Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

bĭ-mărītus/la

  • 1 maritus

    marītus, a, um (mas), I) adi. ehelich, verehelicht, zur Ehe gehörig, Ehe-, 1) eig.: domus, Häuser der Verheirateten, Liv. u. Censor.: foedus, Ov.: Venus, eheliche Liebe, Ov.: caedes, Ermordung des eigenen Gatten, Ov.: lex, Hor.: torus, Ehebett, Ov.: fratre marita soror, vermählt, Ov. – scherzh., A. Pulchra edepol dos pecuniast. P. Quae quidem pol non maritast, ja, aber nur nicht mit einer Frau verbunden (nur nicht mit der Haube), Plaut. Epid. 180. (vgl. Porphyr. Hor. carm. saec. 20). – 2) übtr.: a) von Bäumen, an die die Weinstöcke angebunden, gleichs. mit ihnen vermählt werden, angebunden, Cato u. Colum.: ulmus, Catull. u. Quint. – b) befruchtend, fluctus, Avien.: imbres, Pervig. Ven. – II) subst.: 1) marītus, ī, m., a) der Ehemann, Gatte (Ggstz. caelebs), Cic. u.a. – maritus et uxor, Isid. orig. 5, 24, 26: mariti, (Eheleute, ICt. u. Apul. – novus maritus, der junge Ehemann, Neuvermählte, Plaut., Varro u.a.: ebenso recens m., Plin. ep. – b) = der Bräutigam, Freier, Tibull. u. Prop. – c) übtr., v. Tieren, maritus olens (sc. caprarum), Ziegenbock, Hor.: ebenso maritus gregum, Colum.: v. Hähnen, Cic. – 2) marīta, ae, f., die Ehefrau, Gattin, Hor. u.a. (oft in Inschr., zB.: Corp. inscr. Lat. 6, 21313). – / mareitus, Corp. inscr. Lat. 1, 1007.

    lateinisch-deutsches > maritus

  • 2 maritus

    marītus, a, um (mas), I) adi. ehelich, verehelicht, zur Ehe gehörig, Ehe-, 1) eig.: domus, Häuser der Verheirateten, Liv. u. Censor.: foedus, Ov.: Venus, eheliche Liebe, Ov.: caedes, Ermordung des eigenen Gatten, Ov.: lex, Hor.: torus, Ehebett, Ov.: fratre marita soror, vermählt, Ov. – scherzh., A. Pulchra edepol dos pecuniast. P. Quae quidem pol non maritast, ja, aber nur nicht mit einer Frau verbunden (nur nicht mit der Haube), Plaut. Epid. 180. (vgl. Porphyr. Hor. carm. saec. 20). – 2) übtr.: a) von Bäumen, an die die Weinstöcke angebunden, gleichs. mit ihnen vermählt werden, angebunden, Cato u. Colum.: ulmus, Catull. u. Quint. – b) befruchtend, fluctus, Avien.: imbres, Pervig. Ven. – II) subst.: 1) marītus, ī, m., a) der Ehemann, Gatte (Ggstz. caelebs), Cic. u.a. – maritus et uxor, Isid. orig. 5, 24, 26: mariti, (Eheleute, ICt. u. Apul. – novus maritus, der junge Ehemann, Neuvermählte, Plaut., Varro u.a.: ebenso recens m., Plin. ep. – b) = der Bräutigam, Freier, Tibull. u. Prop. – c) übtr., v. Tieren, maritus olens (sc. caprarum), Ziegenbock, Hor.: ebenso maritus gregum, Colum.: v. Hähnen, Cic. – 2) marīta, ae, f., die Ehefrau, Gattin, Hor. u.a. (oft in Inschr., zB.: Corp. inscr. Lat. 6, 21313). – mareitus, Corp. inscr. Lat. 1, 1007.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > maritus

  • 3 maritus

    maritus maritus, i m муж, супруг

    Латинско-русский словарь > maritus

  • 4 marītus

        marītus adj.    [mas], of marriage, matrimonial, conjugal, nuptial, marriage-: faces, O.: foedus, the conjugal tie, O.: Venus, wedded love, O.: lex, marriage-law, H.: per maritas domos, i. e. of married people, L.—As subst m., a married man, husband: novos Fiam, T.: quam optimae (mulieris): iuvenis, H.: patrius, V.: Phrygio servire marito, V.: Unico gaudens mulier marito, H.— A lover, suitor (poet.): aegram (Dido) nulli quondam flexere mariti, V.—Of animals, the male: olens, i. e. he-goat, H.: Quem pecori dixere maritum, V.
    * * *
    I
    marita, maritum ADJ
    nuptial; of marriage; married, wedded, united
    II
    husband, married man; lover; mate

    Latin-English dictionary > marītus

  • 5 maritus

    1.
    mărītus, a, um, adj. [mas], of or belonging to marriage, matrimonial, conjugal, nuptial, marriage-.
    I.
    Adj. (so mostly poet.; not in Cic.).
    A.
    Lit.:

    facibus cessit maritis,

    to the nuptial torches, to wedlock, Prop. 4 (5), 11, 33:

    faces,

    Ov. H. 11, 101:

    foedus,

    the conjugal tie, id. P. 3, 1, 73:

    tori,

    id. H. 2, 41:

    sacra,

    Prop. 3, 20, 26 (4, 20, 16); Ov. H. 12, 87:

    Venus,

    wedded love, id. ib. 16, 283; cf.:

    fides,

    conjugal fidelity, Prop. 4 (5), 3, 11: lex, respecting marriage, a marriage-law (de maritandis ordinibus, Suet. Aug. 34), Hor. C. S. 20.—In prose:

    vagabatur per maritas domos dies noctesque,

    i. e. the houses of married people, Liv. 27, 31, 5 Drak.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of plants, wedded, i. e. tied up (cf. marito, II. B.):

    arbores,

    Cato, R. R. 32, 2; Col. 11, 2, 32:

    ulmo conjuncta marito (sc. vitis),

    Cat. 62, 54; Quint. 8, 3, 8:

    olivetum,

    Col. 3, 11, 3.—
    2.
    Impregnating, fertilizing (in postclass. poetry):

    fluctus (Nili),

    Avien. Perieg. 339: imbres, Pervigil. Ven. 4, 11.—
    II.
    Subst.
    A.
    mărītus, i, m., a married man, husband (freq. and class.; cf.

    conjux, vir): ditis damnosos maritos sub basilica quaerito,

    Plaut. Curc. 4, 1, 10:

    ut maritus sis quam optimae (mulieris),

    Cic. Inv. 1, 31, 52:

    sororis,

    id. Rab. Perd. 3, 8; Liv. 1, 57, 10; Quint. 6, 2, 14; 3, 11, 4; Suet. Caes. 43; 52; 81; Tac. A. 1, 5; Plin. Ep. 1, 14, 1; 2, 20, 2; Sen. Ben. 2, 18, 1; Just. 1, 7, 19; Val Max. 8, 2, 14; Gell. 1, 17 et saep.: insidian [p. 1115] iem somno maritorum, Cic. Cat. 1, 10, 26:

    quae major calumnia est quam venire imberbum adulescentem, bene valentem ac maritum,

    id. Dom. 14, 37; Liv. 36, 17, 8;

    opp. coelebs: seu maritum sive coelibem scortarier,

    Plaut. Merc. 5, 14, 58; id. Cas. 2, 4, 11 sq.; Quint. 5, 10, 26; Sen. Ep. 94, 8; Gell. 2, 15:

    bonus optandusque maritus,

    Juv. 6, 211:

    malus ingratusque maritus,

    id. 7, 169:

    mariti testamentum,

    Quint. 9, 2, 73:

    patrius,

    Verg. A. 3, 297:

    Phrygio servire marito,

    id. ib. 4, 103:

    unico gaudens mulier marito,

    Hor. C. 3, 14, 5:

    novus,

    a newly-married man, a young husband, Plaut. Cas. 5, 1, 6:

    intra quartum et vicesimum annum maritus,

    Plin. Ep. 7, 24, 3:

    recens,

    id. ib. 8, 23, 8:

    ut juveni primum virgo deducta marito,

    Tib. 3, 4, 31:

    lex Bithynorum, si quid mulier contrahat, maritum auctorem esse jubet,

    Gai. Inst. 1, 193:

    si maritus pro muliere se obligaverit,

    Ulp. Fragm. 11, 3:

    maritus lugendus decem mensibus,

    Plaut. Sent. 1, 21, 13.—
    B.
    Transf.
    1.
    A lover, suitor ( poet.), Prop. 2, 21 (3, 14), 10:

    aegram (Dido) nulli quondam flexere mariti,

    Verg. A. 4, 35.—
    2.
    Of animals:

    ol ens maritus,

    i. e. a he-goat, Hor. C. 1, 17, 7:

    quem pecori dixere maritum,

    Verg. G. 3, 125; so,

    gregum,

    Col. 7, 6, 4;

    of cocks,

    id. 8, 5 fin.; Juv. 3, 91.—
    3.
    In plur.: mă-rīti, ōrum, m., married people, man and wife (post-class.), Dig. 24, 1, 52 fin.:

    novi mariti,

    newly-married people, a young couple, App. M. 8, p. 201, 36.—
    III.
    mărīta, ae, f., a married woman, wife ( poet. and postclass.):

    marita,

    Hor. Epod. 8, 13:

    castae maritae,

    Ov. F. 2, 139; id. H. 12, 175; Inscr. Orell. 2665; Inscr. Fabr. 299 al.; and freq. on epitaphs.
    2.
    mărītus, i, v. 1. maritus, II. A.

