Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

certus

  • 61 peto

    pĕto, ĕre, pĕtīvi (pĕtĭi), pĕtītum - tr. -    - parf. petīt, Virg. En. 9, 9; Ov. F. 1, 109; petisti, Cic. Cat. 1, 5, 11; Virg. En. 4, 100; 12, 359; petistis, Auct. Her. 4, 15, 22; petissem, Cic. Verr. 1, 55, 145; Ov. M. 5, 26; Liv. 30, 25, 2; petisse, Cic. Quint. 11, 37; Cic. Verr. 2, 4, 63, § 140; Ov. M. 9, 623.    - chercher à atteindre. [st1]1 [-] diriger sa course vers, chercher à gagner.    - petere loca calidiora, Cic. Nat. 2. 125: chercher à gagner des pays plus chauds. --- cf. Cic. Planc. 97, etc.    - petere naves, Nep. Milt. 5, 5: chercher à rejoindre les navires.    - genitor, quem primum petebam, Virg. En. 2, 635: mon père, que je cherchais à atteindre le premier.    - poét. campum petit amnis, Virg. G, 3, 522: la rivière s'en va vers la plaine.    - mons petit astra, Ov. M. 1, 316: la montagne monte vers les astres.    - iter terra petere, Cic. Planc. 97: prendre un chemin par terre.    - petere fugam, Caes. BG. 2, 24, 1: prendre la fuite. [st1]2 [-] attaquer, assaillir, viser.    - [abst] Cic. Or. 228.    - caput petere, Cic. Quinct. 29: attaquer (viser) à la tête. --- cf. Cic. Mur. 52, etc.    - petere aliquem spiculo, Liv. 2, 20, 2: attaquer qqn avec une lance.    - petere aliquem bello, Virg. En. 3, 603: faire la guerre à qqn.    - fig. petere aliquem epistula, Cic. Att. 2. 2, 2: attaquer qqn par lettre.    - petere aliquem fraude, Liv. 40, 55, 3 tendre des pièges à qqn. [st1]3 [-] aborder.    - ut te supplex peterem, Virg. En. 6, 115: [il me recommandait] de t'aborder en suppliant.    - petere collum amplexu, Cael. d. Quint. 4, 2, 124: se jeter au cou de qqn.    - chercher à obtenir. [st1]4 [-] rechercher, aspirer à; aller chercher.    - fuga salutem petere, Caes. BG. 3, 15, 2: chercher son salut dans la fuite.    - eloquentiae principatum petere, Cic. Or. 56, aspirer au premier rang dans l'éloquence.    - petere aut fugere aliquid, Cic. Fin. 1, 30: rechercher ou fuir qqch.    - petere victoriam ex aliquo, Liv. 8, 33, 13: chercher la victoire sur qqn.    - petere Brundisium ostreas, Plin. 9, 169: aller chercher des huîtres à Brindes.    - petere cibum e flamma, Ter. Eun. 491: aller chercher à manger dans les flammes d'un bûcher. --- Cic. Caec. 4, 10; Ac. 1, 2, 8.    - [poét. avec inf. ] chercher à. --- Lucr. 3, 86 ; Virg. En. 7, 96 ; Hor. Ep. 1, 11, 29. [st1]5 [-] briguer [une magistrature].    - Cic. Phil. 2, 76 ; Att. 1, 1, 2 ; Verr. pr. 23.    - de iis, qui nunc petunt, Caesar certus putatur, Cic. Att. 1: parmi les candidats actuels, César est le seul qui soit sûr de son élection. [st1]6 [-] demander, solliciter.    - petere opem ab aliquo, Tusc. 5, 5: demander assistance à qqn.    - petere ab aliquo aliquid alicui, Cic. Q. 2, 15, 3: demander à qqn qqch pour qqn.    - petere ab aliquo pro aliquo, Cic. Lig. 31: intercéder auprès de qqn pour qqn.    - petere ab aliquo (et qqf. ex aliquo Cic. Fam. 15, 6, 2) ut: demander à qqn que. --- cf. Cic. Clu. 43 ; Fam. 13, 49, etc.    - petere ne ou petere ut ne: demander que ne... pas. --- Cic. Amer. 25 ; Cael. 30.    - a vobis peto, primum ut consilium probetis meum, deinde ne frustra dehortando impedire conemini, Nep.: je vous demande, premièrement, d'approuver mon dessein, et ensuite de ne pas tenter vainement de m'y faire renoncer par des exhortations.    - petere + subj. seul abs te peto cures ut... Cic. Fam. 13, 34: je te demande de prendre soin que... --- cf. 13, 39; Caes. BG. 6, 1, 2.    - petere + prop. inf. --- Suet. Aug. 5; Gell. 4, 8, 5. [st1]7 [-] demander, réclamer, demander en justice.    - quantum res petet, de Or. 3, 123: autant que la chose le réclamera.    - petere poenas ab aliquo, Caes. Att. 1, 16, 7: tirer vengeance de qqn.    - calumnia litium alienos fundos petere, Cic. Mil. 74: réclamer les propriétés d'autrui par des procès de pure chicane.    - abst petere: être demandeur dans une affaire, poursuivre.    - te petere oporteret, Cic. Verr. 4, 70: c'est à toi qu'il conviendrait d'être demandeur. [st1]8 [-] chercher, faire venir de, tirer de.    - a litteris oblivionem petere, Cic. Fam. 5, 15, 4: chercher l'oubli dans les études littéraires.    - prooemium alte petitum, Cic. Clu. 58: préambule tiré de loin. --- cf. Cic. Caec. 10.    - latere petitus imo spiritus, Hor. Epo. 11, 10: soupir tiré du fond de la poitrine.    - petere exempla ex summorum hominum factis, Cic. Prov. 20: prendre des exemples à la vie des plus grands hommes.
    * * *
    pĕto, ĕre, pĕtīvi (pĕtĭi), pĕtītum - tr. -    - parf. petīt, Virg. En. 9, 9; Ov. F. 1, 109; petisti, Cic. Cat. 1, 5, 11; Virg. En. 4, 100; 12, 359; petistis, Auct. Her. 4, 15, 22; petissem, Cic. Verr. 1, 55, 145; Ov. M. 5, 26; Liv. 30, 25, 2; petisse, Cic. Quint. 11, 37; Cic. Verr. 2, 4, 63, § 140; Ov. M. 9, 623.    - chercher à atteindre. [st1]1 [-] diriger sa course vers, chercher à gagner.    - petere loca calidiora, Cic. Nat. 2. 125: chercher à gagner des pays plus chauds. --- cf. Cic. Planc. 97, etc.    - petere naves, Nep. Milt. 5, 5: chercher à rejoindre les navires.    - genitor, quem primum petebam, Virg. En. 2, 635: mon père, que je cherchais à atteindre le premier.    - poét. campum petit amnis, Virg. G, 3, 522: la rivière s'en va vers la plaine.    - mons petit astra, Ov. M. 1, 316: la montagne monte vers les astres.    - iter terra petere, Cic. Planc. 97: prendre un chemin par terre.    - petere fugam, Caes. BG. 2, 24, 1: prendre la fuite. [st1]2 [-] attaquer, assaillir, viser.    - [abst] Cic. Or. 228.    - caput petere, Cic. Quinct. 29: attaquer (viser) à la tête. --- cf. Cic. Mur. 52, etc.    - petere aliquem spiculo, Liv. 2, 20, 2: attaquer qqn avec une lance.    - petere aliquem bello, Virg. En. 3, 603: faire la guerre à qqn.    - fig. petere aliquem epistula, Cic. Att. 2. 2, 2: attaquer qqn par lettre.    - petere aliquem fraude, Liv. 40, 55, 3 tendre des pièges à qqn. [st1]3 [-] aborder.    - ut te supplex peterem, Virg. En. 6, 115: [il me recommandait] de t'aborder en suppliant.    - petere collum amplexu, Cael. d. Quint. 4, 2, 124: se jeter au cou de qqn.    - chercher à obtenir. [st1]4 [-] rechercher, aspirer à; aller chercher.    - fuga salutem petere, Caes. BG. 3, 15, 2: chercher son salut dans la fuite.    - eloquentiae principatum petere, Cic. Or. 56, aspirer au premier rang dans l'éloquence.    - petere aut fugere aliquid, Cic. Fin. 1, 30: rechercher ou fuir qqch.    - petere victoriam ex aliquo, Liv. 8, 33, 13: chercher la victoire sur qqn.    - petere Brundisium ostreas, Plin. 9, 169: aller chercher des huîtres à Brindes.    - petere cibum e flamma, Ter. Eun. 491: aller chercher à manger dans les flammes d'un bûcher. --- Cic. Caec. 4, 10; Ac. 1, 2, 8.    - [poét. avec inf. ] chercher à. --- Lucr. 3, 86 ; Virg. En. 7, 96 ; Hor. Ep. 1, 11, 29. [st1]5 [-] briguer [une magistrature].    - Cic. Phil. 2, 76 ; Att. 1, 1, 2 ; Verr. pr. 23.    - de iis, qui nunc petunt, Caesar certus putatur, Cic. Att. 1: parmi les candidats actuels, César est le seul qui soit sûr de son élection. [st1]6 [-] demander, solliciter.    - petere opem ab aliquo, Tusc. 5, 5: demander assistance à qqn.    - petere ab aliquo aliquid alicui, Cic. Q. 2, 15, 3: demander à qqn qqch pour qqn.    - petere ab aliquo pro aliquo, Cic. Lig. 31: intercéder auprès de qqn pour qqn.    - petere ab aliquo (et qqf. ex aliquo Cic. Fam. 15, 6, 2) ut: demander à qqn que. --- cf. Cic. Clu. 43 ; Fam. 13, 49, etc.    - petere ne ou petere ut ne: demander que ne... pas. --- Cic. Amer. 25 ; Cael. 30.    - a vobis peto, primum ut consilium probetis meum, deinde ne frustra dehortando impedire conemini, Nep.: je vous demande, premièrement, d'approuver mon dessein, et ensuite de ne pas tenter vainement de m'y faire renoncer par des exhortations.    - petere + subj. seul abs te peto cures ut... Cic. Fam. 13, 34: je te demande de prendre soin que... --- cf. 13, 39; Caes. BG. 6, 1, 2.    - petere + prop. inf. --- Suet. Aug. 5; Gell. 4, 8, 5. [st1]7 [-] demander, réclamer, demander en justice.    - quantum res petet, de Or. 3, 123: autant que la chose le réclamera.    - petere poenas ab aliquo, Caes. Att. 1, 16, 7: tirer vengeance de qqn.    - calumnia litium alienos fundos petere, Cic. Mil. 74: réclamer les propriétés d'autrui par des procès de pure chicane.    - abst petere: être demandeur dans une affaire, poursuivre.    - te petere oporteret, Cic. Verr. 4, 70: c'est à toi qu'il conviendrait d'être demandeur. [st1]8 [-] chercher, faire venir de, tirer de.    - a litteris oblivionem petere, Cic. Fam. 5, 15, 4: chercher l'oubli dans les études littéraires.    - prooemium alte petitum, Cic. Clu. 58: préambule tiré de loin. --- cf. Cic. Caec. 10.    - latere petitus imo spiritus, Hor. Epo. 11, 10: soupir tiré du fond de la poitrine.    - petere exempla ex summorum hominum factis, Cic. Prov. 20: prendre des exemples à la vie des plus grands hommes.
    * * *
        Peto, petis, petiui, petitum, pe. prod. petere. Demander, Prier, Faire requeste, Requerir.
    \
        Colloquium petere. Caesar. Demander à parlementer.
    \
        Petere mutuum. Plaut. Emprunter.
    \
        Sanguinem et vitam alicuius petere. Cic. Pourchasser sa mort.
    \
        Veniam petere. Caesar. Demander pardon.
    \
        Consulatum petere. Cic. Briguer et pourchasser à estre Consul.
    \
        Coniugium petere. Ouid. Appeter et pourchasser.
    \
        Inde gloriam petiit. Plin. De là il eut gloire.
    \
        Imperium, ac summatum sibi petere. Lucret. Cercher, Tascher à avoir, Pourchasser.
    \
        Petere somnum. Quintil. Aller dormir.
    \
        Amplexum alicuius petere. Virgil. Aller embrasser.
    \
        Petere poenas ab aliquo. Cic. Cercher moyen de se venger, Demander ou pourchasser la vengeance.
    \
        Sedes apibus, statioque petenda. Virgil. Il fault eslire et prendre place pour les mousches.
    \
        Petere cibum. Terent. Rogasse vellem, vnde mihi peterem cibum. Où il veult que je prenne dequoy vivre, Où il veult que je cerche ma vie.
    \
        E flamma te petere cibum posse arbitror. Terent. Tu es si povre, que je pense que tu oserois bien prendre la viande du milieu de la flamme, Pour un morceau de pain tu te jecterois dedens le feu.
    \
        Argumentum hoc Epicurus a paruis petiuit. Cic. A prins.
    \
        Paulo longius exordium rei demonstrandae petam. Cic. Je iray cercher le commencement de mon oraison un peu plus hault, ou plus loing.
    \
        Initium a natura petere. Cic. Commencer.
    \
        Laudem e macello petere. Cic. Cercher d'estre loué.
    \
        Originem summi boni a primo ortu animantium petere. Cic. Cercher la source du souverain bien du, etc.
    \
        Alte suspirium petere. Plaut. Souspirer du profond du coeur, Aller querir un souspir jusques au, etc.
    \
        Iura Cordubam petunt. Plin. Vont plaider à Cordube, Ils sont du ressort de Cordube.
    \
        Petunt igitur in Elymaeos arborem cupresso similem. Plin. Ils vont querir jusques au pays des, etc.
    \
        Petere aliquid in nubila. Plin. L'aller querir jusques aux nues.
    \
        Volumina in Dardani sepulchrum petita. Plin. Qu'on est allé querir jusques dedens son sepulchre.
    \
        Trans mare aliquid petere. Plin. L'aller querir par dela la mer.
    \
        Ab India petere aliquid. Plin. L'aller querir au pays, etc.
    \
        Petere aliquem dextra. Virgil. Luy tendre la main dextre.
    \
        Petere blanditiis. Quintil. Amadouer, Blandir, Papelarder.
    \
        Aliquem literis petere. Cic. Agacer, Provoquer.
    \
        Criminibus aliquem petere. Tacit. L'accuser de crime.
    \
        Petere. Virgil. Liu. Frapper.
    \
        Petere. Cic. Ruer coups sur aucun.
    \
        Petere iugulum. Cic. Tuer.
    \
        Petere aliquem telis. Liu. Luy tirer quelque dard ou traict.
    \
        Petere aliquem. Cic. Assaillir aucun avec violence.
    \
        Petere aliquem. Plancus Ciceroni. Mettre gents en embusche contre luy.
    \
        Petere insidiis vitam alicuius. Plin. Espier de tuer aucun.
    \
        Veneficio aliquem petere. Author ad Heren. Tascher à l'empoisonner.
    \
        Vnum me petunt. Cic. Ils n'en veulent qu'à moy.
    \
        Quem petit, et summis annixus viribus vrget. Virgil. Lequel il suit.
    \
        Custodem in vincla petiuit. Virgil. L'a mené en prison.
    \
        Petuntur in vincula qui parentes suos non alunt. Quint. On demande qu'ils soyent mis en prison.
    \
        Petere locum aliquem. Cic. Aller en quelque lieu.
    \
        Ardua petere. Stat. Monter une montaigne.
    \
        Parnassus petit astra duobus verticibus. Ouid. Va jusques au ciel.
    \
        Caelum petere. Plin. Voler droict au ciel.
    \
        Cursum alium petere. Cic. Mener sa navire par un autre lieu.
    \
        Cursu petere deserta. Virgil. S'encourir aux deserts.
    \
        Fugam petere. Liu. S'enfuir.
    \
        Fuga salutem petere. Caesar. Se sauver par fuir.
    \
        Romam petit fons ille. Plin. S'en va et coule droict à Rome.
    \
        Secretum petere. Plin. iunior. Se retirer en quelque lieu à part.
    \
        Sublime petere. Plin. Tascher à monter.
    \
        Supera petere. Cic. Tendre et tirer tousjours en hault.
    \
        Vento petere vrbem aliquam. Virgil. Y aller par navigation à voiles.

