, 59:

    aliae (arbores) radices angustius diffundunt,

    Varr. R. R. 1, 37, 5:

    quanto sit angustius imperitatum,

    Tac. A. 4, 4:

    eo anno frumentum propter siccitates angustius provenerat,

    more scantily, Caes. B. G. 5, 24.— Sup.:

    Caesar (nitebatur) ut quam angustissime Pompeium contineret,

    Caes. B. C. 3, 45:

    furunculus angustissime praecisus,

    Col. 4, 24, 17. —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., within narrow limits:

    anguste intraque civiles actiones coërcere rhetoricam,

    Quint. 2, 15, 36.— Comp.: haud scio an recte ea virtus frugalitas appellari possit, quod angustius apud Graecos valet, qui frugi homines chrêsimous appellant, id est tantum modo utiles, has a narrower meaning, Cic. Tusc. 3, 8, 16:

    Reliqui habere se videntur angustius, enatant tamen etc.,

    seem to be more hampered, id. ib. 5, 31, 87.—
    B.
    Esp. of speaking or writing, closely, briefly, concisely, without diffuseness: anguste scribere, Cic. Mur. 13, 28:

    anguste et exiliter dicere,

    id. Brut. 84, 289:

    anguste disserere,

    id. Part. Or. 41, 139:

    presse et anguste rem definire,

    id. Or. 33, 117:

    anguste materiem terminare,

    Quint. 7, 4, 40.— Comp.:

    Pergit idem et urget angustius,

    Cic. N. D. 2, 8, 22:

    concludere brevius angustiusque,

    id. ib. 2, 7, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > angustus

  • 115 divina

    dīvīnus, a, um, adj. [divus], of or belonging to a deity, divine (class. and very freq.).
    I.
    Prop.:

    divinae Matris imago,

    Lucr. 2, 609:

    numen,

    id. 1, 154; 4, 1233; Cic. N. D. 1, 9, 22; id. Mil. 30 fin. al.:

    stirps,

    Verg. A. 5, 711; Ov. M. 2, 633; cf.

    semen,

    id. ib. 1, 78;

    and, origo,

    Liv. 1, 15:

    Pergamum divina moenitum manu,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 2; cf.:

    non sine ope divina bellum gerere,

    Caes. B. G. 2, 31, 2; and:

    quasi divino consilio,

    Cic. Fam. 13, 4 fin.:

    stellae divinis animatae mentibus,

    Cic. Rep. 6, 15:

    divina studia colere,

    id. ib. 6, 18:

    animos hominum esse divinos, i. e.,

    of divine origin, id. Lael. 4, 13; cf.: hoc divinum animal (homo, shortly before: quasi mortalem deum), id. [p. 603] Fin. 2, 13, 40:

    aliquis instinctus inflatusque,

    id. Div. 1, 6 fin.; cf.:

    causa divinior,

    id. Fin. 5, 11, 33 et saep.:

    condimenta,

    enjoyed by the gods, divine, Plaut. Ps. 3, 2, 37:

    odor (Veneris),

    Verg. A. 1, 403; cf.

    decoris,

    id. ib. 5, 647:

    ars Palladis,

    id. ib. 2, 15 et saep.:

    divinissima dona, i. e.,

    most worthy of a deity, Cic. Leg. 2, 18: re divina facta, i. e., religious exercise, divine worship, sacrifice, etc., Plaut. Am. 3, 3, 13;

    in this sense res divina is very freq.,

    id. Epid. 2, 3, 11; 3, 3, 34 et saep.; Ter. Eun. 3, 3, 7; id. Hec. 1, 2, 109; Cic. N. D. 3, 18, 47; id. Div. 2, 10; Nep. Hann. 2, 4; Plin. 18, 2, 2, § 7; Suet. Tib. 44 et saep.; less freq. in the plur. divinae res, Plaut. Mil. 3, 1, 81; Cic. Verr. 2, 4, 8; id. Div. 2, 10; Liv. 23, 11.—In plur. also in gen. for religious affairs, Caes. B. G. 6, 13, 4; 6, 21, 1; Cic. Div. 1, 4 fin. —Also verba, a form of prayer, Cato R. R. 14, 3:

    religiones (opp. fides humana),

    Liv. 9, 9; cf. id. 34, 31.—
    B.
    Freq. connected with humanus as a stronger designation for all things, things of every kind, etc. (cf.: di hominesque under deus, I. B. fin.):

    dedunt se, divina humanaque omnia,

    Plaut. Am. 1, 1, 102; cf. id. Trin. 2, 4, 78; Liv. 9, 14; Suet. Caes. 84:

    res,

    Cic. Lael. 6:

    jura,

    id. Rosc. Am. 23 fin.; Caes. B. C. 1, 6 fin.:

    scelera,

    Liv. 3, 19; cf. id. 29, 18 fin.:

    spes,

    id. 10, 40 et saep. But in the explanation of philosophia by scientia divinarum humanarumque rerum, the term divinae res denotes nature, physics, as distinguished from humanae res, i. e. morals, Cic. Tusc. 5, 3, 7; 4, 26, 57; id. Off. 1, 43, 153; 2, 2, 5; id. Fin. 2, 12, 37; Sen. Ep. 88; 90; Quint. 12, 2, 8; 20 al.; cf. Cic. Or. 34; Quint. 10, 1, 35.—So too in jurid. lang., divinae res signifies natural laws, in opp. to humanae res, positive laws, Cic. Sest. 42, 91; Just. Inst. 1, 1; Dig. 1, 1, 10.— dīvīnum, i, n.,
    1.
    The deity, to theion:

    divina si faverint,

    God willing, Pall. 1, 1, 2; Juv. 15, 144; Amm. 23, 6; id. 22, 16 fin.
    2.
    The divine, that which comes from God, nihil est divino divinius, Sen. Ep. 66, 11.—
    3.
    That which is under the sanction of a god; hence: quicquam divini credere alicui; or simply: divini alicui credere, to believe one upon oath (ante-class.):

    numquam edepol tu mihi divini quicquam creduis, in, etc.,

    Plaut. Am. 2, 2, 40:

    quid ei divini aut humani aequum est credere?

    id. Poen. 2, 1, 20:

    nam mihi divini numquam quisquam creduat, ni, etc.,

    id. Bacch. 3, 3, 99; id. As. 5, 2, 4.
    II.
    Transf.
    A.
    Divinely inspired, prophetic:

    aliquid praesagiens atque divinum,

    Cic. Div. 1, 38:

    animus appropinquante morte multo est divinior, etc.,

    id. ib. 1, 30, 63; cf. id. ib. 1, 28 fin.:

    cum ille potius divinus fuerit,

    Nep. Att. 9, 1:

    divinarum sagacem flammarum,

    Sil. 3, 344:

    divini quicquam,

    Plaut. Am. 2, 2, 40; cf. id. Bacch. 3, 4, 5;

    also joined to humani,

    id. As. 5, 2, 4; id. Poen. 2, 20.— Poet. of poets:

    vates,

    Hor. A. P. 400; cf.:

    divini pectoris carmina,

    Lucr. 1, 731.—With gen.:

    divina futuri Sententia,

    Hor. A. P. 218:

    avis imbrium imminentium,

    id. C. 3, 27, 10.— Subst.: dīvīnus, i, m., a soothsayer, prophet = vates, Cic. Div. 1, 58; 2, 3; id. Fat. 8; Liv. 1, 36; Hor. S. 1, 6, 114; Vulg. Deut. 18, 11 al.—In the fem.: dīvīna, ae, a prophetess, Petr. 7, 2.—
    B.
    Like caelestis (but far more freq. in prose), godlike, superhuman, admirable, excellent:

    ex maxime raro genere hominum et paene divino,

    Cic. Lael. 18:

    ingenio esse divino,

    id. Rep. 2, 2:

    magni cujusdam civis et divini viri,

    id. ib. 1, 29; cf.:

    caelestes divinaeque legiones,

    id. Phil. 5, 11:

    senatus in supplicatione deneganda,

    id. Q. Fr. 2, 8:

    homo in dicendo,

    id. de Or. 1, 10, 40: homo, Crispus ap. Quint. 8, 5, 17:

    orator,

    Quint. 4, 3, 13 et saep.:

    incredibilis quaedam et divina virtus,

    Cic. Rep. 3, 3:

    fides,

    id. Mil. 33 fin.:

    admurmuratio senatus,

    id. Verr. 2, 5, 16:

    memoria,

    id. Ac. 2, 1, 2:

    eloquentia M. Tullii,

    Quint. 2, 16, 7:

    facultas eloquendi,

    id. 10, 1, 81:

    ille nitor loquendi,

    id. ib. 83:

    illa ironia,

    id. ib. 4, 1, 70:

    haec in te, Sulpici, divina sunt,

    Cic. de Or. 1, 29 et saep.—In the comp.:

    ratione nihil est in homine divinius,

    Cic. Fin. 5, 13 fin.; id. Par. 1, 3, 14. Under the empire an epithet often bestowed on the emperors:

    domus,

    Phaedr. 5, 8, 38:

    princeps,

    Nazar. Pan. Const. Aug. 35, 3; cf. Inscr. Orell. 277; 339:

    indulgentia,

    Dig. 1, 4, 3 et saep.— Adv.: dīvīne.
    1.
    (Acc. to I.) In a godlike manner, through godlike power:

    nunc tu divine fac huc assis Sosia,

    Plaut. Am. 3, 3, 21.—
    2.
    (Acc. to II.)
    a.
    By divine inspiration, prophetically:

    plura divine praesensa et praedicta reperiri,

    Cic. Div. 1, 55; id. Att. 10, 4; and in the comp., id. Rep. 2, 5 Mos. —
    b.
    In a godlike, superhuman, admirable manner, divinely:

    divine Plato escam malorum appellat voluptatem,

    Cic. de Sen. 13, 44; Quint. 1, 6, 18; 11, 1, 62.— Sup. does not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > divina

  • 116 divinum

    dīvīnus, a, um, adj. [divus], of or belonging to a deity, divine (class. and very freq.).
    I.
    Prop.:

    divinae Matris imago,

    Lucr. 2, 609:

    numen,

    id. 1, 154; 4, 1233; Cic. N. D. 1, 9, 22; id. Mil. 30 fin. al.:

    stirps,

    Verg. A. 5, 711; Ov. M. 2, 633; cf.

    semen,

    id. ib. 1, 78;

    and, origo,

    Liv. 1, 15:

    Pergamum divina moenitum manu,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 2; cf.:

    non sine ope divina bellum gerere,

    Caes. B. G. 2, 31, 2; and:

    quasi divino consilio,

    Cic. Fam. 13, 4 fin.:

    stellae divinis animatae mentibus,

    Cic. Rep. 6, 15:

    divina studia colere,

    id. ib. 6, 18:

    animos hominum esse divinos, i. e.,

    of divine origin, id. Lael. 4, 13; cf.: hoc divinum animal (homo, shortly before: quasi mortalem deum), id. [p. 603] Fin. 2, 13, 40:

    aliquis instinctus inflatusque,

    id. Div. 1, 6 fin.; cf.:

    causa divinior,

    id. Fin. 5, 11, 33 et saep.:

    condimenta,

    enjoyed by the gods, divine, Plaut. Ps. 3, 2, 37:

    odor (Veneris),

    Verg. A. 1, 403; cf.

    decoris,

    id. ib. 5, 647:

    ars Palladis,

    id. ib. 2, 15 et saep.:

    divinissima dona, i. e.,

    most worthy of a deity, Cic. Leg. 2, 18: re divina facta, i. e., religious exercise, divine worship, sacrifice, etc., Plaut. Am. 3, 3, 13;

    in this sense res divina is very freq.,

    id. Epid. 2, 3, 11; 3, 3, 34 et saep.; Ter. Eun. 3, 3, 7; id. Hec. 1, 2, 109; Cic. N. D. 3, 18, 47; id. Div. 2, 10; Nep. Hann. 2, 4; Plin. 18, 2, 2, § 7; Suet. Tib. 44 et saep.; less freq. in the plur. divinae res, Plaut. Mil. 3, 1, 81; Cic. Verr. 2, 4, 8; id. Div. 2, 10; Liv. 23, 11.—In plur. also in gen. for religious affairs, Caes. B. G. 6, 13, 4; 6, 21, 1; Cic. Div. 1, 4 fin. —Also verba, a form of prayer, Cato R. R. 14, 3:

    religiones (opp. fides humana),

    Liv. 9, 9; cf. id. 34, 31.—
    B.
    Freq. connected with humanus as a stronger designation for all things, things of every kind, etc. (cf.: di hominesque under deus, I. B. fin.):

