Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

fyrð

  • 81 GÖRÐ

    gjörð, gerð, f. [göra]:
    1. used of making, building, workmanship; görð ok gylling, Vm. 47; kirkju-görð, church-building; húsa-g., house-building; skipa-g., ship-building; garð-g., fence-making:—of performance, vígslu-g., inauguration; messu-g., saying of mass, divine service; þjónustu-g., embættis-g., id.; þakkar-g., thanksgiving; bænar-g., prayer; lof-g., praise; ölmusu-g., alms-giving; frið-g., peace-making; sættar-g., settlement, agreement, arbitration:—of working, akr-g., tillage; ú-gerð, bad workmanship, patchwork; við-gerð, mending:—of yielding (of duties), tíundar-görð, tithe; leiðangrs-g., paying levy:—of cookery and the like, öl-görð, ale-making, brewing; matar-g., cooking; brauð-g., baking: sundr-gerð, show: til-gerð, whims: upp-gerð, dissimulation: eptir-görð, q. v.: í-görð, suppuration.
    2. a doing, act, deed; the phrase, orð ok görðir, words and deeds, Fms. iii. 148; ef þú launar svá mína görð, Ísl. ii. 141, Stj. 250, 252, Dipl. i. 7: so in the phrase, söm þín gerð, as good as the deed (in declining a kind offer); góð-görð, vel-görð, a good deed, benefit; íll-görðir (pl.), evil doings; mein-görðir, transgressions: in gramm. the active voice, Skálda 180.
    II. a law term, arbitration; the settlement was called sætt or sættar-görð, the umpires görðar-menn, m., Grág., Nj. passim; and the verdict gerð or görð, cp. göra C. IV:—the technical phrases were, leggja mál í görð, to submit a case to arbitration, passim; vóru málin í gerð lagin með umgangi ok sættarboðum góðgjarna manna, Eb. 128; or slá málum í sætt, Rd. 248, Eb. ch. 56; leggja mál undir e-n, Lv. ch. 27: nefna menn til görðar (ch. 4), or taka menn til görðar, to choose umpires; vóru menn til gerðar teknir ok lagðr til fundr, Nj. 146: skilja undir gerð (sátt), or skilja undan, to stipulate, of one of the party making a stipulation to be binding on the umpire (as e. g. the award shall not be outlawry but payment), en þó at vandliga væri skilit undir görðina, þá játaði Þórðr at göra, Eb. 24, cp. Ld. 308, Sturl. ii. 63; göra fé slíkt sem hann vildi, at undan-skildum hérað-sektum ok utanferðum, var þá handsalat niðrfall af sökum, Fs. 74; lúka upp gerð ( to deliver the arbitration), or segja upp gerð, to pronounce or to give verdict as umpire; skyldi Skapti gerð upp segja, Valla L. 225; hann lauk upp gerðum á Þórsness-þingi ok hafði við hina vitrustu menn er þar vóru komnir, Eb. 246; þeir skyldi upp lúka görðinni áðr en þeir færi af þingi, Bjarn. (fine); Þorsteinn kvaðsk ekki mundu görð upp lúka fyr en á nokkuru lögþingi, Fs. 49:—as to the number of umpires,—one only, a trustworthy man, was usually appointed, Eb. ch. 10 (Thord Gellir umpire), ch. 46, Lv. ch. 27 (Gellir), Valla L. ch. 6 (Skapti the speaker), Rd. ch. 6 (Áskell Goði), Sturl. 2. ch. 103 (Jón Loptsson), Sturl. 4. ch. 27 (Thorvald Gizurarson), Bjarn. 17 (the king of Norway), Flóam. S. ch. 3, Hallfr. S. ch. 10, Bjarn. 55: two umpires, Rd. ch. 10, 16, 18, 24, Valla L. ch. 10 (partly a case of sjálfdæmi), Bjarn. (fine): twelve umpires, Nj. ch. 75, 123, 124 (six named by each party): the number and other particulars not recorded, Vd. ch. 39, 40, Nj. ch. 94, Rd. ch. 11, 13, Eb. ch. 27, 56, Lv. ch. 4, 12, 30, Glúm. ch. 9, 23, 27, etc.:—even the sjálfdæmi (q. v.), self-judging, was a kind of arbitration, cp. Vápn. 31, Vd. ch. 29, 34, 44, Lv. ch. 17, Band. pp. 11–13, Ölk. ch. 2–4: curious is the passage, ek vil at vit takim menn til görðar með okkr, Hrafnkell svarar, þá þykisk þú jafn-menntr mér, Hrafn. 10:—görð is properly distinguished from dómr, but is sometimes confounded with it, vóru handsöluð mál í dóm ok menn til görðar nefndir, Lv. 13; málin kómu í dóm Vermundar, en hann lauk gerðum upp á Þórsness-þingi, Eb. 246; as also Nj. (beginning), where lögligir dómar no doubt refers to görð. A section of law about görð is contained in the Grág. at the end of Kaupa-þáttr, ch. 69–81 (i. 485–497), where even the curious case is provided for of one or all the umpires dying, or becoming dumb or mad, before pronouncing their verdict. ☞ This was a favourite way of settlement at the time of the Commonwealth, and suited well the sagacious and law-abiding spirit of the men of old: nor did the institution of the Fifth Court make any change in this; the görð was even resorted to in public matters, such as the introduction of Christianity in A. D. 1000. Good and leading men acted the part of public peacemakers (e. g. Njál in the 10th, Jón Loptsson in the 12th century); until at last, in the 13th century, the king of Norway was resorted to, but he misused the confidence put in him.

    Íslensk-ensk orðabók > GÖRÐ

  • 82 HEYJA

    (hey; háða, háiðr), v.
    1) to hold, conduct (heyja þing, dóm); heyja gleði to indulge in mirth; heyja sér orðfjölda to acquire a store of words;
    2) heyja orrostu, bardaga, hólmgöngu to fight a battle or duel (hann hafði margar orrostur háðar);
    refl., heyjast við (viz. bardaga), to fight, bandy words (þeir háðust þar við um stund).
    * * *
    pres. hey, heyr, heyr, mod. heyi, heyir; pret. háði; pret. pass. háiðr (háinn, Glúm. 394), neut. háit, contr. hát, mod. háðr, háð:—to hold, perform:
    1. a law term, to discharge a public duty; heyja þing, dóm, sókn, etc., of any lawful and public duty, as goði, judge, neighbour, witness, and the like, whence every franklin is styled þing-heyjandi; heyja þing, Grág. i. 102, 103, 114; á várþingi því er hann heyr, K. Þ. K. 46; þá skal hann segja til á leið þeirri er hann heyr, Grág. i. 95, 127; á því einu várþingi á hann útlegðir er hann heyr sjálfr, 12; rétt er bónda at senda mann til þings at heyja þing fyrir sik, 102, cp. 103, 114, 115; ok mátti þingit eigi heyjask at lögum, Jb. 8; h. dóm, háði Snorri goði féránsdóm, Eb. 302; háðu þeir féránsdóm eptir klerkinn (høðu MS.), Bs. i. 492 (cp. hðo, Skálda 168), Hrafn. 19; þá er leið háið (fem. part.) er upp er sagt, Grág. i. 165; at háðum dómum, id.; fyrir háða dóma, 161; ok varð eigi háinn féránsdómrinn, Glúm. 394; h. heimting, Grág. ii. 391; h. lög, Bs. i. 692 old Ed., heyra new Ed.; h. sóknir, háðu vér sóknir fyr dauðligum konungi, Blas. 30; h. launþing, to hold a secret meeting, Hbl. 30; h. leik, to play, Korm. (in a verse); h. Freys leik, to play the play of Frey, Hornklofi: phrases, h. gleði, to play, gambol, Fms. xi. 109; h. sér orða-fjölda, to add to one’s phraseology, make phrases, Skálda 154.
    2. metaph., heyja orrostu, bardaga, to give battle, the battle being regarded as an ordeal or judgment, 625. 49, Blas. 37, Fms. iv. 243, v. 247; hann hafði margar orrostor háðar, Mork. 216; h. hólmgöngu, to fight a duel, Vígl. 16, Fms. v. 230; jafnan þá er hann hefir hátt (i. e. háit) hólmgöngur, Fs. 134.
    II. recipr., þeir háðusk þar við um stund, they bandied words for a while, Bs. i. 664: pass., hildr háðisk, was fought, Lex. Poët. passim; þeir skulu heyjask ( fight) við Skútu þeir Eyjólfr, Rd. 303.

