Перевод: со всех языков на русский

с русского на все языки

dicere

  • 21 coepio

    и coepī, coeptum, (ere), coepisse (praes. всех наклонений тк. арх. Pl, Ter)
    начинать(ся), приниматься, предпринимать, приступать (discĕre Enn; dicĕre C etc.; moveri O)
    nemo opinante quidnam coepturus esset Su — причём никто не предполагал, что именно (Калигула) затеял
    ubi dies coepit Sl, simulque coeptus dies или coeptā luce T — когда наступил день, на рассвете
    res, quae agi coeptae neque perfectae sunt Cs — дела, о которых начались переговоры, но не были закончены
    coepto exemple T — следуя поданному примеру. — см. тж. coeptus I

    Латинско-русский словарь > coepio

  • 22 honor

    I (арх. honōs), ōris m.
    1) честь, почесть, почёт, уважение (h. est praemium virtutis C)
    habere C (adhibēre, praestare O, tribuĕre C) alicui honorem или afficere aliquem honore C — оказать кому-л. честь (ср. 4.)
    esse (in) magno honore (apud aliquem) C etc. — быть в большой чести (в большом почёте), пользоваться уважением
    esse alicui summo honori C — делать кому-л. большую честь
    honorem praefari( dicere) C — говорить «извините за выражение»
    malus h. AGоскорбление
    honoris alicujus causā (gratiā) Pl, C etc. — из уважения, во внимание к чьим-л. заслугам
    h. mortis (supremus h.) V — последние почести, т. е. погребение (mortis honore carere V, O)
    honorem habere alicui QC — воздавать кому-л. последние почести (ср. 4.)
    3) почётная (выборная) должность, государственный пост (ad honores ascendere C или pervenire L; honores capere Su или inire VP; honorem praeturae urbanae suscipere Su)
    4) почётная награда, награждение, вознаграждение ( honoris sui causā laborare C)
    honorem habere alicui C — вознаградить кого-л. (уплатить гонорар) (ср. 1.)
    5) благодарственная церемония, воздание хвалы, хвалебный гимн (honorem indicere templis Sil; Baccho dicere honorem V)
    6) pl. жертвы ( mactare honores V)
    7) поэт. украшение, краса
    cinctus honore caput O — голова, увитая венком
    Lenaeus h. Vvinum
    h. ruris H =плоды
    h. silvarum Vлиства
    II Honor (Honōs), ōris m.
    римск. бог чести (его храм был перед Porta Capēna в Риме) C, L, VM

    Латинско-русский словарь > honor

  • 23 loquor

    locūtus (loquūtus) sum, loquī depon.
    1) говорить (в обиходно-разговорном смысле, в отличие от dicere и orare), разговаривать (bene et l. et dicere C; l. Graecā linguā Nep или Graece C; l. cum aliquo Ter, C или alicui de aliquā re St, Sil etc.)
    l. alicui male Pl, Ter — бранить кого-л.
    erunt, qui me finxisse loquantur O — найдутся такие, которые скажут, что (всё это) я выдумал
    2) рассказывать ( furta O); непрерывно говорить, не умолкать (l. omnia magna H)
    3) называть (loquere tuum mihi nomen Pl; l. singulas urbes L)
    4) перен. шелестеть, шуметь ( pinūs loquentes V)
    5) показывать, свидетельствовать ( res ipsa loquitur C); гласить ( ut annales populi Romani loquuntur C)
    6) славословить, воспевать ( proelia lyrā H)

    Латинско-русский словарь > loquor

  • 24 plurimus

    plūrimus, a, um [superl. к multus ]
    1) чрезвычайно большой, величайший ( labor H)
    2) очень густой ( silva O); роскошнейший ( coma O)
    4) самый искренний, сердечнейший (alicui salùtem plurimam dicere Pl, C)
    6) чрезвычайно жаркий, палящий ( sol O)
    7) преим. pl. очень многие, большинство ( plurimi hostes или hostium L)
    8) многообразный, различный ( plurima mortis imago V)

    Латинско-русский словарь > plurimus

  • 25 sacramentum

    sacrāmentum, ī n. [ sacro ]
    1) воен. обязательство о несении военной службы, присяга на верность, воинская присяга
    aliquem militiae sacramento obligare C (rogare Cs, L, adigere L) — приводить кого-л. к воинской присяге
    dicere s. Cs или sacramento (abl.) L — приносить присягу, присягать
    2) военная служба (praemia sacramentorum J; longum Caesărum s. T)
    3) юр. денежный залог (вносившийся в гражданском процессе обеими сторонами и не возвращавшийся проигравшей стороне) (multae s. C); заклад ( justo sacramento cum aliquo contendere C)
    s. alicujus justum judicare C — решить процесс в чью-л. пользу
    4) обязательство, обещание (s. amicitiae Pt); клятва (perfĭdum s. dicere H)
    5) (в христ. религии) таинство (s. baptismatis Tert)

