Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

bàculo

  • 1 baculum

    baculum, ī, n. u. (spätere Form) baculus, ī, m. (verwandt mit βάκτρον, von βάω, βάζω, gehen), der Stab, Stock (eig. als Stütze beim Gehen, dann auch = scipio, ein Stab zur Zierde, u. = fustis, ein Stock zum Schlagen), bacula valida, Cels.: summa papaverum capita baculo decutere, Liv.: baculum, quo angui rana excussa sit, parturientes adiuvat, Plin. – als Hirtenstab, baculi cuspis, Plin.: baculum pastorale, Sil.: pastor baculo innixus, Ov. – als Augurstab (lituus), augur dextrā manu baculum sine nodo aduncum tenens, Liv. – als Szepter, ipse veste purpureā argenteoque baculo et regium in morem fronte redimitā, Flor.: u. der Bühnenkönige, elapsum baculum cito resumere, Suet. – als Stütze beim Gehen, baculum aureum inclusum corneo, Liv.: baculum sambuceum, Flor.: innitens baculo, Sen. rhet. u. Ov.: innixa baculo senectus, Sen.: dah. als Attribut der zynischen Philosophen, pera et baculum, Apul., pera, baculus, Auson.: hunc novi cum baculo peraque senem, Mart. – als Stütze, Krücke für Fußkranke, minus baculo eget crus, Cels.: für Blinde, caecorum baculum fuit (bildl. v. einer Pers.), Hier. ep. 60, 10. – zum Dreschen, baculis excutere (ausdreschen) spicas, Col. – als Riegel, durch einen Kloben zu stecken, Vitr. – / Form baculum, zB. Cels. 8, 10, 2. § 4. Plin. 30, 129. Flor. 4, 5, 3. Ov. met. 2, 681 u. 15, 655. Plur. Cels. 8, 20. § 16: Form baculus, zB. Auson. epigr. 49, 1. p. 209 Schenkl. Vulg. genes. 38, 18 u. ö. Ambros. de Tob. 5 extr.; vgl. Prob. append. (IV) 197, 22. u. Caper (VIII) 108, 7.

    lateinisch-deutsches > baculum

  • 2 baculum

    baculum, ī, n. u. (spätere Form) baculus, ī, m. (verwandt mit βάκτρον, von βάω, βάζω, gehen), der Stab, Stock (eig. als Stütze beim Gehen, dann auch = scipio, ein Stab zur Zierde, u. = fustis, ein Stock zum Schlagen), bacula valida, Cels.: summa papaverum capita baculo decutere, Liv.: baculum, quo angui rana excussa sit, parturientes adiuvat, Plin. – als Hirtenstab, baculi cuspis, Plin.: baculum pastorale, Sil.: pastor baculo innixus, Ov. – als Augurstab (lituus), augur dextrā manu baculum sine nodo aduncum tenens, Liv. – als Szepter, ipse veste purpureā argenteoque baculo et regium in morem fronte redimitā, Flor.: u. der Bühnenkönige, elapsum baculum cito resumere, Suet. – als Stütze beim Gehen, baculum aureum inclusum corneo, Liv.: baculum sambuceum, Flor.: innitens baculo, Sen. rhet. u. Ov.: innixa baculo senectus, Sen.: dah. als Attribut der zynischen Philosophen, pera et baculum, Apul., pera, baculus, Auson.: hunc novi cum baculo peraque senem, Mart. – als Stütze, Krücke für Fußkranke, minus baculo eget crus, Cels.: für Blinde, caecorum baculum fuit (bildl. v. einer Pers.), Hier. ep. 60, 10. – zum Dreschen, baculis excutere (ausdreschen) spicas, Col. – als Riegel, durch einen Kloben zu stecken, Vitr. – Form baculum, zB. Cels. 8, 10, 2. § 4. Plin. 30, 129. Flor. 4, 5, 3. Ov. met. 2, 681 u.
    ————
    15, 655. Plur. Cels. 8, 20. § 16: Form baculus, zB. Auson. epigr. 49, 1. p. 209 Schenkl. Vulg. genes. 38, 18 u. ö. Ambros. de Tob. 5 extr.; vgl. Prob. append. (IV) 197, 22. u. Caper (VIII) 108, 7.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > baculum

  • 3 baculum

    băcŭlum, i, n. ( băcŭlus, i, m., rare, and not before the Aug. period; Ov. M. 2, 789; id. F. 1, 177; App. M. 7, p. 194, 30; Aus. Epigr. 53; Isid. Orig. 20, 13, 1; Vulg. Gen. 38, 25; id. Psa. 22, 4; cf. bacillum), [like baktron, from root ba- of baxô, bibaxô, bainô, to go = Sanscr. ga], a stick, staff, as a support in walking (class.; while scipio is a staff for ornament, and fustis a stick for beating; Doed. Syn. III. p. 266 sqq.; but later used in all these signiff.; cf.

    bacillum): proximus lictor, Sextius, converso baculo oculos misero tundere coepit,

    Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142:

    baculum agreste,

    Ov. M. 15, 655:

    pastorale,

    Sil. 13, 334; Ov. M. 8, 218; 14, 655; 15, 659; 6, 27; 8, 693; id. F. 1, 177; Claud. Epigr. 2, 3; 2, 26; 2, 484:

    baculi crassitudo,

    Plin. 20, 23, 96, § 255.— So, baculum (-us) et pera, staff and pouch, badges of Cynic philosophers, Mart. 4, 53; App. Mag. p. 288, 6; Aus. Epigr. 53 (cf. bactroperita); Cels. 8, 20; Vitr. 10, 6; Plin. 30, 14, 44, § 129 Gron.; cf.:

    in baculo me transivi Jordanum istum,

    i.e. as a poor pilgrim, Vulg. Gen. 32, 10.—Also, the augural staff or lituus, Liv. 1, 18, 7.— A sceptre:

    baculum aureum (regis) berylli distinguebant,

    Curt. 9, 1, 30; Flor. 3, 19, 10; cf. id. 4, 11, 3. —And of the sceptre on the stage, in tragic representations, Suet. Ner. 24 Oud.:

    corpora serpentum baculi violaverat ictu,

    Ov. M. 3, 325; Col. 2, 20 (21), 4:

    summa papaverum capita dicitur baculo decussisse,

    Liv. 1, 54, 6:

    baculorum subactiones,

    blows with small staves, sticks, Vitr. 2, 4; 7, 3.—
    B.
    In eccl. Lat. from baculus; trop., a support, stay:

    an speras in baculo arundineo,

    Vulg. 4 Reg. 18, 21:

    baculum senectutis nostrae,

    id. Tob. 10, 4.—
    2.
    As instrument of wrath, rod, Vulg. Isa. 10, 24.

