Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

grātŭītus

  • 1 grātuītus

        grātuītus adj.    [gratia], done without pay, not for reward, free, spontaneous, voluntary, gratuitous: iiberalitas: amicitia: suffragia: furor, spontaneous, L.: crudelitas, unprovoked, L.: praeterita parricidia, in vain, L.
    * * *
    gratuita, gratuitum ADJ
    free, gratuitous; without pay; unremunerative

    Latin-English dictionary > grātuītus

  • 2 gratuitus

    grātŭītus ( grātŭĭtum, Stat. S. 1, 6, 16), a, um, adj. [gratia], that is done with, out pay, reward, or profit; free, spontaneous, voluntary, gratuitous (class.):

    ea (examina apium) vel aere parta vel gratuita contingunt,

    Col. 9, 8, 1:

    quid? liberalitas gratuitane est an mercenaria? si sine praemio benigna est, gratuita: si cum mercede, conducta,

    Cic. Leg. 1, 18, 48; cf.:

    probitas gratuita,

    id. Fin. 2, 31, 99:

    hominum caritas et amicitia gratuita est,

    id. N. D. 1, 44, 122:

    ne gratuita quidem suffragia,

    purchased, id. Planc. 22, 54; cf.:

    comitia gratuita,

    i. e. at which no gratuities were distributed to voters, id. Att. 4, 15, 8; id. Q. Fr. 2, 15, b, 4:

    pecunia,

    i. e. without interest, Plin. Ep. 3, 11, 2:

    cum debitor gratuita pecunia utatur,

    Paul. Sent. 2, 5, 1; so,

    usus pecuniae,

    Suet. Aug. 41:

    milies sestertio proposito,

    id. Tib. 48;

    and perh. also, fenus,

    lending without interest, id. Caes. 27:

    universi milites gratuitam et sine frumento stipendioque operam (obtulerunt),

    id. ib. 68:

    cadaverum et ruderum gratuita egestio,

    id. Ner. 38:

    gratuita in Circo loca,

    free places, id. Calig. 26:

    subsellia,

    free benches, id. Ner. 17: navis, a free ship or boat, Sen. Ben. 6, 19:

    furor,

    innate, spontaneous, Liv. 2, 42, 6:

    crudelitas,

    unprovoked, id. 3, 37, 8:

    praeterita parricidia,

    without effect, in vain, id. 1, 47, 1:

    AVGVSTALIS,

    without pay, Inscr. Orell. 3918;

    SO, SACERDOS, Inscr. ap. Maff. Mus. Ver. 80, 3: largis gratuitum cadit rapinis,

    Stat. S. 1, 6, 16:

    odium aut est ex offensa, aut gratuitum,

    unprovoked, Sen. Ep. 105, 3 (al. gratuito).—Hence, adv.: grātŭīto, without pay or profit, for naught, gratis, gratuitously:

    hic (Polygnotus) et Athenis porticum, quae Poecile vocatur, gratuito (pinxit), cum partem ejus Micon mercede pingeret,

    Plin. 35, 9, 35, § 59; Tac. A. 11, 22 fin.:

    neque tamen eloquentiam gratuito contingere,

    without cost, id. ib. 11, 7:

    multorum causas et non gravate et gratuito defendentis,

    Cic. Off. 2, 19, 66:

    cum mediocribus multis gratuito civitatem in Graecia homines impertiebant,

    for no particular reason, id. Arch. 5, 10; cf.:

    ne per otium torpescerent manus aut animus, gratuito potius malus atque crudelis erat,

    Sall. C. 16, 3 Kritz:

    gratuito nemo bonus est,

    id. H. 1, 48, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > gratuitus

  • 3 gratuitum

    grātŭītus ( grātŭĭtum, Stat. S. 1, 6, 16), a, um, adj. [gratia], that is done with, out pay, reward, or profit; free, spontaneous, voluntary, gratuitous (class.):

    ea (examina apium) vel aere parta vel gratuita contingunt,

    Col. 9, 8, 1:

    quid? liberalitas gratuitane est an mercenaria? si sine praemio benigna est, gratuita: si cum mercede, conducta,