    Íslensk-ensk orðabók > HEYJA

  • 83 hvat-vetna

    hvat-vitna, pron. used as subst. (hvetvetna is a false form), in old MSS. often spelt hótvitna, Hm. 47, Am. 67, 95, Skm. 28, Niðrst. 6, Fms. xi. 36, 68, 78, 122; [from hvat and vetna, q. v.]:—anything whatever; vex þér hvatvetna í augu, Nj. 53; h. íllt, Fms. vi. 283; þér látið honum h. hlýða, Eg. 71; hann kvaðsk h. mundu til vinna, Fs. 59; eigi eru búar skyldir at bera um hvatvetna, Grág. i. 167; h. var upp brotið, Fms. vi. 381; hvatvetna þar nokkvat es, Greg. 12; Guð leysir hótvetna, Niðrst. 6; fyr hótvetna fram, above all, Fms. xi. 68.
    II. dat. hví-vetna, to anything whatever, cuivis; ræntu þar hvívetna. Orkn. 294; var Hrafn fyrir þeim í hvívetna, Ísl. ii. 208; hvívetna (hvívitni MS.) er illt er, Hom. 35; miklu er sjá framarr at hvívetna, Fms. vii. 148; görr í hvívitna hornungr bróður sins, i. 255; fyrir h. fram, above all, xi. 28.
    III. gen. hvers-vetna, of anything whatever, cujusvis; hann kann til hversvetna ráð, Nj. 67; ok sýnir sik svá vera hversvetna Dróttinn, Greg. 4; fyrir hversvetna sakir, Fas. i. 188, Fms. xi. 104.

    Íslensk-ensk orðabók > hvat-vetna

  • 84 KIND

    * * *
    (pl. kindir and kindr), f.
    1) kind, race; fyrða (gumna, seggja, skatna, ýta) kind, the sons of men, mankind;
    2) creature, being; lifði engi kvik kind eptir, no living creature lived after; sterkari en nökkur kind önnur, stronger than any other creature; helgar.
    * * *
    f., pl. kindir, mod. kindr; [A. S. cind, gecynd; Engl. kind; cp. Lat. gent-em ( gens)]:—kind, kin, kith, of men and beasts; helgar kindir, ‘holy-kind’ = the gods, Vsp. 1, opp. to mann-kind, mankind; ok ólusk þaðan af mannkindir, Edda 6; bæði karl-kindar ok kvenn-kindar, both of male kind and female kind, 79; mellu kind, the giantess kind, Nj. (in a verse); Hrímnis kind, giant kind, Hdl.; Fenris kind, the kith of F. = the wolves; Ellu kind, the kith of Ella = the English; Gamla kind, Fjölnis kind, the kindred of G. (Fjölni); Jamta kindir, the Jamt people; Bjarmskar kindir, the Perms; Syslu kind, the Osel people, Vsp. 32, Ó. H. (in a verse), Fagrsk. (in a verse), Hallfred, Hkr. i. (in a verse), Ýt.; Svía kind, the Swedish people, id.: mann-kind. q. v.; firða kind, virða, ljóna, skatna, seggja, gumna, ýta kind or kindir, the kind ( sons) of men = mankind, Sól. 1, Rekst. 4, Vsp. 14, Likn. 3;, Lex. Poët. passim; þær kindir, those people, Gkv. 2. 31; hver kind, what kind of people? = who? Kormak; þvi fólki er svá háttað at þat er miklu stærra ok sterkara en nokkur kind önnur, than any other creature, Fas. ii. 234; hverjar kindir ætar eru, what kind (of beasts) may be eaten? K. Þ. K. 130; lifði engi kvik kind eptir (no ‘quick kind,’ living creatures, lived after), útan ein öldrud kona ok kapall, D. I. i. 246; allar konur sem annars kyns ok kindar eru en hann, Stj. 207; allir ok sérhverir klerkar, hverrar stéttar, vígslu eða tignar sem hverr er, N. G. L. iii. 280: a child, Germ. kind, leysa kind frá konum, of a midwife. Sdm. 9.
    II. in mod. usage, sheep, plur. kindur, ellipt. from sauð-kind, ‘sheep-kind;’ sér eignar smalamaðr fé, þó enga eigi hann kindina, the shepherd calls the sheep his own, though he owns no sheep thereof, a saying; kindrnar hlupu allar saman í einn hnapp, … kindrnar liðu hægt og hægt og smábítandi undan piltinum, … nú verð eg að fara og hóa kindunum dálítið lengra fram eptir, Piltr og Stúlka 9–13; þessa kind veit eg ekki hver á, 19; æ! hvaða smali er það skrattinn sá arna, að þekkja ekki kindrnar hans fóður síns! 20, 21:—hence, kind-lauss, sheepless, 15; kinda-hópr, a flock of sheep, etc.
    2. þorsk-kind, a cod-fish; ó-kind, a nasty thing, monster; kindin þín, thou wretch! þú verðr hýdd, kindin þín! ef þú kemr of snemma heim í kveld, Piltr og Stúlka 9.

    Íslensk-ensk orðabók > KIND

  • 85 klökkr

    adj., with a characteristic v, acc. klökkvan, etc., prop. bending, pliable, as of a reed; klökkr kjölr, Bs. i. 483 (in a verse); varð Mariusúðin klökk mjök ok skaut lykkjunum. Fms. viii. 199; klökk stál, of a ship, Edda (Ht.); á klökkva saumför, Orkn. 104 (in a verse).
    II. metaph. soft, crying faintly, moved to tears; hann varð við þetta klökkr mjök … ok segir honum til vandræða sinna, Rd. 50; Jón ætlaði en sem fyr biskup með kúgan klökkan at göra, Bs. i. 289: broken-hearted, Eb. 78 (in a verse); þá urðo þeir klökkvir ( they lost heart) ok flýðu frá Þóri, Hkr. Cd. Fr. 264; at hann skyldi gráta sem barn, ok lítill þróttr mundi í honum vera, at hana varð svá klökkr við þetta, Ó. H. 300; konungs-dóttir varð klökk við orð hans ok bliknaði, Karl. 100.

    Íslensk-ensk orðabók > klökkr

  • 86 LÍÐ

    I)
    n.
    1) host, folk, people;
    fyrða l., the people;
    þeir vóru allir eins liðs, they were all of one party;
    vera einn sins liðs, to be alone;
    2) family, household (lið mitt er heima bjarglaust);
    3) troops, host;
    samna liði, to gather troops;
    4) aid, assistance;
    veita e-m lið, to aid;
    koma e-m at liði, to come to one’s assistance.
    n. poet.
    1) ale (cf. líð);
    2) ship.
    * * *
    n., not lið. see the cognate words: [Ulf. leiþus = σίκερα, Luke i. 15; A. S. and Hel. lîð; O. H. G. lîdu; mid. H. G. lît; it remains in many provinc. Germ. words,— leit-haus = an ale-house, a tavern; leit-geber = an ale-house keeper; leit-geben = to keep an ale-house; leit-kauf = earnest money, see Schmeller’s Bayrisches Wörterbuch s. v. lit]:—cider, Germ. obstwein; líð heitir öl, Edda 110; drekka líð, Fms. vi. 439 (in a verse); Hárs líð, the ale of Odin = poetry, Ht.; Yggs líð, id., Kormak. The word hardly occurs in prose, and is obsolete.

