cănīcŭla

* * *

* * *

    Canicula, caniculae, pen. corr. Diminutiuum. Cic. Petite chienne, Chiennette.

\

    AEstus Caniculae. Horat. La grande chaleur des jours caniculaires.

canīcula (auch canīcola geschr.), ae, f. (Demin. v. canis), I) das Hündchen, der kleine Hund, Plin. 32, 7 (26), 79. – appellat., von bissigen Personen, Plaut. Curc. 598. Gell. 4, 20, 3. – II) übtr.: A) = Sirius, der hellste Stern im Hundsgestirn, der Hundsstern (dessen Aufgang glühende Hitze brachte), flagrans, Hor.: sitiens, Ov.: caniculae ortus, Liv.: canicula exoritur, Cic. – zur Bezeichnung der Hundstage, ad signum caniculae, Varr.: agente terrā per caniculam rimas, Auct. Priap.: u. so Plur. caniculis (v. beiden Hundssternen, s. canis no. II, B), durch die Hundstage, Gromat. vet. 351, 8. – B) ein Seetier, vielleicht der Seehund, Plin. 9, 152. – C) im Spiele der Würfel (tali) = der unglücklichste Wurf (wie canis), der Hundswurf, Pers. 3, 48.

cănīcŭla, ae, f. dim. [canis].

A small dog or bitch, Plin. 32, 7, 26, § 79.—Hence,

Trop., of a passionate, quarrelsome woman, Plaut. Curc. 5, 1, 8; Gell. 4, 20, 3.—

Transf.

Canis Minor, the lesser dogstar, in the mouth of the constellation Canis, q. v., Plin. 2, 47, 47, § 123; 18, 28, 68, § 268:

flagrans,

Hor. C. 3, 13, 9:

flammans,

Manil. 5, 207:

rubra,

Hor. S. 2, 5, 39:

sitiens,

Ov. A. A. 2, 231:

insana,

Pers. 3, 5:

caniculae aestus,

Hor. C. 1, 17, 17.— Trop., of Diogenes:

illa canicula Diogenes,

Tert. adv. Marc. 11; cf. capella.—

A kind of sea-dog (cf. canis, II. B.), Plin. 9, 46, 70, § 151 sq.—

The worst throw with dice, the dog throw; opp. to Venus (v. canis, II. C., and alea), Pers. 3, 49.

1)

а) собачка PM

б) (бран.) Pl, AG

2) C, L, H, O = Sirius I

3) самый неудачный («собачий») бросок (в игре в кости) Pers

* * *

—

* * *

* * *

    Rado, radis, rasi, rasum, radere. Colum. Racler, Ratisser, Raser.

\

    Radere caput et genas. Sueton. Raire, Raturer.

\

    Radit coruus terram. Plaut. Grate.

\

    Radit iter liquidum, celeres neque commouet alas. Virg. La colombe fend, et passe l'air sans debatre les ailes.

\

    Proxima Circeae raduntur littora terrae. Virg. On navige rasibus les rivages de, etc. Les navires passent tout rasibus.

\

    Aures radere. Quint. Racler, ou ratisser les oreilles, et les fascher: comme quand on chante trop rudement, ou on dit chose qui desplaist.

\

    Nomen Pisonis radendum fastis censuit. Tacit. Digne d'estre raclé et effacé du livre, etc.

cănis ( cănes, Plaut. Men. 5, 1, 18; id. Trin. 1, 2, 133; 1, 2, 135; Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Müll., or Ann. v. 518 Vahl.; Lucil. ap. Varr. ib.; cf. Charis. 1, 17, p. 118 P.; abl. always cane; gen. plur. canum; v. Neue, Formenl. pp. 223, 258 sq.), comm. [Sanscr. cvan; Gr. kuôn, kunos; Germ. Hund; Engl. hound].

Lit., a dog.

In gen., v. Varr. R. R. 1, 21; 2, 9, 1 sqq.; Plin. 8, 40, 61, § 142 sqq.; Col. 7, 12, 1: tantidem quasi feta canes sine dentibus latrat, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Müll. (Ann. v. 518 Vahl.):

introiit in aedĭs ater alienus canis,

Ter. Phorm. 4, 4, 25: inritata canes, Lucil. ap. Charis. 1, p. 100 P.:

canem inritatam imitarier,

Plaut. Capt. 3, 1, 25:

in Hyrcaniă plebs publicos alit canes, optumates domesticos: nobile autem genus canum illud scimus esse, etc.,

Cic. Tusc. 1, 45, 108:

si lupi canibus similes sunt,

id. Ac. 2, 16, 50:

canes ut montivagae persaepe ferai Naribus inveniunt quietes,

Lucr. 1, 405:

canis acer,

Hor. Epod. 12, 6:

acres,

Varr. R. R. 1, 21:

acriores et vigilantiores,

Cato, R. R. 124:

assiduus,

Col. R. R. 7, 12, 5:

catenarius,

Sen. Ira, 3, 37, 2:

catenă vinctus,

Petr. 29:

Molossi,

Hor. S. 2, 6, 115; cf. Lucr. 5, 1063:

obscenae,

Verg. G. 1, 470; Ov. F. 4, 936:

pastoralis,

Col. 7, 12, 3:

pecuarius,

id. 7, 12, 8:

pulicosa,

id. 7, 13, 2:

rabidi,

Lucr. 5, 892; Sen. Oedip. 932:

rabiosus,

Plin. 29, 4, 32, § 98:

saeva canum rabies,

Prop. 3, 16 (4, 15), 17; Plin. 8, 40, 63, § 152:

est verunculus in linguă canum, quo exempto nec rabidi fuint, etc.,

id. 29, 4, 32, § 100: rabiosa. Hor. Ep. 2, 2, 75:

venatici,

Cic. Verr. 2, 4, 13, § 31; Nep. Pel. 2, 5:

alere canes ad venandum,

Ter. And. 1, 1, 30; Curt. 9, 1, 31:

vigiles,

Hor. C. 3, 16, 2:

canum fida custodia,

Cic. N. D. 2, 63, 150:

fida canum vis,

Lucr. 6, 1222:

levisomna canum fido cum pectore corda,

id. 5, 864:

caput mediae canis praecisae,

Liv. 40, 6, 1; cf. Curt. 10, 9, 12:

saepe citos egi per juga longa canes,

Ov. H. 5, 20:

canibus circumdare saltus,

Verg. E. 10, 57:

hos non inmissis canibus agitant,

id. G. 3, 371:

leporem canibus venari,

id. ib. 3, 410.—

Esp.

As a term of reproach, to denote,

A shameless, vile person, Plaut. Most. 1, 1, 40; Ter. Eun. 4, 7, 33 Donat. ad loc.; Hor. Epod. 6, 1; cf. id. S. 2, 2, 56; Petr. 74, 9; Suet. Vesp. 13. —

A fierce or enraged person, Plaut. Men. 5, 1, 14, 5, 1, 18; Hyg. Fab. 3; cf. Cic. Rosc. Am. 20, 57; Sen. Cons. Marc. 22, 5.—

As the regular designation of the hangers-on or parasites of an eminent or rich Roman; a follower, dog, creature:

multa sibi opus esse, multa canibus suis quos circa se habuit,

Cic. Verr. 2, 1, 48, § 126:

cohors ista quorum hominum est? Volusii haruspices et Canelii medici et horum canum quos tribunal meum vides lambere,

id. ib. 2, 3, 11, §

28: apponit de suis canibus quendam,

id. ib. 2, 4, 19, § 40; 2, 5, 56, § 146; id. Att. 6, 3, 6; id. Pis. 10, 23.—

In mythical lang.

Tergeminus, i. e. Cerberus. Ov. A. A. 3, 322; id. Tr. 4, 7, 16;

called also viperius,

id. Am. 3, 12, 26:

Tartareus,

Sen. Herc. Fur. 649:

triformis,

id. Herc. Oet. 1202: Echidnaea. Ov. M. 7, 409; cf.:

infernae canes,

Hor. S. 1, 8, 35; Verg. A. 6, 257; Luc. 6, 733. —

Semidei canes, Anubis, Luc. 8, 832.—

Prov.

