forepart+ru

forepart

forepart of the body.

• forepart

• front

forepart of anything, ploughshare, snout, Irish soc, Early Irish socc, Welsh swch (f.), Cornish soch, Breton soc'h, souc'h (m.): *succo-, snout, pig's snout, *sukku-, a pig, Welsh hwch, Cornish hoch, Breton houc'h (Anglo-Saxon sugu, English sow, Latin sûs, etc.). So Thurneysen (Rom., 112), who clinches his argument by Early Irish corr being both "crane" and "beak". French soc, ploughshare, English sock are from Celtic. Stokes suggests the possibility of Celtic being from Medieval Latin soccus, vomer, or allied to Old High German seh, vomer, Latin secare.

πρῴ̱ρᾱ, πρῷρα

forepart of a ship: fem nom /voc /acc dual

πρῴ̱ρᾱ, πρῷρα

forepart of a ship: fem nom /voc /acc dual (ionic)

πρῴ̱ρᾱ, πρῷρα

forepart of a ship: fem nom /voc sg (attic doric ionic aeolic)

πρῴ̱ρᾱͅ, πρῷρα

forepart of a ship: fem dat sg (attic doric aeolic)

πρῴ̱ρᾱͅ, πρῷρα

forepart of a ship: fem dat sg (attic doric ionic aeolic)

πρῷρα

forepart of a ship: fem nom /voc sg

πρῷραι, πρῷρα

forepart of a ship: fem nom /voc pl

πρῷραι, πρῷρα

forepart of a ship: fem nom /voc pl (ionic)

अग्र a. [अङ्ग्-रन् नलोपः Uṇ.2.28]

1 First, foremost, chief, best, prominent, principal, pre-eminent; ˚महिषी chief queen; ˚वातमासेवमाना M.1. front (and hence, fresh) breeze; ˚आसनम् chief seat, seat of honour; माम- ग्रासनतो$वकृष्टमवशं ये दृष्टवन्तः पुरा Mu.1.12.

-2 Excessive, over and above, surplus; supernumerary, projecting (अधिक).

-ग्रः Setting mountain; अग्रसानुषु नितान्तपिशङ्गैः Ki.9.7.

-ग्रम् 1 (a) The foremost or topmost point, tip, point (opp. मूलम्, मध्यम्); (fig.) sharpness, keenness; धर्मस्य ब्राह्मणो मूलम् मग्रं राजन्य उच्यते Ms.11.83; दर्व्याम् अग्रं मूलम् मध्यम् &c.; नासिका˚ tip of the nose; सूचि˚ &c.; समस्ता एव विद्या जिह्वाग्रे$भवन् K.346 stood on the tip of the tongue; अमुष्य विद्या रसनाग्रनर्तकी N.1.5. (b) Top, summit, surface; कैलास˚, पर्वत˚, &c.

-2 Front, van; अग्रे कृ put in the front or at the head; तामग्रे कृत्वा Pt.4. See अग्रे.

-3 The best of any kind; स्यन्दनाग्रेण with the best of chariots; प्रासादाग्रैः Rām.

-4 Superiority, excellence (उत्कर्ष); अग्रादग्रं रोहति Tāṇḍya.

-5 Goal, aim, resting place (आलम्बनम्); मनुमेकाग्रमासीनम् Ms.1.1, See ˚भूमि also.

-6 Beginning, See अग्रे.

-7 A multitude, assemblage.

-8 Overplus, excess, surplus; साग्रं स्त्रीसहस्रम् Rām. 1 women and more; so साग्रकोटी च रक्षसाम्.

-9 A weight = पल q. v.

-1 A measure of food given as alms (ब्राह्मणभोजनम् occurring in अग्रहार); प्रयतो ब्राह्मणाग्रे यः श्रद्धया परया युतः । Mb.13.65.13.

-11 (Astr.) Amplitude of the sun (˚ग्रा, अग्रका also). cf....अग्रमालम्बने$धिके । पुरोपरिप्रान्ताद्येषु न पुंसि प्रमिताशने । Nm.

-12 Forepart of time; नैवेह किंचनाग्र आसीत् Bṛi. Up.1.2.1. In compounds as first member meaning 'the forepart', 'front', 'tip' &c.; e. g. ˚अक्चयः First procurement (cf. Daṇḍa- viveka G. O. S.52, p.43). ˚पादः -चरणः the forepart of the foot, toe; so ˚हस्तः, ˚करः, ˚पाणिः &c.; ˚सरोरूहम् the topmost lotus. पद्मानि यस्याग्रसरोरुहाणि Ku.1.16. ˚कर्णम् Tip-ear; top of the ear; Mātaṅga L.5.7. ˚कायः forepart of the body; so ˚नखम्, ˚नासिका tip of the nail, nose &c., -adv. In front, before, ahead.

-Comp. -अंशुः [अग्रम् अंशोः] the focal point.

-अक्षि n. [कर्म.] sharp or pointed vision, side-look (अपाङ्गवीक्षण); अग्राक्ष्णा वीक्षमाणस्तु तिर्यग् भ्रातरमब्रवीत् Rām.

-अद्वन् a. having precedence in eating.

-अनी (णी) कः (कम्) vanguard; दीर्घाल्लँघूंश्चैव नरानग्रानीकेषु योधयेत् Ms.7.193; [अग्राणीकं रघुव्याघ्रौ राक्षसानां बभञ्जतुः Rām.

-अयणीयम [अग्रं श्रेष्टं अयनं ज्ञानं तत्र साधु छ].

1 N. of a Buddhistic tenet (उत्पादपूर्वमग्रायणीयमथ वीर्यता प्रवादः स्यात् -हेमचन्द्रः).

-2 title of the second of the fourteen oldest Jain books (Pūrvas).

-अवलेहितम् [अग्रम् अव- लेहितम् आस्वादितं यस्य] food at a Śrāddha ceremony, the chief part of which has been tested.

-आसनम् First seat of honour; मामग्रासनतो$वकृष्टमवशम् Mu.1.12.

-उत्सर्गः taking a thing by leaving its first portion in con- formity with the rule of laying by nothing for the next day (i. e. the rule of non hoarding); cf. Daṇḍaviveka G. O. S.52, pp.43-44.

-उपहरणम् first supply.