    Латинско-русский словарь > sacramentum

  • 26 sublate

    sublātē [ sublatus ]
    1) высоко, на повышенном уровне (Nilus s. fluens Amm)
    3) высокомерно, гордо, надменно ( dicere de se C)

    Латинско-русский словарь > sublate

  • 27 testimonium

    testimōnium, ī n. [ testis ]
    1) свидетельство, показание
    t. in aliquem C — показание против кого-л.
    t. dicere (dare) C — давать показания, свидетельствовать
    2) доказательство, подтверждение (t. alicujus rei dare C или afferre Cs)

    Латинско-русский словарь > testimonium

  • 28 causa

    1) причина, а) вообще причина чего-нибудь causam praestare, praebere mortis (1. 7. § 6. 1. 51. pr. D. 9, 2. 1. 4 § 1. 1. 15. pr. D. 48, 8), causam praestare discidii (1. 12 § 13. D. 38, 5); (Gai. I. 18. 74. 29. 32. 38. 41. 66. III. 5, erroris causae probatio, I. 67. 75. 87. II. 142);

    b) как причина действия человека (мотив - цель); (1. 1 § 2. D. 43, 17. 1. 1 § 5 D. 3, 1. 1. 51. pr. D. 3, 3), именно = justa causa, достаточный повод (Gai. I. 53. supra modum et sine causa in servos suos saevire, sine causa servum suum occidere); § 4-6 I. 1, 6. 1. 9. § 1 D. 26, 8. 1. 9. 11. 15. § 2-4. 1. 16. 25. D. 40, 2); (1. 15 § 2. D. 1, 7), часто также c прибавлением justa causa, напр. justae causae, cur judicium arripere nolit (1. 45 pr. D 3, 3); (1. 17. § 3 D. 22, 1); (1. 30 § 2 D. 3, 5. 1. 36. D. 40, 5); (1. 3 D. 4, 1); 1. 25 pr. D. 22, 3);

    c) главное побуждение, которое вызывает какое-нибудь действие, оказывание услуг, предоставление кому-нб. имущественных выгод: иногда обоз. юридический акт, который содержит в себе эту причину; также повод, побуждающий делать завещательные или дарственные распоряжения в пользу третьих лиц (§ 31 J. 2, 20. 1. 17 § 2. 3. 1. 72 § 6 D. 35, l). - justa causa, причина, оправданная уважительными обстоятельствами, j. c. erroris = с. justi erroris, j. с. traditionis, pollicitationis etc. (1. 25. pr. D. 22, 3. 1. 31 pr. D. 41, 1. 1. 1 § 1 D. 50, 12), causa in praeteritum confertur (1. 12 D. 35, 1), (1. 194 D. 50, 16), dotis causa perpetua est (1. 1 D. 23, 3). - a) causa possessionis обознач. законное основание владения т. е. владелец должен доказать титул, на основании которого он владеет (1. 3 § 4. 19. 1. 19 § 1 D. 41, 2), sive vera sit, sive falsa (1. 5 D. 6, 2), causae acquirendi (1. 3 § 21 eod 1. 36 D. 41, 1), lucrativa causa (1. 82 pr. D. 30. 1. 19 D. 44, 7). - b) при обязательных отношениях саusa (civilis) есть внешний признак, доставляющий доказательство, что стороны действительно приняли на себя обязательство (pr. J. 1, 21), causa, ex qua certum petatur (1. 9 pr. D. 12, 1. ср. 1. 18 D. 46, 4. 1. 11 D. 50, 16), ex causa emtionis in creditum labire, обязательство, вытекающее из договора купли-продажи, превратить в обязательство из займа (1. 3 § 3 D. 14, 6);

    causa debendi, законное основание долга (1. 49 § 2 D. 15, 1). Иногда causa обоз. источник обязательств, obl. nascuntur ex variis causarum figuris (1. 1 pr. D. 44, 7). - г) в учении о кондикциях обозн. causa побудительную причину предоставления кому-нб. имущественную выгоду, в том смысле, что то, что было дано без основания, можно требовать назад (tit. D. 12, 7. D. 12, 4. D. 12, 5).