Stultitia est venatum ducere invitas canes, Plaut. Stich. 1, 2, 82.—

Cane pejus et angui Vitare aliquid, Hor. Ep. 1, 17, 30.—

Ut canis a corio numquam absterrebitur uncto, will never be frightened from the greasy hide, Hor. S. 2, 5, 83.—

Canis caninam non ēst (cf. Engl. dog won ' t eat dog), Auct. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Müll.—

A cane non magno saepe tenetur aper, Ov. R. Am. 422.—

CAVE CANEM, beware of the dog, a frequent inscription of warning to trespassers on doors, etc., Petr. 29; Varr. ap. Non. p. 153, 1; Inscr. Orell. 4320. —Hence:

Cave Canem,

the title of a satire by Varro, Non. p. 75, 22.—

Transf. [p. 279]

Esp.:

Canis Major, or simply Canis,

a constellation of twenty stars, Hyg. Astr. 3, 34; of which the brighest is Sirius or Canicula, Cic. N. D. 2, 44, 114; id. Arat. 108 (349); 123 (367); 138 (382); 276 (522); Vitr. 9, 5, 2; Verg. G. 1, 218; 2, 353; Hor. S. 1, 7, 25; id. Ep. 1, 10, 16; Tib. 3, 5, 2; Ov. F. 4, 904; Plin. 18, 26, 64, § 234 sqq.—

Canis Minor, or Minusculus, the Little Dog, = Prokuôn, commonly called Antecanis (hence the plur. canes), Vitr. 9, 52; Plin. 18, 28, 68, § 268; Ov. F. 4, 904.—Acc. to the fable, the dog of Erigone, daughter of Icarius;

hence, Erigoneïus,

Ov. F. 5, 723, and Icarius, id. ib. 4, 939.—

The sea-dog, called canis marinus, Plin. 9, 35, 55, § 110; and mythically, of the dogs of Scylla, Lucr. 5, 890; Verg. A. 3, 432; Tib. 3, 4, 89; Cic. Verr. 2, 5, 56, § 146; Luc. 1, 549 Cort.; Sen. Med. 351.—

The worst throw with dice, the dog-throw (cf. canicula and alea):

damnosi,

Prop. 4 (5), 8, 46; Ov. Tr. 2, 474:

canem mittere,

Suet. Aug. 71; cf. Isid. Orig. 18, 65.—Prov.:

tam facile quam canis excidit,

Sen. Apocol. 10, 2.—

A Cynic philosopher:

Diogenes cum choro canum suorum,

Lact. Epit. 39, 4.—

A kind of fetter, Plaut. Cas. 2, 6, 37 dub. (al. camum; v. camus); cf. 1. catulus.

Cănis, is, m., a small river tributary to the Po, Plin. 3, 16, 20, § 117.

cănis ( cănes, Plaut. Men. 5, 1, 18; id. Trin. 1, 2, 133; 1, 2, 135; Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Müll., or Ann. v. 518 Vahl.; Lucil. ap. Varr. ib.; cf. Charis. 1, 17, p. 118 P.; abl. always cane; gen. plur. canum; v. Neue, Formenl. pp. 223, 258 sq.), comm. [Sanscr. cvan; Gr. kuôn, kunos; Germ. Hund; Engl. hound].

Lit., a dog.

In gen., v. Varr. R. R. 1, 21; 2, 9, 1 sqq.; Plin. 8, 40, 61, § 142 sqq.; Col. 7, 12, 1: tantidem quasi feta canes sine dentibus latrat, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Müll. (Ann. v. 518 Vahl.):

introiit in aedĭs ater alienus canis,

Ter. Phorm. 4, 4, 25: inritata canes, Lucil. ap. Charis. 1, p. 100 P.:

canem inritatam imitarier,

Plaut. Capt. 3, 1, 25:

in Hyrcaniă plebs publicos alit canes, optumates domesticos: nobile autem genus canum illud scimus esse, etc.,

Cic. Tusc. 1, 45, 108:

si lupi canibus similes sunt,

id. Ac. 2, 16, 50:

canes ut montivagae persaepe ferai Naribus inveniunt quietes,

Lucr. 1, 405:

canis acer,

Hor. Epod. 12, 6:

acres,

Varr. R. R. 1, 21:

acriores et vigilantiores,

Cato, R. R. 124:

assiduus,

Col. R. R. 7, 12, 5:

catenarius,

Sen. Ira, 3, 37, 2:

catenă vinctus,

Petr. 29:

Molossi,

Hor. S. 2, 6, 115; cf. Lucr. 5, 1063:

obscenae,

Verg. G. 1, 470; Ov. F. 4, 936:

pastoralis,

Col. 7, 12, 3:

pecuarius,

id. 7, 12, 8:

pulicosa,

id. 7, 13, 2:

rabidi,

Lucr. 5, 892; Sen. Oedip. 932:

rabiosus,

Plin. 29, 4, 32, § 98:

saeva canum rabies,

Prop. 3, 16 (4, 15), 17; Plin. 8, 40, 63, § 152:

est verunculus in linguă canum, quo exempto nec rabidi fuint, etc.,

id. 29, 4, 32, § 100: rabiosa. Hor. Ep. 2, 2, 75:

venatici,

Cic. Verr. 2, 4, 13, § 31; Nep. Pel. 2, 5:

alere canes ad venandum,

Ter. And. 1, 1, 30; Curt. 9, 1, 31:

vigiles,

Hor. C. 3, 16, 2:

canum fida custodia,

Cic. N. D. 2, 63, 150:

fida canum vis,

Lucr. 6, 1222:

levisomna canum fido cum pectore corda,

id. 5, 864:

caput mediae canis praecisae,

Liv. 40, 6, 1; cf. Curt. 10, 9, 12:

saepe citos egi per juga longa canes,

Ov. H. 5, 20:

canibus circumdare saltus,

Verg. E. 10, 57:

hos non inmissis canibus agitant,

id. G. 3, 371:

leporem canibus venari,

id. ib. 3, 410.—

Esp.

As a term of reproach, to denote,

A shameless, vile person, Plaut. Most. 1, 1, 40; Ter. Eun. 4, 7, 33 Donat. ad loc.; Hor. Epod. 6, 1; cf. id. S. 2, 2, 56; Petr. 74, 9; Suet. Vesp. 13. —

A fierce or enraged person, Plaut. Men. 5, 1, 14, 5, 1, 18; Hyg. Fab. 3; cf. Cic. Rosc. Am. 20, 57; Sen. Cons. Marc. 22, 5.—

As the regular designation of the hangers-on or parasites of an eminent or rich Roman; a follower, dog, creature:

multa sibi opus esse, multa canibus suis quos circa se habuit,

Cic. Verr. 2, 1, 48, § 126:

cohors ista quorum hominum est? Volusii haruspices et Canelii medici et horum canum quos tribunal meum vides lambere,

id. ib. 2, 3, 11, §

28: apponit de suis canibus quendam,

id. ib. 2, 4, 19, § 40; 2, 5, 56, § 146; id. Att. 6, 3, 6; id. Pis. 10, 23.—

In mythical lang.

Tergeminus, i. e. Cerberus. Ov. A. A. 3, 322; id. Tr. 4, 7, 16;

called also viperius,

id. Am. 3, 12, 26:

Tartareus,

Sen. Herc. Fur. 649:

triformis,

id. Herc. Oet. 1202: Echidnaea. Ov. M. 7, 409; cf.:

infernae canes,

Hor. S. 1, 8, 35; Verg. A. 6, 257; Luc. 6, 733. —

Semidei canes, Anubis, Luc. 8, 832.—

Prov.

