Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

cătēna

  • 1 catena

    catēna, ae, f. (verwandt mit cassis [das Netz]), die zum An- u. Zusammenschließen gebrauchte Kette, a) als Fessel, ferrea, Caes.: aurea, Vell.: collo inserta catena, Curt.: catenā vinctus, Tac.: catenā constrictus, Rutil. Lup.: catenis ligatus, Liv.: ferreis od. argenteis catenis vinctus, Val. Max. u. Amm.: catenis oneratus, Tac.: trinis catenis vinctus, Caes.: alqm catenis od. catenis aureis vincire, Liv., Plaut. u. Vell.: alqm in catenas conicere, Liv.: alci catenas indere, Plaut., od. inicere, Cic.: in catenis tenere, Caes., od. habere, Sall.: in catena esse (v. Türhüter), eine K. tragen, Suet.: cum catenis esse, K. tragen, Plaut.: alqm in catenis Romam mittere, Liv. – bildl., Fessel = Schranke, Zwang, legum catenae, Cic.: aliorum aurea catena est, aliorum laxa, aliorum arta et sordida, Sen.: hunc (animum) tu compesce catenā, Hor.: quae apprehensa Graeci in catenas ligant, schlagen die Gr. in Fesseln u. Bande, Quint. – b) als Schmuck, Plin. 33, 40. Paul. sent. 3, 6, 84. – c) Plur., catēnae, ārum, f., α) als hölzerne Bänder, die zwei andere Hölzer zusammenhalten, Klammerhölzer, Cato u.a. – β) = vincula, Gefängnis, carcerum custodes et quibus publicarum catenarum cura credatur, Firm. math. 3, 6. sect. 7. p. 41, 46. – d) übtr.: α) = Reihe, sempiterna quaedam et indeclinabilis series rerum et catena, Gell. 7 (6), 2, 1. – β) als rhet. t. t. = κλιμαξ, die Steigerung, Isid. 2, 21, 4.

    lateinisch-deutsches > catena

  • 2 catena

    catēna, ae, f. (verwandt mit cassis [das Netz]), die zum An- u. Zusammenschließen gebrauchte Kette, a) als Fessel, ferrea, Caes.: aurea, Vell.: collo inserta catena, Curt.: catenā vinctus, Tac.: catenā constrictus, Rutil. Lup.: catenis ligatus, Liv.: ferreis od. argenteis catenis vinctus, Val. Max. u. Amm.: catenis oneratus, Tac.: trinis catenis vinctus, Caes.: alqm catenis od. catenis aureis vincire, Liv., Plaut. u. Vell.: alqm in catenas conicere, Liv.: alci catenas indere, Plaut., od. inicere, Cic.: in catenis tenere, Caes., od. habere, Sall.: in catena esse (v. Türhüter), eine K. tragen, Suet.: cum catenis esse, K. tragen, Plaut.: alqm in catenis Romam mittere, Liv. – bildl., Fessel = Schranke, Zwang, legum catenae, Cic.: aliorum aurea catena est, aliorum laxa, aliorum arta et sordida, Sen.: hunc (animum) tu compesce catenā, Hor.: quae apprehensa Graeci in catenas ligant, schlagen die Gr. in Fesseln u. Bande, Quint. – b) als Schmuck, Plin. 33, 40. Paul. sent. 3, 6, 84. – c) Plur., catēnae, ārum, f., α) als hölzerne Bänder, die zwei andere Hölzer zusammenhalten, Klammerhölzer, Cato u.a. – β) = vincula, Gefängnis, carcerum custodes et quibus publicarum catenarum cura credatur, Firm. math. 3, 6. sect. 7. p. 41, 46. – d) übtr.: α) = Reihe, sempiterna quaedam et indeclinabilis series rerum et catena, Gell. 7 (6), 2, 1. – β) als rhet. t. t. = κλιμαξ, die Steigerung, Isid.
    ————
    2, 21, 4.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > catena

  • 3 catena

    cătēna, æ, f. [st2]1 [-] chaîne, entrave, liens, frein, barrière. [st2]2 [-] chaînette d'or ou d'argent. [st2]3 [-] série de choses liées entre elles, série, suite, enchaînement; gradation.    - in catenas conjicere: jeter dans les fers.    - alicui catenas injicere: enchaîner qqn.    - aliquem catenis vincire: enchaîner qqn.    - in catenis esse: être enchaîné.    - belua constricta legum catenis, Cic. Sest. 7.16: brute maintenue par la barrière des lois.
    * * *
    cătēna, æ, f. [st2]1 [-] chaîne, entrave, liens, frein, barrière. [st2]2 [-] chaînette d'or ou d'argent. [st2]3 [-] série de choses liées entre elles, série, suite, enchaînement; gradation.    - in catenas conjicere: jeter dans les fers.    - alicui catenas injicere: enchaîner qqn.    - aliquem catenis vincire: enchaîner qqn.    - in catenis esse: être enchaîné.    - belua constricta legum catenis, Cic. Sest. 7.16: brute maintenue par la barrière des lois.
    * * *
        Catena, catenae, pen. prod. Virgil. Une chaine.
    \
        Arcta seruari catena. Sil. Estre enchainé bien estroictement.
    \
        Graciles ex aere catenae. Ouid. Menues, Gresles.
    \
        Graues catenae. Ouid. Pesantes.
    \
        Multisonae catenae. Stat. Qui font grand bruit.
    \
        Compescere catena aliquem. Horat. L'enchainer.
    \
        Constrictus catenis. Cic. Enchainé.
    \
        Excussae catenae. Sen. Secouees.
    \
        Indere catenas captiuis. Plaut. Enchainer les prisonniers.
    \
        Iniicere catenas alicui. L'enchainer.
    \
        Insertare colla vel manus catenis. Stat. L'enchainer par le col, ou par les mains.
    \
        Inabrupta iungi catena. Statius. Estre uniz et conjoincts par amitié inseparable, S'entr'aimer indissolublement.
    \
        Laxare catenas. Lucan. Deschainer.
    \
        Soluere ex catenis. Author ad Herennium. Deschainer.
    \
        Vincire aliquem catenis. Ouid. Lier de chaines.

