Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

augŭrĭum

  • 81 Augustus

    1.
    augustus, a, um, adj. [from augeo, as angustus from ango; v. augeo], originally belonging to the language of religion, majestic, august, venerable, worthy of honor (class. in prose and poetry; in Cic. mostly in connection with sanctus; never in Plaut., Ter., Lucr, or Hor.;

    syn.: magnus, venerabilis, venerandus): sancta vocant augusta patres: augusta vocantur Templa, sacerdotum rite dicata manu,

    Ov. F. 1, 609 sq.: Panta gar ta entimotaga kai ta hierôtata Augousta prosagoreuetai, Dio Cass. 53, 16: augurium, Enn. ap. Varr. R. R. 3, 1, 2 (Ann. v. 494 Vahl.): Cives ominibus faustis augustam adhibeant Faventiam, Att. ap. Non. p. 206, 1, and p. 357, 15 (Trag. Rel. p. 202 Rib.):

    Eleusis sancta illa et augusta,

    Cic. N. D. 1, 42, 119:

    sanctus augustusque fons,

    id. Tusc. 5, 12, 37:

    Liber, qui augusta haec loca Cithaeronis colis, auct. inc., Trag. Rel. p. 268 Rib.: locus augustus,

    Suet. Dom. 53:

    templum,

    Liv. 1, 29, 5; 42, 3, 6:

    augustissimo et celeberrimo in templo,

    id. 42, 12, 6:

    fanum,

    id. 38, 13, 1:

    solum,

    id. 45, 5, 3:

    moenia,

    Verg. A. 7, 153 (augurio consecrata, Serv.); so,

    gravitas (caelestium),

    Ov. M. 6, 73; 9, 270:

    mens,

    id. ib. 15, 145 et saep.— Transf. to other things (so most freq. after the Aug. per.):

    tectum augustum, ingens,

    Verg. A. 7, 170.—Of bees:

    sedes,

    Verg. G. 4, 228 (augustum: abusive, nobile, quasi majestatis plenum, Serv.): ut primordia urbium augustiora faciat, Liv. praef § 5: habitus formaque viri, id 1, 7, 9; so,

    species,

    id. 8, 6, 9:

    conspectus,

    id. 8, 9, 10:

    ornatus habitusque,

    id. 5, 41, 8:

    augustissima vestis,

    id. 5, 41, 2:

    augustior currus,

    Plin. Pan. 92, 5:

    augustissimum tribunal,

    id. ib. 60, 2 al.— Adv.: augustē, reverently, sacredly:

    auguste sancteque consecrare,

    Cic. N. D. 2, 24, 62 auguste sancteque venerari, id. ib. 3, 21, 53.— Comp non quo de religione dici posset augustius, Cic. Brut. 21, 83.— Sup. prob. not in use
    2.
    Augustus, i, m. [1 augustus].
    I.
    A surname of Octavius Cœsar after he attained to undivided authority (acc. to Ov F 1, 590, after the year of Rome 727, Id. Jan.), and, after him, of all the Roman emperors; equivalent to Majesty or Imperial Majesty (cf. Suet. Aug. 7; Flor 4, 12 fin., Dio Cass. 53, 16: ex houper kai Sebaston auton kai hellênizontes pôs ôsper tina septon apo tou sebazesthai proseipon), Hor C, 1, 12; 4, 5; 4, 14; 4, 15; id. Ep. 2, 1 al.; Ov M 15, 860; id. F. 1, 590; 4, 676; 5, 567, Vulg. Luc. 2, 1; ib. Act. 25, 21; 25, 25 et saep.; later: semper Augustus, Symm Ep. 2, 30 al.— Hence,
    II.
    Adj.: Augustus, a, um, of or relating to Augustus or the emperor, Augustan, imperial caput, i. e. Augustus, Ov. M. 15, 869:

    aures,

    id. P 1, 2, 117 forum, id. ib. 4, 5, 10:

    postes, id M 1, 562: domus,

    id. P. 2, 2, 76: Principis augustā Caprearum in rupe sedentis, Juv 10, 93 Jahn (where Hermann reads angusta) pax, Ov. P. 2, 5, 18;

    Vell 2, 126: cohors,

    Vulg. Act. 27, 1 et saep.:

    marmor (in Egypt),

    Plin. 36, 7, 11, § 55 (cf Isid. Orig. 16, 5, 4;

    Au gusteum): laurus, also called regia, the best species of it,

    Plin. 15, 30, 39, § 129, 17, 10, 11, § 60: flcus, Macr S. 2, 16.—But esp Men. sis Augustus, the month of August, named after Augustus; earlier called Sextilis (cf Macr. S. 1, 12 fin., and Julius fin.), Juv 3, 9:

    Katendae,

    Col. 11, 12; Plin. 2, 47, 47, § 123 al.:

    Idus,

    Mart. 12, 68 et saep.—Augusta aula, i. e. Domitiani, Mart. 7, 40 historia, the history of the Roman emperors, Vop Tac. 10.—In gen., imperial, royal. ma. trem regis ex augusto deposuit imperio, * Vulg. 2 Par. 15, 16

    Lewis & Short latin dictionary > Augustus

  • 82 augustus

    1.
    augustus, a, um, adj. [from augeo, as angustus from ango; v. augeo], originally belonging to the language of religion, majestic, august, venerable, worthy of honor (class. in prose and poetry; in Cic. mostly in connection with sanctus; never in Plaut., Ter., Lucr, or Hor.;

    syn.: magnus, venerabilis, venerandus): sancta vocant augusta patres: augusta vocantur Templa, sacerdotum rite dicata manu,

    Ov. F. 1, 609 sq.: Panta gar ta entimotaga kai ta hierôtata Augousta prosagoreuetai, Dio Cass. 53, 16: augurium, Enn. ap. Varr. R. R. 3, 1, 2 (Ann. v. 494 Vahl.): Cives ominibus faustis augustam adhibeant Faventiam, Att. ap. Non. p. 206, 1, and p. 357, 15 (Trag. Rel. p. 202 Rib.):

    Eleusis sancta illa et augusta,

    Cic. N. D. 1, 42, 119:

    sanctus augustusque fons,

    id. Tusc. 5, 12, 37:

    Liber, qui augusta haec loca Cithaeronis colis, auct. inc., Trag. Rel. p. 268 Rib.: locus augustus,