Stultitia est venatum ducere invitas canes, Plaut. Stich. 1, 2, 82.—

Cane pejus et angui Vitare aliquid, Hor. Ep. 1, 17, 30.—

Ut canis a corio numquam absterrebitur uncto, will never be frightened from the greasy hide, Hor. S. 2, 5, 83.—

Canis caninam non ēst (cf. Engl. dog won ' t eat dog), Auct. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Müll.—

A cane non magno saepe tenetur aper, Ov. R. Am. 422.—

CAVE CANEM, beware of the dog, a frequent inscription of warning to trespassers on doors, etc., Petr. 29; Varr. ap. Non. p. 153, 1; Inscr. Orell. 4320. —Hence:

Cave Canem,

the title of a satire by Varro, Non. p. 75, 22.—

Transf. [p. 279]

Esp.:

Canis Major, or simply Canis,

a constellation of twenty stars, Hyg. Astr. 3, 34; of which the brighest is Sirius or Canicula, Cic. N. D. 2, 44, 114; id. Arat. 108 (349); 123 (367); 138 (382); 276 (522); Vitr. 9, 5, 2; Verg. G. 1, 218; 2, 353; Hor. S. 1, 7, 25; id. Ep. 1, 10, 16; Tib. 3, 5, 2; Ov. F. 4, 904; Plin. 18, 26, 64, § 234 sqq.—

Canis Minor, or Minusculus, the Little Dog, = Prokuôn, commonly called Antecanis (hence the plur. canes), Vitr. 9, 52; Plin. 18, 28, 68, § 268; Ov. F. 4, 904.—Acc. to the fable, the dog of Erigone, daughter of Icarius;

hence, Erigoneïus,

Ov. F. 5, 723, and Icarius, id. ib. 4, 939.—

The sea-dog, called canis marinus, Plin. 9, 35, 55, § 110; and mythically, of the dogs of Scylla, Lucr. 5, 890; Verg. A. 3, 432; Tib. 3, 4, 89; Cic. Verr. 2, 5, 56, § 146; Luc. 1, 549 Cort.; Sen. Med. 351.—

The worst throw with dice, the dog-throw (cf. canicula and alea):

damnosi,

Prop. 4 (5), 8, 46; Ov. Tr. 2, 474:

canem mittere,

Suet. Aug. 71; cf. Isid. Orig. 18, 65.—Prov.:

tam facile quam canis excidit,

Sen. Apocol. 10, 2.—

A Cynic philosopher:

Diogenes cum choro canum suorum,

Lact. Epit. 39, 4.—

A kind of fetter, Plaut. Cas. 2, 6, 37 dub. (al. camum; v. camus); cf. 1. catulus.

Cănis, is, m., a small river tributary to the Po, Plin. 3, 16, 20, § 117.

sī (orig. and ante-class. form seī), conj. [from a pronominal stem = Gr. he; Sanscr. sva-, self; cf. Corss. Ausspr. 1, 778; Curt. Gr. Etym. 396], a conditional particle, if.

Prop.

With indic.; so in gen., in conditions which are assumed to be true, with the verb in pres. or perf.; less freq. in imperf or pluperf.; and in conditions which may probably become true, with the verb in fut. or fut. perf. (Madv. Gram. § 332; Zumpt, Gram. § 517).

Pres.: SI IN IVS VOCAT, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25, and ap. Porphyr. Hor. S. 1, 9, 65: SI MORBVS AEVITASVE VITIVM ESCIT... SI NOLET, etc., id. ap. Gell. l. l.: spero, si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):

si vis, dabo tibi testes,

Cic. Rep. 1, 37, 58:

si voltis,

id. ib. 1, 28, 44:

si placet,

id. ib. 2, 44, 71;

1, 21, 34: si tuo commodo fleri potest,

id. ib. 1, 9, 14:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

id. ib. 1, 18, 30:

si populus plurimum potest,

id. ib. 3, 14, 23:

si Massilienses per delectos cives summā justitiā reguntur, inest tamen, etc.,

id. ib. 1, 27, 43; cf. id. Off. 3, 8, 35:

quid est, Catilina, quod jam amplius exspectes, si nec privata domus continere voces conjurationis tuae potest? si illustrantur, si erumpunt omnia?

id. Cat. 1, 3, 6:

si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit,

id. Rep. 3, 18, 28:

Si quaerimus, cur, etc.,

id. Brut. 95, 325. —Strengthened by modo:

magnifica quidem res, si modo est ulla,

Cic. Div. 1, 1, 1:

deliget populus, si modo salvus esse vult, optimum quemque,

id. Rep. 1, 34, 51:

quae (virtus) est una, si modo est, maxime munifica,

id. ib. 3, 8, 12; id. Tusc. 2, 4, 33; id. de Or. 2, 43, 182:

si quisquam est facilis, hic est,

id. Att. 14, 1, 2:

si ulla res est, quam tibi me petente faciendam putes, haec ea sit,

id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 11:

SI AGNATVS NEC ESCIT, GENTILIS FAMILIAM NANCITOR, Fragm. XII. Tab. in Collat. Leg. Mos. et Rom. 16, 4: quae (libertas), si aequa non est, ne libertas quidem est,

Cic. Rep. 1, 31, 47; 1, 32, 49:

id si minus intellegitur, ex dissensionibus percipi potest,

id. Lael. 7, 23: BACANALIA SEI QVA SVNT, EXSTRAD QVAM SEI QVID IBEI SACRI EST... FACIATIS VTEI DISMOTA SIENT, S. C. de Bacch. fin.:

dicito, si quid vis, non nocebo,

Plaut. Am. 1, 1, 235:

si qui sunt, qui philosophorum auctoritate moveantur,

Cic. Rep. 1, 7, 12:

si quid generis istiusmodi me delectat, pictura delectat,

id. Fam. 7, 23, 3:

si aliquid dandum est voluptati,

id. Sen. 13, 44;

four times repeated,

id. ib. 11, 38.—So esp. after mirum est or miror, as expressing reality (= quod or cum; cf. Gr. ei):

noli mirari, si hoc non impetras,

Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29:

ecquid mirum est, si tam ab amico animo pacem petit? Curt 4, 11, 4: miraris, si superbiam tuam ferre non possumus?

id. 8, 7, 14.—

With a negative conclusion, to denote that, although the condition is true, or is conceded, a certain inference does not follow: nec, si omne enuntiatum aut verum aut falsum est, sequitur ilico esse causas, etc.,

Cic. Fat. 12, 28:

nec. si non obstatur, propterea etiam permittitur,

id. Phil. 13, 6, 19:

si veniam meretur qui inprudens nocuit, non meretur praemium qui inprudens profuit,

Quint. 5, 10, 73:

nec ideo ignis minus urere potest, si in materiam incidit inviolabilem flammis,

Sen. Ben. 5, 5, 1.—

Imperf.:

ea si erant, magnas habebas omnibus, dis gratias,

Plaut. As. 1, 2, 17; Cic. Rep. 1, 27, 43:

si quis antea mirabatur, quid esset, quod, etc.,

id. Sest. 1.—

Perf.:

SI MEMBRVM RVPIT NI CVM EO PACIT TALIO ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Fest. s. v. talio, p. 363 Müll.: si animum contulisti in istam rationem, etc.,

Cic. Rep. 1, 23, 37:

si Roma condita est secundo anno Olympiadis septimae, etc.,

id. ib. 2, 10, 18:

quos (tyrannos) si boni oppresserunt, recreatur civitas: sin audaces, fit illa factio,

id. ib. 1, 44, 68; cf. id. ib. 1, 42, 65:

si ita sensit, ut loquitur,

id. ib. 3, 21, 32;

1, 27, 43: si modo hoc in Lycurgi potestate potuit esse,

id. ib. 2, 12, 24:

si modo in philosophiā aliquid profecimus,

id. Off. 3, 8, 37: si quis eorum [p. 1689] (servorum) sub centone crepuit, nullum mihi vitium facit, Cato ap. Fest. s. v. prohibere, p. 234 sq. Müll.:

si quid sceleste fecit,

Plaut. As. 2, 2, 27:

si quam opinionem jam vestris mentibus comprehendistis, etc.,

Cic. Clu. 2, 6:

si quando regi justo vim populus attulit regnove eum spoliavit, etc.,

id. Rep. 1, 42, 65; cf. id. ib. 1, 38, 59; id. Lael. 7, 24.—After mirum est or miror, to express a reality (cf. a, supra):

minime mirum, si ista res adhuc nostrā linguā inlustrata non est,

Cic. de Or. 2, 13, 55; id. Deiot. 4, 12:

quid mirum, si haec invitus amisi?

Tac. A. 12, 37:

miraris, si eo tempore matrona dicere potuit, escende?

