Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

atla

  • 41 HEIÐINN

    a. heathen, pagan; heiðnir menn, heathens.
    * * *
    adj. [A. S. hæðen; Engl. heathen; O. H. G. heidan; Germ. heide and heidnisch; Dan. hedensk; this word is prob. derived not from heiðr, a heath, but from Gr. ἐθνικός as used in the N. T.; Ulf. in a single passage, Mark vii. 26, renders γυνὴ Έλληνίς by qino haiþno; it is even possible that the eccl. paganus, which, according to Du Cange, only appears after A. D. 365, may be merely a translation of the Teutonic word under the notion that haiþan was derived from haiþi = a heath, open country (Gr. ἀγρός, Lat. pagus): then, as haiþi was pronounced much like ἔθνος, the true etymology of heiðinn was lost; and so the long vowel and the aspirated initial may be accounted for. To the worshippers of Thor and Odin the name heathen was unknown; Christians were the first that used the word, and we meet with it first in Hkm. of Eyvind, who speaks of heiðin goð, heathen gods; heiðinn stallr, a heathen altar, Kristni S., by the missionary Þorvald, A. D. 982; it is also used by Hallfred and Sighvat; heiðinn dómr, heathendom, Sighvat; heiðnar stjörnur, heathen stars, Sól.: the verse in Ísl. ii. 50 is spurious (as are all the verses of that Saga); so also the verses in Landn. 84 (Hb.), and in Bergbúa-þáttr, where the word heiðinn is put into the mouth of a ghost and a giant, in songs which are merely a poetical fiction of later times. The word heiðingi for wolf is curious: probably it is merely a metaph. phrase from heiðinn, gentilis, and if so, it gives an additional evidence to the age of the poem Atla-kviða; which poem, from its nickname the ‘Greenlandish,’ cannot be older than the discovery of Greenland, A. D. 985]:—heathen, gentilis, ethnicus, the Sagas passim, esp. Nj. ch. 101–106, Kristni S., Ó. T., Ó. H., etc.: a child not christened was in olden times called heathen, N. G. L. i. 340; heiðit morð, the murder of an infant not christened, 339: in mod. Icel. usage, a boy or girl before confirmation is called heathen; this improper use of the word is caused by a confusion between baptism and confirmation: so in Norway a woman between child-birth and churching is called heathen (Ivar Aasen).

    Íslensk-ensk orðabók > HEIÐINN

  • 42 hvatki

    indef. pron.
    1) each thing, everything for itself (munu þér þá vita til hvers h. kemr);
    2) with ‘er’; h. er (es), whatsoever (heill Atla, h. es þik dreymir).
    * * *
    pron. indef. [see -gi, p. 199]:
    1. each thing, every thing for itself; munu þér þá vita til hvers hvatki kemr, Fms. xi. 103; því at h. var þar, gnógar vistir, etc., Karl. 203; hversu hann vill h. göra, Eluc. 56; at skynja hverja jartein hvatki hefir, Hom. 139.
    2. with er; hvatki er, whatsoever, Sighvat, Lex. Poët.; hvatki er yfir fjóra fætr gengr, þat skulu þér eta, Stj. 416; hvatki es missagt es í fræðum þessum, Íb. (pref.); h. es honum var í hug, Hkr. ii. 156; hvakki er lifi hans hefir lukt, Fms. x. 395; hvatki málum er lýzk hafa, N. G. L. i. 250; h. mönnum sem inni eru, 61; hvatki er þess þrýtr, er honum er á hendi, Grág. i. 94; hvatki er maðr görir, id., Am. 20.
    II. hveskis, gen. of or for whatsoever, cujuscunque; hveskis er vér biðjum, Hom. (St.)
    III. hvígi, dat. to whatsoever, cuicunque; skynja hvaðan af hvígi er nafn gefit, Hom. 139.
    2. = hvegi, q. v.