    2) заковное основание свойства, особенности предмета, causa actionis, 1. 27 D. 44, 2., ex с. adjecta petere, 1. 11 § 2. eod., c. conditionis, 1. 96 § 4 13. 46, 3., ex noxali c. agere, D. 2, 9. 3) causa после родительн. пад. обоз. цель юриди-ческого акта, напр. conditionis implendae causa dare, 1. 30 § 7 D. 35, 2, donandi, credendi, contrahendi causa, 1. 20 D. 12, 1. 1. 65 § 4 D. 36, 1. 1. 25 § 1 D. 44, 7. 1. 49 D. 46, 3. 4) дело, in publicis causis filius fam. loco patrisfam. habetur (1. 9 D. 1, 6), certarum rerum vel causarum testamento tulor dari non potest (1. 12 D. 26, 2);

    causam perorare (Gai. IV. 15).

    5) спор, процесс: causam agere (см. s. 9), audire (см. s. 5a);

    causae suae adesse (1. 69 D. 3, 3);

    causam suam prodere (1. 4 § 4 D. 3, 2);

    de causis cognoscere (1. 10 D. 1, 18);

    causae cognitio (см.); (1. 1 § 3 D. 3, 6);

    c. existimationis (1. 103 D. 50, 16. 1. 104 D. 50, 17);

    bona, mala c. (1. 63 § 2 D. 21, 2. 1. 30 D. 34, 3);

    nova instrumenta causae suae reperire (1. 27 D. 44, 2);

    eandem c. facit origo petitionis (1. 11 § 4 eod.);

    causa cadere (см. s. 2);

    causam perdere (1. 63 § 2. D. 21, 2);

    causam dicere, защищаться (1. 25 § 1 D. 29, 5);

    causas dicere, orare, вести дела (1. 1. 2 § 43 D. 1, 2); отсюда causidicus, адвокат (1. 6 C. 2, 6), causidicina, должность адвоката (1. 188 C. Th. 12, 1).

    6) положение, отношение: ип pristinam c. reverti (l. 6 pr. D. 1, 8);

    pristinam c. restituere, praeteritam c. sarcire (1. 1 § 31. 1. 3 § 17. D. 43, 16), in eandem c. restituere (1, 9 § 1. eod.);

    in eandem c. exhibere, sistere (1. 1 pr. § 1. D. 2, 9);

    in causa redhibitionis s. in ea c. esse, ut redhiberi debeat (1. 10 § 21. 33 pr. D. 21, 1);

    causa melior - deterior (1. 5 D. 2, 9. 1. 27 § 3 D. 2, 14. 1. 87 D. 50, 17), melior est c. possidentis (1. 126 § 2. 1. 128 pr. eod.);

    emtoris c. eadem esse debet, quae fuit auctoris (1. 156 § 3 eod.);

    c. servilis (1. 3 § 1 D. 4, 5), statuliberi (1. 2 pr. D. 40, 7), de alterius causa et facto non scire, de facti causa errare (1. 3 pr. D. 22, 6. 1. 10 D. 26, 5);

    in c. caduci esse (см. caducus s. 2).

    7) особ. юридическое отношение, c. proprietatis (1, 30 § 2 D. 41, 1);

    c. bonorum, обозначая собственность (1. 52 § 1 D. 45, 1);

    extra c. bonorum defuncti computari (1. 68 D. 31); (1. 52. D. 41, 2);

    o. hereditaria, наследственное отношение (1. 5 § 5 D. 36, 4), c. legati (1. 11 § 3. 1. 91 § 2 D. 30), obligationis, обязательное (1. 20 D. 24, 1);

    debiti, долговое (1. 7 pr. D. 12, 4);

    naturalium obligationum (1. 40 pr. D. 36, 1);

    e. naturalis = obligatio nat. (1. 3 § 7 D. 2, 2);

    in totam c. spondere, ручаться за все долги (1. 91 § 4 D. 45, 1); ип оmnem с. acceptus fidejussor (1. 56 § 2 D. 46, 1); ип оmnem с. conductionis se obligare (1. 54 pr. D. 19, 2);

    in omnem c. emti fidem adstringere (1. 5 C. 4, 54);

    omnis c. adversus rerum et fidejassorem dissoluta (1. 7 § 1 D. 2, 15);

    in duriorem s. leviorem c. adhiberi, accipi, о поручителях, которые обязываются к долгу большому или меньшему, против обязательства главного должника (1. 8 § 7. 1. 34 D. 46, 1);

    ex c. fidejussionis s. accessionis liberari (1. 5 D. 46, 1. 1. 95 § 3 D. 46, 3), (1. 4 § 1. D. 22, 1); in causam pignoris cadere (см. cadere s. 4);

    pignoris c. perimitur (1. 1 § 2 D. 20, 1);

    totius pignoris, pignorum c. (1. 6 pr. 1. 13 D. 20, 4);

    pignoris causam habere, иметь право залога (1. 4 D. 42, 6);

    indivisa pignoris causa (1. 55 D. 21, 2);

    privilegia causae, связанные с юридическим отношением, против. priy. personae, личные преимущества (1. 196 D. 50, 17);

    causae magis, quam personae beneficium praestare (1. 29 D. 42 1), non causae, sed personae succurrere (1. 42, D. 26, 7).

