Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

curriculo

  • 1 curriculo

        Curriculo, Aduerbium, pro Cursim. Plaut. Hastivement.

    Dictionarium latinogallicum > curriculo

  • 2 curriculo

    on the double, at the run; quickly

    Latin-English dictionary > curriculo

  • 3 curriculum

    curriculum, ī, n. (curro), I) aktiv: 1) abstr. = der Lauf, a) übh., nur bei den Komik. und zwar im Abl. curriculo = eilends u. jagends (s. Brix Plaut. mil. 522. Lorenz Plaut. most. 349. Wagner u. Westerh. Ter. heaut. 733), zB. abi ad litus curriculo, Plaut.: curriculo percurrere, Ter. – b) insbes.: α) der Wettlauf zu Fuß, zu Pferd u. zu Wagen, das Wettrennen (griech. δρόμος), ludis publicis, quod sine curriculo et sine certa-tione corporum fiat (insofern bei ihnen nicht Wettrennen u. Wettkampf stattfindet), popularem laetitiam in cantu et fidibus et tibiis moderanto, Cic.: nam semel quadrigis semel desultore misso vix unius horae tempus utrumque curriculum complebat, Liv.: spectaculo fuit ei quae venerat turbae non scaenicum magis ludicrum, non certamina hominum aut curricula equorum, quam praeda Macedonica omnis, Liv., u. der einzelne Umlauf, curricula ludorom circensium sollemnia septem esse. Gell.: ovum, quod ludis circensibus novissimi curriculi finem facit quadrigis, Varro: curricula numerare, Liv. – β) der Lauf, Umlauf, Kreislauf der Weltkörper usw., c. solis et lunae, Cic.: c. lunae, lunare, Gell. – medio noctis abactae curriculo, Verg.: curriculum numquam sedare, Cic. poët. – 2) konkr. = der Wagen, a) übh.: Mettium Fufetium equis ad curriculum ex utraque parte deligatum distraxit, Varro de vit. P. R. 1. fr. 6 K. (bei Non. 287, 22). – b) insbes.: α) der Rennwagen zum Wettrennen im Zirkus, c. biiuge famosorum equorum, Suet.: c. quadrigarum, Cic.: insistere curriculo quadrigarum, Tac.: in curriculum quadrigarum incurrere (anrennen), Cic.: curriculo pulverem Olympicum colligere, Hor.: excussi a reda vel curriculo, Scrib. Larg. – β) der Streitwagen, Kampfwagen, equi turbati in amnem praecipitavere curricula, Curt. 8, 14 (47), 8. – II) passiv = die Laufbahn, Rennbahn, athletae se in curriculo exercentes, Cic. – oft im Bilde, in artis curriculum descendere ( neben in stadium artis rhetoricae prodire), Cornif. rhet.: hae sunt exercitationes ingenii, haec curricula mentis, Cic.: deflexit iam aliquantum de spatio curriculoque (aus der Bahn u. aus dem Geleise) consuetudo maiorum, Cic.: me ex conftituto spatio defensionis in semihorae curriculum coëgisti, Cic. – bes. von der Laufbahn des Lebens usw., exiguum vitae curriculum natura circumscripsit, immensum gloriae, Cic.: recte et honeste curriculum vivendi a natura datum conficere, Cic.: versari in suo vetere curriculo, Cic. – / Nbf. curriculus, Charis. 77, 11 (Demin. v. currus, kleines Fahrzeug); vgl. Caper (VII) 109, 4 sq. Non. 263, 1. Gramm. inc. de dub. nom. (V) 576, 4 (nach dem Cicero curriculos u. curricula gebraucht haben soll).

    lateinisch-deutsches > curriculum

  • 4 curriculum

    curriculum, ī, n. (curro), I) aktiv: 1) abstr. = der Lauf, a) übh., nur bei den Komik. und zwar im Abl. curriculo = eilends u. jagends (s. Brix Plaut. mil. 522. Lorenz Plaut. most. 349. Wagner u. Westerh. Ter. heaut. 733), zB. abi ad litus curriculo, Plaut.: curriculo percurrere, Ter. – b) insbes.: α) der Wettlauf zu Fuß, zu Pferd u. zu Wagen, das Wettrennen (griech. δρόμος), ludis publicis, quod sine curriculo et sine certa-tione corporum fiat (insofern bei ihnen nicht Wettrennen u. Wettkampf stattfindet), popularem laetitiam in cantu et fidibus et tibiis moderanto, Cic.: nam semel quadrigis semel desultore misso vix unius horae tempus utrumque curriculum complebat, Liv.: spectaculo fuit ei quae venerat turbae non scaenicum magis ludicrum, non certamina hominum aut curricula equorum, quam praeda Macedonica omnis, Liv., u. der einzelne Umlauf, curricula ludorom circensium sollemnia septem esse. Gell.: ovum, quod ludis circensibus novissimi curriculi finem facit quadrigis, Varro: curricula numerare, Liv. – β) der Lauf, Umlauf, Kreislauf der Weltkörper usw., c. solis et lunae, Cic.: c. lunae, lunare, Gell. – medio noctis abactae curriculo, Verg.: curriculum numquam sedare, Cic. poët. – 2) konkr. = der Wagen, a) übh.: Mettium Fufetium equis ad curriculum ex utraque parte deligatum distraxit, Varro de vit. P. R. 1. fr. 6 K. (bei
    ————
    Non. 287, 22). – b) insbes.: α) der Rennwagen zum Wettrennen im Zirkus, c. biiuge famosorum equorum, Suet.: c. quadrigarum, Cic.: insistere curriculo quadrigarum, Tac.: in curriculum quadrigarum incurrere (anrennen), Cic.: curriculo pulverem Olympicum colligere, Hor.: excussi a reda vel curriculo, Scrib. Larg. – β) der Streitwagen, Kampfwagen, equi turbati in amnem praecipitavere curricula, Curt. 8, 14 (47), 8. – II) passiv = die Laufbahn, Rennbahn, athletae se in curriculo exercentes, Cic. – oft im Bilde, in artis curriculum descendere ( neben in stadium artis rhetoricae prodire), Cornif. rhet.: hae sunt exercitationes ingenii, haec curricula mentis, Cic.: deflexit iam aliquantum de spatio curriculoque (aus der Bahn u. aus dem Geleise) consuetudo maiorum, Cic.: me ex conftituto spatio defensionis in semihorae curriculum coëgisti, Cic. – bes. von der Laufbahn des Lebens usw., exiguum vitae curriculum natura circumscripsit, immensum gloriae, Cic.: recte et honeste curriculum vivendi a natura datum conficere, Cic.: versari in suo vetere curriculo, Cic. – Nbf. curriculus, Charis. 77, 11 (Demin. v. currus, kleines Fahrzeug); vgl. Caper (VII) 109, 4 sq. Non. 263, 1. Gramm. inc. de dub. nom. (V) 576, 4 (nach dem Cicero curriculos u. curricula gebraucht haben soll).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > curriculum

  • 5 currículum vitae

       carrera de vida: datos y antecedentes profesiones de una persona
       1. Loc. lat. que significa literalmente 'carrera de la vida'. Se usa como locución nominal masculina para designar la relación de los datos personales, formación académica, actividad laboral y méritos de una persona: " Me pidieron que mandara el famoso currículum vítae con todo detalle" (Salinas Carta [Esp. 1948]). La pronunciación corriente del segundo elemento es [bíte], en la que el diptongo latino ae se pronuncia como e, rasgo típico del latín vulgar; pero también se pronuncia [bítae], como corresponde a la pronunciación del latín clásico. Ambas son válidas. En cambio, no es admisible la pronunciación *[bitáe]. A menudo se emplea prescindiendo del segundo elemento: " En un párrafo de su currículum consta su licenciatura en Económicas" ( Vanguardia [Esp.] 22.3.94); pero, en ese caso, es preferible emplear la voz adaptada currículo. Esta locución es invariable en plural: los currículum vítae. No debe usarse el plural latino * currícula. Tampoco es aceptable el empleo de * currícula como sustantivo femenino con el sentido de 'plan de estudios': *"Tiene acceso a un banco de información de todas las universidades, las carreras que imparten y la currícula de cada una de ellas" ( Excélsior [Méx.] 5.9.96); para ello ha de usarse la voz currículo.
       2. El primer elemento de esta locución se ha hispanizado en la forma currículo, con un plural regular currículos. Esta voz se usa con los significados de 'currículum vítae': " Infoempleo analiza el currículo facilitado por los aspirantes" ( País [Esp.] 29.4.97); 'historial profesional': " Tiene un largo y brillante currículo en el campo de la docencia" ( Vanguardia [Esp.] 2.12.95); y 'plan de estudios': "El planteamiento de Caplan se incorporó al currículo escolar de 300 escuelas" ( Tiempo [Col.] 15.9.96).[RAE: Diccionario panhispánico de dudas. Madrid: Santillana, 2005, p. 201]

