Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

dēnārius

  • 1 dēnārius

        dēnārius ( gen plur. -iūm; rarely -iōrum), adj.    [deni], containing ten each ; hence, worth ten (asses): nummus, a silver coin, originally of ten, afterwards of sixteen asses (about 8 d., $0.16): pendere denarios nummos quadringenos, L.—As subst. (sc. nummus): denarii trecenti: ad denarios L in singulos modios annona pervenerat, Cs.: ad denarium solvere, to pay in silver: spes denarii, of money.
    * * *
    I
    denaria, denarium ADJ
    containing/related to the number ten; worth a denarius (Roman silver coin)
    II
    denarius (silver coin=10/16/18 asses); (denarius aureus=25 silver denarius); drachma weight

    Latin-English dictionary > dēnārius

  • 2 denarius

    dēnārĭus, a, um, adj. [deni], containing ten.
    I.
    In gen.:

    numerus digitorum,

    Vitr. 3, 1:

    fistula,

    ten inches in circumference, Plin. 31, 6, 31, § 58; Vitr. 8, 7: DENARIAE caerimoniae dicebantur et TRICENARIAE, quibus sacra adituris decem continuis rebus vel triginta certis quibusdam rebus carendum erat, Paul. ex Fest. p. 71, 10.— Freq.,
    II.
    Esp. nummus, or absol., de-narius, ii, m. ( gen. plur., denarium, Cic. Verr. 2, 2, 55; id. Off. 3, 23 fin.; cf. Varr. L. L. 8, § 71 Müll.:

    denariorum,

    Cic. Fam. 9, 18 fin.; Suet. Tib. 48).
    A.
    A Roman silver coin, which originally contained ten, and afterwards eighteen asses, in value equivalent to an Attic drachma, or about sixteen American cents, Varr. L. L. 5, § 173 Müll.; Plin. 33, 3, 13, § 44; Vitr. 3, 1, 8; Paul. ex Fest. p. 98, 1 Müll.:

    denarii nummi,

    Liv. 8, 11 fin.: denarii trecenti, Cic. Verr. 2, 2, 55; so subst., id. ib. 2, 3, 82 sq.; * Caes. B. C. 1, 52; Plin. 18, 23, 53, § 194; Mart. 1, 118 et saep.—
    B.
    As, an apothecary's weight, = drachma, Plin. 21, 34, 109, § 185; Cels. 5, 17; Plin. 30, 7, 19, § 56 et saep.—
    C.
    A gold coin of the value of 25 silver denarii, Plin. 33, 3, 13, § 44 sq.; 34, 7, 17, § 37; cf. Petr. 33, 2.—
    D.
    In later times, a copper coin, Vop. Aurel. 9; Macr. S. 1, 7 med.
    E.
    Meton. for money in gen., Cic. Quint. 4 fin.; id. Att. 2, 6 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > denarius

  • 3 Libra solidus denarius

    • (L.S.D.)
    Pounds, shillings, pence

    Latin Quotes (Latin to English) > Libra solidus denarius

  • 4 sestertius

    sestertĭus, a, um, num. adj. [contr. from semis-tertius], two and a half; only in the phrases sestertius nummus and milia sestertia; v. I. A. and I. B. 1. infra.— Mostly as subst.
    I.
    sestertĭus (written also with the characters HS.; v. B. 4. infra), ii, m. (sc. nummus); also in full: sestertius nummus; gen. plur. sestertiūm; rarely sestertiorum or sestertiūm nummūm, a sesterce, a small silver coin, originally equal to two and a half asses, or one fourth of a denarius. When the as was reduced in weight, during the Punic wars, the denarius was made equal to sixteen asses, and the sestertius continued to be one fourth of the denarius. Its value, up to the time of Augustus, was twopence and half a farthing sterling, or four and one tenth cents; afterwards about one eighth less. The sestertius was the ordinary coin of the Romans, by which the largest sums were reckoned. The sestertium (1000 sestertii) was equal (up to the time of Augustus, afterwards about one eighth less) to
    8 17 s.
    1 d. sterling, or $42.94 in United States coin (v. Zumpt, Gram. § 842; Dict. of Ant. s. v. as, sestertius).
    A.
    In gen.:

    sestertius, quod duobus semis additur (dupondius enim et semis antiquus sestertius est) et veteris consuetudinis, ut retro aere dicerent, ita ut semis tertius, quartus semis pronunciarent, ab semis tertius sestertius dicitur,

    Varr. L. L. 5, § 173 Müll.: nostri quartam denarii partem, quod efficie [p. 1686] batur ex duobus assibus et tertio semisse, sestertium nominaverunt, Vitr. 3, 1 med.; Cic. Div. in Caecil. 10, 30:

    taxatio in libras sestertii singuli et in penuriā bini,

    Plin. 18, 13, 34, § 130.—Freq. joined with nummus:

    mille nongentos quinquaginta sestertios nummos,

    Col. 3, 3, 9.— Gen. plur. sestertiūm: quid verum sit, intellego;

    sed alias ita loquor, ut concessum est, ut hoc vel pro deum dico vel pro deorum, alias, ut necesse est, cum triumvirum non virorum, cum sestertiūm nummūm non nummorum, quod in his consuetudo varia non est,