    8) юридические свойства предмета, со всеми правами, обязанностями, доходами и убытками, tota causa fundi (1. 30 § 3 D. 32);

    fundus cum sua causa transit (1. 18 § 2 D. 13, 7); (1. 67 D. 18, 1. 1. 2 pr. 1. 36 D. 40, 7); если говорится о restitutio, exhibitio или praestatio omnis causae, то под causa разумеется совокупность всех доходов, которые потерял истец вследствие того, что не владел вещью (потерянная прибыль) (1. 31 pr. D. 12, 1. 1. 12 pr. D. 4, 2. 1. 20. D. 6, 1. 1. 9 § 7 D. 10, 4. 1. 1 § 24 D. 16, 3. 1. 8 § 6 D. 43, 26. 1. 35. 246 § 1 D. 50, 16);

    causam s. omnem c. praestare (1. 17 § 1 D. 6, 1. 1. 2. 3 § 1. 1. 8 D. 22, 7);

    rei causam exhibere (§ 3 J. 4, 17).

    9) сущность, значение, понятие: c. juris honorarii (1. 95 § 3 D. 46, juris et voluntatis (1. 77 § 12 D. 31), contractus (1. 8 pr. D. 17, 1). in causam fideicomm. et codicillorum vim prioris testam. convertere (1. 19 pr. D. 29, 1);

    ad causam testamenti pertinere videtur id, quodcumque quasi ad testam. factum sit (1. 2 § 2 D. 29, 3. 1. 1 § 2. 6 D. 43, 5);

    omissa causa testamenti ab intest. hereditatem possidere (tit. D. 29, 4).

    10) случай, de quibus causis scriptis legibus non utimur etc. (1. 32 pr. D. 1, 3);

    in causa jus positum est (1. 52 § 2 D. 9; 2);

    alia c. est si etc. (1. 29 D. 41, 2. 1. 12 § 3 D. 46, 3);

    ex causa (смотря по обстоятельствам) succurrere (1. 11 pr. D. 44, 2).

    11) вид, способ, quatuor c. obligationum (1. 44 pr. 1). 44, 7 и, quatuor c. exsecutione obligationis (1. 85 pr. D. 45, 1);

    c. faciendi (1. 218 D. 50, 16).

    12) определение (1. 1 § 6 D. 7, 9).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > causa

  • 29 consequi

    1) следовать за чем, проистекать: cum adoptio fit - inter quos jura agnationis consequuntur (I. 7 D. 1, 7);

    consequens, a) последующий, по времени: conseq. est, ut videamus (1. 1. § 6 D. 26, 10), tempus conseq. (1. 6. C. 7, 33);

    consequentia factionis testamenti, дальнейшее производство при составлении завещания (1. 28 pr. C. 6, 23);

    b) соответственный, последовательный: huic sententiae conseq. est (1. 3 § 13 D. 24, 1. 1. 57 D. 40, 4): his conseq. erit;

    hoc est conseq. illi (1. 18 § 1 D. 35, 2. 1. 20 § 1 D. 37, 4);

    consequentia, аналогия, аналогичный случай (1. 141 pr. D. 50, 17); особ. проистекающий из законных оснований, согласный с законом, Praetor conseq. esse credidit, ut sua quoque bona in medium conferant (1. 1 pr. D. 37, 6);

    conseq. est - aequius enim est (1. 1 § 8 D. 37, 7. 1. 34 D. 50, 17);

    conseq. est dicere, existimare etc. (1. 19 § 3 D. 19, 2. 1. 30 § 1. 1. 40 § 1 D. 39, 1. 1. 19 § 3 D. 39, 5);

    consequenter (adv.) согласно: cum confirmatum sit testamentum, conseq. tutoris quoque datio valebit (1. 10 § 2 D. 26, 2);

    conseq. prioribus dicere (1. 11 § 6 D. 35, 2);

    his conseq. et illud probatur (1. 14 § 6 D. 11, 3);

    si proponas - conseq. disemus (1. 3 § 5 D. 37, 5).