    Lewis & Short latin dictionary > baculum

  • 4 baculus

    băcŭlum, i, n. ( băcŭlus, i, m., rare, and not before the Aug. period; Ov. M. 2, 789; id. F. 1, 177; App. M. 7, p. 194, 30; Aus. Epigr. 53; Isid. Orig. 20, 13, 1; Vulg. Gen. 38, 25; id. Psa. 22, 4; cf. bacillum), [like baktron, from root ba- of baxô, bibaxô, bainô, to go = Sanscr. ga], a stick, staff, as a support in walking (class.; while scipio is a staff for ornament, and fustis a stick for beating; Doed. Syn. III. p. 266 sqq.; but later used in all these signiff.; cf.

    bacillum): proximus lictor, Sextius, converso baculo oculos misero tundere coepit,

    Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142:

    baculum agreste,

    Ov. M. 15, 655:

    pastorale,

    Sil. 13, 334; Ov. M. 8, 218; 14, 655; 15, 659; 6, 27; 8, 693; id. F. 1, 177; Claud. Epigr. 2, 3; 2, 26; 2, 484:

    baculi crassitudo,

    Plin. 20, 23, 96, § 255.— So, baculum (-us) et pera, staff and pouch, badges of Cynic philosophers, Mart. 4, 53; App. Mag. p. 288, 6; Aus. Epigr. 53 (cf. bactroperita); Cels. 8, 20; Vitr. 10, 6; Plin. 30, 14, 44, § 129 Gron.; cf.:

    in baculo me transivi Jordanum istum,

    i.e. as a poor pilgrim, Vulg. Gen. 32, 10.—Also, the augural staff or lituus, Liv. 1, 18, 7.— A sceptre:

    baculum aureum (regis) berylli distinguebant,

    Curt. 9, 1, 30; Flor. 3, 19, 10; cf. id. 4, 11, 3. —And of the sceptre on the stage, in tragic representations, Suet. Ner. 24 Oud.:

    corpora serpentum baculi violaverat ictu,

    Ov. M. 3, 325; Col. 2, 20 (21), 4:

    summa papaverum capita dicitur baculo decussisse,

    Liv. 1, 54, 6:

    baculorum subactiones,

    blows with small staves, sticks, Vitr. 2, 4; 7, 3.—
    B.
    In eccl. Lat. from baculus; trop., a support, stay:

    an speras in baculo arundineo,

    Vulg. 4 Reg. 18, 21:

    baculum senectutis nostrae,

    id. Tob. 10, 4.—
    2.
    As instrument of wrath, rod, Vulg. Isa. 10, 24.

    Lewis & Short latin dictionary > baculus

  • 5 baculum

        baculum (or poet. baculus, m, O.), ī, n    [BA-], a stick, staff, walking-stick: baculo sustinet artūs, O.: baculo oculos alcui tundere: baculo innixus, O.: baculum quem lituum appellarunt, L.— A sceptre: aureum, Cu.
    * * *
    stick, walking stick, staff; lictor's rod/staff (not fascas); scepter; crozier

    Latin-English dictionary > baculum

  • 6 grandis

    grandis, e [st1]1 [-] grand [en gén.], aux grandes proportions.    - seges grandissima, Varr. R. 1, 52, 1: les épis les plus gros. --- cf. Plaut. Cas. 914.    - meliores et grandiores fetus edere, Cic. de Or. 2, 131: produire des moissons meilleures et plus abondantes.    - grandibus litteris nomen incisum, Cic. Verr. 4, 74: nom gravé en gros caractères.    - grandis epistula, Cic. Att. 13, 21, 1: longue lettre.    - grande fenus, Cic. Flacc. 51: gros intérêts.    - grande vas, Cic.: vase de grande dimension.    - vox grandior, Cic. Br. 289: voix plus forte.    - grandi pondere, Cic. Verr. 4, 32: d'un poids considérable.    - tumulus satis grandis, Caes. BG. 1, 43, 1: tertre d'assez grandes proportions.    - vicinum pecus (semper) grandius uber habet, Ov.: le troupeau du voisin a (toujours) de plus grosses mamelles.    - grandis pecunia, Plaut.: grosse somme d'argent.    - in qua grandibus litteris P. Africani nomen erat incisum, Cic. Verr.: (piédestal) sur lequel était gravé en gros caractères le nom de P. l'Africain.    - cum grandi baculo, Apul.: avec un long bâton.    - agrum grandi pecunia redimere, Liv.: racheter un champ moyennant une somme considérable.    - adv. - grande fremere, Stat.: mugir avec force. [st1]2 [-] grand, avancé en âge.    - grandis natu, Cic. CM 10: âgé, vieux.    - grandis aetas, Cic. Phil. 5, 47: âge avancé.    - grandis jam puer, Cic. Pis. 87: enfant déjà grand. [st1]3 [-] rhét. le style sublime; style aux grandes proportions, imposant.    - Cic. Br. 35, etc. ; Or. 30 ; 68 ; 119, etc.    - grandis verbis, Cic. Br. 126: sublime dans l'expression (dans son style). [st1]4 [-] qqf. sujet ample, important.    - Cic. Or. 123.
    * * *
    grandis, e [st1]1 [-] grand [en gén.], aux grandes proportions.    - seges grandissima, Varr. R. 1, 52, 1: les épis les plus gros. --- cf. Plaut. Cas. 914.    - meliores et grandiores fetus edere, Cic. de Or. 2, 131: produire des moissons meilleures et plus abondantes.    - grandibus litteris nomen incisum, Cic. Verr. 4, 74: nom gravé en gros caractères.    - grandis epistula, Cic. Att. 13, 21, 1: longue lettre.    - grande fenus, Cic. Flacc. 51: gros intérêts.    - grande vas, Cic.: vase de grande dimension.    - vox grandior, Cic. Br. 289: voix plus forte.    - grandi pondere, Cic. Verr. 4, 32: d'un poids considérable.    - tumulus satis grandis, Caes. BG. 1, 43, 1: tertre d'assez grandes proportions.    - vicinum pecus (semper) grandius uber habet, Ov.: le troupeau du voisin a (toujours) de plus grosses mamelles.    - grandis pecunia, Plaut.: grosse somme d'argent.    - in qua grandibus litteris P. Africani nomen erat incisum, Cic. Verr.: (piédestal) sur lequel était gravé en gros caractères le nom de P. l'Africain.    - cum grandi baculo, Apul.: avec un long bâton.    - agrum grandi pecunia redimere, Liv.: racheter un champ moyennant une somme considérable.    - adv. - grande fremere, Stat.: mugir avec force. [st1]2 [-] grand, avancé en âge.    - grandis natu, Cic. CM 10: âgé, vieux.    - grandis aetas, Cic. Phil. 5, 47: âge avancé.    - grandis jam puer, Cic. Pis. 87: enfant déjà grand. [st1]3 [-] rhét. le style sublime; style aux grandes proportions, imposant.    - Cic. Br. 35, etc. ; Or. 30 ; 68 ; 119, etc.    - grandis verbis, Cic. Br. 126: sublime dans l'expression (dans son style). [st1]4 [-] qqf. sujet ample, important.    - Cic. Or. 123.
    * * *
        Grandis, et hoc grande. Grand.
    \
        Grandis aetas. Cic. Grand aage.
    \
        Grande aes alienum. Plin. Grandes debtes.
    \
        AEtas grandior. Ouid. Vieillesse, Greigneur, ou plus grande aage.
    \
        Foetus grandior. Virgil. Plus grand, Greigneur.
    \
        Grandi pecunia mercari. Plaut. Acheter fort cher.
    \
        Grandi pecunia facta redemptio est. Cic. De grand somme d'argent.
    \
        Natu grandis. Horat. Fort aagé.
    \
        Grandior homo. Terent. Aagé.
    \
        Grandior virgo. Cic. Aagee.