    Suet. Dom. 53:

    templum,

    Liv. 1, 29, 5; 42, 3, 6:

    augustissimo et celeberrimo in templo,

    id. 42, 12, 6:

    fanum,

    id. 38, 13, 1:

    solum,

    id. 45, 5, 3:

    moenia,

    Verg. A. 7, 153 (augurio consecrata, Serv.); so,

    gravitas (caelestium),

    Ov. M. 6, 73; 9, 270:

    mens,

    id. ib. 15, 145 et saep.— Transf. to other things (so most freq. after the Aug. per.):

    tectum augustum, ingens,

    Verg. A. 7, 170.—Of bees:

    sedes,

    Verg. G. 4, 228 (augustum: abusive, nobile, quasi majestatis plenum, Serv.): ut primordia urbium augustiora faciat, Liv. praef § 5: habitus formaque viri, id 1, 7, 9; so,

    species,

    id. 8, 6, 9:

    conspectus,

    id. 8, 9, 10:

    ornatus habitusque,

    id. 5, 41, 8:

    augustissima vestis,

    id. 5, 41, 2:

    augustior currus,

    Plin. Pan. 92, 5:

    augustissimum tribunal,

    id. ib. 60, 2 al.— Adv.: augustē, reverently, sacredly:

    auguste sancteque consecrare,

    Cic. N. D. 2, 24, 62 auguste sancteque venerari, id. ib. 3, 21, 53.— Comp non quo de religione dici posset augustius, Cic. Brut. 21, 83.— Sup. prob. not in use
    2.
    Augustus, i, m. [1 augustus].
    I.
    A surname of Octavius Cœsar after he attained to undivided authority (acc. to Ov F 1, 590, after the year of Rome 727, Id. Jan.), and, after him, of all the Roman emperors; equivalent to Majesty or Imperial Majesty (cf. Suet. Aug. 7; Flor 4, 12 fin., Dio Cass. 53, 16: ex houper kai Sebaston auton kai hellênizontes pôs ôsper tina septon apo tou sebazesthai proseipon), Hor C, 1, 12; 4, 5; 4, 14; 4, 15; id. Ep. 2, 1 al.; Ov M 15, 860; id. F. 1, 590; 4, 676; 5, 567, Vulg. Luc. 2, 1; ib. Act. 25, 21; 25, 25 et saep.; later: semper Augustus, Symm Ep. 2, 30 al.— Hence,
    II.
    Adj.: Augustus, a, um, of or relating to Augustus or the emperor, Augustan, imperial caput, i. e. Augustus, Ov. M. 15, 869:

    aures,

    id. P 1, 2, 117 forum, id. ib. 4, 5, 10:

    postes, id M 1, 562: domus,

    id. P. 2, 2, 76: Principis augustā Caprearum in rupe sedentis, Juv 10, 93 Jahn (where Hermann reads angusta) pax, Ov. P. 2, 5, 18;

    Vell 2, 126: cohors,

    Vulg. Act. 27, 1 et saep.:

    marmor (in Egypt),

    Plin. 36, 7, 11, § 55 (cf Isid. Orig. 16, 5, 4;

    Au gusteum): laurus, also called regia, the best species of it,

    Plin. 15, 30, 39, § 129, 17, 10, 11, § 60: flcus, Macr S. 2, 16.—But esp Men. sis Augustus, the month of August, named after Augustus; earlier called Sextilis (cf Macr. S. 1, 12 fin., and Julius fin.), Juv 3, 9:

    Katendae,

    Col. 11, 12; Plin. 2, 47, 47, § 123 al.:

    Idus,

    Mart. 12, 68 et saep.—Augusta aula, i. e. Domitiani, Mart. 7, 40 historia, the history of the Roman emperors, Vop Tac. 10.—In gen., imperial, royal. ma. trem regis ex augusto deposuit imperio, * Vulg. 2 Par. 15, 16

    Lewis & Short latin dictionary > augustus

  • 83 avis

    ăvis, is, f. ( abl. sing. avi and ave; cf. Varr. L. L. 8, § 66 Müll.; Prisc. p. 765 P.; Rhem. Palaem. p. 1374 P.; Neue, Formenl. I. pp. 218, 222; in the lang. of religion, the form avi is most common; v. infra) [cf. Sanscr. vā (which may imply av), to blow (to wave); vis, a bird; Zend, vi; with which Curt. compares oi-ônos, a large bird, and Benfey ai-etos, an eagle].
    I.
    Lit., a bird; or collect., the winged tribe:

    Liber captivos avis ferae consimilis est,

    Plaut. Capt. 1, 2, 7:

    videmus novis avibus canere undique silvas,

    Lucr. 1, 256:

    arguta,

    Prop. 1, 18, 30:

    istā enim avi (sc. aquilā) volat nulla vehementius,

    Cic. Div. 2, 70, 144:

    ave ad perfugia litorum tendente,

    Plin. 10, 3, 3, § 9; Vulg. Gen. 1, 2; ib. Deut. 4, 17; ib. Marc. 4, 32; ib. Luc. 13, 34 et saep.—In Varr. once of bees:

    de incredibili earum avium naturā audi,

    Varr. R. R. 3, 16, 3.—A description of birds is found ap. Plin. lib. 10; of their habits, ap. Varr. R. R. 3, 3 sq. and ap. Col. 8, 1 sq.—
    II.
    Transf.
    A.
    Esp., in reference to auguries, since the Romans took their omens or auguries from birds (v. augurium and auspicium): post quam avem aspexit templo Anchises, Naev. ap. Prob. ad Verg. E. 6, 31.—Hence, avis, meton., = omen a sign, omen, portent, freq. with the epithets bona, mala, sinistra ( = bona;

    v. sinister), adversa, etc.: liquido exeo foras Auspicio avi sinistrā,

    Plaut. Ep. 2, 2, 2:

    ducam legiones meas Avi sinistrā, auspicio liquido atque ex sententiā,

    id. Ps. 2, 4, 72: solvere secundo rumore aversāque avi, poët. ap. Cic. Div. 1, 16, 29, where B. and K. read adversā:

    malā ducis avi domum,

    with a bad omen, Hor. C. 1, 15, 5:

    este bonis avibus visi natoque mihique,

    Ov. F. 1, 513; so id. M. 15, 640:

    di, qui secundis avibus in proelium miserint,

    Liv. 6, 12, 9:

    Quā ego hunc amorem mihi esse avi dicam datum?

    Plaut. Cas. 3, 4, 26:

    Hac veniat natalis avi,

    Tib. 2, 2, 21.—In abl., form ave:

    tunc ave deceptus falsā,

    Ov. M. 5, 147.—
    B.
    Comically, for a man in the garb of a bird:

    Sed quae nam illaec est avis, quae huc cum tunicis advenit?

    Plaut. Poen. 5, 2, 15.—
    C.
    Avis alba, v. albus, I. B. 3. e.

    Lewis & Short latin dictionary > avis

  • 84 Canaria insula

    cănārĭus, a, um, adj. [canis], of or pertaining to dogs, dog-: augurium, i. e. in which dogs were offered, Auct. ap. Plin. 18, 3, 3, § 14; Fest. s. v. rutilae, p. 285 Müll. (cf. Ov. F. 4, 936; Col. 10, 342 sq.; Paul. ex Fest. s. v. catularia, p. 45 Müll.): herba, a kind of grass; acc. to Sprengel, fingerformed panic:

    Panicum dactylon, Linn.: lappa,

    Plin. 24, 19, 116, § 176.—
    II.
    Transf.
    A.
    As adj. prop.: Cănārĭa insula, one of the Insulae Fortunatae in the Atlantic Ocean, so called from its large dogs, Plin. 6, 32, 37, § 205; Sol. 56, 17.— Plur.:

    Canariae insulae,

    the Canary islands, Arn. 6, 5.—
    B.
    As nom. prop.: Cănārii, ōrum, m., a voracious people of Mauritania, Plin. 5, 1, 1, § 15.