    Íslensk-ensk orðabók > hvatki

  • 43 KASTA

    * * *
    (að), v.
    1) to cast, throw, with dat. (Egill kastaði þegar niðr horninu);
    kasta akkerum, to cast anchor;
    kasta verplum, teningum, to throw with dice;
    kasta orðum á e-n, to address one;
    refl., kastast orðum á, to exchange words;
    kasta kalls-yrðum at e-m, to throw taunts at one;
    kasta eign sinni á e-t, to seize upon, take possession of;
    kasta á sik sótt, to feign illness;
    2) to cast off (er H. heyrði þetta, kastaði hann skikkjunni);
    kasta trú, to cast off one’s faith;
    3) impers., e-u kastar, is thrown, flung;
    tóku þeir gneista þá, er kastat hafði ór Múspellsheimi, they took the sparks that had been cast out from M.;
    skipinu hafði kastat, had capsized;
    henni var kastat skinni at beini, the skin was, as it were, thrown over her bones (from leanness);
    4) with ‘um’;
    kasta um hesti, to turn, wheel, a horse right round;
    kasta um sínum hug, to alter one’s (own) disposition; absol. to turn round, wheel about.
    * * *
    að, [a Scandin. word; Dan.-Swed. kaste, not found in Saxon and Germ., so that Engl. cast must be of Dan. origin]:—to cast, throw, with dat. of the thing ( to throw with a thing), but also absol.; Egill kastaði þegar niðr horninu, E. flung the horn away, Eg. 215; smala-maðr kastar höfðinu niðr, Nj. 71; en er skjöldr Atla var únýttr, þá kastaði hann honum, Eg. 507; hann kastar aptr öllu ok vill ekki þiggja, Man.; kasta brynju, Hkv. 2. 42; kasta akkerum, to cast anchor, Eg. 128; k. farmi, to throw the cargo overboard, 656 C. 21, Sks. 231 B; kasta verplum, to cast with the dice, Grág. ii. 198; Suðrmenn tveir köstuðu um silfr ( gambled); Magn. 528; hana kastaði, ok kómu upp tvau sex, Ó. H. 90: to throw, toss, ef griðungr kastar manni, Grág. ii. 122; k. e-m inn, to cast into prison, Fms. ix. 245.
    II. with prepp.; kasta um hesti, to turn a horse at full gallop; ven þú hest þinn góðan um at kasta á hlaupanda skrefi, Sks. 374; Jóns-synir köstuðu um hestum sínum, Sturl. ii. 75: metaph., biskupi þótti hann hafa kastað sér um til mótstöðu-manna kirkjunnar, that he had turned round to the enemies of the church, Bs. i. 722; k. um hug sínum, to change one’s mind, Stj. 285: k. til e-s, to cast at one, pelt one, Grág. ii. 7: ef hvarrgi kastar fyrir annan, lay snares for another, Gþl. 426.
    III. to cast off; kasta trú, to cast off one’s faith, be a renegade, Nj. 166, 272; kasta Kristni, to apostatize, Fms. i. 108, vii. 151.
    IV. phrases, kasta orðum á e-n, to address one, Ölk. 37; k. kallz-yrðum at e-m, to throw taunts at one, Fms. vi. 194, Fb. i. 214 (at-kast); kasta reiði á e-n, Fms. vii. 228; k. á sik sótt, to feign illness, Nj. 14: k. fram kviðlingi, vísu, stöku, to extemporise, cast abroad, a ditty, Fms. ii. 207; kasta sinni eign á e-t, to seize upon: k. niðr, to cast down, Eg. 730: k. e-u til, to insinuate, Fb. ii. 148; k. móti e-m, to cast in one’s teeth, Stj. 173: kasta upp, to forward, bring forth, Nj. 88.
    V. impers., of being cast, thrown, flung, esp. by wind, waves, etc.; varð svá mikill eldsgangrinn, at logbröndunum kastaði upp í borgina, Fms. x. 29; er hann frétti at skipinu hafði kastað, capsized, Bs. i. 389; þær síur ok gneista, er kastað hafði ór Múspells-heimi, Edda 5; köldum draug kastar upp á búnka, Skald H. 4. 19; kastaði þú fram seglinu á akkeris-fleininn, Fms. ix. 387; menn dasask, skips-farmi kastar, Sks. 231; enda kasti hvölum eða viði yfir malar-kamb, Grág. ii. 354; þat fé er kastar á land, 388; þá kastar þegar vindi á eptir þeim, it blew up to a breeze, Bs. i. 461; nú kastar á vindi innan eptir firðinum, Fms. ii. 72; henni var kastað skinni at beini, the skin was as it were thrown over her bones, of leanness, Bárð. 176.
    VI. reflex. or recipr., kastask í móti, to cast against one another, Gþl. 426; kastask orðum á, to exchange words, Eg. 547, Þorst. St. 52.
    2. pass. to be thrown, Fms. ix. 245, x. 49.