    Dictionarium latinogallicum > grandis

  • 7 baculum

    ī n. и baculus, ī m.
    1) палка, посох
    pastor baculo innixus O — пастух, опёршийся на посох

    Латинско-русский словарь > baculum

  • 8 converto

    con-verto (vorto), vertī (vortī), versum (vorsum), ere
    1) поворачивать, оборачивать, вращать (manum Q; cuspidem V)
    2)
    а) менять направление, поворачивать, сворачивать
    fugam c. V и gressūs c. Silвозвращаться обратно
    б) направлять (naves in eam partem, quo ventus fert Cs)
    c. se — повернуться, оборачиваться
    gladium in se c. VMобратить меч на себя (т. е. заколоться)
    c. signa ad hostem Csдавать отпор врагу
    c. terga и c. se Cs — повернуть тыл, обратиться в бегство, бежать
    c. aliquem — заставить кого-л. обернуться ( illa vox Herculem convertit L)
    3)
    а) обращать, устремлять (oculos V etc.)
    c. animos hominum in aliquem (in se) C etc., тж. omnium oculos ad и in se c. Nep, QC — обращать внимание людей на кого-л. (на себя)
    spelunca conversa ad aquilonem C — пещера, обращённая на север
    c. se ad philosophiam Cобратиться к философии
    c. aliquem Su — внушать кому-л. другой образ мыслей
    converti ad aliquem C etc. — обратиться к кому-л.
    c. aliquid ad se или in rem suam C — обратить что-л. в свою пользу
    c. aliquid in culpam C — вменить что-л. в вину
    in eundem colorem se c. Cпринять тот же цвет
    5) переводить (orationes e Graeco C; aliquid in Latinum C)
    c. castra castris Csменять один лагерь на другой (т. е. переходить с места на место)
    7)
    conversi casūs грам. C (= casūs obliqui) — косвенные падежи
    б) переменять ( odium in amorem VM); перестраивать ( rem publicam C)
    8) возвращаться (eodem Lcr; in regnum suum Sl)
    ad sapientiora c. Tобразумиться
    9) превращаться (num in vitium virtus possit c.? C); обращаться ( ad pedites Sl)
    10) меняться, кончаться, заканчиваться ( imperium regium — v. l. se — convertit in superbiam Sl)
    11) ритор. переставлять ( verba C)

    Латинско-русский словарь > converto

  • 9 decutio

    I dē-cutio, cussī, cussum, ere [ quatio ]
    1) стряхивать ( rorem V); обивать ( о граде) ( fructum Sen); сбивать ( papaverum capita baculo L); сшибать ( nidos sagittis PM)
    2) изгонять, извергать, свергать ( aliquem Capitolio VM)
    4) расшатывать, разрушать ( murum arietibus L)
    5) шутл. захватить, цапнуть ( argentum ex armario Pl)
    6) устранять, уносить, перен. сбрасывать со счетов ( cetera aetate jam sunt decussa C)
    II dē-cutio, —, —, īre [ cutis ]
    снимать кожу, обдирать Tert

    Латинско-русский словарь > decutio

  • 10 obverbero

    ob-verbero, —, —, āre
    бить, избивать ( asinum baculo Ap)

    Латинско-русский словарь > obverbero

  • 11 praetento

    prae-tento, (tempto), āvī, ātum, āre
    1) предварительно ощупывать ( iter baculo O); обыскивать (silvas O, T)
    2) испытывать, пробовать (vires O; pollice chordas O)

    Латинско-русский словарь > praetento

  • 12 tundo

    tutudī, tū(n)sum, ere
    1) бить ( alicui oculos baculo C); стучать ( lapidem digito Lcr); клевать ( jecur rostro V); ударять ( terram pede H)
    tunsae pectora palmis V — (троянки), бьющие себя руками в грудь
    eandem incūdem t. погов. C — бить по одной и той же наковальне, т. е. заниматься всё тем же делом
    4) докучать, приставать
    5) (тж. t. aures Pl) беспрерывно повторять, твердить Ter, Prp

    Латинско-русский словарь > tundo

  • 13 converto

    con-verto (vorto), vertī (vortī), versum (vorsum), ere, umkehren, umwenden, umdrehen, od. m. Bezug auf das Ziel, hinkehren, hinwenden, hindrehen, refl. se convertere od. bl. convertere u. Passiv converti medial = sich um- od. hinkehren usw., I) eig.: 1) nach der andern Seite (nach vorn od. nach hinten, nach oben od. nach unten) od. nach irgend einer Seite um- od. hinkehren, a) übh.: aculeum (im Bilde, aculeum testimonii sui), Cic.: arcum, Verg.: baculum (zB. converso baculo alci oculos tundere), Cic.: cardinem, Verg.: cuspidem, Verg.: manum, Quint.: fenum, umwenden, wenden, Col.: vulvas conversas corrigere, die Umstülpung der Gebärmutter, Plin. – u. refl., cum se convertit (v. Pers.), Suet. – u. Passiv medial, si facile convertitur (aeger), Cels.: in delubris deûm suā sponte signa conversa, Val. Max. – m. Ang. wohin? durch Advv. od. Praepp., corpus huc illucve, Cels.: uncos deorsum, Cels.: corpus in nullam partem, Cels.: gladium in se, Val. Max.: infantem in caput, in pedes, Cels.: naves in eam partem, quo ventus fert, Caes.: colla ad freta, Ov.: palam anuli ad palmam, Cic.: poet. m. Dat., luna potest... id lumen convertere nobis (nach uns), Lucr. 5, 704. – tigna duo contra vim atque impetum fluminis conversa, Caes.: omnem eam materiam, quae erat caesa, conversam ad hostem collocabat, Caes.: calix ad latus praetereuntis aquae conversus, Frontin. – refl., simulacrum Victoriae, quod ante ad simulacrum Minervae spectavisset, ad valvas se templi limenque convertisse, Caes. – Passiv medial, ima pars pedis in exteriorem partem convertitur (dreht sich), Cels.: manus ad pollicem aut minimum digitum convertitur (neigt sich), Cels.: ore conversus in terram (v. einem Tiere), Mela: conversi oculos inter se atque ora tenebant, Verg.: poet. m. Dat., zephyro (nach Westen) convertitur ales, Lucan. 9, 689. – So nun bes. α) in den milit. t. t.: c. signa, mit den Feldzeichen kehrt machen, eine Schwenkung machen, schwenken (s. Schneider Caes. b. G. 2, 26, 1. Drak. Liv. 3, 54, 10), zB. conversis signis retro in urbem reditur, Liv.: Romani conversa signa bipertito intulerunt, machten eine Frontveränderung und drangen in zwei Kolonnen vor, Caes.: signa ad hostem converti (dem F. die Spitze bieten) aciemque dirigi iubet, Caes. – so auch nostri rursus conversi, kehrt-, Front machend, dem Feinde die Stirn bietend, Caes. – c. terga, c. se, kehrtmachen = fliehen, Caes. – c. aciem, die (feindl.) (Schlachtordnung werfen, Liv.: u. so paucos nostros c. et insequi (v. Feinde), Hirt. b. G.: fugatae alae, conversae cohortes sunt, Vell.: cum hostium acies a sinistro cornu (auf dem l. Fl.) pulsa atque in fugam conversa esset, Caes. – β) als rhet. t. t., die Worte umstellen, versetzen, non modo mutare quaedam verba, sed extendere, corripere, convertere, dividere cogitur (poësis), Quint. 10, 1, 29. – γ) refl., convertere se od. b1. convertere od. Passiv medial converti ad alqm, in der Unterhaltung, in der Rede sich zu od. an jmd. wenden, rursus ad illum te converte et quaere etc., Cic.: ad eum convertit et... inquit, Gell.: itaque modo ad eum conversus quaerebat etc., Liv.: conversus ad suos... inquit, Val. Max.: deinde conversus ad nos, ›επιστήσατε quid facere debeamus‹, Plin. ep.