    Lewis & Short latin dictionary > Canaria insula

  • 85 Canarii

    cănārĭus, a, um, adj. [canis], of or pertaining to dogs, dog-: augurium, i. e. in which dogs were offered, Auct. ap. Plin. 18, 3, 3, § 14; Fest. s. v. rutilae, p. 285 Müll. (cf. Ov. F. 4, 936; Col. 10, 342 sq.; Paul. ex Fest. s. v. catularia, p. 45 Müll.): herba, a kind of grass; acc. to Sprengel, fingerformed panic:

    Panicum dactylon, Linn.: lappa,

    Plin. 24, 19, 116, § 176.—
    II.
    Transf.
    A.
    As adj. prop.: Cănārĭa insula, one of the Insulae Fortunatae in the Atlantic Ocean, so called from its large dogs, Plin. 6, 32, 37, § 205; Sol. 56, 17.— Plur.:

    Canariae insulae,

    the Canary islands, Arn. 6, 5.—
    B.
    As nom. prop.: Cănārii, ōrum, m., a voracious people of Mauritania, Plin. 5, 1, 1, § 15.

    Lewis & Short latin dictionary > Canarii

  • 86 canarius

    cănārĭus, a, um, adj. [canis], of or pertaining to dogs, dog-: augurium, i. e. in which dogs were offered, Auct. ap. Plin. 18, 3, 3, § 14; Fest. s. v. rutilae, p. 285 Müll. (cf. Ov. F. 4, 936; Col. 10, 342 sq.; Paul. ex Fest. s. v. catularia, p. 45 Müll.): herba, a kind of grass; acc. to Sprengel, fingerformed panic:

    Panicum dactylon, Linn.: lappa,

    Plin. 24, 19, 116, § 176.—
    II.
    Transf.
    A.
    As adj. prop.: Cănārĭa insula, one of the Insulae Fortunatae in the Atlantic Ocean, so called from its large dogs, Plin. 6, 32, 37, § 205; Sol. 56, 17.— Plur.:

    Canariae insulae,

    the Canary islands, Arn. 6, 5.—
    B.
    As nom. prop.: Cănārii, ōrum, m., a voracious people of Mauritania, Plin. 5, 1, 1, § 15.

    Lewis & Short latin dictionary > canarius

  • 87 cubo

    cŭbo, ŭi, ìtúm, 1 ( perf. subj. cubaris, Prop. 2 (3), 15, 17; perf. inf. cubasse, Quint. 8, 2, 20; cf. also Neue, Formenl. II. p. 478), v. n. [cf. kuptô], to lie down.
    I.
    Of persons.
    A.
    In gen., to be in a recumbent posture, to recline: in lecticā cubans. Cic. Verr. 2, 4, 23, § 51:

    ut etiam legationes audiret cubans,

    Suet. Vesp. 24; id. Aug. 33; 43: cubans auspicatur qui in lecto quaerit augurium, Paul. ex Fest. p. 66, 5 Müll.:

    pisces cubantes = jacentes,

    flat, Col. 8, 17, 9.—Far more freq. and class.,
    B.
    With particular access. meanings.
    1.
    To lie asleep, to sleep:

    (vilicus) primus cubitu surgat: postremus cubitum eat... uti suo quisque loco cubet,

    Cato, R. R. 5, 5; cf.:

    cubitum ire,

    Cic. Rosc. Am. 23, 64; id. Div. 2, 59, 122:

    cubitum abire,

    Plaut. Most. 2, 2, 55:

    cubitum discedere,

    Cic. Rep. 6, 10, 10:

    cubitum se eo conferre,

    Suet. Aug. 6:

    cum iste cubaret, in cubiculum introductus est,

    Cic. Verr. 2, 3, 23, § 56:

    humi ac sub divo,

    Suet. Caes. 72:

    toro,

    id. Aug. 73; Ov. M. 11, 612 et saep.—
    b.
    Of sexual intercourse, to lie:

    cum aliquā (aliquo),

    Plaut. Am. prol. 112; 1, 1, 134; id. Mil. 1, 1, 65 al.; Ter. Ad. 5, 3, 65; Cat. 69, 8; 78, 4 al.— Absol., Plaut. Cist. 1, 1, 46; id. Am. prol. 132; 1, 1, 131 et saep.—
    2.
    To recline at table (cf. accumbo):

    quo eorum loco quisque cubuisset,

    Cic. de Or. 2, 86, 353:

    supra,

    Suet. Calig. 24:

    juxta,

    id. ib. 32; id. Tit. 1:

    ille cubans gaudet, etc.,

    Hor. S. 2, 6, 110.—
    3.
    To lie sick, to be sick:

    est ei quidam servus qui in morbo cubat,

    Plaut. Cas. prol. 37:

    puerperio,

    id. Truc. 2, 5, 22:

    ex duritie alvi,

    Suet. Ner. 34:

    aeger,

    id. Aug. 72.— Absol., Lucr. 2, 36:

    haec cubat, ille valet,

    Ov. H. 20, 164:

    trans Tiberim longe cubat,

    Hor. S. 1, 9, 18; 2, 3, 289; id. Ep. 2, 2, 68.—
    II.
    Of inanim. objects.
    A.
    In gen.:

    quā cubat unda freti,

    lies, extends itself, Mart. 5, 1, 4.—
    B.
    In partic., of places, to be in a sloping direction, to slope:

    cubantia tecta,

    inclining, sloping, Lucr. 4, 518:

    Ustica cubans,

    Hor. C. 1, 17, 12.— Hence, Ital. covare; Fr. couver.

    Lewis & Short latin dictionary > cubo

  • 88 dependeo

    dē-pendĕo, ēre, v. a., to hang from or on, to hang down (not freq. till the Aug. period; not in Cic. and Caes.—for syn. cf.: pendeo, impendeo).
    I.
    Lit.:

    (anellus) unus ex uno,

    Lucr. 6, 915; cf.:

    sordidus ex umeris nodo dependet amictus,

    Verg. A. 6, 301:

    dependente a cervicibus pugione,

    Suet. Galb. 11:

    dependent lychni laquearibus aureis,

    Verg. A. 1, 726:

    galea ramis,

    id. ib. 10, 836:

    parma laevo lacerto,

    id. ib. 11, 693:

    hasta umero,

    Quint. 11, 3, 130:

    serta tectis,

    Ov. M. 4, 760:

    cervina vellera lateri sinistro,

    id. ib. 6, 593:

    cui coma dependet,

    id. A. A. 1, 224:

    laqueo dependentem invenere,

    Liv. 42, 28 fin.:

    dependente brachio,

    Suet. Caes. 82; Ov. F. 3, 267:

    nec dependes nec propendes,

    i. e. weighest neither less nor more, Plaut. Asin. 2, 2, 39.—
    II.
    Trop.
    A.
    (Only in Ovid.) To be dependent on or wait for a thing:

    promissa tarda videntur, dependetque fides a veniente die,

    Ov. F. 3, 356.—
    B.
    To be dependent on, to be governed by:

    ex horum (siderum) motibus fortunae populorum dependent,

    Sen. ad Marc. 18, 3.—
    C.
    To depend on, be derived from:

    ex hoc malo dependet illud teterrimum vitium,

    id. Tranq. An. 12, 7:

    haec (membra) ex illis (elementis) dependent, illa et horum causae sunt et omnia,

    id. Ep. 95, 12.—Hence of etymol. dependence, i. e. to be derived: hujus et augurium dependet origine verbi (sc. augustus) Et quodcumque sua Juppiter auget ope, Ov. F. 1, 611.