    2) догонять, fugientem (1. 10 § 16 D. 42, 8). 3) приобретать: cons. actione s. per actionem (1. 5 D. 4, 3. I. 7 pr. D. 9, 2. 1. 29 D. 19, 1), per hereditatis petitionem (1. 7 D. 5, 4. 1. 51 § l D. 10, 2), per exceptionem (1. 18 § 5 eod. 1. 25 D. 26, 7), officio s. arbitrio judicis (1. 11 D. 9, 4. 1. 29 § 2. 3 D. 21, 1);

    cons. dominium (1. 67 D. 46, 3), possessionem (1. 18 § 6 D. 10, 2), hereditatem, libertatem (1. 18 pr. D. 28, 6), legatum (1. 23 D. 4, 3. 1. 12 pr. D. 5, 2).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > consequi

  • 30 falsus

    фальшивый, неверный, falsa causa non nocet (см. causa s. 1. сю), (1. 44 pr. D. 47, 2);

    falsus procurator (§ 1 eod. 1. 3 § l D. 46, 8. tit. D. 27, 6. cf. 1. 221 D. 50, 16);

    testam. falsum scribere, signare, recitare (1. 6 § 1 D. 47, 11. 1. 2. D. 48. 10);

    testю falsum arguere, dicere, аccusare (1. 5 pr. § 9 D. 34, 9. 1. 14 D. 37, 1. 1. 19 pr. D. 38. 2. 1. 17 § 2. D. 44, 4. 1. 18 D. 48, 2. 1. 13 § 9. 1. 19 § 1 D. 49, 14);

    falsas rationes deferre (1. 15 § 6 eod. 1. 1 pr. I. 9 § 3 D. 48, 10. tit. C. 7, 58);

    falsae mensurae (l. 6 § 2 D. 47, 11);

    falsus modus renunciatus (1. 3 § 1. 1. 5 § 1 D. 11, 6. 1. 19 pr. D. 48, 10. 1. 13 pr. eod.), falsis conseitutionibus uti (1. 33 eod.);

    falsae confessiones (1. 13 pr. D. 11, 1);

    si vindiciam falsam tulit (L. XII. tab. XII. 4);

    falsum testimonium (1. c. VIII. 23);

    falso (adv.) неверно, ошибочно, falso vere putare (1. 47 § 7 D. 47, 2. 1. 3. 12. 15 § 1 1. 19. § 1. 1. 26 § 2. 1. 65 § 2 D. 12, 6); ложно, falso respondere (1. 9. § 4 D. 11, 11), testimonia dicere (1. 16 D. 22,3). Falsum (subst.) подлог: lex Cornelia de falsis (см. Corn. s. c.);

    falsi accusatio, crimen (1. 3 D. 22, 4. 1. 1 § 10. 1. 4 D. 48,16. 1. 23 D. 48,10. 1. 1 § 4. 1. 16 § 2 eod. 1. 1 § 13 eod., 1. 4 eod. 1. 4 D. 34, 9).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > falsus

  • 31 ius

    1) право, a) в объективном смысле б) обнимает собой правила и нормы, определяющие порядок совместной жизни людей - это, так сказать, norma agendi, Rechtsordnung, Gesetz, Ge und Verbot): iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere (1. 10 § 1 D. 1, 1. 1. 40 D. 1, 3. 1. 2 D. 1, 4. 1. 32 pr. D. 1, 3. 1. 6 § 1 D. 1, 1. cf. § 3. 9 J. 1, 2);

    ius naturale, gentium, civile;

    ius legitimum, solenne - honorarium, praetorium;

    ius publicum - privatum;

    iuris auctoritas (см. s. 3.), ratio (см.), forma (см. 1. e.);

    observatio et lex iuris (1. 14 pr. D. 29, 7);

    iuris ignorantia, error (см.), dubitatio (1. 85 § 2 D. 50, 17. 1. 2 § 43. D. 1, 2. 1. 2 § 11 eod. 1. 9 D. 1, 3);

    quid iuris sit? (1. 11 D. 18, 6. 1. 7 § 2 D. 20, 5. 1. 18 pr. D. 24, 1. 1. 30 D. 26, 2);

    id iuris est (1. 5 D. 13, 7);

    hoc s. eo iure utimur (1. 4 D. 2, 15. 1. 7 D. 28, 2. 1. 4 pr. D. 28, 6. 1. 152 pr. D. 50, 17);

    iure (non) valere (1. 54 D. 12, 6. 1. 31 pr. D. 39, 5. 1. 8 § 2 D. 29, 7. 1. 31 D. 28, 2. 1. 1 D. 5, 3. 1. 2 § 1 D. 29, 3. 1. 12 § 1 D. 37, 4. 1. 1 D. 28, 3. 1. 5 pr. 1. 24 D. 34, 9. 1. 6 pr. D. 48, 10. 1. 25 pr. 1. 38 D. 1, 7. 1. 3 § 1 D. 26, 2. 1. 39 § 2 D. 26, 7);

    iure quaesiti liberi прот. vulgo quaes. (1. 18 D. 38, 2); (l. 34 § 1 D. 23, 2. 1. 100 D. 50, 17. 1. 127 § 5 D. 45, 1);