    b) in der Bewegung, im Gange umkehren, umwenden, hinkehren, hinwenden, c. iter, Val. Max. (vgl. unten no. α): vias, Verg.: fugam, von der Fl. umkehren (= die Fl. einstellen), Verg. – vox boum Herculem convertit, bewog den H. umzukehren, Liv. – refl., c. se, umkehren, umwenden, Plin. ep. u. Suet.: se in porticu, Cic. – m. Ang. von wo? u. wohin: ex hoc cursu sceleris iter c. ad fugam atque in exsilium, Cic.: cursum ad septentrionem (v. einem Flusse), Mela. – refl., se convertere u. Passiv converti medial, sich hinwenden, c. se od. converti domum, Komik.; vgl. conversa domum lintea dare, Hor.: imago convertitur eodem, Lucr.: hinc se in Asiam c., Cic. – So nun bes.: α) als milit. t. t.: c. iter, umwenden, Caes. – c. iter in provinciam, Caes.: iter ad urbem, Lucan.: iter ad depopulandam Acarnaniam, Liv.: omnem multitudinem ad alqm, Caes.: hostem in se ab alqo, Curt. – u. refl., teils conv. se, zB. c. se in Phrygiam, Nep.: c. se ad montes, Caes.: subito se c. ad Cassium in Thessaliam, Caes.: ad hunc se a Pulione omnis multitudo (hostium) convertit, Caes. – teils ohne se, zB. convertit cum paucis ad equites, Sall.: convertit cum omni multitudine in regnum suum, Sall. – u. medial, omnis vis Romana Veios conversa est, Liv.: omnis Volscorum in se conversus impetus, Val. Max. – β) als t. t. der Wasserbaukunst, hinleiten, inchoabat piscinam a Miseno ad Avernum lacum, quo quidquid totis Baiis calidarum esset converteretur, Suet.: ut ex totis regionibus in quam (regionem) necessitas incubuerit converti possit praesidium aquarum abundantius, Frontin. – γ) etw. heimlich wo hinwenden, c. pecuniam publicam domum suam, unterschlagen, Cic. Verr. 3, 176.

    c) (bes. als geogr. t. t.) Passiv converti medial od. conversum esse, der örtl. Richtung od. Lage nach sich hinwenden, sich hinziehen, hinliegen, hingehen, m. Ang. wohin? durch ad od. in u. Akk. auch zugl. m. Ang. von wo? durch ab u. Abl., inde ad meridiem iter convertitur usque ad Megaram, Mela: deinde ad septentriones toto latere terra convertitur a Celtico promunturio ad Scythicum usque, Mela. – spelunca conversa ad aquilonem, Cic.: stabula ad medium conversa diem, Verg.: alter conversus in contrariam partem erat vallus, Caes.: Pyrenaeus in terras fronte conversus, Mela: conversis inter se pedibus stare, Gegenfüßler sein, Plin.

    2) im Kreise umdrehen, herumdrehen, refl. se convertere u. Passiv converti medial = sich umdrehen, sich herumdrehen, a) übh.: is (modiolus) habenā quasi terebra convertitur, Cels.: axes ut in torcularibus conversi, Cels. – b) einen Weltkörper, quae (terra) circum axem se summā celeritate convertit et torquet, Cic.: in infimo orbe luna solis radiis accensa convertitur, Cic.: invenies supero convertier orbe quinque (sidera) pari spatio, Cic. poët. – einen Kreisumlauf der Zeit umdrehen = erfüllen, vollenden, cum aetas tua septenos octiens solis anfractus reditusque converterit, Cic.: huius quidem anni nondum vigesimam partem scito esse conversam, Cic. – c) die Haare kräuseln, crines calamistro, Petron. 102, 15.

    II) übtr.: 1) im allg., nach od. zu einem Ggstde., gegen einen Ggstd. hinkehren, hinwenden, hinrichten, ihm zuwenden, auf einen Ggstd. übertragen u. dgl., refl. se convertere od. bl. convertere u. Passiv converti medial = sich hinwenden, sich zuwenden, m. Ang. wohin? durch in od. ad u. Akk., a) übh.: quas (duas legiones) ab itinere Asiae Syriaeque ad suam potestatem dominatumque converterat, Caes.: c. in se unum omnium vires, Liv.: ad equestrem ordinem atque in ceteros ordines easdem vitae condiciones, übertragen auf usw., Cic.: Iovem O. M. precatus sum, ut, si quid adversi populo Romano immineret, totum in domum meam converteretur, Val. Max. – c. orationem ad Aeschinem in prooemio, an Ä. richten, Quint.: tum omnem orationem traduxi et converti in increpandam Caepionis fugam, in deplorandum interitum exercitus, habe gerichtet auf usw., Cic. – refl. ( ohne se) od. Passiv medial, ad uxorem Liviam convertere, sich wenden an usw., Tac. ann. 4, 3: sine advocatis in amicitiam atque in gratiam convortimus, Plaut.: (v. Redner, Schriftsteller) ab ea sententia, quam proposuimus, convertimus (wenden wir uns) ad aliquam personam aut rem, Rutil. Lup.; vgl. medial gratulabor tibi prius, deinde ad me convertar, will ich mich zu mir (zur Besprechung meiner Angelegenheiten) wenden, Cic. – omnis est risus in iudicem conversus, wendete sich gegen den R., Cic.

    b) den Blick, die Aufmerksamkeit, die Gedanken hinwenden, hinrichten, hinlenken, gew. m. Ang. wohin? durch Advv. od. durch ad od. in u. Akk., α) den eigenen Blick usw., omnes convertere oculos Itali, wendeten dahin den Blick, Verg.: ut (oculi) aspectum quo vellent facile converterent, Cic.: c. ad tribunum militum centurionesque ora (v. den Soldaten), Caes.: video in me omnium vestrûm ora atque oculos esse conversos, Cic.: illud intellego omnium ora in me conversa esse, Sall. – β) eines andern Blick usw. od. jmd. mit seinem Blicke usw. auf sich hinlenken, αα) jmds. Blick usw., teils m. ad od. in se, zB. finitimis ad se gentibus ora, Lucr.: omnium oculos ad od. in se, Nep. u. Curt.: omnium oculos animosque in semet, Curt.: certamine ac studiis in se animum adulescentis, Liv. – teils ohne ad od. in se, zB. oculos hominum, Liv.: vulgi ora, Hor.: animos, Liv.: hominum oculos fulgore purpureae abollae, Suet. – ββ) jmd. mit seinem Blicke, teils mit in se, zB. omnem exercitum in se, Liv.: totum terrarum orbem in se, Verg.: omnium mentes in se, Flor. – teils ohne in se, zB. civitatem (v. fremden Gesandten), Liv.: omnes, Liv.