    Cic. Or. 46, 56:

    sestertiūm sexagena milia nummūm,

    Varr. R. R. 3, 6, 1; cited ap. Plin. 10, 20, 23, § 45.—Rarely, sestertiorum:

    duo milia sestertiorum,

    Col. 3, 3, 13.—
    B.
    In partic.
    1.
    As adj. in neutr. plur., with milia (in Varr. and Col.):

    ut asinus venierit sestertiis milibus LX. (= sexaginta milibus sestertium),

    Varr. R. R. 2, 1, 14:

    grex centenarius facile quadragena milia sestertia ut reddat,

    id. ib. 3, 6, 6:

    hos numquam minus dena milia sestertia ex melle recipere,

    id. ib. 3, 6, 11:

    Hirrius ex aedificiis duodena milia sestertia capiebat,

    id. ib. 3, 17, 3:

    sestertiis octo milibus,

    Col. 3, 3, 8; 3, 3, 9; 3, 3, 10.—
    2.
    To express more than two complete thousands sestertia is used as plurale tantum, with distrib. numerals (rare before the Aug. per.):

    si qui vilicus ex eo fundo, qui sestertia dena meritasset... domino XX. milia nummūm pro X. miserit (= decem milia sestertiūm),

    Cic. Verr. 2, 3, 50, § 119:

    candidati apud eum HS. quingena deposuerunt (= quindecim milia sestertiūm),

    id. Att. 4, 15, 7:

    capit ille ex suis praediis sexcena sestertia, ego centena ex meis,

    id. Par. 6, 3, 49:

    bis dena super sestertia nummum,

    Hor. Ep. 2, 2, 33:

    Tiberius Hortalo se respondisse ait, daturum liberis ejus ducena sestertia singulis,

    Tac. A. 2, 38:

    princeps capiendis pecuniis posuit modum usque ad dena sestertia,

    id. ib. 11, 7.—Rarely with card. numerals:

    sestertia centum,

    Sall. C. 30, 6:

    septem donat sestertia,

    Hor. Ep. 1, 7, 80:

    centum sestertia,

    Mart. 6, 20, 1:

    sex sestertia,

    id. 6, 30, 1; cf.:

    ne cui jus esset nisi qui... HS. CCCC. census fuisset,

    Plin. 33, 2, 8, § 32.—
    3.
    Millions of sesterces were expressed in three ways:
    a.
    By the words centena (or centum) milia sestertiūm, preceded by a numeral adverb (rare): miliens centena milia sestertium, a hundred millions, etc., Plin. 12, 18, 41, § 84.—
    b.
    With ellips. of the words centena milia, the gen. plur. sestertiūm being preceded by the numeral adv. (rare;

    once in Cic.): HS. (i. e. sestertium) quater decies P. Tadio numerata Athenis... planum faciam (i.e. sestertiūm quater decies centena milia, = 1,400,000 sesterces),

    Cic. Verr. 2, 1, 39, § 100 (where B. and K. after Orell. read. ex conj., sestertium; v. Kühner, Gram. § 229, 5 b.).—
    c.
    With sestertium, declined as subst. neutr., and the numeral adverbs from decies upward (also with ellips. of centena or centum milia; sestertium here = centum milia sestertiūm. The origin of this usage, which became general, has been much disputed, and it is usual to explain it, after Non. p. 495 (cf. Quint. 1, 6, 18), as a grammatical blunder, by which the gen. plur. sestertium has been mistaken for a neutr. sing., Zumpt, Gram. § 873; but it more probably grew out of the adj. use of sestertium with mille, supra; v. Fischer, Gram. 2, p. 269; cf. Neue, Formenl. 1, p. 116; Kühner, Gram. § 209).
    (α).
    Nom. and acc.:

    quom ei testamento sestertium milies relinquatur,

    Cic. Off. 3, 24, 93:

    nonne sestertium centies et octogies... Romae in quaestu reliquisti?

    id. Pis. 35, 86:

    sestertium sexagies, quod advexerat Domitius,

    Caes. B. C. 1, 23, 4:

    sestertium quadringenties aerario illatum est,

    Tac. A. 13, 31:

    sestertium deciens numeratum esse,

    Cic. Verr. 2, 2, 7, § 20; 2, 3, 70, § 163:

    quadringenties sestertium, quod debuisti,

    id. Phil. 2, 37, 93; id. Off. 3, 24, 93; Nep. Att. 14, 2:

    sestertium ducenties ex eā praedā redactum esse,

    Liv. 45, 43, 8; Val. Max. 9, 1, 6:

    sestertium milies in culinam congerere,

    Sen. Cons. ad Helv. 10, 3:

    quater milies sestertium suum vidit,

    id. Ben. 2, 27, 1; Plin. 18, 6, 7, § 37; Tac. A. 6, 45; 12, 22; 12, 53; 13, 31; id. H. 4, 47; Suet. Calig. 37; id. Galb. 5.—Sometimes with ellips. of sestertium:

    dissipatio, per quam Antonius septies miliens avertit,

    Cic. Phil. 5, 4, 11.—
    (β).
    Gen.:

    syngrapha sestertii centies per legatos facta,

    Cic. Phil. 2, 37, 95:

    argenti ad summam sestertii decies in aerarium rettulit,

    Liv. 45, 4, 1:

    sestertii milies servus,

    Sen. Q. N. 1, 16, 1:

    liberalitas decies sestertii,

    Tac. A. 2, 37; 2, 86:

    centies sestertii largitio,

    id. ib. 12, 58; 12, 53; Plin. Ep. 10, 3 (5), 2.—
    (γ).
    Abl.:

    quadragies sestertio villam venisse,

    Varr. R. R. 3, 17, 3:

    sexagies sestertio, tricies sestertio,

    Val. Max. 9, 1, 4:

    centies sestertio cenavit uno die,

    Sen. Cons. ad Helv. 9, 11:

    pantomimae decies sestertio nubunt,

    id. ib. 12, 5; id. Ben. 4, 36, 1; Plin. 8, 48, 74, § 196:

    accepto quinquagies sestertio,

    Tac. A. 3, 17; 6, 17; 16, 13; id. H. 4, 42; Plin. Ep. 3, 19, 7; Suet. Caes. 50; id. Tib. 48; id. Calig. 38, 4.—The sign HS., i.e. II. and semis, stands for sestertius, sestertia, and sestertium, in all the uses described above; when it is necessary, to avoid ambiguity, its meanings are distinguished thus: HS. XX. stands for sestertii viginti; HS. X̅X̅., with a line over the numeral, = sestertia vicena, or 20,000 sesterces; H̅S̅. X̅X̅., with lines over both signs, = sestertium vicies, or 2,000,000 sesterces (Kühner, Gram. § 229 Anm. 1). But in recent edd. the numerals are usu. written in full, when the meaning would otherwise be doubtful.—
    C.
    Transf., in gen.
    a.
    Nummo sestertio or sestertio nummo, for a small sum, for a trifle (good prose):

    ecquis est, qui bona C. Rabirii Postumi nummo sestertio sibi addici velit? Tua, Postume, nummo sestertio a me addicuntur,

    Cic. Rab. Post. 17, 45; Val. Max. 5, 2, 10:

    C. Matienus damnatus sestertio nummo veniit,

    Liv. Epit. 55:

    quae maxima inter vos habentur, divitiae, gratia, potentia, sestertio nummo aestiman da sunt,

    Sen. Ep. 95, 59; Val. Max. 8, 2, 3.—
    * b.
    Money, a sum of money:

    sestertio amplo comparare,

    for a large sum, Sol. 27 (40) fin.
    D.
    In the times of the emperors, also, a copper coin, worth four asses, Plin. 34, 2, 2, § 4; cf. Eckhel. Doctr. Num. 6, p. 283.—
    * II.
    ses-tertĭum, ii, n., in econom. lang., as a measure of dimension, two and a half feet deep:

    ipsum agrum sat erit bipalio vertere: quod vocant rustici sestertium,

    Col. Arb. 1, 5 (for which:

    siccus ager bipalio subigi debet, quae est altitudo pastinationis, cum in duos pedes et semissem convertitur humus,

    id. ib. 3, 5, 3).

    Lewis & Short latin dictionary > sestertius

  • 5 nummus

        nummus (not nūm-), ī ( gen plur. -mūm; rarely -mōrum, T., C., H.), m, νοῦμμοσ (Doric for νόμοσ), a piece of money, coin, money: pauxillulum Nummorum, T.: adulterini, counterfeit: habet in nummis, ready money: iactabatur temporibus illis nummus, the value of money fluctuated: crescit amor nummi, Iu.—The Roman unit of account, a silver coin, sesterce: mille nummūm poscit, T.: quinque illa milia nummūm dare Apronio: hic erit tuus nummorum millibus octo, at the price of, H.: Denarius nummus, see denarius.—A trifle, mere nothing, penny: ad nummum convenit, to a farthing: hereditas, unde nummum nullum attigisset, touched no penny.
    * * *
    coin; cash; money; sesterce

    Latin-English dictionary > nummus

  • 6 lībella

        lībella ae, f dim.    [libra], an as, the tenth of a denarius: ecquis Volcatio unam libellam dedisset? a single cent: ad libellam, to a farthing: fecit te (heredem) ex libellā, me ex teruncio, i. e. sole heir, on condition of giving me one fourth.
    * * *
    small silver coin, plumbline; level

    Latin-English dictionary > lībella

  • 7 quotus

        quotus adj.    [quot], which in number, which in order, of what number: quotus erit iste denarius, qui non sit ferendus?: quota pars illi rerum periere mearum, O.: hora quota est? what o'clock is it? H.: Tu, quotus esse velis, rescribe, i. e. one of how many guests, H.— How small, how trifling: Et sequitur regni pars quota quemque sui? O.: Pars quota Lernaeae serpens eris unus Echidnae? O.—With quisque (often written quotusquisque), how rarely one, how few (only sing.): quotus enim quisque philosophorum invenitur, qui sit ita moratus: quoto cuique lorica est? Cu.: formā quota quaeque superbit? O.
    * * *
    quota, quotum ADJ
    what number of?; how many?; what ever number of, as many as; the number that; having what position in a numerical series?, bearing what proportion to

    Latin-English dictionary > quotus

  • 8 sēmis

        sēmis issis, m    [semi+as], a half-unit, one half: HS singulos semīs accessionis dare, i. e. one and a half sesterces of premium (on each medimnus): bina iugera et semisses agri adsignati, L.— Half an as: non semissis homo, not worth a groat: (ad quincuncem) redit uncia, quid fit? Semis, H. — Plur abl., as monthly interest, at one half per cent. a month, at half a denarius for each hundred (i. e. six per cent. per annum): semissibus magna copia (pecuniae) est.
    * * *
    half as; half; half of any unit; 6 percent per annum (1/2% per month)

    Latin-English dictionary > sēmis

  • 9 vīctōriātus

        vīctōriātus ī, m    [sc. nummus], a silver coin with the image of Victory, half a denarius, C., L.
    * * *

    Latin-English dictionary > vīctōriātus

  • 10 denariarius

    denariaria, denariarium ADJ

    Latin-English dictionary > denariarius

  • 11 denarium

    denarius (silver coin=10/16/18 asses); (denarium aureus=25 silver denarium); drachma weight

    Latin-English dictionary > denarium

  • 12 quinarius

    I
    quinaria, quinarium ADJ
    containing five each; grouped-by-fives; made of sheet five digits wide (pipe)
    II
    quinarius (Roman coin worth five asses, half a denarius)

    Latin-English dictionary > quinarius

  • 13 L.S.D.