-उपहरणीय a. [अग्रे उपह्रियते कर्मणि अनीयर्]

1 that which is first offered or supplied.

-2 [अग्रम् उपह्रियते यस्मै हृ- संप्रदाने अनीयर्] श्राद्धाद्यर्थमुपकल्पितस्य अन्नादेरग्रे दानोद्देश्यः वास्तु- देवादिः Tv.

-करः 1 = अग्रहस्तः q. v.

-2 the focal point.

-केशः front line of hair; ˚शेषु रेणुः अपहरति K.86.

-गः [अग्रे गच्छतीति, गम्-ड] a leader, a guide; taking the lead; marching foremost.

-गण्य a. [अग्रे गण्यते$सौ] foremost, to be ranked first; शमनभवनयाने यद्भवानग्रगण्यः Mahān.

-गामिन् a. [अग्रे गच्छति] a leader; प्रष्ठो$ग्रगामिनि P.VIII.3.92.

-ज a. [अग्रे जायते; जन्-ड.] first born or produced; आनन्देनाग्रजेनेव R.1.78.

(-जः) 1 the first born, an elder brother; सुमतिं ममाग्रजमवगच्छ M.5; अस्त्येव मन्युर्भरताग्रजे मे R.14.73.

-2 a Brāhmaṇa. (

-जा) an elder sister; so ˚जात, ˚जातक, ˚जाति.

-जङ्घा the forepart of the calf.

-जन्मन् m. [अग्रे जन्म यस्य सः]

1 the first-born, an elder brother; जनकाग्रजन्मनोः शासनमतिक्रम्य Dk.2.

-2 a Brāhmaṇa (वर्णेषु मध्ये अग्रजातत्वात्, or अग्रात् प्रधानाङ्गात् मुखात् जातत्वात्, ब्राह्मणो$स्य मुखमासीत्, तस्मात् त्रिवृत् स्तोमानां मुखम... अग्निर्देवतानां ब्राह्मणो मनुष्याणाम्; तस्माद् ब्राह्मणो मुखेन वीर्यं करोति मुखतो हि सृष्टः Tāṇḍya); अतिवयसमग्रजन्मानम् K.12; अवो- चत् ˚न्मा Dk.13.3; N. of Brahmā, as he was the first to be born in the waters. cf. अग्रजन्मा द्विजे ज्येष्ठभ्रातरि ब्रह्मणि स्मृतम् Nm.

-जिह्वा the tip of the tongue.

-ज्या (astr.) the sign of the amplitude.

-दानिन् [अग्रे दानम् अस्य; अग्र- दान-इनि] a (degraded) Brāhmaṇa who takes presents offered in honour of the dead (प्रेतोद्देशेन यद्दानं दीयते तत्प्रति- ग्राही); लोभी विप्रश्च शूद्राणामग्रेदानं गृहीतवान् । ग्रहणे मृतदानानां (ग्रहणात्तिलदानानां Tv.) अग्रदानी बभूव सः ॥

-दानीयः [अग्रे दानमर्हति छ] = अग्रदानिन्.

-दूतः a harbinger; कृष्णाक्रोधा- ग्रदूतः Ve.1.22; ˚दूतिका Dk.2; महीपतीनां प्रणयाग्रदूत्यः R.6.12;

-देवी the chief queen; समग्रदेवीनिवहाग्र- देवी... । Bu.ch.1.15.

-धान्यम a cereal grain. (Mar. जोंधळा), Holcus soraghum or Holcus spicatus. (Mar. बाजरी).

-निरूपणम् predestination; prophecy, deter- mining beforehand.

-नीः (णीः) [अग्रे नीयते असौ नी-क्विप्, णत्वम्]

1 a leader, foremost, first, chief; ˚णी- र्विरागहेतुः K.195; अप्यग्रणीर्मन्त्रकृतामृषीणाम् R.5.4. chief.

-2 fire.

-पर्णी [अग्रे पर्णं यस्याः सा-ङीप्] cowage, Carpopo- gon Pruriens (अजलोमन्). [Mar. कुयली].

-पातिन् a. [अग्रे आदौ पतति; पत्-णिनि] happening beforehand, ante- cedent; [˚तीनि शुभानि निमित्तानि K.65.

-पादः the fore- part of the foot; toes; नवकिसलयरागेणाग्रपादेन M.3.12; ˚स्थिता standing on tiptoe. Ś.5.

-पाणिः = ˚हस्तः q. v.

-पूजा the highest or first mark of reverence or respect; ˚जामिह स्थित्वा गृहाणेदं विषं प्रभो Rām.

-पेयम् precedence in drinking.

-प्रदायिन् a. giving in advance; तेषामग्र- प्रदायी स्याः कल्पोत्थायी प्रियंवदः Mb.5.135.35.

-बीज a. [अग्रं शाखाग्रं बीजमुत्पादकं यस्य] growing by means of the tip or end of branches, growing on the stock or stem of another tree, such as 'कलम' in Mar. (

-जः) a viviparous plant.

-भागः [कर्म.]

1 the first or best part (श्राद्धादौ प्रथममुद्धृत्य देयं द्रव्यम्)

-2 remnant, remainder (शेषभाग).

-3 fore-part, tip, point.

-4 (astr.) a degree of amplitude.

-भागिन् a. [अग्र- भागो$स्यास्ति; अस्त्यर्थे इनि] first to take or claim (the remnant); अलङ्क्रियमाणस्य तस्य अनुलेपनमाल्ये ˚गी भवामि V. 5, claiming the first share of the remnant etc.

-भावः precedence. उदारसंख्यैः सचिवैरसंख्यैः कृताग्रभावः स उदाग्रभावः Bu.ch.I.15.

-भुज् a.

1 having precedence in eating. स तानग्रभुजस्तात धान्येन च धनेन च Mb.1.178.12.

-2 gluttonous, voracious (औदरिक).

-भूः [अग्रे भवति भू-क्विप्] = ˚ज.

-भूमिः f.

1 goal of ambition or ob- ject aimed at; ततो$ग्रभूमिं व्यवसायासिद्धेः Ki.17.55; त्वमग्र- भूमिर्निरपायसंश्रया Śi.1.32 (प्राप्यस्थानम्).

-2 the topmost part, pinnacle; विमान˚ Me.71.

-महिषी the prin- cipal queen.