    Lewis & Short latin dictionary > dependeo

  • 89 divinatio

    dīvīnātĭo, ōnis, f. [divino].
    I.
    The faculty of foreseeing, predicting, divination, mantikê (cf.:

    augurium, auspicium, vaticinium, praesagium, praedictio),

    Cic. Div. 1, 1; 2, 5, 13; 2, 63, 130; id. N. D. 1, 22, 55; id. Leg. 2, 13, 32; id. Rosc. Am. 34, 96; Nep. Att. 9, 1; 16 fin.:

    animi,

    Cic. Fam. 3, 13:

    mendax,

    Vulg. Ezech. 13, 7.—
    II.
    Jurid. t. t., an examination, as to which of several accusers presenting themselves was the most proper to conduct the accusation. So the title of Cicero's oration against Caecilius: Divinatio in Caecilium; cf. Ascon. Argum.; Quint. 3, 10, 3; 7, 4, 33; Gell. 2, 4; Cic. Q. Fr. 3, 2, 1; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 3; Suet. Caes. 55.

    Lewis & Short latin dictionary > divinatio

  • 90 fatidicus

    fātĭdĭcus, a, um, adj. [fatum-dico], that predicts future events, prophesying, prophetic (class.):

    qui futura praedivinando soleant fari, fatidici dicti,

    Varr. L. L. 6, § 52 Müll.:

    vates,

    Verg. A. 8, 340; Ov. M. 3, 348:

    Themis,

    id. ib. 1, 321:

    anus,

    Cic. N. D. 1, 8, 18:

    deus,

    i. e. Apollo, Ov. F. 2, 262:

    puella,

    Suet. Galb. 9:

    augurium,

    Plin. 15, 29, 36, § 120:

    fulmina,

    id. 2, 43, 43, § 113:

    specus,

    id. 2, 93, 95, § 208:

    libri,

    i. e. the Sibylline, Suet. Aug. 31; cf.

    silvae,

    Val. Fl. 1, 304.— Subst.: fātĭdĭcus, i, m., a prophet, Cic. Leg. 2, 8, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > fatidicus

  • 91 firmo

    firmo, āvi, ātum, 1, v. a. [firmus], to make firm or fast, to strengthen, fortify, support (freq. and class.).
    I.
    Lit.:

    lacertos,

    Lucr. 6, 397:

    corpora juvenum firmari labore voluerunt,

    Cic. Tusc. 2, 15, 36:

    corpora cibo,

    Liv. 27, 13 fin.:

    vexatos milites quiete,

    Curt. 9, 10:

    praegnantes largo pascuo,

    Col. 6, 27, 10:

    bitumen aeramentis illinitur firmatque ea contra ignes,

    Plin. 35, 15, 51, § 182:

    remedium ad dentium mobilĭs firmandos,

    id. 21, 31, 105, § 180:

    aestuaria aggeribus et pontibus,

    Tac. A. 4, 73:

    vestigia,

    Verg. A. 3, 659:

    gradum,

    Quint. 9, 4, 129:

    alvum solutam,

    to bind, Cels. 1, 3; Plin. 14, 18, 22, § 117.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to fortify, strengthen, secure; to make lasting, durable, permanent:

    (Romulus) urbem auspicato condere, et firmare dicitur primum cogitavisse rem publicam,

    Cic. Rep. 2, 3; cf.:

    urbem colonis firmare,

    id. ib. 2, 18; so,

    novam civitatem,

    id. ib. 2, 7:

    provinciam pace praesidiisque,

    id. Fam. 1, 7, 4:

    locum magnis munitionibus,

    Caes. B. G. 6, 29, 3:

    turres praesidiis,

    Sall. J. 23, 1:

    aditum urbis,

    Verg. A. 11, 466:

    aciem subsidiis,

    Liv. 9, 17, 15:

    latronum opes firmare atque augere,

    Cic. Off. 2, 11, 40;

    in aliquos imperium,

    id. Sull. 11, 32:

    vocem,

    id. de Or. 3, 61, 227:

    firmari consuetudine,

    Quint. 11, 3, 24:

    quorum (hominum) cum adolescentiae cupiditates defervissent, eximiae virtutes firmata jam aetate exstiterunt,

    Cic. Cael. 18, 43; cf.:

    animus adolescentis nondum consilio ac ratione firmatus,

    id. Clu. 6, 13:

    firmata stirpe virtutis,

    id. Cael. 32, 79:

    pacem amicitiamque,

    Liv. 9, 3, 10:

    memoria praecipue firmatur atque alitur exercitatione,

    Quint. 1, 1, 36; so,

    memoriam,

    id. 2, 4, 15:

    opinio omnium gentium firmata consensu,

    Cic. Div. 1, 1, 1:

    non tamen pro firmato stetit magistratus ejus jus,

    Liv. 4, 7, 3.—
    B.
    In partic.
    1.
    To strengthen in resolution, to encourage, animate:

    cujus adventus Pompeianos compressit nostrosque firmavit, ut, etc.,

    Caes. B. C. 3, 65, 2:

    donec firmaret consilio patres auctor,

    Hor. C. 3, 5, 46: suos, Just. 2, 11:

    plebem hinc provocatione, hinc tribunicio auxilio,

    Liv. 3, 55:

    cunctos alloquio et cura sibique et proelio,

    Tac. A. 1, 71:

    animum exemplis,

    id. ib. 16, 35:

    animum praesenti pignore,

    Verg. A. 3, 611:

    firmatus animi,

    Sall. Hist. Fragm. 3, 24, p. 236 ed. Gerl. (ap. Arus. Mess. p. 232 ed. Lindem.).—
    2.
    In fidelity, to make sure of, secure:

    civitates obsidibus,

    Hirt. B. G. 8, 27.—
    3.
    to confirm, show, prove; to affirm, assert, declare, promise the correctness or truth of a circumstance, statement, etc. (less freq. than confirmo, affirmo):

    cum intelligat, quam multa firmentur jure jurando,

    Cic. Leg. 2, 7, 16:

    si vis et natura fati ex divinationis ratione firmabitur,

    id. Fat. 5, 11:

    firmatam dare fidem,

    Plaut. Mil. 2, 5, 45; so,

    fidem,

    Ter. And. 3, 1, 4; id. Hec. 4, 2, 5:

    vix quidquam firmare ausim,

    Tac. A. 1, 81; 6, 6; id. H. 2, 9:

    hoc genus in rebus firmandum est multa prius quam Ipsius rei rationem reddere possis,

    to prove, Lucr. 6, 917:

    da augurium, atque haec omina firma,

    Verg. A. 2, 691; so,

    numina,

    id. ib. 8, 78.—
    (β).
    With object-clauses:

    seque et ibi futurum, ubi praescripserit et ea facturum, quae imperarit obsidibus datis firmat,