    Lewis & Short latin dictionary > maritus

  • 6 maritus

    [st1]1 [-] marītus, a, um: conjugal, nuptial; uni à la vigne. [st1]2 [-] marītus, i, m.: mari, époux, fiancé; le mâle (de l'animal).
    * * *
    [st1]1 [-] marītus, a, um: conjugal, nuptial; uni à la vigne. [st1]2 [-] marītus, i, m.: mari, époux, fiancé; le mâle (de l'animal).
    * * *
        Maritus, mariti, pen. prod. m. g. Un mari.
    \
        Maritus, de gallinaceo. Colum. Un coq.
    \
        Maritum esse. Cic. Estre marié.
    \
        Ignara puella mariti. Horat. Vierge.
    \
        Nouus maritus. Plaut. Un nouveau marié.
    \
        Maritae. Ouid. Mariees.
    \
        Maritae etiamnum arbores dicuntur. Plin. Arbres ausquelles on lie les vignes, et les fait on monter.
    \
        Maritae domus. Liu. Les maisons des gents mariez.
    \
        Fides marita. Propert. Loyaulté de mariage.
    \
        Foedus maritum. Ouid. Alliance de mariage.
    \
        Marita pecunia. Plaut. Qu'on donne en mariage.

    Dictionarium latinogallicum > maritus

  • 7 maritus

    I marītus, a, um
    супружеский, брачный ( torus O); касающийся брака ( lex H)
    maritae domi или domūs L, Cens — жилища женатых людей, семейные дома
    II marītus, ī m.
    1) муж, супруг Pl, C, V etc.
    2) искатель руки, жених Prp, Tib, V
    3) pl. супруги Ap, Dig
    olens m. Hкозёл

    Латинско-русский словарь > maritus

  • 8 maritus

    ,i m
    муж, супруг

    Латинский для медиков > maritus

  • 9 maritus

    супруг, mariti affectio - uxoris animus (1. 5 § 1 D. 48, 20);

    iure mariti postulare ream adulterii (1. 2 § 1. 1. 11 § 7. 1. 13 § 4. 1. 14 § 3. 1. 40 pr. D. 48, 5. 1. 1. 6 C. 9, 9);

    mariti = vir et uxor (1. 32 § 1 D. 24, 1);

    maritalis, брачный, супружеский, marit. affectio, honor (1. 32 § 13 D. 24, 1. 1. 31 pr. D. 39, 5. 1. 3 D. 29, 6. 1. 3 C. 6, 34);

    marit. dolor (1. 15 C. 9, 9. 1. 6 § 2 C. 5, 9. 1. 11 C. 6, 59).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > maritus

  • 10 maritus

    husband.

    Latin-English dictionary of medieval > maritus

  • 11 maritus

    ,i m
    муж, супруг

    Latin-Russian dictionary > maritus

  • 12 maritus

    , i m
      муж, супруг

    Dictionary Latin-Russian new > maritus

  • 13 bi-marītus

        bi-marītus ī, m    the husband of two wives, a bigamist (once).

    Latin-English dictionary > bi-marītus

  • 14 mariti

    1.
    mărītus, a, um, adj. [mas], of or belonging to marriage, matrimonial, conjugal, nuptial, marriage-.
    I.
    Adj. (so mostly poet.; not in Cic.).
    A.
    Lit.:

    facibus cessit maritis,

    to the nuptial torches, to wedlock, Prop. 4 (5), 11, 33:

    faces,

    Ov. H. 11, 101:

    foedus,

    the conjugal tie, id. P. 3, 1, 73:

    tori,

    id. H. 2, 41:

    sacra,

    Prop. 3, 20, 26 (4, 20, 16); Ov. H. 12, 87:

    Venus,

    wedded love, id. ib. 16, 283; cf.:

    fides,

    conjugal fidelity, Prop. 4 (5), 3, 11: lex, respecting marriage, a marriage-law (de maritandis ordinibus, Suet. Aug. 34), Hor. C. S. 20.—In prose:

    vagabatur per maritas domos dies noctesque,

    i. e. the houses of married people, Liv. 27, 31, 5 Drak.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of plants, wedded, i. e. tied up (cf. marito, II. B.):

    arbores,

    Cato, R. R. 32, 2; Col. 11, 2, 32:

    ulmo conjuncta marito (sc. vitis),

    Cat. 62, 54; Quint. 8, 3, 8:

    olivetum,

    Col. 3, 11, 3.—
    2.
    Impregnating, fertilizing (in postclass. poetry):

    fluctus (Nili),

    Avien. Perieg. 339: imbres, Pervigil. Ven. 4, 11.—
    II.
    Subst.
    A.
    mărītus, i, m., a married man, husband (freq. and class.; cf.

    conjux, vir): ditis damnosos maritos sub basilica quaerito,

    Plaut. Curc. 4, 1, 10:

    ut maritus sis quam optimae (mulieris),

    Cic. Inv. 1, 31, 52:

    sororis,

    id. Rab. Perd. 3, 8; Liv. 1, 57, 10; Quint. 6, 2, 14; 3, 11, 4; Suet. Caes. 43; 52; 81; Tac. A. 1, 5; Plin. Ep. 1, 14, 1; 2, 20, 2; Sen. Ben. 2, 18, 1; Just. 1, 7, 19; Val Max. 8, 2, 14; Gell. 1, 17 et saep.: insidian [p. 1115] iem somno maritorum, Cic. Cat. 1, 10, 26:

    quae major calumnia est quam venire imberbum adulescentem, bene valentem ac maritum,

    id. Dom. 14, 37; Liv. 36, 17, 8;

    opp. coelebs: seu maritum sive coelibem scortarier,

    Plaut. Merc. 5, 14, 58; id. Cas. 2, 4, 11 sq.; Quint. 5, 10, 26; Sen. Ep. 94, 8; Gell. 2, 15:

    bonus optandusque maritus,

    Juv. 6, 211:

    malus ingratusque maritus,

    id. 7, 169:

    mariti testamentum,

    Quint. 9, 2, 73:

    patrius,

    Verg. A. 3, 297:

    Phrygio servire marito,

    id. ib. 4, 103:

    unico gaudens mulier marito,

    Hor. C. 3, 14, 5:

    novus,

    a newly-married man, a young husband, Plaut. Cas. 5, 1, 6:

    intra quartum et vicesimum annum maritus,

    Plin. Ep. 7, 24, 3:

    recens,

    id. ib. 8, 23, 8:

    ut juveni primum virgo deducta marito,

    Tib. 3, 4, 31:

    lex Bithynorum, si quid mulier contrahat, maritum auctorem esse jubet,

    Gai. Inst. 1, 193:

    si maritus pro muliere se obligaverit,

    Ulp. Fragm. 11, 3:

    maritus lugendus decem mensibus,

    Plaut. Sent. 1, 21, 13.—
    B.
    Transf.
    1.
    A lover, suitor ( poet.), Prop. 2, 21 (3, 14), 10:

    aegram (Dido) nulli quondam flexere mariti,

    Verg. A. 4, 35.—
    2.
    Of animals:

    ol ens maritus,

    i. e. a he-goat, Hor. C. 1, 17, 7:

    quem pecori dixere maritum,

    Verg. G. 3, 125; so,

    gregum,

    Col. 7, 6, 4;

    of cocks,

    id. 8, 5 fin.; Juv. 3, 91.—
    3.
    In plur.: mă-rīti, ōrum, m., married people, man and wife (post-class.), Dig. 24, 1, 52 fin.:

    novi mariti,

    newly-married people, a young couple, App. M. 8, p. 201, 36.—
    III.
    mărīta, ae, f., a married woman, wife ( poet. and postclass.):

    marita,

    Hor. Epod. 8, 13:

    castae maritae,

    Ov. F. 2, 139; id. H. 12, 175; Inscr. Orell. 2665; Inscr. Fabr. 299 al.; and freq. on epitaphs.
    2.
    mărītus, i, v. 1. maritus, II. A.