    Dictionarium latinogallicum > peto

  • 62 facio

    Cic.: facinus facere, obire, committere, Cic., od. in se admittere, Caes., od. patrare, Sall. – meton., a) die Missetat (der Mord) für das, womit sie verübt wird, facinus excussit ab ore, den Giftbecher, Ov. met. 7, 423. – b) der Missetäter, senile illud facinus (böse Stück), Apul. met. 4, 12: omnium flagitiorum atque facinorum circum se tamquam stipatorum catervae, Scharen von Schandbuben u. Bösewichtern, Sall. Cat. 14, 1. – II) übtr.: a) konkr., ein Stück Arbeit, facinus luculentum, ein Prachtstück, Plaut. Men. 141. – b) abstr., ein Stück Arbeit, Geschäft, ein Handel, ein Streich, ein Umstand, eine Sache (s. Lorenz Plaut. mil. 376), quod facinus (Schauspiel) video? Plaut.: non ego istuc mihi facinus conducibile esse arbitror, Plaut.: amicum castigare ob meritam noxiam immoenest facinus (ist ein undankbares G. od. Stück Arbeit), Plaut.: humanum facinus factumst, so geht es mit den Menschen, Plaut. – Genet. spätlat. auch facineris, nach Vel. Long. (VII) 73, 1 u. oft auch durch die Abschreiber in Handschriften des Cicero u. Livius.
    \
    facio, fēcī, factum, ere (verwandt mit dem Stamme θε in τίθημι, ε-θη-κα), machen in der weitesten Bedeutung; dah. I) tr. u. zwar: A) zunächst von jeder äußerlichen Tätigkeit, die sich in Hervorbringung eines handgreiflichen, in die Sinne fallenden Pro-
    ————
    duktes kundgibt, 1) machen = verfertigen, bauen, lectulos faciundos dare, Ter.: alci anulum, Cic.: classem, bauen, Caes.: castra, aufschlagen, Caes.: murum saxo quadrato, Liv.: pontem in Istro flumine, schlagen über, Nep.: semitam per fundum, anlegen, Plaut.: litteram, schreiben, Cic. – armis faciendis praeesse, eine Waffenfabrik leiten, Cic. – phalerae pulcherrime factae (gearbeitet), Cic. – dah. a) von der Tätigkeit des Schreibenden, niederschreiben, schriftlich aufsetzen, litteras ad alqm, an jmd. schreiben, Cic.: sermonem inter nos habitum in Cumano, Cic. – b) v. körperlicher Tätigkeit übh., wie unser machen, tun, geben, iactum, einen Wurf tun, Auct. b. Alex.: gradum, Cic.: sibi viam, bahnen, Liv.: alci transitum, jmd. durchlassen, Liv.: alci savium, geben, Plaut.: alci ventulum, zufächeln, Ter.: vela, s. velum (Segel): significationem, ein Zeichen (Signal) geben, Caes.: impetum in hostes, machen, Liv.
    2) zeugen, erzeugen, hervorbringen, volucres ova ac pullos faciunt, legen Eier u. brüten Junge aus, Varro: asinus od. apis facit subolem, Col. u. Plin.: rapa facit cymam, treibt hervor, Col.: stercus, Mist machen, Col.: stercus facit multam herbam, erzeugt, gibt, Col.: corpus facere, s. corpus (no. I, B, 1): calorem, Wärme erzeugen, Plin.: maculas, Flecken machen (verursachen), Plin.: ignem ex lignis viridibus, Feuer machen (anmachen) aus usw., Cic. – homo ad
    ————
    ista expedienda factus, wie gemacht, -geschaffen (= von Natur geschickt), Cic.: ex industria factus ad imitationem stultitiae, geflissentlich den Schein der Narrheit suchend, Liv. 1, 56, 8: factus naturā et consuetudine exercitus m. Infin., Tac. ann. 14, 56. – dah. a) von der schaffenden Tätigkeit des Redners u. Dichters, machen = schaffen, bilden (s. Voß Verg. ecl. 3, 86), orationem, versus, poëma, Cic.: in versu faciendo saepe caput scabere, Hor.: orationis faciendae et ornandae auctores locupletissimi, Cic. – u. b) als gramm. t. t. von Wörtern = die u. die (Kasus- od. Tempus- od. abgeleitete) Form bilden, cur aper apri, pater patris faciat? (im Genetiv) apri bildet od. hat, Quint.: cum Alba faciat Albanos et Albenses, volo volui et volavi, Quint. (vgl. Quint. 1, 6, 13 sqq.): eadem (littera) fecit ex duello bellum, Quint.: genetivus Oedipi faciet, wird haben, Donat.: si numerum pluralem facere cogetur, Gramm. Vatic.
    3) erzielen, erwerben, gewinnen, sich machen, ex arvo aeque magno, sed male consito et minus multum et minus bonum vinum et frumentum f., Varro (vgl. ποιειν τι εκ της γης): praedam, machen, Caes.: praedas ab alqo, Nep.: rem, sich Vermögen erwerben, Hor.: lucrum, manubias sibi ex etc., Cic.: divitias ex alqa re, Plaut.: magnas pecunias ex metallis, Nep.: liberis plurimum, erwerben, Ter.: stipendia, Sold verdienen = Kriegsdienste tun, Sall. u. Liv.
    ————
    4) = conficere, a) aufbringen, auf die Beine bringen, auftreiben, tributum, Cic.: manum, Cic.: exercitum, Vell.: exercitum argento, Sall. in Sen. ep.: auxilia mercede, Tac. – b) eine Strecke im Raume durchmachen = zurücklegen, cursu quingenta stadia, Iustin. 11, 8, 2. – u. dav. übtr. c) eine Zeit durchmachen = zubringen, verleben, paucissimos unā dies, Sen.: annum in fuga, ICt.
    5) (als arithm. t. t.) = efficere, machen, ausmachen, Lais μυρίας δραχμὰς poposcit, hoc facit nummi nostratis denariûm decem milia, Gell. 1, 8, 5: actus quadratus undique finitur pedibus CXX; hoc duplicatum facit iugerum, Col. 5, 1, 5: quae utraeque summae in se multiplicatae quadratorum faciunt pedum viginti octo milia et octingentos (pedes), ibid. § 6.
    B) von derjenigen Tätigkeit, die sich im Hervorbringen von Handlungen und Zuständen kundgibt, also: 1) machen, tun = verrichten, ausüben, vornehmen, begehen, leisten, ausführen, zustande ( zuwege) bringen, verwirklichen (Ggstz. velle od. facere velle, beabsichtigen), α) m. allg. Objj.: ego plus quam feci facere non possum, Cic.: neque hoc in uno fecit Annaeo (tat er an usw.), sed in omnibus senatoribus, Cic.: omnia amici causā f., Cic.: id quod neque facere neque velle per sese honestum est, Gell. – β) m. Acc. subst.: opus, Feldarbeit verrich-
    ————
    ten, Ter.: iter, s. iter (Reise, Marsch): facinus, Cic.: u. so fortia facinora fecimus, M. Caes. in Fronto epist. ad M. Caes. 5. p. 68, 7 N.: caedem, furtum, fraudem, Cic.: exempla in alqm, Exempel an jmd. statuieren, Plaut.: gratulationem, abstatten, Quint.: largitionem, vornehmen, Cic.: alci medicinam, jmd. heilen, Cic.: nullus melius medicinam facit, kein Arzt versteht sich besser darauf, Plaut.: brevi dignum exitum facturos, würden sich bald ihr verdientes Ende bereiten, Suet.: initium, finem, moram, periculum u. dgl., s. finis, initium usw. – comitia, abhalten, Liv.: indutias, pacem, Waffenstillstand-, Frieden machen, -schließen, Cic. u.a.: seditionem, Cic.: bellum, Kr. anstiften, anfangen, Cic.; alci, jmd. in Krieg verwickeln, jmd. bekriegen (wie πόλεμον ποιειν τινι), Nep. u.a.: neque fecisse Rhodienses bellum neque facere voluisse, Gell.: proelium, ein Treffen anfangen, sich in einen Kampf einlassen, Cic., Sall. u.a.: fugam, die Fl. ergreifen, Sall. u. Liv.; aber fugam (mit u. ohne hostium u. dgl.) facere, eine Fl. bewirken, in die Fl. schlagen, Sall. u. Liv. (s. Weißenb. Liv. 21, 5, 16): deditionem, sich ergeben, Sall.: nomina, s. nomen. – imperata, ausführen, Caes.: promissum, erfüllen, Cic. – quas res neque solverunt neque fecerunt (leisteten), Liv. – γ) m. Advv.: multa impure atque taetre, Cic.: vel facere quod non optime possis, vel facere quod non pessime facias, humanita-
    ————
    tis est, Cic.: ut nihil intemperanter, nihil effeminate faciam, optabo, Sen. – δ) m. quid in Fragesätzen: αα) quid facis? was beginnst du? Ov. fast. 2, 386 u. ö. – ββ) quid faciam? was soll ich tun od. anfangen? quid facerem? was sollte ich tun? was zu tun? (von solchen, die ratlos sind u. mit Ratlosigkeit sich entschuldigen), s. Ruhnk. Ov. her. 8, 50; 10, 59: quid faciam infelix? Ov.: quid facerem? Verg.: sed tu quid faceres? Ov. – ε) fac. de alqo od. de alqa re, bl. alqo od. alqā re, alci od. alci rei, cum alqa re, mit jmd. od. etw. tun, machen, anfangen, gew. in Fragesätzen (s. Bünem. Lact. 2, 3, 3), quid de puero era tua fecit? Plaut.: quid de eo facies? Lact.: quid de his faciunt facturive sunt? Lact.: quid de praeda faciendum censerent? Liv.: quidnam facerent de rebus suis? was sie in ihrer Lage tun sollten? Nep. Them. 2, 6. – nescit quid faciat auro, Plaut.: quid illis faciat ceteris (Dat.), Plaut.: quid hoc homine od. huic homini facias? was will man od. willst du mit dem M. anfangen? Cic.: quid faceret Chrysippus huic conclusioni? was könnte Chr. gegen diesen Schluß einwenden? quid hic cum tragicis versibus et syrmā facis? Valer. com.: quid hic homo tantum incipissit facere cum tantis minis? Plaut. – ζ) prägn., m. quid od. m. allgem. Acc., tun = begehen, verbrechen, sündigen, quid feci? nihil feci, Plin. ep.: quid feci? quid commerui aut peccavi pater? Ter.: quid fecit? Ter.: faciunt hi plura,
    ————
    Iuven.