    Hirt. B. G. 8, 48, 9; cf.:

    paratis omnium animis reversuros firmaverunt,

    Tac. H. 2, 9:

    firmare necesse est, nil esse in promptu, etc.,

    Lucr. 6, 940.—In pass. with a subject-clause:

    sata bene provenire firmantur,

    Pall. 11, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > firmo

  • 92 illabor

    illābor ( inl-), psus, 3, v. dep. n. [inlabor], to fall, slip, slide, glide, or flow into; to fall down, sink down (rare but class.).
    I.
    Lit.:

    quo (i. e. in stomachum) primo illabuntur ea, quae accepta sunt ore,

    Cic. N. D. 2, 54, 135; Plin. 5, 29, 31, § 113:

    antennis illabitur ebria serpens,

    Claud. III. Cons. Stil. 367:

    notae jugis illabitur Aetnae,

    id. Rapt. Pros. 3, 330:

    si fractus illabatur orbis,

    should fall in, tumble to ruins, Hor. C. 3, 3, 7:

    tepet illabentibus astris Pontus,

    Stat. Ach. 1, 138:

    rapidus fervor, per pingues unguine taedas illapsus,

    Sil. 14, 427:

    conjugis illabi lacrimis, unique paratum scire rogum,

    to sink down dying, Luc. 5, 281:

    qua Nar Tiberino illabitur amni,

    id. 1, 475. —
    II.
    Trop., to flow into, penetrate:

    si ea sola voluptas esset, quae quasi titillaret sensus, ut ita dicam, et ad eos cum suavitate afflueret et illaberetur,

    Cic. Fin. 1, 11, 39:

    sensim pernicies illapsa civium in animos,

    id. Leg. 2, 15, 39:

    da, pater, augurium, atque animis illabere nostris,

    enter into our minds, Verg. A. 3, 89:

    animis illapsa voluptas,

    Sil. 15, 95; with per, id. 11, 400.

    Lewis & Short latin dictionary > illabor

  • 93 impetrativus

    impĕtrātīvus ( inp-), a, um, adj. [id.], obtained by entreaty or vows:

    augurium,

    Serv. Verg. A. 6, 190.

    Lewis & Short latin dictionary > impetrativus

  • 94 inhaereo

    ĭn-haerĕo, haesi, haesum, 2, v. n., to stick in, to stick, hang, or cleave to, to adhere to, inhere in.
    I.
    Lit.
    (α).
    With abl.:

    sidera suis sedibus inhaerent,

    Cic. Univ. 10:

    animi, qui corporibus non inhaerent,

    id. Div. 1, 50, 114:

    visceribus,

    id. Tusc. 2, 8, 20:

    constantior quam nova collibus arbor,

    Hor. Epod. 12, 20:

    occupati regni finibus,

    Vell. 2, 129, 3:

    prioribus vestigiis,

    i. e. continues in his former path, Col. 9, 8, 10:

    cervice,

    Ov. M. 11, 403.—
    (β).
    With ad and acc.:

    ad saxa inhaerentes,

    Cic. N. D. 2, 39, 100.—
    (γ).
    With in and abl.:

    in visceribus,

    Cic. Tusc. 4, 11, 24:

    in rei natura,

    id. de Or. 2, 39, 163.—
    (δ).
    With dat.:

    conjux umeris abeuntis inhaerens,

    Ov. Tr. 1, 3, 79:

    pectoribus nostris,

    id. ib. 1, 6, 3:

    tergo,

    id. M. 9, 54. —
    (ε).
    Absol.:

    linguae,

    Cic. Div. 2, 46, 96: inhaesuro similis (canis), as if about to hang on the hare, i. e. to fasten on her, Ov. M. 1, 535:

    dextram amplexus inhaesit,

    Verg. A. 8, 124. —
    II.
    Trop., to cling to, adhere to, engage deeply or closely in; to be closely connected with, etc.; with in and abl.:

    inhaeret in mentibus quoddam augurium,

    is inherent in our minds, Cic. Tusc. 1, 15, 33.— Absol.:

    opinatio inhaerens et penitus insita,

    Cic. Tusc. 4, 11, 26.—With dat.:

    virtutes semper voluptatibus inhaerent,

    are always connected with, id. Fin. 1, 20, 68:

    vultibus illa tuis, tanquam praesentis inhaeret,

    she hangs upon your features, gazes at, Ov. Tr. 4, 3, 19:

    pectoribus tu nostris inhaeres,

    id. ib. 1, 6, 3:

    oculis animisque,

    Vell. 1, 14, 1:

    paene stulta est inhaerentium oculis ingeniorum enumeratio,

    that are before the eyes, plainly to be seen, id. 2, 36, 3:

    illa meis oculis species abeuntis inhaeret,

    Ov. H. 2, 91:

    excidere proxima, vetera inhaerere,

    Quint. 11, 2, 6:

    memoriae inhaerent fidelius quae, etc.,

    id. 10, 6, 2: scio memoriae tuae preces nostras inhaerere, Plin. et Traj. Ep. 12, 1: studiis, to apply one ' s self to, Ov. Tr. 3, 7, 11:

    studio operatus inhaesi,

    id. M. 8, 865:

    semper alicui,

    to be always about one, id. A. A. 3, 561:

    Lysippum statuae unius lineamentis inhaerentem, inopia exstinxit,

    constantly intent upon, Petr. 88:

    conpendendis rebus pertinaciter inhaerere,

    to be obstinately bent on, Amm. 21, 13, 11.—With acc.:

    pejores inhaesimus laqueos,

    App. M. 8, p. 209.

    Lewis & Short latin dictionary > inhaereo

  • 95 inlabor

    illābor ( inl-), psus, 3, v. dep. n. [inlabor], to fall, slip, slide, glide, or flow into; to fall down, sink down (rare but class.).
    I.
    Lit.:

    quo (i. e. in stomachum) primo illabuntur ea, quae accepta sunt ore,

    Cic. N. D. 2, 54, 135; Plin. 5, 29, 31, § 113:

    antennis illabitur ebria serpens,

    Claud. III. Cons. Stil. 367:

    notae jugis illabitur Aetnae,

    id. Rapt. Pros. 3, 330:

    si fractus illabatur orbis,

    should fall in, tumble to ruins, Hor. C. 3, 3, 7:

    tepet illabentibus astris Pontus,

    Stat. Ach. 1, 138:

    rapidus fervor, per pingues unguine taedas illapsus,

    Sil. 14, 427:

    conjugis illabi lacrimis, unique paratum scire rogum,

    to sink down dying, Luc. 5, 281:

    qua Nar Tiberino illabitur amni,

    id. 1, 475. —
    II.
    Trop., to flow into, penetrate:

    si ea sola voluptas esset, quae quasi titillaret sensus, ut ita dicam, et ad eos cum suavitate afflueret et illaberetur,

    Cic. Fin. 1, 11, 39:

    sensim pernicies illapsa civium in animos,

    id. Leg. 2, 15, 39:

    da, pater, augurium, atque animis illabere nostris,

    enter into our minds, Verg. A. 3, 89:

    animis illapsa voluptas,

    Sil. 15, 95; with per, id. 11, 400.

    Lewis & Short latin dictionary > inlabor

  • 96 inpetrativus

    impĕtrātīvus ( inp-), a, um, adj. [id.], obtained by entreaty or vows:

    augurium,

    Serv. Verg. A. 6, 190.