    Lewis & Short latin dictionary > mariti

  • 15 novus

    novus, a, um (νέος), (Compar. novior, novius, Varro LL. 6, 59. Gell. 6 [7], 17, 8, Superl. novissimus, Varro LL., Cic. u.a.), neu, jung (Ggstz. vetus, priscus), I) eig., v. der Entstehung, A) im allg.: aedes, Plaut.: navis, Liv.: murus (Ggstz. dirutus murus), Liv.: monumenta (Ggstz. refecta), Suet.: ver, Verg. u. Ov.: aestas, Sall. fr. u. Verg.: aetas, die frische Jugend (Ggstz. senior aetas), Ov.: senatus, Liv.: consules, Liv.: maritus, Neuvermählter, Bräutigam, nova nupta, Neuvermählte, Braut, verb. novus maritus et nova nupta, novus maritus cum nova nupta, nova nupta et novus maritus, Bräutigam u. Braut, Braut u. Bräutigam, Plaut., Varro u.a.: nova nuptula, das Bräutchen, Varro fr.: nova vitia (Ggstz. vitia antiquitus tradita), Sen.: novi rhetores (Ggstz. veteres oratores), Tac. dial.: novus homo, ein Ankömmling, Sen. rhet.: milites novi (Ggstz. veteres), Sall. u. Liv.: nova res, Neuigkeit, Cic.: res novae, Neuigkeiten, Cic.; bes. Neuerungen im Staate, Umsturz (des Bestehenden), Revolution, novis rebus studere, Caes.: Rubellium ad novas res extollere, zum Gründer eines neuen Reiches erheben, Tac.: novae leges, Umwälzung der Gesetzgebung, Liv.: frumentum, gleich nach der Ernte, Cic.: lac, junge, frische Milch, Verg.: frons, ein grüner Zweig, Hor. u. Ov. – auch verb. novus et recens, jung u. neu (wo novus das, was unlängst geschehen, recens das, was erst aufgekommen ist, bezeichnet), Ov., Plin. u.a.: exempla nova et recentia (im frischen Andenken stehende), Ggstz. remota et oblitterata, Tac.: res recens nova, das Neue, das ihm kürzlich zugefallen, Cic. ep. 11, 21, 2. – ut ad aestatem rursus novus de integro his instituendis exsudetur labor, Liv. 5, 5, 6. – subst., novum, ī, n., etwas Neues, eine Neuigkeit, num quidnam novi? Cic.: vetera novis antehabere, Tac.: nova peregrinaque omnia priscis ac patriis praeferre, Liv.: afferre aliquid novi, Komik.: iam iam diu nihil novi ad nos afferebatur, Cic., u. eine neue Erscheinung, id novum contuens, Nep.: Plur. nova, Neues (Ggstz. prisca), Liv.; u. neue Einrichtungen, multa in re militari nova afferre (einführen), Nep. – B) insbes.: a) novus homo od. homo novus, ein Neuemporgekommener (Neugeadelter), d.i. aus einer Familie, in der vor ihm noch keiner die hohen Ehrenstellen (die kurulische Ädilität, Prätur u. das Konsulat) verwaltet hat (s. Beier Cic. de off. 1, 138), Cic. Muren. 16. Cic. ep. 5, 18, 1. Liv. 4, 54, 6; 22, 34, 7. Vell. 1, 13, 2; 2, 128, 1. Auct. b. Afr. 57, 4: so auch subst. novus nemo, Sall. Iug. 63, 7: u. Plur., erant complures novi, Sall. Iug. 8, 1: plebs novos (Leute ohne Ahnen) extollebat, Sall. Iug. 65, 5. – b) novae tabulae, neue Rechnungs-, Schuldbücher, durch die bei den Alten Schuldposten getilgt wurden, was bes. bei Überschuldung der Bürger u. nach Unruhen vorkam, Cic. u.a.: dah. übtr., novae tabulae beneficiorum, gleichs. das Ausstreichen der W. aus der Schuldenliste, das Vergessen der W., Sen. de ben. 1, 4, 6. – c) Novae tabernae u. subst. bl. Novae, ārum, f., die Wechslerläden auf der Nordseite des röm. Forums (weil sie i. J. 211 v. Chr. nach einem Brande neu aufgebaut waren), im Ggstz. zu den Veteres auf der Südseite (die vom Brande verschont geblieben waren), Liv. 26, 27, 2: sub Novis, Cic. de or. 2, 266. – d) Nova via, die Neue Straße, führte im Bogen an dem Nordwestabhange des Palatinus hin, von der Höhe (summa Nova via), wo Romulus dem Jupiter Stator einen Tempel gelobt, zur Tiefe des Forums sich senkend, Liv. 1, 41, 4. Vgl. Varro LL. 6, 59. Fest. 174 (a), 13. – II) übtr.: 1) von der Bekanntschaft mit etw., neu, unerfahren, unbekannt, equus, Cic.: ferre novae nares taurorum terga recusant, eine an diesen Geruch nicht gewöhnte Nase, Ov.: rudis ad partus et nova miles eram, Anfängerin, unerfahren, Ov.: m. Dat., novus delictis hostium, ganz unbekannt mit den Vergehen der Feinde, Tac.: dolori, Sil.: m. folg. Infin., nova ferre iugum cervix, nicht gewohnt zu tragen, Sil. 16, 331. – 2) von der Art u. Beschaffenheit, neu, sonderbar, außerordentlich, ungewöhnlich, ungewohnt, unerhört usw., navis (Schiff Argo), Ov.: consilium, Entschluß, Nep.: flagitium, Ter.: genus dicendi, Cic.: ars, Nep.: nova erumpit acies inaudita ante id tempus invisitata que, Liv. 4, 33, 1. – novum est m. folg. ut, Cic. Verr. 5, 13: m. 2. Supin., novum auditu, Val. Max. 5, 2, 2: novum dictu, Pacat. pan. 21 extr. – 3) vom Äußeren, im Ggstz. zum inneren Wesen = alter, alius, ein neuer, anderer, zweiter, novus Hannibal, Cic.: novus Camillus, Liv.: novus Liber pater, Vell.: novus Decius, ein zweiter D. (= ein Ehrenmann voll opferfreudiger Vaterlandsliebe), Hor. Vgl. Ruhnken Vell. 2, 18 u. 82. – 4) von der Reihenfolge u. dem Grade, nur Superl. novissimus, a, um, a) der äußerste, letzte, histrio, Cic.: acies, Hintertreffen, Liv.: agmen, Nachtrab, Caes.: tempus, Nep.: cauda, der äußerste Teil, das Ende des Schw., Ov.: so auch crura, Ov.: luna, Plin.: mare, Tac.: subst., novissimi, die Nachhut, Caes. u. Auct. b. Alex. – b) der äußerste, größte, ärgste, casus, Tac.: exempla, Strafen, Tac. – neutr. pl. subst., a (nach) summa spe novissima exspectabat, Tac. ann. 6, 50.