    Íslensk-ensk orðabók > LÍÐ

  • 87 RÍSA

    * * *
    (rís; reis, risum; risinn), v.
    1) to rise, get up (ár skal r. sá er annars vill fé eða fjör hafa); r. ór rekkju, frá borði, to rise from the dead;
    2) to come into existence, arise (vita þóttist hann, af hverjum rótum þetta hafði risit);
    3) with preps. and advs., mikit orð ríss á e-u, it is much spoken of; r. í móti e-u, to rise against; r. upp, to rise, get up (hón reis ekki upp fyrir miðjan dag); to rise from the dead (dauðir rísa upp); r. upp fyrir e-m, to yield, give up, one’s place to another; r. við e-m, to rise against, withstand.
    * * *
    pres. riss; pret. reis, reist, reis, pl. risn; imperat. rís, rístn; part, risinn; with neg. suff. rís-at, rise not (imperat.), Hm. 113: [Ulf. reisan = ἐγείρεσθαι, and common to all Teut. languages]:—to arise, rise, stand up; rístú nú Skírnir, Skm. 1; rístú nú Fjörnir, Akv. 10, Ls. 10; upp rístú Þakráðr, Vkv. 37, Hm. 146; reis Rígr at þat, Rm. 30; reis frá borði réð at sofna, 17, cp. 5; er hann kostar upp at rísa, Al. 144; elli sótti þá fast at Unni, svá at hón reis ekki upp fyrir miðjan dag, Ld. 14; upp reis Óðinn, Vtkv. 2: to rise from bed, ár skal rísa, early shall rise, Hm. 58, Eg. (in a verse); ek þóttumk fyr dag rísa, Em.; nótt þú rísat, rise not in the night, Hm. 113; rísa ór rekkju, to rise from bed, Nj. 14: of the sun and stars, í austr, þaðan rísa öll himin-tungl, Hom. 156: rísa ór dómi, to rise, leave the court, Grág. i. 78; ef hann ryðr at frændsemi ok skal næsta-bræðri upp rísa, 50: ek vil hafa tvíbýli á Möðru-völlum ok rísa eigi upp fyrir þér, Lv. 71; rísa upp, to rise from the dead, passim (upp-rísa, resurrection): rísa í mót, gegn, to rise againsf, Fms. i. 103: rísa við, to withstand; rísa við boði e-s, Mar., Band. 17 new Ed.: rísa upp, to arise, begin; ef dags helgr ríss upp á laugar degi, N. G. L. i. 138; sundrþykki ríss upp, Mar.
    2. metaph., orð ríss, a word arises, Bs. i. 182; bragrinn ríss um bátinn einn, Stef. Ól.; Jól eru risin af burð Dróttins várs, Fms. x. 377.
    II. recipr., er vér sám boðana rísask í móti, Fms. xi. 13.

    Íslensk-ensk orðabók > RÍSA

  • 88 róði

    m. redness, ruddiness (roði í kinnum, í andliti);
    laust roða á himininn, the sky reddened.
    * * *
    1.
    a, m. = róða, Vm. 32. Róða-drápa, u, f. the name of a poem, Ó. H.
    2.
    a, m., poët. the wind, tempest, represented as a giant; Róða vá-bróðir, the woful brother of R. = the Sea-giant or Egir, Stor.: in prose this ancient word remains in and-róði, a counter-wind, and in the phrase, leggja (or láta) fyrir róða, to cast to the winds, forsake; þvíat ek man eigi, at ek hafa heima-mann minn fyrir róða látið, Lv. 28, Hom. (St.); láta allir ýtar Oðins ætt fyrir róða, Hallfred; at þú látir mik eigi fyr róða, Harms. 53: the mod. láta fyrir óðal (‘fyrir-óða’) is a corruption of ‘fyrir róða.’

    Íslensk-ensk orðabók > róði

  • 89 rúmr

    (rýmri, rýmstr), a.
    1) roomy, ample, spacious, broad (gatan var eigi rýmri en einn maðr mátti ríða senn);
    2) roomy, loose (fjöturrinn var r.); neut., rúmt, roomily (skipin lágu rúmt í höfninni).
    * * *
    adj., compar. rýmri, superl. rýmstr, [Ulf. rums = εὐρύχωρος; Shetl. room]:—roomy, ample, spacious; konungs garðr er rúmr inngangs, opp. to þröngr. Eg. 519; gatan var eigi rýmri ( broader) en einn maðr mátti ríða senn, Fms. viii. 81; rúmr vegr, Barl. 70, opp. to þröngr vegr; Vandráðr stýrði þar sem þeim þótti rýmst milli skipanna. Fms. vi. 321; ok sem hann er lauss þvkkir honum skör rýmra, Fas. ii. 225; til þess ens góða ok rúma lands, Stj.:—roomy, loose, fjöturinn var rúmr, Fms. vi. 15: as also of clothes:—neut., flestum var þar fyrðum rúmt, ample room for all, Völs. R. 13; skipin lágu rúmt í höfninni, Fas. ii. 522:—adv., rúmt fim-tigi, fifty and upwards, D. N. iv. 141: rúmt hálfan sétta tug, i. 168.

    Íslensk-ensk orðabók > rúmr

  • 90 RYÐJA

    (ryð, rudda, ruddr), v.
    1) to clear, free (land) from trees (ryðja markir; hann ruddi lönd í Haukadal);
    ryðja götu gegnum skóg, to clear, open a road through a forest;
    2) to clear, empty;
    ryðja búrit, to empty the pantry;
    ryðja skip, to unload a ship;
    ryðja höfn, to clear the harbour, leave the haven;
    impers., hvernig skjótt ruddi samnaðinn, how the flock dispersed;
    3) as a law term, to challenge;
    ryðja kvið, dóm, to challenge neighbours, jurors, out of the kviðr, dómr;
    4) with preps.:
    ryðja e-u á e-t, to throw, toss upon (þeir ruddu viðinum á hurðina);
    ryðja e-m í brott, to drive away, sweep off;
    ryðja sér til ríkis, to clear the way to a kingdom, obtain it by conquest;
    ryðja til e-s, to clear the way for a thing, prepare for (ok ruddu þeir til likgraptarins);
    ryðja e-u upp, to tear up (þeir ruddu upp jörðu ok grjóti);
    5) refl., ryðjast um, to clear one’s way, make great havoc.
    * * *
    ryð, ruddi, rutt, [this word has lost the initial h (qs. hryðja), being derived from hrjóða, denoting ‘to clear, rid of,’ cp. also hroði, hryðja, sweepings, offal; and is altogether different from rjóða = to redden; the h remains in hruðning, q. v.; see hrjóða; Engl. rid; Scot. red or redde; Dan. rydde.]
    B. To clear; taka at ryðja mörkina ok brenna, ok byggja síðan … en er spurðisk til Ólafs at hann ryðr markir, kölluðu þeir hann Trételgju, Hkr. i. 55; hann ruddi lönd í Haukadal, Landn. 103; Önundr konungr lagði á þat kapp mikit ok kostnað at ryðja markir ok byggja eptir ruðin, Hkr. i. 45; sumir konungar ruddu marklönd stór ok bygðu þar, 48; þeir ruddu markir ok bygðu stór héruð, 137; sú bygð var mjök sundrlaus, bygð við vötn en rudd í skógum, Ó. H. 174; hann lét húsa ok r. Ekreyjar, Fms. x. 154; hér eptir ruddisk landit ok siðaðisl, Fb. i. 575; hann lét r. viða í skógum ok byggja, Landn. 68; r. götu gegnum skóg, Fb. i. 72; r. land fyrir sér, to clear it, N. G. L. i. 173; r. götu, to open a road, Eb. 46 new Ed.; r. veg, stíg, to clear the way, Fms. x. 15, Eg. 293:—ryðja sér til rúms, to make oneself room, Fms. viii. 93; þar sem ek gæta rutt mér til rúms ok kippt manni ór sæti, Fb. i. 136; r. sér til ríkis. to clear the way to a kingdom, conquer it, Fms. iv. 60; r. sér til landa, Glúm, (in a verse):—r. skip, to clear, unload a ship, Fs. 182, Gullþ. 55, Eg. 100, Nj. 10, Fb. i.496, ii. 229: ryðja búrit, to empty it, Háv. 41–43 new Ed.:—to strip, disable, in fighting, Eg. 123:—r. höfn, to clear the harbour, leave the haven, Fms. ix. 45; ryðja lögréttu, to clear the court of strangers, Grág. i. 7; munu halir allir heimstöð ryðja, to clear, make empty the homestead, Vsp.; Valhöll ryðja fyr vegnu fólki, to clear Valhalla, make it ready for receiving slain heroes, Em. 1:—with dat., ryðja e-u brott, to drive away, 544. 38, Fms. iv. 231; ryðja herklæðum af sér, to strip off one’s armour, El. 102, cp. Hkm. 4:—to heap, pile, þeir ruddu viðinum á hurðina, they blocked up the door, Gullþ. 60:—r. til e-s, to clear the way for a thing; at r. til þeirra atburða er Ólafr konungr verðr við staddr, Fms.ii. 89; ok mundi þat r. til landauðnar, Bs. i. 24; ok ruddu þeir til líkagraptarins við Sléttu-karla, Fbr. 58; Þorlákr biskup ruddi til þess á sínum dögum, at þá var settr ok ritaðr Kristinna-laga þáttr, Bs. i. 73; ok ryði hvárr-tveggi sín vitni til bókar, K. Á. 184:—impers., hvernig skjótt ruddi samnaðinn, how the flock dispersed, Ó. H. 220.
    II. as a law term; ryðja kvið, dóm, or also ryðja mann ór kvið, dómi, to challenge a neighbour, juror, out of the kviðr or dómr, Grág. i. 7, 17, 34, 49, Nj. 110, 235; ef hann ryðr kvið at frændsemi, … hann skal ryðja við sjálfan sik at frændsemi ok at mægðum, skalat maðr ryðja við sjálfan sik at guðsifjum, hann skal r. við sóknar aðilja eða varnar, … ok er honum rett at r. þann upp, Grág. i. 50; sá er ór er ruddr, 31; þá er hann ruddi hann ór dómi, 31, and passim.
    III. reflex., ryðjask um, to clear one’s way, make great havoc; Atli hleypr upp á skip at Rúti ok ryðsk um fast, Nj. 9, Fb. ii. 219; eu þeir ruddusk um ágæta vel, Fas. ii. 492; andask ómaginn, ok ryðsk svá til ( it turns out) at ómaginn átti fé eptir, Grág. i. 224:—to throng, crowd, ryðjask að.