    Lewis & Short latin dictionary > inpetrativus

  • 97 laetus

    1.
    laetus, a, um, adj. [Sanscr. root prī-, to cheer; prētis, joy, love; cf. Gr. praüs, praios; Germ. Friede, Freude; cf. also Latin gentile name, Plaetorius], joyful, cheerful, glad, gay, joyous, rejoicing, pleased, delighted, full of joy.
    I.
    Lit., constr. absol., with de, the gen., the inf., or acc. and inf.
    (α).
    Absol.:

    laeti atque erecti,

    Cic. Font. 11, 33:

    alacres laetique,

    id. Sest. 1, 1:

    vultus,

    id. Att. 8, 9, 2:

    dies laetissimi,

    id. Lael. 3, 12.—In neutr. plur. as subst.:

    litterae tuae partim laeta partim tristia continent,

    Plin. Ep. 5, 9, 1.—
    (β).
    With de:

    laetus est de amica,

    Ter. Ad. 2, 2, 45.—
    (γ).
    With gen.:

    laetus animi et ingenii,

    Vell. 2, 93, 1; Tac. A. 2, 26:

    laborum,

    Verg. A. 11, 73:

    irae,

    Sil. 17, 308.—
    (δ).
    With inf.:

    laetus uterque Spectari superis,

    Sil. 9, 453.—
    (ε).
    With acc. and inf.:

    laetus sum, fratri obtigisse quod volt,

    Ter. Phorm. 5, 4, 1:

    laeta est abs te (donum) datum esse,

    id. Eun. 3, 1, 2.—
    II.
    Transf.
    A.
    Doing a thing with joy, cheerful, ready, willing:

    senatus supplementum etiam laetus decreverat,

    Sall. J. 84, 3:

    descendere regno,

    Stat. Th. 2, 396:

    fatebere laetus nec surdum esse, etc.,

    Juv. 13, 248.—
    B.
    Delighting or taking pleasure in a thing; with abl. or inf.
    (α).
    With abl.:

    et laetum equino sanguine Concanum,

    Hor. C. 3, 4, 34:

    laetus stridore catenae,

    Juv. 14, 23:

    plantaribus horti,

    id. 13, 123.—
    (β).
    With inf.:

    et ferro vivere laetum Vulgus,

    Sil. 9, 223.—
    C.
    Pleased, satisfied with any thing; delighting in; with abl.:

    classis Romana haudquaquam laeta praedā rediit,

    Liv. 27, 31:

    contentus modicis, meoque laetus,

    Mart. 4, 77, 2.—With gen.:

    laeta laborum,

    Verg. A. 11, 73:

    laetissimus viae,

    indulging to the full, Sil. 17, 308.—
    D.
    Pleasing, pleasant, grateful:

    omnia erant facta hoc biduo laetiora,

    Cic. Att. 7, 26, 1:

    laetique nuntii vulgabantur,

    Tac. A. 1, 5:

    vitium laetissimi fructus,

    Cic. N. D. 2, 62, 156:

    virtus haud laeta tyranno,

    Val. Fl. 1, 30:

    militibus id nomen,

    Tac. H. 4, 68.—
    E.
    Favorable, propitious, prosperous:

    venti,

    Val. Fl. 4, 31:

    sors,

    id. 4, 540:

    bellum,

    Sil. 10, 552; Plaut. Am. prol. 2:

    saecula,

    Verg. A. 1, 605:

    exta,

    Suet. Caes. 77:

    cujus (proelii) initium ambiguum, finis laetior,

    Tac. A. 12, 40.—
    F.
    Fortunate, auspicious, lucky:

    prodigium,

    Plin. 11, 37, 77, § 197:

    augurium,

    Tac. H. 1, 62:

    laeta et congruentia exta,

    id. ib. 2, 4:

    omina,

    Petr. 122.—
    G.
    Joyous in appearance, delightful, pleasing, beautiful:

    vite quid potest esse cum fructu laetius, tum aspectu pulchrius?

    Cic. de Sen. 15, 53:

    segetes,

    Verg. G. 1, 1:

    lupae fulvo nutricis tegmine,

    id. A. 1, 275:

    ferarum exuviis,

    Ov. M. 1, 475:

    indoles,

    Quint. 2, 4, 4:

    colles frondibus laeti,

    Curt. 5, 4, 9.—
    2.
    In partic., in econom. lang., fertile, rich, of soil:

    ager,

    Varr. R. R. 1, 23:

    laeta Clitumni pascua,

    Juv. 12, 13.—Of cattle, fat:

    glande sues laeti redeunt,

    Verg. G. 2, 520.—
    3.
    Abundant, copious:

    laeta magis pressis manabunt flumina mammis,

    Verg. G. 3, 310; 3, 494:

    lucus laetissimus umbrae,

    id. A. 1, 441.—Of style, etc., rich, copious, agreeable:

    nitidum quoddam genus est verborum et laetum,

    Cic. de Or. 1, 18, 81.—Of the author:

    (Homerus) laetus ac pressus,

    Quint. 10, 1, 46.—
    H.
    Pleasant, agreeable:

    dicendi genus tenue laetioribus numeris corrumpere,

    Quint. 9, 4, 17.—In neutr. sing., adverbially:

    laetumque rubet,

    with joy, with pleasure, Stat. Ach. 1, 323.— Hence, adv.: laetē, joyfully, gladly, cheerfully.
    1.
    Lit. (class.):

    auctorem senatus exstinctum laete atque insolenter tulit,

    Cic. Phil. 9, 3, 7:

    laete an severe dicere,

    Quint. 8, 3, 40.— Comp., Vell. 2, 45, 3:

    neque refert cujusquam Punicas Romanasve acies laetius extuleris,

    more eagerly, Tac. A. 4, 33:

    aliquid ausi laetius aut licentius,

    Quint. 2, 4, 14.— Sup.:

    laetissime gaudere,

    Gell. 3, 15, 2.—
    2.
    Transf., fruitfully, abundantly, luxuriantly:

    seges laete virens,

    Plin. 33, 5, 27, § 89.— Comp.:

    truncus laetius frondet,

    more fruitfully, more luxuriantly, Col. 5, 9, 10; cf. Plin. 16, 31, 56, § 130.—
    3.
    Lightly, not severely, without seriousness:

    si quis putet nos laetius fecisse quam orationis severitas exigat,

    Plin. Ep. 2, 5, 6.
    2.
    laetus, i, m., in late Lat., a foreign bondman who received a piece of land to cultivate, for which he paid tribute to his master, a serf, Amm. 20, 8, 13; Eum. Pan. 21, 1.—Hence,
    A.
    laeta, ōrum, n., the land so cultivated, Cod. Th. 7, 20, 10.—
    B.
    laetĭcus, a, um, adj., of or belonging to a laetus: laeticae terrae, Cod. Th. 13, 11, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > laetus

  • 98 luo

    1.
    lŭo, lui, 3, v. a. [root lu-, to wash; Gr. louô, loutron; cf. luma, luthron, polluo, diluo, and lavo], to wash, lave. — Lit.:

    Graecia luitur Ionio,

    Sil. 11, 22: amnis moenia luit, Prud. steph. 3, 190.—
    II.
    Trop., to cleanse, purge:

    insontes errore luit,

    Val. Fl. 3, 407.
    2.
    lŭo, lui (no sup., but fut. part. act. luiturus, Tert. adv. Marc. 5, 16; Claud. VI. Cons. Hon. 140; Prud. Psych. 535; v. Neue, Formenl. 2, p. 585), 3, v. a. [root lu, to loose, let go; Gr. luô; cf. lutêr, lutron; Lat. solvo, reluo; Germ. los; Engl. loose; prob. not connected with luo, 1.], to loose, let go, set free. —Hence,
    A.
    To release from debt:

    fundum a testatore obligatum,

    Dig. 36, 1, 78, § 6.—
    B.
    To pay a debt or penalty:

    aes alienum,

    Curt. 10, 2, 25:

    debitum, Cod. Th. 2, 4, 3: cautum est ut lueret in singulas (arbores caesas) aeris XXV.,