    dedunt se, divina humanaque omnia,

    Plaut. Am. 1, 1, 102; cf. id. Trin. 2, 4, 78; Liv. 9, 14; Suet. Caes. 84:

    res,

    Cic. Lael. 6:

    jura,

    id. Rosc. Am. 23 fin.; Caes. B. C. 1, 6 fin.:

    scelera,

    Liv. 3, 19; cf. id. 29, 18 fin.:

    spes,

    id. 10, 40 et saep. But in the explanation of philosophia by scientia divinarum humanarumque rerum, the term divinae res denotes nature, physics, as distinguished from humanae res, i. e. morals, Cic. Tusc. 5, 3, 7; 4, 26, 57; id. Off. 1, 43, 153; 2, 2, 5; id. Fin. 2, 12, 37; Sen. Ep. 88; 90; Quint. 12, 2, 8; 20 al.; cf. Cic. Or. 34; Quint. 10, 1, 35.—So too in jurid. lang., divinae res signifies natural laws, in opp. to humanae res, positive laws, Cic. Sest. 42, 91; Just. Inst. 1, 1; Dig. 1, 1, 10.— dīvīnum, i, n.,
    1.
    The deity, to theion:

    divina si faverint,

    God willing, Pall. 1, 1, 2; Juv. 15, 144; Amm. 23, 6; id. 22, 16 fin.
    2.
    The divine, that which comes from God, nihil est divino divinius, Sen. Ep. 66, 11.—
    3.
    That which is under the sanction of a god; hence: quicquam divini credere alicui; or simply: divini alicui credere, to believe one upon oath (ante-class.):

    numquam edepol tu mihi divini quicquam creduis, in, etc.,

    Plaut. Am. 2, 2, 40:

    quid ei divini aut humani aequum est credere?

    id. Poen. 2, 1, 20:

    nam mihi divini numquam quisquam creduat, ni, etc.,

    id. Bacch. 3, 3, 99; id. As. 5, 2, 4.
    II.
    Transf.
    A.
    Divinely inspired, prophetic:

    aliquid praesagiens atque divinum,

    Cic. Div. 1, 38:

    animus appropinquante morte multo est divinior, etc.,

    id. ib. 1, 30, 63; cf. id. ib. 1, 28 fin.:

    cum ille potius divinus fuerit,

    Nep. Att. 9, 1:

    divinarum sagacem flammarum,

    Sil. 3, 344:

    divini quicquam,

    Plaut. Am. 2, 2, 40; cf. id. Bacch. 3, 4, 5;

    also joined to humani,

    id. As. 5, 2, 4; id. Poen. 2, 20.— Poet. of poets:

    vates,

    Hor. A. P. 400; cf.:

    divini pectoris carmina,

    Lucr. 1, 731.—With gen.:

    divina futuri Sententia,

    Hor. A. P. 218:

    avis imbrium imminentium,

    id. C. 3, 27, 10.— Subst.: dīvīnus, i, m., a soothsayer, prophet = vates, Cic. Div. 1, 58; 2, 3; id. Fat. 8; Liv. 1, 36; Hor. S. 1, 6, 114; Vulg. Deut. 18, 11 al.—In the fem.: dīvīna, ae, a prophetess, Petr. 7, 2.—
    B.
    Like caelestis (but far more freq. in prose), godlike, superhuman, admirable, excellent:

    ex maxime raro genere hominum et paene divino,

    Cic. Lael. 18:

    ingenio esse divino,

    id. Rep. 2, 2:

    magni cujusdam civis et divini viri,

    id. ib. 1, 29; cf.:

    caelestes divinaeque legiones,

    id. Phil. 5, 11:

    senatus in supplicatione deneganda,

    id. Q. Fr. 2, 8:

    homo in dicendo,

    id. de Or. 1, 10, 40: homo, Crispus ap. Quint. 8, 5, 17:

    orator,

    Quint. 4, 3, 13 et saep.:

    incredibilis quaedam et divina virtus,

    Cic. Rep. 3, 3:

    fides,

    id. Mil. 33 fin.:

    admurmuratio senatus,

    id. Verr. 2, 5, 16:

    memoria,

    id. Ac. 2, 1, 2:

    eloquentia M. Tullii,

    Quint. 2, 16, 7:

    facultas eloquendi,

    id. 10, 1, 81:

    ille nitor loquendi,

    id. ib. 83:

    illa ironia,

    id. ib. 4, 1, 70:

    haec in te, Sulpici, divina sunt,

    Cic. de Or. 1, 29 et saep.—In the comp.:

    ratione nihil est in homine divinius,

    Cic. Fin. 5, 13 fin.; id. Par. 1, 3, 14. Under the empire an epithet often bestowed on the emperors:

    domus,

    Phaedr. 5, 8, 38:

    princeps,

    Nazar. Pan. Const. Aug. 35, 3; cf. Inscr. Orell. 277; 339:

    indulgentia,

    Dig. 1, 4, 3 et saep.— Adv.: dīvīne.
    1.
    (Acc. to I.) In a godlike manner, through godlike power:

    nunc tu divine fac huc assis Sosia,

    Plaut. Am. 3, 3, 21.—
    2.
    (Acc. to II.)
    a.
    By divine inspiration, prophetically:

    plura divine praesensa et praedicta reperiri,

    Cic. Div. 1, 55; id. Att. 10, 4; and in the comp., id. Rep. 2, 5 Mos. —
    b.
    In a godlike, superhuman, admirable manner, divinely:

    divine Plato escam malorum appellat voluptatem,

    Cic. de Sen. 13, 44; Quint. 1, 6, 18; 11, 1, 62.— Sup. does not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > divinum

  • 117 divinus

    dīvīnus, a, um, adj. [divus], of or belonging to a deity, divine (class. and very freq.).
    I.
    Prop.:

    divinae Matris imago,

    Lucr. 2, 609:

    numen,

    id. 1, 154; 4, 1233; Cic. N. D. 1, 9, 22; id. Mil. 30 fin. al.:

    stirps,

    Verg. A. 5, 711; Ov. M. 2, 633; cf.

    semen,

    id. ib. 1, 78;

    and, origo,

    Liv. 1, 15:

    Pergamum divina moenitum manu,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 2; cf.:

    non sine ope divina bellum gerere,

    Caes. B. G. 2, 31, 2; and:

    quasi divino consilio,

    Cic. Fam. 13, 4 fin.:

    stellae divinis animatae mentibus,

    Cic. Rep. 6, 15:

    divina studia colere,

    id. ib. 6, 18:

    animos hominum esse divinos, i. e.,

    of divine origin, id. Lael. 4, 13; cf.: hoc divinum animal (homo, shortly before: quasi mortalem deum), id. [p. 603] Fin. 2, 13, 40:

    aliquis instinctus inflatusque,

    id. Div. 1, 6 fin.; cf.:

    causa divinior,

    id. Fin. 5, 11, 33 et saep.:

    condimenta,

    enjoyed by the gods, divine, Plaut. Ps. 3, 2, 37:

    odor (Veneris),

    Verg. A. 1, 403; cf.

    decoris,

    id. ib. 5, 647:

    ars Palladis,

    id. ib. 2, 15 et saep.:

    divinissima dona, i. e.,

    most worthy of a deity, Cic. Leg. 2, 18: re divina facta, i. e., religious exercise, divine worship, sacrifice, etc., Plaut. Am. 3, 3, 13;

    in this sense res divina is very freq.,

    id. Epid. 2, 3, 11; 3, 3, 34 et saep.; Ter. Eun. 3, 3, 7; id. Hec. 1, 2, 109; Cic. N. D. 3, 18, 47; id. Div. 2, 10; Nep. Hann. 2, 4; Plin. 18, 2, 2, § 7; Suet. Tib. 44 et saep.; less freq. in the plur. divinae res, Plaut. Mil. 3, 1, 81; Cic. Verr. 2, 4, 8; id. Div. 2, 10; Liv. 23, 11.—In plur. also in gen. for religious affairs, Caes. B. G. 6, 13, 4; 6, 21, 1; Cic. Div. 1, 4 fin. —Also verba, a form of prayer, Cato R. R. 14, 3:

    religiones (opp. fides humana),

    Liv. 9, 9; cf. id. 34, 31.—
    B.
    Freq. connected with humanus as a stronger designation for all things, things of every kind, etc. (cf.: di hominesque under deus, I. B. fin.):