    Íslensk-ensk orðabók > RYÐJA

  • 91 skillingr

    (-s, -ar), m.
    1) pl. money (hón skell um hlaut fyr skillinga);
    * * *
    m. [Goth. skilliggs; A. S. scilling; Engl. shilling; Dan. skilling], a shilling, Þkv. 32, Eg. 278, 280: as a rendering of the Hebr. shekel, Stj. 363. 396, 461, 534, Mar. 1202; gull-s., Ó. H. 22.

    Íslensk-ensk orðabók > skillingr

  • 92 skot-hending

    f. = skothenda; jörð fyrð, … þessa setning hljóðstafa köllum vér s., Edda 121, 139.

    Íslensk-ensk orðabók > skot-hending

  • 93 SÆMA

    (i. e. sœma), d, [sama, sóma], to honour; ef hann vildi sæma (endow, grant) hann í nökkuru léni, Fms. vi. 52; þeirra sætta er vér sém vel sæmdir af í alla staði, Nj. 176; rituðu þá sér hverir þat sem eigi vildu sæma né játa, Bs. i. 718.
    2. sæma við e-t, to bear with, submit or conform to; s. mun ek við slíkt, lízk mér þetta skamlaust, Korm. 192; þeim hlutum er ek vil fyr engan mun við s. ( put up with), Fms. ii. 51; ferlegr fótr, en ekki má gaum at því gefa, s. verðr við slíkt, vii. 162; svá stillti hann lífi sínu, at hann sæmði meirr við heiminn ( conformed more to the world) en aðrir helgir menn, 655 iii. 4; Skeggi kvað hana helzti lengi hafa sæmt við klækis-mann þann, Þórð. 49; þú, kerling, skalt s. við gestinn, attend, wait on him, Fas. ii. 540.