    2) insbes.: a) eine Feierlichkeit veranstalten, cenas, Cic.: ludos, Cic.: sacra od. sacrificium od. res divinas, ein Opfer vollziehen, opfern ( ἱερὰ ῥέζειν), Cic. (vgl. Fabri Liv. 22, 10, 3 sqq.; u. absol. s. unten no. III, 4). – b) etw. als gewöhnl. Geschäft betreiben, treiben, ausüben, praeconium (Geschäft eines Ausrufers), argentariam, Cic.: medicinam, als Arzt praktizieren, Phaedr. Vgl. Gräve Cic. Verr. 5, 18, 46 und die Auslgg. zu Phaedr. 1, 14, 2.
    3) bewirken = bereiten, verschaffen, nomen, cognomen alci rei, geben, Liv.: alci auspicium, jmd. zu etw. auffordern, veranlassen, Hor.: dci negotium, s. negotium: silentium, verschaffen, Liv.: orationi audientiam, Gehör verschaffen, Cic.: alci famam prompti ingenii, Quint.: favorem, Liv.
    4) jmdm. etw. geben, gewähren, potestatem (Erlaubnis), Cic.: commercium sermonis, Liv.: alci gratiam alcis rei (Verzeihung, Nachsicht), Cic.
    5) einen Körper- od. Gemütszustand an od. in jmd. erregen, rege machen, erwecken, einflößen, alci fletum, jmd. zum Weinen bringen, Col.: alci dolorem, Cic. ad Att. 11, 8, 2: alci desiderium alcis rei, Liv.: alci fidem, bei jmd. Glauben erwecken = jmd. (von etw.) überzeügen, Cic.: hosti audaciam, Liv.: divitiae animos (Mut) faciunt, Liv.: spiritus (hohen Mut), Liv.: spem, Cic. u. Liv.: curam, Tac.: taedium,
    ————
    stomachum, Cic.: iram, Quint.: metum, Cels. u. Tac.: metum insidiarum, Liv.: timorem, Liv.: suspicionem, Cic.
    6) machen, bewirken, es fertig bringen, dahin arbeiten, daß usw., lassen, a) m. ut u. Konj., faciuntne intellegendo ut nihil intellegant, Ter.: facis, ut rursus plebes in Aventinum sevocanda esse videatur, Cic.: splendor vester facit, ut peccare sine summo rei publicae periculo non possitis, Cic.: alterum facio, ut caveam, alterum, ut non credam, facere non possum, Cic.: ut nihil ad te dem litterarum facere non possum (ich kann es nicht über mich gewinnen), Cic. – dah. facere ut nicht selten gebraucht, um den Begriff der Tätigkeit nachdrücklicher hervorzuheben, facite, ut mores eius et vultum recordemini, macht, daß ihr euch erinnert = erinnert euch, Cic. – u. facio ut etc. m. einem Adi. od. Adv. = ich verstehe mich dazu, zu usw., invitus feci, ut Flamininum e senatu eicerem, Cic.: itaque feci non invitus, ut prodessem multis rogatu tuo, habe mich ganz gern dazu verstanden, Cic.: facio libenter, ut per litteras tecum colloquar, Cic. – b) m. bl. Konj.: immo illi mitem faxo faciant fustibus, Afran. fr.: ego faxim ted Amphitruonem malis esse quam Iovem, Plaut.: haud sibi cum Danais rem faxo et pube Pelasgā esse ferant, Verg.: fallat eam faxo, Ov.: faxo sciatis, Petron.: et ita ultima sit, faciam, Veneris concordia vestrae, Ov.: di
    ————
    facerent, sine patre forem! Ov.: der Imperat. fac (facito) mit folg. Konjunktiv als Umschreibung eines affirmativen Imperativs, unser mache od. tue dafür, daß usw., od. laß mit folg. Infinitiv, certum hominem ad eum mittas face, Nep.: fac sciam, tue mir zu wissen, laß mich wissen, Cic.: surculos facito sint longi binos pedes, mache, daß sie sind, od. laß sie sein, Cato. – c) fac. m. folg. ne od. quo u. Konj., non fac. m. folg. quin od. quo minus u. Konj., luctus facit ne dubitem, Acc. fr.: quod ne permittat in hostem, ipsa facit gravitas, Ov.: mors faciet ne sim, cum venerit, exsul, Ov.: nach dem Imperat. (vgl. no. b), tu fac ne ventis verba profundam, Lucr.: fac ne quid aliud cures hoc tempore nisi ut quam commodissime convalescas, Cic.: per se quisque sedulo faciebant, quo illam mihi lenirent miseriam, Ter. – non enim faciam, quin scias, ich werde es nicht fertig bringen (nicht über mich gewinnen), dich in Unwissenheit zu lassen, Plaut.: numquam quisquam faciet, quin soror ista sit germana huius, nimmer wird es jemand fertig bringen (beweisen), daß sie nicht usw., Plaut. (vgl. Brix u. Lorenz Plaut. mil. 283 u. 473): facere non possum (ich kann nicht umhin), quin cotidie ad te mittam (litteras), Cic.: facere non potui, quin tibi voluntatem declararem meam, Cic.: neu quis facito, quo minus ei oetantur (= utantur) fruantur habeant, Corp. inscr. Lat. 1, 200. no. XI (p. 79). – d) m. Acc. u. Infin. (s.
    ————
    Ruhnken Ov. her. 17, 174), vel carnuficinam hunc facere possum perpeti, Plaut.: qui nati coram me cernere letum fecisti, Verg.: noc me telum flere facit, Ov.: illum forma timere facit, Ov.: desiderium facit macrescere volucres, Varro: u. nach dem Imperat. (vgl. no. b), mel Atticum ter intervere facito, Col.: noch dem Fut., succum mori agrestis paulum facies defervere, Pallad.: quae res scissuris eos faciet aperiri, Pallad. – e) faxo m. folg. Indic. Fut. (s. Klotz u. Spengel Ter. Andr. 854), temperi ego faxo scies, Plaut.: iam faxo hic aderit, Ter.: immo vero indignum iam facinus faxo ex me audies, Ter. – f) m. Infin., facias videre Romam, Corp. inscr. Lat. 8, 2632: m. Infin. pass., remitti fecit, Amm. 27, 7, 3.
    7) machen, darstellen, lassen, m. folg. Acc. u. Infin., v. Künstlern, fecerat et viridi fetam Mavortis in antro procubuisse lupam, Verg.: stare deum pelagi longoque ferire tridente aspera saxa facit, Ov.: v. Schriftstellern, qui nuper fecit servo currenti in via decesse populum, Ter.: quem tamen Homerus apud inferos conveniri facit ab Ulisse, Cic.: quem in suis libris fecit (Cicero) de re publica disputare, Augustin. de civ. dei 2, 21, 4 in.: quos loqui facit in ea disputatione, Augustin. de civ. dei 2, 21, 4.
    8) zum Ausdrucke der bloß gedachten od. angenommenen Wirkung, mit folg. Acc. u. Infin., a) lassen = den Fall setzen, annehmen, voraussetzen,
    ————
    esse deos faciamus, Cic.: fac, quaeso, qui ego sum, esse te, Cic. – b) sich stellen, als ob usw., se facit esse venustum, Catull. 97, 9: facio me alias res agere, ich tue (stelle mich), als ob ich usw., Cic. ep. 15, 18, 1.
    9) (= efficere) bewirken, beweisen, haec enim ratio facit lunam non habere lumen proprium, Macr. somn. Scip. 1, 19, 9.
    10) mit dopp. Acc., a) mit einem Subst. als Acc. ber Wirkung, jmd. od. etw. zu etw. machen, α) übh.: alqm consulem, jmd. zum K. machen (sowohl v. Volke als v. einem einzelnen, der bewirkt, es durchsetzt, daß jmd. K. wird, s. Ellendt Cic. de or. 2, 66, 268), Cic.: alqm regem Epiri, Iustin.: alqm reum, in den Anklagestand versetzen, Cic.: alqm heredem, zum E. machen = einsetzen, Cic.: alqm testem, zum Z. nehmen, Ter. u. Liv.: Siciliam provinciam, zur Provinz machen, Vell.: captivum de rege facturi videbantur, Iustin.: im Passiv m. dopp. Nom., de accusatore Scipionis venerator factus est, Val. Max.: u. ohne Prädikat, si ille factus esset (sc. consul), dazu (zum Konsul) gemacht worden wäre, Cic. Muren. 50; vgl. Cic. Planc. 9 u. 14. – β) vorgeblich zu etwas machen, für etwas ausgeben, me unum ex iis feci, qui etc., ich gab mich aus für einen usw., ich tat, als wäre ich einer usw., Cic.: facio te apud illum deum, Ter.: ut puellae unum me facerem beatiorum, um mich
    ————
    als einer von den Wohlhabenden aufzuspielen, Catull. 10, 17: et se facit venustum, spielt sich als schöner Mann (als Adonis) auf, Catull. 97, 7.: verbis se locupletem f., sich reich machen, Cic. – b) mit einem Adi. od. Partic, im Acc. zur Angabe der Wirkung, des Zustandes, der an jmd. hervorgebracht wird, animum dubium, zweifelhaft machen, Cic.: alqm sanum, disertum, Cic.: alqm peritum alcis rei, geschickt machen in usw., Nep.: alqm certum, certiorem, s. certus no. II, B, 3, b. S. 1097 (vgl. Lorenz Plaut. Pseud. 16): u. certum od. certius facere alci, s. certus no. II, B, 3, a, α S. 1096 (vgl. Brix Plaut. Men. 764. Lorenz Pseud. 16): alqm scientem, Plaut. asin. 48. Ter. heaut. 873: alqd planum, deutlich machen, Quint. – selten mit einem Adv., wie alqd palam, offenbar machen, Nep. – Partiz. factus m. dopp. Voc., o tu lectule deliciis facte beate meis! Prop. 2, 15, 2. – c) mit einem Partic, od. Adi. im Acc. zur Bezeichnung der Tatigkeit, in der jmd. od. etw. dargestellt wird, Xenophon facit Socratem disputantem etc., stellt dar, führt ein als behauptend usw., Cic. (vgl. oben no. 7): alqm od. alqd missum, s. mitto no. II, A u. B: alqd reliquum, s. reliquus: u. so ademptum tibi iam faxo (= adimam) omnem metum, Ter.: faxo tali eum mactatum (mactabo) atque hic est infortunio, Ter.
    11) etwas zum Eigentum jmds. machen, jmd. in
    ————