    Cic. Leg. 1, 18, 48; cf.:

    probitas gratuita,

    id. Fin. 2, 31, 99:

    hominum caritas et amicitia gratuita est,

    id. N. D. 1, 44, 122:

    ne gratuita quidem suffragia,

    purchased, id. Planc. 22, 54; cf.:

    comitia gratuita,

    i. e. at which no gratuities were distributed to voters, id. Att. 4, 15, 8; id. Q. Fr. 2, 15, b, 4:

    pecunia,

    i. e. without interest, Plin. Ep. 3, 11, 2:

    cum debitor gratuita pecunia utatur,

    Paul. Sent. 2, 5, 1; so,

    usus pecuniae,

    Suet. Aug. 41:

    milies sestertio proposito,

    id. Tib. 48;

    and perh. also, fenus,

    lending without interest, id. Caes. 27:

    universi milites gratuitam et sine frumento stipendioque operam (obtulerunt),

    id. ib. 68:

    cadaverum et ruderum gratuita egestio,

    id. Ner. 38:

    gratuita in Circo loca,

    free places, id. Calig. 26:

    subsellia,

    free benches, id. Ner. 17: navis, a free ship or boat, Sen. Ben. 6, 19:

    furor,

    innate, spontaneous, Liv. 2, 42, 6:

    crudelitas,

    unprovoked, id. 3, 37, 8:

    praeterita parricidia,

    without effect, in vain, id. 1, 47, 1:

    AVGVSTALIS,

    without pay, Inscr. Orell. 3918;

    SO, SACERDOS, Inscr. ap. Maff. Mus. Ver. 80, 3: largis gratuitum cadit rapinis,

    Stat. S. 1, 6, 16:

    odium aut est ex offensa, aut gratuitum,

    unprovoked, Sen. Ep. 105, 3 (al. gratuito).—Hence, adv.: grātŭīto, without pay or profit, for naught, gratis, gratuitously:

    hic (Polygnotus) et Athenis porticum, quae Poecile vocatur, gratuito (pinxit), cum partem ejus Micon mercede pingeret,

    Plin. 35, 9, 35, § 59; Tac. A. 11, 22 fin.:

    neque tamen eloquentiam gratuito contingere,

    without cost, id. ib. 11, 7:

    multorum causas et non gravate et gratuito defendentis,

    Cic. Off. 2, 19, 66:

    cum mediocribus multis gratuito civitatem in Graecia homines impertiebant,

    for no particular reason, id. Arch. 5, 10; cf.:

    ne per otium torpescerent manus aut animus, gratuito potius malus atque crudelis erat,

    Sall. C. 16, 3 Kritz:

    gratuito nemo bonus est,

    id. H. 1, 48, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > gratuitum

  • 4 grātuītō

        grātuītō adv.    [gratuitus], without pay, for naught, gratis, gratuitously: causas defendens: civitatem impertire, for no particular reason: crudelis erat, wantonly, S.
    * * *
    gratis, without pay, for naught, gratuitously; for no special reason; wantonly

    Latin-English dictionary > grātuītō

  • 5 fortuitus

    fortŭī̆tus (i long, Hor. C. 2, 15, 17; Phaedr. 2, 4, 4; Aus. Sept. Sap. de Solon. 3; short, Petr. Poët. Sat. 135; Juv. 13, 225; Manil. 1, 182), a, um, adj. [forte; analog. with gratuitus], that takes place by chance or accident, casual, accidental, fortuitous (rare but class.):

    concursio rerum fortuitarum,

    Cic. Top. 19, 73; cf.:

    concursus atomorum,

    id. N. D. 1, 24, 66:

    concursu quodam fortuito,

    id. ib. 1, 24, 66:

    cespes,

    Hor. C. 2, 15, 17:

    lutum,

    Petr. 135:

    contubernium,

    Phaedr. 2, 4, 4:

    subita et fortuita oratio,

    Cic. de Or. 1, 33, 150:

    bonum,

    id. N. D. 3, 36, 87:

    praesensiones non fortuitae (shortly before: non id fortuito accidisse),

    id. Div. 2, 53, 109; cf. id. ib. 2, 7, 19:

    clamores,

    Quint. 10, 3, 30:

    pugna,

    id. 6, 5, 10:

    sermo,

    id. 10, 7. 13:

    nihil esse inordinatum atque fortuitum,

    id. 1, 10, 46.—In neutr. absol.:

    etiam illa fortuita aderant omnia,

    Quint. 6 praef. § 11;

    6, 1, 5: fortuitorum laus brevior,

    id. 3, 7, 12:

    nihil tam capax fortuitorum quam mare,

    Tac. A. 14, 3; 15, 48.—Hence, adv.: fortŭī̆to (post-class. access. form fortŭī̆tu, Lact. 1, 2; Vulg. Num. 35, 22. Also found in some MSS. and edd. in Plaut. Aul. 2, 1, 41; cf. Madv. ad Cic. Fin. 5, 11, 33; Hand, Turs. II. 743; but Ellendt defends it, ad Cic. de Or. 1, 24, 111), by chance, accidentally, fortuitously, casually (very freq.;

    syn.: casu, forte, temere): ut mihi ne in deum quidem cadere videatur, ut sciat, quid casu et fortuito futurum sit,

    Cic. Div. 2, 7, 18:

    non enim temere nec fortuito sati et creati sumus,

    id. Tusc. 1, 49, 118:

    temere ac fortuito,

    id. Or. 55, 186; id. Off. 1, 29, 103; Liv. 2, 28, 1;

    reversing the order: partitio non est fortuito nec temere facta,

    Cic. Sull. 4; 13:

    non fortuito sed consilio,

    id. Rep. 2, 16 fin.:

    non fortuito aut sine consilio,

    Caes. B. G. 7, 20, 1: donata consulto, non fortuito nata, Cic. [p. 773] Leg. 1, 8, 25:

    immoderate et fortuito,

    id. Univ. 13:

    sive major aliqua causa atque divinior hanc vim ingenuit: sive hoc ita fit fortuito,

    id. Fin. 5, 11, 33:

    quod verbum tibi non excidit fortuito: scriptum, meditatum, cogitatum attulisti,

    id. Phil. 10, 2 fin.:

    fortuito in sermonem incidisse,

    id. de Or. 1, 24, 111; cf.:

    fortuito aliquid concluse apteque dicere,

    id. Or. 53, 177.

    Lewis & Short latin dictionary > fortuitus

  • 6 gratuito

    grātŭītō adv., v. gratuitus fin.

    Lewis & Short latin dictionary > gratuito

  • 7 mercenarius

    mercēnārĭus (in old MSS. written mercennarius), a, um, adj. [id.], that does any thing for reward or pay; hired for money, wages, or pay; paid, hired, mercenary (opp. to gratuitus, without pay, gratuitous).
    I.
    Adj.
    A.
    Of persons:

    comes,

    Cic. Pis. 21, 49:

    miles,

    Liv. 24, 49:

    testes,

    hired, bribed, Cic. Fam. 3, 11, 3:

    praetor,

    id. Verr. 2, 5, 21, § 54.—
    B.
    Of inanim. and abstr. things:

    mercenaria arma,

    Liv. 30, 8:

    liberalitas gratuitane est, an mercenaria?

