Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

durius

  • 1 durius

    dūrius, a, um (греч.)
    duria (v. l. Dorica) nox VF — ночь, в которую греки вышли из деревянного коня и начали разгром Трои

    Латинско-русский словарь > durius

  • 2 Durius

    1.
    dūrĭus or dūrēus, a, um, adj., = dourios or doureios, equus, the Trojan horse, Aur. Vict. Orig. 1; Paul. ex Fest. p. 82, 12. — Poet. transf.:

    duria nox,

    i. e. the night in which the Greeks descended from the interior of the horse, Val. Fl. 2, 573; cf. durateus.
    2.
    Dŭrĭus, ii, m. ( Dūrĭa, ae, m., Claud. in Laud. Ser. Reg. 72), one of the principal rivers of Spain, now the Douro, Mel. 3, 1, 7 sq.; Plin. 4, 20, 34, § 112 sq.; Sil. 1, 234 al.

    Lewis & Short latin dictionary > Durius

  • 3 durius

    1.
    dūrĭus or dūrēus, a, um, adj., = dourios or doureios, equus, the Trojan horse, Aur. Vict. Orig. 1; Paul. ex Fest. p. 82, 12. — Poet. transf.:

    duria nox,

    i. e. the night in which the Greeks descended from the interior of the horse, Val. Fl. 2, 573; cf. durateus.
    2.
    Dŭrĭus, ii, m. ( Dūrĭa, ae, m., Claud. in Laud. Ser. Reg. 72), one of the principal rivers of Spain, now the Douro, Mel. 3, 1, 7 sq.; Plin. 4, 20, 34, § 112 sq.; Sil. 1, 234 al.

    Lewis & Short latin dictionary > durius

  • 4 durius [1]

    1. dūrius od. dūrēus, a, um (δούριος od. δούρειος), hölzern, v. trojan. Pferde, equus, Aur. Vict. de orig. gent. Rom. 1. § 7. Paul. ex Fest. 82, 12. – poet. übtr., duria nox, die Nacht, in der die Griechen aus dem Pferde stiegen, Val. Flacc. 2, 573.

    lateinisch-deutsches > durius [1]

  • 5 Durius [2]

    2. Dūrius, iī, m. (Δούριος), einer der Hauptflüsse Hispaniens, j. Duero, Mela 3. § 8 u. 10. Sil. 1, 234. – Nbf. Dūria, ae, m., Claud. in laud. Seren. reg. 72.

    lateinisch-deutsches > Durius [2]

  • 6 durius

    1. dūrius od. dūrēus, a, um (δούριος od. δούρειος), hölzern, v. trojan. Pferde, equus, Aur. Vict. de orig. gent. Rom. 1. § 7. Paul. ex Fest. 82, 12. – poet. übtr., duria nox, die Nacht, in der die Griechen aus dem Pferde stiegen, Val. Flacc. 2, 573.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > durius

  • 7 Durius

    2. Dūrius, iī, m. (Δούριος), einer der Hauptflüsse Hispaniens, j. Duero, Mela 3. § 8 u. 10. Sil. 1, 234. – Nbf. Dūria, ae, m., Claud. in laud. Seren. reg. 72.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Durius

  • 8 Durius

    - ii s m sg 2
    Douro (E, P), Duero (E, P)

    Dictionarium Latino-Gallicum botanicae > Durius

  • 9 dure

    dūrē u. dūriter, Compar. dūrius, Superl. dūrissimē, Adv. (v. durus), hart (Ggstz. molliter), I) eig.: A) für das Gefühl hart, phalangae et iuga premunt duriter colla, Vitr. – eodem modo brachia (catapultarum), quo longiora sunt, mollius, quo breviora, durius ducuntur, schwerer, Vitr. – B) für das Gehör hart, derb, schwerfällig, pleraque dure dicere, Hor. – dure inter se commissa, Quint. – C) als t.t. der Kunst, hart, ungefällig, steif, quid sculptum infabre, quid fusum durius esset, Hor. – in der Poesie, sicuti sunt quaedam alia ab illustribus poëtis ficta dure et rancide, Gell. – II) übtr.: 1) plump, derb, bäuerisch in Gebärden u. im Benehmen, membra moventes duriter, Lucr.: durius incedit? fac inambulet, Ov. – u. plump, ungeschickt in der Behandlung, verba duriter aliunde translata, Cornif. rhet.: cum mollia dure fiunt, Quint. – 2) hart, streng gegen sich od. andere in bezug auf den Lebensgenuß, parce ac duriter se habere, Ter.: parce ac duriter vitam agere, Ter. – educare alqm duriter atque aspere, Caecil. com. fr. – 3) hart, rauh, streng gegen andere im Handeln, Strafen, Beurteilen usw., duriter dicta, Enn. fr. scen. 306: duriter facere, Ter.: durius in deditos consulere, Liv.: durius vitae suae consulere, Hand an sich legen, Caes.: durius alqd appellare, Cic.: durius alqd accipere, Cic. – Superl.: durissime alqm punire, Hadrian. bei Ulp. dig. 47, 14, 1 in. – 4) ungünstig, schlimm, durius cadentibus rebus, Suet. Tib. 14, 4.

    lateinisch-deutsches > dure

  • 10 dure

    dūrē u. dūriter, Compar. dūrius, Superl. dūrissimē, Adv. (v. durus), hart (Ggstz. molliter), I) eig.: A) für das Gefühl hart, phalangae et iuga premunt duriter colla, Vitr. – eodem modo brachia (catapultarum), quo longiora sunt, mollius, quo breviora, durius ducuntur, schwerer, Vitr. – B) für das Gehör hart, derb, schwerfällig, pleraque dure dicere, Hor. – dure inter se commissa, Quint. – C) als t.t. der Kunst, hart, ungefällig, steif, quid sculptum infabre, quid fusum durius esset, Hor. – in der Poesie, sicuti sunt quaedam alia ab illustribus poëtis ficta dure et rancide, Gell. – II) übtr.: 1) plump, derb, bäuerisch in Gebärden u. im Benehmen, membra moventes duriter, Lucr.: durius incedit? fac inambulet, Ov. – u. plump, ungeschickt in der Behandlung, verba duriter aliunde translata, Cornif. rhet.: cum mollia dure fiunt, Quint. – 2) hart, streng gegen sich od. andere in bezug auf den Lebensgenuß, parce ac duriter se habere, Ter.: parce ac duriter vitam agere, Ter. – educare alqm duriter atque aspere, Caecil. com. fr. – 3) hart, rauh, streng gegen andere im Handeln, Strafen, Beurteilen usw., duriter dicta, Enn. fr. scen. 306: duriter facere, Ter.: durius in deditos consulere, Liv.: durius vitae suae consulere, Hand an sich legen, Caes.: durius alqd appellare, Cic.: durius alqd accipere, Cic. – Superl.: durissime alqm punire, Hadrian. bei Ulp. dig.
    ————
    47, 14, 1 in. – 4) ungünstig, schlimm, durius cadentibus rebus, Suet. Tib. 14, 4.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > dure

  • 11 durus

    dūrus, a, um (vgl. altind. dāruṇá-ḥ, hart, rauh, streng), Adi. m. Compar. u. Superl., hart (Ggstz. mollis, weich), I) eig.: A) hart für das Gefühl, a) adi.: corium attactu non asperum ac durum, Varro: ferrum, Hor.: cautes, Verg.: via, Ov.: lapis, Plin.: alvus, harter Leib, Cels.: ovum, hartes, hart gesottenes, Cels.: gallina, noch nicht weich gekochte, Cels.: aqua, hartes (viele mineralische Teile enthaltendes), Cels.: muria, mit Salz übersättigte, Col.: oculi, harte (Ggstz. umidi), Plin., od. starre, stier vor sich hinblickende Glotzaugen, Plaut. – durum (adverbiell) cacare, Mart. 3, 89, 2. – b) subst., dūrum, ī, n., das verhärtete Holz der Weinrebe, Col. 3, 2, 6 u.a. – B) von Geschmack hart, derb, vinum, Cato u. (Ggstz. suave vinum) Pallad.: sapor Bacchi, Verg.: acetum, Ser. Samm. – C) für das Gehör hart, derb, schwerfällig, in der Rhetor., vocis genus (Ggstz. flexibile vocis genus, das Geschmeidige), Cic.: u. so vox, Quint. (neben rigida vox, der steifen). – dah. der Aussprache nach, consonans (wie l, n, r), Quint.: syllabae, Quint. – u. der Bildung, Zusammensetzung nach, verbum, Cic.: verba (beatitas, beatitudo), Cic.: oratio, compositio, Cic. – D) für das Auge hart, v. Werken der Kunst, als t.t. der Bildhauerei u. Malerei, hart = ungefällig, steif in der Behandlung (Ggstz. mollis, weich), Calamidis signa dura, sed tamen molliora quam Canachi, Cic.: duriora Callon atque Hegesias, iam minus rigida Calamis, molliora adhuc supra dictis Myron fecit, Quint. – u. prägn. v. Künstler selbst, voll Härte, steif, pictor durus in coloribus, Plin. – E) für das innere Gefühl hart, steif, in der Poesie poëta durissimus, Cic.: u. so mit Infin., durus componere versus, hart im Versbau, Hor.