    Besitz von etwas setzen, mit Genet. des Besitzers, tota Asia populi Romani facta est, fiel dem röm. Volke anheim, Cic.: Graeci optionem Carthaginiensium faciunt, legen die Wahl in die Hände der K., Sall.: facere alqd potestatis od. dicionis suae, in seine Gewalt od. Botmäßigkeit bringen, Liv. (vgl. Fabri Liv. 21, 53, 6): ebenso alqm sui iuris, jmd. sich untertan machen, Vell.: omnia arbitrii sui, seiner Willkür untertan machen, Liv.: alqd sui muneris od. beneficii sui, etw. als sein Geschenk, seine Wohltat betrachten lassen, Tac. u. Iustin. (vgl. Benecke u. Fittb. Iustin. 13, 4, 9): alqm proprii iuris, selbständig-, unabhängig machen, Iustin. (vgl. Benecke u. Fittb. Iustin. 9, 1, 3). – Aber auch mit dem Pron. possess., alqam terram suam, ein Land sich unterwerfen, Caes.: alqm suum, sich jmd. zum Freunde machen, Ter.: neque gloriam meam, laborem illorom faciam, ich werde nicht mir den Ruhm nehmen, ihnen die Mühe lassen, Sall.
    12) einen gewissen Wert auf etwas legen (vgl. unser »sich wenig aus etwas machen« u. dgl.) = so u. so achten, schätzen, si aliter nos faciant, quam aequum est, Plaut. – u. bes. mit Genet. des Wertes, parvi, minimi, pluris, maximi, nihili, Plaut., Cic. u.a.: nec pluris nunc facere Camillum hoc bellum, kümmere sich ebensowenig um usw., Cic. – Hierher gehören wohl auch die Formeln: aequi bonique f. alqd,
    ————
    mit etwas zufrieden sein u. dgl. (s. aequus no. II, 2, b a. E), Cic.: lucri, gewinnen, Nep.
    13) die Wirkung der Tatigkeit als eine reflexive gedacht = etwas leiden, erleiden, (vgl. unser »er hat sich Schaden getan«), parietes vitium faciunt, werden schadhaft, Plin.: naufragium f., Schiffbruch leiden, Cic. u.a.: damnum, detrimentum, Schaden leiden, Cic. u.a. (nicht hierher, sondern oben zu no. B, 1 gehört iacturam f., s. iactura).
    14) wie das deutsche tun u. das griechische ποιειν, so steht auch facere im zweiten Redegliede, wenn das Verbum des ersten Gliedes im zweiten bleibt u. man die Wiederholung desselben Wortes vermeiden will, wo also facere den allgemeinen Begriff eines Verbums bezeichnet (wenn auch im Verbum kein »Tun« liegt) u. seine nähere Bestimmung aus dem vorhergehenden Satzgliede empfängt, wie: an Scythes Anacharsis potuit pro nihilo ducere pecuniam: nostrates philosophi facere non potuerunt? konnten es nicht tun (= konnten das Geld nicht verachten), Cic.: cum collega consentiente (sicut milites faciunt, wie die S. tun) hostibus obviam ire, Cic.: me, ut adhuc fecistis, audiatis, Cic.: incumbite in causam, ut facitis, Cic. Vgl. Heusinger Cic. de off. 1, 1. Kühner Cic. Tusc. 4, 31. Wopkens Lectt. Tull. 1, 3. p. 17 H. Orelli Hor. sat. 1, 1, 63 sq. Ruhnken Ov. her. 11, 31.
    II) (spätlat.) v. refl. (se) facere alqo, wohin ma-
    ————
    chen = sich begeben, intra limen sese facit, Apul. met. 5, 2: homo meus coepit ad stelas facere, Petron. 62, 4: ad illum ex Libya Hammon facit, Tert. de pall. 3. Vgl. Oudend. Apul. met. 5, 2. p. 321. Salmasius Tert. de pall. 3. p. 206 (ed. Lugd. Bat. 1656).
    III) intr.: 1) = εργάζεσθαι, arbeiten, Feldarbeit verrichten, Ter. heaut. 60 (73 opus facere).
    2) handeln, handelnd auftreten, deus, qui primitus operatur ac facit, Chalcid. Tim.: qui, cum cogitasset, facere auderet, Nep.: facto non consulto in tali periculo opus esse, Sall.: opus est facto, Komik.: quoniam, ut aiunt, dei facientes adiuvant, Varro: ratio faciendi, Quint. – m. Advv. – irgendwie handeln, nequiter, schlechte Streiche spielen, Plaut.: bene et benigne, Plaut.: illiberaliter, Ter.: arroganter, Caes.: sedulo, Ter.: humaniter, bene, praeclare, amice, Cic.: iucunde, Plin. ep.: recte, Ter. u. Cic.: seu recte seu perperam, Cic.: fortius, quam locutus est, fecit, Curt. – alci bene, gegen jmd. gut handeln, jmdm. dienen, nützen, Ter.; Ggstz. male alci, jmdm. schaden, Plaut.: alci aegre, jmdm. wehtun, ihn kränken, Ter.: ex voluntate alcis, Liv.: e re publica, Liv.: adversus rem publicam, Caes.: contra rem publicam, Sall.: adversus senatus consultum, Liv.: animo bono, Nep.: animo optimo, Cic.: more tuo, Plaut.: iure, Acc. fr. u. Quint.: lege, Quint.: malā fide, Nep.
    3) facere cum od. ab alqo, mit jmd. od. auf jmds.
    ————
    Seite tätig sein, mit jmd. es halten, zusammenhalten, auf jmds. Seite od. Partei sein, jmd. unterstützen, begünstigen, cum alqo, Cic., Nep. u.a.; ab alqo, Cic. u.a. (so auch illinc od. unā facere, auf seiner Seite stehen, es mit ihm halten, Cic. ad Att. 7, 3, 5 W.; Sull. 36); Ggstz. facere adversus alqm, es wider jmd. halten, die Gegenpartei begünstigen, Nep. Eum. 8, 2 (dazu Bremi): eae res contra nos ambae faciunt in hoc tempore, Cic. Quinct. 1.
    4) eine Opferhandlung vornehmen, mit Dat. der Gottheit, der man opfert (wie ῥέζειν τινί), m. Acc. der Sache, die man opfert, od. mit Abl. des Opfers, mit dem man opfert, qui faciet quando volet, quāque lege volet, facito, Plebisc. vet. bei Liv. 22, 10, 3. – fac. dis, Plaut.: Iunoni Sospitae, Cic.: Marti et Robigini, Tert. – grandia liba Pali, Ov.: bidentes Herculi propter viam, Laber. fr.: Iovi Victori pocillum mulsi, Liv.: pro populo faciens quantum Saufeia bibebat, Iuven. – fac. agnis, Plaut.: catulo, Col.: fac. Iovi bidenti verre, Pompon. com. fr.: agnā Iovi, Varro LL.: vitulā pro frugibus, Verg.
    5) euphem., vollenden = sterben, faciendum (faciundum) fuit od. faciundum hoc fuit, Anthol. epigr. II. no. 63-66 (Rhein. Mus. 27, 131 f.).
    6) obszön: a) suae rei causā facere, zu Stuhle gehen, kacken, Petron. 47, 4 u. 66, 2. – b) v. Beischlaf, Catull. 110, 2 u. 5. Pers. 4, 48. Iuven. 7, 239.
    ————
    Petron. 9, 9; 45, 8; 87, 9.
    7) zu od. für etw. passen, geschickt sein, m. ad u. Akk. od. m. bl. Dat., v. leb. Wesen, alii ad aprum, alii ad cervum canes faciunt, einige sind Saufänger (Saurüden), andere Schweißhunde, Sen. exc. contr. 3. praef. § 9: Aurelianus ad nostra iam non facit tempora, Vopisc. Aurel. 8, 3: v. Lebl., Medeae faciunt ad scelus omne manus, Ov.: ad talem formam non facit iste locus, Ov.: haec aetas optime facit ad haec studia, Sen.: quod belle facit ad versum, Sen.: quorumdam contumelia non facit ad aulam, Sen.: m. Dat., non faciet capiti dura corona meo, Prop. 3, 1, 20.
    8) zu, für, gegen od. bei etw. tun, wirken, nützen, helfen, dienlich, förderlich, nützlich sein, absol., od. m. ad, in, adversus u. Akk., od. m. bl. Dat., a) übh.: nec caelum nec aquae faciunt nec terra nec aurae, weder das Klima bekommt mir, noch usw., Ov.: multum viva vox facit, Sen.: fecit aliquid et materia, Sen.: quid stemmata faciunt? Iuven.: quid faciunt leges, ubi etc.? Petron.: dicite, pontifices, in sancto (Tempel) quid facit aurum? Pers.: mire facit (es tut eine außerordentliche Wirkung) in peroratione confessio, Quint. – illa ad publicos usus facientia, Pacat. pan.: quorum (oppidorum) mentio tantum ad ordinem facit, Mela: faciunt in hunc usum arundinum quoque folia, Col. – incolumi Rhodos et Mitylene pulchra facit, Hor. – m. Infin. (als Subj.), plurimum facit dili-
    ————
    genter nosse causas, Quint. 6, 4, 8: adversus omnia tela, adversus omnium hostium genus facit mortem contemnere, Sen. ep. 36, 8. – b) als mediz. t. t., id bene faciet, Cato: quod idem remedium optime facit exemptā stirpe, Col. – hic sucus facit (ist gut, schlägt an) ad difficultatem urinae, Plin.: quicquid ad salivam facit, Petron.: nihil aeque facere ad urinae morsum, Suet.: medicamentum quod proprie adversus solutionem stomachi facit, Scribon. – radix coeliacis praeclare facit in cinere tosta, leistet den Unterleibskranken vortreffliche Dienste, Plin.: feniculi suci cyathus unus potui datus mirifice pulmoni facit, Plin. Val.
    Alter Imperat. face, zB. Enn. ann. 20*. Plaut. asin. 605 u. ö. Ter. Andr. 680 u. ö. Cato r. r. 7 u. 32, 1 ö. Catull. 36, 16. Nep. Paus. 2, 4. Ov. her. 2, 98 u. ö. (als veraltet angef. bei Quint. 1, 6, 21; vgl. Mart. Cap. 3, § 320). – Arch. Fut. faciem, Cato bei Quint. 1, 7, 23 (die besten Hdschrn. facie, wofür Bergk Beitr. 1, 153 faciee schreiben will). – Arch. Perf. fecei, Corp. inscr. Lat. 1, 551. – Arch. Konj. Perf. faxim (= fecerim), Enn. fr. scen. 308. Plaut. Amph. 511; aul. 420. Ter. adelph. 887. 896. – Archaist. Fut. exakt. faxo (= fecero), Afran. com. 67. Plaut. Amph. 355. Ter. Andr. 854. Verg. Aen. 9, 158. Ov. met. 3, 271. Petron. 95, 3. Sil. 17, 235: faxis, Naev. com. 47. Pacuv. tr. 123. Plaut. capt. 124. Ter. Andr. 753. Hor. sat. 2, 3, 38: faxsit, XII tabb. 8, 4 (bei Gell. 20, 1,
    ————
    12). Pacuv. tr. 424. Acc. tr. 556; od. faxit, Lex Num. Pomp. bei Paul. ex Fest. 6, 2. Plaut. capt. 622. Ter. heaut. 198: faximus, Plaut. truc. 61: faxitis, Formul. vet. bei Liv. 23, 11, 2 u. 29, 27, 3: faxint, in der Formel di faxint, Plaut. Amph. 632; vidul. fr. 2, 31 St. Ter. heaut. 161. Cic. Verr. 3, 81 u. ep. 14, 3, 3. – Passiv facitur, Nigid. comm. gr. bei Non. 507, 15: faciatur, Titin. com. 97. Petron. 71, 10: faxitur (= factum erit), Formul. vet. bei Liv. 22, 10, 6. – Das Passiv von facio vertritt fio, w. s.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > facio