Sen. Contr. 2, 13, 1:

minime est mirandum, si vita ejus fuit secura,

Nep. Cim. 4, 4.—Very often followed by certe, profecto, etc., to express a conclusion, as certain as the unquestionable assumption:

quod si fuit in re publicā tempus ullum, cum, etc., tum profecto fuit,

Cic. Brut. 2, 7:

si quisquam fuit umquam remotus ab inani laude, ego profecto is sum,

id. Fam. 15, 4, 13:

etenim si nulla fuit umquam tam imbecillo mulier animo, quae, etc., certe nos, etc.,

id. Fam. 5, 16, 6:

si umquam in dicendo fuimus aliquid, tum profecto, etc.,

id. Att. 4, 2, 2; id. Mil. 2, 4; 7, 19.—Esp. with a negative conclusion (v. a fin. supra, and cf. quia, etsi):

non, si tibi ante profuit, semper proderit,

Cic. Phil. 8, 4, 12:

non, si Opimium defendisti, idcirco te isti bonum civem putabunt,

id. de Or. 2, 40, 170:

neque enim, si tuae res gestae ceterorum laudibus obscuritatem attulerunt, idcirco Pompeii memoriam amisimus,

id. Deiot. 4, 12:

nec, si capitis dolorem facit, inutilis hominibus sol est,

Quint. 5, 10, 82.—

Pluperf.: si improbum Cresphontem existimaveras, etc., Enn. ap. Auct. Her. 2, 24, 38:

nec mirum, eos si orationes turbaverant,

Liv. 32, 20, 2 (Trag. v. 156 Vahl.):

si hoc ita fato datum erat, ut,

Liv. 30, 30, 3.—So esp. in indef. clauses of repeated action:

plausum si quis eorum aliquando acceperat, ne quid peccasset pertimescebat,

whenever, Cic. Sest. 49, 105:

si quando nostri navem religaverant, hostes succurrebant,

Caes. B. C. 2, 6:

si quando suis fortunis forte desperare coeperant,

id. B. G. 3, 12.—

Fut.: SI VOLET SVO VIVITO... SI VOLET PLVS DATO, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 45; cf.: si voles advortere animum, comiter monstrabitur, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 89 Müll. (Trag. v. 386 Vahl.); and:

alte spectare si voles, etc.,

Cic. Rep. 6, 23, 25:

si jam eminebit foras,

id. ib. 6, 26, 29:

si me audietis,

id. ib. 1, 19, 32:

si mutuas non potero certum est sumam fenore,

Plaut. As. 1, 3, 95:

id persequar, si potero, subtilius,

Cic. Rep. 2, 23, 42; cf. in the foll. z:

nihil (offendet) si modo opus exstabit,

id. ib. 5, 3, 5:

si quid te volam, ubi eris?

Plaut. As. 1, 1, 96: si quod aliud oikeion reperies, Cic. Att. 1, 10, 3.—

Fut. perf.: si te hic offendero, moriere, Enn. ap. Cic. Att. 7, 26, 1 (Trag. v. 301 Vahl.):

si nostram rem publicam vobis et nascentem et crescentem ostendero,

Cic. Rep. 2, 1, 3:

tum magis assentiere, si ad majora pervenero,

id. ib. 1, 40, 62:

expediri quae restant vix poterunt, si hoc incohatum reliqueris,

id. ib. 1, 35, 55;

1, 24, 38: pergratum mihi feceris, si de amicitiā disputaris,

id. Lael. 4, 16:

accommodabo ad eam (rem publicam), si potuero, omnem illam orationem, etc.... quod si tenere et consequi potuero, etc.,

id. Rep. 1, 46, 70; so,

si potuero,

id. ib. 2, 30, 53; id. Brut. 5, 21:

si potuerit,

id. Off. 3, 23, 89:

si modo id exprimere Latine potuero,

id. Rep. 1, 43, 66:

si modo interpretari potuero,

id. Leg. 2, 18, 45:

si ne ei caput exoculassitis,

Plaut. Rud. 3, 4, 26: si quid vos per laborem recte feceritis... Sed si quā per voluptatem nequiter feceritis, etc., Cato ap. Gell. 16, 1, 4:

de iis te, si qui me forte locus admonuerit, commonebo,

Cic. de Or. 3, 12, 47.—

With subj.; so in gen. of conditions assumed in statement, but implied not to be actual; the verb in pres. (rarely perf.) implies that the condition is still possible; in the imperf. and pluperf., that it is known to be unreal (Madv. Gram. § 347 sqq.; Zumpt, Gram. § 524).

Pres.:

si habeat aurum,

Plaut. Bacch. 1, 1, 12:

abire hinc nullo pacto possim, si velim,

id. ib. 2, 2, 2; so,

si velim,

Cic. Rep. 3, 10, 17:

cum ipsi auxilium ferre, si cupiant, non queant,

id. ib. 1, 5, 9:

si singulos numeremus,

id. ib. 3, 4, 7: si jus suum populi teneant, id. ib. 1, 32, 48:

si Scipionis desiderio me moveri negem,

id. Lael. 3, 10:

si ad verba rem deflectere velimus,

id. Caecin. 18, 51:

si quis varias gentes despicere possit, videat primum, etc.,

id. Rep. 3, 9, 14.—In expressing a wish ( poet. for utinam), usu. with O:

O si angulus ille accedat, qui, etc.,

Hor. S. 2, 6, 8; 2, 6, 10:

O mihi praeteritos referat si Juppiter annos,

Verg. A. 8, 560;

also alone: si nunc se nobis ille aureus arbore ramus Ostendat nemore in tanto!

would that, yet if, if however, id. ib. 6, 187:

si quā fata aspera rumpas, Tu Marcellus eris,

id. ib. 6, 882; cf. b, infra.—

Imperf.:

qui si unus omnia consequi posset, nihil opus esset pluribus, etc.,

Cic. Rep. 1, 34, 52:

quae descriptio si esset ignota vobis, explicaretur a me,

id. ib. 2, 22, 39:

si ullum probarem simplex rei publicae genus,

id. ib. 2, 23, 43:

quod non fecissent profecto, si nihil ad eos pertinere arbitrarentur,

id. Lael. 4, 13; cf. id. Verr. 2, 5, 51, § 133; v. Zumpt, Gram. § 525: SEI QVES ESENT, QVEI SIBEI DEICERENT, S. C. de Bacch (twice). —Also with O, expressing a wish ( poet.):

O si solitae quicquam virtutis adesset,

Verg. A. 11, 415;

and without O: si mihi, quae quondam fuerat... si nunc foret illa juventus,

id. ib. 5, 398.—

Perf.: SI INIVRIAM FAXIT ALTERI, VIGINTI QVINQVE AERIS POENAE SVNTO, Fragm. XII. Tabularum ap. Gell. 20, 1, 12: si jam data sit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 412 Vahl.):

perii, si me aspexerit!

Plaut. Am. 1, 1, 164:

victus sum, si dixeris,

id. ib. 1, 1, 272:

Romani si casu intervenerint,

Caes. B. G. 7, 20, Cic. Rep. 3, 5, 8.—

Pluperf.:

si aliter accidisset,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

tum magis id diceres, si nuper in hortis Scipionis affuisses,

id. Lael. 7, 25:

mansisset eadem voluntas in eorum posteris, si regum similitudo permansisset,

id. Rep. 1, 41, 64:

si id fecisses,

id. Phil. 2, 2, 3; 2, 15, 38; 2, 36, 90:

si quis in caelum ascendisset, etc.,

id. Lael. 23, 88:

si aliquid de summā gravitate Pompeius remisisset,

id. Phil. 13, 1, 2.—

Ellipt.