    dedunt se, divina humanaque omnia,

    Plaut. Am. 1, 1, 102; cf. id. Trin. 2, 4, 78; Liv. 9, 14; Suet. Caes. 84:

    res,

    Cic. Lael. 6:

    jura,

    id. Rosc. Am. 23 fin.; Caes. B. C. 1, 6 fin.:

    scelera,

    Liv. 3, 19; cf. id. 29, 18 fin.:

    spes,

    id. 10, 40 et saep. But in the explanation of philosophia by scientia divinarum humanarumque rerum, the term divinae res denotes nature, physics, as distinguished from humanae res, i. e. morals, Cic. Tusc. 5, 3, 7; 4, 26, 57; id. Off. 1, 43, 153; 2, 2, 5; id. Fin. 2, 12, 37; Sen. Ep. 88; 90; Quint. 12, 2, 8; 20 al.; cf. Cic. Or. 34; Quint. 10, 1, 35.—So too in jurid. lang., divinae res signifies natural laws, in opp. to humanae res, positive laws, Cic. Sest. 42, 91; Just. Inst. 1, 1; Dig. 1, 1, 10.— dīvīnum, i, n.,
    1.
    The deity, to theion:

    divina si faverint,

    God willing, Pall. 1, 1, 2; Juv. 15, 144; Amm. 23, 6; id. 22, 16 fin.
    2.
    The divine, that which comes from God, nihil est divino divinius, Sen. Ep. 66, 11.—
    3.
    That which is under the sanction of a god; hence: quicquam divini credere alicui; or simply: divini alicui credere, to believe one upon oath (ante-class.):

    numquam edepol tu mihi divini quicquam creduis, in, etc.,

    Plaut. Am. 2, 2, 40:

    quid ei divini aut humani aequum est credere?

    id. Poen. 2, 1, 20:

    nam mihi divini numquam quisquam creduat, ni, etc.,

    id. Bacch. 3, 3, 99; id. As. 5, 2, 4.
    II.
    Transf.
    A.
    Divinely inspired, prophetic:

    aliquid praesagiens atque divinum,

    Cic. Div. 1, 38:

    animus appropinquante morte multo est divinior, etc.,

    id. ib. 1, 30, 63; cf. id. ib. 1, 28 fin.:

    cum ille potius divinus fuerit,

    Nep. Att. 9, 1:

    divinarum sagacem flammarum,

    Sil. 3, 344:

    divini quicquam,

    Plaut. Am. 2, 2, 40; cf. id. Bacch. 3, 4, 5;

    also joined to humani,

    id. As. 5, 2, 4; id. Poen. 2, 20.— Poet. of poets:

    vates,

    Hor. A. P. 400; cf.:

    divini pectoris carmina,

    Lucr. 1, 731.—With gen.:

    divina futuri Sententia,

    Hor. A. P. 218:

    avis imbrium imminentium,

    id. C. 3, 27, 10.— Subst.: dīvīnus, i, m., a soothsayer, prophet = vates, Cic. Div. 1, 58; 2, 3; id. Fat. 8; Liv. 1, 36; Hor. S. 1, 6, 114; Vulg. Deut. 18, 11 al.—In the fem.: dīvīna, ae, a prophetess, Petr. 7, 2.—
    B.
    Like caelestis (but far more freq. in prose), godlike, superhuman, admirable, excellent:

    ex maxime raro genere hominum et paene divino,

    Cic. Lael. 18:

    ingenio esse divino,

    id. Rep. 2, 2:

    magni cujusdam civis et divini viri,

    id. ib. 1, 29; cf.:

    caelestes divinaeque legiones,

    id. Phil. 5, 11:

    senatus in supplicatione deneganda,

    id. Q. Fr. 2, 8:

    homo in dicendo,

    id. de Or. 1, 10, 40: homo, Crispus ap. Quint. 8, 5, 17:

    orator,

    Quint. 4, 3, 13 et saep.:

    incredibilis quaedam et divina virtus,

    Cic. Rep. 3, 3:

    fides,

    id. Mil. 33 fin.:

    admurmuratio senatus,

    id. Verr. 2, 5, 16:

    memoria,

    id. Ac. 2, 1, 2:

    eloquentia M. Tullii,

    Quint. 2, 16, 7:

    facultas eloquendi,

    id. 10, 1, 81:

    ille nitor loquendi,

    id. ib. 83:

    illa ironia,

    id. ib. 4, 1, 70:

    haec in te, Sulpici, divina sunt,

    Cic. de Or. 1, 29 et saep.—In the comp.:

    ratione nihil est in homine divinius,

    Cic. Fin. 5, 13 fin.; id. Par. 1, 3, 14. Under the empire an epithet often bestowed on the emperors:

    domus,

    Phaedr. 5, 8, 38:

    princeps,

    Nazar. Pan. Const. Aug. 35, 3; cf. Inscr. Orell. 277; 339:

    indulgentia,

    Dig. 1, 4, 3 et saep.— Adv.: dīvīne.
    1.
    (Acc. to I.) In a godlike manner, through godlike power:

    nunc tu divine fac huc assis Sosia,

    Plaut. Am. 3, 3, 21.—
    2.
    (Acc. to II.)
    a.
    By divine inspiration, prophetically:

    plura divine praesensa et praedicta reperiri,

    Cic. Div. 1, 55; id. Att. 10, 4; and in the comp., id. Rep. 2, 5 Mos. —
    b.
    In a godlike, superhuman, admirable manner, divinely:

    divine Plato escam malorum appellat voluptatem,

    Cic. de Sen. 13, 44; Quint. 1, 6, 18; 11, 1, 62.— Sup. does not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > divinus

  • 118 ager

    agrī m.
    1) земля, область, территория ( Rhenus agrum Helvetium a Germanis dividit Cs)
    a. humani juris Dig — светская земля (часть a. publicus)
    a. redditus Dig — земля, данная в пользование (тем, кто утратил право собственности на неё)
    a. occupatus Dig — земля, данная в собственность
    a. municipalis Digмуниципальная земельная собственность (общин, получивших римское гражданство)
    2) поле, пашня, земельный участок (agrum colere Cato, C, arare, conserere Cato)
    3) питомник, рассадник AG
    4) деревня (в широком смысле, в противоположность городу) (sanum oportet saepius in agro esse CC)
    6) земля, суша ( pars arcis in agrum vergens L)
    7) длина, глубина (моля)
    mille pedes in fronte, trecentos in agrum H 1000 — футов в ширину, 300 — в глубину (в длину)

    Латинско-русский словарь > ager

  • 119 assimulo

    as-simulo, āvī, ātum, āre
    1) делать похожим, подобным; pass. быть равным, походить ( totis animantibus assimulari Lcr)
    2) уподоблять, сравнивать, приравнивать (fonnam Britanniae scutulae oblongae a. T)
    3) воспроизводить, изображать (deos in speciem oris humani T; effigiem alicujus aere, colore, caelamine Ap)
    4) преим. pass. ( или se a.) принимать вид, притворяться; подражать
    a. ānum O — приняв вид старухи. — см. тж. assimulatus

    Латинско-русский словарь > assimulo

  • 120 cura

    cūra, ae f.
    1) забота, попечение, старание, усилие
    agere curam alicujus (rei) или de (pro) aliquo (de aliquā re) L, Sen, PM etc. — заботиться о ком-л. (о чём-л.)
    dimittere omnem curam alicujus (rei) Su — оставить всякую заботу о ком-л. (о чём-л.)
    est mihi c. alicujus (rei) L, Sl, O etc. или est mihi aliquis (aliquid) curae или est mihi curae de aliquo (de aliquā re) C, Cs, Ctl etc. — кто-л. (что-л.) составляет предмет моей заботы
    curae habere aliquid (aliquem) или habere curam de (in) aliquo (aliquā re) Vtr, Sl, Nep etc. — заботиться о ком-л. (о чём-л.)
    intendere curam alicujus QC — пробудить чьё-л. внимание (заставить кого-л. насторожиться)
    intendere curam in aliquid QC, L, T — направить внимание на что-л.
    ponere curam in aliquā re C — позаботиться о чём-л., посвятить внимание чему-л., но
    ponere curam alicujus rei L — отложить заботу о чём-л.
    2) любознательность, пытливость (c. ingenii humani L)
    4) труд, работа, сочинение
    ii, quorum in manūs c. nostra venerit T — те, в руки которых попадёт наш труд
    condere victuras per saecula curas M — создать сочинения, которые переживут века
    5) разведение (lentis, boum V)
    6) уход (c. corporis O; capillorum Su)
    7) лечение (saucios sustentare curā T; c. morbi Just)
    8) почитание (c. deorum L, J)
    9)
    а) надзор (alicujus O; aliquem in curā habere L)
    ipsa c. furem vocat погов. Oсамая охрана привлекает вора
    б) перен. надзиратель, надсмотрщик, страж (c. fidelis O)
    10) питомец, любимец (c. deorum V = Anchises)
    11) заведование, управление (rerum publicarum Sl; viarum Su); руководство ( belli VP)
    12) опека, опекунство ( curam gerere Dig)
    13) беспокойство, тревога, хлопоты, дела
    curam de aliquo agere O — беспокоиться за кого-л.
    14) любовь, страсть
    vetus illi c. erat... T — его давнишней страстью было...