    Latin Quotes (Latin to English) > L.S.D.

  • 14 Argenteus

    1.
    argentĕus, a, um, adj. [argentum].
    I.
    Of or from silver, made of silver (cf. argentum, I. A.): polubrum, Liv. And. ap. Non. p. 544, 23:

    aquila,

    Cic. Cat. 1, 9, 24:

    brattea,

    Plin. 37, 7, 31, § 105:

    phalerae,

    id. 8, 5, 5, § 12:

    vasa,

    Hor. S. 2, 7, 73; so Vulg. Gen. 24, 53; ib. 2 Tim. 2, 20; Tac. G. 5:

    Triton,

    Suet. Claud. 21 fin.:

    dei,

    Vulg. Dan. 5, 4:

    leones,

    ib. 1 Par. 28, 17:

    simulacra,

    ib. Apoc. 9, 20:

    nummus,

    Plin. 33, 3, 13, § 47; so Vulg. 1 Reg. 2, 36:

    denarius,

    Plin. 19, 3, 15, § 38; also absol. argenteus, Tac. G. 5; so Vulg. Gen. 20, 16; ib. Matt. 26, 15 al.—
    II.
    Metaph.
    A.
    Adorned with silver, = argentatus:

    scaena,

    Cic. Mur. 19 fin.:

    acies,

    Liv. 10, 39 (cf. a little before: per picta atque aurata scuta; and v. argentatus, I.).—
    B.
    Of a white, silver color, silvery:

    niveis argentea pennis Ales,

    Ov. M. 2, 536:

    color,

    id. ib. 10, 213; so,

    fons,

    id. ib. 3, 407:

    undae,

    Plin. 4, 8, 15, § 31:

    lilia,

    Prop. 5, 4, 25:

    anser,

    Verg. A. 8, 655:

    crinis,

    Plin. 2, 25, 22, § 90 al. —
    C.
    Of the silver age:

    subiit argentea proles, Auro deterior, fulvo pretiosior aere,

    Ov. M. 1, 114.—
    III.
    In comic style, of or from money (cf. argentum, I. B. 2.):

    salus,

    a silver salutation, Plaut. Ps. 1, 1, 44 sq.: amica tua facta est argentea, is turned into money, i. e. has been sold, id. ib. 1, 3, 113.
    2.
    Argentĕus, a, um, adj., a standing epithet of a river in Gallia Narbonensis, now Argents: flumen Argenteum, Lepidus ap. Cic. Fam. 10, 34, 1:

    amnis Argenteus,

    Plin. 3, 4, 5, § 35; with a tēte du pont and castle: Pons Argenteus, Lepidus ap. Cic. Fam. 10, 34, B.

    Lewis & Short latin dictionary > Argenteus

  • 15 argenteus

    1.
    argentĕus, a, um, adj. [argentum].
    I.
    Of or from silver, made of silver (cf. argentum, I. A.): polubrum, Liv. And. ap. Non. p. 544, 23:

    aquila,

    Cic. Cat. 1, 9, 24:

    brattea,

    Plin. 37, 7, 31, § 105:

    phalerae,

    id. 8, 5, 5, § 12:

    vasa,

    Hor. S. 2, 7, 73; so Vulg. Gen. 24, 53; ib. 2 Tim. 2, 20; Tac. G. 5:

    Triton,

    Suet. Claud. 21 fin.:

    dei,

    Vulg. Dan. 5, 4:

    leones,

    ib. 1 Par. 28, 17:

    simulacra,

    ib. Apoc. 9, 20:

    nummus,

    Plin. 33, 3, 13, § 47; so Vulg. 1 Reg. 2, 36:

    denarius,

    Plin. 19, 3, 15, § 38; also absol. argenteus, Tac. G. 5; so Vulg. Gen. 20, 16; ib. Matt. 26, 15 al.—
    II.
    Metaph.
    A.
    Adorned with silver, = argentatus:

    scaena,

    Cic. Mur. 19 fin.:

    acies,

    Liv. 10, 39 (cf. a little before: per picta atque aurata scuta; and v. argentatus, I.).—
    B.
    Of a white, silver color, silvery:

    niveis argentea pennis Ales,

    Ov. M. 2, 536:

    color,

    id. ib. 10, 213; so,

    fons,

    id. ib. 3, 407:

    undae,

    Plin. 4, 8, 15, § 31:

    lilia,

    Prop. 5, 4, 25:

    anser,

    Verg. A. 8, 655:

    crinis,

    Plin. 2, 25, 22, § 90 al. —
    C.
    Of the silver age:

    subiit argentea proles, Auro deterior, fulvo pretiosior aere,

    Ov. M. 1, 114.—
    III.
    In comic style, of or from money (cf. argentum, I. B. 2.):

    salus,

    a silver salutation, Plaut. Ps. 1, 1, 44 sq.: amica tua facta est argentea, is turned into money, i. e. has been sold, id. ib. 1, 3, 113.
    2.
    Argentĕus, a, um, adj., a standing epithet of a river in Gallia Narbonensis, now Argents: flumen Argenteum, Lepidus ap. Cic. Fam. 10, 34, 1:

    amnis Argenteus,

    Plin. 3, 4, 5, § 35; with a tēte du pont and castle: Pons Argenteus, Lepidus ap. Cic. Fam. 10, 34, B.