    Dictionarium latinogallicum > catena

  • 4 catena

    cătēna, ae, f. (once with num. distrib. as piur. tantum:

    trinis catenis vinctus,

    Caes. B. G. 1, 53) [Sanscr. kat, to fall away; cf. catax].
    I.
    A wooden bracket, brace, etc., for holding two beams together, Cato, R. R. 18, 9; Vitr. 7, 3; Pall. 1, 3, 1.—
    II. A.
    Used as a fetter, shackle, etc.; usu. in plur. (syn. vincula):

    catenis vincire aliquem,

    Plaut. Men. 1, 1, 3; Ov. M. 15, 601 al.:

    catenas indere alicui,

    Plaut. Capt. 1, 2, 3:

    in catenas conicere aliquem,

    Caes. B. G. 1, 47; Liv. 29, 21, 2:

    catenas inicere alicui,

    Cic. Verr. 2, 5, 41, § 106:

    in catenis aliquem Romam mittere,

    Liv. 29, 21, 12:

    in catenis aliquem per urbem ducere,

    id. 45, 40, 6:

    eximere se ex catenis,

    Plaut. Men. 1, 1, 8:

    rumpere catenas,

    Hor. S. 2, 7, 71:

    catenas alicui exsolvere,

    Tac. H. 3, 31 al. —In sing., Liv. 24, 34, 10; Cat. 64, 297; Verg. A. 6, 558; Hor. S. 1, 5, 65; Curt. 4, 3, 22; 7, 5, 36; Tac. A. 4, 28; 6, 14; Suet. Aug. 94; Sen. Ep. 9, 8; Plin. 34, 15, 43, § 150.—
    2.
    Of a chain stopping the entrance of a harbor:

    catena ferrea valde robusta,

    Amm. 26, 8, 8.—
    3.
    Trop., a constraint, fetter, barrier, bond:

    taetra belua, constricta legum sacratarum catenis,

    Cic. Sest. 7, 16:

    compesce animum frenis, catenā,

    Hor. Ep. 1, 2, 63:

    validā teneamur catenā,

    Tib. 4, 5, 15; 4, 1, 117:

    splendidiore nunc eos catenā sed multo graviore vinctos esse, quam cum, etc.,

    Liv. 35, 38, 10:

    qui ad superiora progressus est.. laxam catenam trahit nondum liber,

    Sen. Vit. Beat. 16, 3; id. Tranq. 10, 3.—
    B.
    A chain of gold or silver worn by women as an ornament, Plin. 33, 3, 12, § 40; Paul. Sent. 3, 6, 84.—
    C.
    A series of things connected together, a chain, series, Lucr. 6, 910 (but id. 2, 630, is a false reading for quod armis; v. Lachm.).—
    D.
    Trop.:

    (praecepta oratoria) in catenas ligare,

    Quint. 5, 14, 32.

    Lewis & Short latin dictionary > catena

  • 5 catēna

        catēna ae, f    [CAT-], a chain, fetter, shackle: ferrea, Cs.: catenā vinctus, Ta.: collo inserta catena, Cu.: firma, L.: stridor tractae catenae, V. donasse catenam Laribus, i. e. to have been a slave, H.—Usu. plur: alqm vincire catenis, O.: in catenas conicere alqm, Cs.: catenas inicere alcui: alqm in catenis Romam mittere, L.: catenas alcui exsolvere, Ta.: rumpere catenas, H.—Fig., a constraint, fetter, barrier, bond: belua constricta legum sacratarum catenis: validā teneamur catenā, Tb.: mille adde catenas, clauses of obligation (in a bond), H.
    * * *
    chain; series; fetter, bond, restraint; imprisonment, captivity; (chain mail)

    Latin-English dictionary > catēna

  • 6 catena

    catēna, ae f.
    1) цепь, оковы (catenis ligatus L, vinctus, oneratus T)
    conjicere aliquem in catenas Cs или injicere alicui catenas C — наложить на кого-л. цепи (оковы)
    2) перен. узы, принуждение, рамки (legum catenis constrictus C)
    compescere aliquid catena H — обуздать, сдерживать что-л.
    4) непрерывный ряд (series rerum et c. AG)
    5) скрепляющий брус, скрепа Cato, Vtr, Pall
    6) ритор. Is = climax и gradatio

    Латинско-русский словарь > catena

  • 7 catena

    catena catena, ae f цепь

    Латинско-русский словарь > catena

  • 8 catena

    s f 1
    chaîne

    Dictionarium Latino-Gallicum botanicae > catena

  • 9 catena

    цепь (1. 245 pr. D. 50, 16).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > catena

  • 10 catena

    chain, fetters.