    Locuciones latinas > currículum vitae

  • 6 curriculum

    currĭcŭlum, i, n. [curro] [st2]1 [-] action de courir, course. [st2]2 [-] course, lutte à la course, espace parcouru dans le cirque. [st2]3 [-] cours, révolution des astres; espace de temps. [st2]4 [-] révolution annuelle, année. [st2]5 [-] carrière, lice, hippodrome; place, rang. [st2]6 [-] char de course, char. [st2]7 [-] Varr. char, char de guerre.    - facere unum curriculum, Plaut. Trin. 4, 4, 11: courir d'une seule traite.    - adv. curriculo, Plaut.: à la course, en courant.    - curricula equorum, Liv.: courses de chevaux.    - novissimum curriculum, Varr.: le dernier tour (dans la course de chars).    - equi turbati in amnem praecipitavere curricula, Curt. 8, 14, 8: les chevaux effrayés précipitèrent les chars dans le fleuve.    - curriculum solis, Aus.: cours du soleil.    - curriculum vitae, Cic. (curriculum vivendi, Cic.): la carrière de la vie.    - haec sunt curricula mentis, Cic. Sen. 11, 38: voilà les carrières de l'esprit.
    * * *
    currĭcŭlum, i, n. [curro] [st2]1 [-] action de courir, course. [st2]2 [-] course, lutte à la course, espace parcouru dans le cirque. [st2]3 [-] cours, révolution des astres; espace de temps. [st2]4 [-] révolution annuelle, année. [st2]5 [-] carrière, lice, hippodrome; place, rang. [st2]6 [-] char de course, char. [st2]7 [-] Varr. char, char de guerre.    - facere unum curriculum, Plaut. Trin. 4, 4, 11: courir d'une seule traite.    - adv. curriculo, Plaut.: à la course, en courant.    - curricula equorum, Liv.: courses de chevaux.    - novissimum curriculum, Varr.: le dernier tour (dans la course de chars).    - equi turbati in amnem praecipitavere curricula, Curt. 8, 14, 8: les chevaux effrayés précipitèrent les chars dans le fleuve.    - curriculum solis, Aus.: cours du soleil.    - curriculum vitae, Cic. (curriculum vivendi, Cic.): la carrière de la vie.    - haec sunt curricula mentis, Cic. Sen. 11, 38: voilà les carrières de l'esprit.
    * * *
        Curriculum, pen. cor. Diminutiuum a Currus. Curt. Un petit char, ou chariot.
    \
        Curriculum pro Cursu. Cic. La course.
    \
        Pedes in curriculum coniicere. Plaut. Se prendre à courir, S'enfuir.
    \
        Curriculum vnum facere. Plaut. Faire une course.
    \
        Curriculo celeri ire. Plaut. Courir legierement.
    \
        Curriculum lunae et solis. Cic. Le cours.
    \
        Curriculum vitae. Cic. Le cours et espace de la vie.
    \
        Curriculum, pro Cursu, fama, laude. Plin. de vinis generosis, Quartum curriculum publicis epulis obtinuere a diuo Iulio Mamertina. Ont eu le cours, le bruit.
    \
        Curriculum. Horat. Un lieu public destiné et deputé à courir sur des chariots.
    \
        Industriae curriculum. Cic. Le cours où nous avons employé nostre labeur.
    \
        Mentis curricula. Cic. Les choses où l'esprit s'exerce.
    \
        De curriculo deflexit consuetudo maiorum. Cic. La maniere de faire de noz ancestres a un peu flechi, et s'est un peu esgaree hors de son chemin et de sa lice.
    \
        Quum te de curriculo petitionis deflexisses, animumque ad accusandum transtulisses. Cic. Apres que tu t'es mis hors de la lice, ou du train de contendre avec les autres competiteurs, et t'es mis et addonné à accuser.

    Dictionarium latinogallicum > curriculum

  • 7 curriculum

        curriculum ī, n dim.    [currus], a small car, chariot, racing car: quadrigarum curriculum: curriculo pulverem Collegisse, H.: effundit habenas Curriculo, Iu.— A wagon: in amnem praecipitare curricula, Cu.—A running, course: Curriculo percurre, at full speed, T. — A race: se in curriculo exercentes: equorum, L. — A raceground, race-course: in eodem curriculo esse.— Fig., a course, career: vitae: noctis, V.: consuetudinis: haec curricula mentis.
    * * *
    act of running; race; lap, track; chariot; course of action/heavenly bodies

    Latin-English dictionary > curriculum

  • 8 curriculum

    Латинско-русский словарь > curriculum

  • 9 deflecto

    dēflecto, ĕre, flexi, flectum - tr. - [st1]1 [-] abaisser en ployant, courber, fléchir.    - ramum deflectere, Col. 5, 11, 14: courber une branche. [st1]2 [-] faire dévier, détourner.    - amnes in alium cursum deflexi, Cic. Div. 1, 38: rivières détournées suivant un autre cours.    - aliquem ab aliqua re deflectere: détourner qqn de qqch.    - ab aliquo oculos deflectere: détourner ses yeux de qqn.    - poét. novam viam deflectere, Liv. 39, 27, 10: en changeant de direction prendre une route nouvelle.    - fig. rem ad verba deflectere, Cic. Caec. 51: mettre l'idée sous la dépendance des mots = s'en tenir à la lettre.    - deflectere aliquem de via, Cic. Rep. 1, 68: détourner qqn du chemin.    - ab aliqua re aliquem deflectere, Quint. 10, 1, 91: détourner qqn de qqch.    - deflectere aliquid in melius, Sen. Ben. 6, 8, 1: faire tourner qqch au mieux.    - deflectere virtutes in vitia, Suet. Dom. 3: changer en vices ses vertus.    - deflectere dotes puellae in pejus, Ov. R. Am. 325: déprécier les bonnes qualités d'une jeune fille. - intr. - [st1]3 [-] se détourner, s'écarter.    - viā deflectere, Tac. H. 2, 70: se détourner de son chemin.    - in Tuscos deflectere, Plin. Ep. 4, 1, 3: se détourner pour aller en Toscane.    - fig. de recta regione, de via, Cic. Verr. 5, 176; Off, 2, 9: se détourner de la ligne droite, de sa route.    - oratio redeat illuc, unde deflexit, Cic. Tusc. 5, 80: revenons à ce point, dont nous nous sommes écartés.    - cerva ad Gallos, lupus ad Romanos cursum deflexit, Liv. 10, 27: la biche se dirigea vers les Gaulois, et le loup vers les Romains.    - deflectere in Tuscos: *se détourner du côté des Toscans* = dévier sa route pour aller en Toscane.    - deflexit jam aliquantulum de spatio curriculoque consuetudo majorum, Cic. Lael. 12: déjà la conduite des anciens s'est écartée un peu de la bonne ligne.    - se de curriculo petitionis deflectere animumque ad accusandum transferre, Cic. Mur. 22: retirer sa candidature et se concentrer sur l'accusation.
    * * *
    dēflecto, ĕre, flexi, flectum - tr. - [st1]1 [-] abaisser en ployant, courber, fléchir.    - ramum deflectere, Col. 5, 11, 14: courber une branche. [st1]2 [-] faire dévier, détourner.    - amnes in alium cursum deflexi, Cic. Div. 1, 38: rivières détournées suivant un autre cours.    - aliquem ab aliqua re deflectere: détourner qqn de qqch.    - ab aliquo oculos deflectere: détourner ses yeux de qqn.    - poét. novam viam deflectere, Liv. 39, 27, 10: en changeant de direction prendre une route nouvelle.    - fig. rem ad verba deflectere, Cic. Caec. 51: mettre l'idée sous la dépendance des mots = s'en tenir à la lettre.    - deflectere aliquem de via, Cic. Rep. 1, 68: détourner qqn du chemin.    - ab aliqua re aliquem deflectere, Quint. 10, 1, 91: détourner qqn de qqch.    - deflectere aliquid in melius, Sen. Ben. 6, 8, 1: faire tourner qqch au mieux.    - deflectere virtutes in vitia, Suet. Dom. 3: changer en vices ses vertus.    - deflectere dotes puellae in pejus, Ov. R. Am. 325: déprécier les bonnes qualités d'une jeune fille. - intr. - [st1]3 [-] se détourner, s'écarter.    - viā deflectere, Tac. H. 2, 70: se détourner de son chemin.    - in Tuscos deflectere, Plin. Ep. 4, 1, 3: se détourner pour aller en Toscane.    - fig. de recta regione, de via, Cic. Verr. 5, 176; Off, 2, 9: se détourner de la ligne droite, de sa route.    - oratio redeat illuc, unde deflexit, Cic. Tusc. 5, 80: revenons à ce point, dont nous nous sommes écartés.    - cerva ad Gallos, lupus ad Romanos cursum deflexit, Liv. 10, 27: la biche se dirigea vers les Gaulois, et le loup vers les Romains.    - deflectere in Tuscos: *se détourner du côté des Toscans* = dévier sa route pour aller en Toscane.    - deflexit jam aliquantulum de spatio curriculoque consuetudo majorum, Cic. Lael. 12: déjà la conduite des anciens s'est écartée un peu de la bonne ligne.    - se de curriculo petitionis deflectere animumque ad accusandum transferre, Cic. Mur. 22: retirer sa candidature et se concentrer sur l'accusation.
    * * *
        Deflecto, deflectis, deflexi, deflexum, deflectere. Colum. Flechir et ployer quelque chose.
    \
        Ex itinere ad visendum aliquem deflectere. Sueton. Se destourner du chemin pour aller veoir aucun.
    \
        Carinam deflectere aliquo. Lucan. Tourner, Destourner.
    \
        Deflexit consuetudo maiorum de spatio et curriculo. Cic. La maniere de faire de noz ancestres a un peu flechi, et s'est un peu esgaree hors de son chemin et de sa lice, S'est un peu changee et muee.
    \
        Deflexit de via consuetudo. Cic. La coustume a flechi, et costoyé hors le chemin.
    \
        Deflectere se de curriculo petitionis, et animum ad accusandum transferre. Cic. Delaisser la voye qu'on avoit prinse de poursuyvre et briguer un estat, et se tourner et entrer au chemin d'accusation, Laisser la poursuite des estats, et se tourner et appliquer à accuser.
    \
        Deflectere de cursu suarum actionum. Caelius ad Ciceronem. Se departir de sa maniere accoustumee de faire és choses concernantes la republique.
    \
        Deflectemus in Thuscos. Plin. iunior. Nous tournerons chemin et costoyerons vers, etc.
    \
        Lumina. Ouid. Destourner ses yeulx, Tourner ses yeulx arriere.
    \
        Deflectere de recto. Cic. Se jecter ou mettre hors du droict chemin.
    \
        Deflectere rem ad verba. Cic. Ployer et faire revenir les choses aux mots.
    \
        Belli deflectere tumultus. Stat. Tourner la guerre ailleurs.