    Lewis & Short latin dictionary > argenteus

  • 16 denarismus

    dēnārismus, i, m. [denarius], a sort of tax, Cod. Theod. 12, 1, 107 and 123.

    Lewis & Short latin dictionary > denarismus

  • 17 drachma

    drachma (old form, drachŭma, like Alcumena, Aesculapius, Plaut. Trin. 2, 4, 23; Ter. Heaut. 3, 3, 40), ae ( gen plur. drachmūm, Varr. L. L. 9, § 85 Müll.;

    usually drachmarum,

    Ter. Heaut. 3, 3, 40; Cic. Fl. 19, 43), f., = drachmê.
    I.
    A small Greek coin, a drachma or drachm, of about the same value as the Roman denarius, Enn. ap. Cic. Div. 1, 52; Plaut. Ps. 1, 1, 84 sq.; Ter. And. 2, 6, 20; Cic. Fam. 2, 17; id. Fl. 15, 34; Hor. S. 2, 7, 43 et saep.—
    II.
    As a weight, the eighth part of an uncia, the half of a sicilicus, about the same as our drachm, Plin. 21, 34, 109, § 185; Rhem. Fann. de Pond. 17 sq.
    1.
    drăco, ōnis ( gen. dracontis, Att. ap. Non. 426, 2; acc. dracontem, id. ap. Charis. p. 101 P.), m., = drakôn, a sort of serpent, a dragon (cf.: serpens, anguis, coluber, hydrus, vipera, aspis).
    I.
    Prop. (those of the tame sort, esp. the Epidaurian, being kept as pets by luxurious Romans), Cic. Div. 2, 30; 66; Plin. 8, 17, 22, § 61; 29, 4, 20, § 67; Suet. Aug. 94;

    Sen. de Ira, 2, 31 al. —As the guardian of treasures,

    Cic. Phil. 13, 5, 12; Phaedr. 4, 20; Fest. s. h. v. p. 67, 12 sq. Müll.—
    II.
    Meton.
    A.
    Name of a constellation, Cic. poëta N. D. 2, 42, 106 sq.—
    B.
    A cohort's standard, Veg. Mil. 2, 13; Amm. 16, 10, 7:

    in templa referre dracones,

    Val. Fl. 2, 276; Treb. Poll. Gallien. 8; cf. Isid. Orig. 18, 3, 3.—
    C.
    Marinus, a sea-fish, Plin. 9, 27, 43, § 82; 32, 11, 53, § 148; Isid. Orig. 12, 6, 42.—
    D. E.
    An old vine-branch, Plin. 17, 23, 35, § 206; 17, 22, 35, § 182; 14, 1, 3, § 12.—
    F.
    A seafish, Trachinus Draco of Linn., Plin. 9, 27, 43, § 82.—
    G.
    In eccl. Lat., the Serpent, the Devil, Vulg. Apoc. 12, 7 al.

    Lewis & Short latin dictionary > drachma

  • 18 drachuma

    drachma (old form, drachŭma, like Alcumena, Aesculapius, Plaut. Trin. 2, 4, 23; Ter. Heaut. 3, 3, 40), ae ( gen plur. drachmūm, Varr. L. L. 9, § 85 Müll.;

    usually drachmarum,

    Ter. Heaut. 3, 3, 40; Cic. Fl. 19, 43), f., = drachmê.
    I.
    A small Greek coin, a drachma or drachm, of about the same value as the Roman denarius, Enn. ap. Cic. Div. 1, 52; Plaut. Ps. 1, 1, 84 sq.; Ter. And. 2, 6, 20; Cic. Fam. 2, 17; id. Fl. 15, 34; Hor. S. 2, 7, 43 et saep.—
    II.
    As a weight, the eighth part of an uncia, the half of a sicilicus, about the same as our drachm, Plin. 21, 34, 109, § 185; Rhem. Fann. de Pond. 17 sq.
    1.
    drăco, ōnis ( gen. dracontis, Att. ap. Non. 426, 2; acc. dracontem, id. ap. Charis. p. 101 P.), m., = drakôn, a sort of serpent, a dragon (cf.: serpens, anguis, coluber, hydrus, vipera, aspis).
    I.
    Prop. (those of the tame sort, esp. the Epidaurian, being kept as pets by luxurious Romans), Cic. Div. 2, 30; 66; Plin. 8, 17, 22, § 61; 29, 4, 20, § 67; Suet. Aug. 94;

    Sen. de Ira, 2, 31 al. —As the guardian of treasures,

    Cic. Phil. 13, 5, 12; Phaedr. 4, 20; Fest. s. h. v. p. 67, 12 sq. Müll.—
    II.
    Meton.
    A.
    Name of a constellation, Cic. poëta N. D. 2, 42, 106 sq.—
    B.
    A cohort's standard, Veg. Mil. 2, 13; Amm. 16, 10, 7:

    in templa referre dracones,

    Val. Fl. 2, 276; Treb. Poll. Gallien. 8; cf. Isid. Orig. 18, 3, 3.—
    C.
    Marinus, a sea-fish, Plin. 9, 27, 43, § 82; 32, 11, 53, § 148; Isid. Orig. 12, 6, 42.—
    D. E.
    An old vine-branch, Plin. 17, 23, 35, § 206; 17, 22, 35, § 182; 14, 1, 3, § 12.—
    F.
    A seafish, Trachinus Draco of Linn., Plin. 9, 27, 43, § 82.—
    G.
    In eccl. Lat., the Serpent, the Devil, Vulg. Apoc. 12, 7 al.