    Latin-English dictionary of medieval > catena

  • 11 catena

    , ae f цепь; pl. оковы

    Dictionary Latin-Russian new > catena

  • 12 copulo

    cōpulo, āvī, ātum, āre (copula), als Band oder durch ein Band verknüpfen, I) eig.: zusammenkoppeln, zusammenschließen, -binden, eadem catena et custodiam (Verhaftete) et militem copulat, Sen. – m. cum u. Abl., c. alci cum alqo caput et corpus, Plaut.: c. hominem cum belua, Cic.: und (im Bilde) omnes cum fortuna copulati sumus; aliorum aurea catena est, aliorum laxa, aliorum arte et sordida, Sen. – m. ad u. Akk., caput animalis ad pedem, Veget. mul.: im Passiv mit Dat., altera ratis huic copulata est, Liv. – II) übtr.: 1) räumlich, eng verbinden, eng vereinigen, a) lebl. Objj.: hedera truncum et ramos pererrat vicinasque platanos transitu suo copulat, Plin. ep.: interdum insulae iunctae copulataeque et continenti similes sunt, Plin. ep. – m. Dat. od. inter se, zB. non auro res aurum copulat una, Lucr.: est etiam, quasi ut anellis hamisque plicata inter se quaedam possint coplata teneri, Lucr. – im Passiv, v. Örtl. utrimque Armeniae maiori Sophene copulatur, Plin. – b) Pers., zusammenbringen, vereinen, copulati in ius pervenimus, Cic. – m. cum u. Abl., cave siris cum filia mea copulari hanc, zusammenkomme, -treffe, Plaut. Epid. 401. – 2) durch irgend ein inneres Band verketten, verknüpfen, in Zusammenhang bringen (Ggstz. separare, divellere, distrahere, relaxare), a) lebl. Objj.: res a natura copulatas errore divellere, Cic.: cum (virtutes) ita copulatae conexaeque sint (verknüpft u. verwebt sind, ut omnes omnium participes sint nec alia ab alia possit separari, tamen proprium suum cuiusque munus est, Cic. – m. cum u. Abl., od. m. inter se, zB. honestatem cum voluptate, tamquam hominem cum belua, copulabis? Cic.: ut facetis quoque argumentis societas haec cum deo copuletur, Plin.: neque (orator) exquirat oratione, an haec (diese Meinungen) inter se iungi copularique possint, Cic. – So nun bes. α) als rhet. t. t., Wörter zu einem Satze verbinden, verba, Quint. 10, 6, 2; vgl. copulatus, no. a. – od. den Periodenbau eng verknüpfen, zusammenfügen, constructio verborum tum coniunctionibus copuletur tum dissolutionibus relaxetur, Cic. – od. zwei Wörter zu einem verschlingen = zusammenziehen, libenter etiam copulando verba iungebant, ut sodes pro si audes, sis pro si vis, Cic. – β) Angaben in Gedanken verknüpfen, vereinigen, mens (hominum), quae disiuncta coniungat et cum praesentibus futura copulet, Cic.: ne dividatis saeculum, et antiquos et veteres vocitetis oratores, quos eorundem hominum aures agnoscere ac velut coniungere et copulare potuerunt, Tac. dial. – γ) moral. Zustände eng verknüpfen, fester knüpfen, befestigen, collegii coniunctio non mediocre vinculum mihi quidem attulisse videtur ad voluntates nostras copulandas, Cic. – quin illi remittendo de summa quisque iuris mediis copularent concordiam, Liv. – b) Pers. durch irgend ein Band im Staats - oder Familienleben verknüpfen, eng –, innig verbinden, L. Sullam copulatum sibi quaestorem habere, Vell.: ita quodam uno vinculo copulavit eos (milites), ut nulla nec inter eos nec adversus ducem seditio exstiterit, Liv.: copulati matrimonio, ICt.: feminae plebeiis nuptiis copulatae, ICt. – m. cum u. Abl., equester ordo, qui tum cum senatu copulatus fuit, Cic.: ille sic se cum inimico meo copularat, ut etc., Cic.: secundae adversaeque res tuae copulavere nos tecum, Curt. – m. dopp. Acc., alcis filiam alci c. coniugem (als G.), Amm. 20, 11, 3. – / Synkop. Form coplata bei Lucr. 6, 1086 (1088). – Parag. Infin. copularier, Arnob. 6, 22.