With pron. indef:

istae artes, si modo aliquid, valent, ut acuant ingenia,

Cic. Rep. 1, 18, 30:

aut nemo, aut, si quisquam, ille sapiens fuit,

id. Lael. 2, 9; id. Or. 29, 103.—

In a negation, usu. si minus, si contra (= sin minus, sin aliter):

plures haec tulit una civitas, si minus sapientes, at certe summā laude dignos,

Cic. Rep. 3, 4, 7:

educ tecum omnes tuos: si minus, quam plurimos,

id. Cat. 1, 5, 10; id. de Or. 2, 16, 68, in this sense less freq. si non:

utrum cetera nomina digesta habes an non? Si non... si etiam,

id. Rosc. Com. 3, 9:

si haec civitas est, civem esse me: si non, exsulem esse, etc.,

id. Fam. 7, 3, 5; Plaut. Rud. 4, 3, 104 sq.; id. Ps. 3, 2, 87; id. Poen. 5, 2, 24; Hor. Ep. 1, 1, 66; 1, 6, 68; Liv. 28, 29, 4:

hic venit in judicium, si nihil aliud, saltem ut, etc.,

Cic. Verr. 2, 1, 58, § 152; so, si nihil aliud, Liv 22, 29; 30, 35; 45, 37 fin., Curt. 4, 6, 28:

si aliud nihil,

id. 2, 43.—

With forte:

intelleges esse nihil a me nisi orationis acerbitatem et, si forte, raro litterarum missarum indiligentiam reprehensam,

perhaps, Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7; cf.:

vereor, ne nihil sim tui, nisi supplosionem pedis imitatus et pauca quaedam verba et aliquem, si forte, motum,

id. de Or. 3, 12, 47.—

With quod, and if, but if, if however, if:

quod si in philosophiā tantum interest... quid tandem in causis existimandum est?

Cic. Or. 16, 51:

quod si fuit in re publicā tempus ullum... tum profecto fuit,

id. Brut. 2, 7:

quod si exemeris ex rerum naturā benevolentiae conjunctionem, nec domus ulla nec urbs stare poterit,

id. Lael. 7, 23; id. Rep. 3, 4, 7:

quod si non hic tantus fructus ostenderetur et si ex his studiis delectatio sola peteretur: tamen, etc.,

id. Arch. 7, 16; id. Cat. 2, 5, 10; id. Rosc. Com. 18, 54.—

In partic.

In subject or object-clauses, si with subj. sometimes takes the place of an inf.:

apud Graecos opprobrio fuit adulescentibus, si amatores non haberent,

Cic. Rep. 4, 3, 3: summa gloria constat ex tribus his;

si diligit multitudo, si fidem habet, etc.,

id. Off. 2, 9, 31:

unam esse spem salutis docent, si eruptione factā extremum auxilium experirentur,

Caes. B. G. 3, 5:

illud ignoscere aequum erit, si... ne tuam quidem gloriam praeponam, etc.,

Liv. 28, 41, 1; Nep. Ages. 4, 3: infinitum est, si singulos velim persequi. Sen. Q. N. 5, 17, 5; id. Tranq. 16, 2 (cf. si after mirum est, I. a. fin. supra).—

In subst. clauses, to denote a doubtful assumption or future event (cf. quod):

dixerunt, in eo verti puellae salutem, si postero die vindex injuriae ad tempus praesto esset,

Liv. 3, 46:

adjecerunt, Scipionem in eo positam habuisse spem pacis, si Hannibal et Mago ex Italiā non revocarentur,

id. 30, 23; 35, 18.—

Si with a relative takes the place of a relative clause, to express a class the existence or extent of which is doubtful: mortem proposuit, non eis solum qui illam rem gesserunt, sed eis etiam si qui non moleste tulerunt, i. e. if such there were, whether few or many, Cic. Phil. 13, 18, 39; id. Verr. 2, 1, 4, § 9:

dixit errare, si qui in bello omnis secundos rerum proventus expectent,

Caes. B. G. 7, 29:

errat, si quis existimat facilem rem esse donare,

Sen. Vit. Beat. 24, 1; Cic. Off. 2, 13, 44; Liv. 42, 31.—

In syllogistic reasonings:

si oportet velle sapere, dare operam philosophiae convenit. Oportet autem velle sapere, etc.,

Cic. Inv. 1, 36, 65:

si enim est verum, quod ita conectitur: si quis oriente Caniculā natus est, in mari non morietur, illud quoque verum est: si Fabius oriente Canicula natus est, Fabius in mari non morietur,

id. Fat. 6, 12.—

= etiamsi, with foll. tamen, even if, although, albeit (class.):

quae si exsequi nequirem, tamen, etc.,

Cic. Sen. 11, 38; cf.:

quae si causa non esset, tamen, etc.,

id. Mur. 4, 8; and:

quae si dubia essent, tamen, etc.,

Sall. J. 85, 48.—

Transf., in dependent clauses expressing an interrogation or doubt, it is nearly = num, but forms a looser connection, if, whether, if perchance (class., but very rare in Cic.):

ibo et visam huc ad eum, si forte est domi,

Plaut. Bacch. 3, 5, 4; Ter. Eun. 3, 4, 7; id. Heaut. 1, 1, 118; cf. id. Phorm. 3, 3, 20:

jam sciam, si quid titubatum est, ubi reliquias videro,

Plaut. Men. 1, 2, 33; cf. id. Merc. 1, 2, 44:

fatis incerta feror, si Juppiter unam Esse velit urbem,

Verg. A. 4, 110; Plaut. Mil. 4, 8, 52:

primum ab iis quaesivit, si aquam hominibus in totidem dies, quot frumentum imposuissent,

Liv. 29, 25; 39, 50:

id modo quaeritur, si (lex) majori parti et in summam prodest,

id. 34, 3; cf. id. 40, 49 fin.:

jam dudum exspecto, si tuom officium scias,

Plaut. Poen. prol. 12:

hanc (paludem) si nostri transirent, hostes exspectabant,

Caes. B. G. 2, 9; id. B. C. 2, 34; cf.:

Pompeius eadem spectans, si itinere impeditos deprehendere posset,

id. ib. 3, 75:

non recusavit quo minus vel extremo spiritu, si quam opem rei publicae ferre posset, experiretur,

Cic. Phil. 9, 1, 2; cf. id. de Or. 2, 85, 398:

statui expectandum esse si quid certius adferretur,

id. Fam. 15, 1, 2:

Philopoemen quaesivit si Lycortas incolumis evasisset,

Liv. 39, 50:

expertique simul, si tela artusque sequantur,

Val. Fl. 5, 562:

Helvetii nonnumquam interdiu, saepius noctu, si perrumpere possent, conati,

Caes. B. G. 1, 8 fin.; cf.:

temptata res est, si primo impetu capi Ardea posset,

Liv. 1, 57.—

With ellipsis of a verb or clause on which the condition depends (cf. I. c. supra): ei rei suam operam dat, si possiet illam invenire ( to see) whether he can, Plaut. Cist. 1, 3, 37:

L. Minucium cum omni equitatu praemittit, si quid celeritate itineris proficere possit,

to see, to try, Caes. B. G. 6, 29 fin.:

circumfunduntur hostes, si quem aditum reperire possent,

id. ib. 6, 37:

fame et inopiā adductos clam ex castris exisse, si quid frumenti in agris reperire possent,

id. ib. 7, 20, 10; cf. id. ib. 7, 55 fin.; 7, 89 fin.; id. B. C. 3, 8 fin.; 3, 56:

pergit ad speluncam, si forte eo vestigia ferrent,

Liv. 1, 7:

saxa volvebant, si quā Possent tectam aciem perrumpere,

Verg. A. 9, 512:

ad Gonnum castra movet, si potiri oppido posset,

Liv. 42, 67, 6: haud aspernatus Tullius, tamen, si vana adferantur, in aciem educit ( that he might be ready) if, etc., id. 1, 23, 6:

milites in praesidio erant, si quo operā eorum opus esset,

id. 27, 28, 5:

alii offerunt se, si quo usus operae sit,

id. 26, 9, 9: ille postea, si comitia sua non fierent, urbi minari, i. e. ( that he would attack it) if, etc., Cic. Att. 4, 3, 3:

Carthaginiensibus in Hasdrubale ita, si is movisset Syphacem, spes omnis erat,

Liv. 29, 35, 9; 5, 8, 9:

consul aedem Fortunae vovit, si eo die hostis fudisset,

id. 29, 36, 8: erat Athenis reo damnato, si fraus capitalis non esset, quasi [p. 1690] poenae aestimatio, Cic. de Or. 1, 54, 232: quattuor legiones Cornelio, si qui ex Etruriā novi motus nuntiarentur, relictae, to meet the case, that, to be ready, if, etc., Liv. 6, 22:

is in armis tenuit militem, si opus foret auxilio,

id. 5, 8:

ut patricios indignatio, si cum his gerendus esset honos, deterreret,

id. 4, 6, 10; 1, 40, 2; 24, 36.—

Si... si, for sive... sive, whether... or:

si deus si dea es,

Cato, R. R. 139; cf.:

hostiam si deo, si deae immolabant,

Gell. 2, 28, 3.

sī (orig. and ante-class. form seī), conj. [from a pronominal stem = Gr. he; Sanscr. sva-, self; cf. Corss. Ausspr. 1, 778; Curt. Gr. Etym. 396], a conditional particle, if.