    II) übtr.: 1) körperlich abgehärtet, stark, kräftig, um große Anstrengungen zu ertragen, ausdauernd (s. Thiel Verg. Aen. 3, 94. Obbarius Hor. ep. 1, 7, 91), von Menschen u. Tieren, Verg., Hor. u.a.: Scipiadae duri bello, Verg.: durus aliquis et agrestis, Plin. ep.: durum a stirpe genus, Verg.: Atlas d., Verg.: durissimus bos (Ggstz. mollissimus), Varro: ilia messorum, Hor.: mit Genet., durior oris equus, Ov. amor. 2, 9, 30. – 2) in Sprache, Gebärden u. im Benehmen, a) plumb, derb, schroff, roh, ungebildet, horridiores, asperiores, duriores et oratione et moribus, Cic.: et moribus et ipso dicendi genere durior, Cic.: ut vitā sic oratione durus, incultus, horridus, Cic.: doctrina (Schule, System) paulo asperior et durior, Cic. – dah. ne quid durum et rusticum sit, plumpes (linkisches) u. bäuerisches (tölpelhaftes) Wesen, -Benehmen, Cic.: duri tibi videor ingenii, ich erscheine dir sehr linkisch (ungeschickt), Sen. – vom epischen Dichter und der heroischen, epischen Poesie, derb, rauh (Ggstz. mollis), poëta, Prop.: cothurnus, Ov.: versus, Prop. (vgl. Burmann Prop. 2, 1, 41). – b) harthäutig, unverschämt, dreist, os, Ter. u. Ov.: populi frons durior huius, Iuven.: durae buccae fuit, Petron.: u. caput d., Petron. – 3) von der Unempfindlichkeit gegen seinere Genüsse, a) im guten Sinne, streng gegen sich u. seinen Körper, hart gewöhnt, an Entsagung gewöhnt, auf Genüsse und Erholung verzichtend, dah. auch streng in dieser Hinsicht gegen andere (s. Obbarius Hor. ep. 1, 7, 91. Beier Cic. or. in Clod. et Cur. 4, 1), homo durus ac priscus, Cic.: triste supercilium durique severa Catonis frons, Mart.: durus nimis attentusque esse videris mihi, Hor.: aula omnis Spartanis gymnasiis durior, Pacat. pan. 13, 4. – b) im üblen Sinne, unempfänglich = ohne Sinn od. Geschmack für etwas, C. Marius, qui durior ad haec studia videbatur, für diese St. keine rechte Empfänglichkeit zu haben schien, Cic. Arch. 19. – 4) von der Stumpfheit für tiefere u. zartere Gefühle und Gemütsregungen, hart, rauh, unempfindlich, gefühllos, unfreundlich, hartherzig, streng, unbeugsam von Charakter (Ggstz. mollis, placabilis), satis pater durus fui, Ter.: Varius est habitus iudex durior, Cic.: animo agresti et duro esse, Cic.: durum agrestemque se praebere, Cic.: duriorem se praebere alcis miserae et afflictae fortunae, Anton. in Cic. ep.: genus, Verg.: ingenium, Hor.: mentes, Val. Flacc.: vultus, supercilia, Ov. (s. Ruhnken Ov. her. 16, 12): durius ferro pectus, Ov. – dah. durum est, es ist hart, unfreundlich, mit folg. Infin., admittere, Ov.: negare, Plin. ep. – Compar. neutr. pl. subst., duriora, rauhere Empfindungen (Ggstz. mitiora), Cic. orat. § 131. – 5) vom harten, drückenden Zustande einer Sache, u. zwar: a) v. der Jahreszeit u.v. Wetter, rauh, unfreundlich, streng, durius tempus, durissimum anni tempus, Caes.: tempestates, Caes. – b) v. Boden, rauh und streng zu bearbeiten, haec omnis dura cultu et aspera plaga est, Liv.: u. so glebae, Verg. – c) v. Arbeiten usw., hart, drückend, lästig, beschwerlich, mühsam, labor, Lucr. u. Verg.: subvectio, Caes.: provincia, Ter.: munera belli, venatus, Ov.: ferri in duras vias, Ov.: u. so iter, Lucan. (vgl. Burmann Lucan. 9, 39). – d) von Zuständen usw. aller Art, hart, drückend, schwer, peinlich, mißlich, ungünstig, gefährlich, servitus, Plaut. u. Cic.: vita, Ter.: pauperies, Hor.: res (Plur.), hartes Geschick, Unglück, Ov.: valetudo, Hor.: morbus, Plaut.: frigus, Plaut. u. Lucr.: condicio durior, Cic.: fortunā duriore conflictari, Cic.: ne Dolabella possit durius vobis efficere negotium, erschweren, Cic. – v. Zeitumständen, tempora, harte, schwere u. bedrängte Zeiten, Cic. u.a.: initium adulescentiae, Nep. – v. Seelenzuständen, curae, dolores, Verg. – v. Gesetzen, hart, drückend, lex, Plaut. – v. Ausdrücken, hart, das Gefühl beleidigend, nomen durum (Ggstz. nomen molle), Cic.: fortasse posset durum videri dicere ›quaere quod agas‹, molle et humanum est, ›habes quod agas‹, Plin. ep. – dah. durum est, durum id est u. vgl., es ist od. das ist hart, Ter., Quint. u.a. – durum est m. folg. Infin., contendere cum victore, dem Sieger sich zu widersetzen, ist ein gefährliches (mißliches) Stück Arbeit, Hor. sat. 1, 9, 42. – si quid erat durius, wenn es hart herging = wenn sie ins Gedränge (in Gefahr) kamen, Caes.: si nihil sit durius, wenn es weiter keine Schwierigkeiten gäbe, Caes. – subst., dūra, ōrum, n., α) harte Behandlung, multa dura timere, Prop. – β) harte-, bedrängte Lage, herbe Pein, Mühsal, Elend und Not u. dgl., Hor. u.a. Dichter.