    lateinisch-deutsches > copulo

  • 13 laxus

    laxus, a, um (verwandt mit langeo), I) schlaff, nicht straff angezogen, gelockert, locker, schlapp (Ggstz. astrictus, artus), 1) eig.: arcus, Verg.: funis, Vitr. u. (Ggstz. contentus) Hor.: frena, Ov.: habenae, Verg. u. Sen. poët. (vgl. im Bilde laxissimas habenas habere amicitiae, Cic.): catena (Ggstz. catena arta), Sen.: toga, Tibull. (u. so laxior usque in pedes demittitur toga, Sen. rhet): tunica, Ov.: male laxus in pede calceus haeret, zu schlotterig sitzt am Fuße der Schuh, Hor.: u. so ne vagus in laxa pes tibi pelle (Schuh) natet (schlottere), Ov.: si pes laxā pelle non folleat (schlottere), Hieron.: compages (Fugen) laterum, Verg.: tua ianua laxa (sit) ferenti, offen für den V., Ov. – 2) übtr.: a) im allg.: laxior vocis sonus, zu breit, Gell. 13, 20, 12: caput laxum compage solutā, das vom Rausche wüste Haupt, Pers. 3, 58. – b) insbes. schlaff, zwanglos, annona laxior, wohlfeilerer Getreidepreis, verminderte Teuerung, Liv.: milites laxiore imperio habere, Sall. – II) weit, geräumig (Ggstz. artus, angustus), 1) eig.: anulus, Ov.: casses, Verg.: venter, Sen. rhet.: rus, Sen. rhet.: spatium, Sen. u. (Ggstz. modicum sp.) Liv.: ambulationes laxiores, Vitr.: agmen laxius, Sall. – bildl., in quo laxior neglegentiae locus esset, die N. einen weiteren Spielraum hätte, Liv. 24, 8, 1. – 2) übtr.: a) von der Menge, weit aufgeschichtet, groß, opes (Schätze), Mart. 2, 30, 4. – b) v. der Zeit, geraum, weit, diem statuo satis laxum, setze einen ziemlich geraumen Termin, Cic.: tempus laxius, Plin. ep. – c) v. Worten, weitläufig, laxioribus paulo longioribusque verbis sententiam comprehendere, Gell. 16, 1, 3.

    lateinisch-deutsches > laxus

  • 14 crepo

    crĕpo, āre, crĕpŭi, crĕpĭtum    - crĕpo, ĕre, Eutych. d. Gramm. 5, 486, 22; Oribas. Syn. 4, 35. - intr. - [st1]1 [-] rendre un son sec, craquer, craqueter, claquer, pétiller, retentir.    - intestina mihi quando esurio, crepant, Plaut. Men. 926: mes boyaux crient, quand j'ai faim.    - crepare solidum, Pers. 5, 25: rendre un son plein.    - crepans digitus, Mart. 3, 82, 15: claquement de doigt.    - cum primum crepuerit catena, Sen. Ep. 9, 8: au premier bruit (cliquetis) des chaînes.    - fores crepuerunt ab ea, Ter. Eun. 1029: la porte a crié de chez elle. [st1]2 [-] éclater, crever, se fendre.    - Aug. Serm. 275, 2. [st1]3 [-] péter.    - Mart. 12,77. - tr. - [st1]4 [-] faire sonner, faire retentir, répéter sans cesse, dire bien haut.    - crepare aureolos, Mart. 5, 19, 14: faire sonner des pièces d'or.    - faustos ter crepuere sonos, Prop. 3, 10, 4, elles applaudirent à trois reprises.    - sulcos et vineta crepat mera, Hor. Ep. 1, 7, 84: il n'a plus à la bouche que labours et vignobles.    - avec ut - crepat, antiquum genus ut pietate repletum perfacile angustis tolerarit finibus aevom, Lucr. 2, 1170: il clame haut et fort comment la race d'autrefois, toute pleine de piété, s'assurait une existence très facile sur de toutes petites parcelles de terrain.
    * * *
    crĕpo, āre, crĕpŭi, crĕpĭtum    - crĕpo, ĕre, Eutych. d. Gramm. 5, 486, 22; Oribas. Syn. 4, 35. - intr. - [st1]1 [-] rendre un son sec, craquer, craqueter, claquer, pétiller, retentir.    - intestina mihi quando esurio, crepant, Plaut. Men. 926: mes boyaux crient, quand j'ai faim.    - crepare solidum, Pers. 5, 25: rendre un son plein.    - crepans digitus, Mart. 3, 82, 15: claquement de doigt.    - cum primum crepuerit catena, Sen. Ep. 9, 8: au premier bruit (cliquetis) des chaînes.    - fores crepuerunt ab ea, Ter. Eun. 1029: la porte a crié de chez elle. [st1]2 [-] éclater, crever, se fendre.    - Aug. Serm. 275, 2. [st1]3 [-] péter.    - Mart. 12,77. - tr. - [st1]4 [-] faire sonner, faire retentir, répéter sans cesse, dire bien haut.    - crepare aureolos, Mart. 5, 19, 14: faire sonner des pièces d'or.    - faustos ter crepuere sonos, Prop. 3, 10, 4, elles applaudirent à trois reprises.    - sulcos et vineta crepat mera, Hor. Ep. 1, 7, 84: il n'a plus à la bouche que labours et vignobles.    - avec ut - crepat, antiquum genus ut pietate repletum perfacile angustis tolerarit finibus aevom, Lucr. 2, 1170: il clame haut et fort comment la race d'autrefois, toute pleine de piété, s'assurait une existence très facile sur de toutes petites parcelles de terrain.
    * * *
        Crepo, crepas, crepui, crepitum, pe. corr. rarocrepaui, crepatum, crepare, pe. pro. Crier, Craqueter, et faire bruit, Bruire.
    \
        Intestina tibi crepant. Plaut. Bruyent.
    \
        Crepare. Louer, Collauder, Vanter. Horat. Quis post vina grauem militiam aut pauperiem crepet?
    \
        Sulcos et vineta crepat mera. Horat. Il ne tient autres propos que de ses labours et vignes.
    \
        Siquid Stertinius veri crepat. Hor. S'il dit quelque chose de verité.
    \
        Crepare. Virgil. Se crever et rompre.