    Íslensk-ensk orðabók > SÆMA

  • 94 VERA

    * * *
    I)
    (er; var, várum or vórum; verit), v.
    1) to be, exist; þeir menn vóru, er, there were men who;
    2) to be, happen; þat var, at hón fór brott, so it was that she went away; en er váraði, var þar búskortr, there was scarcity in the household; hvat er henni, what is the matter with her! þat var einn dag, at, it happened one day that; kann (má) v., at, it is possible, it may be that;
    3) to last; meðan þingit væri, while the Thing lasted;
    4) láta e-n v., to leave one alone (lát mik v. ok ger mér ekki illt); bað hann láta v., begged him to leave it undone, not to do it;
    5) to dwell, stay; hann bað hana vera í búð sinni, he asked her to stay in his booth; hann var á Höskuldsstöðum um nótt, he passed a night at H.;
    6) with infin., hlymr var at heyra, a clattering was to be heard; þar var at sjá, there was to be seen; v. at gera e-t, to be doing a thing; kvað hann v. at telja silfr, said he was counting the money; denoting necessity, a thing about to happen, or to be done; nú er þeim út at ganga öllum, er leyft er, now all those must go out to whom leave is given; er nú eigi Kára at varast, now there is no need to beware of K.; nú er þar til máls at taka, at, now it is to be told that; nú er at segja frá Skamkatli, now we must tell of S.;
    7) with a predicate (noun, a., or adv.); v. konungr, Jarl, biskup, to be king, earl, bishop; v. glaðr, sæll, hryggr, ungr, gamall, to be glad, happy, sad, young, old; v. vel, illa til e-s, to be well, ill-disposed towards one; þat er illa, it is sad; vera spakliga í heraði, to behave gently; orð kvað þá Vingi þats án veri, words which he had better not have said;
    8) impers., e-m er varmt, heitt, kalt, one is warm, cold;
    9) with past participles in passive sense; v. kallaðr, sagðr, tekinn, to be called, said, taken;
    10) with preps., v. af e-u, to be off, out of (v. af klæðum); v. at e-u, to be busy at; verkmenn váru at arningu, they were ploughing; to be present (þar varstu at); ek var at ok vafk, I was about weaving; þeir höfðu verit at þrjú sumur, they had been busy at it for three summers; v. eptir, to be left, remain (A. kvazt vilja v. eptir ok hvílast); v. fyrir, to lead ( see fyrir); v. til, to exist; v. um, undir, see um, undir.
    f.
    1) stay, sojourn; ef hann á sér í vá veru, if he has a corner to stay in;
    2) comfort (slíkt er válaðs v.).
    * * *
    older form vesa, the verb substantive; pres. em, ert, er, pl. erum, eruð, eru: pret. var, vart (mod. varst), var, pl. váru or vóru; a obsolete óru occurs, Sæm. (once), Orkn. 426. l. 11, Nj. 81, Thom. 28, 90, 102, 116, 150, 196, Ísl. ii. 482: pres. subj. sé, sér (Vþm. 4, 7), sé; the older form is sjá, en ek sjá, Clem. 138. l. 14; at ek sjá, … ok sé mér eigi reiðr, 145, Fms. viii. 299, x. 384, xi. 124, Eg. 127; for the forms sják, sjákk, see below: the mod. forms are sé, sért, sér (eg sé, þú sért; s ert and ert make a rhyme in Pass. 34. 5): imperat. ver, vertú; see Gramm. p. xxiii: there also occurs a subj. pres. verir, veri, Sdm. 22, Ls. 54; þatz án veri, Am. 36; skósmiðr þú verir, Hm. 126, but rarely.
    A. CHANGES AND FORMS.—Vera is an anomalous verb, which has undergone several changes:
    I. by changing s to r; of the older form there occur, the infin. vesa, pres. es, pret. vas, vast (vastu), vas; pres. subj. vesi; imperat. ves, MS. 623. 25. l. 14, 645. 6l. l. 33, 677. 40. l. 38; vestu, 623. 25, Post. (Unger) 129. l. 27, 229. l. 12; vesum, Hom. (Arna-Magn. 237) p. 214. l. 8; pres. indic. 2nd pers. est, Glúm. 372; 3rd pers. es: but no traces remain of the older form in pret. plur. indic. and subj. (váru væri, never vásu væsi). Rhymes in poets and the spelling of the oldest extant poems shew that the s form alone existed in Icel. down to about the end of the 12th century, the time of Snorri Sturluson, when the modern forms crept in probably from Norway, for there the change seems to have taken place a century or so earlier; the old Norse vellums (written in Norway or by Norsemen) are distinguished from the Icel. by their constant use of the r: the phrase ‘at upp vesandi sólu’, in N. G. L. i. 4, being the only instance of the s form in all the Norse vellums. The earliest instances extant of a rhyme to the r form are, the Ht. of Rögnvald, earl of the Orkneys; he was a native of Norway, born about A. D. 1100, and the poem was composed about A. D. 1145; another instance is ‘vara, fara’ in Fms. vii. 185, in a poem about A. D. 1140, written by an Icelander who had lived in Norway the greater part of his life, the rhyme is therefore a Norwegianism. The first instance in an Icel. poem is in the Ht. of Snorri, A. D. 1222. Instances from poets, Hallfred, Sighvat, Arnórr, and coeval poets; vesa, vísi; sás með Sygna ræsi; þági vas sem þessum; vask til Róms í háska; vastu, kosta; vas fyrir Mikkjals- messu; nú es um verk þau er vísi; bráskat þat dægr háski: from A. D. 1100–1150, Geisli, Pd., etc., svás, ræsir; esat, risnu; vasa, tysvar; vestu. freistni; vestu, traustla: on the other hand, in the poem of earl Rögvald, vera, skera; gera, vera; var, skar (twice): from later Icel. poems it is sufficient to note, erðu, fyrðum; ertú, h jarta; verðú, f orðast, Leiðarv. etc. This may sometimes serve as a test, e. g. var ek nær viðr-eign þ eirra, Grett., and skap-kers saman vera, Gísl., are impossible in the mouth of poets of the early Saga time; the verses of both these Sagas are a later composition.
    2. as to the spelling of the MSS.,—the oldest (the Arna-Magn. 677, the Eluc. 674, the Íb. etc.) use the s throughout: vellums of the next period, about A. D. 1200 (e. g. Arna-Magn. 623 and 645), use the later form sparingly, even the second hand in the Reykholts máldagi gives ‘es,’ not ‘er.’ Again, in the vellums of the middle of the 13th century, such as the Cod. Reg. of the Sæm., the Grág., and the Mork., the mod. spelling has entirely got the better of the old, and an ‘es’ only creeps in, as if unawares, from an older copy. Of the poetical literature, the Pd. alone has been preserved in a copy old enough to retain the s; all the rest have the modernised spelling, even in the rhymed syllables quoted above; such too is the case with the Cod. Reg. of the Sæm. Edda; but had that vellum been but fifty or sixty years older, the forms vesa, es, vas, etc. would now be the established spelling in Editions of these poems.
    3. on Danish and Swedish Runic stones, the 3rd pers. pret. sing. is a word of frequent occurrence; the best Danish monuments have vas, e. g. ias vas farinn vestr, Thorsen 93 and 101 (on a stone of the reign of Sweyn, died A. D. 1014). In Sweden the great majority present the later form: the so-called Ingvar stones are chronologically certain, being of the middle of the 11th century (Ingvar died A. D. 1039); there we read, ‘vas’ (twice), ‘varinn’ (once), ‘var’ (thrice, being twice spelt with ᛦ, once with ᚱ): this shews that about this time in Sweden the later or more modern form had begun to be used, but that the old was still remembered.
    II. suffixed personal pronoun or suffixed negation; em’k (tautologically ek em’k = I-am-I), emk, Ad. 1, Vþm. 8, Fms. xi. 91; ek emk, Mork. 89. l. 13, 104. l. 23, Clem. 136. l. 20, 138. l. 13; vask, I was, 133. l. 25, Mork. 89. l. 16; vark, Post. 225, v. l. 15; ek vark, Ls. 35; vestu, be thou, Clem. 129. l. 27; es þú, art thou, l. 30, 130. l. 11; sjá’k ( may I be), ek sják, Mork. 134; at sják, 189. l. 29; ek sják, Hbl. 9, Hkv. 1. 20; at ek gjarn sják, Stor.; with double kk, þó at ek sjákk, Mork. 89.
    2. a medial form, erumk, erumz, or apocopated erum, Stor. 1, Ad. 16, Hkv. 1. 25, Korm. ch. 5. 2, Ls. 35, Bragi (see senna); leið erum-k fjöll, Edda (in a verse); várumk, were to me, Am. 78.
    3. suff. neg. eru-mk-a, it is not to me, Stor. 17, Eg. (in a verse); emkat-ek, am I not I, i. e. I am not, Hbl. 34, Skm. 18, Ó. H. 192 (in a verse): er-at, es-at, or er-a, es-a, is not, passim; eru-ð, are not, Skv. 1. 42; ert-attu, thou art not, Vtkv.; vart-attu, thou wast not, Gs., Eg. (in a verse); veri-a, be not, Mork. 37. l. 8.
    4. sá’s = sá es, that is, Hallfred (Fs. 95); svá’s = svá es, so is, Fms. vii. (in a verse).