  • 63 impendo

    im-pendo, pendī, pēnsum, ere (in u. pendo), aufwenden, verwenden, eig. u. übtr., sumptum, Cic.: pecuniam in alqam rem, Cic.: pecuniam in alqa re, ICt.: HS octogies pro introitu novi sacerdotii, Suet.: vitam usui alcis, Tac.: vitam vero, Iuven.: studia erudiendis iuvenibus, Quint.: nihil sanguinis in socios, Ov.: certe nihil in me impendisti, Sen.: non erunt tam amentes, ut operam, curam, pecuniam impendant in eas res, quas vobis gratas fore non arbitrentur, Cic.: ad incertum casum et eventum certus quotannis labor et certus sumptus impenditur, Cic.: quid (opus est) tantos sumptus vel fingendis vel colendis imaginibus impendere, Lact.: quid censetis eos voluisse impendere laboris, operae, pecuniae, ne haec biremis ascriberetur? Cic.: laborem impendēre alci rei, Verg.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > impendo

  • 64 Верный

    1. rectus; certus; 2. fidus; fidelis (socius; conjux); certus (res; lucrum); verus (oraculum); stabilis (stabili tramite currere); rpoprius;

    • поставить во главе верных людей - praeficere certos;

    • путь и верный и недолгий - via et certa neque longa;

    • будь верен тому, кто верен тебе - fac fideli sis fidelis;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Верный

  • 65 Истинный

    - genuinus; verus (amicitia; virtus); certus; sincerus; solidus; germanus;

    • истинный друг узнаётся в превратностях - amicus certus in re incerta cernitur;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Истинный

  • 66 Определённый

    - finitus; definitus; determinatus; certus (tempus; locus; numerus); distinctus; statutus; constitutus;

    • не любой, а вполне определённый - non quivis, sed certus quidam;

    • в определённое время - statuto tempore;

    • определённая мера - portio;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Определённый

  • 67 Решаться

    - audere; inducere in animum; statuere (apud animum suum, cum animo suo); consilium capere; cernere; decernere;

    • я решился - mihi decretum est;

    • я твёрдо решился что-л. сделать - certum est mihi (consilium), certa est mihi res aliquid facere;

    • решившийся идти - certus eundi;

    • решившийся умереть - certus relinquendae vitae;

    • есть люди, которые не решаются высказать то, что думают - sunt, qui, quod sentiunt, non audent dicere;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Решаться

  • 68 destinata

    dē-stĭno, āvi, ātum, 1, v. a. [obs. stanare; a particip. stem from root STA, v. sto; and cf.: dono, digno, etc., Corss. 2, 416], to make fast, make firm, bind (class.; esp. freq. in the trop. sense—for syn. cf.: decerno, scisco, statuo, jubeo, constituo, sancio, definio).
    I.
    Lit.:

    antemnas ad malos,

    Caes. B. G. 3, 14, 6:

    rates ancoris,

    id. B. C. 1, 25, 7:

    falces (laqueis),

    id. B. G. 7, 22, 2:

    arcas,

    Vitr. 5, 12, 3; dub., v. destina.—
    II.
    Trop., to establish, determine, resolve, consider; to design, intend, devote, destine; to appoint, choose, elect (syn.: definire, describere, designare, etc.).
    A.
    In gen. (in Livy freq. connected with animis, v. the foll.).
    (α).
    With double acc.:

    aliquem consulem,

    Liv. 10, 22; cf. Tac. A. 1, 3:

    Papirium parem destinant animis Magno Alexandro ducem, si, etc.,

    Liv. 9, 16 fin.; cf.:

    animis auctorem caedis,

    id. 33, 28:

    aliquem regem,

    Just. 42, 4, 14 et saep.—
    (β).
    With inf. or a clause:

    infectis iis, quae agere destinaverat,

    Caes. B. C. 1, 33 fin.; cf. Suet. Caes. 84; id. Aug. 53 al.:

    potiorem populi Romani quam regis Persei amicitiam habere,

    Liv. 43, 7; 7, 33; Quint. 5, 1, 3; Phaedr. 4, 27, 1; Ov. M. 8, 157 al.—
    (γ).
    With dat.:

    sibi aliquid,

    i. e. to intend purchasing, Plaut. Most. 3, 1, 113; Cic. Fam. 7, 23, 3:

    operi destinati possent,

    Caes. B. G. 7, 72, 2:

    aliquem foro,

    Quint. 2, 8, 8:

    me arae,

    Verg. A 2, 129:

    diem necis alicui,

    Cic. Off. 3, 10, 45:

    domos publicis usibus,

    Vell. 2, 81 fin.: quod signum cuique loco, Quint. 11, 2, 29:

    Anticyram omnem illis,

    Hor. S. 2, 3, 83:

    cados tibi,

    id. Od. 2, 7, 20 et saep.—
    (δ).
    With ad:

    tempore locoque ad certamen destinatis,

    Liv. 33, 37:

    aliquem ad mortem,

    id. 2, 54:

    consilia ad bellum,

    id. 42, 48:

    materiam ad scribendum,

    Quint. 5, 10, 9 al.:

    ad omne obsequium destinati,

    Curt. 5, 28, 5.—
    (ε).
    With in:

    saxo aurove in aliud destinato,

    Tac. H. 4, 53 fin.:

    legati in provinciam destinati,

    Dig. 5, 1, 2:

    noctem proximam in fugam,

    Amm. 29, 6.—
    B.
    In partic.
    1.
    In the lang. of archers, slingers, etc., to fix upon as a mark, to aim at ( = designare scopum):

    locum oris,

    Liv. 38, 29, 7; so id. 21, 54, 6.— Transf.:

    sagittas,

    to shoot at the mark, Aur. Vict. Caes. 42.—
    2.
    In the lang. of trade: sibi aliquid, to fix upon for one's self, to intend to buy:

    minis triginta sibi puellam destinat,

    Plaut. Rud. prol. 45; id. Most. 3, 1, 113; id. Pers. 4, 3, 72; Lucil. ap. Non. 289, 31; Cic. Fam. 7, 23, 3 al.— Hence, dēstĭnātus, a, um, destined, fixed (syn.: fixus, certus).
    A.
    Adj.:

    certis quibusdam destinatisque sententiis quasi addicti,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5:

    ad horam mortis destinatam,

    id. ib. 5, 22, 63:

    si hoc bene fixum omnibus destinatumque in animo est,

    Liv. 21, 44 fin.:

    persona (coupled with certus),

    Quint. 3, 6, 57; cf. Cic. Rep. 4, 3.—Destinatum est alicui, with inf. = certum est, it is one's decision, will; he has determined, Liv. 6, 6, 7; Suet. Tib. 13; Plin. Ep. 9, 13, 5 al.—
    B.
    Subst.
    1.
    dēstĭnāta, ae, f., = sponsa, a betrothed female, bride, Suet. Caes. 27; cf. Plin. Ep. 5, 16, 6.—
    2. a.
    A mark or aim, Liv. 38, 26 fin.; Curt. 7, 5 fin.
    b.
    An intended, determined object, design, intention:

    neque tuis neque Liviae destinatis adversabor,

    Tac. A. 4, 40 fin.; cf.:

    destinata retinens,

    id. ib. 6, 32; so id. H. 4, 18:

    antequam destinata componam,

    the intended narration, id. ib. 1, 4:

    ad destinatum persequor,

    the goal of life, Vulg. Philip. 3, 14: destinata dare, the intentions, dispositions of a will, Phaedr. 4, 5, 27; so,

    ex destinato,

    adv., designedly, intentionally, Sen. Clem. 1, 6; id. Ben. 6, 10 fin.; Suet. Cal. 43;

    and in a like sense merely destinato,

    Suet. Caes. 60.— dēstĭ-nātē, adv. (perh. only in Ammianus), resolutely, obstinately:

    certare,

    Amm. 18, 2.— Comp., id. 20, 4; 7; 23, 1; 27, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > destinata

  • 69 destino

    dē-stĭno, āvi, ātum, 1, v. a. [obs. stanare; a particip. stem from root STA, v. sto; and cf.: dono, digno, etc., Corss. 2, 416], to make fast, make firm, bind (class.; esp. freq. in the trop. sense—for syn. cf.: decerno, scisco, statuo, jubeo, constituo, sancio, definio).
    I.
    Lit.:

    antemnas ad malos,

    Caes. B. G. 3, 14, 6:

    rates ancoris,

    id. B. C. 1, 25, 7:

    falces (laqueis),

    id. B. G. 7, 22, 2:

    arcas,

    Vitr. 5, 12, 3; dub., v. destina.—
    II.
    Trop., to establish, determine, resolve, consider; to design, intend, devote, destine; to appoint, choose, elect (syn.: definire, describere, designare, etc.).
    A.
    In gen. (in Livy freq. connected with animis, v. the foll.).
    (α).
    With double acc.:

    aliquem consulem,

    Liv. 10, 22; cf. Tac. A. 1, 3:

    Papirium parem destinant animis Magno Alexandro ducem, si, etc.,

    Liv. 9, 16 fin.; cf.:

    animis auctorem caedis,

    id. 33, 28:

    aliquem regem,

    Just. 42, 4, 14 et saep.—
    (β).
    With inf. or a clause:

    infectis iis, quae agere destinaverat,

    Caes. B. C. 1, 33 fin.; cf. Suet. Caes. 84; id. Aug. 53 al.:

    potiorem populi Romani quam regis Persei amicitiam habere,

    Liv. 43, 7; 7, 33; Quint. 5, 1, 3; Phaedr. 4, 27, 1; Ov. M. 8, 157 al.—
    (γ).
    With dat.:

    sibi aliquid,

    i. e. to intend purchasing, Plaut. Most. 3, 1, 113; Cic. Fam. 7, 23, 3:

    operi destinati possent,

    Caes. B. G. 7, 72, 2:

    aliquem foro,

    Quint. 2, 8, 8:

    me arae,

    Verg. A 2, 129:

    diem necis alicui,

    Cic. Off. 3, 10, 45:

    domos publicis usibus,

    Vell. 2, 81 fin.: quod signum cuique loco, Quint. 11, 2, 29:

    Anticyram omnem illis,

    Hor. S. 2, 3, 83:

    cados tibi,

    id. Od. 2, 7, 20 et saep.—
    (δ).
    With ad:

    tempore locoque ad certamen destinatis,

    Liv. 33, 37:

    aliquem ad mortem,

    id. 2, 54:

    consilia ad bellum,

    id. 42, 48:

    materiam ad scribendum,

    Quint. 5, 10, 9 al.:

    ad omne obsequium destinati,

    Curt. 5, 28, 5.—
    (ε).
    With in:

    saxo aurove in aliud destinato,

    Tac. H. 4, 53 fin.:

    legati in provinciam destinati,

    Dig. 5, 1, 2:

    noctem proximam in fugam,

    Amm. 29, 6.—
    B.
    In partic.
    1.
    In the lang. of archers, slingers, etc., to fix upon as a mark, to aim at ( = designare scopum):

    locum oris,

    Liv. 38, 29, 7; so id. 21, 54, 6.— Transf.:

    sagittas,

    to shoot at the mark, Aur. Vict. Caes. 42.—
    2.
    In the lang. of trade: sibi aliquid, to fix upon for one's self, to intend to buy:

    minis triginta sibi puellam destinat,

    Plaut. Rud. prol. 45; id. Most. 3, 1, 113; id. Pers. 4, 3, 72; Lucil. ap. Non. 289, 31; Cic. Fam. 7, 23, 3 al.— Hence, dēstĭnātus, a, um, destined, fixed (syn.: fixus, certus).
    A.
    Adj.:

    certis quibusdam destinatisque sententiis quasi addicti,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5:

    ad horam mortis destinatam,

    id. ib. 5, 22, 63:

    si hoc bene fixum omnibus destinatumque in animo est,

    Liv. 21, 44 fin.:

    persona (coupled with certus),

    Quint. 3, 6, 57; cf. Cic. Rep. 4, 3.—Destinatum est alicui, with inf. = certum est, it is one's decision, will; he has determined, Liv. 6, 6, 7; Suet. Tib. 13; Plin. Ep. 9, 13, 5 al.—
    B.
    Subst.
    1.
    dēstĭnāta, ae, f., = sponsa, a betrothed female, bride, Suet. Caes. 27; cf. Plin. Ep. 5, 16, 6.—
    2. a.
    A mark or aim, Liv. 38, 26 fin.; Curt. 7, 5 fin.
    b.
    An intended, determined object, design, intention:

    neque tuis neque Liviae destinatis adversabor,

    Tac. A. 4, 40 fin.; cf.:

    destinata retinens,

    id. ib. 6, 32; so id. H. 4, 18:

    antequam destinata componam,

    the intended narration, id. ib. 1, 4:

    ad destinatum persequor,

    the goal of life, Vulg. Philip. 3, 14: destinata dare, the intentions, dispositions of a will, Phaedr. 4, 5, 27; so,

    ex destinato,

    adv., designedly, intentionally, Sen. Clem. 1, 6; id. Ben. 6, 10 fin.; Suet. Cal. 43;

    and in a like sense merely destinato,

    Suet. Caes. 60.— dēstĭ-nātē, adv. (perh. only in Ammianus), resolutely, obstinately:

    certare,

    Amm. 18, 2.— Comp., id. 20, 4; 7; 23, 1; 27, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > destino