    Dictionarium latinogallicum > deflecto

  • 10 curriculum

    currĭcŭlum, i, n. [id.], a running, course, race.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen. (mostly ante-class.):

    conicere se in curriculum,

    Plaut. Merc. 5, 2, 91; cf.: pedes in curriculum conferre, Varr. ap. Non. p. 263, 6:

    facere unum curriculum,

    Plaut. Trin. 4, 4, 11; cf.:

    ita celeri curriculo fui propere a portu,

    id. Stich. 2, 2, 13.—
    (β).
    Abl. curriculo adverb., in a quick course, at full speed, swiftly, hastily, Plaut. Ep. 1, 1, 12; id. Most. 2, 1, 15; 3, 3, 26; id. Mil. 2, 6, 43; Ter. Heaut. 4, 4, 11 al.—
    B.
    In partic., a running on a wager, a race:

    athletae se in curriculo exercentes,

    Cic. Sen. 9, 27; id. Leg. 2, 9, 22; id. Mur. 27, 57; Liv. 44, 9; Hor. C. 1, 1, 3; Ov. Tr. 4, 8, 36 al.:

    equorum,

    Liv. 45, 33, 5.—
    II.
    Meton.
    A.
    A race-ground, course, career.
    * 1.
    Lit.: solis et lunae, Cic. Fragm. ap. Non. p. 198, 29.—Far more freq.,
    2.
    Trop.:

    exiguum nobis vitae curriculum natura circumscripsit, immensum gloriae,

    Cic. Rab. Perd. 10, 30; cf.:

    vivendi a naturā datum conficere,

    id. Univ. 12:

    curricula multiplicium variorumque sermonum,

    id. Or. 3, 12:

    me ex constituto spatio defensionis in semihorae curriculum coëgisti,

    id. Rab. Perd. 2, 6; so,

    consuetudinis,

    id. Lael. 12, 40:

    laudis,

    Quint. 12, 2, 31:

    hae sunt exercitationes ingenii, haec curricula mentis,

    Cic. Sen. 11, 38:

    petitionis,

    id. Mur. 22, 46:

    omne industriae nostrae,

    id. Phil. 7, 3, 7; cf.:

    nec in quadrigis eum secundum numeraverim... nec in oratoribus, qui tantum absit a primo, vix ut in eodem curriculo esse videatur,

    id. Brut. 47, 173.—
    b.
    The time of the annual circuit of the sun, a year, Prud. steph. 3 (al. 9), 11.—
    B.
    A race-chariot (post-Aug.), Tac. A. 14, 14; 15, 44 fin.; *Suet. Calig. 19.—
    2.
    For a chariot, in gen.:

    equi turbati in amnem praecipitavere curricula,

    Curt. 8, 14, 8: Mettum Fufetium equis ad curriculum ex utrāque parte deligatum distraxit, Varr. ap. Non. p. 287, 22.

    Lewis & Short latin dictionary > curriculum

  • 11 colligo

    I col-ligo, āvī, ātum, āre
    1) связывать ( manus C); перевязывать ( vulnera Su)
    2) соединять (hommes vinculo sermonis inter se C); скреплять ( uno ictu pilorum scuta Cs)
    3) задерживать (aliquem in Graecia C); сдерживать, умерять, останавливать ( impĕtum alicujus C)
    omne colligatum solvi potest C — всё, что связано, может распасться
    II col-ligo, lēgī, lēctum, ere [ lego I ]
    1)
    а) собирать (omnia praesegmina Pl; sarmenta virgultaque Cs; fructūs H; flores O; multa multorum facete dicta C); собирать, скручивать (capillos sparsos in nodum O; neta in globum Hier); собирать, укладывать
    c. sarcinas Sl (sarcinulas Pt, J) — укладывать свои пожитки, перен. готовиться уходить (уезжать)
    б) собирать, скоплять, накапливать (aquas Q, O; umorem C; pecuniam H); набирать (exercitus collectus ex senibus desperatis C); собирать, стягивать, сосредоточивать (milites, copias undique C; dispersos QC)
    se c. или colligi in arma V, Silприкрыться щитом
    se in spiram c. Vсвернуться (о змее)
    vertex apicem collectus in unum O — утёс, заканчивающийся единственным пиком
    2)
    а) подбирать (pallium Pl; togam M); поднимать ( librum elapsum PJ)
    c. arma (sc. navis) V — свернуть (убрать) паруса (= contrahere vela)
    3) содержать в себе, простираться, иметь протяжением ( sexaginta ducentos pedes PM)
    4) располагать в порядке, перебирать, излагать, перечислять (aliquos memoriter C; singula PJ)
    c. aliquid in artum PM — сжато изложить что-л.
    5) исчислять, определять ( intervalla siderum et mensuras solis ac terrae Q)
    6) сдерживать, останавливать ( amentes equos O)
    c. iram Sil (9, 477)подавлять (умерять) гнев (ср. 7.)
    7) приобретать, получать (robur V; vires ad agendum aliquid L); снискивать, стяжать (benevolentiam civium aliquā re C; famam clementiae L; auctoritatem Cs)
    c. iram H (iras VF) — разгневаться (ср. 6.)
    c. frigus Hозябнуть
    c. sitim V (Ge. 3, 327) — возбуждать жажду, но O (M. 5, 446) почувствовать жажду
    crudelitatis invidiam ex aliquā re c. C — навлечь на себя чём-л. упрёк в жестокости
    8) возвр.
    se c. C etc., c. animum T (animos L) или mentem O — приходить в себя, оправляться
    9) делать вывод, (умо)заключать (aliquid ex aliquā re, per aliquid и aliquā re Q etc.)
    os laesum esse ex dolore colligimus CC — боль свидетельствует нам, что кость повреждена