    Dictionarium latinogallicum > crepo

  • 15 custodia

    custōdĭa, ae, f. [custos]    - gén. arch. custodias (Charis.). [st1]1 [-] action de garder, garde, surveillance; observation, respect.    - custodiae causā, Caes.: pour monter la garde.    - agitare custodiam, Plaut. Rud.: faire bonne garde.    - custodia justitiae, Cic.: le respect de la justice.    - custodia suae religionis, Quint.: respect de la foi jurée.    - custodia decoris, Quint.: le souci de l'honneur. [st1]2 [-] surtout au plur. garde, sentinelles, corps de garde, patrouille.    - custodias disponere, Caes.: placer des sentinelles. [st1]3 [-] poste militaire, poste de garde, poste.    - haec (urbs) mea sedes est, haec custodia, Cic. Phil. 12, 10, 24: ici est mon domicile, ici mon poste. [st1]4 [-] prison, détention.    - in custodiam includere (dare): jeter en prison, mettre en prison.    - aliquem alicui in custodiam dare, Suet.: remettre à qqn la garde de qqn.    - esse in custodia publica, Cic.: être renfermé dans une prison publique.    - e custodia aliquem educere (eripere): délivrer qqn de prison.    - comprehenditur ab rege et in custodia necatur, Caes. BC. 3: il est arrêté par ordre du roi, et mis à mort dans la prison. [st1]5 [-] prisonnier, détenu.    - custodiarum seriem recognoscere, Suet.: lire la liste des détenus.    - eādem catenā et custodiam et militem copulat, Sen. Ep. 5, 7: la même chaîne réunit le soldat et le prisonnier.
    * * *
    custōdĭa, ae, f. [custos]    - gén. arch. custodias (Charis.). [st1]1 [-] action de garder, garde, surveillance; observation, respect.    - custodiae causā, Caes.: pour monter la garde.    - agitare custodiam, Plaut. Rud.: faire bonne garde.    - custodia justitiae, Cic.: le respect de la justice.    - custodia suae religionis, Quint.: respect de la foi jurée.    - custodia decoris, Quint.: le souci de l'honneur. [st1]2 [-] surtout au plur. garde, sentinelles, corps de garde, patrouille.    - custodias disponere, Caes.: placer des sentinelles. [st1]3 [-] poste militaire, poste de garde, poste.    - haec (urbs) mea sedes est, haec custodia, Cic. Phil. 12, 10, 24: ici est mon domicile, ici mon poste. [st1]4 [-] prison, détention.    - in custodiam includere (dare): jeter en prison, mettre en prison.    - aliquem alicui in custodiam dare, Suet.: remettre à qqn la garde de qqn.    - esse in custodia publica, Cic.: être renfermé dans une prison publique.    - e custodia aliquem educere (eripere): délivrer qqn de prison.    - comprehenditur ab rege et in custodia necatur, Caes. BC. 3: il est arrêté par ordre du roi, et mis à mort dans la prison. [st1]5 [-] prisonnier, détenu.    - custodiarum seriem recognoscere, Suet.: lire la liste des détenus.    - eādem catenā et custodiam et militem copulat, Sen. Ep. 5, 7: la même chaîne réunit le soldat et le prisonnier.
    * * *
        Custodia, custodiae. Le guet et la garde qu'on fait sur aucun.
    \
        Custodia iustitiae. Cic. La garde et entretenement de la societé des hommes provenant de justice.
    \
        In custodiam alterius se tradere. Plaut. Se mettre en la sauvegarde d'aucun.
    \
        Custodia, Qui custoditur. Sueton. Prisonnier.
    \
        Custodiae, custodiaruum. Cic. Ceulx qui gardent aucun, La garde, ou Les gardes.
    \
        Custodia. Colum. Plin. Une prison.
    \
        Dare aliquem in custodiam. Cic. Le mettre en prison.
    \
        Educere aliquam ex custodia. Cic. La mettre hors de prison.
    \
        Custodia. Cic. Le lieu où quelque chose est gardee.
    \
        Custodia corporis. Cic. Le tabernacle de nostre corps, où l'esprit est logé.
    \
        Vt illae tabulae priuata tamen custodia continerentur. Cic. Soubs la garde d'un homme privé.
    \
        Custodia. Cic. La tour du guet, La guette.