    lateinisch-deutsches > durus

  • 12 durus

    dūrus, a, um (vgl. altind. dāruṇá-ḥ, hart, rauh, streng), Adi. m. Compar. u. Superl., hart (Ggstz. mollis, weich), I) eig.: A) hart für das Gefühl, a) adi.: corium attactu non asperum ac durum, Varro: ferrum, Hor.: cautes, Verg.: via, Ov.: lapis, Plin.: alvus, harter Leib, Cels.: ovum, hartes, hart gesottenes, Cels.: gallina, noch nicht weich gekochte, Cels.: aqua, hartes (viele mineralische Teile enthaltendes), Cels.: muria, mit Salz übersättigte, Col.: oculi, harte (Ggstz. umidi), Plin., od. starre, stier vor sich hinblickende Glotzaugen, Plaut. – durum (adverbiell) cacare, Mart. 3, 89, 2. – b) subst., dūrum, ī, n., das verhärtete Holz der Weinrebe, Col. 3, 2, 6 u.a. – B) von Geschmack hart, derb, vinum, Cato u. (Ggstz. suave vinum) Pallad.: sapor Bacchi, Verg.: acetum, Ser. Samm. – C) für das Gehör hart, derb, schwerfällig, in der Rhetor., vocis genus (Ggstz. flexibile vocis genus, das Geschmeidige), Cic.: u. so vox, Quint. (neben rigida vox, der steifen). – dah. der Aussprache nach, consonans (wie l, n, r), Quint.: syllabae, Quint. – u. der Bildung, Zusammensetzung nach, verbum, Cic.: verba (beatitas, beatitudo), Cic.: oratio, compositio, Cic. – D) für das Auge hart, v. Werken der Kunst, als t.t. der Bildhauerei u. Malerei, hart = ungefällig, steif in der Behandlung (Ggstz. mollis, weich), Calamidis signa dura, sed
    ————
    tamen molliora quam Canachi, Cic.: duriora Callon atque Hegesias, iam minus rigida Calamis, molliora adhuc supra dictis Myron fecit, Quint. – u. prägn. v. Künstler selbst, voll Härte, steif, pictor durus in coloribus, Plin. – E) für das innere Gefühl hart, steif, in der Poesie poëta durissimus, Cic.: u. so mit Infin., durus componere versus, hart im Versbau, Hor.
    II) übtr.: 1) körperlich abgehärtet, stark, kräftig, um große Anstrengungen zu ertragen, ausdauernd (s. Thiel Verg. Aen. 3, 94. Obbarius Hor. ep. 1, 7, 91), von Menschen u. Tieren, Verg., Hor. u.a.: Scipiadae duri bello, Verg.: durus aliquis et agrestis, Plin. ep.: durum a stirpe genus, Verg.: Atlas d., Verg.: durissimus bos (Ggstz. mollissimus), Varro: ilia messorum, Hor.: mit Genet., durior oris equus, Ov. amor. 2, 9, 30. – 2) in Sprache, Gebärden u. im Benehmen, a) plumb, derb, schroff, roh, ungebildet, horridiores, asperiores, duriores et oratione et moribus, Cic.: et moribus et ipso dicendi genere durior, Cic.: ut vitā sic oratione durus, incultus, horridus, Cic.: doctrina (Schule, System) paulo asperior et durior, Cic. – dah. ne quid durum et rusticum sit, plumpes (linkisches) u. bäuerisches (tölpelhaftes) Wesen, -Benehmen, Cic.: duri tibi videor ingenii, ich erscheine dir sehr linkisch (ungeschickt), Sen. – vom epischen Dichter und der heroischen, epischen Poesie, derb, rauh (Ggstz. mollis), poëta, Prop.: cothur-
    ————
    nus, Ov.: versus, Prop. (vgl. Burmann Prop. 2, 1, 41). – b) harthäutig, unverschämt, dreist, os, Ter. u. Ov.: populi frons durior huius, Iuven.: durae buccae fuit, Petron.: u. caput d., Petron. – 3) von der Unempfindlichkeit gegen seinere Genüsse, a) im guten Sinne, streng gegen sich u. seinen Körper, hart gewöhnt, an Entsagung gewöhnt, auf Genüsse und Erholung verzichtend, dah. auch streng in dieser Hinsicht gegen andere (s. Obbarius Hor. ep. 1, 7, 91. Beier Cic. or. in Clod. et Cur. 4, 1), homo durus ac priscus, Cic.: triste supercilium durique severa Catonis frons, Mart.: durus nimis attentusque esse videris mihi, Hor.: aula omnis Spartanis gymnasiis durior, Pacat. pan. 13, 4. – b) im üblen Sinne, unempfänglich = ohne Sinn od. Geschmack für etwas, C. Marius, qui durior ad haec studia videbatur, für diese St. keine rechte Empfänglichkeit zu haben schien, Cic. Arch. 19. – 4) von der Stumpfheit für tiefere u. zartere Gefühle und Gemütsregungen, hart, rauh, unempfindlich, gefühllos, unfreundlich, hartherzig, streng, unbeugsam von Charakter (Ggstz. mollis, placabilis), satis pater durus fui, Ter.: Varius est habitus iudex durior, Cic.: animo agresti et duro esse, Cic.: durum agrestemque se praebere, Cic.: duriorem se praebere alcis miserae et afflictae fortunae, Anton. in Cic. ep.: genus, Verg.: ingenium, Hor.: mentes, Val. Flacc.: vultus, supercilia, Ov. (s. Ruhnken Ov.
    ————
    her. 16, 12): durius ferro pectus, Ov. – dah. durum est, es ist hart, unfreundlich, mit folg. Infin., admittere, Ov.: negare, Plin. ep. – Compar. neutr. pl. subst., duriora, rauhere Empfindungen (Ggstz. mitiora), Cic. orat. § 131. – 5) vom harten, drückenden Zustande einer Sache, u. zwar: a) v. der Jahreszeit u.v. Wetter, rauh, unfreundlich, streng, durius tempus, durissimum anni tempus, Caes.: tempestates, Caes. – b) v. Boden, rauh und streng zu bearbeiten, haec omnis dura cultu et aspera plaga est, Liv.: u. so glebae, Verg. – c) v. Arbeiten usw., hart, drückend, lästig, beschwerlich, mühsam, labor, Lucr. u. Verg.: subvectio, Caes.: provincia, Ter.: munera belli, venatus, Ov.: ferri in duras vias, Ov.: u. so iter, Lucan. (vgl. Burmann Lucan. 9, 39). – d) von Zuständen usw. aller Art, hart, drückend, schwer, peinlich, mißlich, ungünstig, gefährlich, servitus, Plaut. u. Cic.: vita, Ter.: pauperies, Hor.: res (Plur.), hartes Geschick, Unglück, Ov.: valetudo, Hor.: morbus, Plaut.: frigus, Plaut. u. Lucr.: condicio durior, Cic.: fortunā duriore conflictari, Cic.: ne Dolabella possit durius vobis efficere negotium, erschweren, Cic. – v. Zeitumständen, tempora, harte, schwere u. bedrängte Zeiten, Cic. u.a.: initium adulescentiae, Nep. – v. Seelenzuständen, curae, dolores, Verg. – v. Gesetzen, hart, drückend, lex, Plaut. – v. Ausdrücken, hart, das Gefühl beleidigend, nomen durum (Ggstz. nomen
    ————
    molle), Cic.: fortasse posset durum videri dicere ›quaere quod agas‹, molle et humanum est, ›habes quod agas‹, Plin. ep. – dah. durum est, durum id est u. vgl., es ist od. das ist hart, Ter., Quint. u.a. – durum est m. folg. Infin., contendere cum victore, dem Sieger sich zu widersetzen, ist ein gefährliches (mißliches) Stück Arbeit, Hor. sat. 1, 9, 42. – si quid erat durius, wenn es hart herging = wenn sie ins Gedränge (in Gefahr) kamen, Caes.: si nihil sit durius, wenn es weiter keine Schwierigkeiten gäbe, Caes. – subst., dūra, ōrum, n., α) harte Behandlung, multa dura timere, Prop. – β) harte-, bedrängte Lage, herbe Pein, Mühsal, Elend und Not u. dgl., Hor. u.a. Dichter.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > durus

  • 13 dura

    dūrus, a, um, adj. [etym. dub.; cf. Sanscr. root dhar, to fix, confirm], hard.
    I.
    Lit.
    A.
    Orig. as affecting the sense of feeling:

    et validi silices ac duri robora ferri,

    Lucr. 2, 449; so,

    silex,

    Verg. A. 6, 471:

    ferrum,

    Hor. C. 3, 11, 31:

    cautes,

    Verg. A. 4, 366; Ov. M. 4, 672:

    bipennes,

    Hor. C. 4, 4, 57:

    ligones,

    id. Epod. 5, 30:

    aratrum,

    id. S. 1, 1, 28:

    compes,

    id. Epod. 4, 4:

    pellis,

    Lucr. 6, 1195; Verg. G. 3, 502:

    arva,

    id. ib. 2, 341; cf.

    cutis,

    Ov. M. 8, 805:

    alvus,

    Cels. 6, 18, 9; Hor. S. 2, 4, 27: aqua, hard, i. e. containing much earthy matter, Cels. 2, 30 fin.; cf.