    Íslensk-ensk orðabók > KASTA

  • 44 kviða

    f. narrative poem, ballad.
    * * *
    u, f. [kveða], an epic poem, a song or ballad composed in such metre as the Völuspá, and thus opp. to mál (a didactic poem, sentences), q. v., drápa ( heroic), q. v., and ríma ( modern ballads), q. v.: the name of several old songs, Hýmis-kviða, Sæm. 105 (Bugge); Þryms-k., 124; Völsunga-k., 193; Helga-k., 112 (Möbius); í þessi kviðu, 241 (Bugge); Guðrúnar-k. in forna, 241, 242; Sigurðar-k. in Skamma, 246 (Fas. i. 197); kviða Sigurðar, Sæm. 247; k. Guðrúnar, 274; Atla-k. in Grænlenzka, 282; Hákonar-k., Fms. ix; Glælungs-k., v. 100, 108; í kviðunni, Grett. 105 new Ed. kviðu-háttr, m. the metre of a kviða, the epic metre such as that of the Völuspá, Beowulf, and the like, opp. to ljóða-háttr and mál; þvíat þá þykkir betr hljóða þessar samstöfur í kviðu-hætti, Skálda 182 (Olave Hvíta-skáld); the word also occurs in the Háttatal Rögnvalds, verse 3, and is a more correct name than the usual fornyrðalag, which has no old authority, except in a lemma from a later hand in one of the verses of the Háttatal by Snorri.

    Íslensk-ensk orðabók > kviða

  • 45 KVIKR

    (acc. -van), a.
    1) quick, alive, living (yfir þá götu náði engi kvikr komast);
    skera e-n kvikvan, to dissect alive;
    2) lively, glad (svá verðr herrinn kvikr við þenna kvitt, at).
    * * *
    adj., also kykr, with a characteristic v, which is often retained before a vowel, so that we have two forms, kvikvan or kykvan, kvikvir or kykvir; in mod. usage this v has been dropt; [Ulf. qius = ζων; A. S. and Hel. quic; Engl. quick; provinc. Germ. queck; Swed. quick; cp. Dan. quæg = cattle and quæge; the Lat. virus, vivere, as also Gr. βίος, are according to comparative philologers, identical with the Teut. word]:—quick, alive, living, chiefly with the notion of feeling, the ‘quick,’ as opp. to the unfeeling or dead; kyks né dauðs, quick nor dead, Edda 39 (in a verse); dauðan eða kvikvan, Hallfred (kykvan, Hkr. l. c., but wrongly, as the syllable rhymes with bliks); ef allir hlutir í heiminum, kykvir ok dauðir, gráta hann, Edda 38; kvikum né dauðum, Hom. 59; ef hann sýnir eigi at þinglausnum hrossit kvikt né dautt, Grág. i. 140; ey getr kvikr kú, Hm. 69; kvöl þótti kvikri at koma í hús Atla, Am. 98; yfir þá götu | náði engi kvikr komask (no quick, no living), Sól. 1; sem á kykum manni, Ó. H. 231 (in a verse); skera e-n kvikvan, to dissect alive, Akv. 24, Gh. 17; yrða ek þik kvikvan, Am. 22; ok ertú kvik en konung-borna, Hkv. 2. 46: sem kykvir tívar, like quick men, Sighvat (Ó. H. 230 in a verse); þeir flettu hann af klæðum ok ætluðu at flá hann kvikvan, Fms. vii. 227; sem hann væri fleginn kvikr, Mork. 221; ef þá verðr nokkut kvikt fyrir sjónum þeim, Fms. i. 9; þá bauð Helena at brenna þá alla kvikva í eldi, Hom. 101; þat barn er eigi arfgengt, er kvikt er í kviði móðurinni, Grág. i. 178; hvat segir þú, kvikr Fjandi? MS. 4. 15: allit., engi kvik kind, D. I. i. 246; á kykum kvisti, 303.
    2. quick, sensitive; kykr vöðvi, the quick muscle, the quick of toes and nails; hann batt höfuð hans við slagálar sér, ok laust kykva-vöðva sínum á tönnina, er skagði ór höfðinn, Hkr. i. 100, (Orkn. 12, l. c., alters the word into ‘kálfanum,’ but erroneously; the legend of the death of earl Sigurd bears resemblance to that of Hannibal’s death, as told in Pausan. viii. 11,—τιτρώσκεται τον δάκτυλον.)
    3. lively, glad; svá verðr herrinn kvikr við þenna kvitt, at …, Al. 117.
    4. in the phrase, skríða kvikr, to be alive, swarming; þótti jörðin öll kvik skríða fyrir mannfjölda, Stj. 598: of vermin, á þessum haug lá hundrinn Argus, og skreið nú kvikr, Od. xvii. 300 (ἐνίπλειος κυνοραιστέων).