    iure vindicare (1. 56 D. 26, 7. 1. 34 § 1 D. 4, 4. 1. 30 D. 42, 5);

    iure solutione liberari (1. 88 D. 46, 3. 1. 60 D. 46, 1);

    ipso iure (см. ipse s. c. 1. 19 D. 49, 1. 1. 1 pr. D. 47, 10. cf. 1. 3 D. 1, 1. 1. 5 § 1 D. 9, 2. 1. 1 pr. 1. 20 § 11 D. 39, 1);

    iure licito - per iniuriam (1. 3 § 1 D. 4, 2); в) правило, положение, источник права, lege vel quo alio iuri agere etc. (1. 3 D. 1, 14. 1. 131 § 1 D. 5, 16. 1. 5 pr. D. 22, 3. 1. 45 pr. D. 23, 2. 1. 82 D. 50, 17. 1. 52 § 3 D. 2, 14);

    ius S Cti inducere (1. 3 § 2 D. 38, 4);

    iura condere, reddere, interpretari (§ 8 J. 1, 2. 1. 2. 10. 13. D. 1, 2. 1. 2 § 8 eod.);

    scripta iura (1. 35 D. 1, 3. 1. 1 D. 12, 1. 1. 2 D. 29, 1);

    vetustatis iura (1. 4 § 2 C. 6, 38); г) право в силу судебного решения, ius facit pronunciatio (1. 50 § 1 D. 30);

    ius fieri ex sententia iudicis (1. 17 § 1 D. 5, 2);

    si perlusorio iudicio actum sit - an ius faciat iudex? (1. 14 pr. D. 49, 1); д) особ. обоз. ius правило гражд. права против. преторскому праву (Gai. II. 32); отсюда ipso iure, уже по гражд. праву (см. ipse s. 3); (1. 60 D. 41, 1. 1. 1 pr. D. 7, 4. 1. 1 § 1 D. 2, 12). С другой стороны, под ius понимают также преторское право (ius honorarium, praetorium) и ius dicere, statuere, reddere относятся к постановлениям и решениям сановников, которые имели судебную власть (1. 1 D. 2, 1. 1. 10 eod. 1. 14 eod. 1. 18 eod. 1. 20 eod. 1. 1 § 1 D. 2, 3. 1. 2 § 13 D. 1, 2. 1. 26 D. 39, 3. 1. 7 § 2 D. 1, 16. 1. 26 § 4 D. 4, 6. 1, 25 C. 2, 13. 1. 2 § 1 D. 16, 1. 1. 16 D. 1, 18);

    ius dicere de capite civis rom. (1. 2 § 23 D. 1, 2);

    dies, quibus ius Praetor reddit (1. 1 D. 44, 3. 1. 11 D. 1, 1. 1. 1 § 1 D. 2, 2);

    iniquum ius adversus aliq. impetrare (1. 3 pr. eod.); е) наука права: ius est ars boni et aequi (1. 1 pr. D. 1, 1. 1. 1 cit. 1. 1 D. 1, 22. 1. 9 § 4 D. 48, 19. 1. 4 D. 50, 13);

    b) в субъективном смысле - есть свободная воля человека, способность свободного действия (facultas agendi, Befugniss, Berechtigung): nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet (1. 54. cf. 1. 160 § 2 D. 50, 17);

    nullus videtur dolo (s. vim) facere, qui suo iure utitur (1. 55. 155 § 1 eod. 1. 175 § 1 eod.);

    ius suum conservare (1. 41 D. 1; 3);

    nihil iuris habere (1. 49 D. 5, 3. 1. 15 D. 40, 4. 1. 15 § 33 D. 39, 2. 1. 181 D. 50, 16. 1. 21 § 1 D. 20, 4. 1. 78 § 4 D. 31. 1. 30 pr. D. 39, 2. 1. 13 § 1. 1. 19 pr. eod. 1. 25 D. 8, 6. cf. 1. 1 § 19 D. 43, 20);

    ius in rem habere (1. 20 D. 32. 1. 1 pr. B. 13, 3);

    iuris velut possessor (1. 18 § 1 D. 5, 3);

    iura praediorum = servitutes (1. 1 § 1 D. 1, 8. 1. 2. 6 D. 8, 2. 1. 3 D. 8, 6. 1. 11 § 3 D. 20, 1. 1. 86 D. 50, 16. 1, 23 eod.);

    viam aut aliquod ius fundi emere (1. 20 D. 8, 1);

    ius crediti, debiti (1. 12 § 2. 1. 13 D. 4, 2. 1. 21 § 1 D. 29, 5);

    ius testandi, testamenti faciendi (1. 6 pr. D. 28, 1. 1. 13 § 2 D. 36, 1);