  • 70 incertus

    incertus, a, um (archaic gen. plur. incertūm, Pac. ap. Non. 495, 27), adj. [2. incertus; hence, acc. to certus].
    I.
    Object., of things whose (external or internal) qualities are not firmly established, uncertain, unsettled, doubtful, untrustworthy, not fast, not firm (class.): amicus certus in re incerta cernitur, Enn. ap. Cic. Lael. 17, 64 (Trag. v. 428 Vahl.); cf. id. ap. Non. 166, 22 (Trag. v. 12 Vahl.):

    incerti socii an hostes essent,

    Liv. 30, 35, 9:

    incertus (infans) masculus an femina esset,

    id. 31, 12, 6; cf. Sall. J. 49, 5:

    cum incerta bellum an pax cum Celtiberis essent,

    Liv. 34, 19, 8 Weissenb.: spe incerta certum mihi laborem sustuli, Ter. Hec. prol. alt. 9; id. And. 2, 3, 16:

    nuptiae,

    id. ib. 5, 1, 11:

    aetas (puerilis) maxime lubrica atque incerta,

    Cic. Verr. 2, 5, 52, § 137:

    itinera,

    Caes. B. G. 5, 37 fin.:

    dominatus,

    Cic. Rep. 1, 17:

    status,

    id. ib. 1, 26:

    sedes,

    Sall. C. 6, 1:

    ambiguae testis incertaeque rei,

    Juv. 8, 81:

    comarum Anulus incertā non bene fixus acu,

    not fast, Mart. 2, 66, 2:

    colligere incertos et in ordine ponere crines,

    dishevelled, Ov. Am. 1, 11, 1:

    per incertam lunam sub luce maligna,

    not clearly visible, dim, Verg. A. 6, 270:

    soles,

    id. ib. 3, 203:

    securis,

    that did not strike with a sure blow, id. ib. 2, 224:

    vultus,

    disturbed, uneasy, Sall. J. 106, 2:

    ille vitam suam ad incertissimam spem reservavit,

    Cic. Sest. 22, 50: arbori incertae nullam prudentia cani Rectoris cum ferret opem, the ship uncertain in her course, because no longer obeying the helm, Juv. 12, 32 Halm. — In neutr. ellipt.:

    clauserant portas incertum vi an voluntate,

    Liv. 31, 41, 2; 31, 43, 7 al. — Neutr. as adv. ( poet.):

    incertum vigilans,

    Ov. H. 10, 9; Stat. Th. 5, 212. —
    II.
    Subject., as respects one's perceptions or convictions, not firmly established, uncertain, undetermined, doubtful, dubious (so most freq. in prose and poetry):

    nihil est incertius vulgo,

    Cic. Mur. 17, 36:

    casus,

    id. Or. 28, 98:

    ut alia certa, alia incerta esse dicunt,

    id. Off. 2, 2, 7; cf.: est igitur ridiculum, quod est dubium, id relinquere incertum, id. Mur. 32, 68; and:

    incerta atque dubia,

    Plin. 17, 1, 1, § 9 fin.:

    ut incertis temporibus diversisque itineribus iretur,

    Caes. B. G. 7, 16 fin.; so,

    eventus reliqui temporis,

    Cic. Quint. 26, 83:

    exitus pugnarum,

    id. Mil. 21, 56:

    adulterium,

    Quint. 7, 2, 52:

    auctor,

    id. 5, 11, 41:

    cujus ora puellares faciunt incerta capilli,

    make the sex doubtful, Juv. 15, 137:

    incerta persona heres institui non potest,

    Ulp. Fragm. 22, 4; Gai. Inst. 2, 242; cf. 2, 238.—
    (β).
    With rel. or interrog.-clause:

    nunc mihi incertumst, abeam an maneam,

    Plaut. Aul. 4, 9, 19:

    moriendum certe est, et id incertum, an hoc ipso die,

    Cic. Sen. 20, 74; cf. Quint. 1, 6, 27:

    (Gallus) avem, an gentem, an nomen, an fortunam corporis significet, incertum est,

    id. 7, 9, 2:

    confessus est quidem sed incertum, utrum quia verum erat, an quia, etc.,

    Plin. Ep. 4, 11, 5:

    neque plane occultati humilitate arborum et tamen incerti, quidnam esset,

    Sall. J. 49, 5 Kritz.— Abl. absol.:

    multi annantes navibus incerto prae tenebris, quid aut peterent aut vitarent, foede interierunt,

    Liv. 28, 36, 12.—
    2.
    Subst.: incer-tum, i, n., an uncertainty:

    quicquid incerti mihi in animo prius aut ambiguum fuit, Nunc liquet, nunc defaecatum est,

    Plaut. Ps. 2, 4, 69:

    ne cujus incerti vanique auctor esset,

    Liv. 4, 13, 9:

    incerta maris et tempestatum,

    Tac. A. 3, 54:

    incerta fortunae experiri,

    Plin. Ep. 3, 19, 4:

    incerta belli,

    Liv. 30, 2:

    bona, fortunae possessionesque omnium in dubium incertumque revocabuntur,

    Cic. Caecin. 27, 76; cf. id. ib. 13, 38:

    Minucius praefectus annonae in incertum creatus,

    for an indefinite time, Liv. 4, 13, 7:

    postremo fugere an manere tutius foret, in incerto erat,

    Sall. J. 38, 5:

    Allobroges diu in incerto habuere, quidnam consilii caperent,

    id. C. 41, 1; cf. id. J. 46, 8:

    imperia ducum in incerto reliquerat,

    Tac. H. 2, 33 fin.
    B.
    Transf., of a person who is in a state of uncertainty respecting any thing, uncertain, in uncertainty, hesitating, doubtful: quo ego ope mea Pro incertis certos compotesque consili Dimitto, Enn. ap. Cic. de Or. 1, 45, 199 (Trag. v. 188 Vahl.):

    nolo suspensam et incertam plebem Romanam obscura spe et caeca exspectatione pendere,

    Cic. Agr. 2, 25, 66; so,

    varius incertusque agitabat,

    Sall. J. 74, 1; Plaut. Ep. 3, 4, 3:

    ego certe me incerto scio hoc daturum nemini homini,

    id. As. 2, 4, 60.—
    (β).
    With rel.-clause:

    quid dicam hisce, incertus sum,

    Ter. Hec. 3, 4, 36:

    cum incertus essem, ubi esses,

    Cic. Att. 1, 9, 1:

    incerti ignarique, quid potissimum facerent,

    Sall. J. 67, 1:

    incerti quidnam esset,

    id. ib. 49, 5:

    incertus, quonam modo aciem instrueret,

    id. ib. 101, 2:

    incerti, quo fata ferant, ubi sistere detur,

    Verg. A. 3, 7:

    incertus, Geniumne loci famulumne parentis Esse putet,

    id. ib. 5, 95:

    faber, incertus scamnum faceretne Priapum,

    Hor. S. 1, 8, 2.—
    (γ).
    With gen. (not in Cic.): summarum rerum incerti, Enn. ap. Cic. de Or. 1, 45, 199 (Trag. v. 187 Vahl.):

    incertusque meae paene salutis eram,

    Ov. Tr. 3, 3, 4:

    sententiae,

    Liv. 4, 57, 3:

    veri,

    id. 4, 23, 3; 1, 27, 6:

    rerum,

    id. 24, 24, 9:

    ultionis,

    Tac. A. 2, 75:

    sui,

    Stat. Th. 5, 525:

    naves incertae locorum, Auct. B. Afr. 7: mox incertus animi, fesso corpore, etc.,

    Tac. A. 6, 46; id. H. 3, 55 fin.:

    futurorum,

    Plin. Ep. 9, 13, 11:

    consilii,

    Curt. 8, 10, 27.—
    (δ).
    With abl.:

    incerti metu,

    Val. Fl. 3, 602.—
    (ε).
    With de and abl.:

    incertus de salute alicujus,

    Plin. Ep. 6, 20, 10.—Hence, adv. in two forms: incertē and incerto (both ante-class.), uncertainly, not certainly, dubiously: incerte errat animus, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 259 Vahl.): vagat exsul, Pac. ap. Non. 467, 25 (Trag. Rel. p. 87 Rib.):

    ubi Habitet dum incerto scio,

    Plaut. Ep. 3, 4, 69:

    incerto scio,

    id. Ps. 4, 2, 7:

    incerto autumo,

    id. Ep. 4, 1, 18.

    Lewis & Short latin dictionary > incertus

  • 71 sumptus

    1.
    sumptus, a, um, Part. of sumo.
    2.
    sumptus,, ūs ( gen. sumpti, Cato, R. R. 22, 3; Lucil., Turp., Caecil., and Varr. ap. Non. 484, 30 sq.; Turp. ib. 132, 16; Plaut. Trin. 2, 1, 21; id. Cas. 2, 7, 2), m. [sumo, II. D.], expense, cost, charge (class.; used alike in sing. and plur.; cf.

    impendium): at tibi tanto sumptui esse mihi molestum'st,

    Plaut. Mil. 3, 1, 78:

    quor tu his rebus sumptum suggeris,

    Ter. Ad. 1, 1, 37; 3, 3, 16; 5, 3, 21:

    sine sumptu tuo,

    id. Eun. 5, 8, 46:

    perpetuos sumptus suppeditare, nec solum necessarios, sed etiam liberales,

    Cic. Off. 2, 12, 42:

    illud te rogo, sumptu ne parcas,

    id. Fam. 16, 4, 2:

    extra modum sumptu et magnificentiā prodire,

    id. Off. 1, 39, 140; cf.:

    sumptus epularum,

    id. Tusc. 5, 34, 97:

    quid sumptūs in eam rem aut laboris insumpserit,

    id. Inv. 2, 38, 113:

    ad incertum casum et eventum certus quotannis labor et certus sumptus impenditur,

    id. Verr. 2, 3, 98, § 227:

    sumptum in rem militarem facere,

    id. Fam. 12, 30, 4:

    omnino nullus in imperio meo sumptus factus est,

    id. Att. 6, 2, 4:

    nulli sumptūs, nulla jactura,

    id. Cael. 16, 38; cf. id. Att. 5, 21, 5:

    adventus noster nemini ne minimo quidem fuit sumptui,

    id. ib. 5, 14, 2:

    sumptum nusquam melius posse poni,

    id. Q. Fr. 3, 1, 2, § 3:

    exiguus sumptus aedilitatis fuit,

    id. Off. 2, 17, 59:

    quaestores sumptum, quem oportebat dari, non dederunt,

    id. Inv. 2, 29, 87:

    si qui suo sumptu functus esset officio,

    id. Fam. 3, 8, 3:

    magnum numerum equitatūs suo sumptu alere,

    Caes. B. G. 1, 18:

    publico sumptu,

    Liv. 40, 38, 6:

    oppida publico Sumptu decorare,

    Hor. C. 2, 15, 19:

    quom tolerare hujus sumptus non queat,

    Ter. Heaut. 3, 2, 33:

    ubi videbit tantos sibi sumptus domi Cottidianos fieri,

    id. ib. 5, 4, 5;

    5, 1, 57: unde in eos sumptus pecunia erogaretur,

    Liv. 1, 20, 5:

    in his immanibus jacturis infinitisque sumptibus,

    Cic. Off. 2, 16, 56:

    minuendi sunt sumptus,

    id. Leg. 2, 23, 59:

    sumptus, quos in cultum praetorum socii facere soliti erant, circumcisi aut sublati,

    Liv. 32, 27, 4: servi qui opere rustico Faciundo facile sumptum exercerent suum, could pay their expenses, i. e. the cost of keeping them, Ter. Heaut. 1, 1, 91:

    non amplius in singulas cenas sumptus esse facturos,

    Gell. 2, 24, 2:

    cenarum,

    id. 2, 24, 12; 2, 24, 15.