    Lewis & Short latin dictionary > drachuma

  • 19 draco

    drachma (old form, drachŭma, like Alcumena, Aesculapius, Plaut. Trin. 2, 4, 23; Ter. Heaut. 3, 3, 40), ae ( gen plur. drachmūm, Varr. L. L. 9, § 85 Müll.;

    usually drachmarum,

    Ter. Heaut. 3, 3, 40; Cic. Fl. 19, 43), f., = drachmê.
    I.
    A small Greek coin, a drachma or drachm, of about the same value as the Roman denarius, Enn. ap. Cic. Div. 1, 52; Plaut. Ps. 1, 1, 84 sq.; Ter. And. 2, 6, 20; Cic. Fam. 2, 17; id. Fl. 15, 34; Hor. S. 2, 7, 43 et saep.—
    II.
    As a weight, the eighth part of an uncia, the half of a sicilicus, about the same as our drachm, Plin. 21, 34, 109, § 185; Rhem. Fann. de Pond. 17 sq.
    1.
    drăco, ōnis ( gen. dracontis, Att. ap. Non. 426, 2; acc. dracontem, id. ap. Charis. p. 101 P.), m., = drakôn, a sort of serpent, a dragon (cf.: serpens, anguis, coluber, hydrus, vipera, aspis).
    I.
    Prop. (those of the tame sort, esp. the Epidaurian, being kept as pets by luxurious Romans), Cic. Div. 2, 30; 66; Plin. 8, 17, 22, § 61; 29, 4, 20, § 67; Suet. Aug. 94;

    Sen. de Ira, 2, 31 al. —As the guardian of treasures,

    Cic. Phil. 13, 5, 12; Phaedr. 4, 20; Fest. s. h. v. p. 67, 12 sq. Müll.—
    II.
    Meton.
    A.
    Name of a constellation, Cic. poëta N. D. 2, 42, 106 sq.—
    B.
    A cohort's standard, Veg. Mil. 2, 13; Amm. 16, 10, 7:

    in templa referre dracones,

    Val. Fl. 2, 276; Treb. Poll. Gallien. 8; cf. Isid. Orig. 18, 3, 3.—
    C.
    Marinus, a sea-fish, Plin. 9, 27, 43, § 82; 32, 11, 53, § 148; Isid. Orig. 12, 6, 42.—
    D. E.
    An old vine-branch, Plin. 17, 23, 35, § 206; 17, 22, 35, § 182; 14, 1, 3, § 12.—
    F.
    A seafish, Trachinus Draco of Linn., Plin. 9, 27, 43, § 82.—
    G.
    In eccl. Lat., the Serpent, the Devil, Vulg. Apoc. 12, 7 al.

    Lewis & Short latin dictionary > draco

  • 20 forma

    forma, ae, f. [Sanscr. dhar-, dhar-āmi, bear; dhar-i-man, figure; Gr. thra- in thrênus, thronos; cf. Lat. frētus, frēnum, fortis, etc.], form, in the most comprehensive sense of the word, contour, figure, shape, appearance (syn.: species, frons, facies, vultus; figura).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.: Ha. Earum nutrix, qua sit facie, mihi expedi. Mi. Statura haud magna, corpore aquilo. Ha. Ipsa ea'st. Mi. Specie venusta, ore parvo, atque oculis pernigris. Ha. Formam quidem hercle verbis depinxti mihi, Plaut. Poen. 5, 2, 154; cf.:

    quia semper eorum suppeditabatur facies et forma manebat,

    Lucr. 5, 1175:

    corporis nostri partes totaque figura et forma et statura, quam apta ad naturam sit, apparet,

    Cic. Fin. 5, 12, 35; cf. Auct. Her. 4, 47, 60:

    si omnium animantium formam vincit hominis figura, etc.,

    Cic. N. D. 1, 18, 48:

    forma ac species liberalis,

    id. Cael. 3, 6; cf. id. N. D. 1, 14, 37; 1, 27, 76 sqq.; id. Verr. 2, 4, 58, § 129; id. N. D. 1, 10, 26: aspicite, o cives, senis Enni imagini' formam, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 15, 34 (Epigr. 1 ed. Vahl.):

    hoc dico, non ab hominibus formae figuram venisse ad deos... Non ergo illorum humana forma, sed nostra divina dicenda est, etc.,

    id. N. D. 1, 32, 90:

    formaï servare figuram,

    Lucr. 4, 69; cf.:

    Homeri picturam, non poesin videmus. Quae regio, quae species formaque pugnae, qui motus hominum non ita expictus est, ut, etc.,