-मांसम् [अग्रं भक्ष्यत्वेन प्रधानं मांसम्] flesh in the heart, the heart itself; ˚सं चानीतं Ve.3.2. morbid protuberance of the liver.

-यणम् [अग्रम् अयनात् उत्तरायणात् णत्वं शकं˚ तद्विधानकालो$स्य अच् (?) Tv.] a kind of sacrificial ceremony. See आग्रयण.

-यान a. [अग्रे यानं यस्य, या-ल्युट्] taking the lead, foremost. (

-नम्) an army that stops in front to defy the enemy. मनो$ग्रयानं वचसा निरुक्तं नमामहे Bhāg.8.5.26.

-यायिन् a. [अग्रे यास्यति या-णिनि] taking the lead, leading the van; पुत्रस्य ते रणशिरस्ययमग्रयायी Ś.7.26. मान- धनाग्रयायी R.5.3,5.62.18.1.

-योधिन् [अग्रे स्थित्वा युध्यते] the principal hero, champion राक्षसानां वधे तेषां ˚धी भविष्यति Rām.; so ˚वीर; कर्मसु चाग्रवीरः.

-रन्ध्रम् opening fore-part; त्रासान्नासाग्ररन्ध्रं विशति Māl.1.1.

-लोहिता [अग्रं लोहितं यस्याः सा] a kind of pot-herb (चिल्लीशाक).

-संख्या the first place or rank; पुत्रः समारोपयदग्रसंख्याम् R.18.3.

-वक्त्रम् N. of a surgical instrument, Suśr.

-वातः fresh breeze; अग्रवातमासेवमाना M.1.

-शोमा towering beauty or the beauty of the peaks; कैलासशैलस्य यदग्रशोभाम् । Bu. ch.1.3.

-संधानी [अग्रे फलोत्पत्तेः प्राक् संधी- यते ज्ञायते $नया कार्यम् Tv.] the register of human actions kept by Yama (यत्र हि प्राणिवर्गस्य प्राग्भवीयकर्मानुसारेण शुभा- शुभसूचकं सर्वं लिख्यते सा यमपञ्जिका).

-सन्ध्या early dawn; कर्कन्धूनामुपरि तुहिनं रञ़्जयत्यग्रसन्ध्या Ś.4. v.1.

-सर = यायिन् taking the lead; आयोधनाग्रसरतां त्वयि वीर याते R.5.71.

-सारा [अग्रं शीर्षमात्रं सारो यस्याः सा]

1 a sprout which has tips without fruits.

-2 a short method of counting im- mense numbers.

-हर a. [अग्रे ह्रियते दीयते$सौ; हृ-अच्]

1 that which must be given first.

-2 = अग्रहारिन्.

-हस्त (˚कर; ˚पाणिः,) the forepart of the hand or arm; अग्रहस्तेन गृहीत्वा प्रसादयैनाम् Ratn.3; forepart of the trunk (of an elephant); often used for a finger or fingers taken collectively; शीतलस्ते ˚स्तः Mk.3; अतिसाध्वसेन वेपते मे ˚स्तः Ratn.1; कुसुमित इव ते ˚स्तः प्रतिभाति M.1.; प्रसारिते ˚स्ते M.4; ˚हस्तात्प्रभ्रष्टं पुष्पभाजनम् Ś.4. slipped from the fingers; also the right hand; अथ ˚हस्ते मुकुलीकृताङ्गुलौ Ku.5.63. (अग्रश्चासौ हस्तश्च Malli.). Ki.5.29.

-हायनः (णः) [अग्रः श्रेष्ठः हायनो व्रीहिः अत्र, णत्वम्] the beginning of the year; N. of the month मार्गशीर्ष; (मासानां मार्गशीर्षो$हम् Bg. 1.35.); ˚इष्टिः नवशस्येष्टिर्यागभेदः.

-हारः 1 a grant of land given by kings (to Brāhmaṇas) for sustenance (अग्रं ब्राह्मणभोजनं, तदर्थं ह्रियन्ते राजधनात् पृथक् क्रियन्ते ते क्षेत्रादयः- नीलकण्ठ; क्षेत्रोत्पन्नशस्यादुद्धृत्य ब्राह्मणोद्देशेन स्थाप्यं धान्यादि, गुरुकुला- दावृत्तब्रह्मचारिणे देयं क्षेत्रादि, ग्रामभेदश्च Tv.); अग्रहारांश्च दास्यामि ग्रामं नगरसंमितम् Mb.3.64.4. कस्मिंश्चिदग्रहारे Dk.8.9.

-2 the first offering in वैश्वदेव Mb.3.234.47.

πρῴ̱ρᾱς, πρῷρα

forepart of a ship: fem acc pl

πρῴ̱ρᾱς, πρῷρα

forepart of a ship: fem gen sg (attic doric aeolic)

πρῴ̱ρᾱς, πρῷρα

forepart of a ship: fem acc pl (ionic)

πρῴ̱ρᾱς, πρῷρα

forepart of a ship: fem gen sg (attic doric ionic aeolic)

πρῴ̱ρᾱς, πρῷρα

forepart of a ship: fem acc pl

πρῴ̱ρᾱς, πρῷρα

forepart of a ship: fem gen sg (attic doric aeolic)

πρῴ̱ρᾱς, πρῷρα

forepart of a ship: fem acc pl (ionic)

πρῴ̱ρᾱς, πρῷρα

forepart of a ship: fem gen sg (attic doric ionic aeolic)

πρῴ̱ρᾱς, πρῷρα

forepart of a ship: fem acc pl

πρῴ̱ρᾱς, πρῷρα

forepart of a ship: fem gen sg (attic doric aeolic)

πρῴ̱ρᾱς, πρῷρα

forepart of a ship: fem acc pl (ionic)

πρῴ̱ρᾱς, πρῷρα

forepart of a ship: fem gen sg (attic doric ionic aeolic)

n, m front (part)

* * *

fore; forepart; front part;

front part; forepart; fore

* * *

m or nt

* * *

m o nt front [part]

* * *

Vorderteil n/m front (part)

* * *

forepart n.