Prop.

With indic.; so in gen., in conditions which are assumed to be true, with the verb in pres. or perf.; less freq. in imperf or pluperf.; and in conditions which may probably become true, with the verb in fut. or fut. perf. (Madv. Gram. § 332; Zumpt, Gram. § 517).

Pres.: SI IN IVS VOCAT, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25, and ap. Porphyr. Hor. S. 1, 9, 65: SI MORBVS AEVITASVE VITIVM ESCIT... SI NOLET, etc., id. ap. Gell. l. l.: spero, si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):

si vis, dabo tibi testes,

Cic. Rep. 1, 37, 58:

si voltis,

id. ib. 1, 28, 44:

si placet,

id. ib. 2, 44, 71;

1, 21, 34: si tuo commodo fleri potest,

id. ib. 1, 9, 14:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

id. ib. 1, 18, 30:

si populus plurimum potest,

id. ib. 3, 14, 23:

si Massilienses per delectos cives summā justitiā reguntur, inest tamen, etc.,

id. ib. 1, 27, 43; cf. id. Off. 3, 8, 35:

quid est, Catilina, quod jam amplius exspectes, si nec privata domus continere voces conjurationis tuae potest? si illustrantur, si erumpunt omnia?

id. Cat. 1, 3, 6:

si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit,

id. Rep. 3, 18, 28:

Si quaerimus, cur, etc.,

id. Brut. 95, 325. —Strengthened by modo:

magnifica quidem res, si modo est ulla,

Cic. Div. 1, 1, 1:

deliget populus, si modo salvus esse vult, optimum quemque,

id. Rep. 1, 34, 51:

quae (virtus) est una, si modo est, maxime munifica,

id. ib. 3, 8, 12; id. Tusc. 2, 4, 33; id. de Or. 2, 43, 182:

si quisquam est facilis, hic est,

id. Att. 14, 1, 2:

si ulla res est, quam tibi me petente faciendam putes, haec ea sit,

id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 11:

SI AGNATVS NEC ESCIT, GENTILIS FAMILIAM NANCITOR, Fragm. XII. Tab. in Collat. Leg. Mos. et Rom. 16, 4: quae (libertas), si aequa non est, ne libertas quidem est,

Cic. Rep. 1, 31, 47; 1, 32, 49:

id si minus intellegitur, ex dissensionibus percipi potest,

id. Lael. 7, 23: BACANALIA SEI QVA SVNT, EXSTRAD QVAM SEI QVID IBEI SACRI EST... FACIATIS VTEI DISMOTA SIENT, S. C. de Bacch. fin.:

dicito, si quid vis, non nocebo,

Plaut. Am. 1, 1, 235:

si qui sunt, qui philosophorum auctoritate moveantur,

Cic. Rep. 1, 7, 12:

si quid generis istiusmodi me delectat, pictura delectat,

id. Fam. 7, 23, 3:

si aliquid dandum est voluptati,

id. Sen. 13, 44;

four times repeated,

id. ib. 11, 38.—So esp. after mirum est or miror, as expressing reality (= quod or cum; cf. Gr. ei):

noli mirari, si hoc non impetras,

Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29:

ecquid mirum est, si tam ab amico animo pacem petit? Curt 4, 11, 4: miraris, si superbiam tuam ferre non possumus?

id. 8, 7, 14.—

With a negative conclusion, to denote that, although the condition is true, or is conceded, a certain inference does not follow: nec, si omne enuntiatum aut verum aut falsum est, sequitur ilico esse causas, etc.,

Cic. Fat. 12, 28:

nec. si non obstatur, propterea etiam permittitur,

id. Phil. 13, 6, 19:

si veniam meretur qui inprudens nocuit, non meretur praemium qui inprudens profuit,

Quint. 5, 10, 73:

nec ideo ignis minus urere potest, si in materiam incidit inviolabilem flammis,

Sen. Ben. 5, 5, 1.—

Imperf.:

ea si erant, magnas habebas omnibus, dis gratias,

Plaut. As. 1, 2, 17; Cic. Rep. 1, 27, 43:

si quis antea mirabatur, quid esset, quod, etc.,

id. Sest. 1.—

Perf.:

SI MEMBRVM RVPIT NI CVM EO PACIT TALIO ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Fest. s. v. talio, p. 363 Müll.: si animum contulisti in istam rationem, etc.,

Cic. Rep. 1, 23, 37:

si Roma condita est secundo anno Olympiadis septimae, etc.,

id. ib. 2, 10, 18:

quos (tyrannos) si boni oppresserunt, recreatur civitas: sin audaces, fit illa factio,

id. ib. 1, 44, 68; cf. id. ib. 1, 42, 65:

si ita sensit, ut loquitur,

id. ib. 3, 21, 32;

1, 27, 43: si modo hoc in Lycurgi potestate potuit esse,

id. ib. 2, 12, 24:

si modo in philosophiā aliquid profecimus,

id. Off. 3, 8, 37: si quis eorum [p. 1689] (servorum) sub centone crepuit, nullum mihi vitium facit, Cato ap. Fest. s. v. prohibere, p. 234 sq. Müll.:

si quid sceleste fecit,

Plaut. As. 2, 2, 27:

si quam opinionem jam vestris mentibus comprehendistis, etc.,

Cic. Clu. 2, 6:

si quando regi justo vim populus attulit regnove eum spoliavit, etc.,

id. Rep. 1, 42, 65; cf. id. ib. 1, 38, 59; id. Lael. 7, 24.—After mirum est or miror, to express a reality (cf. a, supra):

minime mirum, si ista res adhuc nostrā linguā inlustrata non est,

Cic. de Or. 2, 13, 55; id. Deiot. 4, 12:

quid mirum, si haec invitus amisi?

Tac. A. 12, 37:

miraris, si eo tempore matrona dicere potuit, escende?

Sen. Contr. 2, 13, 1:

minime est mirandum, si vita ejus fuit secura,

Nep. Cim. 4, 4.—Very often followed by certe, profecto, etc., to express a conclusion, as certain as the unquestionable assumption:

quod si fuit in re publicā tempus ullum, cum, etc., tum profecto fuit,

Cic. Brut. 2, 7:

si quisquam fuit umquam remotus ab inani laude, ego profecto is sum,

id. Fam. 15, 4, 13:

etenim si nulla fuit umquam tam imbecillo mulier animo, quae, etc., certe nos, etc.,

id. Fam. 5, 16, 6:

si umquam in dicendo fuimus aliquid, tum profecto, etc.,

id. Att. 4, 2, 2; id. Mil. 2, 4; 7, 19.—Esp. with a negative conclusion (v. a fin. supra, and cf. quia, etsi):

non, si tibi ante profuit, semper proderit,

Cic. Phil. 8, 4, 12:

non, si Opimium defendisti, idcirco te isti bonum civem putabunt,

id. de Or. 2, 40, 170:

neque enim, si tuae res gestae ceterorum laudibus obscuritatem attulerunt, idcirco Pompeii memoriam amisimus,

id. Deiot. 4, 12:

nec, si capitis dolorem facit, inutilis hominibus sol est,

Quint. 5, 10, 82.—

Pluperf.: si improbum Cresphontem existimaveras, etc., Enn. ap. Auct. Her. 2, 24, 38:

nec mirum, eos si orationes turbaverant,

Liv. 32, 20, 2 (Trag. v. 156 Vahl.):

si hoc ita fato datum erat, ut,

Liv. 30, 30, 3.—So esp. in indef. clauses of repeated action:

plausum si quis eorum aliquando acceperat, ne quid peccasset pertimescebat,

whenever, Cic. Sest. 49, 105:

si quando nostri navem religaverant, hostes succurrebant,

Caes. B. C. 2, 6:

si quando suis fortunis forte desperare coeperant,

id. B. G. 3, 12.—

Fut.: SI VOLET SVO VIVITO... SI VOLET PLVS DATO, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 45; cf.: si voles advortere animum, comiter monstrabitur, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 89 Müll. (Trag. v. 386 Vahl.); and:

alte spectare si voles, etc.,

Cic. Rep. 6, 23, 25:

si jam eminebit foras,

id. ib. 6, 26, 29:

si me audietis,

id. ib. 1, 19, 32:

si mutuas non potero certum est sumam fenore,

Plaut. As. 1, 3, 95:

id persequar, si potero, subtilius,

Cic. Rep. 2, 23, 42; cf. in the foll. z:

nihil (offendet) si modo opus exstabit,

id. ib. 5, 3, 5:

si quid te volam, ubi eris?