    lateinisch-deutsches > novus

  • 16 novus

    novus, a, um (νέος), (Compar. novior, novius, Varro LL. 6, 59. Gell. 6 [7], 17, 8, Superl. novissimus, Varro LL., Cic. u.a.), neu, jung (Ggstz. vetus, priscus), I) eig., v. der Entstehung, A) im allg.: aedes, Plaut.: navis, Liv.: murus (Ggstz. dirutus murus), Liv.: monumenta (Ggstz. refecta), Suet.: ver, Verg. u. Ov.: aestas, Sall. fr. u. Verg.: aetas, die frische Jugend (Ggstz. senior aetas), Ov.: senatus, Liv.: consules, Liv.: maritus, Neuvermählter, Bräutigam, nova nupta, Neuvermählte, Braut, verb. novus maritus et nova nupta, novus maritus cum nova nupta, nova nupta et novus maritus, Bräutigam u. Braut, Braut u. Bräutigam, Plaut., Varro u.a.: nova nuptula, das Bräutchen, Varro fr.: nova vitia (Ggstz. vitia antiquitus tradita), Sen.: novi rhetores (Ggstz. veteres oratores), Tac. dial.: novus homo, ein Ankömmling, Sen. rhet.: milites novi (Ggstz. veteres), Sall. u. Liv.: nova res, Neuigkeit, Cic.: res novae, Neuigkeiten, Cic.; bes. Neuerungen im Staate, Umsturz (des Bestehenden), Revolution, novis rebus studere, Caes.: Rubellium ad novas res extollere, zum Gründer eines neuen Reiches erheben, Tac.: novae leges, Umwälzung der Gesetzgebung, Liv.: frumentum, gleich nach der Ernte, Cic.: lac, junge, frische Milch, Verg.: frons, ein grüner Zweig, Hor. u. Ov. – auch verb. novus et recens, jung u. neu (wo novus das,
    ————
    was unlängst geschehen, recens das, was erst aufgekommen ist, bezeichnet), Ov., Plin. u.a.: exempla nova et recentia (im frischen Andenken stehende), Ggstz. remota et oblitterata, Tac.: res recens nova, das Neue, das ihm kürzlich zugefallen, Cic. ep. 11, 21, 2. – ut ad aestatem rursus novus de integro his instituendis exsudetur labor, Liv. 5, 5, 6. – subst., novum, ī, n., etwas Neues, eine Neuigkeit, num quidnam novi? Cic.: vetera novis antehabere, Tac.: nova peregrinaque omnia priscis ac patriis praeferre, Liv.: afferre aliquid novi, Komik.: iam iam diu nihil novi ad nos afferebatur, Cic., u. eine neue Erscheinung, id novum contuens, Nep.: Plur. nova, Neues (Ggstz. prisca), Liv.; u. neue Einrichtungen, multa in re militari nova afferre (einführen), Nep. – B) insbes.: a) novus homo od. homo novus, ein Neuemporgekommener (Neugeadelter), d.i. aus einer Familie, in der vor ihm noch keiner die hohen Ehrenstellen (die kurulische Ädilität, Prätur u. das Konsulat) verwaltet hat (s. Beier Cic. de off. 1, 138), Cic. Muren. 16. Cic. ep. 5, 18, 1. Liv. 4, 54, 6; 22, 34, 7. Vell. 1, 13, 2; 2, 128, 1. Auct. b. Afr. 57, 4: so auch subst. novus nemo, Sall. Iug. 63, 7: u. Plur., erant complures novi, Sall. Iug. 8, 1: plebs novos (Leute ohne Ahnen) extollebat, Sall. Iug. 65, 5. – b) novae tabulae, neue Rechnungs-, Schuldbücher, durch die bei den Alten Schuldposten getilgt wurden, was bes. bei
    ————
    Überschuldung der Bürger u. nach Unruhen vorkam, Cic. u.a.: dah. übtr., novae tabulae beneficiorum, gleichs. das Ausstreichen der W. aus der Schuldenliste, das Vergessen der W., Sen. de ben. 1, 4, 6. – c) Novae tabernae u. subst. bl. Novae, ārum, f., die Wechslerläden auf der Nordseite des röm. Forums (weil sie i. J. 211 v. Chr. nach einem Brande neu aufgebaut waren), im Ggstz. zu den Veteres auf der Südseite (die vom Brande verschont geblieben waren), Liv. 26, 27, 2: sub Novis, Cic. de or. 2, 266. – d) Nova via, die Neue Straße, führte im Bogen an dem Nordwestabhange des Palatinus hin, von der Höhe (summa Nova via), wo Romulus dem Jupiter Stator einen Tempel gelobt, zur Tiefe des Forums sich senkend, Liv. 1, 41, 4. Vgl. Varro LL. 6, 59. Fest. 174 (a), 13. – II) übtr.: 1) von der Bekanntschaft mit etw., neu, unerfahren, unbekannt, equus, Cic.: ferre novae nares taurorum terga recusant, eine an diesen Geruch nicht gewöhnte Nase, Ov.: rudis ad partus et nova miles eram, Anfängerin, unerfahren, Ov.: m. Dat., novus delictis hostium, ganz unbekannt mit den Vergehen der Feinde, Tac.: dolori, Sil.: m. folg. Infin., nova ferre iugum cervix, nicht gewohnt zu tragen, Sil. 16, 331. – 2) von der Art u. Beschaffenheit, neu, sonderbar, außerordentlich, ungewöhnlich, ungewohnt, unerhört usw., navis (Schiff Argo), Ov.: consilium, Entschluß, Nep.: flagi-
    ————
    tium, Ter.: genus dicendi, Cic.: ars, Nep.: nova erumpit acies inaudita ante id tempus invisitata que, Liv. 4, 33, 1. – novum est m. folg. ut, Cic. Verr. 5, 13: m. 2. Supin., novum auditu, Val. Max. 5, 2, 2: novum dictu, Pacat. pan. 21 extr. – 3) vom Äußeren, im Ggstz. zum inneren Wesen = alter, alius, ein neuer, anderer, zweiter, novus Hannibal, Cic.: novus Camillus, Liv.: novus Liber pater, Vell.: novus Decius, ein zweiter D. (= ein Ehrenmann voll opferfreudiger Vaterlandsliebe), Hor. Vgl. Ruhnken Vell. 2, 18 u. 82. – 4) von der Reihenfolge u. dem Grade, nur Superl. novissimus, a, um, a) der äußerste, letzte, histrio, Cic.: acies, Hintertreffen, Liv.: agmen, Nachtrab, Caes.: tempus, Nep.: cauda, der äußerste Teil, das Ende des Schw., Ov.: so auch crura, Ov.: luna, Plin.: mare, Tac.: subst., novissimi, die Nachhut, Caes. u. Auct. b. Alex. – b) der äußerste, größte, ärgste, casus, Tac.: exempla, Strafen, Tac. – neutr. pl. subst., a (nach) summa spe novissima exspectabat, Tac. ann. 6, 50.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > novus