    Dictionarium latinogallicum > custodia

  • 16 detero

    dētĕro, ĕre, trīvi, trītum - tr. - [st2]1 [-] user par le frottement, user. [st2]2 [-] broyer, écraser. [st2]3 [-] diminuer, affaiblir, user, détruire.    - calces deteris, Plaut.: tu me marches sur les talons.    - deteret via pedes, Tibul.: le chemin blessera tes pieds.    - deterere vestem usu, Plin.: user un vêtement.    - dum procedunt, aspicit lupus a catena collum detritum cani, Phaedr. 3: chemin faisant, le loup aperçoit, à la place de la chaîne, le cou du chien pelé.    - laudes egregii Caesaris et tuas culpa deterere ingeni, Hor.: diminuer la gloire du grand César et la tienne par mon peu de génie.    - necesse est deteratur fulgor, Quint.: l'éclat nécessairement diminue.
    * * *
    dētĕro, ĕre, trīvi, trītum - tr. - [st2]1 [-] user par le frottement, user. [st2]2 [-] broyer, écraser. [st2]3 [-] diminuer, affaiblir, user, détruire.    - calces deteris, Plaut.: tu me marches sur les talons.    - deteret via pedes, Tibul.: le chemin blessera tes pieds.    - deterere vestem usu, Plin.: user un vêtement.    - dum procedunt, aspicit lupus a catena collum detritum cani, Phaedr. 3: chemin faisant, le loup aperçoit, à la place de la chaîne, le cou du chien pelé.    - laudes egregii Caesaris et tuas culpa deterere ingeni, Hor.: diminuer la gloire du grand César et la tienne par mon peu de génie.    - necesse est deteratur fulgor, Quint.: l'éclat nécessairement diminue.
    * * *
        Detero, deteris, pen. corr. detriui, detritum, pen. prod. deterere: vt Deterere frumenta. Colum. Batre le blé en la grange.
    \
        Detritum milium. Colum. Batu, ou Broyé.
    \
        Deterere calces. Plaut. User en frotant ou froyant l'un contre l'autre.
    \
        Manibus deterere tabellas. Propert. Souiller en maniant, ou Salir, Ordir, ou User.
    \
        Vsu aliquid deteri. Quintil. Estre usé et diminué.
    \
        Deterere, Destruere, Corrumpere. Plin. Briser, Menuiser, Empirer, Gaster, Corrompre.
    \
        Deterere laudes alicuius. Horat. Diminuer.

    Dictionarium latinogallicum > detero

  • 17 copulo

    cōpulo, āvī, ātum, āre (copula), als Band oder durch ein Band verknüpfen, I) eig.: zusammenkoppeln, zusammenschließen, -binden, eadem catena et custodiam (Verhaftete) et militem copulat, Sen. – m. cum u. Abl., c. alci cum alqo caput et corpus, Plaut.: c. hominem cum belua, Cic.: und (im Bilde) omnes cum fortuna copulati sumus; aliorum aurea catena est, aliorum laxa, aliorum arte et sordida, Sen. – m. ad u. Akk., caput animalis ad pedem, Veget. mul.: im Passiv mit Dat., altera ratis huic copulata est, Liv. – II) übtr.: 1) räumlich, eng verbinden, eng vereinigen, a) lebl. Objj.: hedera truncum et ramos pererrat vicinasque platanos transitu suo copulat, Plin. ep.: interdum insulae iunctae copulataeque et continenti similes sunt, Plin. ep. – m. Dat. od. inter se, zB. non auro res aurum copulat una, Lucr.: est etiam, quasi ut anellis hamisque plicata inter se quaedam possint coplata teneri, Lucr. – im Passiv, v. Örtl. utrimque Armeniae maiori Sophene copulatur, Plin. – b) Pers., zusammenbringen, vereinen, copulati in ius pervenimus, Cic. – m. cum u. Abl., cave siris cum filia mea copulari hanc, zusammenkomme, -treffe, Plaut. Epid. 401. – 2) durch irgend ein inneres Band verketten, verknüpfen, in Zusammenhang bringen (Ggstz. separare, divellere, distrahere, relaxare), a) lebl. Objj.: res a natura copulatas errore divellere, Cic.: cum (vir-
    ————
    tutes) ita copulatae conexaeque sint (verknüpft u. verwebt sind, ut omnes omnium participes sint nec alia ab alia possit separari, tamen proprium suum cuiusque munus est, Cic. – m. cum u. Abl., od. m. inter se, zB. honestatem cum voluptate, tamquam hominem cum belua, copulabis? Cic.: ut facetis quoque argumentis societas haec cum deo copuletur, Plin.: neque (orator) exquirat oratione, an haec (diese Meinungen) inter se iungi copularique possint, Cic. – So nun bes. α) als rhet. t. t., Wörter zu einem Satze verbinden, verba, Quint. 10, 6, 2; vgl. copulatus, no. a. – od. den Periodenbau eng verknüpfen, zusammenfügen, constructio verborum tum coniunctionibus copuletur tum dissolutionibus relaxetur, Cic. – od. zwei Wörter zu einem verschlingen = zusammenziehen, libenter etiam copulando verba iungebant, ut sodes pro si audes, sis pro si vis, Cic. – β) Angaben in Gedanken verknüpfen, vereinigen, mens (hominum), quae disiuncta coniungat et cum praesentibus futura copulet, Cic.: ne dividatis saeculum, et antiquos et veteres vocitetis oratores, quos eorundem hominum aures agnoscere ac velut coniungere et copulare potuerunt, Tac. dial. – γ) moral. Zustände eng verknüpfen, fester knüpfen, befestigen, collegii coniunctio non mediocre vinculum mihi quidem attulisse videtur ad voluntates nostras copulandas, Cic. – quin illi remittendo de summa quisque iuris mediis copularent concor-
    ————
    diam, Liv. – b) Pers. durch irgend ein Band im Staats - oder Familienleben verknüpfen, eng –, innig verbinden, L. Sullam copulatum sibi quaestorem habere, Vell.: ita quodam uno vinculo copulavit eos (milites), ut nulla nec inter eos nec adversus ducem seditio exstiterit, Liv.: copulati matrimonio, ICt.: feminae plebeiis nuptiis copulatae, ICt. – m. cum u. Abl., equester ordo, qui tum cum senatu copulatus fuit, Cic.: ille sic se cum inimico meo copularat, ut etc., Cic.: secundae adversaeque res tuae copulavere nos tecum, Curt. – m. dopp. Acc., alcis filiam alci c. coniugem (als G.), Amm. 20, 11, 3. – Synkop. Form coplata bei Lucr. 6, 1086 (1088). – Parag. Infin. copularier, Arnob. 6, 22.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > copulo