    Латинско-русский словарь > colligo

  • 12 insisto

    īn-sisto, stitī, —, ere
    1) становиться, ступать (in aliquā re, aliquam rem или alicui rei; поэт. aliquā re)
    i. (summis) digĭtis O, Senстать на цыпочки
    i. vestigiis alicujus C, Sen etc. — идти по чьим-л. следам
    i. iter L, Pt, viam Ter, C, V и viā Ter — вступить на путь, идти по пути
    i. vestigia certa viae Lcrстать на верный путь
    2) стоять (на), находиться (in manu alicujus C; in tantā gloriā C)
    villae, quae fluminis margine insīstunt PJ — города, находящиеся на берегу реки
    curriculo quadrigarum i. Tуправлять квадригой
    pluribus munimentis i. T — стоять на многих основаниях, т. е. сильно укрепить своё положение
    3) идти по следам, преследовать, теснить (i. hostes Nep и hostibus L)
    4) настаивать, требовать (i. alicui H, Col)
    5) предпринимать, приступать, начинать (i. negotium C; obsidioni QC)
    6) предаваться (i. spei T); усердно заниматься (i. in или ad aliquam rem Cs, L и alicui rei L)
    8) колебаться, сомневаться (i. in aliquā re C)
    9) наступать, начинаться ( tempora institerant O)

    Латинско-русский словарь > insisto

  • 13 juvo

    jūvī, jūtum, āre (part. fut. act. jŭvātūrus и jūtūrus)
    1)
    а) помогать, поддерживать (aliquem in aliquā re C; aliquem aliquā re C, Cs, O etc.)
    viatĭco ab aliquo juvari L — получить от кого-л. продовольствие на дорогу
    j. aliquem portuque locoque O — предоставить кому-л. пристань и приют
    б) способствовать, содействовать, благоприятствовать (j. aliquid и aliquem C, H etc.; imbres arva juvantes O); облегчать ( onĕra alicujus VP)
    2) радовать, веселить, доставлять удовольствие, нравиться (ut juvit te cena? H)
    3) impers. juvat полезно, пусть
    4) impers. приятно, нравится
    forsan et haec olim meminisse juvabit V — может быть, когда-л. и об этом приятно будет вспоминать
    sunt, quos curriculo pulvĕrem Olympĭcum collegisse juvat H — есть такие, которым нравится поднять колесницей пыль олимпийского ристалища
    se j. Pt (euph.) — удовлетворять естественную надобность

    Латинско-русский словарь > juvo

  • 14 colligo [2]

    2. col-ligo, lēgī, lēctum, ere (con u. legere), zusammenlesen, auflesen, sammeln, aufsammeln, I) eig.: a) mit der Hand usw., sarmenta virgultaque, Caes.: radices palmarum agrestium, Cic.: fructus, Hor.: flores, Ov.: venenatas serpentes, Nep.: ossa (Gebeine), Tibull.: sarcinas, auf einen Haufen zusammenbringen, Sall.; dah. sein Bündel schnüren, sich zum Aufbruch rüsten, Varr.: ebenso sarcinulas, seine sieben Sachen zusammenpacken, Petr. u. Iuven.: vasa, das G. zusammenpacken, sich zum Aufbruch rüsten, Liv. (s. Fabri Liv. 21, 47, 2): rei publicae naufragium (im Bilde), Cic.: omnes rumorum et contionum ventos (im Bilde = jedes G. u. Volksgeschwätz zur Anstiftung von Unruhen benutzen), Cic.: vasa ex tuguriis, Sall.: faces undique ex agris, Liv.: uvas de vitibus, Ov.: apes in vas, Varr.: neta in globum, auf ein Knäuel wickeln, Hieron.: mucrone frusta, einzeln anspießen, Petr.: stipem a tyrannis, Liv. – b) übh. auf einen Punkt zusammenbringen, α) sammeln, zusammenhäufen, pecuniam, Hor.: aquam uberiorem, Cic.: pluvias aquas, Quint.: curriculo pulverem Olympicum, Hor.: spiritum, Atem schöpfen, Quint. u. Petr.: diu vocem collegi, ich suchte lange meine Worte, Petr.: v. lebl. Subjj., aër umorem colligens, Cic.: pluviam (von der Nacht), Verg.: revertentes ignes (v. Monde), Verg.: rugas (v. Gesicht), Sen. – v. Lebl., einen gewissen Raum einnehmen, fassen, rami (ficus) in excelsum emicant..., ut LX passus plerique orbe colligant, im Umfang einnehmen, Plin.: capitis ambitus per frontem centum duos pedes colligit, Plin. – β) versammelnd sammeln, zusammenbringen, -ziehen, -raffen, konzentrieren, milites, Cic.: copias od. naves in unum, Liv.: omnes copias undique, Cic.: de pagis omnibus bonos viros, Cic.: ex agris ingentem numerum perditorum hominum, Cic.: reliquos ex fuga, Nep.: conquisitum et collectum vulgus, und zu einem Haufen vereinigte Menge, Tac.: dah. se coll., sich sammeln, sich zusammenscharen, absol., Caes.: se ex regno alcis, Cic.: se in unum od. in orbem, Liv.: se in moenia, Sil.: se ad aciem, Auct. b. Afr.: – c) in sich zusammennehmen, in die Höhe nehmen, aufnehmen, aufraffen, aufschürzen, α) übh.: corpus, Iustin.: librum elapsum, Plin. ep.: lapsum de pulvere follem. Mart.: pallium, Plaut.: togam, Mart.: tunicam altius, Petr.: cultum suum (seinen Roquelaure), Petr.: sinus fulvo in nodum auro, Verg. capillos sparsos per colla in nodum, aufnesteln, Ov.: arma od. pedes, die Segel einziehen, Verg.: u. Tibull. – β) enger zusammenziehen, zusammendrängen, vertex in unum apicem collectus, Ov.: bes. leb. Wesen, orbem breviore spatio, enger ziehen, Liv.: testudo, ubi conlecta in suum tegumen est, Liv.: se in spiram (v. einer Schlange), Verg.: se c. od. colligi in arma, sich hinter dem (vorgehaltenen) Speere zusammenducken, Verg. u. Sil.: u. so c. in clipeum artus, Stat. (vgl. Thiel Verg. Aen. 12, 191). – d) hemmend zurückziehen, hemmen, equos, Ov.: hastas (Ggstz. protendere), Tac.: gressum od. gradum, Sil.: acria viscerum, hemmen, Plin. – e) verdichtend zusammenziehen, verdichten, colligi in pilulas, Plin.: alqd pane, Plin.: melle colligitur medicamentum, Scrib.: collecta (n. pl.) cum melle, Cels. – II) übtr.: 1) zusammenlesen, -suchen, sammeln, facete dicta, Cic.: res undique, Cic.: multa in conventu vitia in alqm, viele Fehler zu jmds. Schaden entdecken, Cic.: quaedam collecta edere, Quint.: veteres ortus cometarum collectos habere, Sen. phil. – 2) ein Gut od. Übel jmdm. zuziehen, (bei jmd.) erregen, od. gew. sich zuziehen, sich erwerben, sammeln, erlangen, empfangen, gewinnen, ernten, sowohl ein physisches, robur, Verg.: frigus, Hor.: sitim, Verg. u. Ov.: sitim ab aestu, Ov.: vires, Liv.: agendo ac moliendo vires ad agendum aliquid, Liv.: als ein geistiges, alci benevolentiam od. odium exercitus (v. Glück od. Unglück), Caes.: benevolentiam, Cic.: odium, Ov.: iram (Ggstz. ponere), Hor.: benevolentiam ab auditorum persona, Cornif. rhet.: benevolentiam civium blanditiis et assentationibus, Cic.: ex hoc labore magnam gratiam magnamque dignitatem, Cic.: invidiam crudelitatis ex eo, Cic.: gratia non virtutis spe, sed aetatis flore collecta, Cic.: rabies libidine perditorum collecta, Petr. – 3) coll. se od. animum (animos) od. mentem, sich zusammennehmen, sich sammeln, wieder zur Besinnung kommen, sich fassen, Mut fassen (Ggstz. animum confundere od. bl. confundi; vgl. Mützell Curt. 8, 6 [23], 22. p. 761, a), coll. se, Cic. u.a.: se ex timore, Caes.: animum (animos), Liv.: collecto animo, gefaßt, Tac.: colligere mentem, Curt.: mentem ab aestu (amoris), Ov. – 4) in Rede u. Gedanken zusammenstellen, a) mündlich od. schriftlich aufstellen, aufzählen, beibringen, singula, Plin. pan.: peccata consulum, Cic.: omnes excusationis causas, Hirt. b. G.: multorum naufragia fortunae, Cic.: omnia bella civilia, Cic.: res Romanas per ordinem temporum strictim, Eutr.: quos tu paulo ante memoriter collegisti, Cic.: u. rekapitulierend zusammenfassen, rekapitulieren, sparsa argumenta, Quint.: colligit fortiter, Plin. ep. – b) denkend, α) übh. in Gedanken, in der Erinnerung zusammenfassen, überdenken, quae si colliges, Cic.: cum et nostrae rei publicae detrimenta considero et maximarum civitatum veteres animo calamitates colligo, Cic. – β) rechnend zusammenbringen, im Passiv = herauskommen, sich herausstellen od. ergeben, sowohl eine Summe, cum praesertim centum et viginti annos ab interitu Ciceronis in hunc diem effici ratio temporum collegerit, Tac.: ad quos (consules) a regno Numae colliguntur anni DXXXX V, man rechnet od. es kommen (durch Rechnung) zusammen 545 Jahre, Plin.: u. so centum et viginti anni ab interitu Ciceronis in hunc diem colliguntur, Tac.: als auch ein räuml. Maß ausrechnen, berechnen, mensuram orbis terrae, Vitr.: intervalla siderum et mensuras solis ac terrae, Quint. – γ) folgernd den Schluß ziehen, folgern, schließen, abnehmen, sich ein Urteil bilden, absol., c. mendose, Pers.: sic collige mecum, Hor.: ita cognitione et ratione, ut etc., Cic. – m. Acc., nonne ista colligunt, Cic.: inde paucitatem hostium, Liv.: ex alio aliud, Quint.: ex vultu mores hominum, Petr.: consilia ex alienis vocibus, Apul.: quod ex oratione eius colligi potest, Suet.: quā colligitur aliquid per aliud, Quint.: quod res omnis signis colligeretur, Quint. – m. folg. Acc. u. Infin., bene etiam colligit haec pueris et mulierculis esse grata, Cic.: os laesum esse ex dolore colligimus, Cels.: ex quo colligi potest et Corvinum ab illis audiri potuisse, Tac.: quod iam nullum esse spatio annorum colligi potest, Vell.: poet. m. Nom. u. Infin., colligor ex ipso dominae placuisse sepulchro, Ov. am. 2, 6, 61. – m. folg. indir. Fragesatz, ex co colligere poteris, quantā occupatione distinear, Cic.: quaedam notae sunt, ex quibus quid eventurum sit colligere possimus, Cels.: experimento facile colligitur, utrum... an non etc., Cels. – m. folg. quod (daß), quam sit assidua fortunae comes invidia, etiam hoc colligi potest, quod fuere, qui etc., Vell. 1, 9, 6. – / Im Vulgärlat. der Eccl. Perf. collexi, s. Rönsch Itala p. 286.