πρῴ̱ρᾱ, πρῷρα

forepart of a ship: fem nom /voc /acc dual

πρῴ̱ρᾱ, πρῷρα

forepart of a ship: fem nom /voc /acc dual (ionic)

πρῴ̱ρᾱ, πρῷρα

forepart of a ship: fem nom /voc sg (attic doric ionic aeolic)

1) General subject: fore, fore quarter, forehead (чего-л.), forepart, forepart (чего-л.), head, nose, nose-piece

2) Geology: pediment

3) Aviation: fore part

4) Military: fore end, (автомобиля) forecarriage

5) Engineering: front portion, nose piece, toe

6) Construction: front part, frontal

7) Anatomy: pars distalis (гипофиза), distal part of anterior lobe of hypophysis, pars anterior adenohypophyseos

8) Railway term: forecarriage

9) Automobile industry: front element, nose (автомобиля)

10) Mining: nose-piece (машины)

11) Gastronomy: quarter

12) Polygraphy: tip (листа, ленты)

13) Information technology: front end

14) Oil: forefront

15) Astronautics: forebody section, forward part, front-body section

16) Polymers: front

17) Arms production: piece limber (ствола орудия)

18) Medical appliances: front tape, frontal tape

19) General subject: front face

20) Makarov: frontage, head (конструкции), head (чего-л.), nose (напр. самолёта, судна), nose (напр., самолёта, судна), obverse (чего-л.), upper

प्रति ind.

1 As a prefix to verbs it means (a) towards, in the direction of; (b) back, in return, again; तष्ठेदानीं न मे जीवन् प्रतियास्यसि दुर्मते Rām.7.18.13; (c) in opposition to, against, counter; (d) upon, down upon; (see the several roots with this preposition).

-2 As a prefix to nouns not directly derived from verbs it means (a) likeness, resemblance, equality; (b) opposite, of the opposite side; प्रतिबल Ve.3.5. 'the opposing force'; so प्रतिद्विपाः Mu.2.13; (c) rivalry; as in प्रतिचन्द्रः 'a rival moon'; प्रतिपुरुषः &c.

-3 As a separable preposition (with acc.) it means (a) towards, in the direction of, to; तौ दम्पती स्वां प्रति राजधानीं प्रस्थापयामास वशी वसिष्ठः R.2.7;1. 75; प्रत्यनिलं विचेरु Ku.3.31; वृक्षं प्रति विद्योतते विद्युत् Sk.; (b) against, counter, in opposition to, opposite; तदा यायाद् रिपुं प्रति Ms.7.171; प्रदुदुवुस्तं प्रति राक्षसेन्द्रम् Rām.; ययावजः प्रत्यरिसैन्यमेव R.7.55; (c) in comparison with, on a par with, in proportion to, a match for; त्वं सहस्राणि प्रति Ṛv.2.1.8; (d) near, in the vicinity of, by, at, in, on; समासेदुस्ततो गङ्गां शृङ्गवेरपुरं प्रति Rām.; गङ्गां प्रति; (e) at the time, about, during; आदित्यस्योदयं प्रति Mb; फाल्गुनं वाथ चैत्रं वा मासौ प्रति Ms.7.182; (f) on the side of, in favour of, to the lot of; यदत्र मां प्रति स्यात् Sk.; हरं प्रति हलाहलं (अभवत्) Vop.; (g) in each, in or at every, severally (used in a distributive sense); वर्षं प्रति, प्रतिवर्षम्; यज्ञं प्रति Y.1.11; वृक्षं वृक्षं प्रति सिञ्चति Sk.; (h) with regard or reference to, in relation to, regarding, concerning, about, as to; न हि मे संशीतिरस्या दिव्यतां प्रति K.132; चन्द्रोपरागं प्रति तु केनापि विप्रलब्धासि Mu.1; धर्मं प्रति Ś.5.18; मन्दौत्सुक्यो$स्मि नगरगमनं प्रति Ś.1; Ku.6.27; 7.83; त्वयैकमीशं प्रति साधु भाषितम् 5.81; Y.1.218; R.6. 12;1.29;12.51; (i) according to, in conformity with; मां प्रति in my opinion; (j) before, in the presence of; (k) for, on account of.

-4 As a separable preposi- tion (with abl.) it means either (a) a representative of, in place of, instead of; प्रद्युम्नः कृष्णात् प्रति Sk.; संग्रामे यो नारायणतः प्रति Bk.8.89; or (b) in exchange or return for; तिलेभ्यः प्रति यच्छति माषान् Sk.; भक्तेः प्रत्यमृतं शंभोः Vop.

-5 As the first member of Avyayībhāva compound it usually means (a) in or at every; as प्रतिसंवत्सरम् 'every year', प्रतिक्षणम्, प्रत्यहम् &c.; (b) towards, in the direction of; प्रत्यग्नि शलभा डयन्ते.

-6 प्रति is sometimes used as the last member of Avyayī. comp. in the sense of 'a little'; सूपप्रति, शाकप्रति. [ Note:-- In the com- pounds given below all words the second members of which are words not immediately connected with verbs, are included; other words will be found in their proper places.]

-Comp. -अंशम् ind. on the shoulders.

-अक्षरम् ind. in every syllable or letter; प्रत्यक्षरश्लेषमयप्रबन्ध Vās.

-अग्नि ind. towards the fire.

-अग्र = प्रत्यग्र q. v.

-अङ्गम् 1 a secondary or minor limb (of the body), as the nose.

-2 a division, chapter, section.

-3 every limb.

-4 a weapon. (

-ङ्गम्) ind.

1 on or at every limb of the body; as in प्रत्यङ्ग- मालिङ्गितः Gīt.1.

-2 for every subdivision.

-3 in each case (in grammar).

-अधिदेवता a tutelary deity who stays in front or near one; Hch.

-अधिष्ठानम्, -आधानम् the principal place of residence; Bṛi. Up.2.2.1.

-2 repository.

-अनन्तर a.

1 being in immediate neigh- bourhood; दानमानादिसत्कारैः कुरुष्व प्रत्यनन्तरम् Rām.4.15.27. (com. प्रत्यनन्तरं स्वाधीनम्).

-2 standing nearest (as an heir).

-3 immediately following, closely connected with; जीवेत् क्षत्रियधर्मेण स ह्यस्य (ब्राह्मणस्य) प्रत्यनन्तरः; Ms.1. 82;8.185. (

-रम्) ind.

1 immediately after.

-2 next in succession.

-रीभू to betake oneself close to; P. R.

-अनिलम् ind. towards or against the wind.