    ius donandi, vendendi, concedendi (1. 163 D. 50, 17. 1. 32 D. 23, 2. 1. 4 D. 40, 10. 1. 14 D. 1, 7);

    sui iuris persecutio (1. 46 D. 2, 14);

    iuris experiundi causa vocare (1. 1 D. 2, 14); обоз. тк. совокупность всех имущественных прав известного лица: succedere, successio in ius demortui, in omne s. universum ius (1. 13 § 1 D. 21, 3. 1. 37 D. 29, 2. 1. 3 pr. D. 37, 1. 1. 11 D. 44, 3. 1. 24 D. 50, 16. 1. 128 § 1 D. 50, 17. 1. 9 § 12 D. 28, 5. § 11 J. 2, 20);

    c) = potestas, quaedam personae sui iuris sunt;

    quaedam alieno iuri subiectae (pr. J. 1, 8. 1. 1 pr. D. 1, 6. 1. 3 § 3 D. 24, 1. 1. 5 § 6 D. 26, 8. 1. 7 pr. D. 4, 5. 1. 14 § 3 D. 36, 2. 1. 50 pr. § 4 D. 32. 1. 38 pr. D. 38, 2);

    proprii i. constitutus (1. 15 C. 5, 3);

    d) = status напр. emancipari a patre adoptivo, atque ita pristinum ius recuperare (1. 33 cf. 1. 18 D. 1, 7);

    e) = conditio s. 1, causa s. 5.напр. ius actoris deterius facere, прот. in eadem causa sistere (1. 1 § 1 D. 2, 9. 1. 126 D. 50, 16. 1. 15 D. 13, 7. 1. 29 § 2 D. 20, 1. 1. 8 D. 33, 10. 1. 12 § 42 D. 33, 7): f) отношение (1. 12 D. 1, 1. 1. 23 D. 1, 7).

    2) = iudicium, суд (как место) (1. 11 D. 1, 1. 1. 4 § 1 D. 11, 1); напр. in ius vocare (tit. D. 2, 4 7);

    produci (1. 5 § 2 D. 2, 7. 1. 23 § 4 D. 28, 5);

    ad quem de ea re ius s. in iure aditum erit (1. 6 D. 2, 12. 1. 2 § 1 D. 16, 1);

    in iure sisti (1. 4 pr. D. 2, 4. 1. 1 § 2. 8 D. 3, 1. tit. D. 11, 1);

    respondere (1. 26 § 3. 1. 27 § 1 D. 9, 4);

    confiteri (1. 1 § 7 D. 38, 5. 1. 29 § 1 D. 39, 5. 1. 56 D. 42, 1);

    pecuniam offerre (1. 56 § 1 D. 17, 1);

    in iure cedere, cessio (см. cedere s. 3. 1. 9 D. 42, 3).

    3) = iudicium, судебное рассмотрение дела, dies, in quibus debent iura differri (1. 7 C. 3, 12)

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > ius

  • 32 absolute

    absolūtē [ absolutus ]
    1) совершенно, безусловно, вполне ( beatus C); весьма ( doctus Su)
    3) категорически, решительно ( respondere Dig); напрямик, без обиняков (dicere Amm, Aus)
    4) грам. абсолютно, т. е. без дополнения ( verba proferre)

    Латинско-русский словарь > absolute

  • 33 absum

    ab-sum, āfuī (abfuī), (āfutūrūs), abesse
    1) не быть, не находиться (где-л.), отсутствовать (ab или ex urbe C; ab domo Pl, L; domo et foro C)
    poena metusque aberant O — (в золотом веке) не существовало ни наказаний, ни страха (перед ними)
    aliquem absentem rodere H — бранить кого-л. за глаза
    absit invidia verbo погов. L — не сочтите за обиду, не взыщите на слове или (никому) не в обиду будь сказано
    2) не участвовать, держаться в стороне, не заниматься (bello Cs; publicis consiliis L; a periculis Sl)
    3) недоставать, не хватать (hoc unum illi afuit C; abest quod avemus Lcr)
    a. alicui (ab aliquo) C — не помогать кому-л.
    longe iis fraternum nomen populi Romani afuturum (esse) Cs — (Ариовист заявил, что в таком случае) звание братьев римского народа им нисколько не поможет
    multum abest Pythagorae statuam esse Ap — совсем непохоже, чтобы это была статуя Пифагора
    4)
    а) тж. перен. отстоять, быть далеко, находиться на (большом) расстоянии ( a naturā ferarum C)
    id enimvero hinc nunc abest Terэто дело дальнее (т. е. теперь об этом нечего и думать)
    a. a reprehensione alicujus rei C — не заслуживать упрёка в чём-л.
    б) безл.
    istos tantum abest ut ornem, ut effici non possit, quia eos oderim C — я настолько далёк от того, чтобы их восхвалять, что (напротив) не в состоянии их не ненавидеть
    paulum (haud multum) afuit, quin hostes vincerentur Csнеприятели едва не были побеждены
    5) не быть свойственным, не подходить, быть чуждым
    quod certe abest a tua virtute Brutus ap. C — что, конечно, несовместимо с твоей доблестью
    nihil a me abest longius crudelitate C — нет свойства более мне чуждого, чем жестокость