    lateinisch-deutsches > colligo [2]

  • 15 deflecto

    dē-flecto, flexī, flexum, ere, I) tr.: A) von oben herabbeugen, ramum olivae, Col.: tenerum prono pondere corpus (v. Weinstock), Catull.: alteram vitem vel palmitem iuxta suam arborem aut circa proximam, Plin. – B) seitwärts abbeugen, ablenken, 1) eig.: a) der Bewegung nach: tela (v. einer Gottheit), Verg.: alqm de via (im Bilde), Cic.: se de curriculo petitionis (im Bilde), Cic.: carinam quolibet, Lucan.: quosdam amnes in alium cursum detortos et deflexos videmus, Cic. – prägn., inde diversae ferae cerva ad Gallos, lupus ad Romanos cursum deflexit, Liv. 10, 27, 8. – b) der Richtung, Lage nach: ora ab Santonis ad Ossismos usque deflexa, Mela: oram, quae a Bosporo ad Tanaim usque deflectitur, Maeotici incolunt, Mela. – prägn., novam viam, seitwärts abbiegen lassen, Liv. 39, 27, 10. – 2) übtr.: a) übh.: lumina (Augen), Ov.: paulum aciem (oculorum), Plin.: de alqo oculos nusquam, Liv. – declinare a proposito et deflectere sententiam, den Gedanken (auf etwas anderes) abl., Cic. – omnem acerbitatem in senatum, Suet.: factum in alqm, schieben, Quint.: alqm ab ira ardenti in se, Stat. – b) prägn., nach der andern (guten od. schlechten) Seite kehren, ändern, abändern, umkehren, umwandeln, vox imbecilla cogit intermittere et deflectere, auszusetzen u. in einen andern Ton überzugehen, Quint.: defl. quaedam in senectute, Cels.: virtutes in vitia, Suet.: perniciosa illorum consilia in melius (v. Geschick), Sen.: in peius dotes puellae, Ov.: ad (nach) verba rem, Cic. Caecin. 51. – II) intr. abbiegen, ablenken, abweichen, 1) eig.: a) übh.: tantulum de recta regione (im Bilde), Cic.: de via (im Bilde, v. der Gewohnheit), Cic.: aliquantum de spatio curriculoque (im Bilde, v. der Gewohnheit der Vorfahren), Cic.: clamore et gaudio viā, Tac.: in eam vitiorum viam labi et deflectere, quae etc. (im Bilde), Lact. – b) prägn., vom (geraden) Wege abbiegen, deflectamus inquam, Plin. ep.: in Tuscos, Plin. ep.: in peragranda Aegypto paulo ad visendum Apim, Suet. – 2) übtr., v. Pers., nihil (in keinem Stücke) a patris praestabili insignique virtute, Cic.: a pristina consuetudine, Phaedr.: a veritate, Cic.: nihil ab eius contemplatione, kein Auge verwenden, Nazar. pan.: nuper ad lyrica deflexit, Plin. ep. – v. der Rede, oratio redeat illuc, unde deflexit, Cic. Tusc. 5, 80.