Plaut. As. 1, 1, 96: si quod aliud oikeion reperies, Cic. Att. 1, 10, 3.—

Fut. perf.: si te hic offendero, moriere, Enn. ap. Cic. Att. 7, 26, 1 (Trag. v. 301 Vahl.):

si nostram rem publicam vobis et nascentem et crescentem ostendero,

Cic. Rep. 2, 1, 3:

tum magis assentiere, si ad majora pervenero,

id. ib. 1, 40, 62:

expediri quae restant vix poterunt, si hoc incohatum reliqueris,

id. ib. 1, 35, 55;

1, 24, 38: pergratum mihi feceris, si de amicitiā disputaris,

id. Lael. 4, 16:

accommodabo ad eam (rem publicam), si potuero, omnem illam orationem, etc.... quod si tenere et consequi potuero, etc.,

id. Rep. 1, 46, 70; so,

si potuero,

id. ib. 2, 30, 53; id. Brut. 5, 21:

si potuerit,

id. Off. 3, 23, 89:

si modo id exprimere Latine potuero,

id. Rep. 1, 43, 66:

si modo interpretari potuero,

id. Leg. 2, 18, 45:

si ne ei caput exoculassitis,

Plaut. Rud. 3, 4, 26: si quid vos per laborem recte feceritis... Sed si quā per voluptatem nequiter feceritis, etc., Cato ap. Gell. 16, 1, 4:

de iis te, si qui me forte locus admonuerit, commonebo,

Cic. de Or. 3, 12, 47.—

With subj.; so in gen. of conditions assumed in statement, but implied not to be actual; the verb in pres. (rarely perf.) implies that the condition is still possible; in the imperf. and pluperf., that it is known to be unreal (Madv. Gram. § 347 sqq.; Zumpt, Gram. § 524).

Pres.:

si habeat aurum,

Plaut. Bacch. 1, 1, 12:

abire hinc nullo pacto possim, si velim,

id. ib. 2, 2, 2; so,

si velim,

Cic. Rep. 3, 10, 17:

cum ipsi auxilium ferre, si cupiant, non queant,

id. ib. 1, 5, 9:

si singulos numeremus,

id. ib. 3, 4, 7: si jus suum populi teneant, id. ib. 1, 32, 48:

si Scipionis desiderio me moveri negem,

id. Lael. 3, 10:

si ad verba rem deflectere velimus,

id. Caecin. 18, 51:

si quis varias gentes despicere possit, videat primum, etc.,

id. Rep. 3, 9, 14.—In expressing a wish ( poet. for utinam), usu. with O:

O si angulus ille accedat, qui, etc.,

Hor. S. 2, 6, 8; 2, 6, 10:

O mihi praeteritos referat si Juppiter annos,

Verg. A. 8, 560;

also alone: si nunc se nobis ille aureus arbore ramus Ostendat nemore in tanto!

would that, yet if, if however, id. ib. 6, 187:

si quā fata aspera rumpas, Tu Marcellus eris,

id. ib. 6, 882; cf. b, infra.—

Imperf.:

qui si unus omnia consequi posset, nihil opus esset pluribus, etc.,

Cic. Rep. 1, 34, 52:

quae descriptio si esset ignota vobis, explicaretur a me,

id. ib. 2, 22, 39:

si ullum probarem simplex rei publicae genus,

id. ib. 2, 23, 43:

quod non fecissent profecto, si nihil ad eos pertinere arbitrarentur,

id. Lael. 4, 13; cf. id. Verr. 2, 5, 51, § 133; v. Zumpt, Gram. § 525: SEI QVES ESENT, QVEI SIBEI DEICERENT, S. C. de Bacch (twice). —Also with O, expressing a wish ( poet.):

O si solitae quicquam virtutis adesset,

Verg. A. 11, 415;

and without O: si mihi, quae quondam fuerat... si nunc foret illa juventus,

id. ib. 5, 398.—

Perf.: SI INIVRIAM FAXIT ALTERI, VIGINTI QVINQVE AERIS POENAE SVNTO, Fragm. XII. Tabularum ap. Gell. 20, 1, 12: si jam data sit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 412 Vahl.):

perii, si me aspexerit!

Plaut. Am. 1, 1, 164:

victus sum, si dixeris,

id. ib. 1, 1, 272:

Romani si casu intervenerint,

Caes. B. G. 7, 20, Cic. Rep. 3, 5, 8.—

Pluperf.:

si aliter accidisset,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

tum magis id diceres, si nuper in hortis Scipionis affuisses,

id. Lael. 7, 25:

mansisset eadem voluntas in eorum posteris, si regum similitudo permansisset,

id. Rep. 1, 41, 64:

si id fecisses,

id. Phil. 2, 2, 3; 2, 15, 38; 2, 36, 90:

si quis in caelum ascendisset, etc.,

id. Lael. 23, 88:

si aliquid de summā gravitate Pompeius remisisset,

id. Phil. 13, 1, 2.—

Ellipt.

With pron. indef:

istae artes, si modo aliquid, valent, ut acuant ingenia,

Cic. Rep. 1, 18, 30:

aut nemo, aut, si quisquam, ille sapiens fuit,

id. Lael. 2, 9; id. Or. 29, 103.—

In a negation, usu. si minus, si contra (= sin minus, sin aliter):

plures haec tulit una civitas, si minus sapientes, at certe summā laude dignos,

Cic. Rep. 3, 4, 7:

educ tecum omnes tuos: si minus, quam plurimos,

id. Cat. 1, 5, 10; id. de Or. 2, 16, 68, in this sense less freq. si non:

utrum cetera nomina digesta habes an non? Si non... si etiam,

id. Rosc. Com. 3, 9:

si haec civitas est, civem esse me: si non, exsulem esse, etc.,

id. Fam. 7, 3, 5; Plaut. Rud. 4, 3, 104 sq.; id. Ps. 3, 2, 87; id. Poen. 5, 2, 24; Hor. Ep. 1, 1, 66; 1, 6, 68; Liv. 28, 29, 4:

hic venit in judicium, si nihil aliud, saltem ut, etc.,

Cic. Verr. 2, 1, 58, § 152; so, si nihil aliud, Liv 22, 29; 30, 35; 45, 37 fin., Curt. 4, 6, 28:

si aliud nihil,

id. 2, 43.—

With forte:

intelleges esse nihil a me nisi orationis acerbitatem et, si forte, raro litterarum missarum indiligentiam reprehensam,

perhaps, Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7; cf.:

vereor, ne nihil sim tui, nisi supplosionem pedis imitatus et pauca quaedam verba et aliquem, si forte, motum,

id. de Or. 3, 12, 47.—

With quod, and if, but if, if however, if:

quod si in philosophiā tantum interest... quid tandem in causis existimandum est?

Cic. Or. 16, 51:

quod si fuit in re publicā tempus ullum... tum profecto fuit,

id. Brut. 2, 7:

quod si exemeris ex rerum naturā benevolentiae conjunctionem, nec domus ulla nec urbs stare poterit,

id. Lael. 7, 23; id. Rep. 3, 4, 7:

quod si non hic tantus fructus ostenderetur et si ex his studiis delectatio sola peteretur: tamen, etc.,

id. Arch. 7, 16; id. Cat. 2, 5, 10; id. Rosc. Com. 18, 54.—

In partic.