    Cic. Leg. 1, 18, 48:

    ancilla mercenariae stipis,

    Plin. 10, 63, 83, § 172: vincla, his hireling fetters, i. e. his salaried office of praeco, which kept him confined, Hor. Ep. 1, 7, 67. —
    II.
    Subst.: mercēnārĭus, ii, m., a hireling, hired servant:

    tuus mercenarius,

    Plaut. Poen. 2, 1, 55:

    non male praecipiunt, qui ita jubent uti servis, ut mercenariis,

    Cic. Off. 1, 13, 41:

    illiberales et sordidi quaestus mercenariorum,

    id. ib. 1, 42, 150:

    Oppionici,

    id. Clu. 59, 163:

    servus perpetuus mercenarius est,

    i. e. eye-server, Sen. Ben. 3, 22, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > mercenarius

См. также в других словарях:

  • gratuit — gratuit, uite [ gratɥi, ɥit ] adj. • XIVe; lat. gratuitus, de gratis 1 ♦ Littér. Qui se fait, qui se donne pour rien. ⇒ désintéressé . Bienveillance gratuite. ⇒ bénévole, gracieux. Dr. Avantage gratuit (contrat de bienfaisance). ♢ Cour. Que l on… …   Encyclopédie Universelle

  • gratuité — [ gratɥite ] n. f. • 1350 « exemption »; lat. gratuitas 1 ♦ Caractère de ce qui est gratuit (1o), bénévole, et spécialt non payant. La gratuité de l enseignement. 2 ♦ Fig. Caractère de ce qui est injustifié, non motivé ou désintéressé. La… …   Encyclopédie Universelle

  • gratuit — GRATUÍT, Ă, gratuiţi, te, adj. Care nu costă nimic, care este dat sau primit fără nici o plată. ♦ fig. Care se dovedeşte inutil, nejustificat. – Din fr. gratuit, lat. gratuitus. Trimis de gall, 13.09.2007. Sursa: DEX 98  Gratuit ≠ util Trimis de …   Dicționar Român

  • gratuito — ► adjetivo 1 Que se hace o se recibe sin cobrar o pagar por ello: ■ este servicio es gratuito. SINÓNIMO regalado 2 Que es arbitrario o sin fundamento: ■ me parece una acusación gratuita. SINÓNIMO arbitrario caprichoso * * * g …   Enciclopedia Universal

  • Gratuitous — Gra*tu i*tousa. [L. gratuitus, from gratus pleasing. See {Grate}, a., {Gratis.}] 1. Given without an equivalent or recompense; conferred without valuable consideration; granted without pay, or without claim or merit; not required by justice.… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Gratuitously — Gratuitous Gra*tu i*tousa. [L. gratuitus, from gratus pleasing. See {Grate}, a., {Gratis.}] 1. Given without an equivalent or recompense; conferred without valuable consideration; granted without pay, or without claim or merit; not required by… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Gratuitousness — Gratuitous Gra*tu i*tousa. [L. gratuitus, from gratus pleasing. See {Grate}, a., {Gratis.}] 1. Given without an equivalent or recompense; conferred without valuable consideration; granted without pay, or without claim or merit; not required by… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • gratuitous — adjective Etymology: Latin gratuitus, from gratus Date: 1656 1. a. given unearned or without recompense b. not involving a return benefit, compensation, or consideration c. costing nothing ; free 2. not called for by the circumstances ;… …   New Collegiate Dictionary

  • gratuitous — gratuitously, adv. gratuitousness, n. /greuh tooh i teuhs, tyooh /, adj. 1. given, done, bestowed, or obtained without charge or payment; free; voluntary. 2. being without apparent reason, cause, or justification: a gratuitous insult. 3. Law.… …   Universalium

  • gratuitous — gra·tu·i·tous /grə tü ə təs, tyü / adj: not involving a return benefit, compensation, or consideration compare onerous gra·tu·i·tous·ly adv Merriam Webster’s Dictionary of Law. Merriam Webster. 1996 …   Law dictionary

  • free — 1 adj 1 a: having the legal and political rights of a citizen representatives...shall be determined by adding to the whole number of free persons U.S. Constitution art. I b: enjoying civil and political liberty a free people c: enjoying political …   Law dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»