  • 18 laxus

    laxus, a, um (verwandt mit langeo), I) schlaff, nicht straff angezogen, gelockert, locker, schlapp (Ggstz. astrictus, artus), 1) eig.: arcus, Verg.: funis, Vitr. u. (Ggstz. contentus) Hor.: frena, Ov.: habenae, Verg. u. Sen. poët. (vgl. im Bilde laxissimas habenas habere amicitiae, Cic.): catena (Ggstz. catena arta), Sen.: toga, Tibull. (u. so laxior usque in pedes demittitur toga, Sen. rhet): tunica, Ov.: male laxus in pede calceus haeret, zu schlotterig sitzt am Fuße der Schuh, Hor.: u. so ne vagus in laxa pes tibi pelle (Schuh) natet (schlottere), Ov.: si pes laxā pelle non folleat (schlottere), Hieron.: compages (Fugen) laterum, Verg.: tua ianua laxa (sit) ferenti, offen für den V., Ov. – 2) übtr.: a) im allg.: laxior vocis sonus, zu breit, Gell. 13, 20, 12: caput laxum compage solutā, das vom Rausche wüste Haupt, Pers. 3, 58. – b) insbes. schlaff, zwanglos, annona laxior, wohlfeilerer Getreidepreis, verminderte Teuerung, Liv.: milites laxiore imperio habere, Sall. – II) weit, geräumig (Ggstz. artus, angustus), 1) eig.: anulus, Ov.: casses, Verg.: venter, Sen. rhet.: rus, Sen. rhet.: spatium, Sen. u. (Ggstz. modicum sp.) Liv.: ambulationes laxiores, Vitr.: agmen laxius, Sall. – bildl., in quo laxior neglegentiae locus esset, die N. einen weiteren Spielraum hätte, Liv. 24, 8, 1. – 2) übtr.: a) von der Menge, weit aufgeschichtet, groß, opes (Schätze), Mart. 2,
    ————
    30, 4. – b) v. der Zeit, geraum, weit, diem statuo satis laxum, setze einen ziemlich geraumen Termin, Cic.: tempus laxius, Plin. ep. – c) v. Worten, weitläufig, laxioribus paulo longioribusque verbis sententiam comprehendere, Gell. 16, 1, 3.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > laxus

  • 19 religo

    rĕ-lĭgo, āvi, ātum, 1, v. a.
    I.
    To bind back or behind, to bind or fasten up, to bind fast (freq. and class.).
    A.
    Lit.: aspicite (Prometheum) religatum asperis Vinctumque saxis, Cic. poët. Tusc. 2, 10, 23; cf.:

    trahit Hectorem ad currum religatum Achillis,

    id. ib. 1, 44, 105; and:

    (Andromedam) ad duras religatam bracchia cautes Vidit,

    Ov. M. 4, 671; 683:

    manus post terga,

    Suet. Vit. 17:

    aliquem inter duos currus,

    Flor. 1, 3, 8: remos struppis, Liv. Andron. ap. Isid. 19, 4, 9:

    flavam comam,

    Hor. C. 1, 5, 4; cf.:

    religata comas in nodum,

    id. ib. 2, 11, 24:

    religata crines,

    id. ib. 4, 11, 5:

    navem ferreis manibus injectis,

    fastened with grapplingirons, grappled, Caes. B. C. 2, 6:

    transversas trabes axibus,

    id. ib. 2, 9, 2; cf. id. ib. § 5;