    Латинско-русский словарь > absum

  • 34 absurde

    absurdē [ absurdus ]
    1) неблагозвучно, нестройно или фальшиво ( canere C)
    2) нескладно, неумело, нелепо, глупо (respondere, dicere C)

    Латинско-русский словарь > absurde

  • 35 accommodate

    accommodātē [ accommodatus ]
    сообразно, соответственно (dicere ad veritatem a. C)

    Латинско-русский словарь > accommodate

  • 36 accusatorie

    accūsātoriē [ accusatorius ]
    обвиняюще, как обвинитель (loqui, dicere C)

    Латинско-русский словарь > accusatorie

  • 37 acerbe

    acerbē [ acerbus ]
    1) строго, сурово, враждебно, жестоко (dicere Cs; accusare C); беспощадно (necare C; exigere pecunias Cs)
    2) с прискорбием, с негодованием, болезненно (ferre aliquid C, Cs)

    Латинско-русский словарь > acerbe

  • 38 acervatim

    acervātim [ acervus ]
    1) кучами, грудами (accumulare, sc. mortuos Lcr; ponere stercus Vr)
    2) толпами, массами ( se de vallo praecipitare bAl)
    3) суммарно, сжато, вкратце ( dicere C)

    Латинско-русский словарь > acervatim

  • 39 acriter

    ācriter [ acer ]
    1)
    а) остро, живо
    б) резко, сильно ( minari C); сурово, жестоко ( caedere virgis aliquem C)
    2) горячо, пламенно, с ожесточением ( pugnam inire L)
    6) ясно, отчетливо (videre aliquid C)
    7) страстно ( exspectare C); бурно ( adversus aliquem dicere Cato); решительно, энергично ( dilectum habere L)
    a. cavere aliquid H — тщательно остерегаться чего-л.
    8) чрезвычайно, весьма ( metuere aliquem Lact)

    Латинско-русский словарь > acriter

  • 40 aequitas

    aequitās, ātis f. [ aequus ]
    1) равномерность, равнинный характер или удобство ( loci bH); соразмерность, пропорция, тж. симметрия ( membrorum Su)
    aequitate constituendā summos cum infimis pari jure retinere C — установлением (всеобщего) равенства ввести одинаковые законы как для высших, так и для низших слоев населения
    3) беспристрастие, справедливость (legum, magistratuum C)
    4) благожелательность, гуманность
    5) спокойствие, невозмутимость, хладнокровие ( animi in ipsa morte C); спокойный тон ( orationis C); выдержка (moderatio et ae. C)

    Латинско-русский словарь > aequitas

См. также в других словарях:

  • dicere — index appoint, assert, call (title), nominate, pronounce (speak), recite, remark …   Law dictionary

  • dicere — v. dire …   Enciclopedia Italiana

  • dicère — (di sê r ) adj. Terme de zoologie. Qui porte deux cornes, deux tentacules ou deux antennes. ÉTYMOLOGIE    Di.... préfixe, et terme grec signifiant corne …   Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré

  • dícere — m ( es/ as) digger, ditcher …   Old to modern English dictionary

  • dicere — dì·ce·re v.tr. e intr., s.m. LE var. → dire …   Dizionario italiano

  • Dicere perfacile est, opus exercere molestum. — См. Скоро сказка сказывается, да не скоро дело делается …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • dicere et non dare legem — To expound, but not to make the law. The Curtis, The Camden & The Welcome, 37 F 705 …   Ballentine's law dictionary

  • ridendo dicere severum — лат. (ридэндо дицере сэвэрум) шутя, говорить о серьезных вещах Толковый словарь иностранных слов Л. П. Крысина. М: Русский язык, 1998 …   Словарь иностранных слов русского языка

  • Ridendo dicĕre verum — (lat.), im Lachen, d.h. scherzend, ohne Bitterkeit Jemand die Wahrheit sagen …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Scapham scapham dicĕre — (lat.), einen Kahn einen Kahn nennen, d.i. das Kind beim rechten Namen nennen, frei heraussprechen …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Ridéndo dicěre verum — (lat.), lachend (d. h. scherzend, ohne Bitterkeit) die Wahrheit sagen (nach Horaz, »Satiren«, I, 1, 24) …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»