    c) Geist, Sinn, Gemüt, Neigung, Eifer, Sorge, Hoffnung auf einen Ggstd. hinwenden, hinrichten, ihm zuwenden, m. Ang. wohin? worauf? durch ad od. in u. Akk.; m. Ang. von wo? durch Advv. od. durch ab u. Abl. od. durch bl. Abl., α) den eigenen Geist usw.: omne ingenium ac studium suum ad causas agendas, Tac.: animum ad urbana negotia, Liv.: animos ad agrum colendum, Liv.: animum ad publicam a privata curam, Liv. – omne studium curamque ad hanc scribendi operam, Cic.: omnem spem melioris status ad eorum fidem, Cic.: omnia in bellum consilia, Curt. – refl. se convertere od. bl. convertere u. Passiv converti medial, sich hinwenden, sich hinrichten, sich zuwenden, c. se ad philosophos, Cic.: se ad otium pacemque, Cic.: totum se ad alcis voluntatem nutumque, Cic.; vgl. (medial) animus alcis ad alterius non modo sensum ac voluntatem, sed etiam vultum atque nutum convertitur, Cic.: ceteri ad sapientiora convertere, Tac. ann. 3, 55. – omni civitate in eam curam conversā, Liv.: ad haec consultanda a vi atque armis converti (v. Volke), Liv.: conversus hinc ad ordinandum rei publicae statum, Suet.: quo facilius virginum mulierumque mens a libidine ad pudicitiam converteretur, Val. Max. – convertere ad nostros (amicos), wende dich nun zu unsern Fr. (= gedenke nun bei Beförderungen unserer Fr.), Plin. ep. 2, 13, 3. – u. so bes. conv. se od. bl. conv. ad od. in alqm, als Verehrer od. Anhänger im Staate jmdm. sich zuwenden, zufallen, conv. se ad alqm, Nep. Att. 8, 1: bl. conv. ad alqm, Cic. Planc. 50. Tac. ann. 12, 18: conv. se in alqm, Cic. de rep. 6, 12. Sen. de clem. 1, 4, 3: ebenso Passiv medial, cuncta ad victoris opes conversa, Tac. hist. 3, 44. – β) jmds. Geist (geistige Aufmerksamkeit) usw. od. jmd.: ut ab eo, quod agitur, avertat animos; ut saepe in hilaritatem risumque convertat, Cic.: c. animos imperitorum ad deorum cultum a vitae pravitate, Cic.: alqm ad fidem Christi, zum christlichen Glauben bekehren, Hier. in Philem. 5, 10 u. 11: in bellum Etruscum intentam civitatem c. ad Volscos, Liv.: homines a consuetudine subito c. et ad diversas rationes vitae traducere, Cic. – bl. c. alqm, jmd. auf andere Gedanken bringen, Suet. Dom. 16, 2. – v. lebl. Subjj., (res) totos ad se convertit et rapit, Cic. de off. 2, 37. – u. insbes., jmd. einem als polit. Anhänger zuwenden, fama huius rei convertit ad Masinissam Numidas, Liv. 29, 30, 7.

    d) etw. einer Bestimmung, einem Zwecke zuwenden, zu etw. verwenden, α) lebl. Objj.: in suam rem aliena, Cic.: reditum in Domitiani loculos (Schatulle), Frontin.: pecuniam ad usus suos, ICt.: rationem in fraudem malitiamque, Cic.: tempora ad quietem refectionemque data in acerrimum laborem, Quint.: mandatum ad suum commodum, Cic.: copias eas ad patriae periculum, Brut. in Cic. ep.: scribendi facultatem ad alia opera, Quint. – β) leb. Wesen: ad continendas custodias plures commilitones, Traian. in Plin. ep. 10, 20 (31) in.

    e) etw. nach der u. der Seite wenden, verkehren, m. Ang. wohin? durch in od. ad m. Akk., α) in der Beurteilung: si quid per iocum dixi, nolito in serium convertere, Plaut.: nolite fortunam convertere in culpam (zur Sch. anrechnen), neque regis iniuriam huius crimen putare, Cic. – β) in der Ausführung, quod ad perniciem suam fuerat cogitatum, id ad salutem convertit (v. Datames), Nep.: alterum (auxilium) ad perniciem meam erat a vobis consulibus conversum, Cic.: non posse iam ad salutem converti hoc malum, Ter. – oft refl. convertere od. Passiv converti medial, sich verkehren, sich wenden, ausschlagen, umschlagen, sed hoc vitium huic in bonum convertebat, Cic.: ne ista vobis mansuetudo et misericordia, si illi arma ceperint, in miseriam convortat, Sall. – in quartanam conversa vis est morbi, Cic.: quod crimen esse voluisti, id totum vides in laudem conversum esse, Cic.: istius poena omnis oculorum ad caecitatem mentis est conversa, Cic.

    2) prägn., etw. so wenden, daß ein Wechsel, eine Änderung eintritt, etw. umkehren, umändern, umwandeln, bei Ang. wohin? m. in u. Akk., a) übh.: α) physisch, si antequam tumor discutiatur in suppurationem convertitur, in Eiter umgesetzt wird, übergeht, Col. 6, 17, 6. – β) jmds. Gemüt, umwandeln, umstimmen, animos permovere et c., Cic.: v. lebl. Subjj., nova religio iurandi mentes militum convertit, Caes. – Pass., umgestimmt werden, umschlagen, einen Umschlag erleiden, animus aeger avaritiā facile conversus est, Sall.: hāc oratione habitā mirum in modum conversae sunt omnium mentes, Caes.: quid est tam potens tamque magnificum, populi motus, iudicum religiones, senatus gravitatem unius oratione converti? Cic. de or. 1, 31: conversi animum vultumque, Tac. hist. 1, 85. – γ) Zustände, rem publicam, Cic.: hunc ordinem, Quint.: praemia Metelli in pestem, Sall.: omne beneficium in iniuriam, Sen.: v. lebl. Subjj., non fas nefasque, non humanam vicem convertere valere (v. einem Zaubertrank), Hor.: tot opes, tot gaudia dies unus in adversa convertit, Plin. ep.: odium c. in amorem (v. der Freundschaft), Val. Max.: possitne eloquentia commutatione aliquā converti in infantiam, Cic. – refl., se conv. u. bl. conv., sich verkehren, sich umändern, umschlagen, (s. Piderit Cic. Brut. 141), cavendum, ne in graves inimicitias convertant se amicitiae, Cic.: ubi regium imperium in superbiam dominationemque se convertit, Sall.: num virtus in vitium possit convertere, Cic.: hoc vitium huic uni in bonum convertebat, Cic.: nec in falsum e vero praeterita possunt convertere, Cic. – ebenso Passiv converti medial, vide, quam conversa res sit, Cic.: conversa subito fortuna est, Nep.: non posse iam ad salutem converti hoc malum, Ter.: indigne ferunt illam clementiam mansuetudinemque nostri imperii tantam in crudelitatem inhumanitatemque esse conversam, Cic. – δ) als rhet. t. t., den Ausdruck mit einem andern vertauschend künstlich umwandeln, conversa oratio atque mutata, Cic.: convertendi genus, Cic. – ε) als gramm. t. t., casus conversi = casus obliqui, die abgewandelten Kasusformen, Cic. de nat. deor. 2, 64. – ζ) als milit. t. t., castra castris c., Lager mit Lager vertauschen = fortrückend immer neue Lager aufschlagen, Caes. b. c. 1, 81, 3.