    2, 10: restim ad pinnam muri,

    Liv. 8, 16:

    religato pro foribus cane,

    Suet. Vit. 16:

    religatos rite videbat Carpere gramen equos,

    Verg. A. 9, 352:

    capillum in vertice,

    Tac. G. 38:

    desectam herbam,

    to bind together, tie up, Col. 2, 18, 5; cf.:

    folia lactucae,

    Plin. 19, 8, 39, § 131:

    robora catenis,

    Luc. 2, 671:

    catenā religari,

    Ov. H. 10, 89:

    catenā aliquem,

    id. Am. 1, 6, 1; Flor. 3, 19:

    religavit (Raphael) illud (daemonium) in deserto,

    Vulg. Tob. 8, 3. —
    2.
    In partic., nautical t. t., to fasten or moor a ship to the shore:

    naves ad terram religare,

    Caes. B. C. 3, 15; Plin. Pan. 82, 2 (with revincire):

    ab aggere classem,

    Verg. A. 7, 106:

    litore Threïcio classem,

    Ov. M. 13, 439:

    religata in litore pinus,

    id. ib. 14, 248; Hor. C. 1, 32, 7; id. S. 1, 5, 19; cf.:

    funem (navis) in Cretam,

    Cat. 64, 174:

    ab Emathio litore funem,

    Luc. 7, 860:

    funes ex arboribus ripae,

    Dig. 1, 8, 5 pr.—
    B.
    Trop., to bind, fasten, chain, fetter:

    quae (prudentia) si extrinsecus religata pendeat, etc.,

    bound to external things, Cic. Tusc. 3, 17, 37:

    hoc vinculo pietatis obstricti Deo et religati,

    Lact. 4, 28, 3; cf. id. 4, 28, 12:

    dapibusque simul religataque somno agmina,

    Claud. VI. Cons. Hon. 472.—
    II.
    To unbind (only poet. and in post-class. prose):

    Cybele religat juga manu,

    Cat. 63, 84 (for which id. 63, 76:

    resolvens juga): vitem resolvere ac religare,

    Pall. 3, 13, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > religo

  • 20 artus

    I (редко arctus), a, um [ arceo ]
    1) узкий, тесный (ostium L; iter T; regio Lcr)
    2) тугой, туго натянутый (frenum Tib; catena O, Sen)
    4) плотный, густой ( silva Cs); густой, непроглядный ( tenebrae Su)
    6) крепкий, глубокий (somnus C, Su)
    7) строгий, точный (jura Lcr; leges PM)
    8) скудный, ограниченный (numerus T; commeatus L; annona Su)
    9) жестокий, сильный ( fames Sil)
    10) стеснительный, неблагоприятный, трудный (res O, T, Fl)
    11) угнетённый, подавленный ( animus H)
    12) слабый, сомнительный ( spes alicujus rei Col)
    13) близкий, интимный (affinitas VP; contubernalis Ap)
    II artus, ūs (преим. pl. artūs, uum, dat. /abl. ubus) m. [одного корня с ars, arma]
    1) сочленение, сустав
    2) поэт. член, pl. тело
    3) сила, мощь ( sapientiae C)

    Латинско-русский словарь > artus

См. также в других словарях:

  • Catena — (pluriel catenae) est un mot féminin d origine latine qui signifie série ou chaînes. Une catena peut être une chaîne de cratères d impact, mais aussi un alignement de dépressions sans bords surélevés, formées par effondrement du sous sol ou d un… …   Wikipédia en Français

  • catenă — CATÉNĂ, catene, s.f. 1. Şir de încreţituri ale scoarţei pământului, formate sub influenţa unei presiuni laterale. 2. Lanţ de atomi legaţi între ei prin valenţe simple sau multiple. 3. (înv.) Lanţ (la ceas, la ochelari etc.). – Din lat. catena.… …   Dicționar Român

  • Catena — (von lateinisch catena „Kette“) bezeichnet: in der Chemie einsträngige Polymere eine Form des Bibelkommentars, siehe Katene eine Person mit Nachnamen Catena: ein römischer Beamter des 4. Jahrhunderts, siehe Paulus Catena italienischer Maler,… …   Deutsch Wikipedia

  • catena — /ka tena/ s.f. [lat. catena ]. 1. a. [serie di anelli di metallo passati l uno dentro l altro, che serve per tenere legate cose, animali e persone e per altri usi: c. del cane ; c. dello schiavo ] ▲ Locuz. prep.: fig., in catena (più com. in… …   Enciclopedia Italiana

  • Catena — Saltar a navegación, búsqueda La Catena Enki es una cadena de cráteres de impacto en Ganímedes, causado posiblemente por un cometa fragmentado. La imagen cubre un área de unos 190 kilómetros de ancho. Imagen de NASA . En astronomía, una …   Wikipedia Español

  • Catena — Ca*te na, n.; pl. {Catene}. [L., a chain.] A chain or series of things connected with each other. [1913 Webster] I have . . . in no case sought to construct those caten[ae] of games, which it seems now the fashion of commentators to link together …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Catēna [1] — Catēna (lat.), 1) Kette; 2) in Apulien Maß zum Feldmessen, à 10 Passi (Schritt), s.u. Neapel (Geogr.) …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Catēna [2] — Catēna, Vincenzo, Maler aus Venedig, Schüler von Giov. Bellini, später aber der Manier von Giorgione folgend; er st. 1530. Werke: in der Gallerie der Akademie zu Venedig, in der Dresdener Gallerie eine Maria, im Berliner Museum Bildniß des Grafen …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Catēna — (lat.), Kette; Catenae ecclesiae oder patrum, s. Exegetische Sammlungen …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Catena — Catena, lat., Kette, ital. Flächenmaß = 13,45 sächs. Quadratklaftern …   Herders Conversations-Lexikon

  • catena — index chain (series), fetter Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»