In subject or object-clauses, si with subj. sometimes takes the place of an inf.:

apud Graecos opprobrio fuit adulescentibus, si amatores non haberent,

Cic. Rep. 4, 3, 3: summa gloria constat ex tribus his;

si diligit multitudo, si fidem habet, etc.,

id. Off. 2, 9, 31:

unam esse spem salutis docent, si eruptione factā extremum auxilium experirentur,

Caes. B. G. 3, 5:

illud ignoscere aequum erit, si... ne tuam quidem gloriam praeponam, etc.,

Liv. 28, 41, 1; Nep. Ages. 4, 3: infinitum est, si singulos velim persequi. Sen. Q. N. 5, 17, 5; id. Tranq. 16, 2 (cf. si after mirum est, I. a. fin. supra).—

In subst. clauses, to denote a doubtful assumption or future event (cf. quod):

dixerunt, in eo verti puellae salutem, si postero die vindex injuriae ad tempus praesto esset,

Liv. 3, 46:

adjecerunt, Scipionem in eo positam habuisse spem pacis, si Hannibal et Mago ex Italiā non revocarentur,

id. 30, 23; 35, 18.—

Si with a relative takes the place of a relative clause, to express a class the existence or extent of which is doubtful: mortem proposuit, non eis solum qui illam rem gesserunt, sed eis etiam si qui non moleste tulerunt, i. e. if such there were, whether few or many, Cic. Phil. 13, 18, 39; id. Verr. 2, 1, 4, § 9:

dixit errare, si qui in bello omnis secundos rerum proventus expectent,

Caes. B. G. 7, 29:

errat, si quis existimat facilem rem esse donare,

Sen. Vit. Beat. 24, 1; Cic. Off. 2, 13, 44; Liv. 42, 31.—

In syllogistic reasonings:

si oportet velle sapere, dare operam philosophiae convenit. Oportet autem velle sapere, etc.,

Cic. Inv. 1, 36, 65:

si enim est verum, quod ita conectitur: si quis oriente Caniculā natus est, in mari non morietur, illud quoque verum est: si Fabius oriente Canicula natus est, Fabius in mari non morietur,

id. Fat. 6, 12.—

= etiamsi, with foll. tamen, even if, although, albeit (class.):

quae si exsequi nequirem, tamen, etc.,

Cic. Sen. 11, 38; cf.:

quae si causa non esset, tamen, etc.,

id. Mur. 4, 8; and:

quae si dubia essent, tamen, etc.,

Sall. J. 85, 48.—

Transf., in dependent clauses expressing an interrogation or doubt, it is nearly = num, but forms a looser connection, if, whether, if perchance (class., but very rare in Cic.):

ibo et visam huc ad eum, si forte est domi,

Plaut. Bacch. 3, 5, 4; Ter. Eun. 3, 4, 7; id. Heaut. 1, 1, 118; cf. id. Phorm. 3, 3, 20:

jam sciam, si quid titubatum est, ubi reliquias videro,

Plaut. Men. 1, 2, 33; cf. id. Merc. 1, 2, 44:

fatis incerta feror, si Juppiter unam Esse velit urbem,

Verg. A. 4, 110; Plaut. Mil. 4, 8, 52:

primum ab iis quaesivit, si aquam hominibus in totidem dies, quot frumentum imposuissent,

Liv. 29, 25; 39, 50:

id modo quaeritur, si (lex) majori parti et in summam prodest,

id. 34, 3; cf. id. 40, 49 fin.:

jam dudum exspecto, si tuom officium scias,

Plaut. Poen. prol. 12:

hanc (paludem) si nostri transirent, hostes exspectabant,

Caes. B. G. 2, 9; id. B. C. 2, 34; cf.:

Pompeius eadem spectans, si itinere impeditos deprehendere posset,

id. ib. 3, 75:

non recusavit quo minus vel extremo spiritu, si quam opem rei publicae ferre posset, experiretur,

Cic. Phil. 9, 1, 2; cf. id. de Or. 2, 85, 398:

statui expectandum esse si quid certius adferretur,

id. Fam. 15, 1, 2:

Philopoemen quaesivit si Lycortas incolumis evasisset,

Liv. 39, 50:

expertique simul, si tela artusque sequantur,

Val. Fl. 5, 562:

Helvetii nonnumquam interdiu, saepius noctu, si perrumpere possent, conati,

Caes. B. G. 1, 8 fin.; cf.:

temptata res est, si primo impetu capi Ardea posset,

Liv. 1, 57.—

With ellipsis of a verb or clause on which the condition depends (cf. I. c. supra): ei rei suam operam dat, si possiet illam invenire ( to see) whether he can, Plaut. Cist. 1, 3, 37:

L. Minucium cum omni equitatu praemittit, si quid celeritate itineris proficere possit,

to see, to try, Caes. B. G. 6, 29 fin.:

circumfunduntur hostes, si quem aditum reperire possent,

id. ib. 6, 37:

fame et inopiā adductos clam ex castris exisse, si quid frumenti in agris reperire possent,

id. ib. 7, 20, 10; cf. id. ib. 7, 55 fin.; 7, 89 fin.; id. B. C. 3, 8 fin.; 3, 56:

pergit ad speluncam, si forte eo vestigia ferrent,

Liv. 1, 7:

saxa volvebant, si quā Possent tectam aciem perrumpere,

Verg. A. 9, 512:

ad Gonnum castra movet, si potiri oppido posset,

Liv. 42, 67, 6: haud aspernatus Tullius, tamen, si vana adferantur, in aciem educit ( that he might be ready) if, etc., id. 1, 23, 6:

milites in praesidio erant, si quo operā eorum opus esset,

id. 27, 28, 5:

alii offerunt se, si quo usus operae sit,

id. 26, 9, 9: ille postea, si comitia sua non fierent, urbi minari, i. e. ( that he would attack it) if, etc., Cic. Att. 4, 3, 3:

Carthaginiensibus in Hasdrubale ita, si is movisset Syphacem, spes omnis erat,

Liv. 29, 35, 9; 5, 8, 9:

consul aedem Fortunae vovit, si eo die hostis fudisset,

id. 29, 36, 8: erat Athenis reo damnato, si fraus capitalis non esset, quasi [p. 1690] poenae aestimatio, Cic. de Or. 1, 54, 232: quattuor legiones Cornelio, si qui ex Etruriā novi motus nuntiarentur, relictae, to meet the case, that, to be ready, if, etc., Liv. 6, 22:

is in armis tenuit militem, si opus foret auxilio,

id. 5, 8:

ut patricios indignatio, si cum his gerendus esset honos, deterreret,

id. 4, 6, 10; 1, 40, 2; 24, 36.—

Si... si, for sive... sive, whether... or:

si deus si dea es,

Cato, R. R. 139; cf.:

hostiam si deo, si deae immolabant,

Gell. 2, 28, 3.

1) собака, пёс

2) бран. бесстыдник Pl, Ter, H, Pt etc., подхалим C или злюка Pl

3)

4) созвездие Пса (см. Canis II)

5) самый неудачный бросок при игре в кости (когда каждая из четырех костей показывает по одному очку) Prp, O, Su

6) шейная колодка Pl (v. l.)

1) созвездие Малого Пса (к югу от экватора) Vtr, O

2) в мифологии — пёс Эригоны, дочери Икария O

1)

а) созвездие

б) pl. зодиак V

2) звезда, небесное светило

3) pl. (тж. sidera mundi Lcr) звёздное небо, небесная высь ( Hercules ad sidĕra missus J)

4) время года (s. hibernum V)

5) край, область, тж. климат (s. patrium PM)

6) день

7) ночь

8) ненастье, непогода, буря ( grave sidus et imbrem vitare O)

9)

а) зной

б) солнечный удар ( pestifero sidere ictus L)

10) светоч, светило, краса, украшение, слава (s. Fabiae gentis O)

part. praes. к sitio

1) жадный (avidus sitiensque O; s. famae Sil — gen.)

2) безводный (Afri = Africa V; hortus O)

3) знойный, палящий ( Canicula O)

1) испытывать жажду, хотеть пить (s. mediis in aquis O; esurire et s. Ap); pass. sitiri быть предметом желания

2) жаждать, страстно желать (s. honōres C)

3) жаждать влаги, быть безводным, быть пересохшим, сохнуть, томиться от жажды ( sitiunt agri C)

4) жить в жарком климате ( loca sitientia PM)

5) быть знойным (canicula sitiens O). — см. тж. sitiens