    b) seinem ganzen Wesen, seiner Gestalt nach verwandeln, umgestalten, refl. se convertere od. Passiv converti medial = sich verwandeln, tellus induit ignotas hominum conversa figuras, Ov. met. 1, 86 sq. – gew. m. in u. Akk., terras in freti formam, Ov.: in bovem Io, Inachi filiam, Lact.: Hecubam putant propter animi acerbitatem fingi in canem esse conversam, Cic.: figura canis, in quam Hecuba conversa traditur, Mela: mater in ursae speciem conversa, Hyg.: mugitu bovis in sermonem humanum converso, Val. Max.: hominum simulacra ferarumque in silicem ex ipsis visā conversa Medusā, Ov.: in cinerem favillasque converti, Firm. math. – refl., teils conv. se, zB. se in hominem (v. einer Gottheit), Ter.: se in anum (alte Frau), Hyg.: se in taurum, Hyg.: se ex homine in beluam, Cic.: si omnium pecudum exta eodem tempore in eundem habitum se coloremque converterent, Cic. – teils bl. conv., zB. c. in mulierem, Rutil. Lup. – u. Passiv medial, deo converso in pretium (v. Jupiter), Hor.

    c) aus einer Sprache in eine andere umwandeln = übertragen, übersetzen, verdolmetschen, gew. m. de od. ex u. Abl. u. m. in u. Akk., aliqua de Graecis, Cic.: orationes e Graeco, Cic.: ex Atticis duorum eloquentissimorum nobilissimas orationes, Cic.: illa in Latinum, Cic.: librum e Graeco in Latinum, Cic. – im Zshg. auch ohne Angabe woraus od. wohin? Electra (Sophoclis) male conversa, Cic.: carmina Arati ea, quae a te admodum adulescentulo conversa ita me delectant, quia Latina sunt, ut etc., Cic. – / Parag. Infin. convertier, Lucr. 1, 796. Cic. Arat. 269 (515).

    lateinisch-deutsches > converto

  • 14 decutio [1]

    1. dē-cutio, cussī, cussum, ere (de u. quatio), herab-, abschütteln, schüttelnd, erschütternd herabstoßen, herab-, abschlagen, I) eig.: a) übh.: α) sächl. Objj.: lilia, Ov.: rorem, Verg.: fructum (v. Hagel), Sen.: pollicem (große Fußzehe), ausrenken, Iul. Obsequ.: pars tegulae decussa, Val. Max.: muri pinnae aliquot locis decussae erant (vom Blitze), Liv. – mit Dat. (wem?), hordeum virentibus spicis, Plin.: mella foliis, Verg.: digitus (Zehe) alci decutitur, ausgerenkt, Val. Max. – m. Abl. womit? summa papaverum capita baculo, Liv.: eminentia papaverum capita virgā, Frontin.: olivas perticis, Plin.: nidos plumbatis sagittis, herabschießen, Plin. – im Passiv mit Abl. wodurch? in aede Concordiae Victoria, quae in culmine erat, fulmine icta decussaque, Liv.: murus turresque quaedam Cumis non ictae modo fulminibus, sed etiam decussae, Liv. – m. ex u. Abl., ex occluso atque obsignato armario decutio argentum tantum, quantum mihi lubet, Plaut. Epid. 308 sq. – m. bl. Abl. (von), tergo hastas, Verg. Aen. 10, 718. – β) leb. Wesen, herabstoßen, Ti. Gracchus a Scipione Nasica decussus Capitolio (vom K.), Val. Max. 1, 4, 2. – b) als milit. t. t., α) sächl. Objj., herab-, abschießen, pinnas moenium decussas reponit, Liv.: ariete decussi ruebant muri, Liv.: parte muri arietibus decussā, Liv. – β) leb. Wesen, herabschlagen = herabtreiben, collem decusso Labieni praesidio celeriter occupaverunt, Auct. b. Afr. 50, 4. – II) übtr.: cetera aetate iam sunt decussa, abgeschüttelt (= beseitigt), Cael. in Cic. ep. 8, 13, 1: ad id non accedes, ex quo tibi aliquid decuti doles, du wirst dich nicht auf das einlassen wollen, wovon du dir nicht ohne Schmerz etwas nehmen lässest, Sen. ad Marc. 18, 8.

    lateinisch-deutsches > decutio [1]

  • 15 innitor

    in-nītor, nīxus sum, nītī, sich auf od. an etwas stemmen, -stützen, -anlehnen, I) eig.: in cubitum, Nep.: in fratrem, Plin.: scutis, Caes.: cuspide parmāque, Liv.: hastā, Liv.: baculo, Ov. u. Sen. rhet.: umeris, Tac.: assuetis fulmentis (v. wilden Tieren), Solin.: templa innixa columnis, Ov.: artium adminiculis (bildl.), Tac. dial.: patri, Tac.: servis duobus, Plin. ep.: u. (im Bilde) non secus ac praesenti tibi innixus, tuis umeris se patriamque sustentans, Plin. pan.: fractae hastae, Stat.: alis, fliegen, Ov.: inn. idonee, auftreten (v. Schritt), Apul. – innixum sidus = Engonasi (w. s.), Avien. – syllabae nostrae in b litteram et d innituntur adeo aspere, ut etc., laufen aus in usw., schließen mit usw., Quint. 12, 10, 32. – II) übtr.: salutem suam incolumitate Pisonis inniti, Tac.: omnia curae unius innixa, Quint.: uni viro, Messio, fortuna hostium innititur, Liv. 4, 28, 7. – / Partiz. Perf. gew. innīxus, selten innīsus, wie Tac. ann. 2, 29 u. 15, 51. Plin. ep. 10, 52 (60). Ampel. 14, 2; aber Ov. met. 15, 726. Liv. 28, 15, 5 u. 44, 33, 9 jetzt innixus.