    muria,

    saturated with salt, Col. 6, 30 fin.; 12, 6, 1 et saep., v. muria:

    dumeta,

    i. e. rough, Ov. M. 1, 105 et saep.:

    gallina,

    tough, not yet boiled tender, Hor. S. 2, 4, 18; cf.:

    fungi, qui in coquendo duriores fient,

    Plin. 22, 23, 47, § 99 et saep.— Sup.:

    ladanum durissimum tactu,

    Plin. 26, 8, 30, § 48; cf.:

    durissimus tophus vel carbunculus,

    Col. 3, 11, 7 et saep.—As subst.: dūrum, i, n.
    (α).
    E duro (sc. ligno), of the hardened wood of the vine, Col. 3, 6, 2; 3, 10, 15; 21 et saep.; cf. duramentum.—
    (β).
    Durum cacare, Mart. 3, 89, 2.—
    B.
    Transf.
    1.
    As affecting the sense of taste:

    vinum, opp. suavis,

    hard, harsh, Pall. Oct. 14, 5; cf.:

    sapor Bacchi,

    Verg. G. 4, 102:

    acetum,

    Ser. Samm. 40 and 351.—
    2.
    As affecting the ear:

    vocis genera permulta:... grave acutum, flexibile durum,

    Cic. N. D. 2, 58, 146; cf. Quint. 11, 3, 15 and 32.—Hence, in rhet., hard, rough (cf. asper, II.):

    aspera et dura et dissoluta et hians oratio,

    Quint. 8, 6, 62:

    consonantes,

    id. 11, 3, 35:

    syllabae,

    id. 12, 10, 30:

    verba,

    id. 8, 3, 32 sq.; cf. id. 1, 5, 72:

    compositio,

    id. 9, 4, 142.
    II.
    Trop.
    A.
    Opp. to cultivated, rough, rulde, uncultivated:

    Q. Aelius Tubero ut vita sic oratione durus, incultus, horridus,

    Cic. Brut. 31; cf.:

    (Stoici) horridiores evadunt, asperiores, duriores, et oratione et moribus,

    id. Fin. 4, 28, 78; id. Mur. 29:

    Attilius poëta durissimus,

    id. Att. 14, 20, 3:

    C. Marius, qui durior ad haec studia videbatur,

    id. Arch. 9, 19; cf. Quint. 10, 1, 93; 8 prooem. § 26; Hor. S. 1, 4, 8 al.:

    pictor durus in coloribus,

    Plin. 35, 11, 40, § 137; cf. Quint. 12, 10, 7: Fauni, gens duro robore nata, Verg. A. 8, 315; cf.:

    terrea progenies duris caput extulit arvis,

    id. G. 2, 341; cf. also Stat. Th. 4, 276 sq.; Ov. Tr. 3, 11, 8.—
    2.
    But sometimes as a praiseworthy quality, opp. to soft, weakly, hardy, vigorous (esp. freq. in poets):

    fortes et duri Spartiatae,

    Cic. Tusc. 1, 43; cf.:

    Ligures, durum in armis genus,

    Liv. 27, 48:

    durum genus experiensque laborum,

    hardy, Ov. M. 1, 414:

    unde homines nati, durum genus,

    Verg. G. 1, 63 (cf. laas and laos, Pind. Ol. 9, 71):

    gens dura atque aspera cultu,

    a hardy race, id. A. 5, 730:

    genus humanum durius, tellus quod dura creāsset,

    Lucr. 5, 926:

    Dardanidae,

    Verg. A. 3, 94:

    Hannibal,

    Hor. C. 2, 12, 2:

    Iberia,

    id. ib. 4, 14, 50:

    vindemiator,

    id. S. 1, 7, 29; cf.:

    ilia messorum,

    id. Epod. 3, 4:

    juvenci,

    Ov. M. 3, 584 et saep. —
    B.
    Opp. to morally mild, gentle, harsh, rough, stern, unyielding, unfeeling, insensible, obstinate:

    quis se tam durum agrestemque praeberet, qui, etc.,

    Cic. Or. 43, 148; cf.:

    quis nostrum animo tam agresti et duro fuit, ut? etc.,

    id. Arch. 8:

    neque sunt audiendi, qui virtutem duram et quasi ferream esse quandam volunt,

    id. Lael. 13 fin.;

    ingenio esse duro atque inexorabili,

    Ter. Ph. 3, 2, 12:

    satis pater durus fui,

    id. Heaut. 3, 1, 30; cf. id. Ad. 1, 1, 39; Cic. Cael. 16; Hor. S. 1, 2, 17:

    Varius qui est habitus judex durior,

    Cic. Fin. 2, 19, 62: cf. Caes. B. C. 3, 20, 4:

    mala vel duri lacrimas motura Catonis,

    Luc. 9, 50: duriorem se praebere alicujus miserae et afflictae fortunae, Anton. ap. Cic. Att. 14, 13 A (cf. opp. at the end of the letter: se placabiliorem praebere):

    duri hominis vel potius vix hominis videtur, periculum capitis inferre multis,

    Cic. Off. 2, 14, 50; Hor. C. 4, 1, 7:

    quid nos dura refugimus aetas?

    id. ib. 1, 35, 34:

    ōs durum,

    shameless, impudent, Ter. Eun. 4, 7, 36 Ruhnk.; Cic. Quint. 24 fin.; Ov. M. 5, 451:

    cor,

    Vulg. Sirach, 3, 27 et saep. Of the austerity of the Stoic mode of living, v. above, A.—
    C.
    Of things, hard, severe, toilsome; troublesome, burdensome, disagreeable; adverse, unfortunate:

    opulento homini hoc servitus dura est,

    Plaut. Am. 1, 1, 12; so,

    servitus,

    Cic. Rep. 1, 44; 2, 25; cf.

    lex,

    Plaut. Merc. 4, 6, 1:

    condicio,

    Cic. Rab. Post. 6 fin.:

    provincia,

    Ter. Ph. 1, 2, 23; cf.

    partes,

    id. Eun. 2, 3, 62; Anton. ap. Cic. Att. 10, 8 A:

    dolor,

    Lucr. 3, 460:

    labor,

    id. 5, 1272:

    subvectiones,

    Caes. B. G. 7, 10, 1:

    venatus,

    Ov. M. 4, 307:

    dura cultu et aspera plaga,

    Liv. 45, 30 fin.:

    durissimo tempore anni,

    Caes. B. G. 7, 8, 2; cf. id. B. C. 3, 25, 3; Hirt. B. G. 8, 5 fin.:

    morbum acrem ac durum,

    Plaut. Men. 5, 2, 119; cf.

    valetudo,

    Hor. S. 2, 2, 88:

    dolores,

    Verg. A. 5, 5:

    frigus,

    Plaut. Men. 5, 6, 10:

    fames,

    Hor. S. 1, 2, 6:

    pauperies,

    id. C. 4, 9, 49:

    causa,

    Lucr. 3, 485; Quint. 4, 1, 25; Hor. S. 1, 10, 26:

    nomen (opp. molle),

    Cic. Off. 1, 12:

    verbum,

    id. Brut. 79, 274:

    propositio,

    Quint. 4, 5, 5 et saep.: De. Etiamne id lex coëgit? Ph. Illud durum, Ter. Ph. 2, 1, 8; so in the neutr. sing., Quint. 11, 1, 85; 12, 1, 36; Hor. S. 1, 9, 42 et saep.; cf.

    ellipt.: non vanae redeat sanguis imagini... Durum: sed levius fit patientia, etc.,

    Hor. C. 1, 24, 19. In plur. subst.: dura, ōrum, n., hardships, difficulties:

    siccis omnia dura deus proposuit,

    Hor. C. 1, 18, 3; id. Ep. 2, 1, 141; Sen. Oedip. 208; Verg. A. 8, 522:

    ego dura tuli,

    Ov. M. 9, 544 al. (In fem. plur. ellipt., sc. partes, Ter. Heaut. 2, 4, 22 very dub.).— Comp.:

    hi, si quid erat durius, concurrebant,

    if any unusual difficulty occurred, Caes. B. G. 1, 48, 6; 5, 29, 6; id. B. C. 3, 94, 6.— Adv. posit. in two forms: dūrĭter and dūre.
    A.
    (Acc. to 1. A.) Hardly:

    juga premunt duriter colla (boum),

    Vitr. 10, 8.— Comp.:

    durius,

    Vitr. 10, 15 fin.
    B.
    (Acc. to II. A.-C.)
    1.
    Hardly, stiffly, awkwardly:

    membra moventes Duriter,

    Lucr. 5, 1401:

    duriter,

    Auct. Her. 4, 10, 15; Gell. 17, 10, 15:

    dure,

    Hor. Ep. 2, 1, 66; Quint. 9, 4, 58; 10, 2, 19; Gell. 18, 11, 2.— Comp., Ov. R. Am. 337; Hor. S. 2, 3, 22; Quint. 8, 6, 24; 9, 4, 15; 117.—
    b.
    Hardily, rigorously, austerely:

    vitam parce ac duriter agebat,

    Ter. And. 1, 1, 47; id. Ad. 1, 1, 20; Novius ap. Non. 512.—
    2.
    Harshly, roughly, sternly:

    quam tibi ex ore orationem duriter dictis dedit,

    Enn. Trag. v. 348 Vahl.:

    duriter,

    Afran. Com. v. 251 Rib.; Ter. Ad. 4, 5, 28.— Comp., Cic. Lig. 6; id. Att. 1, 1, 4; id. Fam. 11, 27, 7; Caes. B. C. 1, 22 fin.; Tac. Agr. 16; id. A. 3, 52; Sen. Ep. 8; Vulg. Gen. 42, 7.— Sup., Hadrian. in Dig. 47, 14, 1.—
    3.
    Hardly, unfavorably, unfortunately:

    durius cadentibus rebus,

    Suet. Tib. 14 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > dura

  • 14 durum

    dūrus, a, um, adj. [etym. dub.; cf. Sanscr. root dhar, to fix, confirm], hard.
    I.
    Lit.
    A.
    Orig. as affecting the sense of feeling:

    et validi silices ac duri robora ferri,

    Lucr. 2, 449; so,

    silex,

    Verg. A. 6, 471:

    ferrum,

    Hor. C. 3, 11, 31:

    cautes,

    Verg. A. 4, 366; Ov. M. 4, 672:

    bipennes,

    Hor. C. 4, 4, 57:

    ligones,

    id. Epod. 5, 30:

    aratrum,

    id. S. 1, 1, 28:

    compes,

    id. Epod. 4, 4:

    pellis,

    Lucr. 6, 1195; Verg. G. 3, 502:

    arva,

    id. ib. 2, 341; cf.

    cutis,

    Ov. M. 8, 805:

    alvus,

    Cels. 6, 18, 9; Hor. S. 2, 4, 27: aqua, hard, i. e. containing much earthy matter, Cels. 2, 30 fin.; cf.

    muria,

    saturated with salt, Col. 6, 30 fin.; 12, 6, 1 et saep., v. muria:

    dumeta,

    i. e. rough, Ov. M. 1, 105 et saep.:

    gallina,

    tough, not yet boiled tender, Hor. S. 2, 4, 18; cf.:

    fungi, qui in coquendo duriores fient,

    Plin. 22, 23, 47, § 99 et saep.— Sup.:

    ladanum durissimum tactu,

    Plin. 26, 8, 30, § 48; cf.:

    durissimus tophus vel carbunculus,

    Col. 3, 11, 7 et saep.—As subst.: dūrum, i, n.
    (α).
    E duro (sc. ligno), of the hardened wood of the vine, Col. 3, 6, 2; 3, 10, 15; 21 et saep.; cf. duramentum.—
    (β).
    Durum cacare, Mart. 3, 89, 2.—
    B.
    Transf.
    1.
    As affecting the sense of taste:

    vinum, opp. suavis,

    hard, harsh, Pall. Oct. 14, 5; cf.:

    sapor Bacchi,

    Verg. G. 4, 102:

    acetum,

    Ser. Samm. 40 and 351.—
    2.
    As affecting the ear:

    vocis genera permulta:... grave acutum, flexibile durum,

    Cic. N. D. 2, 58, 146; cf. Quint. 11, 3, 15 and 32.—Hence, in rhet., hard, rough (cf. asper, II.):

    aspera et dura et dissoluta et hians oratio,

    Quint. 8, 6, 62:

    consonantes,

    id. 11, 3, 35:

    syllabae,

    id. 12, 10, 30:

    verba,

    id. 8, 3, 32 sq.; cf. id. 1, 5, 72:

    compositio,

    id. 9, 4, 142.
    II.
    Trop.
    A.
    Opp. to cultivated, rough, rulde, uncultivated:

    Q. Aelius Tubero ut vita sic oratione durus, incultus, horridus,

    Cic. Brut. 31; cf.:

    (Stoici) horridiores evadunt, asperiores, duriores, et oratione et moribus,

    id. Fin. 4, 28, 78; id. Mur. 29:

    Attilius poëta durissimus,

    id. Att. 14, 20, 3:

    C. Marius, qui durior ad haec studia videbatur,

    id. Arch. 9, 19; cf. Quint. 10, 1, 93; 8 prooem. § 26; Hor. S. 1, 4, 8 al.:

    pictor durus in coloribus,

    Plin. 35, 11, 40, § 137; cf. Quint. 12, 10, 7: Fauni, gens duro robore nata, Verg. A. 8, 315; cf.:

    terrea progenies duris caput extulit arvis,

    id. G. 2, 341; cf. also Stat. Th. 4, 276 sq.; Ov. Tr. 3, 11, 8.—
    2.
    But sometimes as a praiseworthy quality, opp. to soft, weakly, hardy, vigorous (esp. freq. in poets):

    fortes et duri Spartiatae,

    Cic. Tusc. 1, 43; cf.:

    Ligures, durum in armis genus,

    Liv. 27, 48:

    durum genus experiensque laborum,

    hardy, Ov. M. 1, 414:

    unde homines nati, durum genus,

    Verg. G. 1, 63 (cf. laas and laos, Pind. Ol. 9, 71):

    gens dura atque aspera cultu,

    a hardy race, id. A. 5, 730:

    genus humanum durius, tellus quod dura creāsset,

    Lucr. 5, 926:

    Dardanidae,

    Verg. A. 3, 94:

    Hannibal,

    Hor. C. 2, 12, 2:

    Iberia,

    id. ib. 4, 14, 50:

    vindemiator,

    id. S. 1, 7, 29; cf.:

    ilia messorum,

    id. Epod. 3, 4:

    juvenci,

    Ov. M. 3, 584 et saep. —
    B.
    Opp. to morally mild, gentle, harsh, rough, stern, unyielding, unfeeling, insensible, obstinate:

    quis se tam durum agrestemque praeberet, qui, etc.,

    Cic. Or. 43, 148; cf.:

    quis nostrum animo tam agresti et duro fuit, ut? etc.,

    id. Arch. 8:

    neque sunt audiendi, qui virtutem duram et quasi ferream esse quandam volunt,

    id. Lael. 13 fin.;

    ingenio esse duro atque inexorabili,

    Ter. Ph. 3, 2, 12:

    satis pater durus fui,

    id. Heaut. 3, 1, 30; cf. id. Ad. 1, 1, 39; Cic. Cael. 16; Hor. S. 1, 2, 17:

    Varius qui est habitus judex durior,

    Cic. Fin. 2, 19, 62: cf. Caes. B. C. 3, 20, 4:

    mala vel duri lacrimas motura Catonis,

    Luc. 9, 50: duriorem se praebere alicujus miserae et afflictae fortunae, Anton. ap. Cic. Att. 14, 13 A (cf. opp. at the end of the letter: se placabiliorem praebere):

    duri hominis vel potius vix hominis videtur, periculum capitis inferre multis,

    Cic. Off. 2, 14, 50; Hor. C. 4, 1, 7:

    quid nos dura refugimus aetas?

    id. ib. 1, 35, 34:

    ōs durum,

    shameless, impudent, Ter. Eun. 4, 7, 36 Ruhnk.; Cic. Quint. 24 fin.; Ov. M. 5, 451:

    cor,

    Vulg. Sirach, 3, 27 et saep. Of the austerity of the Stoic mode of living, v. above, A.—
    C.
    Of things, hard, severe, toilsome; troublesome, burdensome, disagreeable; adverse, unfortunate:

    opulento homini hoc servitus dura est,

    Plaut. Am. 1, 1, 12; so,

    servitus,

    Cic. Rep. 1, 44; 2, 25; cf.

    lex,

    Plaut. Merc. 4, 6, 1:

    condicio,

    Cic. Rab. Post. 6 fin.:

    provincia,

    Ter. Ph. 1, 2, 23; cf.

    partes,

    id. Eun. 2, 3, 62; Anton. ap. Cic. Att. 10, 8 A:

    dolor,

    Lucr. 3, 460:

    labor,

    id. 5, 1272:

    subvectiones,

    Caes. B. G. 7, 10, 1:

    venatus,

    Ov. M. 4, 307:

    dura cultu et aspera plaga,

    Liv. 45, 30 fin.:

    durissimo tempore anni,

    Caes. B. G. 7, 8, 2; cf. id. B. C. 3, 25, 3; Hirt. B. G. 8, 5 fin.:

    morbum acrem ac durum,

    Plaut. Men. 5, 2, 119; cf.