-अनीक a

1 hostile, opposed, inimical.

-2 resisting, opposing.

-3 opposite.

-4 equal, vying with. (

-कः) an enemy.

(-कम्) 1 hostility, enmity, hostile attitude or position; न शक्ताः प्रत्यनीकेषु स्थातुं मम सुरासुराः Rām.

-2 a hostile army; यस्य शूरा महेष्वासाः प्रत्यनीकगता रणे Mb.; ये$वस्थिताः प्रत्यनीकेषु योधाः Bg.11.32. (प्र˚ may have here sense 1 also).

-3 (in Rhet.) a figure of speech in which one tries to injure a person or thing connected with an enemy who himself cannot be injured; प्रतिपक्षमशक्तेन प्रतिकर्तुं तिरस्क्रिया । या तदीयस्य तत्स्तुत्यै प्रत्यनीकं तदुच्यते K. P.1.

-अनुप्रासः a kind of alliteration.

-अनुमानम् an opposite conclusion.

-अन्त a. contiguous, lying close to, adjacent, bordering.

(-न्तः) 1 a border, frontier; स गुप्तमूलप्रत्यन्तः R.4.26.

-2 a bordering country; especi- ally, a country occupied by barbarian or Mlechchhas. ˚देशः a bordering country. ˚पर्वतः an adjacent hill; पादाः प्रत्यन्तपर्वताः Ak.

-अन्धकार a. spreading shadow; Buddh.

-अपकारः retaliation, injury in return; शाम्येत् प्रत्यप- कारेण नोपकारेण दुर्जनः Ku.2.4.

-अब्दम् ind. every year

-अमित्र a. hostile. (

-त्रः) an enemy. (

-त्रम्) ind. towards as enemy.

-अरिः 1 a well-matched opponent.

-2 the 9th, 14th or 23rd asterism from the जन्मनक्षत्र.

-3 a particular asterism; दारुणेषु च सर्वेषु प्रत्यरिं च विवर्जयेत् Mb.13.14.28 (com. प्रत्यरिं स्वनक्षत्राद् दिननक्षत्रं यावद् गणयित्वा नवभिर्भागे हृते पञ्चमी तारा प्रत्यरिः ।).

-अर्कः a mock sun; parhelion.

-अर्गलम् the rope by which a churning stick is moved.

-अवयवम् ind.

1 in every limb.

-2 in every particular, in detail.

- अवर a.

1 lower, less honoured; पुरावरान् प्रत्यवरान् गरीयसः Mb.13.94.12.

-2 very low or degrading, very insignificant; Ms.1.19.

-अश्मन् m. red chalk.

-अष्ठीला a kind of nervous disease.

-अहम् ind. every day, daily; day by day; गिरिशमुपचचार प्रत्यहं सा सुकेशी Ku.1.6.

-आकारः a scabbard, sheath.

-आघातः 1 a counter-stroke.

-2 reaction.

-आचारः suitable conduct or behaviour.

-आत्मम् ind. singly, severally.

-आत्मक a. belonging to oneself.

-आत्म्यम् similarity with oneself.

-आत्मेन ind. after one's own image; स किंनरान् कुंपुरुषान् प्रत्यात्म्येना- सृजत् प्रभुः Bhāg.3.2.45.

-आदित्यः a mock sun.

-आरम्भः 1 recommencement, second beginning.

-2 pro- hibition.

-आर्द्र a. fresh.

-आशा 1 hope, expectation; न यत्र प्रत्याशामनुपतति नो वा रहयति Māl.9.8.

-2 trust, con- fidence.

-आसङ्गः Connection, contact; अथ प्रत्यासङ्गः कमपि महिमानं वितरति Mv.1.12.

-आस्वर 1 returning.

-2 reflecting; Ch.Up.1.3.2.

-आह्वयः echo, resonance; छाया प्रत्याह्वयाभासा ह्यसन्तो$प्यर्थकारिणः Bhāg.11.28.5.

-उत्तरम् a reply, rejoinder.

-उलूकः 1 a crow; मृत्युदूतः कपोतो$यमुलूकः कम्पयन्मनः । प्रत्युलूकश्च कुह्वानैरनिद्रौ शून्यमिच्छतः ॥ Bhāg.1.14.14.

-2 a bird resembling an owl.

-ऋचम् ind. in each Rik.

-एक a. each, each one, every single one. (

-कम्) ind.

1 one at a time, severally; singly, in every one, to every one; oft. with the force of an adjective; विवेश दण्डकारण्यं प्रत्येकं च सतां मनः R.12.9. 'entered the mind of every good man'; 12.3;7.34; Ku.2.31.

-एनस् m.

1 an officer of justice (who punishes criminals); Bṛi. Up.4.3.7.

-2 a heir responsible for the debts of the deceased; surety.

-कञ्चुकः 1 an adversary.

-2 a critic.

-कण्ठम् ind.

1 severally, one by one.

-2 near the throat.

-कलम् ind. constantly, perpetually.

-कश a. not obeying the whip.

-कष्ट a. comparatively bad.

-कामिनी a female rival; Śi.

-कायः 1 an effigy, image, picture, likeness.

-2 an adversary; स वृषध्वजसायकावभिन्नं जयहेतुः प्रतिकाय- मेषणीयम् Ki.13.28.

-3 a target, butt, mark.

-कितवः an opponent in a game.

-कुञ्जरः a hostile elephant.

-कूपः a moat, ditch.

-कूल a.

1 unfavourable, adverse, contrary, hostile, opposite, प्रतिकूलतामुपगते हि विधौ विफलत्व- मेति बहुसाधनता Śi.9.6; Ku.3.24.

-2 harsh, discordant. unpleasant, disagreeable; अप्यन्नपुष्टा प्रतिकूलशब्दा Ku.1. 45.

-3 inauspicious.

-4 contradictory.

-5 reverse, inverted.

-6 perverse, cross, peevish, stubborn. ˚आचार- णम्, ˚आचरितम् any offensive or hostile action or conduct; प्रतिकूलाचरितं क्षमख मे R.8.81. ˚उक्तम्, -क्तिः f. a contra- diction. ˚कारिन्, -कृत, -चारिन्, -वत्ति a. opposing. ˚दर्शन a. having an inauspicious or ungracious appearance. ˚प्रवर्तिन्, -वर्तिन् a. acting adversely, taking an adverse course. ˚भाषिन् a. opposing, contradicting. ˚वचनम् dis- agreeable or unpleasant speech. ˚वादः contradiction. (प्रतिकूलता, -त्वम् adverseness, opposition, hostility. प्रति- कूलयति 'to oppose'.).