    III. the plur. eru when suffixed to words ending in r drops the initial e, and is suffixed; this spelling, which agrees with mod. Icel. pronunciation, was afterwards disused; þeir-ro, they are, Gm. 34; margir-ro, many are, Hkv. 2. 11; Æsir-ro, the Ases are, Vsp. 49; skildir-ro, shields are, 44; torogætir-ro, rare are, Korm. (in a verse); hverjar-ro, which are, Vþm. 48; langir-ro, long are, Gg.; tveir-ro, þrír-ro, fjórir-ro, two, three, four are, Edda 108; báðir-ro, both are, Mork. 169; hér-ro, here are, 234; þér-ro, ye are, MS. 686 B. 1; hryggvir-ro, id.; hver-ro, who are, Mork. 96; úvar-ro, wroth are, Gm. 53; værrom, vérrom, we are, Edda i. 526, Fms. x. 421; hverrtu [cp. North. E. wh’art’ou, lad] (hverrtú karl, who art thou, carle?), Frissb. 256. l. 8; ir-rot, ye are, Ó. H. 151.
    IV. the pres. 1st pers. em [Engl. am] has changed into er (eg er, þú ert, hann er), making the 1st and 3rd pers. uniform; this new form appears in vellums about the end of the 13th century, but the word being usually abbreviated (ē = em, eͬ = er), it is often hard to distinguish. In the Icel. N. T. and in hymns the old ‘em’ still remains in solemn language, em eg, Matth. xxvii. 24; eigi em eg, John xviii. 17; eg em hann, 5, 8, xi. 25, xv. 1, 5, Matth. xiv. 27; em eg eigi postuli, em eg eigi frjáls, 1 Cor. ix. 1; em eg orðinn, 20, 22, and passim.
    B. USAGE.—To be:
    I. to be, exist; þær sakir skal fyrst dæma, ef þær eru, if such there are, Grág. (Kb.) i. 73; eigi vóru hans jafningjar, Eg. 1; Rachel grét sonu sína, … þvi at þeir eru eigi, Hom. 49; þeir menn vóru, er þess gátu, there were men who, Nj. 90.
    2. to be, happen; þat var, at hón for brott, Nj. 51; él eitt mun vera, 198; þess sem vera vill, that which is to be, 186; ok er (is) Vagn þá fimtán vetra gamall, er þetta er, when this came to pass, Fms. xi. 97; at þessi orrosta hafi verit á öðrum degi viku, iii. 11; í þann tið var úfriðr Kristnum mönnum, Ver. 43; hvat er henni, what is the matter with her? Fms. ii. 290; hvat er þér, Atli? er þér hryggt í hug, Gkv. 3.
    3. to last; meðan þingit væri, Nj. 12; hirðit eigi at óttask píslir þeirra—þvíat stund eina eru, 623. 32; meðan líf hans var, Bret. 100; þykkir eigi vera mega svá búit, Fms. xi. 62: to remain, leave alone, láttu það vera, let that be, Flóv.
    4. to be, dwell, stay, sojourn; vask til Róms, I was at Rome, Sighvat; hann bað hana vera í búð sinni, Nj. 12; Gunnarr var á Höskuld-stöðum um nótt, passed a night there, 34, N. G. L. i. 347: so the phrase, biðja að lofa sér að vera, to ask for night-quarters, of a stranger or traveller; lofa honum að vera, to take a stranger in; honum var boðit at vera, Vápn. 23; hefi ek hér verit síðan, Nj. 45; Hallkell var þar með Otkatli, 73; þeir vildu eigi vesa hér við heiðna menn, Íb. 4; vera samvistum við e-n, Grág. ii. 80; vera við e-t, to be present at, Hom. 129: vera at, to be present; vark at þar, Glúm.: vera brottu, to be away, absent, Nj. 113; meðan ek em í brautu, 52: sagðisk eigi vita hvar þau væri, were to be found, Dipl. ii. 20; hvar ertu? slá ein var um þvert skipit, Nj. 44; hygg ek at þar hafi verit Bolli, Ld. 274; er þér hér nú minja-griprinn, Nj. 203: as with the notion of ‘towards’ a place, an irregular construction, vartú á land upp, Fas. ii. 174; meðan þeir vóru til Danmerkr, Fms. x. 104; Ribbungar höfðu ekki verit út í landit, ix. 359; verit eigi til orrostu, vii. 263, v. l.; vera á fund hans, Eg. 26.
    5. with prepp.; vera at, to be busy at (see ‘at’ A. II, p. 26, col. 2): vera fyrir, to lead (see fyrir): vera til, to exist (see til IV); eiga fjölskyldi, vandræði, um at vera, to be in straits (see um C. VII); e-m er mikit, lítið, ekki um e-t (see um C. I. 3); vera við (see við B. VIII).
    II. with a predicate:
    1. with a noun, to be so and so; vera bróðir, systir, faðir, sonr, dóttir … e-s, vera konungr, jarl, biskup …, passim; hvers son ertú?—Ek emk Kattarson, Mork. 104; ek skal þer Mörðr vera, Nj. 15: followed by a gen. ellípt., er þat ekki karla, that is not men’s (affair), 75; er þat ekki margra, ‘that is not for many,’ few are equal to that (cp. Lat. ‘non cuivis homini,’ etc.), 48.
    2. with adjectives, to be so and so, of a state or condition; vera kunnigr, Fms. x. 370; vera glaðr, sæll, hryggr, dauðr, lifandi, … ungr, gamall, to be glad …, young, old, passim; þó at ek sjákk ótignari, Mork. 89; nema ek dauðr sják, Hbl. 9; þótt ek sják einn, Mork. 134; vera kominn, to be come: so too with adverbs, vera vel, ílla … til e-s, er við e-n, to be, behave well, ill … to one, passim; or also, þat er ílla, it is sad, Nj. 70, 71; ílla er þá, fyrr væri ílla, 75, 260; drengr góðr, þar sem vel skyldi vera, when it was to be, i. e. when she wished, 147; vera spakliga í heraði, to behave gently, Sturl. iii. 143; at þú frændr þína vammalaust verir, to behave blamelessly, Sdm. 22; orð kvað hann þats án veri, words which he had better not have said, Am. 36.
    3. impers., e-t er skylt, it is incumbent, Grág.; e-m er varmt, heitt, kalt, one is warm, cold, Nj. 95; er auðit, q. v.
    4. with participles, in a passive sense; vera kallaðr, vera sagðr, tekinn, elskaðr, etc., to be called, said, taken, loved.
    5. with infin.; hlymr var at heyra, was to hear, i. e. to be heard, Am.; þar var at sjá, there was to be seen, passim.
    6. ellipt., dropping a noun or the like, denoting futurity, necessity, a thing at hand, about to happen, or to be done; ok er hér at þiggja, Hrafn, þann greiða sem þú vill, and it is now for thee, Rafn, to partake of what food thou wilt, Ísl. ii. 262; nú er þeim út at ganga öllum, er leyft er, now it is for them to go out, Nj. 200; nú er at verja sik, 83; er nú eigi Kára at varask, now there is no need to beware of K., 259; nú er at segja frá, now is to be told, 75, 259; er nú ekki fyrr frá at segja en þeir koma …, 21; er ekki um hans ferðir at tala fyrr en …, 215.
    III. irregular usages:
    1. ellipse of the infin. vera; ek skal þér Hrútr, I will [be] Hrútr to thee, Nj. 15; Gunnarr segir sér þat alvöru, G. says it [ is to be] his earnestness, 49; vil ek þá lauss máls þessa, 76; bað hann alla metta at miðri nótt, he begged all eating [ to be over] at midnight, Fms. ix. 353; þá þótti hverjum gott þar sem sat, Nj. 50; at skamt skyli okkar í meðal, 114; mun þín skömm lengi uppi, mun hans vörn uppi meðan landit er bygt, 116, 117: or also ‘var,’ ‘er’ may be understood, hann hafði hjálm á höfði, og gyrðr sverði, 70; sá ek glöggt hvat títt var,—barn at aldri, en vegit slíka hetju, a bairn in age, and to have slain such a champion! Glúm. 382: the dropping of the infin. vera is esp. freq. after the reflex. forms kveðsk, segjask, látask, þykkjask, virðask, sýnask when followed by a part. pret. or by an adjective, as also after the verbs munu, skulu,—thus, hann sagðisk kominn, he said he was come; hann lezt búinn, he made as if he was ready; hann þóttisk staddr, he thought that he was …; skal þat á þínu umdæmi, Fms. xi. 89; þess eins er mér þykkir betr, … til hvers þykkjast þessir menn færir, Hrafn. 17; mun þat harðla lítið, 21; at fátt muni manna á fótum, 20; þú virðisk okkr vaskr maðr, 23; þessi hestr sýnisk mér eigi betri en aðrir, id.
    2. an irregularity, occurring now and then, is the use of the sing. ‘er’ for plur. eru; mannföll þessi er sögð, Gullþ. 71; nú er fram komin sóknar-gögn, Nj. 242.
    IV. recipr., erusk, vórusk; viðr-gefendr ok endr-gefendr erosk lengst vinir, Hm. 40; þeir er í nánd erusk, those who are neighbours, 655 xxi. 3; þótt þau sésk eigi hjóna, though they be not man and wife, K. Þ. K. 158; ok városk góðir vinir, were good friends, Fms. xi. 39, 89; ok várusk þeir fóstbræðr, 55.
    V. as to the poët. medial form, erumk, várumk (see ek C), the following instances are from the poems of Egil: grimmt várumk hlið, the breach was cruel to me, Stor.; erumk-a leitt, it is not to me, Eg. (in a verse); erumka þokkt þjóða sinni, see sinni II; mærðar-efni erumk auð-skæf, Ad.; mjök erum(k) tregt tungu at hræra, it is hard for me to move the tongue, Stor. 1; (hence one might correct the end verse of that poem into nú ‘erumk’ torvelt, for the modernised nú ‘er mér’ torvelt); blautr erumk bergi-fótar borr, Eg. (at the end); to which add, þat erumk sennt, it is told us, Bragi; lyst várumk þess, I had a longing to, Am. 74; ván erumk, ‘a hope is to me,’ I hope, Fagrsk. 122; the phrase, títt erumk, ‘tis ready to me, Eb. (in a verse).
    VI. part., allir menn verandi ok eptir komandi, Dipl. i. 3; æ-verandi, everlasting, Hom. 107; hjá-verandi, being present, Vm. 47; nær-verandis, present; engi nær-verandis maðr, öllum lýð nær-verandis, Th. 77; klerkar ok nær-verandi leikmenn, Mar.; at upp-vesandi sólu, at sunrise, N. G. L. i. 4; verandi eigi úminnigr, being not unmindful, Fms. v. 230.