    Cic. Tusc. 5, 39, 114 (v. Moser ad h. l.):

    eximia forma pueri,

    id. ib. 5, 21, 61:

    virgines formā excellente,

    Liv. 1, 9, 11:

    formā praestante puellae,

    Ov. H. 3, 35:

    forma viros neglecta decet,

    id. A. A. 1, 509; cf.:

    ut excellentem muliebris formae pulchritudinem muta in sese imago contineret,

    Cic. Inv. 2, 1, 1:

    illa aetate venerabilis, haec formae pulchrituline,

    Curt. 3, 11, 24:

    virginem adultam, formā excellentem,

    Liv. 3, 44, 4:

    virginem maxime formā notam,

    id. 4, 9, 4:

    una et viginti formae litterarum,

    Cic. N. D. 2, 37, 93:

    solis,

    Lucr. 5, 571:

    muralium falcium,

    Caes. B. G. 3, 14, 5:

    lanceae novae formae,

    Suet. Dom. 10:

    nova aedificiorum Urbis,

    id. Ner. 16:

    porticus,

    Plin. Ep. 9, 39, 5:

    forma et situs agri,

    Hor. Ep. 1, 16, 4:

    eādem cerā aliae atque aliae formae duci solent,

    Quint. 10, 5, 9:

    geometricae formae,

    Cic. Rep. 1, 17; cf. id. de Or. 1, 42, 187:

    cum sit geometria divisa in numeros atque formas,

    Quint. 1, 10, 35; cf.

    also: Archimedes intentus formis, quas in pulvere descripserat,

    Liv. 25, 31, 9:

    dimidia circuli,

    Plin. 2, 59, 60, § 150:

    clarissimorum virorum formae,

    figures, images, Cic. Mil. 32, 86:

    ille artifex, cum faceret Jovis formam aut Minervae, etc.,

    id. Or. 2, 9:

    igneae formae,

    i. e. fiery bodies, id. N. D. 2, 40, 101:

    inque tori formam molles sternentur arenae,

    in the shape, form, Ov. Am. 2, 11, 47:

    (sacellum) crudis laterculis ad formam camini,

    Plin. 30, 7, 20, § 63:

    ut haec mulier praeter formam nihil ad similitudinem hominis reservarit,

    Cic. Clu. 70, 199.—In poet. circumlocution with gen.: astra tenent caeleste solum formaeque deorum, the forms of gods, for gods, Ov. M. 1, 73:

    formae ferarum,

    id. ib. 2, 78:

    ursi ac formae magnorum luporum,

    Verg. A. 7, 18:

    formae ingentis leo,

    of great size, Just. 15, 4, 17; Tac. A. 4, 72.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn., a fine form, beauty:

    di tibi formam, di tibi divitias dederant,

    Hor. Ep. 1, 4, 6; cf.:

    et genus et formam regina pecunia donat,

    id. ib. 1, 6, 37:

    movit Ajacem forma captivae Tecmessae,

    id. C. 2, 4, 6; Quint. 2, 5, 12:

    neque, ut laudanda, quae pecuniam suam pluribus largitur, ita quae formam,

    id. 5, 11, 26; 5, 12, 17.—Prov.:

    forma bonum fragile est,

    Ov. A. A. 2, 113.—
    2.
    An outline, plan, design (of an architect, etc.):

    cum formam videro, quale aedificium futurum sit, scire possum,

    Cic. Fam. 2, 8, 1: domus erit egregia;

    magis enim cerni jam poterat, quam quantum ex forma judicabamus,

    id. Q. Fr. 2, 5, 3 (2, 6, 2):

    qua ludum gladiatorium aedificaturus erat,

    Suet. Caes. 31.—
    3.
    A model after which any thing is made, a pattern, stamp, last (of a shoemaker), etc.:

    utendum plane sermone, ut numo, cui publica forma est,

    Quint. 1, 6, 3:

    denarius formae publicae,

    Sen. Ben. 5, 29; cf.: formas quasdam nostrae pecuniae agnoscunt, Tac. G. 5:

    formas binarias, ternarias et quaternarias, et denarias etiam resolvi praecepit neque in usu cujusquam versari,

    stamped money, coins, Lampr. Alex. Sev. 39; cf. Curt. 5, 2, 11:

    si scalpra et formas non sutor (emat),

    Hor. S. 2, 3, 106; cf.:

    forma calcei,

    Dig. 9, 2, 5, § 3.—
    4.
    A mould which gives form to something:

    (caseus) vel manu figuratur vel buxeis formis exprimitur,

    Col. 7, 8 fin.:

    formae in quibus aera funduntur,

    Plin. 36, 22, 49, § 168; hence, a frame, case, enclosure:

    opus tectorium propter excellentiam picturae ligneis formis inclusum,

    id. 35, 14, 49, § 173:

    formas rivorum perforare,

    i. e. the conduits, pipes, Front. Aquaed. 75:

    aquaeductus,

    Dig. 7, 1, 27.—Hence,
    b.
    Transf., the aqueduct itself, Front. Aquaed. 126.—
    5.
    A rescript, formulary (post-class., whereas the dimin. formula is predominant in this signif.):

    ex eorum (amicorum) sententia formas composuit,

    Capitol. Anton. 6; so Cod. Just. 1, 2, 20.—
    6.
    Item forma appellatur puls miliacea ex melle, Paul. ex Fest. p. 83 Müll.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., shape, form, nature, manner, kind:

    ad me quasi formam communium temporum et totius rei publicae misisti expressam,

    Cic. Fam. 3, 11, 4; cf.:

    formam quidem ipsam et tamquam faciem honesti vides,

    id. Off. 1, 5, 14:

    innumerabiles quasi formae figuraeque dicendi,

    id. Or. 3, 9, 34:

    cum, quae forma et quasi naturalis nota cujusque sit, describitur, ut, si quaeratur avari species, seditiosi, gloriosi,

    id. de Or. 3, 29, 115; cf.:

    quae sit in ea species et forma et notio viri boni,

    id. Off. 3, 20, 81:

    forma ingenii,

    id. Brut. 85, 294:

    rei publicae,

    id. Fam. 2, 8, 1; cf.:

    exemplar formaque rei publicae,

    id. Rep. 2, 11:

    forma et species et origo tyranni,

    id. ib. 2, 29:

    forma rerum publicarum,

    id. Tusc. 2, 15, 36; cf. id. Rep. 1, 34 fin.:

    officii,

    id. Off. 1, 29, 103:

    propositi,

    Vell. 1, 16:

    sollicitudinum,

    Tac. A. 4, 60:

    formam vitae inire,

    id. ib. 1, 74:

    secundum vulgarem formam juris,

    Dig. 30, 1, 111:

    scelerum formae,

    Verg. A. 6, 626:

    poenae,

    id. ib. 615.—
    B.
    In partic.
    1.
    In philos. lang., like species, a sort, kind: nolim, ne si Latine quidem dici possit, specierum et speciebus dicere; et saepe his casibus utendum est: at formis et formarum velim... Genus et formam definiunt hoc modo: genus est notio ad plures differentias pertinens;

    forma est notio, cujus differentia ad caput generis et quasi fontem referri potest. Formae igitur sunt hae, in quas genus sine ullius praetermissione dividitur, ut si quis jus in legem, morem, aequitatem dividat, etc.,

    Cic. Top. 7, 31; cf.:

    genus et species, quam eandem formam Cicero vocat,

    Quint. 5, 10, 62: a forma generis, quam interdum, quo planius accipiatur, partem licet nominare, hoc modo, etc.... Genus enim est uxor;

    ejus duae formae: una matrumfamilias, altera earum, quae tantummodo uxores habentur,

    Cic. Top. 4, 14:

    quod haec (partitio) sit totius in partes, illa (divisio) generis in formas,

    Quint. 5, 10, 63:

    duae formae matrimoniorum,

    id. 5, 10, 62.—
    2.
    In gram.
    a.
    The grammatical quality, condition of a word:

    in quo animadvertito, natura quadruplicem esse formam, ad quam in declinando accommodari debeant verba, etc.,

    Varr. L. L. 9, § 37 sq.; 101 sq. Müll.; Quint. 10, 1, 10.—
    b.
    The grammatical form of a word:

    utrum in secunda forma verbum temporale habeat in extrema syllaba AS an IS, ad discernendas dissimilitudines interest,

    Varr. L. L. 9, § 109 Müll.:

    aeditimus ea forma dictum, qua finitimus,

    Gell. 12, 10, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > forma

См. также в других словарях:

  • denarius — ancient Roman silver coin, 1570s, from L. denarius, originally an adj., containing ten, and short for denarius nummus the coin containing ten (aces), from deni by tens, from decem ten (see TEN (Cf. ten)) …   Etymology dictionary

  • Denarius — De*na ri*us, n.; pl. {Denarii}. [L. See 2d {Denier}.] A Roman silver coin of the value of about fourteen cents; the penny of the New Testament; so called from being worth originally ten of the pieces called as. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • denarius — [di nar′ē əs] n. pl. denarii [di nar′ē ī΄] [ME < L, orig., adj., containing ten < deni, by tens < decem, TEN] 1. an ancient Roman silver coin, the penny of the New Testament 2. an ancient Roman gold coin, worth 25 silver denarii …   English World dictionary

  • Denarius — Top row left to right: A.D 157 BC Roman Republic, A.D AD 73 Vespasian, A.D 161 Marcus Aurelius, A.D 194 Septimius Severus; Second row left to right: A.D 199 Caracalla, A.D 200 Julia Domna, A.D 219 Elagabalus, A.D 236 Maximinus Thrax In the Roman… …   Wikipedia

  • DENARIUS — I. DENARIUS S. Petri, pecunia, quae ab Anglis quotannis Sedi Romanae pensitabatur a temporibus Inae West Saxonum Regis seu ut aliis placet, Offae Merciorum Regis seu Ethelwolfi, ut nonnullis visum: quorum sententias sic conciliat Polydor. Virgil …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Denarius — Der Denar (lat. denarius von deni: je zehn) war ein antikes, mittelalterliches, neuzeitliches und anfänglich noch feinsilbernes, mittleres durch inflationäre Prozesse immer kleiner werdendes kupfernes Münznominal und galt ursprünglich als… …   Deutsch Wikipedia

  • denarius — /di nair ee euhs/, n., pl. denarii / nair ee uy /. 1. a silver coin and monetary unit of ancient Rome, first issued in the latter part of the 3rd century B.C., that fluctuated in value and sometimes appeared as a bronze coin. 2. a gold coin of… …   Universalium

  • denarius — A silver coin which bore the image of the Roman emperor (Mark 12:16); it was equivalent to the Greek drachma as known in the east, which was the cost of a sheep. The parable [[➝ parables]] of the Labourers in the Vineyard indicates that one… …   Dictionary of the Bible

  • denarius — de•nar•i•us [[t]dɪˈnɛər i əs[/t]] n. pl. nar•i•i [[t] ˈnɛər iˌaɪ[/t]] 1) anq+num a silver coin of ancient Rome, orig. equal to 10 asses 2) num a gold coin of ancient Rome equal to 25 silver denarii • Etymology: < L dēnārius, orig. adj.:… …   From formal English to slang

  • Denarius — Sanct Denarius (Geld) hat die meisten Anbeter (Verehrer) …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • Denarius Moore — Moore in the 2011 NFL season. No. 17     Oakland Raiders Wide receiver Personal information …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»