    Íslensk-ensk orðabók > KVIKR

  • 46 MÁL

    * * *
    I)
    n.
    1) speech, faculty of speech (þrøngdi svá sóttarfari konungs, at hann misti málsins);
    þau hafa ekki mál, they are dumb;
    2) language, tongue;
    norrønt mál, the Norse tongue;
    3) speech, speaking (hvárt er Flosi svá nær, at hann megi heyra mál mitt);
    4) colloquy, talk, speech;
    koma á mál (or at máli) við e-n, to come to talk with, speak to;
    finna (hitta) e-n at máli, to obtain speech with;
    krefja e-n máls, to ask an interview with;
    leita mills við e-n (spyrja e-n máls, mæla mál of e-m), to broach a subject to one;
    bera mál á e-t, hafa e-t á (or at) máli, to speak (talk) of (allir menn höfðu á máli, hversu fríðr maðr hann var);
    lúka sínu máli, to end one’s speech;
    þat er mál manna, at, people say that;
    5) tale, story;
    nú er þar til máls at taka, now it must be told;
    6) saw, saying;
    fornt (fornkveðit) mál er, at, it is an old saw that;
    7) diction, construction of sentences;
    tvau mál, two sentences;
    fullt mál, a full period;
    9) suit, action, cause;
    hefja mál á hendr e-m, to bring an action against one;
    búa mál, to prepare a suit;
    sœkja mál, to prosecute;
    10) stipulation, agreement (ek vil halda mil við hann þan, sem mælt vóru);
    lauss allra mála, free of all stipulations;
    11) case, matter, affair (þetta mál var við Jórunni rœtt);
    svá er mál með vexti, the matter stands thus;
    var þat annat mál, another matter;
    miðla mál, to mediate;
    tillagagóðr inna stœrri mála, a good counsellor in great matters;
    hafa sitt mál, to have one’s own way, have one’s will (honum eirir illa, of hann hefir eigi sitt mál);
    hafa mikit til síns máls, to have much in support of one’s case;
    e-t skiptir miklu (litlu) máli, it is of great (small) importance;
    12) three months (mál ok misseri).
    n.
    1) measure (fimm álna er hátt mál hans);
    leggja, bera mál við e-t, to measure (hann lagði mál við öll in stœrstu tré);
    2) time, high time (mál er upp at standa);
    sagði, at þá var mið nótt ók at enn væri mál at sofa, and still time to sleep;
    3) meal;
    í eitt mál, at einu máli, for one single meal;
    deila mat at málum, to deal out food at each meal.
    n. inlaid ornaments (on the hilts and guards of swords).
    * * *
    1.
    n., old pl. m́l, 673. 47, Greg.; [Ulf. maþl = ἀγορά; Hel. mahal = speech, meeting; Dan. maal; from the old Teut. maþl or mahal was formed the mid. Lat. mallum = parliament, public meeting (Du Cange), and mallum again was in Norman-French rendered by parliament.]
    A. Speech, faculty of speech; mál heitir orð …, Edda 110; þau hafa ekki mál, they are dumb, Fms. i. 97, Fs. i. 250; þröngdi svá sóttar-fari konungs at hann misti málsins, x. 148; þeir hafa eigi manns rödd né mál, Rb. 348; þeir hafa gauð fyrir mál, 346; mál, heyrn, sjón, Edda 6.
    II. speech as spoken, language, tongue; Norrænt mál, the Norse tongue, Fms. vii. 165; Gírskt mál, Greg. 75; í máli þeirra, til várs máls, in our tongue; í hverju máli, Skálda 161, 168; í vóru máli, 163, 166, 167, 169; í málinu, 165; kynnask várt mál at ráða þat er á Norrænu er ritað, Bs. i. 59; nema mál á Danska tungu, Grág.; rita at Norrænu máli, Hkr. (pref.); þeir skildu eigi hans mál, þá mælti kvinnan á Norrænu, Fs. 136.