    valetudo,

    Hor. S. 2, 2, 88:

    dolores,

    Verg. A. 5, 5:

    frigus,

    Plaut. Men. 5, 6, 10:

    fames,

    Hor. S. 1, 2, 6:

    pauperies,

    id. C. 4, 9, 49:

    causa,

    Lucr. 3, 485; Quint. 4, 1, 25; Hor. S. 1, 10, 26:

    nomen (opp. molle),

    Cic. Off. 1, 12:

    verbum,

    id. Brut. 79, 274:

    propositio,

    Quint. 4, 5, 5 et saep.: De. Etiamne id lex coëgit? Ph. Illud durum, Ter. Ph. 2, 1, 8; so in the neutr. sing., Quint. 11, 1, 85; 12, 1, 36; Hor. S. 1, 9, 42 et saep.; cf.

    ellipt.: non vanae redeat sanguis imagini... Durum: sed levius fit patientia, etc.,

    Hor. C. 1, 24, 19. In plur. subst.: dura, ōrum, n., hardships, difficulties:

    siccis omnia dura deus proposuit,

    Hor. C. 1, 18, 3; id. Ep. 2, 1, 141; Sen. Oedip. 208; Verg. A. 8, 522:

    ego dura tuli,

    Ov. M. 9, 544 al. (In fem. plur. ellipt., sc. partes, Ter. Heaut. 2, 4, 22 very dub.).— Comp.:

    hi, si quid erat durius, concurrebant,

    if any unusual difficulty occurred, Caes. B. G. 1, 48, 6; 5, 29, 6; id. B. C. 3, 94, 6.— Adv. posit. in two forms: dūrĭter and dūre.
    A.
    (Acc. to 1. A.) Hardly:

    juga premunt duriter colla (boum),

    Vitr. 10, 8.— Comp.:

    durius,

    Vitr. 10, 15 fin.
    B.
    (Acc. to II. A.-C.)
    1.
    Hardly, stiffly, awkwardly:

    membra moventes Duriter,

    Lucr. 5, 1401:

    duriter,

    Auct. Her. 4, 10, 15; Gell. 17, 10, 15:

    dure,

    Hor. Ep. 2, 1, 66; Quint. 9, 4, 58; 10, 2, 19; Gell. 18, 11, 2.— Comp., Ov. R. Am. 337; Hor. S. 2, 3, 22; Quint. 8, 6, 24; 9, 4, 15; 117.—
    b.
    Hardily, rigorously, austerely:

    vitam parce ac duriter agebat,

    Ter. And. 1, 1, 47; id. Ad. 1, 1, 20; Novius ap. Non. 512.—
    2.
    Harshly, roughly, sternly:

    quam tibi ex ore orationem duriter dictis dedit,

    Enn. Trag. v. 348 Vahl.:

    duriter,

    Afran. Com. v. 251 Rib.; Ter. Ad. 4, 5, 28.— Comp., Cic. Lig. 6; id. Att. 1, 1, 4; id. Fam. 11, 27, 7; Caes. B. C. 1, 22 fin.; Tac. Agr. 16; id. A. 3, 52; Sen. Ep. 8; Vulg. Gen. 42, 7.— Sup., Hadrian. in Dig. 47, 14, 1.—
    3.
    Hardly, unfavorably, unfortunately:

    durius cadentibus rebus,

    Suet. Tib. 14 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > durum

  • 15 durus

    dūrus, a, um, adj. [etym. dub.; cf. Sanscr. root dhar, to fix, confirm], hard.
    I.
    Lit.
    A.
    Orig. as affecting the sense of feeling:

    et validi silices ac duri robora ferri,

    Lucr. 2, 449; so,

    silex,

    Verg. A. 6, 471:

    ferrum,

    Hor. C. 3, 11, 31:

    cautes,

    Verg. A. 4, 366; Ov. M. 4, 672:

    bipennes,

    Hor. C. 4, 4, 57:

    ligones,

    id. Epod. 5, 30:

    aratrum,

    id. S. 1, 1, 28:

    compes,

    id. Epod. 4, 4:

    pellis,

    Lucr. 6, 1195; Verg. G. 3, 502:

    arva,

    id. ib. 2, 341; cf.

    cutis,

    Ov. M. 8, 805:

    alvus,

    Cels. 6, 18, 9; Hor. S. 2, 4, 27: aqua, hard, i. e. containing much earthy matter, Cels. 2, 30 fin.; cf.

    muria,

    saturated with salt, Col. 6, 30 fin.; 12, 6, 1 et saep., v. muria:

    dumeta,

    i. e. rough, Ov. M. 1, 105 et saep.:

    gallina,

    tough, not yet boiled tender, Hor. S. 2, 4, 18; cf.:

    fungi, qui in coquendo duriores fient,

    Plin. 22, 23, 47, § 99 et saep.— Sup.:

    ladanum durissimum tactu,

    Plin. 26, 8, 30, § 48; cf.:

    durissimus tophus vel carbunculus,

    Col. 3, 11, 7 et saep.—As subst.: dūrum, i, n.
    (α).
    E duro (sc. ligno), of the hardened wood of the vine, Col. 3, 6, 2; 3, 10, 15; 21 et saep.; cf. duramentum.—
    (β).
    Durum cacare, Mart. 3, 89, 2.—
    B.
    Transf.
    1.
    As affecting the sense of taste:

    vinum, opp. suavis,

    hard, harsh, Pall. Oct. 14, 5; cf.:

    sapor Bacchi,

    Verg. G. 4, 102:

    acetum,

    Ser. Samm. 40 and 351.—
    2.
    As affecting the ear:

    vocis genera permulta:... grave acutum, flexibile durum,

    Cic. N. D. 2, 58, 146; cf. Quint. 11, 3, 15 and 32.—Hence, in rhet., hard, rough (cf. asper, II.):

    aspera et dura et dissoluta et hians oratio,

    Quint. 8, 6, 62:

    consonantes,

    id. 11, 3, 35:

    syllabae,

    id. 12, 10, 30:

    verba,

    id. 8, 3, 32 sq.; cf. id. 1, 5, 72:

    compositio,

    id. 9, 4, 142.
    II.
    Trop.
    A.
    Opp. to cultivated, rough, rulde, uncultivated:

    Q. Aelius Tubero ut vita sic oratione durus, incultus, horridus,

    Cic. Brut. 31; cf.:

    (Stoici) horridiores evadunt, asperiores, duriores, et oratione et moribus,

    id. Fin. 4, 28, 78; id. Mur. 29:

    Attilius poëta durissimus,

    id. Att. 14, 20, 3:

    C. Marius, qui durior ad haec studia videbatur,

    id. Arch. 9, 19; cf. Quint. 10, 1, 93; 8 prooem. § 26; Hor. S. 1, 4, 8 al.:

    pictor durus in coloribus,

    Plin. 35, 11, 40, § 137; cf. Quint. 12, 10, 7: Fauni, gens duro robore nata, Verg. A. 8, 315; cf.:

    terrea progenies duris caput extulit arvis,

    id. G. 2, 341; cf. also Stat. Th. 4, 276 sq.; Ov. Tr. 3, 11, 8.—
    2.
    But sometimes as a praiseworthy quality, opp. to soft, weakly, hardy, vigorous (esp. freq. in poets):

    fortes et duri Spartiatae,

    Cic. Tusc. 1, 43; cf.:

    Ligures, durum in armis genus,

    Liv. 27, 48:

    durum genus experiensque laborum,

    hardy, Ov. M. 1, 414:

    unde homines nati, durum genus,

    Verg. G. 1, 63 (cf. laas and laos, Pind. Ol. 9, 71):

    gens dura atque aspera cultu,

    a hardy race, id. A. 5, 730:

    genus humanum durius, tellus quod dura creāsset,

    Lucr. 5, 926:

    Dardanidae,

    Verg. A. 3, 94:

    Hannibal,

    Hor. C. 2, 12, 2:

    Iberia,

    id. ib. 4, 14, 50:

    vindemiator,

    id. S. 1, 7, 29; cf.:

    ilia messorum,

    id. Epod. 3, 4:

    juvenci,

    Ov. M. 3, 584 et saep. —
    B.
    Opp. to morally mild, gentle, harsh, rough, stern, unyielding, unfeeling, insensible, obstinate:

    quis se tam durum agrestemque praeberet, qui, etc.,

    Cic. Or. 43, 148; cf.:

    quis nostrum animo tam agresti et duro fuit, ut? etc.,

    id. Arch. 8:

    neque sunt audiendi, qui virtutem duram et quasi ferream esse quandam volunt,

    id. Lael. 13 fin.;

    ingenio esse duro atque inexorabili,

    Ter. Ph. 3, 2, 12:

    satis pater durus fui,

    id. Heaut. 3, 1, 30; cf. id. Ad. 1, 1, 39; Cic. Cael. 16; Hor. S. 1, 2, 17:

    Varius qui est habitus judex durior,

    Cic. Fin. 2, 19, 62: cf. Caes. B. C. 3, 20, 4:

    mala vel duri lacrimas motura Catonis,

    Luc. 9, 50: duriorem se praebere alicujus miserae et afflictae fortunae, Anton. ap. Cic. Att. 14, 13 A (cf. opp. at the end of the letter: se placabiliorem praebere):

    duri hominis vel potius vix hominis videtur, periculum capitis inferre multis,

    Cic. Off. 2, 14, 50; Hor. C. 4, 1, 7:

    quid nos dura refugimus aetas?

    id. ib. 1, 35, 34:

    ōs durum,

    shameless, impudent, Ter. Eun. 4, 7, 36 Ruhnk.; Cic. Quint. 24 fin.; Ov. M. 5, 451:

    cor,

    Vulg. Sirach, 3, 27 et saep. Of the austerity of the Stoic mode of living, v. above, A.—
    C.
    Of things, hard, severe, toilsome; troublesome, burdensome, disagreeable; adverse, unfortunate:

    opulento homini hoc servitus dura est,

    Plaut. Am. 1, 1, 12; so,

    servitus,

    Cic. Rep. 1, 44; 2, 25; cf.

    lex,

    Plaut. Merc. 4, 6, 1:

    condicio,

    Cic. Rab. Post. 6 fin.:

    provincia,

    Ter. Ph. 1, 2, 23; cf.

    partes,

    id. Eun. 2, 3, 62; Anton. ap. Cic. Att. 10, 8 A:

    dolor,

    Lucr. 3, 460:

    labor,

    id. 5, 1272:

    subvectiones,

    Caes. B. G. 7, 10, 1:

    venatus,

    Ov. M. 4, 307:

    dura cultu et aspera plaga,

    Liv. 45, 30 fin.:

    durissimo tempore anni,

    Caes. B. G. 7, 8, 2; cf. id. B. C. 3, 25, 3; Hirt. B. G. 8, 5 fin.:

    morbum acrem ac durum,

    Plaut. Men. 5, 2, 119; cf.

    valetudo,

    Hor. S. 2, 2, 88:

    dolores,

    Verg. A. 5, 5:

    frigus,

    Plaut. Men. 5, 6, 10:

    fames,

    Hor. S. 1, 2, 6:

    pauperies,

    id. C. 4, 9, 49:

    causa,

    Lucr. 3, 485; Quint. 4, 1, 25; Hor. S. 1, 10, 26:

    nomen (opp. molle),

    Cic. Off. 1, 12:

    verbum,

    id. Brut. 79, 274:

    propositio,

    Quint. 4, 5, 5 et saep.: De. Etiamne id lex coëgit? Ph. Illud durum, Ter. Ph. 2, 1, 8; so in the neutr. sing., Quint. 11, 1, 85; 12, 1, 36; Hor. S. 1, 9, 42 et saep.; cf.

    ellipt.: non vanae redeat sanguis imagini... Durum: sed levius fit patientia, etc.,

    Hor. C. 1, 24, 19. In plur. subst.: dura, ōrum, n., hardships, difficulties:

    siccis omnia dura deus proposuit,

    Hor. C. 1, 18, 3; id. Ep. 2, 1, 141; Sen. Oedip. 208; Verg. A. 8, 522:

    ego dura tuli,

    Ov. M. 9, 544 al. (In fem. plur. ellipt., sc. partes, Ter. Heaut. 2, 4, 22 very dub.).— Comp.:

    hi, si quid erat durius, concurrebant,

    if any unusual difficulty occurred, Caes. B. G. 1, 48, 6; 5, 29, 6; id. B. C. 3, 94, 6.— Adv. posit. in two forms: dūrĭter and dūre.
    A.
    (Acc. to 1. A.) Hardly:

    juga premunt duriter colla (boum),

    Vitr. 10, 8.— Comp.:

    durius,

    Vitr. 10, 15 fin.
    B.
    (Acc. to II. A.-C.)
    1.
    Hardly, stiffly, awkwardly:

    membra moventes Duriter,

    Lucr. 5, 1401:

    duriter,

    Auct. Her. 4, 10, 15; Gell. 17, 10, 15:

    dure,

    Hor. Ep. 2, 1, 66; Quint. 9, 4, 58; 10, 2, 19; Gell. 18, 11, 2.— Comp., Ov. R. Am. 337; Hor. S. 2, 3, 22; Quint. 8, 6, 24; 9, 4, 15; 117.—
    b.
    Hardily, rigorously, austerely:

    vitam parce ac duriter agebat,

    Ter. And. 1, 1, 47; id. Ad. 1, 1, 20; Novius ap. Non. 512.—
    2.
    Harshly, roughly, sternly:

    quam tibi ex ore orationem duriter dictis dedit,

    Enn. Trag. v. 348 Vahl.:

    duriter,

    Afran. Com. v. 251 Rib.; Ter. Ad. 4, 5, 28.— Comp., Cic. Lig. 6; id. Att. 1, 1, 4; id. Fam. 11, 27, 7; Caes. B. C. 1, 22 fin.; Tac. Agr. 16; id. A. 3, 52; Sen. Ep. 8; Vulg. Gen. 42, 7.— Sup., Hadrian. in Dig. 47, 14, 1.—
    3.
    Hardly, unfavorably, unfortunately:

    durius cadentibus rebus,

    Suet. Tib. 14 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > durus

  • 16 hart

    hart, I) eig.: durus (übh., z.B. Stein, Haut, Wasser, Wein). – solidus (gedrungen, körperlich fest, z.B. Holz, Eisen). – rigidus (unbiegsam, spröde). – crudus (noch unreif, roh, von Früchten). – callosus (voller Schwielen, wie Haut, Hand etc.). – asper (rauh für das Gefühl, den Geschmack). – acerbus (herb v. Geschmack). – etw. h., duriusculus: sehr h., perdurus: h. Holz, auch robur (eig. Holz der Steineiche). – h. machen, durare: h. werben, durescere. – II) uneig.: a) unangenehm, gegen den guten Geschmack: durus (übh., nicht geschmeidig, wie Vers, Ton, Gemälde, Übersetzung etc.). – asper (rauh, für Gehör u. Auge). – horridus (gleichs. rauh, ein höherer Grad von asper, z.B. horridiora erant Catonis verba). – etw. h., duriusculus (z.B. Vers). – b) unempfindlich gegen unangenehme Eindrücke von außen: durus (übh. an Strapazen und harte Lebensart gewöhnt). – laboribus duratus (durch Strapazen abgehärtet). – laborum patiens (der Strapazen ertragen kann). – frigoris ac famis patiens (der Kälte und Hunger ertragen kann; alle von Personen u. ihrem Körper). – eine h. Haut, cutis durata od. dura. – h. erziehen, jmd. h. halten, in labore patientiaque corporis exercere alqm: von Jugend auf sich h. gewöhnen, a parvulo labori ac duritiae studere: h. gewöhnt od. erzogen sein, frigora atque inediam to lerare assuevisse. – c) schwer nachlassend; dah. heftig, drückend: durus. – molestus (beschwerlich). – gravis (drückend). – acer (heftig. streng). – acerbus (herb, empfindlich). – iniquus (nicht nach den Gesetzen der Billigkeit, daher drückend, hart). – sehr h., atrox (furchtbar); saevus (wütig, grimmig). – ein h. Kampf, proelium durum; pugna ob. proelium atrox (ein sehr h.): es war ein h. Kampf, es ging hart her, acriter od. acerrimo concursu pugnabatur: wenn es härter od. etw. hart herging, si quid erat durius. – (an einer Krankheit) h. daniederliegen, graviter aegrotare od. iacēre: hart daniederliegend, gravi morbo implicatus: ein h. Winter, hiems gravis od. acris; ein sehr [1220] h., hiems atrox od. saeva: harte Zeiten, tempora dura od. gravia od. acerba od. iniqua; temporum acerbitas od. iniquitas. – d) unbeugsam; z.B. ein h. Sinn, mens dura; ingenium durum; animus obstinatus; voluntas offirmata. – e) mitleidlos, streng: durus. – asper (rauh). – asperi animi (rauhen Sinnes). – acerbus (ohne Glimpf, eben nicht glimpflich). – atrox (furchtbar, unmenschlich, sehr hart). – crudelis (grausam) – tristis (betrübend, von dem, wasdurch seine Härte trübe u. traurig stimmt, z.B. sententia, condicio). – eine h. Antwort geben, asperius respondere od (schriftlich) rescribere; triste responsum reddere, tristius respondere: in harten Ausdrücken schreiben, asperius oder asperioribus verbis scribere: in sehr h. Ausdrücken von jmd. sprechen, asperrime loqui de alqo: mit einem härteren Ausdrucke etwas belegen, durius appellare alqd: um keinen härteren Ausdruck zu gebrauchen, graviore verbo uti non libet; nihil dicam gravius; ne quid gravius dicam: eine h. Strafe, poena gravis od. iniqua; supplicium acerbum od. acre: jmd. mit h. Strafe belegen, hart bestrafen, graviter statuere od. vindicare in alqm: zu härteren Maßregeln raten, asperiora suadere: sich hart zeigen bei jmds. Unglück, duriorem se praebere alcis miserae et afflictae fortunae. – h. sein (im Gemüt), animi duri esse; animo duravisse: h. werden (im Gemüt), animo durare coepisse.Adv.dure; duriter; aspere; acerbe. – jmd. h. erziehen, durius od. dure atque aspere educare alqm: jmd. h. behandeln, h. mit jmd. verfahren, aspere alqm habere od. tractare; asperum esse in alqm; alqm acerbe atque dure tractare: h. gegen jmd. versa hren, durum esse in alqo (übh.); aliquid gravius statuere in alqm (mit Strafe): jmd. h. anlassen, s. anlassen no. I, 2. – / hart an etc. = dicht an etc., s. dicht (Adv.).