-कूल ind.

1 adversely, contrarily.

-2 inversely, in inverted order.

-कूलय Den. P. to resist, oppose.

-कूलिक a. hostile, inimical.

-क्षणम् ind. at every moment or instant, constantly; प्रतिक्षणं संभ्रमलोलदृष्टि- र्लीलारविन्देन निवारयन्ती Ku.3.56.

-क्षपम् ind. everynight.

-गजः a hostile elephant

-गात्रम् ind. in very limb.

-गिरिः 1 an opposite mountain.

-2 an inferior mountain.

-गृहम्, -गेहम् ind. in every house.

-ग्रामम् ind. in every village.

-चक्रम् a hostile army.

-चन्द्रः a mock moon; paraselene.

-चरणम् ind.

1 in every (Vedic) school or branch.

-2 at every foot-step.

-छाया, -यिका 1 a reflected image, reflection, shadow; रूपं प्रतिच्छायिक- योपनीतम् N.6.45.

-2 an image, picture.

-जङ्घा the forepart of the leg.

-जिह्वा, -जिह्विका the soft palate,

-तन्त्रम् ind. according to each Tantra or opinion.

-तन्त्र- सिद्धान्तः a conclusion adopted by one of the disputants only; (वादिप्रतिवाद्येकतरमात्राभ्युपगतः).

-त्र्यहम् ind. for three days at a time.

-दण्ड a. Ved. disobedient.

-दिनम् ind. every day; राशीभूतः प्रतिदिनमिव त्र्यम्बकस्याट्टहासः Me.6.

-दिशम् ind. in every direction, all round, every- where.

-दूतः a messenger sent in return.

-देवता a corresponding deity; गताः कलाः पञ्चदश प्रतिष्ठा देवाश्च सर्वे प्रतिदेवतासु Muṇḍa.3.2.7.

-देशम् ind. in every country.

-देहम् ind. in every body.

-दैवतम् ind. for every deity.

-द्वन्द्वः 1 an antagonist, opponent, adversary, rival.

-2 an enemy. (

-द्वम्) opposition, hostility.

-द्वन्द्विन् a.

1 hostile, inimical.

-2 adverse (प्रतिकूल); कृतान्तदुर्वृत्त इवापरेषां पुरः प्रतिद्वन्द्विनि पाण्डवास्त्रे Ki.16.29.

-3 rivalling, vying with; किसलयोद्भेदप्रतिद्वन्दिभिः (करतलैः) Ś.4.5. (-m.) an opponent, adversary, rival; तुल्यप्रति- द्वन्द्वि बभूव युद्धम् R.7.37.;15.25.

-द्वारम् ind. at every gate.

-धुरः a horse harnessed by the side of another.

-नप्तृ m. great-grandson, a son's grandson.

-नव a.

1 new, young, fresh.

-2 newly blown budded; सान्ध्यं तेजः प्रतिनवजपापुष्परक्तं दधानः Me.38.

-नाडी a branch-vein.

-नायकः the adversary of the hero of any poetic com- position; धीरोद्धतः पापकारी व्यसनी प्रतिनायकः S. D., as रावण in the Rāmāyaṇa, शिशुपाल in Māgha-Kāvya &c.

-नारी, -पत्नी, -युवतिः a female rival; Śi.7.45.

-निनादः = प्रतिध्वनिः q. v.

-न्यायम् ind. in inverted order; पुनः प्रतिन्यायं प्रतियोन्याद्रवति स्वप्नायैव Bṛi. Up.4.3.15.

-पक्ष a. like, similar.

(-क्षः) 1 the opposite side, party or faction, hostility; विमृश्य पक्षप्रतिपक्षाभ्यामवधारणं नियमः Gaut. S,

-2 an adversary, enemy, foe, rival; प्रति- पक्षकामिनी, -लक्ष्मी 'a rival wife'; Bv.2.64; दासीकृतायाः प्रति- पक्षलक्ष्याः Vikr.1.73; प्रतिपक्षमशक्तेन प्रतिकर्तुम् K. P.1; Vikr.1.7; often used in comp. in the sense of 'equal' or 'similar'.

-3 remedy, expiation; यादवस्य पापस्य प्रतिपक्षमुपदिशामि Nāg.5.

-4 a defendant or respondent (in law). ˚ता

1 hostility, opposition.

-2 obstacle.

-पक्षित a.

1 containing a contradiction.

-2 nullified by a contradictory premise; (as a hetu in न्याय); cf. सत्प्रतिपक्ष.

-पक्षिन् m. an opponent, adversary.

-पण्यम् merchandise in exchange; Buddh.

-प्रथम् ind. along the road, towards the way; प्रतिपथगतिरासीद् वेगदीर्घीकृताङ्गः Ku.3.76.

-पदम् ind.

1 at evry stop.

-2 at every place, everywhere.

-3 expressly.

-4 in every word; प्रतिपदाख्याने तु गौरवं परिहरद्भिर्वृत्तिकारैः सर्वसामान्यः शब्दः प्रति- गृहीतः प्रकृतिवदिति ŚB. on MS.8.1.2.

-पल्लवः an opposite or outstretched branch; R.

-पाणः 1 a stake.

-2 a counter-pledge.

-3 a counter-stake; Mb.3.

-पादम् ind. in each quarter.

-पात्रम् ind. with regard to each part, of each character; प्रतिपात्रमाधीयतां यत्नः Ś.1 'let care be taken of each character'.

-पादपम् ind. in every tree.

-पाप a. returning sin for sin, requiting evil for evil.

-पु(पू)रुषः 1 a like or similar man.

-2 a substitute, deputy.

-3 a companion.

-4 the effigy of a man pushed by thieves into the interior of a house before entering it themselves (to ascertain if any body is awake).

-5 an effigy in general. (

-षम्) ind. man by man, for each man.

-पुस्तकम् a copy of an original manuscript.

-पूर्वाह्णम् ind. every forenoon.

-प्रति a. counter-balancing, equal to.

-प्रभातम् ind. every morning.