    lateinisch-deutsches > innitor

  • 16 minister

    minister, trī, m. u. ministra, ae, f. (aus *ministeros zu minor), ein Untergebener, eine Untergebene = Bedienter, Aufwärter, Diener, Dienerin usw., a) im Hause, ministri, Verg.: ministra, Ov.: minister cubiculi, Liv.: minister vini, Mundschenk, Sen. (vgl. pincerna Salomonis et minister vini, Hieron. in Isai. 1, 1, 22): minister puer Falerni, Catull.: Phrygius, der Mundschenk Ganymedes, Mart.: u. v. dem, der aus Gefälligkeit dient u. gleichs. einen Bedienten vorstellt, Hor. – übtr., virtutes voluptatum ministrae, Cic. – b) beim Gottesdienste, Diener eines Gottes, Martis, Cic.: templorum, Firm.: pariente ministrā, Vestalin Sylvia, Ov.: bei Christen, ancillae, quae ministrae dicebantur (i.e. diaconissae), Plin. ep. – c) bei öffentlichen Ämtern, ministri imperii tui, Untergebene in den Provinzen, Gehilfen, Cic.: minister bello datus, als Kriegskommissär, Tac.: regni. Reichsverweser, Iustin.: pacis bellique ministrae, Gehilfinnen, Ratgeberinnen, Verg. – d) übh. der zur Hand geht, zu etwas behülflich ist, ein Gehilfe, Diener, Beförderer, Vollstrecker, Helfershelfer, libidinis, Cic.: sceleris, Liv.: irarum indulgentes ministri, Liv.: in maleficio, Cic.: ministri regis (v. den röm. Senatoren), Unterstützer, Freunde, Beförderer seiner Absichten, Sall.: ministros se praebent in iudiciis oratoribus, den Rednern sagen, was Rechtens ist, Cic.: huius imperii, Sen.: legum, Diener, Handhaber, Cic.: sermonum, Mittelsperson, die diese Reden hinterbrachte, Unterhändler, Tac. – ales minister fulminis, vom Adler Jupiters, Hor.: Calchante ministro, mit Hilfe des Kalchas, Verg. – von lebl. Subjj., sit anulus tuus non minister alienae voluntatis, Cic.: huic facinori tua domus ministra esse non debuit, Cic.: artes ministrae oratoris, Cic.: ministro baculo, mit Hilfe des Stabes, Ov.: dei ministra insula, Tac. – / Bei spät. Dicht. zuw. rein adjektivisch, minister grex, Dienerschar, Sil. 11, 274 sq.: ministrae potestates, Chalcid. Tim. 188: u. im Neutr., lumina ministra propositi tui, Ps. Ovid. her. 21, 114. – Nomin. Plur. arch. ministris, Corp. inscr. Lat. 1, 570: Genet. Plur. ministrûm bei Stat. silv. 3, 1, 86.

    lateinisch-deutsches > minister

  • 17 minor [1]

    1. minor, ātus sum, ārī ( mit minae u. *mineo verwandt), I) hinragen, emporragen, in caelum (von Felsen), Verg.: saxa minantia caelo, Sil.: machina minans (hochragende), Verg. – II) übtr., drohen, androhen, 1) eig.: alci, Cic.: arma, mit Krieg dr., Brut. et Cass. in Cic. ep.: alci crucem, Cic.: alci malum (Schläge), Liv.: alci malum, ni (wenn er nicht) etc., Val. Max.: baculo, Caes. Germ. Arat.: Lapithis cratere, Verg.: caudā uncā, Ov.: primis extis (Ggstz. bene promittere secundis extis), Cic. – m. folg. Acc. u. Infin., u. zwar selten m. Infin. Praes., ab hac minatur sese abire, Plaut. asin. 604; vgl. Orest. trag. 165: gew. m. Infin. Fut., minatur se abiturum esse, Ter.: is (dolor) fortitudinem animi se debilitaturum minatur, Cic.: in excelsam aedium partem levatum abiecturum inde se, nisi precibus obtemperaret, minatus est, Val. Max.: ut se tum palam ac professo incendium suum restincturum ruinā minaretur, Flor.: ut invasuros se non solum Illyricum sed Thracias quoque Italiamque minarentur, Vopisc. – mit folg. ne u. Konj., minor interminorque (drohend warne ich jeden), ne quis mi (= mihi) obstet obviam, Plaut. capt. 791. – m. folg. ut u. Konj., minantes, ut Perseo auxilio essent, nisi etc., Liv. epit. 44: u. so Vulg. genes. 27, 42. – absol., ultro contumelias dicere minarique, Liv.: similis minanti, Ov.: torva nescio quid forma minantis habet? hat einen drohenden Zug? Ov. – v. lebl. Subjj., domus mea deflagrationem urbi minaretur, Cic.: ornus minatur usque, droht zu fallen, Verg.: minanti (drohenden = bevorstehenden) servitio se eripere, Sil. – 2) übtr.: a) wie ἀπειλειν = prahlend verheißen, geloben, multa, Hor.: magna, Phaedr. – b) bedrohen, quodcumque minabitur arcus, Hor. de art. poët. 350.

    lateinisch-deutsches > minor [1]

  • 18 nitor [1]

    1. nītor, nīsus u. nīxus sum, nītī (statt gnītor, vgl. griech. γνύξ, ahd. hnîgan, sich neigen, sich bücken), an od. auf etw. sich stemmen, sich stützen, I) im allg.: A) eig., m. Abl. od. in m. Akk. od. Abl., baculo, Ov.: laevo in femine (v. der Linken), Plaut.: hastili, Cic.: hastā od. in hastam, Verg.: genibus, knien, Liv.: Nixus genu, in genibus, od. bl. Nixus, ein Gestirn, s. engonasi: stirpibus suis, Cic.: mulierculā, Cic.: cubito, auf den Ellbogen, Ov. – absol., partes aequaliter nituntur, Cic. – B) übtr.: 1) auf etwas sich stützen, -beruhen, nitatur quibus fundamentis summa salutis, Lucr.: omnis ratio dicendi tribus ad persuadendum rebus est nixa, Cic.: in te nititur civitatis salus, Cic. – 2) insbes., auf etw. sich stützen = sich verlassen, bauen, consilio alcis, Cic.: auctoritate, animo (auf seinen Mut), Caes.: spe, Catull. – II) prägn., sich zu einer Bewegung aufstemmen, A) eig.: 1) sich auf die Füße stemmend auftreten, humi, Verg.: simulac primum niti possunt, Cic. – 2) sich anstemmend drücken und drängen, a) seine Notdurft zu verrichten, Suet. Vesp. 20. – b) zu gebären, Wehen haben, in Wehen liegen, gebären (s. Bach Ov. met. 9, 294. Lennep Ov. her. 21, 100), Ov. met. 9, 302 (Plin. 9, 107 jetzt eniti). – c) übh., v. angestrengten, leidenschaftlichen Bewegungen des Körpers, niti corporibus, et ea huc illuc quasi vitabundi aut iacientes tela agitare, Sall. Iug. 60, 4. – 3) die Hände od. Füße anstemmend sich aufzurichten suchen, sich aufraffen, niti modo ac statim concĭdere, Sall. Iug. 101, 11: dum consurgit ac nititur, inter manus sublevantium exstinctus est, Suet. Vesp. 24. – 4) sich anstemmend, sich auf dem Flecke halten, a) v. Kämpfenden = Fuß fassen, s ich halten, tamen virtute et patientiā nitebantur atque omnia vulnera sustinebant, Caes. b. c. 1, 45, 6. – b) v. Vögeln, die im Fluge innehaltend sich mit ihren Flügeln in der Schwebe erhalten, in der Luft schweben, paribus nitens Cyllenius alis constitit, Verg. Aen. 4, 252. – 5) mit Rücksicht auf das wohin? = sich aufstemmend sich anstrengend nach einem Punkte hindrängen, besonders nach einem höheren hinaufdrängen = sich (vorwärts) drängen, steigen, klimmen, zu gelangen streben, corporibus et umbonibus, Tac.: quā septumani dum nituntur, Tac.: gradibus, die Stufen hinaufsteigen, Verg. – motis in aëra pennis, steigen = fliegen (v. Vögeln), Ov.: in adversum (vom Abend nach Morgen), v. Phöbus, Ov.: rupes in altas, klimmen, Lucan. – ardua per loca u. bl. per ardua, Pacuv. fr. u. Curt. – m. Dat., semitae, einhersteigen auf usw., Chalcid. Tim. 276. – nitere porro, schiebe (dränge) dich vorwärts (durch die Menge), Hor. ep. 1, 13, 18. – v. Lebl., pondera, corpora nituntur deorsum, sursum, in medium, drängen, treiben, streben, Lucr.: poma ad sidera nituntur, streben empor zum Äther, Verg.: in adversa caeli nitens sol, Cl. Mam.: aquae in interiora nituntur, Plin. – B) übtr. = sich eifrig bestreben, -bemühen, es sich angelegen sein lassen, alle Kräfte aufbieten, a) übh.: α) im guten Sinne: pro libertate, Sall.: pro alqo, sich eifrig verwenden, Liv.: mit folg. Infin., gradum proferre pedum, Enn. fr.: armis de vita certatim dimicare, Sisenn. fr.: perrumpere, Caes.: summā vi Cirtam irrumpere, Sall.: patriam recuperare, Nep.: absol., tantum quisque nitatur, quantum potest, Cic.: magnā vi uterque nitebatur, Caes.: non eādem alacritate ac studio nitebantur, Caes.: de causa regia, Cic.: frustra, Sall.: modice, nur mäßig sich bewerben, Tac.: contra, entgegentreten, sich widersetzen, Tac. – β) im feindl. Sinne, adversus foedera naturae, Lucr.: nihil contra alqm, nichts gegen jmd. unternehmen, Sall.: contra verum, der Wahrheit entgegenarbeiten, Sall.: pro Corbulone aetas, patrius mos, studia seniorum erant; contra Mamercus Scaurus et L. Arruntius nitebantur, entgegenstrebten, ihm entgegenarbeiteten, Tac. – b) mit Angabe des Ziels = nach etw. eifrig streben, auf etw. hinarbeiten, ad gloriam, Cic.: ad sollicitandas civitates, Caes.: in illud genus, Sen.: in vetitum, Ov. – m. bl. Acc., ut tantam urbem, quanta nunc est, niti deberet, zu bauen unternehmen, Iul. Val. 1, 25 (31). – m. folg. ut od. ne m. Konj. = darauf hinarbeiten, darauf dringen, unus Miltiades maxime nitebatur, ut primo quoque tempore castra fierent, Nep.: alii singulos ex senatu ambiundo nitebantur, ne gravius in eum consuleretur, Sall. – c) m. folg. Acc. u. Infin. = zu beweisen suchen, den Beweis versuchen, daß usw., nitamur igitur nihil posse percipi, Cic. Acad. 2, 68. – / Aktive Imperativform nitito, Cic. de rep. fr. bei Diom. 340, 1. – Parag. Infin. nitier, Trag. inc. fab. 231. Catull. 61, 68 Schw. (Haupt cingier). Lucr. 1, 1059.