    2. speech, speaking; hvárt er Flosi svá nær at hann megi heyra mál mitt, Nj. 36, 200; ver eigi nær honum en mál nemi, Fms. iv. 28; en skáldskapr var honum svá tiltækr, at hann mælti af tungu fram sem annat mál, 374; engi var svá vitr at snjallara mál mundi fram bera, vii. 158; snjallr í máli ok talaðr vel. ix. 535; skilr þú nokkut hérmanna mál, Fas. ii. 512; en er hann lauk sínu máli, Ld. 106, 130, Íb. 12; ok fara svá öllu máli um sem hann hafi áðr ekki um mælt, Grág. i. 40; ef hann kveðr svá at ok hafði í máli sínu, ‘heilt ráð ok heimolt,’ en eigi ella, 317; kveðr jarl þings ok mælti þeim málum á þinginu at Hákon jarl skyldi heita vargr í véum, Fms. xi. 40; tína fyrir mér öll þau mál ok athæfi er hafa þarf fyrir konungi, Sks. 301.
    3. speaking one to another, colloquy; vera á máli, to deliberate, converse, Vtkv., 1; hann kom opt á mál við konung, Eg. 106; engi þorði at krefja hann máls, 601; Þórdís gékk til máls við Egil frænda sinn, 765; þegar er þeir fundu menn at máli, Fms. i. 204; ef þeir vildu hafa hans mál, 241; síðan hættu þau málinu, Nj. 10; hann leitaði þá máls um við Ásgerði hverju þat gegndi, Eg. 703; ok spyrja hana máls hvar til þessi svör skulu koma, Hkr. i. 77; þat var karl ok kerling, mælti hann mál af þeim ok spurði, Fas. iii. 525; höfðu menn at máli (people noticed, of something extraordinary), at…, Fms. vii. 301; allir menn höfðu á máli, er Ólaf sá, hversu fríðr maðr hann var, Ld. 88; bera mikit mál á, Fms. x. 93; þat var mál manna, people said that; or, þat er mál manna, people say, Nj. 268, Eg. 29, Fms. vii. 150.
    4. a tale, narrative; nú er þat til máls at taka (of resuming the narrative after an episode), to take up the story again, Ld. 314, Nj. 16, 29, 135, 148, 196; er fyrr var getið í þessu máli, Fms. xi. 41; þar hef ek upp þat mál, Eg. 735.
    5. a saw; þat er fornt mál (‘tis an old saw), at bísna skal at betr verði, Fms. x. 261, Glúm. 344; á líti þeir mál in fornu, look to the old wise sayings, Sighvat (forn-mæli, q. v.)
    6. gramm. diction, construction of sentences; mál ok hættir, Edda 49; ef þat mál ( figure of speech) er upp er tekit haldi of alla vísu-lengd, 123; breyta háttum með máli einu, to vary the verses with the sentences, Edda 124 (for specimens see lit. 9–23); tvau mál, two sentences; fullt mál, a full period; hér lýkr máli, lúka heilu máli, a sentence closes; annat ok þriðja vísu-orð er sér um mál, ok er þat stál kallat, of the intercalary sentences in poetry, Edda 125; þeir kölluðu at hann hafði eigi rétt ort at máli, Fms. v. 209; samhljóðendr megu ekki mál eðr atkvæði göra einir við sik, Skálda; hér er mál fullt í hverju vísu-orði, Edda; Skáldskapar-mál, poetical diction, id.; bragar-mál, id., 124.
    7. mál is the name of old songs containing old saws or sentences, such as the Háva-mál; as also of poems in a dialogue (mál); all such poems were in a peculiar metre called mála-háttr, which is opposed to the epic kviðu-háttr, thus, Grímnis-mál, Vafþrúðnis-mál, Alvís-mál, Hamðis-mál, Hákonar-mál, Eiríks-mál; in some instances the name has been applied erroneously, e. g. Atla-mál; the Rígs-mál is a name given in modern times, the old name was Rígs-þula.
    B. As a law phrase, with the notion of public speaking, action, or the like:
    1. a suit, action, cause; hefja mál á hendr e-m, Fms. vii. 130; hafa mál á höndum, Grág. i. 38; sókn skal fyrr fara fram hvers máls en vörn, nema þat sé allt eitt, ok sé þat annars máls sókn er annars er vörn, 59; Njáll nefndi vátta ok sagði únýtt málit, Nj. 36; ekki á Bjarkeyjar-réttr á því máli at standa, Fms. vii. 130; þeir veittu Gizuri hvíta at hverju máli, Nj. 86; báru þeir kvið um mál Otkels, 87; færa mál fram at dómi, Grág, i. 135; sækja mál, to prosecute, Nj. 86, 99; sækja mál lögliga ok réttliga, Fms. vii. 133; Gunnarr sótti málit þar til er hann bauð til varna, Nj. 36; en um tólf mánuðr stendr þeirra mál, the case stands over for twelve months, Grág. i. 143; sækja mál á þingi, Nj. 36; færa vörn fyrir mál, 87; mál kemr í dóm, Glúm. 365; höfða mál, to institute a suit, Grág. i. 142; búa mál, to prepare a suit, of the preliminaries, Glúm. 365, passim; leggja mál undir e-n (as umpire), Nj. 105; hafa sitt mál, to get one’s verdict, win the suit, passim; vera borinn máli, to be cast, convicted, N. G. L. i. 122: to be beaten, get the worst, passim: vígs-mál, legorðs-mál, fé-mál, etc.
    2. an indictment, charge;þá eru þeir varðir máli ef þeir fá þann bjargkvið, Grág. i. 54; ok versk hann þá málinu, 317; at upp skyldi vera rannsókn en þau ór málinu ef hann hittisk eigi þar, Ld. 44; ek vil svara því máli, I will answer that charge, Nj. 99; ok bað Sigurð Hranason svara þar málum fyrir sik, Fms. vii. 130; á hann kost at láta varða skóggang eða görtæki, ef hann vill til hins meira máls færa ok skal hann stefna ok láta varða skóggang, Grág. i. 430; hann spurði alla ena beztu menn, hvert mál þeim þætti Gunnarr eiga á þeim nöfnum fyrir fjörráðin, Nj. 105; leynd mál, hidden charges, Grág. i. 362.
    3. procedure, order; at alþingis-máli réttu ok allsherjar-lögum, Nj. 87: pleading, enda er svá sem þeir mæli eigi þeim m́lum nema þeir vinni eiða at, Grág. ii. 342.
    4. stipulation, agreement; mál meginlig, Vsp.; bregða máli, Grág. i. 148; ok skilja þeir eigi þat mál görr, en svá, 136; nema þau vili annat mál á göra, 336; en ek skal lauss allra mála ef hann kemr eigi svá út, Ísl. ii. 217; skulu þeirra manna mál standask, Grág. i. 296: engagement, ok vitja málanna fyrir hönd okkra beggja, Fms. xi. 104.
    5. transactions; en hvert sem at þessum málum var setið lengr eða skemr, Ld. 22.
    6. a case; lá ek þá í vöggu er þær skyldu tala um mitt mál, Fas. i. 340; mál hans stendr í miklum háska, Mar.; en þó skaltu svá um þitt mál hugsa, … at þá munt þú skamt eiga úlifat, Nj. 85; at hvárir-tveggju hafi nakkvat síns máls, Jb. 12; þat er mál Sigurðar konungs at mæla til Inga konungs, Fms. vii. 221; festi járnburð, at svá skyldi sanna mál hans, 230; honum eirir ílla ef hann hefir eigi sitt mál, Ísl. ii. 237; þá skal sá þeirra hafa sitt mál er eið vill at vinna, Grág. i. 393; Þórólfr bað Ölvi byrja mál sitt við konung, Eg. 62; at vit fáim rétt af þessu máli, 40; flytja mál sitt, Ld. 180; muntú mér verða at trúa til málanna þinna allra, Fms. xi. 104; allir er eiðsvarar erut við þetta mál, Nj. 192; eiga síðan allt mitt mál undir yðr fóstbræðrum, Fas. ii. 532; þetta mál var við Jórunni rætt, Ld. 22; þykki mér nú vandast málit, Nj. 4; svá er mál með vexti, the case is this, Lv. 43, Fas. iii. 59; var þat annat m., another affair, Nj. 256; ekki eru þau efni í um várt mál, Ld. 76; konungr átti dóm á þeirra máli, id.; ber hann upp fyrir bróður sinn málit, hann berr upp málit ok biðr Unnar, ok undra ek er þú ferr með því máli, Fas. i. 364; Austmaðrinn heldr nú á málinu við bónda Nj. 259; ef þér vilit göra málit at álitum, 3; svara þessu máli, Fms. vii. 124; miðla mál, to mediate, Íb. 12; inna stærri mála, in important cases, Nj. 2.
    7. special phrases, e-t skiptir miklu, litlu … máli, to bear much or little upon a case, to be of great (small …) importance, Eg. 742, Ó. H. 31, passim: skiptir þá eigi máli, Grág. i. 43; varða máli, id.; ef honum þætti máli varða at hann næði því, Rd. 260: þú kvaddir þess kviðar er eigi átti máli at skipta um víg Auðúlfs, who had no concern with the slaying of A., Nj. 87.