-प्रसवः 1 (As opposed to अनुप्रसव) tracing causes back to the origin as -- a pot, a lump of mud, mud, clay, Pātañjala Yogadarśana.

-2 Negation of (or exception to) a negation. The force of a प्रतिप्रसव is positive, limiting as it does the scope of a प्रतिषेध or negation. Hence it is just the opposite of परिसंख्या whose force is negative or exclusive since it limits the scope of a positive statement. प्रतिप्रसवो$यं न परिसंख्या ŚB. on MS.1.7.45.

-प्रकारः an outer wall or rampart.

-प्रियम् a kindness or service in return; प्रतिप्रियं चेद् भवतो न कुर्यां वृथा हि मे स्यात् स्वपदोपलब्धिः R.5.56.

-बन्धुः an equal in rank or station; Mb.5.121.13.

-बलः a.

1 able, powerful.

-2 equal in strength, equally matched or powerful.

(-लम्) 1 a hostile army; अस्त्रज्वालावलीढप्रतिबलजलधेरन्तरौर्वायमाणे Ve.3.7.

-2 strength.

-बाहु 1 the forepart of the arm.

-2 an opposite side (in a square or polygon).

-बि (वि) म्बः, -म्बम् 1 a reflection, reflected image; ज्योतिषां प्रतिबिम्बानि प्राप्नु- वन्त्युपहारताम् Ku.6.42; Śi.9.18.

-2 an image, a picture.

-बीजम् a rotten seed.

-भट a. vying with, rivalling; घटप्रतिभटस्तनि N.13.5.

(-टः) 1 a rival, an opponent; निवासः कन्दर्पप्रतिभटजटाजूटभवने G. L.21.

-2 a warrior on the opposite side; समालोक्याजौ त्वां विदधति विकल्पान् प्रतिभटाः K. P.1.

-भय a.

1 fearful, formidable, terrible, frightful.

-2 dangerous; स्वगृहोद्यानगते$पि स्निग्धैः पापं विशङ्क्यते मोहात् । किमु दृष्टबह्वपायप्रतिभयकान्तारमध्यस्थे ॥ Pt.2.171; Nāg.5.1.; Bhāg.1.6.14. (

-यम्) a danger; सुनन्द, श्रुतं मया संनिहितगरुडप्रतिभयमुद्देशं जामाता जीमूतवाहनो गतः Nāg.5.

-भैरव a. dreadful.

-मञ्चः a kind of measure (in music.)

-मञ्चाः Platforms opposite to each other; दशभागिकौ द्वौ प्रतिमञ्चौ Kau. A.2.3.21.

-मण्डलम् 1 a secondary disc (of the sun &c.).

-2 an eccentric orbit.

-मन्दिरम् ind. in every house.

-मल्लः an antagonist, a rival; उपेयिवांसं प्रतिमल्लतां रयस्मये जितस्य प्रसभं गरुत्मतः N.1.63; पातालप्रतिमल्लगल्ल &c. Māl.5.22.

-मानना worship (पूजा); स्पर्शमशुचिवपुरर्हति न प्रतिमाननां तु नितरां नृपोचिताम् Śi.15.35.

-माया a counter-spell or charm; प्रतिमाया कृतं च तत् Mb.1.34.22.

-मार्गः the way back; Mb.4.

-मार्गम् ind. back, back- wards.

-माला capping verses (Mar. भंडी).

-मासम् ind. every month, monthly.

-मित्रम् an enemy, adversary.

-मुख a. standing before the face, facing; प्रतिमुखागत Ms.8.291.

-2 near, present. (

-खम्) a secondary plot or incident in a drama which tends either to hasten or retard the catastrophe; see S. D.334 and 351-364. (

-खम्) ind.

1 towards.

-2 in front, before.

-मुखरी a particular mode of drumming.

-मुद्रा 1 a counter- seal.

-2 the impression of a seal.

-मुहूर्तम् ind. every moment.

-मूर्तिः f. an image, a likeness.

-मूषिका f. a musk-rat (Mar. चिचुंदरी).

-यूथपः the leader of a hostile herd of elephants.

-रथः an adversary in war (lit. in fighting in a war-chariot); दौष्यन्तिमप्रतिरथं तनयं निवेश्य Ś.4.2.

-रथ्यम् in every road; अस्मिन् नगरे प्रतिरथ्यं भुजङ्गबद्धसंचारे Udb.

-रवः, -ध्वनिः 1 an echo; प्रतिरवविततो वनानि चक्रे Ki.1.4.

-2 quarrel; controversy.

-3 (Ved.) life (प्राण).

-रसितम् an echo; केनास्मत् सिंह- नादप्रतिरसितसखो दुन्दुभिस्ताड्यते$यम् Ve.1.22.

-राजः a hostile king.

-रात्रम् ind. every night.

-रूप a.

1 corresponding, similar, having a counter-part in; अग्निर्यथैको भुवनं प्रविष्टो रूपं रूपं प्रतिरूपो बभूव Kaṭh.2.2.9.

-2 beautiful.

-3 suitable, proper; इदं न प्रतिरूपं ते स्त्रीष्वदाक्षिण्यमीदृशम् Bu. Ch.4.66; आत्मनः प्रतिरूपं सा बभाषे चारुहासिनी Rām.4. 19.17.

-4 facing (अभिमुख); प्रतिरूपं जनं कुर्यान्न चेत् तद् वर्तते यथा Mb.12.97.16 (com. प्रतिरूपं युद्धाभिमुखम्).

(-पम्) 1 a picture, an image, a likeness.

-2 a mirror-like reflecting object; अदर्शनं स्वशिरसः प्रतिरूपे च सत्यपि Bhāg. 1.42.28.

-4 an object of comparison (उपमान); भवान्मे खलु भक्तानां सर्वेषां प्रतिरूपधृक् Bhāg.7.1.21.

-रूपक a. resembling, similar (at the end of comp.); जहीमान् राक्षसान् पापानात्मनः प्रतिरूपकान् Mb.3.29.11; चेष्टाप्रतिरूपिका मनोवृत्तिः Ś.1.

(-कम्) 1 a picture, an image; अग्निदैर्गर- दैश्चैव प्रतिरूपककारकैः Mb.12.59.49.

-2 a forged edict; जर्जरं चास्य विषयं कुर्वन्ति प्रतिरूपकैः Mb.12.56.52.