    lateinisch-deutsches > nitor [1]

  • 19 praetento

    prae-tento (-tempto), āvī, ātum, āre, I) vorher betasten, A) eig., vorher untersuchen, durchsuchen, sinum, culcitas, Suet.: aestuaria ac silvas, Tac.: iter baculo, Ov.: iter pedibus, Tibull.: iter corniculis (v. den Schnecken), Plin. – B) übtr., etw. vorher versuchen, einen Vorversuch-, eine probe mit etw. machen, vires, Ov.: misericordiam iudicis, Quint.: crimina, Tac.: tiro ante exercitio praetemptandus, Veget. mil. – II) vor sich halten, A) eig.: pallia, Claud. b. Gild. 438. – B) übtr., vorwenden, vorschützen, Val. Flacc. 6, 75.

    lateinisch-deutsches > praetento

  • 20 baculus

        Baculus, m. g. et Baculum, neut. g. pen. corr. Baton.
    \
        Incumbere baculo. Ouid. S'appuyer sur un baton.

    Dictionarium latinogallicum > baculus

См. также в других словарях:

  • Báculo — Saltar a navegación, búsqueda El término báculo puede referirse a: báculo pastoral: cayado que llevan los obispos. báculo (hueso peneano): hueso que se encuentra en el pene de la mayoría de los mamíferos. báculo: poste que se utiliza para la… …   Wikipedia Español

  • báculo — sustantivo masculino 1. Uso/registro: restringido. Bastón con el extremo curvado que se usa como apoyo para caminar. 2. (no contable) Apoyo, consuelo: Tú, hijo mío, serás el báculo de mi vejez. Locuciones 1 …   Diccionario Salamanca de la Lengua Española

  • báculo — (Del lat. bacŭlum). 1. m. Palo o cayado que llevan en la mano para sostenerse quienes están débiles o viejos. 2. Alivio, arrimo y consuelo. 3. Zool. Hueso pequeño y alargado que los machos de algunos mamíferos tienen dentro del pene. báculo… …   Diccionario de la lengua española

  • báculo — s. m. 1. Bordão alto e recurvo na parte superior. 2. Insígnia prelatícia, em forma de bastão, com a parte superior curva. 3.  [Figurado] Amparo. 4.  [Anatomia] Curvatura da aorta …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • báculo — (Del lat. baculum.) ► sustantivo masculino 1 formal Bastón o palo usado como apoyo físico: ■ se apoyaba en un báculo al andar. SINÓNIMO cayado 2 formal Persona o cosa que sirve de consuelo y alivio: ■ el hijo menor fue el báculo de su vejez: se… …   Enciclopedia Universal

  • báculo — {{#}}{{LM B04423}}{{〓}} {{SynB04527}} {{[}}báculo{{]}} ‹bá·cu·lo› {{《}}▍ s.m.{{》}} {{<}}1{{>}} Bastón que se utiliza como apoyo al caminar y cuyo extremo superior es muy curvo: • Los peregrinos llevaban siempre un báculo.{{○}} {{<}}2{{>}} Lo que… …   Diccionario de uso del español actual con sinónimos y antónimos

  • Báculo — Schematisierter portugiesischer Báculo Der Báculo (portugiesisch für „Krumm “ oder „Bischofsstab“, franz. Crosse) findet sich als Motiv bei verschiedenen jungsteinzeitlichen Kulturen Westeuropas. Die Báculos auf dem Kopfstein der Megalithanlage… …   Deutsch Wikipedia

  • báculo — sustantivo masculino 1) bastón, palo, cayado. Bastón, palo y cayado se utilizan en general. Tratándose del bastón pastoral que usan los obispos, se dice báculo, y solo por metáfora puede llamársele cayado. 2) apoyo, arrimo, consuelo. * * *… …   Diccionario de sinónimos y antónimos

  • Báculo pastoral — Saltar a navegación, búsqueda San Isidoro de Sevilla, con báculo, retratado por Murillo El báculo pastoral es un cayado que llevan los obispos como signo de su función pastoral y que se le entrega en su consagración. El báculo pastoral viene… …   Wikipedia Español

  • Báculo (hueso peneano) — El hueso peneano de un perro. La flecha señala la ubicación del surco uretral. El báculo es un hueso que se encuentra en el pene de la mayoría de los mamíferos, más precisamente en insectívoros, roedores, carnívoros y los primates. Entre las… …   Wikipedia Español

  • Báculo pastoral — ► locución RELIGIÓN El que usa el obispo con signo de autoridad. * * * Cayado que llevaban los obispos como signo de su función pastoral. El báculo pastoral viene usándose como distintivo del oficio de los obispos desde siglo VII, por lo menos,… …   Enciclopedia Universal

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»