    lateinisch-deutsches > deflecto

  • 16 excutio

    ex-cutio, cussī, cussum, ere (ex u. quatio), I) heraus-, herab-, abschütteln, -stoßen, -schlagen, -werfen, A) im allg.: 1) eig.: ancoram e nave, Liv.: alci oculum, Plaut. u. Suet.: alci dentes advorsos omnes, Lucil.: pulverem digitis, abschnippen, Ov.: pulverem pedum od. de pedibus u. bl. exc. pulverem, den Staub von den F. schütteln, Eccl.: iugum, Plin. pan.: litteras in terram, Cic.: oculum, Suet.: baculis spicas, ausdreschen, Col.: equi vestigium excussum ungulā (von dem Hufe), Plin. – 2) übtr., abschütteln = gewaltsam entfernen, vertreiben, onus (Leibesfrucht), zu frühzeitig gebären, Ov.: febrem, Plin.: sitim, Sen.: verecundiam, ablegen, Sen.: metum de corde, verscheuchen, Ov.: alcis voces, jmds. Einsprache, Gegenrede absch. (= nicht weiter beachten), Cic. Phil. 2, 73. – B) insbes.: 1) entreißen, agnam ore lupi, Ov.: agnam avidi dentibus lupi, Ov.: poet., fundo moenia, die M. von Grund aus zerstören, Stat. – übtr., studia de manibus, Cic.: delicias, opinionem, Cic.: somnum, verscheuchen, Augustin.: Senecam, den S. den Händen der Jugend entreißen, den S. aus der Lektüre der Jugend verdrängen, Quint. 10, 1, 126. – 2) forttreiben, a) Geschosse = abschießen, abschleudern, tela, Tac.: glandem, Liv. – b) jmd. von einem Orte heraus-, (her)abwerfen, equus excussit equitem, Liv.: alqm curru, Verg. u. Curt.: curru excuti, Suet.: excussi a reda vel curriculo, Scrib. Larg.: excusso in carceribus aurigā, Plin. – c) fortjagen, -treiben, vertreiben, alqm patriā, Verg.: feras cubilibus, Plin. pan.: excuti cursu, (zur See) vom Kurs abkommen, verschlagen werden, Verg.: dah. se, sich fortmachen, sich fortpacken, Ter. Phorm. 586. – d) berauben, alqm sceptris, Ov.: navis excussa magistro, Verg. – 3) auspressen, sudorem, Nep.: alci lacrimas, Plaut. u. Ter. – übtr., risum, ein Lachen, ein Gelächter abnötigen, Hor. – 4) umstoßen, vernichten, übtr., foedus, Verg. Aen. 12, 158: mentis intentio morā excutitur (geht verloren), Quint. 10, 3, 20. – 5) somno excuti, aus dem Schlafe gestört od. gerissen werden, auffahren, Verg. u. Ov. – 6) heraus-, herabschütten, -gießen, -werfen, -stürzen, von sich lassen, procellae excusserunt imbrem, Curt.: excussi manibus radii, stürzten, fielen aus den usw., Verg. – prägn., exc. nasum, ausschneuzen, Pers. 1, 118: nares impulso subito spiritu, säubern, Quint. 11, 3, 80. – 7) ausspreiten, ausstrecken, brachia, Ov.: lacertum, Sen. u. Ov.: rudentes, auseinander rollen, Verg. – II) durch und durch-, heftig od. gewaltig hin u. her bewegen, A) übh.: caesariem, Ov.: comas, Quint.: pennas, Ov.: sese, sich schütteln, Plin. – B) insbes., ein Gewand ausschütteln, 1) um es vom Staube zu reinigen, vexatam solo vestem, Petron. 128, 4. – 2) um es zu durchsuchen = ein Gewand od. prägn. jmd. (der ein Gewand anhat) durchsuchen, untersuchen (weil das Durchsuchen bei den Römern durch Schütteln der Toga geschah), a) eig.: pallium, Plaut.: gremium, Petron.: non excutio te, Cic. – b) übtr., α) durchstöbern, freta Tartareosque sinus, Ov. fast. 5, 244: bibliothecas, Quint. 10, 1, 104: qui cotidie excutitur, der täglich durchstöbert (durchblättert) wird (v. Vergil), Sen. ep. 58, 5. – β) durchmustern, einzeln durchgehen, omne scriptorum genus, Quint. 1, 4, 4: omnes ubiquaque puellas, Ov. art. am. 2, 627: totum diem, Sen. de ira 3, 36, 2. – γ) prüfen, genau durchsehen, durchgehen (revidieren), rationes rerum publicarum, Plin. ep. 10, 18 (29), 3. – δ) genau untersuchen, gehörig prüfen, wohl erwägen, omnes eorum delicias, omnes ineptias, Cic.: verbum, Cic.: verum, Sen.: nostri monimenta laboris, Ov.: probationes, Plin. ep.: unum quemque eorum, ins Verhör nehmen, Cic.: te iudices emiserunt excussum et exhaustum, Cic.: illud excutiendum est, ut sciatur, quid sit carere, Cic. – m. folg. indir. Fragesatz, nisi quae delata essent, excusissem, valde dissimulatio mea suspecta esse potuisset, Curt.: illic quid aequum, hic quid aequius sit, excutitur, Quint. – unpers., in quo (iudicio) de iure triumphandi inter clarissimos personas et actum et excussum est (entschieden worden), Val. Max. 2, 8, 2. – dah. prägn., etw. ergründen = herauszubringen suchen, muliebris pectoris scientiam, Sen. exc. contr. 2, 5. p. 236, 23 K. – / Synkop. excussit = excusserit, Plaut. Bacch. 598.

    lateinisch-deutsches > excutio

  • 17 exerceo

    ex-erceo, cuī, citum, ēre (zu arceo, in Ruhe halten), aus dem Zustande der Ruhe gleichs. heraushalten, d.i. nicht ruhen-, nicht rasten-, nicht feiern lassen, sich rühren lassen, in Atem setzen, ohne Rast beschäftigen, im Gange erhalten, im üblen Sinne (als Synom. von fatigare) abmühen, abtreiben, abhetzen, I) eig.: a) v. der rastlosen Bewegung übh.: equos aequore campi, umhertummeln, Verg.: turbinem magno in gyro vacua atria circum, umhertreiben, Verg.: qualis apes aestate novā per florea rura exercet labor, Verg.; vgl. medial, apes exercentur agris, tummeln sich herum, Verg. – haec (corpora) quia sunt exercita motu, sich rastlos bewegen, Lucr.: u. so exercita cursu flumina, rastlos strömende, Verg.; vgl. (Maeandros) incertas exercet aquas, läßt rastlos strömen, Ov. – manum (mit der H. hin u. her fechten) et in ventum iactare brachia, Sen.: u. so manum (um sich schlagen), litigare etc., Sen. (vgl. Gronov Sen. Thyest. 165). – im üblen Sinne, poet., indomitas qualis undas exercet Auster, Hor.: ignem exercentibus Euris, Ov.: ex. venatu saltus opacos, Sil. – b) als mediz. t.t., von der aufregenden Körperbewegung der Kranken, in (aktive) Bewegung setzen, (aktive) Bewegung verschaffen, wohltätig körperlich aufregen, corpus, Cels.: pilā similibusque ex. superiores partes, Cels.: absol., commode exercent clara lectio, arma, pila, cursus, ambulatio, Cels. – refl. se exercere u. medial exerceri, sich (aktive) Bewegung (Motion) machen, -verschaffen, Cels.: exerceri per manus (durch Handarbeiten u. dgl.), Cels. – selten v. der passiven Körperbewegung, pendentis tori gestatio, quo plurimā parte diei ac noctu motu exerceantur aegrotantes, Cael. Aur. – c) v. Rühren der Glieder bei der Arbeit, emsig rühren, -beschäftigen, assiduis brachia telis, Ov.: linguas litibus, Ov.: in sua dona manus, Prop.: manum (emsig Hand anlegen) et ea quae meditata sunt ad verum perducere, Sen. – d) v. In-Atem-Setzen der Sklaven u. Tiere bei der Arbeit, familiam, Cato: servos, Ter.: famulas ad lumina longo penso, von der Hausfrau, Verg.: tauros, Verg. – im üblen Sinne, ego te exercebo hodie, ut dignus es, in Atem setzen, herumkuranzen (Jacob), Ter.: (equae) neque opere neque cursu exerceantur, abgetrieben werden, Col.: u. so wohl feras, abhetzen, ICt. – e) v. emsigen Bearbeiten eines Ggstds., solum presso sub vomere, emsig umwühlen, Verg.: humum in messem, Verg.: paterna rura bobus suis, Hor.: ferrum, emsig schmieden (v. den Zyklopen), Verg.: antiquas telas, emsig fortspinnen (v. der Spinne), Ov.

    II) übtr.: A) im allg., v. Ggstdn., Zuständen usw. aller Art, die jmd. gleichs. in Atem setzen, viel zu schaffen machen, (viel) Arbeit-, (viel) Plage machen, abarbeiten, tüchtig in Anspruch nehmen, hu deln, heimsuchen, abquälen, von Affekten auch = beherrschen, a) übh.: meos casus, in quibus me fortuna vehementer exercuit, Cic.: duae (villae) ut maxime delectant, ita exercent, Plin. ep.: quae (centumvirales causae) me exercent magis, quam delectant, Plin. ep.: promulgata lex exercuit civitatem, Liv.: strenua nos exercet inertia, Hor.: ambitio animos hominum exercet, Sall.: nunc me reliquiae vestrae exercent, Cic. – te de praedio exerceri (so viel Plage hast) moleste fero, Cic.: exerceri poenis, Verg.: candidati exerciti omnibus iniquitatibus, Cic.: Venus exercita curis, Verg.: in somniis exercitus, Ps. Sall. de rep. 2, 6, 12. – b) als mediz. t.t., v. körperlichen Übeln, ut pueros vomitus, nocturnae vigiliae etc. exerceant, Cels.: alios astricta, alios resoluta alvus exercet, Cels.: teretes (lumbrici), qui pueros maxime exercent, Cels.: absol., si vero sudor exercet, Cels.