    Латинско-русский словарь > cura

См. также в других словарях:

  • Humani TV — Filmdaten Originaltitel: Citizen Cam Produktionsland: Frankreich / Island Erscheinungsjahr: 1999 Länge: 25 Minuten Originalsprache: Isländisch Stab …   Deutsch Wikipedia

  • Humani generis — is a papal encyclical that Pope Pius XII promulgated on 12 August 1950 concerning some false opinions threatening to undermine the foundations of Catholic Doctrine . Theological opinions and doctrines known as Nouvelle Théologie or neo modernism… …   Wikipedia

  • Humani generis redemptionem — is a encyclical by Pope Benedict XV given at St. Peter s, Rome, on June 15 , on the Feast of the Sacred Heart of Jesus in the year 1917, in the third of his Pontificate. The encyclical points to an ever increasing number of Christian preachers… …   Wikipedia

  • Humani Generis Unitas — Un projet de texte que l on appelle aujourd hui Humani generis unitas (Latin pour sur l unité de la race humaine) était en préparation lorsque le Pape Pie XI mourut (10 février 1939). Il condamnait, semble t il, l antisémitisme, le racisme et la… …   Wikipédia en Français

  • Humani Generis Unitas — (Latein: Einheit des Menschengeschlechts) war eine 1938 im Auftrag von Papst Pius XI. an die Jesuiten Gustav Gundlach und John La Farge entworfene, aber nicht mehr unter dem Pontifikat von Pius XI. erschienene Enzyklika. Mancherorts wird diese… …   Deutsch Wikipedia

  • Humani Generis (Pie XII) — Humani generis est une encyclique pontificale de Pie XII promulguée le 15 août 1950, concernant des opinion et erreurs modernes menaçant de miner les fondements de la doctrine catholique . Sommaire 1 Résumé de son contenu 1.1 En théologie 1.2 En… …   Wikipédia en Français

  • Humani generis (disambiguation) — Humani generis could refer to to the following papal encyclicals: * 1917 Humani generis redemptionem Benedict XV on preaching * 1939 Humani generis unitas Pius XI on antisemitism (never promulgated) * 1950 Humani generis Pius XII on theological… …   Wikipedia

  • Humani generis unitas — (Latein: Einheit des Menschengeschlechts) war eine 1938 im Auftrag von Papst Pius XI. an die Jesuiten Gustav Gundlach und John La Farge entworfene, aber nicht mehr unter dem Pontifikat von Pius XI. erschienene Enzyklika. Mancherorts wird diese… …   Deutsch Wikipedia

  • Humani generis — (latín: Género Humano) Carta encíclica del papa Pío XII Summi Maeroris ◄ …   Wikipedia Español

  • Humani Generis — est une encyclique pontificale de Pie XII promulguée le 15 août 1950, concernant des « opinions et erreurs modernes menaçant de miner les fondements de la doctrine catholique ». Elle s oppose notamment à la Nouvelle Théologie. Sommaire… …   Wikipédia en Français

  • Humani generis — Humani gẹneris   [lateinisch »des Menschengeschlechts (Uneinigkeit)«], nach ihren Anfangsworten benannte Enzyklika Papst Pius XII. vom 12. 8. 1950; sie richtete sich gegen die als »Nouvelle Théologie« bezeichneten Positionen französischer… …   Universal-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»