    Íslensk-ensk orðabók > VERA

  • 95 vísa

    * * *
    I)
    (að, rarely -ta, -t), v. to show, point out, indicate;
    vísa e-m leið, to show one the way;
    vísa augum í e-n, to direct, fix the eyes on one;
    vísa hundi at mann í, to set a hound on a person;
    vísa e-m til sætis, to show one where to sit;
    vísa e-m til landskostar, to direct one to the best of the land;
    þeir vísuðu honum til Kols, they showed him the way to Kol, told him where he was to be found;
    vísa e-m til vegar, to show one the road;
    vísa e-m frá, to send one away, reject an application;
    vísa á e-t, to point at, indicate (fleiri eru þau tíðindi, er kvæðit vísar á);
    vísa svá til, at, to indicate (vísa ok svá til enskar bœkr, at);
    impers., vísar svá til í sögu Bjarnar, it is indicated, referred to, in the story of B.;
    with infin., vísa e-m at gera e-t, to tell, prompt one to do a thing.
    f. verse, strophe, stanza (hann orti kvæði ok eru þessar vísur í).
    * * *
    u; f. [Germ. weise; Dan. vise], a strophe, stanza; kveða vísu, Nj. 12; hann orti kvæði ok eru þessar vísur í, Fms. v. 108; vísu lengd, the length of a stanza, Edda (Ht.) i. 606, 656: referring to the repetition of verses as a means of measuring time (minutes), Fs. (Vd. ch. 26); lausa-vísa, a ditty; níð-vísa, söng-visa; höldar danza harla snart, þá heyrist vísan min, a ditty: as the names of shorter poems, as, Nesja-vísur, Austrfarar-vísur, by Sighvat; Vísna-bók, a book of lays. Unlike the old Greek epics, as well as the poems of the Saxon Beowulf, all ancient Northern poetry is in strophic lays. Four sets of alliteration make a verse (vísa), two a half strophe, vísu-helmingr, Edda (Ht.) i. 610, or half vísa, Grág. ii. 148; one set a quarter of a vísa (vísu-fjórðungr); each alliterative set being again divided into two halves, called vísu-orð, a word or sentence, Edda (Ht.) i. 596, cp. Hallfr. S. ch. 6 (Fs. 96, 97); thus ‘fastorðr skyli fyrða | fengsæll vera þengill’ is an alliterative set. ☞ The vellums give verses in unbroken lines, but in modern print each alliterative set is divided into two lines: this may do for metres of the drótt-kvæð kind, with two rhyming syllables in each vísu-orð; but in the brief kviðu-háttr (the metre of the Vsp.) each alliterative set should, for the sake of the flow of the verse, be printed in one line, thus, Hljóðs bið ek allar helgar kindir | meiri ok minni mögu Heimdalar; for a pause only follows between each pair of sets, but none between the sub-staves and the head-stave. This plan is that advocated by Jacob Grimm: the other, commonly followed in the Editions, chops the verse into—hljóðs bið ek allar | helgar kindir | meiri ok minni | mögu Heimdalar.

    Íslensk-ensk orðabók > vísa

  • 96 þykkja

    I)
    (þykki, þótta, þótt), v.
    1) to be thought to be, seem to be, be esteemed or reckoned as;
    hón þótti beztr kostr, she was thought the best match;
    2) with dat. it seems to one, one thinks (þykki mér ráð, at þú farir at finna Gizur hvíta);
    e-m þykkir at e-u, one feels hurt at, takes it to heart, is displeased with (þótti mönnum mikit at um víg Kjartans);
    mér þykkir fyrir (or fyr) e-u, I dislike, am unwilling to (mér þykkir meira fyrir en öðrum mönnum at vega menn);
    e-m þykkir mikit um e-t, one takes it much to heart (honum þótti svá mikit um fall Ólafs konungs, at);
    e-m þykkir mikit undir e-u, one thinks it of great importance (mikit þótti spökum mönnum undir því, at);
    impers., vilda ek, at þér þœtti eigi verr, I wish that thou wouuldst not take it amiss;
    þótti sinn veg hvárum, they disagreed;
    þykki mér sem undan sé gaflveggrinn, it seems to me as though the gable-wall were down;
    þótti mér þeir sœkja at (= sem þeir sœkti at), methought they pressed hard on me;
    3) refl., þykkjast, to seem to oneself, think oneself, think (en ek þykkjumst þó mjök neyddr til hafa verit);
    hann þykkist einn vita allt, he thinks he alone knows everything;
    þykkist hann mjök fyrir öðrum mönnum, he thinks himself far above other men;
    en Brynhildr þykkist brúðr var-gefin, but B. will think she is ill-matched.
    f.
    liking, sentiment, disposition;
    fóru þykkjur þeira saman, their sentiments went together;
    2) dislike, displeasure (leggja þykkju á e-n or e-t).
    * * *
    u, f. a thought, liking, sentiment, disposition; fann hann, at stórlangt var í millum þeirra þykkju, that their thoughts (likings) were wide apart, Eb. 24; fóru þykkjur þeirra saman, their sentiments went together, Grett. 113 new Ed.; þer munut ráða … en ek mun ráða þykkju minni, Fbr. 15; var konungr mjök sér einn á þykkju ( self-willed), þvi at hann vildi …, Bs. i. 781; honum þótti mestu varða um yðra þykkju ( goodwill), Fms. iii. 138.
    2. denoting discord; hann hvað úvarligt at fara þannig einsliga við slíkan þykkju-drátt ( discord) sem þeirra í milli var, Finnb. 284.
    3. denoting dislike; þóttusk menn þat sjá, at hvárir-tveggi lögðu á mál þessi mikla þykkju, Sturl. iii. 272; þótti mörgum mönnum við of, ok lögðu þykkju á Þorgrím þar fyrir, Vígl. 18, and so in mod. usage; sundr-þ., ú-þykkja.
    COMPDS: þykkjulauss, þykkjumikill.

    Íslensk-ensk orðabók > þykkja

  • 97 ÆÐA

    i. e. œða, d, [óðr], to rage; þá frá ek él it ílla æða, Jd. 31: mostly,
    II. reflex. æðask, to become frantic, furious; hestrinn æddisk, Fms. viii. 352, v. l.; þá æddisk hann ok sleit sundr reipin, Edda 26; þat (the horse) æðisk við, Sd. 177; þá æðisk svá dýrit, at …, 655 xxx. 5; þá æddusk þeir af angri, Str.; þeir æddusk fyr einni konu, Sól. 11; þá æddisk hann ákafliga, Barl. 105; eigi æðumk ek né ærumz, Post. 263.

    Íslensk-ensk orðabók > ÆÐA

  • 98 játta

    (að, or -tta, -ttr), v.
    1) to say yes to, with dat. (þessu játar or játir hann);
    2) to acknowledge, admit (erkibiskup hafði því játat, at);
    3) to consent; mun ek þessu j. fyrir mik ok mína heimamenn, I will agree to this for myself and my household; j. e-u undan sér, j. e-u upp, to yield up;
    4) to promise (konungr játaði þeim griðum ok sættum);
    5) with acc. of the thing, to acknowledge (j. syndir); to grant, give (játtuðu allir þér konungdóm); with acc. of the person; fyr engan mun játum vér hann guð, by no means do we acknowledge him to be God; j. sik, to confess oneself; j. sik undir e-t, to engage oneself;
    6) refl., játast undir e-t, játast til e-s, = játa sik undir e-t.

    Íslensk-ensk orðabók > játta

  • 99 skálamerki

    n. the constellation Libra (gengr sól fyr skálamerki).