    C. COMPDS, máls- and mála-: máls-afglöpun, f. a false or collusive action, whereby the suit is lost, Grág. i. 494. máls-bót, f. an excuse, exculpation, Fms. vii. 207; esp. in plur., hafa sér e-ð til málsbóta, to use as an excuse. mála-efni, n. pl. a cause, its circumstances and nature, Nj. 47, Háv. 51; íll málaefni, a bad case, Fs. 41. 138, Ó. H. 150, Band. 12. máls-endi, a, m., see málsemd. máls-eyrendi, n. a discourse, Sturl. i. 140. mála-ferli, n. pl. lawsuits, litigation, Fs. 47, Eg. 644, Nj. 78, Sturl. i. 105, Fær. 109. mála-flutningr, m. the conduct of a suit, Hrafn. 17. mála-fylgjumaðr ( mála-fylgismaðr), m. a lawyer; mikill m., a great taker up of suits, Nj. 1, Bs. i. 82. máls-fylling, f. the conclusion of a case, Fb. iii. 451. máls-grein, f. a sentence, Skálda 174, 181, Bs. i. 753 ( a passage in a letter): a phrase, Stj. 79, Edda 49; partr málsgreinar = pars orationis, Skálda 180: diction, style, Edda 120. mála-háttr, m. [mál, háttr], a kind of metre, Edda 142, where a specimen is given. máls-hattr, m. a phrase, Stj. 67, 126: = málsgrein, Skálda 170: a proverb, saying, Fms. ii. 33, Fas. iii. 104, Stj. 133, passim. málshátta-safn, n. a collection of proverbs. mála-hlutr or máls-hlutr or -hluti, a, m. one side of a case or suit eiga enn þyngra málahlut, Ísl. ii. 172; þá ferr ílla m. várr ( our case), Lv. 95: a share, mun sá verða m. várr beztr, Nj. 88; nú kann vera, at ek kunna ekki at sjá málahlut til handa mér, en vilja munda ek halda sæmd minni, Sturl. i. 105. mála-kosta, u, f. a complaint, pleading in a case, Sturl. i. 613, H. E. i. 457. mála-leitan, f. a negotiation, the mooting a question, Eg. 521, Eb. 130, Fms. vii. 299, Orkn. 56. mála-lenging, f. useless prolongation. mála-lok, n. pl. the end of a case, conclusion, Eb. 106, Nj. 102, Bs. i. 68. mála-lyktir, f. pl. = málalok, Eb. 24, 36, Nj. 88, Fms. vii. 14. máls-löstr, m. bad grammar, Skálda 181. mála-maðr, m. = málafylgju-maðr, Dropl. 6, Ld. 298, Boll. 354. mála-mannligt, n. adj. like, worthy of a málamaðr, Bs. i. 751. máls-metandi, part., m. maðr, a person of mark. mála-mynd, f.; til málamyndar, only for appearance, not seriously. máls-orð, n. a word in a sentence, Edda 124, 126, 128. máls-partr, m. a part of speech, Skálda 185: a part in a suit, mod. máls-rödd, f. = málrómr, Stj. 81. mála-skil, n. pl. knowledge of proceeding. Sturl. iii. 10. mála-skot, n. an appeal in a case, K. Á. 218. mála-sóku, f. a lawsuit, prosecution, Nj. 248. máls-spell, n. a flaw in a suit, Nj. 170, Fms. x. 12. mála-sönnun, f. evidence, Mar. mála-tilbúningr or mála-tilbúnaðr, m. the preparation of a suit, Grág. i. 490, Eb. 282, Nj. 36, 100. mála-tilleitan, f. = málaleitan, Þórð. 67. mála-vöxtr, m. the state of a case, Fms. vi. 11, Al. 113, Bs. i. 67, Nj. 79. máls-þörf, f. a wish to speak, Fms. vi. 374.
    2.
    n. [Ulf. mêl = χρόνος, καιρός; A. S. mâl; Engl. meal; Germ. mahl; Dan. and Swed. maal, mâl = a mark]:—a measure: hann mælti grundvöll undir húss, þat var þeirra átrúnaðr ef málit gengi saman, þá er optarr væri reynt, at þess manns ráð mundi saman ganga, ef mál-vöndrinn þyrri, en þróask ef hann vissi til mikilleiks, gékk nú málit saman ok var þrem sinnum reynt, Korm. 8; fimm álna er hátt mál hans, Fms. vi. 929; ganga undir mál, to undergo a mál (for measuring one’s height); þat sögðu menn at þeir hefði jafnmiklir menn verit, þá er þeir gengu undir mál, Ld. 178; leggja, bera mál við, to measure; hann lagði mál við öll in stærstu tré, 216; með því sama máli sem þér mælit út mun yðr verða aptr mælt, Mar.; bar hón mál á, ok þurfti þá þrjár álnar ok þver hönd, Bs. ii. 168; kunna maga mál, to know the measure of one’s stomach, Hm. 20.