-3 a reflec- tion.

-लक्षणम् a mark, sign, token.

-लिपिः f. a tran- script, a written copy.

-लेखः a writ of reply; प्रावृत्तिकश्च प्रतिलेख एव Kau. A.2.1.28.

-लोम a.

1 'against the hair or grain', contray to the natural order, inverted, reverse (opp. अनुलोम); नववर्षसहस्राक्षः प्रतिलोमो$भवद् गुरुः Bhāg.12.14.15.

-2 contrary to caste (said of the issue of a woman who is of a higher caste than her husband).

-3 hostile.

-4 low, vile, base.

-5 left (वाम).

-6 obstinate, perverse; अपरिचितस्यापि ते$प्रतिलोमः संवृत्तः Ś.7.

-7 disagreeable, unpleasant. (

-मम्) any injurious or unpleasant act. (

-मम्) ind. 'against the hair or grain', inversely, invertedly. ˚ज a. born in the inverse order of the castes; i. e. born of a mother who is of a higher caste than the father; cf. Ms.1.16,25.

-लोमक a. reverse, inverted; राजन्यविप्रयोः कस्माद् विवाहः प्रतिलोमकः Bhāg.9.18.5.

-कम् inverted order.

-लोमतः ind.

1 in consequence of the inverted order or course; Ms.1.68.

-2 in an unfriendly manner; यदा बहुविधां वृद्धिं मन्येत प्रतिलोमतः Mb.12.13.39.

-वत्सरम् ind. every year.

-वनम् ind. in every forest.

-वर्णिक a. similar, corresponding.

-वर्धिन् a. being a match for.

-वर्षम् ind. every year.

-वस्तु n.

1 an equivalent, a counter- part.

-2 anything given in return.

-3 a parallel. ˚उपमा a figure of speech thus defined by Mammaṭa:-- प्रतिवस्तूपमा तु सा ॥ सामान्यस्य द्विरेकस्य यत्र वाक्यद्वये स्थितिः । K. P.1; e. g. तापेन भ्राजते सूर्यः शूरश्चापेन राजते Chandr.5. 48.

-वातः a contrary wind; प्रतिवाते$नुवाते च नासीत गुरुणा सह Ms.2.23. (

-तम्) ind. against the wind; चीनांशुक- मिव केतोः प्रतिवातं नीयमानस्य Ś.1.33.

-वारणः a hostile elephant.

-वासरम् ind. every day.

-विटपम् ind.

1 on every branch.

-2 branch by branch.

-विषम् an anti- dote. (

-षा) a birch tree.

-विष्णुकः a Muchakunda tree.

-वीरः an opponent, antagonist.

-वीर्यम् being equal to or a match for.

-वृषः a hostile bull.

-वेलम् ind. at each time, on every occasion.

-वेशः 1 a neighbouring house, neighbourhood.

-2 a neighbour.

-वेशिन् a. a neigh- bour; दृष्ट्वा प्रभातसमये प्रतिवेशिवर्गः Mk.3.14.

-वेश्मन् n. a neighbour's house.

-वेश्यः a neighbour.

-वैरम् re- quital of hostilities revenge.

-शब्दः 1 echo, reverbera- tion; वसुधाधरकन्दराभिसर्पी प्रतिशब्दो$पि हरेर्भिनत्ति नागान् V. 1.16; Ku.6.64; R.2.28.

-2 a roar.

-शशिन् m. a mock-moon.

-शाखम् ind. for every branch or school (of the Veda).

-शाखा a side-branch; महाभूतविशेषश्च विशेषप्रतिशाखवान् Mb.14.35.21.

-संवत्सरम् ind. every year.

-सङ्गक्षिका 1 a cloak to keep off the dust; Buddh.

-संदेशः a reply to the message; दर्पसारस्य प्रति- संदेशमावेदयत् D. K.2.1.

-सम a. equal to, a match for.

-सव्य a. in an inverted order.

-सामन्तः an enemy.

-सायम् ind. every evening.

-सूर्यः, -सूर्यकः 1 a mock-sun.

-2 a lizard, chameleon; 'कृकलासस्तु सरटः प्रतिसूर्यः शयानकः ।' Hemchandra; तृष्यद्भिः प्रतिसूर्यकैरजगरस्वेदद्रवः पीयते U.2.16.

-सेना, सैन्यम् a hostile army; निहतां प्रतिसैन्येन वडवामिव पातिताम् Rām.2.114.17.

-स्थानम् ind. in every place, everywhere.

-स्मृतिः N. of parti- cular kind of magic; गृहाणेमां मया प्रोक्तां सिद्धिं मूर्तिमतीमिव । विद्यां प्रतिस्मृतिं नाम Mb.3.36.3.

-स्रोतस् ind. against the stream; सरस्वतीं प्रतिस्रोतं ययौ ब्राह्मणसंवृतः Bhāg.1.78. 18. -a. going against the stream; अथासाद्य तु कालिन्दी प्रतिस्रोतः समागताम् Rām.2.55.5.

-हस्तः, -हस्तकः a deputy, an agent, substitute, proxy; आश्रितानां भृतौ स्वामिसेवायां धर्मसेवने । पुत्रस्योत्पादने चैव न सन्ति प्रतिहस्तकाः ॥ H.2.33.

-हस्तीकृ to take; Pratijñā 3.

-हस्तिन् the keeper of a brothel; Dk.2.2.

πρῳ̱ρέων, πρῷρα

forepart of a ship: fem gen pl (epic ionic)

πρῳ̱ρέων, πρῷρα

forepart of a ship: fem gen pl (epic ionic)

πρῳρεύς

officer in command at the bow: fem gen pl

πρῳρέω̆ν, πρῳρεύς

officer in command at the bow: fem gen pl

πρῳ̱ρέων, πρῷρα

forepart of a ship: fem gen pl (epic ionic)

πρῳ̱ρέων, πρῷρα

forepart of a ship: fem gen pl (epic ionic)

πρῳρεύς

officer in command at the bow: fem gen pl

πρῳρέω̆ν, πρῳρεύς

officer in command at the bow: fem gen pl

πρῷραι, πρῷρα

forepart of a ship: fem nom /voc pl

πρῷραι, πρῷρα

forepart of a ship: fem nom /voc pl (ionic)