    Plin. 17, 1, 1, § 7.—
    C.
    Luere poenas or poenam, to suffer as a punishment, undergo:

    itaque mei peccati luo poenas,

    Cic. Att. 3, 9, 1:

    ad luendas rei publicae poenas,

    id. Sull. 27, 76:

    qui Tuscā pulsus ab urbe Exsilium dirā poenam pro caede luebat,

    was undergoing banishment as a punishment, Ov. M. 3, 624:

    augurium malis,

    to suffer the misfortune which the augury predicted, Plin. 7, 8, 6, § 46:

    supplicia crucibus,

    Just. 2, 5, 6.—
    D.
    To atone for, expiate (class.):

    stuprum voluntariā morte luere,

    Cic. Fin. 5, 22, 64:

    noxam pecuniā,

    Liv. 38, 37:

    qui (obsides) capite luerent, si pacto non staretur,

    id. 9, 5:

    sanguine perjuria,

    Verg. G. 1, 502:

    commissa,

    id. ib. 4, 454.—
    E.
    To satisfy, appease:

    libidinem alicujus sanguine innocentium,

    Cic. Verr. 2, 1, 30, § 77.—
    F.
    To avert by expiation or punishment:

    pericula publica,

    Liv. 10, 28, 13:

    responsa,

    to render void, of no effect, Val. Fl. 2, 569.

    Lewis & Short latin dictionary > luo

  • 99 nei

    (old orthography nei, v. in the foll.), adv. and conj. [identical with ne and the prim. form, whence nisi, i. e. si ni].
    I.
    Adv., like ne, an absolutely negative particle, not. —So only in the combinations,
    A.
    Quid ni? or, in one word, quidni? why not? quid ego ni ita censeam? Plaut. Mil. 4, 3, 27:

    quid ego ni fleam?

    id. ib. 4, 8, 1: quidni, inquit, meminerim? etc., Auct. ap. Cic. de Or. 2, 67, 273 et saep.; v. quidni.—
    B.
    Nimirum, lit. not wonderful; v. nimirum.—
    II.
    Conj., like ne, in imperative and intentional clauses, not, that not (ante-class. and poet.):

    ni quid tibi hinc in spem referas,

    Plaut. Ep. 3, 2, 3: vinum aliudve quid ni laudato, Varr. ap. Non. 281, 31: Numa constituit, ut pisces, qui squamosi non essent, ni pollucerent... ni qui ad polluctum emerent, Cass. Hem. ap. Plin. 32, 2, 10, § 20; cf.:

    QVEM QVISQVE EORVM AGRVM POSIDEBIT, INVITIS EIS NIQVIS SICET NIVE PASCAT NIVE FRVATVR, etc.,

    Inscr. Orell. 3121, p. 40:

    IS EVM AGRVM NEI HABETO NIVE FRVIMINO, ib.: ROGO PER DEOS, NI VELITIS OSSA MEA VIOLARE,

    Inscr. Grut. 996, 12; Cenotaph. Pis. ap. Inscr. Orell. 643:

    (lege) edictā flemus diu, ni nos divideret,

    Prop. 2, 7, 2:

    obstabat vallum, ni instent acies,

    Sil. 1, 374 (al. ne):

    monent... ni teneant cursus,

    Verg. A. 3, 686 (antiqui ni pro ne ponebant, Serv. ad loc.).—
    III.
    As a conditional negative (= si non, nisi), if not, unless, but that.
    A.
    In gen.
    (α).
    With indic.: SI IN IVS VOCAT, NI IT, ANTESTATOR, IGITVR EM CAPITO, if he summon him before court, if he go not, then he shall, etc., Tab. XII. 1 init.:

    nam ni illum recipit, nihil est quo me recipiam,

    Plaut. Capt. 1, 1, 35:

    ni offerumentas habebis plures in tergo tuo, etc.,

    id. Rud. 3, 4, 48:

    mirum ni domi est,

    Ter. And. 3, 4, 19:

    moriar ni puto, etc.,

    Cic. Fam. 7, 13, 1:

    ni frustra augurium vani docuere parentes,

    Verg. A. 1, 392:

    si is homo moritur, probe factum... ni moritur, tum, etc.,

    Liv. 8, 10, 12; 13.—
    (β).
    With subj.: quid ploras, pater?—Mirum ni cantem: condemnatus sum, it's a wonder I don't sing (ironically), Nov. ap. Cic. de Or. 2, 69, 279:

    dicerem, quae ante futura dixissem, ni vererer, ne, etc.,

    Cic. Fam. 6, 6, 4:

    ni ita se res haberet,

    id. Tusc. 5, 39, 115; cf. id. Fin. 3, 20, 66: ni tamen exciderit, id. poët. Fragm. ap. Quint. 8, 6, 73:

    ni faciat,

    Verg. A. 1, 58:

    omina ni repetant Argis numenque reducant,

    id. ib. 2, 178:

    nec Boi detrectāssent pugnam, ni fama... animos fregisset,

    Liv. 32, 31, 2:

    ea se dicturum, quae ni fiant, nulla sit pacis condicio,

    id. 32, 33, 2; 2, 22, 1; 1, 22, 6.—
    B.
    In partic.
    1.
    In formal lang. of law, in agreements, promises, stipulations, etc.:

    cum is sponsionem fecisset ni vir bonus esset,

    Cic. Off. 3, 19, 77:

    judicem ferre, ni vindicias dederit,

    Liv. 3, 57:

    tum illud quod dicitur sive nive irrident, etc.,

    Cic. Caecin. 23, 65:

    cedo qui cum habeam judicem, Ni dolo malo instipulatus sis. nive etiam dum siem Quinque et viginti annos natus,

    Plaut. Rud. 5, 3 (4), 25 (v. the passage in connection); so id. ib. 3, 4, 9: id ni fit, mecum pignus, si quis volt, dato in urnam mulsi, that it is not so, bet me, etc., id. Cas. prol. 75; id. Ep. 5, 2, 35; id. Poen. 5, 4, 72. —
    2.
    Ni quis scivit (if any one has not voted), the name of a centuria created by Servius Tullius for those to vote in who had not voted in their own centuriae, acc. to Paul. ex Fest. p. 177 Müll.—
    * 3.
    For nisi quod, Amm. 22, 11 fin.
    4.
    Ni forte, for nisi forte:

    ni forte satius est, etc.,

    Curt. 5, 25, 12 (Foss, nisi), Quint. 11, 2, 27.