  • 17 Mann

    Mann, I) Pers. übh.: homo. – Doch wird es im Latein. gew. nicht ausgedrückt, z.B. durch den dritten Mann, per alium: für einen M. stehen, iunctis viribus rem gerere: eine Ware an den M. bringen, s. verkaufen. – II) Person männlichen Geschlechts, a) im allg.: homo (der [1641] vir (der Mann als erwachsene Person männlichen Geschlechts, Ggstz. mulier, bes. mit Hinsicht auf die dem männlichen Geschlechte vorzüglich zukommenden Eigenschaften der Tüchtigkeit der Stärke, des Mutes, der Ausdauer u. dgl.). – miles (Kriegsmann, Soldat). – vom M. getragen, für den M. (für Männer) passend, geeignet etc., den M. (die Männer) zierend, des Mannes, der Männer, virilis (z.B. vestis: u. opera: u. animus, ingenium). – Auch hier wird das deutsche »Mann« im Latein. oft nicht besonders ausgedrückt, z.B. den tapfern Mann begünstigt das Glück, fortem fortuna adiuvat: Philippus u. Antipater, zwei sehr kluge Männer, Philippus et Antipater duo prudentissimi. – oder es wird durch eine andere Wendung bezeichnet, z.B. jmd. als einen ehrlichen M. kennen lernen bei etwas, fidem alcis in alqa re perspicere: er ist ganz mein M., is est, quem esse volo. – Unser »ein Mann, Männer von oder des (der) etc.« bezeichnen die Lateiner in der Apposition entweder durch den Genetiv oder Ablativ der Eigenschaft, z.B. T. Manlius, ein Mann von alter Strenge, T. Manlius priscae severitatis: L. Philippus, ein Mann von hohem Adel u. großer Beredsamkeit, L. Philippus summā nobilitate et eloquentiā. – oder sie haben in andern Fällen eigene Substantiva, z.B. jener M. der Dedenkzeit, ille deliberator: ein M. des Friedens, pacis amator (als friedliebender Mann); pacifica persona (als ein Mann, der die Rolle des Friedensvermittlers übernimmt, Ggstz. bellator, d.i. ein Mann des Kriegs). – Männer wie Scipio u. Maximus, Scipiones aut Maximi. – dieser M. (auf einen vorhergeh. Eigennamen zurückweisend), bl. hic (wenn es einfach zurückweist); hic vir (wenn es mit Nachdruck zurückweist). – Mann für Mann. viritim (jedem od. jeden M. einzeln, z.B. tribuere od. dare, legere); universi. ad unum omnes (alle insgesamt, alle bis auf den letzten M.): auf den (einzelnen) M. kommen, der (einzelne) M. erhält, singuli auferent mit Akk. der Summe etc.: drei M. hoch mars chieren, triplici ordine incedere: sie marschierten 30 Mann hoch, triginta armatorum ordines ibant: das Heer drei M. hoch aufstellen, triplicem aciem instruere. – mit Mann u. Roß, viris equisque (d.i. mit Reiterei u. Fußvolk, mit ganzer Heeresmacht). – das Schiff wurde mit M. u. Maus von den Wellen verschlungen, totam hauriebant undae cum milite navem. – ein Heer von 10000 M., exercitus decem milium: 30000 M. Fußvolk u. 4000 M. Reiter, triginta milia hominum (od. militum) et quattuor milia equitum. – man kämpft M. gegen M., der Mann sucht seinen M., vir cum viro congreditur; pede collato pugnant: vir virum legit. – b) mit dem Nbbegr. der Stärke, Tüchtigkeit: vir. – zeige dich als M., virum te praesta: sich einigermaßen als (mutigen, kräftigen) Mann zeigen, forticulum ae praebere. – c) dem Alter nach: vir. iuvenis (Mann in den besten Jahren). – ein junger M., adulescens: die Männer, puberes, um,m.pubes, is,f. (die mannbaren Leute, Ggstz. pueri). – als Mann von 40 Jahren, quadraginta annos natus; od. quadraginta [1642] annorum (z.B. decessit). – d) dem Geschlechte nach, im Ggstz. zum Weibe: mas. – Männern. Weiber, homines utriusque sexus. – III) verehelichte männliche Person: vir (Ggstz. uxor). – maritus (Ehegatte, Ggstz. caelebs od. uxor). – coniunx (Ehegemahl). – Mann u. Frau, vir et uxor; maritus et uxor; mariti (die Ehegatten). – ein junger M., novus maritus. – einen M. nehmen, viro nubere: einen M. haben, maritum habere: zwei Männer haben, apud duos simul nuptam esse: viele Männer gehabt haben, multarum nuptiarum esse: jmd. zum M. haben, alci matrimonium tenere; cum alqo nuptam esse.