    B) in einer Tätigkeit übend beschäftigen, üben, ausbilden, a) körperlich: iuventutem, Caes.: corpus, Sall.: in gramineis membra palaestris, Verg.: in hoc vocem et vires suas, Cic.: virgines non otio neque lanificio, sed armis, equis, venationibus, Iustin.: armis atque equis corpus (Ggstz. animum in litteris agitare), Ps. Sall. de rep. 2, 10, 2. – als milit. t.t., in den Waffen-, taktisch üben, einüben, copias, Caes.: in armis Macedonas et mercennarios milites, Liv.: regem armavit atque exercuit adversus Romanos, Nep. – refl. se exercere u. medial exerceri, sich üben, se in curriculo, v. den Athleten, Cic.: u. von dens., se Iovi Cic.: ibi (in palaestra) cursu, luctando, hastā, pugilatu, pilā, saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis, Plaut.: nullum diem praetermisit, quo non pilo et sagittis ceterisque armorum se exerceret officiis, Vopisc.: se hoc genere pugnae exercuisse, Caes.: se ad cursuram, Plaut.: notavi in porticu gregem cursorum cum magistro se exercentem, Petron. – dum armis exercetur, Waffenübungen treibt, Cic.: cum exercentur (athletae), Cic.: exerceri in venando, Cic.: exercebatur plurimum currendo et luctando, Nep. – Partiz. Präs. exercēns refl., sich übend, Cic. de or. 2, 287. Suet. Caes. 26, 3; Aug. 98, 3. – ebenso refl., ludicra exercendi (Leibes- und Waffenübungen) aut venandi consuetudo, Cic. de fin. 1, 69: pueros ante urbem lusus exercendique causā producere, Liv. 5, 27, 2. – b) geistig: vario modo discipulos, Suet.; vgl. quid te exercuit? Cic.: ingenium, Cornif. rhet.; vgl. ingenium nemo sine corpore exercebat, Sall.: ingenium multiplici variāque materiā, Quint.: memoriam, Cic.: stilum, Cic.: verba, sich auf bloßes Wortgeklingel üben, Sen. – in hoc genere exerceri apud magistros, Cic.: adulescentes ad copiam rhetorum, Cic. – refl. se exercere u. medial exerceri, sich üben, se cotidianis commentationibus acerrime, Cic.: se vehementissime in his subitis dictionibus, Cic.: ex. se u. exerceri in utrumque locum, Quint.: pueri discunt, exercentur, Cic.: exercebatur (er studierte) apud Arellium Tuscum, Sen. contr. 2. praef. § 1. – Partiz. Perf. Pass. exercitus, s. bes.

    C) ein Werkzeug usw., eine Tätigkeit in Betrieb setzen, handhaben, anwenden, ausüben, betreiben, mit etw. umgehen, sich beschäftigen, 1) im allg.: a) mater. Objj. u. körperl. Tätigkeiten od. Zustände: pro consuetudine regionum praedictae machinae exercentur, Col.: arma, Verg.: pharetram aut acres arcus, Val. Flacc.: palaestras, Verg.: vocem, ertönen lassen, v. Präko, Plaut. – balatus, cantus, ertönen lassen, Verg. – mellis vindemia, propter quam totius anni labor exercetur, Col.; vgl. labores incassum, Verg.: vicem, abwechselnd den Dienst verrichten, Verg.: diem, poet. = sein Tagewerk verrichten, Verg. – sitim, poet. = Durst leiden, Sil. – pugnos in alqm, Plaut.: arma contra patriam, Tac.: eas linguas adversus nomen eius, Augustin. de civ. dei 1, 3 extr. – est enim illi (naturae) mos exercere in parvis, ihren Willen im Kleinen zu äußern (kund zu geben), Sen. de clem. 1, 19, 3. – b) polit., geistige u. moral. Tätigkeiten od. Zustände handhaben, ausüben, fühlen lassen, üben, betätigen, entfalten, geltend machen, äußern, dura imperia, Verg.: imperium miti animo, Sen.: memores plus quam civiliter iras, Ov.: familiariter inimicitias, Cic.: inexorabile odium, Ov.: pretiosa odia et constantia magno, Ov.: victoriam, verfolgen, Liv.: u. so victoriam crudeliter, Sall.: iustitiam, Plin. ep.: pacem aeternam (halten) et hymenaeos (feiern), Verg. – nomen patris patriae indulgentiā, betätigen durch usw., Plin. pan. – non umquam facundiam, sich befassen mit usw., Tac. (vgl. non quo verba umquam potius quam res exercuerim, Liv.): canina facundia exercebatur, Sall. fr.; neque ego callidam facundiam neque ingenium ad male faciendum exercui, Sall. fr. – oft alqd cum alqo, in alqo, in alqm (s. Fabri Sall. Cat. 49, 2 u. Iug. 16, 2), graves inimicitias cum alqo, Sall.: simultates, Liv., cum alqo, Cic. u. Sall.: odium in prole paternum, Ov.: gratiam atque inimicitias in tanta re, Sall.: facilitatem et lenitudinem animi in alqo, Cic.: suam insatiabilem crudelitatem non solum in vivo, sed etiam in mortuo et in eius corpore lacerando et vexando, Cic.: victoriam foede in captis, die G. fühlen lassen, Liv.: fortuna exercet in alqo vim suam, zeigt, macht geltend seine Macht (seinen mächtigen Einfluß), Nep., od. in alqo opes (seinen mächtigen Einfluß), Liv.: tribuni militum in plebe regnum exercent, Liv.: hereditarium in alqm odium, Vell.: libidinem et avaritiam in socios, Liv. – venerem amorem amoenitatemque, Plaut.: communes amores ad alqam, Catull. – 2) insbes.: a) als t.t. des Land- u. Bergbaus: α) einen Acker usw. bestellen, bebauen, rus exercere et colere, Col.: praedia rustica, Liv.: vineas, campos curare et exercere, Plin. ep.: Africam et Aegyptum ex., Tac.: ex. studiosius mare quam terras, mehr Seeleute (Fischer, Schiffer, Seeräuber) als Ackerbauer sein (vgl. εργάζεσθαι γην, θάλασσαν), Iustin. – β) eine Grube usw. betreiben, ausbeuten, figlinas, argenti fodinas aut alia metalla, Varro: metallum Macedonicum, Liv.: metalla, Pacat. pan.: metalla auri atque argenti, Liv.: solum, Flor. – b) als t.t. der Geschäftsspr., α) etw. als Gewerbe betreiben, ausüben, mit etw. ein Gewerbe treiben, ein Gewerbe machen, navem, Reederei treiben, ICt.: aquae molas, Cassiod.: pistrinum, das Müllerhandwerk betreiben, Suet. u. Apul.: cauponam, Iustin u. ICt.: cauponam vel stabulum, ICt.: tabernam (Kaufladen), Vitr. u. ICt.: officinam promercalium mercium, Suet.: armorum officinas, in Betrieb setzen, Tac.: pecuniam, fenus, Geld auf Zinsen leihen, ICt.; vgl. fenus apud Helvetios, Suet. – commercium turis, Plin.: (corpore) quaestum, ICt.: argentariam (Wechselgeschäft), ICt.: artem, Hor., Cels. u.a.: medicinam, Cic.: medicinam fame, durch die Hungerkur heilen (v. Arzte), Plin.: rhetoricen, Quint. – piraticam, Iustin., u. piraticam adversus patriam, Iustin. – β) einen Stoff bearbeiten, exercitae pelles, gegerbte, Cael. Aur. de morb. acut. 3, 8, 80. – c) als publiz. u. jurist. t.t.: α) v. der leitenden Tätigkeit, etw. halten, leiten, vollziehen usw., qui exercet iudicium, vom vorsitzenden Richter, Cic.: exercere iudicium et poenas, verhängen od. vollziehen, Tac.: ebenso quaestionem inter sicarios, Cic.: quaestionem severius, Liv., od. aspere violenterque, Sall. – od. etw. verwalten, führen, vectigalia (bes. v. den Staatspächtern), Cic.: institor exercens mercem, der Handel führende, ICt. – β) ein Gesetz, Recht usw. handhaben, in Ausübung bringen, geltend machen, iacēre irritas actiones... legem confestim exerceri, Liv.: exercendas esse leges respondit et atrocissime exercuit, Suet.: u. so ius, beneficium, ICt. – u. eine Rechtshandlung vollziehen, anstellen, litem, eine Entscheidung geben, ICt.: actionem adversus alqm, ICt.: fortuita incendia civiliter, verfolgen, ICt. – / Formen nach der 3. Konjug. exercunt, Itala (Verc.) Luc. 22, 25: Imper. exercite, Commodian. instr. 2, 27, 1.