    Lewis & Short latin dictionary > sumptus

  • 72 Terminus

    termĭnus, i, m. (collat. form termo, ōnis, Enn. ap. Fest. p. 363 Müll., or Ann. v. 470 and 471 Vahl.; and termen, ĭnis, n., acc. to Varr. L. L. 5, § 21 Müll.; so,

    (BTERMINA DVO STANT,

    Inscr. Orell. 3121) [Sanscr. root tar-, overcome; tīrain, shore, edge; Gr. terma, goal; termôn, border; cf. trans, in-trare], a boundary-line, boundary, bound, limit (syn.: finis, limes, meta).
    I.
    Lit., of local boundaries:

    contentio de terminis,

    Cic. Ac. 2, 43, 132:

    agrorum,

    Plin. 18, 2, 2, § 8; Hor. C. 2, 18, 24:

    templi,

    Liv. 45, 5, 7:

    urbis,

    Tac. A. 12, 23; 12, 24 fin.:

    possessionum,

    Cic. Mil. 27, 74:

    vicinitatis,

    id. Rab. Perd. 3, 8:

    Alexandria, in terminis Africae et Aegypti condita,

    Just. 21, 6, 3.—Comically, = membrum virile, Pompon. ap. Non. 146, 24 (Com. Fragm. v. 126 Rib.).— Hence,
    B.
    Personified: Termĭnus, the deity presiding over boundaries, Ov. F. 2, 639 sq.; Varr. L. L. 5, 10, 22; Liv. 1, 55, 3; 5, 54, 7; Hor. C. S. 27; Lact. 1, 20, 38; Fest. p. 368; Serv. ad Verg. A. 9, 448. —
    II.
    Transf., in gen., a bound, limit, end, term:

    constituendi sunt, qui sint in amicitiā fines, ut quasi termini diligendi,

    Cic. Lael. 16, 56; cf.:

    certos mihi fines terminosque constituam,

    id. Quint. 10, 35:

    oratoris facultatem non illius artis terminis, sed ingeni sui finibus describere,

    id. de Or. 1, 49, 214:

    contentionum,

    id. Fam. 6, 22, 2:

    nullis terminis circumscribere aut definire jus suum,

    id. de Or. 1, 16, 70:

    Pompeius, cujus res gestae atque virtutes isdem quibus solis cursus regionibus ac terminis continentur,

    id. Cat. 4, 10, 21:

    omnium aetatum certus est terminus, senectutis autem nullus est certus terminus,

    id. Sen. 20, 72:

    vitae,

    id. Rab. Perd. 10, 29:

    pangere terminos,

    id. Leg. 1, 21, 56:

    termini egestatis,

    Plaut. As. 1, 2, 13:

    hos terminos dignitati statuo,

    Plin. Ep. 6, 29, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > Terminus

  • 73 terminus

    termĭnus, i, m. (collat. form termo, ōnis, Enn. ap. Fest. p. 363 Müll., or Ann. v. 470 and 471 Vahl.; and termen, ĭnis, n., acc. to Varr. L. L. 5, § 21 Müll.; so,

    (BTERMINA DVO STANT,

    Inscr. Orell. 3121) [Sanscr. root tar-, overcome; tīrain, shore, edge; Gr. terma, goal; termôn, border; cf. trans, in-trare], a boundary-line, boundary, bound, limit (syn.: finis, limes, meta).
    I.
    Lit., of local boundaries:

    contentio de terminis,

    Cic. Ac. 2, 43, 132:

    agrorum,

    Plin. 18, 2, 2, § 8; Hor. C. 2, 18, 24:

    templi,

    Liv. 45, 5, 7:

    urbis,

    Tac. A. 12, 23; 12, 24 fin.:

    possessionum,

    Cic. Mil. 27, 74:

    vicinitatis,

    id. Rab. Perd. 3, 8:

    Alexandria, in terminis Africae et Aegypti condita,

    Just. 21, 6, 3.—Comically, = membrum virile, Pompon. ap. Non. 146, 24 (Com. Fragm. v. 126 Rib.).— Hence,
    B.
    Personified: Termĭnus, the deity presiding over boundaries, Ov. F. 2, 639 sq.; Varr. L. L. 5, 10, 22; Liv. 1, 55, 3; 5, 54, 7; Hor. C. S. 27; Lact. 1, 20, 38; Fest. p. 368; Serv. ad Verg. A. 9, 448. —
    II.
    Transf., in gen., a bound, limit, end, term:

    constituendi sunt, qui sint in amicitiā fines, ut quasi termini diligendi,

    Cic. Lael. 16, 56; cf.:

    certos mihi fines terminosque constituam,

    id. Quint. 10, 35:

    oratoris facultatem non illius artis terminis, sed ingeni sui finibus describere,

    id. de Or. 1, 49, 214:

    contentionum,

    id. Fam. 6, 22, 2:

    nullis terminis circumscribere aut definire jus suum,

    id. de Or. 1, 16, 70:

    Pompeius, cujus res gestae atque virtutes isdem quibus solis cursus regionibus ac terminis continentur,

    id. Cat. 4, 10, 21:

    omnium aetatum certus est terminus, senectutis autem nullus est certus terminus,

    id. Sen. 20, 72:

    vitae,

    id. Rab. Perd. 10, 29:

    pangere terminos,

    id. Leg. 1, 21, 56:

    termini egestatis,

    Plaut. As. 1, 2, 13:

    hos terminos dignitati statuo,

    Plin. Ep. 6, 29, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > terminus

  • 74 CERTAIN: HOLD AS CERTAIN

    [V]
    CERTUS: CERTUM HABEO
    CERTUS: PRO CERTO HABEO

    English-Latin dictionary > CERTAIN: HOLD AS CERTAIN

  • 75 CERTAIN: MAKE A THING CERTAIN

    [V]
    CERTUS: CERTIUS FACIO ALICUI
    CERTUS: CERTUM FACIO ALICUI

    English-Latin dictionary > CERTAIN: MAKE A THING CERTAIN

  • 76 REGARD AS CERTAIN

    [V]
    CERTUS: CERTUM HABEO
    CERTUS: PRO CERTO HABEO

    English-Latin dictionary > REGARD AS CERTAIN

  • 77 certe

    certē [ certus ]
    2) положительно, точно, доподлинно, действительно (scire, videre C)
    ea quae c. vera sunt C — то, что несомненно верно
    3) ( в ответах) несомненно, конечно
    is est, c. is est Ter — это он, конечно, он
    4) по крайней мере, во всяком случае
    aut non potuerunt, aut noluerunt, sed c. reliquerunt C — не могли они или не хотели, но, во всяком случае, оставили это без внимания
    vel optare, vel c. timere desistere C — или желать (смерти), или, по крайней мере, не бояться (её)
    ego c. Q или c. ego Sl я,по крайней мере (я-то сам)

    Латинско-русский словарь > certe

  • 78 certitudo

    certitūdo, inis f. [ certus ]
    уверенность, достоверность Eccl

    Латинско-русский словарь > certitudo

  • 79 certum

    adv. [ certus ]
    наверно, действительно
    opīnor, sed c. nescio C — полагаю, но не уверен

    Латинско-русский словарь > certum

  • 80 confirmatus

    1. cōnfirmātus, a, um
    part. pf. к confirmo
    2. adj.
    1) смелый, отважный (certus et c. animus C)
    2) достоверный, несомненный, надёжный C

    Латинско-русский словарь > confirmatus

См. также в других словарях:

  • certus — index authentic, certain (particular), certain (positive), certainty, conclusive (settled) …   Law dictionary

  • CERTUS — vide Certiacum, it. Quinctius …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Certus — Das Certus Automobil Werk war ein deutscher Automobilhersteller, der von 1927 bis 1928 in Offenburg ansässig war. Das Unternehmen war aus dem Stellmacherbetrieb Dierks Wroblewski hervorgegangen. Im Sommer 1927 wurden erstmals Automobile mit… …   Deutsch Wikipedia

  • Certus Villa — (Констанцин Езёрна,Польша) Категория отеля: Адрес: ul. Kornela Makuszyńskiego 1A, 05 5 …   Каталог отелей

  • Atelopus certus — Atelopus certus …   Wikipédia en Français

  • Atelopus certus — Saltar a navegación, búsqueda ? Atelopus certus Estado de conservación …   Wikipedia Español

  • Atelopus certus — Atelopus certus …   Wikipédia en Français

  • Atelopus certus — Taxobox name = Atelopus certus status = EN | status system = IUCN3.1 regnum = Animalia phylum = Chordata classis = Amphibia ordo = Anura familia = Bufonidae genus = Atelopus species = A. certus binomial = Atelopus certus binomial authority =… …   Wikipedia

  • QUINCTIUS Certus — Eques Romanus, a Decimo Pacario, Corsicae Procuratore, interfici iussus, quod ipsi de iuvando Vitellio contra Othonem, Corsorum viribus, consentire noluisset, Tacit. Histor. l. 2. c. 16 …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Amicus certus in re incerta cernitur. — См. Только в беде друга узнаешь …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • DIES CERTUG AN ET CERTUS QUANDO — – срок, о котором известно, что он наступит, и известно, когда именно наступит (обычно календарный срок) …   Советский юридический словарь

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»