    Lewis & Short latin dictionary > nei

  • 100 ni

    (old orthography nei, v. in the foll.), adv. and conj. [identical with ne and the prim. form, whence nisi, i. e. si ni].
    I.
    Adv., like ne, an absolutely negative particle, not. —So only in the combinations,
    A.
    Quid ni? or, in one word, quidni? why not? quid ego ni ita censeam? Plaut. Mil. 4, 3, 27:

    quid ego ni fleam?

    id. ib. 4, 8, 1: quidni, inquit, meminerim? etc., Auct. ap. Cic. de Or. 2, 67, 273 et saep.; v. quidni.—
    B.
    Nimirum, lit. not wonderful; v. nimirum.—
    II.
    Conj., like ne, in imperative and intentional clauses, not, that not (ante-class. and poet.):

    ni quid tibi hinc in spem referas,

    Plaut. Ep. 3, 2, 3: vinum aliudve quid ni laudato, Varr. ap. Non. 281, 31: Numa constituit, ut pisces, qui squamosi non essent, ni pollucerent... ni qui ad polluctum emerent, Cass. Hem. ap. Plin. 32, 2, 10, § 20; cf.:

    QVEM QVISQVE EORVM AGRVM POSIDEBIT, INVITIS EIS NIQVIS SICET NIVE PASCAT NIVE FRVATVR, etc.,

    Inscr. Orell. 3121, p. 40:

    IS EVM AGRVM NEI HABETO NIVE FRVIMINO, ib.: ROGO PER DEOS, NI VELITIS OSSA MEA VIOLARE,

    Inscr. Grut. 996, 12; Cenotaph. Pis. ap. Inscr. Orell. 643:

    (lege) edictā flemus diu, ni nos divideret,

    Prop. 2, 7, 2:

    obstabat vallum, ni instent acies,

    Sil. 1, 374 (al. ne):

    monent... ni teneant cursus,

    Verg. A. 3, 686 (antiqui ni pro ne ponebant, Serv. ad loc.).—
    III.
    As a conditional negative (= si non, nisi), if not, unless, but that.
    A.
    In gen.
    (α).
    With indic.: SI IN IVS VOCAT, NI IT, ANTESTATOR, IGITVR EM CAPITO, if he summon him before court, if he go not, then he shall, etc., Tab. XII. 1 init.:

    nam ni illum recipit, nihil est quo me recipiam,

    Plaut. Capt. 1, 1, 35:

    ni offerumentas habebis plures in tergo tuo, etc.,

    id. Rud. 3, 4, 48:

    mirum ni domi est,

    Ter. And. 3, 4, 19:

    moriar ni puto, etc.,

    Cic. Fam. 7, 13, 1:

    ni frustra augurium vani docuere parentes,

    Verg. A. 1, 392:

    si is homo moritur, probe factum... ni moritur, tum, etc.,

    Liv. 8, 10, 12; 13.—
    (β).
    With subj.: quid ploras, pater?—Mirum ni cantem: condemnatus sum, it's a wonder I don't sing (ironically), Nov. ap. Cic. de Or. 2, 69, 279:

    dicerem, quae ante futura dixissem, ni vererer, ne, etc.,

    Cic. Fam. 6, 6, 4:

    ni ita se res haberet,

    id. Tusc. 5, 39, 115; cf. id. Fin. 3, 20, 66: ni tamen exciderit, id. poët. Fragm. ap. Quint. 8, 6, 73:

    ni faciat,

    Verg. A. 1, 58:

    omina ni repetant Argis numenque reducant,

    id. ib. 2, 178:

    nec Boi detrectāssent pugnam, ni fama... animos fregisset,

    Liv. 32, 31, 2:

    ea se dicturum, quae ni fiant, nulla sit pacis condicio,

    id. 32, 33, 2; 2, 22, 1; 1, 22, 6.—
    B.
    In partic.
    1.
    In formal lang. of law, in agreements, promises, stipulations, etc.:

    cum is sponsionem fecisset ni vir bonus esset,

    Cic. Off. 3, 19, 77:

    judicem ferre, ni vindicias dederit,

    Liv. 3, 57:

    tum illud quod dicitur sive nive irrident, etc.,

    Cic. Caecin. 23, 65:

    cedo qui cum habeam judicem, Ni dolo malo instipulatus sis. nive etiam dum siem Quinque et viginti annos natus,

    Plaut. Rud. 5, 3 (4), 25 (v. the passage in connection); so id. ib. 3, 4, 9: id ni fit, mecum pignus, si quis volt, dato in urnam mulsi, that it is not so, bet me, etc., id. Cas. prol. 75; id. Ep. 5, 2, 35; id. Poen. 5, 4, 72. —
    2.
    Ni quis scivit (if any one has not voted), the name of a centuria created by Servius Tullius for those to vote in who had not voted in their own centuriae, acc. to Paul. ex Fest. p. 177 Müll.—
    * 3.
    For nisi quod, Amm. 22, 11 fin.
    4.
    Ni forte, for nisi forte:

    ni forte satius est, etc.,

    Curt. 5, 25, 12 (Foss, nisi), Quint. 11, 2, 27.

    Lewis & Short latin dictionary > ni

См. также в других словарях:

  • Augurium — (röm. Ant.), Art der Weissagung u. Verkündigung des Willens der Götter aus Zeichen (Signa, Ostenta, Portenta), u. zwar a) (A. im engern Sinne, auch A. coeleste), aus Zeichen am Himmel, bes. aus Donner u. Blitz, auch aus dem Winde; b) (Auspicium) …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Augurium — Au|gu|ri|um das; s, ...ien [...i̯ən] <aus gleichbed. lat. augurium> (veraltet) 1. Beobachtung u. Deutung der Wahrzeichen, Mutmaßung. 2. Verkündigung des göttlichen Willens aus Zeichen …   Das große Fremdwörterbuch

  • Augurium salutis —    • Augurium salutis          Гадание о благополучии государства, см. Salus, Салюс …   Реальный словарь классических древностей

  • Augurium — Spådom …   Danske encyklopædi

  • Glossary of ancient Roman religion — This is an incomplete list, which may never be able to satisfy particular standards for completeness. You can help by expanding it with reliably sourced entries. Ancient Roman religion …   Wikipedia

  • Augur — Not to be confused with auger or agar. For other uses, see Augur (disambiguation). Augury redirects here. For the band, see Augury (band). An augur holding a lituus, the curved wand often used as a symbol of augury on Roman coins The augur… …   Wikipedia

  • heur — [ ɶr ] n. m. • v. 1160 eür, aür; lat. imp. agurium, class. augurium « présage » ♦ Vx Bonne fortune. ⇒ bonheur; heureux. ♢ Loc. Vieilli Avoir l heur de (et inf.),la chance, le plaisir de. Mod. Je n ai pas eu l heur de lui plaire. ⊗ CONTR. Malheur …   Encyclopédie Universelle

  • AUGURES — Magistratus Romani, ex avium volatu, cantu et comestione futura praedicentes. Superstitione a Tuscis, qui a Chaldaeis, acceptâ. Vide Val. Max. l. 1. c. 6. Tres primum Romae fuêre, propter tres ipsius tribûs, Luceres, Rhamnenses, Tatienses; mox… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • heur — (eur) s. m. Bonne fortune, chance heureuse. •   Rendant tout l univers de son heur étonné, MALH. II, 1. •   Ils tiennent à grand heur de ce que tes ancêtres..., RÉGNIER Sat. VI. •   Je ne craindrai pas de dire que je pense avoir eu beaucoup d… …   Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré

  • Römische Mythologie — Römische Mythologie. Die Religion der alten Römer war nicht zu allen Zeiten dieselbe. In den ältesten Zeiten war sie sehr einfach; für die wenigen Götter, welche man durch einfache Symbole bezeichnete, gab es weder Bilder noch Tempel. Janus war… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Weissagung — Weissagung, 1) eine durch den Erfolg bestätigte Vorherkündigung einer zufälligen zukünftigen Begebenheit. Daher ist nicht das Vorhersagen von Sonnen u. Mondfinsternissen, Sternconstellationen u. dgl. eine W., weil jene Ereignisse nicht zufällig… …   Pierer's Universal-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»