    Íslensk-ensk orðabók > skálamerki

  • 100 πῦρ

    πῦρ (once [full] πύυρ [?πῦρX [pron. full] ¯ ?πῦρX] by 'distraction', Simon.59 codd. Hdn.Gr. (Rh.Mus.35.101, 38.378)), τό, gen. πῠρός; not used in pl.,
    A v. πυρά, τά:— fire, π. καίειν or δαίειν to kindle fire, Il.8.521, Od.7.7, etc.; π. ἀνακαίειν, ἅπτειν, ἐξάπτειν, αἴθειν, ἐναύειν, v. sub vocc.; π. ποιεῖν, ποιήσασθαι, Anaxipp.1.12, X.An.5.2.27;

    οἴσετε π. Il.15.718

    ;

    π. προσέφερον X.An.5.2.14

    ; π. ἐμβαλεῖν νηυσί, κλισίῃσι, Il.15.597, Od.8.501 (tm.); π. φυσητέον, ῥιπίζειν, Ar.Lys. 293, Plu.Flam.21; as exclam., "

    πῦρ βοᾷ Men.Sam. 208

    .
    b π. τεχνικόν, v. τεχνικός.
    2 funeral-fire (cf. πυρά)

    , ὄφρα πυρός με.. λελάχωσι θανόντα Il.7.79

    , 22.342, cf. 15.350, 23.76; ζῶντα διδόναι τινὰ πυρί burn one alive, Hdt.1.86.
    3 sacrificial fire,

    ἐν πυρὶ βάλλε θυηλάς Il.9.220

    , cf. Od.3.341, 446;

    κατὰ τοῦ π. σπένδειν Pl.Criti. 120a

    ;

    διὰ τοῦ π. ὀμνύναι D.54.40

    .
    4 hearthfire,

    πυρὸς ἐσχάραι Il.10.418

    , cf. Od.5.59;

    ἕως ἂν αἴθῃ πῦρ ἐφ' ἑστίας ἐμῆς A.Ag. 1435

    ;

    πυρὶ δέχεσθαί τινα E.Or.47

    ; τὸ π. τὸ ἀθάνατον the fire of Vesta, Plu.Num.9, etc.; deified,

    Πῦρ ἀθάνατον SIG826 ii 14

    (Delph., ii B.C.).
    b fire, light, or heat of the sun, θερινὸν π., opp. χειμών, Pi.P.3.50, cf. Pl.Lg. 865b; of the stars,

    π. πνείοντα ἄστρα S.Ant. 1146

    (lyr.); summer solstice, Alcm.79, Paul.Al.A.3.
    6 flame of torches, S.Ant. 964 (lyr.), etc.; π. εὐάγγελον, ἄγγαρον, πομπόν, of the beacon fire, A. Ag.21, 282, 299.
    7 fever heat, violent fever, πῦρ ἔλαβέν [ τινα] Hp. Epid.1.26.ή, al.;

    ὁ δ' ἔχων θέρμαν καὶ π. ἧκεν Ar.Fr. 690

    ;

    τεταρταίῳ πυρί Call.Aet.3.1.17

    ;

    π. ἄγριον Hp.Epid.7.20

    (of erysipelas acc. to Gal.19.134).
    II phrases, ἐν πυρὶ γενέσθαι to be consumed, come to nothing, Il.2.340; φεύγων καπνὸν εἰς πῦρ δεσποτείας ἐμπεπτωκώς 'out of the frying pan into the fire, Pl.R. 569b, cf. Prov. ap. Simp.in Epict. p.72 D.;

    ἦν ἄρα πυρός γ' ἕτερα θερμότερα Ar.Eq. 382

    ; πῦρ ἐπὶ πῦρ ἐγχεῖν, ἄγειν, φέρειν, ἐπεισφέρειν, Cratin.18, Ar.Fr. 453, Arist.Pr. 880a21, Plu.2.61a; εἰς π. ξαίνειν 'plough the sands', Pl.Lg. 780c;

    βασανίζειν χρυσὸν ἐν πυρί Id.R. 413e

    , cf. Plb.21.20.7: as a type of things irresistible or terrible,

    ἀντίος εἶμι, καὶ εἰ πυρὶ χεῖρας ἔοικε Il.20.371

    ;

    μάρναντο δέμας πυρὸς αἰθομένοιο 11.596

    , al.;

    Ἕκτωρ πυρὸς αἰνὸν ἔχει μένος 17.565

    , cf. 6.182; so

    τὸ πεπρωμένον οὐ π. σχήσει Pi.Fr. 232

    ;

    κρεῖσσον ἀμαιμακέτου πυρός S.OT 177

    ;

    οὐδὲν θηρίον γυναικὸς ἀμαχώτερον, οὐδὲ π. Ar.Lys. 1015

    ;

    ἀναρχία κρείσσων πυρός E.Hec. 608

    ;

    ἐχίδνης καὶ πυρὸς περαιτέρω Id.Andr. 271

    ; so διὰ πυρὸς ἰέναι (as we say) to go through fire and water, dash through any danger, X.Smp.4.16, cf. Oec.21.7, Ar.Lys. 133; but διὰ πυρὸς ἦλθε ἑτέρῳ λέχεϊ she raged furiously against the other partner of the bed, E.Andr. 487 (lyr.);

    διὰ πυρὸς ἔμολον ματρί Id.El. 1183

    (lyr.);

    σωθήσεται οὕτω δὲ ὡς διὰ πυρός 1 Ep.Cor.3.15

    ;

    εἰς π. ἅλλεσθαι X.Mem. 1.3.9

    ;

    κἂν εἰς π. ἐμβαῖεν Lib.Ep.314.3

    ;

    π. διέρπειν S.Ant. 265

    ; of persons,

    ὦ π. σύ.. Id.Ph. 927

    ; of Hannibal, Plu.Flam.21: metaph. of anxious hope,

    θάλπει τῷδ' ἀνηκέστῳ πυρί S.El. 888

    ; of love,

    ἀρσενικῷ θέρεται π. Call.Epigr.27.5

    , cf. 45.2. (Cf. Arm. hur, OE. fyr 'fire', etc.)

    Greek-English dictionary (Αγγλικά Ελληνικά-λεξικό) > πῦρ

См. также в других словарях:

  • Fyr — Cette page d’homonymie répertorie les différents sujets et articles partageant un même nom. FYR, sigle de trois lettres, est un code, qui signifie : Macédoine, selon la liste des codes pays utilisés par l OTAN, alpha 3 Ce document provient… …   Wikipédia en Français

  • fyr — I fyr 1. fyr sb., en, e, ene (ung mand; mandlig kæreste) II fyr 2. fyr sb., et, fyr, ene, i sms. fyr , fx fyrbygning; tænde for fyret; lyset på fyret; fyr og flamme III fyr 3. fyr sb., ren, re, rene (fyrretræ), i sms. fyr , fx fyrlaminat, og… …   Dansk ordbog

  • FYR — Cette page d’homonymie répertorie les différents sujets et articles partageant un même nom. FYR, sigle de trois lettres, est un code, qui signifie : Macédoine, selon la liste des codes pays utilisés par l OTAN, alpha 3 Catégories :… …   Wikipédia en Français

  • fyrð — see fyrhð fyrð1 n ( es/ ), f ( e/ a) wooded country (1) …   Old to modern English dictionary

  • fyr — I s ( en, ar) II s (oböj. VARD upptåg, spratt, den lilla har mycket fyr för sig …   Clue 9 Svensk Ordbok

  • fyrðran — fyrðran1 wv/t1b to further, urge on, advance, promote, benefit …   Old to modern English dictionary

  • fyrðrian — fyrðrian1 wv/t2 to further, urge on, advance, promote, benefit …   Old to modern English dictionary

  • FYR Macedonia at the 2000 Summer Olympics — Infobox Olympics FYR Macedonia games=2000 Summer competitors= sports= flagbearer=Lazar Popovski officials= gold=0 silver=0 bronze=1 total=1 rank=The Former Yugoslav Republic of Macedonia [ Sometimes abbreviated to FYR Macedonia.] competed at the… …   Wikipedia

  • FYR Macedonia at the 2004 Summer Olympics — Infobox Olympics FYR Macedonia games=2004 Summer competitors=10 (7 men, 3 women) sports=5 flagbearer=Bloago Geurgieuski officials=The Former Yugoslav Republic of Macedonia (FYR Macedonia) competed at the 2004 Summer Olympics in Athens,… …   Wikipedia

  • FYR Macedonia at the 2008 Summer Olympics — Infobox Olympics FYR Macedonia games=2008 Summer competitors=7 sports=3 flagbearer=Atanas Nikolovski officials=The Former Yugoslav Republic of Macedonia [ Sometimes abbreviated to FYR Macedonia.] competed at the 2008 Summer Olympics in Beijing,… …   Wikipedia

  • FYR Macedonia at the 2006 Winter Olympics — Infobox Olympics FYR Macedonia games=2006 Winter competitors=3 sports=2 flagbearer=Gorgi Markovski officials=The Former Yugoslav Republic of Macedonia (FYR Macedonia) competed at the 2006 Winter Olympics in Turin, Italy.EventsAlpine skiing;Men s… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»