    deutsch-lateinisches > hart

  • 17 dure

    durē, adv. [st2]1 [-] durement. [st2]2 [-] rudement, lourdement, sans grâce, sans élégance. [st2]3 [-] durement, avec dureté, rigoureusement, sévèrement.
    * * *
    durē, adv. [st2]1 [-] durement. [st2]2 [-] rudement, lourdement, sans grâce, sans élégance. [st2]3 [-] durement, avec dureté, rigoureusement, sévèrement.
    * * *
        Dure, siue Duriter, pen. corr. Aduerbia. Terent. Vitam duriter agebat. Malaiseement, A grande peine et travail, Durement.
    \
        Durius accipere hoc mihi visus est, quam vellem. Cic. Il m'a semblé qu'il ha prins cela plus mal et plus aigrement que, etc.
    \
        Aduertere durius. Tacit. A l'estroict, A la rigueur, Estroictement.
    \
        Disserere durius. Cic. Asprement.
    \
        Factum a vobis duriter. Terent. Rigoreusement.
    \
        Verba duriter translata. Author ad Heren. Durement, Rudement.

    Dictionarium latinogallicum > dure

  • 18 dūrē

        dūrē adv. with comp.    [durus], hardly, stiffly, awkwardly: pleraque Dicere, H.: durius incedit, O.: quid fusum durius esset, H.— Harshly, roughly, sternly, rigorously: dicere: suae vitae durius consulere, i. e. kill themselves, Cs.: accipere hoc.

    Latin-English dictionary > dūrē

  • 19 dure

    dūrē [ durus ]
    1) тяжело, с трудом ( duci Vtr)
    2) грубо, тяжело, тяжеловесно (infabre et d. H)
    3) сурово, строго ( durissime aliquem punire Dig); жестоко, неблагоприятно, резко ( dicere H)

    Латинско-русский словарь > dure

  • 20 cōnsulō

        cōnsulō luī, ltum, ere    [com-+2 SAL-], to meet and consider, reflect, deliberate, take counsel, consult, take care, have regard, look out, be mindful: tempus consulendi, T.: ad consulendum potestas, L.: ut animi trepidarent magis quam consulerent, L.: praesidium consulenti curiae, H.: inpensius, V.: in longitudinem, to take thought for the future, T.: in commune, for the common good, T.: in medium, V.: de salute suorum: ut illorum solitudo munita sit: custodi et consule longe (with ne), V.: ut urbi satis esset praesidii, consultum est: famae tuae: receptui suo, Cs.: rei p., S.: timori magis quam religioni, Cs.: mi consultum optime esse, T.: rerum summae, O.: male patriae, N. — To take a resolution, resolve, conclude, determine: de uxore, S.: de nullis quam vobis infestius, L.: gravius in eum, S.: in humiliores libidinose, L.: in deditos durius, Ta.—To consult, inquire of, ask for advice, counsel with, apply to, question: spectatas undas, quid se deceat, O.: pro te hos: si publice consuletur, Ta.: collegium consuli iussit, num, etc., L.: consulta, qualem Optet habere virum, asked, O.: te id, ask your opinion of it. — Supin. acc.: ut esset, quo consultum plebes veniret, L.— To consult (a god, an oracle, etc.): Apollinem de re: deum auguriis, L.: Phoebi oracula, O.: de se ter sortibus consultum, utrum, etc., Cs.: spirantia exta, V.: numen nunc extis nunc per aves, L.: consultus vates, V.— To take counsel (of a lawyer), ask advice: de iure civili consuli: qui consuluntur, i. e. skilled in the law: licet consulere? (a formula of asking advice): consulere licebit? Consule, H.— To refer to (an authority, a legislative body, etc.), consult: senatum, S.: senatum de foedere, Cs.: populum de eius morte: plebem in omnia (tribuni), L. — To deliberate upon, consider: rem ordine, L.: consulere et explorare rem: quid agant, Cs. — To advise, counsel, recommend: tun consulis quicquam? T. — To resolve upon, determine, decide: potestas consulendi quid velis, T.: pessime istuc in te, T.: suae vitae durius, i. e. commit suicide, Cs.: quae reges male consuluerint, S. —In the phrase, boni consulere, to regard favorably, take in good part: tu haec consule missa boni, O.
    * * *
    consulere, consului, consultus V
    ask information/advice of; consult, take counsel; deliberate/consider; advise; decide upon, adopt; look after/out for (DAT), pay attention to; refer to

    Latin-English dictionary > cōnsulō

См. также в других словарях:

  • Durĭus — (a. Geogr.), Fluß in Nord Lusitania, entsprang auf dem Idubeda, nördlich von Numantia, u. war an 20 Meilen vor seiner Mündung in das Atlantische Meer schiffbar; jetzt Duero …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Durĭus — Durĭus, Fluß, s. Duero …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Durius — Durĭus, lat. Name des Flusses Duero …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Durius — or Durio was a god worshiped by the ancient Lusitanians and Celtiberians of the Iberian peninsula. He was a personification of what is today known as the river Douro and is usually depicted holding a fishing net. A shrine dedicated to him was… …   Wikipedia

  • DURIUS — I. DURIUS Doria Ptol. Dorius Appiano, vulgo Duero, fluv. Hispaniae maximus, in Pelendonibus apud Numantiam urbem excisam oriens. et Callaicos a Lusitanis disiungens in Ocean. occident. ad Portum urbem delatus. Sil. italic. l. 1 Bell. Punic. v.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • DURIUS Equus — vide Durateus …   Hofmann J. Lexicon universale

  • durius — dùrius sm. (2) JI367 kas dūrinėja, slankioja po kampus …   Dictionary of the Lithuanian Language

  • In durĭus — u. In pejus erkennen (Reformatio in pejus), in einem folgenden Erkenntniß Demjenigen, welcher das Rechtsmittel eingelegt hat, größere Nachtheile zuerkennen, als für ihn in dem vorhergehenden enthalten waren, s.u. Urtheil …   Pierer's Universal-Lexikon

  • In durĭus — (in pejus, lat.), im Rechtswesen soviel wie auf eine härtere Strafe (erkennen) …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • In durius — In durius, od. in pejus, lat., gerichtliches Erkenntniß, wenn dasselbe den Angeklagten härter trifft, als das vorangegangene …   Herders Conversations-Lexikon

  • Nil habet infelix paupertas durius in se… — См. Бедность не порок …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»