    deutsch-lateinisches > Mann

  • 18 Braut

    Braut, sperata (eig die Ersehnte, die B. vor dem Eheverlöbnis). – sponsa. pacta (die B. nach Unterzeichnung der Ehepakten, die förmlich Verlobte). – destinata uxor (die jmdm. bestimmte Gattin, zukünftige Frau, Ggstz. maritus futurus). – nova nupta (Neuvermählte, Ggstz. novus maritus). – virgo nubens (die heiratende Jungfrau). – jmds. B., alci desponsa od. desponsata: Braut u. Bräutigam, s. Brautpaar. – Sprichw., wer das Glück hat, führt die Br. heim, cui fortuna favet, Phyllida solus habebit (nach Verg. ecl. 3, 107).

    deutsch-lateinisches > Braut

  • 19 Brautgewand

    Brautgewand, s. Brautkleid. – Bräutigam, sponsus (der Verlobte). – maritus futurus (der zukünftige Gatte; Ggstz. destinata uxor). – novus maritus (der Neuvermählte, Ggstz. nova nupta). – ich bin B. eines Mädchens, puella mihi desponsa est... Brautjungfer, paranympha (Spät.). – Brautkleid, vestis maritalis. Brautleute, s. Brautpaar. – Brautlied, carmen nuptiale (im allg.). – epithalamium (das vor der Brautkammer gesungen wird). – Brautnacht, nox nuptialis od. [512] maritalis (im allg. u. in einem einzelnen Falle). – nox, quā nubit aliqua (in einem einzelnen Falle). – nox, quā nubunt (sc. puellae, im allg.). – prima nox (die erste Nacht der Ehe).

    deutsch-lateinisches > Brautgewand

  • 20 Brautpaar

    Brautpaar, sponsus etsponsa. sponsus sponsaque (der Verlobte u. die Verlobte). – novi mariti. novus maritus et nova nupta oder umgekehrt nova nupta et novus maritus. nova nupta cum novo marito (die Neuvermählten): – Brautring, anulus pronubus (Eccl.). Brautschatz, dos.

    deutsch-lateinisches > Brautpaar

См. также в других словарях:

  • MARITUS — apud Hebraeos, uxori, sive virgo tempore sponsaliorum esset, sive vitiata, sive minor, sive proselyta, sive libertina, praeter amorem honoremque coniugalem, decem obligationum generibus tenebatur, quemadmodum ipsa vicissim illi quatuor, ut… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Maritus, S.S. — S. S. Maritus et Uxor, M. M. (29. Mai). Diese beiden Martyrer werden bei den Griechen verehrt. Wenn sie nicht etwa dieselben sind wie Marius2 (Maris) und Martha1, scheinen sie nach ihrem wirklichen Namen gar nicht bekannt zu seyn, und Maritus… …   Vollständiges Heiligen-Lexikon

  • Maritus — Mari̱tus [aus gleichbed. lat. maritus] m; , ...i̱ti: Gatte, Ehemann …   Das Wörterbuch medizinischer Fachausdrücke

  • Maritus — Ma|ri|tus der; , ...ti <aus gleichbed. lat. maritus> (fachspr.) Gatte, Ehemann …   Das große Fremdwörterbuch

  • maritus — /maraytas/maeratas/ A husband; a married man …   Black's law dictionary

  • maritus — /maraytas/maeratas/ A husband; a married man …   Black's law dictionary

  • maritus — A married man; a husband …   Ballentine's law dictionary

  • Maritus potest perdere, dissipare, abuti — The husband can lose, squander and waste. Garrozi v Dastas, 204 US 64, 81, 51 L Ed 369, 379, 27 S Ct 224 …   Ballentine's law dictionary

  • ZELOTYPIA — in utroque sexu, sequiore inprimis, extremus supremusque omnium affectuum est, teste Iul. Caes. Scaligerô, Poet. l. 3. c. 14. Quo in negotio, memorabilis apud Hebraeos Zelotypiae Lex fuit, quam de Uxore suspecta legimus Numeror. c. 5. v. 12. et… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • MARI — (aujourd’hui tell Hariri) est à 12 kilomètres au nord nord ouest d’Abou Kémal, ville de la République syrienne, à quelques kilomètres de la frontière de l’Iraq, sur la rive droite de l’Euphrate, qui coule actuellement à l’est à 2,5 km, alors que… …   Encyclopédie Universelle

  • DIVORTII duae apud Romanos species erant — Requdium, quod in Sponsalibus et Divortium proprie dictum, quod in consummatis valebat nuptiis. Prioris formula erat: Conditione tua non utor. Posterioris, Res tuas tibi babeto, vel Res tuas tibi agito. Utraque dicebatur Matrimonii renuntiatio,… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»