    lateinisch-deutsches > exerceo

  • 18 percurro

    per-curro, cucurrī od. currī, cursum, ere, I) intr.: A) durch-, über etwas hinlaufen, per mare et terras, Lucr. 6, 668: per temonem, Caes. – B) hin-, hinüberlaufen, -eilen, ad forum, Ter.: circa mensam, Petron.: Philam, Liv.: citato equo Cales, Liv.: ad alqm, Cael. in Cic. ep.: curriculo percurre! lauf eilends hinüber! Ter. – II) tr. durchlaufen, durcheilen, durchreisen, A) eig.: agrum Picenum, Caes.: aristas, über... hin, Ov.: pectine telas, Verg.: luna percurrens fenestras, Prop.: percurritur glutino charta, Plin.: murmura percurrunt caelum, Lucr. – B) übtr., durchlaufen, 1) v. Pers.: a) = nacheinander verwalten, honores, Suet.: paene iunctim quaesturam, praeturam, consulatum, Suet.: quaesturam tribunatum praeturam honestissime, Plin. ep.: percursis honorum gradibus, Amm. – b) nach der Reihe erzählen, -anführen, multas res oratione, Cic.: quas (partes) percurri, Cic.: quae breviter a te percursa sunt, Cic.: de re pecuaria breviter ac summatim percurram, Varro r. r. 2. praef. § 7: abs., Hor. sat. 1, 1, 24. – c) mit dem Blick (dah. auch lesend), mit dem Gedanken durchlaufen, durchfliegen, überfliegen, veloci percurre oculo, Hor.: aevum animo, Sen.: multa animo et cogitatione, multa etiam legendo, Cic.: paginas in annalibus fastisque magistratuum licet consulum dictatorumque, Liv. – 2) v. Affekten, jmd. durchbeben, durchschauern, totum pectus percurrit pavor, Ps. Quint. decl. 9, 7: timor, qui lectoris percurrit animum, Sen. de ira 2, 2, 6: omnium pectora occulto metu percurrente, Curt. 4, 12 (46), 14.

    lateinisch-deutsches > percurro

  • 19 perpetuus

    perpetuus, a, um (peto), aneinanderhangend, ununterbrochen, in einem fort gehend, -dauernd, fortlaufend, stetig, sich überall berührend, I) im allg.: a) im Raume u. dgl.: via, durch die ganze Stadt laufender, Cic.: agmen, Cic.: munitiones, Caes.: mensae, langgereihte, Verg.: aedes, das ganze Haus in seiner vollen Ausdehnung, Plaut.: bos, lang hingestreckt, Verg.: vigiliae stationesque, Caes.: palus, Caes.: risus, Ov.: oratio, Cic.: orationes (Vorträge), Liv.: defensio contra alqm, Cic.: historia, Cic.: carmen, einen ganzen Sagenkreis besingendes (griech. κυκλικόν), Hor. u. Ov. – b) in der Zeit: α) ganz, dies, Ter.: triduum, Ter. – β) ununterbrochen, fortwährend, immerwährend, beständig, stehend, bleibend, lebenslänglich, verb. p. ac sempiternus (zB. ignis Vestae), p. et aeternus (zB. lex), perennis atque p. (zB. cursus stellarum), stabilis et p. (zB. permansio), p. et constans (zB. voluntas mea in rem publicam), alle bei Cic.: p. fenus, Cic.: p. imperia, Nep.: potestas, Liv.: imperator, tribuni, Liv.: dictator, Flor.: archontes p., Vell.: censura, Plin. pan.: centesimae, s. centēsimus: quaestiones p., von einer stehenden Kommission von Richtern gehaltene U., stehende Kriminaluntersuchungen, Cic. Brut. 106. – in perpetuum modum, auf ewig, Plaut. – subst., perpetuum, ī, n., das Ununterbrochene, Stetige (Ggstz. temporale), Lact. 2, 8, 68: dah. in perpetuum, auf alle Zeit, auf immer, auf ewig (Ggstz. ad tempus), Ter., Cic. u.a.: perpetuō, adv., beständig, in einem fort, ununterbrochen, ewig, Ter., Cic. u.a.: so auch perpetuum, Stat. silv. 1, 1, 99. – II) inbes.: A) überall-, allgemein gültig, durchgängig, ius, Cic.: edictum, s. d.: nec id quidem perpetuum est, gilt immer, ist eine allgemeine Regel, Cels.: quaestio (beim Redner), die Gattung ( genus) betreffend, Cic. or. 126 (versch. v. no. I, b, β). – B) als t. t. der Augurspr.: fulmina perpetua (fort u. fort wirkende), quorom significatio in totam pertinet vitam, Sen. nat. qu. 2, 47 in. – C) als gramm. t. t.: modus p., der Infinitiv, Diom. 340, 34. – D) perpetuus Augustus, allezeit Mehrer des Reiches (als Titel der späteren Kaiser), Eutr. praef. – / Compar. perpetuius, Cato oratt. 33. fr. 1 (bei Prisc. 3, 8); u. Superl. perpetuissimo curriculo, Cato oratt. 12. fr. 1. p. 45 ed. Jordan (bei Prisc. 3, 8).

    lateinisch-deutsches > perpetuus

  • 20 propere

    properē, Adv. (properus), schleunig, eilends, eilfertig, nonne hinc vos propere stabulis amolimini? Pacuv. fr.: pr. sequere me ad macellum, Plaut.: ita celeri curriculo fui propere a portu honoris causā tui, habe mich beeilt, Plaut.: pr. sequi, Sall.: pr. ire, Ov.: pr. egredere, Nep.: pr. Cumas se recepit, Liv.

    lateinisch-deutsches > propere

См. также в других словарях:

  • Currículo — Saltar a navegación, búsqueda Currículo puede referirse a: Curriculum Vitae, conjunto de experiencias laborales que se reúne en un documento. Currículo, diseño educativo que permite planificar las actividades académicas. Obtenido de… …   Wikipedia Español

  • currículo — sustantivo masculino 1. Currículum vitae. 2. Área: pedagogía Plan de estudios, conjunto de materias y contenidos que se programan para un curso o un ciclo: El currículo escolar debe estar adaptado a la realidad social a la que se aplica. 3. Área …   Diccionario Salamanca de la Lengua Española

  • currículo — s. m. 1. Ato de correr. = CARREIRA, CURSO 2. Desvio para encurtar caminho. = ATALHO 3. Descrição do conjunto de conteúdos ou matérias de um curso escolar ou universitário. 4. Documento que contém os dados biográficos e os relativos à formação,… …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • currículo — (Del lat. curricŭlum). 1. m. Plan de estudios. 2. Conjunto de estudios y prácticas destinadas a que el alumno desarrolle plenamente sus posibilidades. 3. currículum vítae …   Diccionario de la lengua española

  • currículo — {{#}}{{LM C11350}}{{〓}} {{SynC11618}} {{[}}currículo{{]}} ‹cu·rrí·cu·lo› {{◆}}(pl. currículos){{◇}} {{《}}▍ s.m.{{》}} {{<}}1{{>}} Plan de estudios: • La reforma de la ley de educación prevé una restructuración del currículo escolar.{{○}}… …   Diccionario de uso del español actual con sinónimos y antónimos

  • currículo — ► sustantivo masculino Currículum, historial académico o profesional. * * * currículo (del lat. «curricŭlum») 1 m. Plan de estudios. 2 Conjunto de estudios realizados para obtener cierto título. 3 Currículum vitae. * * * currículo. (Del lat.… …   Enciclopedia Universal

  • currículo — ⊕ currícula, currículo → currículum vítae …   Diccionario panhispánico de dudas

  • Currículo (educación) — Saltar a navegación, búsqueda Un currículo es la acepción singular en español del latín curriculum. En plural currícula. En México originalmente se utilizaba el término Planes de estudio, cambiado por el término proveniente de la cultura… …   Wikipedia Español

  • Currículo según Stenhouse — Saltar a navegación, búsqueda Stenhouse propone un modelo de Investigación y Desarrollo del Currículum. El currículo es un instrumento potente e inmediato para la transformación de la enseñanza, porque es una fecunda guía para el profesor.… …   Wikipedia Español

  • curriculo — pop. Igual que Curriculum …   Diccionario Lunfardo

  • currículo — s m Curriculum …   Español en México

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»