    2. a length of sixteen fathoms, D. N. (Fr.)
    B. Temp. [Ulf. mêl = χρόνος, καιρός], a ‘meal,’ of time, i. e. a certain portion of time:
    I. time, high time; skipverjum þótti mál ór hafi, Landn. 206: with infin., Vsp. 14, Hm. 111, Skm. 10, Bm. 1; mönnum væri mál at lýsa sökum sínum, Nj. 149; at mál væri at ganga at sofa, Fms. ii. 138; mælti biskup at mál væri at sofa, 139; sagði mál at ríða, Orkn. 48: adding a dat., mál er mér at ríða, Hkv. 2. 47: ok er mál at vit farim, Fær. 255; mál er at leita at hestum várum, Korm. 182; ok er allt mál at ættvíg þessi takisk af, Ld. 258; ok er nú mál at hætta, Fms. vi. 212: e-m er mál (of stools):—í mál, in due time; þóat í mál yrði borinn kviðrinn, Grág. i. 54.
    2. the moment, nick of time (mál, q. v.); at hann var þar þá nótt, ok á því máli …, of an alibi, N. G. L. i. 309.
    II. the meal-time, morning and evening, Edda 103; hence of cattle, missa máls, to miss the time, sheep lost or astray for a day so that they cannot be milked, Grág. ii. 230, 231; kvikfénaðr missir máls, Snót; hence málnyta. q. v.; deila mat at málum, to deal out meat at each meal, Grág. i. 149; í hvert mál, Hm. 36; í eitt mál, for one single ‘meal,’ Karl. 347, Grág. i. 293; fæða þá í tvau mál, ii. 400; í bæði mál (see i B, p. 317): at því máli = Germ. diesmahl, Korm. (in a verse); þat er ok mitt ráð þó þat sé at fyrra máli at menn snæði nokkut, Fb. ii. 676; þat vilda ek at þær æti at einu máli kýr Hálfdanar bróður míns, Ó. H. 64; ef ættak at málungi mat, if I had meat from meal to meal, Hm.
    2. of the day marks; dag-mál = day-meal = 9 o’clock A. M.; and nátt-mál, night-time = 9 o’clock P. M.; í fyrra málið, to-morrow morning; eg skal koma í fyrra málið.
    III. of the seasons of the year; í misseri eru mál tvau, í máli eru mánuðr þrír, Rb. 6; mál ok misseri, Hm.; sumar-mál, the time when summer sets in (middle of April), opp. to vetr-nætr, when winter sets in; hríð-mál. q. v.
    COMPDS: málamatr, málamjólk, málsverðr.
    3.
    n. [Ulf. mêl = γραφή and γράμμα; Hel. mâl = imago, effigies; cp. also Goth. maljan = γράφειν, whence mod. Germ. mahlerei, mahlen, = pingere]:—prop. ‘a drawing,’ but it is used in old writers only of inlaid ornaments on spear’s heads or on the hilts and guards of swords; görir Þorgrímr þar af spjót, mál vóru í, Gísl. 18; hann hafði króka-spjót í hendi haugtekit ok allgóð mál í, Ld. 78; spjót, þá fann hann blóð í málunum, Glúm. 344; stál bjartra mála, Korm. 1; gull-mál (q. v.), Þiðr. 110; stála-mál, inlaid work of steel, Ht. R. 33. For specimens of ‘mál’ see Worsaae, Nos. 325, 331; a plate with inlaid work on the outside and a Runic inscription on the inside was found in Oct. 1870 in the cairn Greenmount in Ireland, and is described by Major-General Lefroy.
    COMPDS: málajárn, málasax, málaspjót, málasteinn.

    Íslensk-ensk orðabók > MÁL

  • 47 Máría

    (mod. María), u, f. Mary, in old writers sounded with an á, see old rhymes, e. g. Lilja, passim; and is still sounded so in Márí-atla (= Máríu-erla), the wagtail, motacilla alba. Several flowers bear the Virgin Mary’s name, Máríu-stakkr, m. the common lady’s mantle, alchemilla vulgaris; Máríu-grös, n. pl. lichen nivalis; Máríu-vöndr, m. ‘Marys-wand,’ the field gentian, gentiana campestris; Máríu-kjarni, a, m. laver, fucus esculentus, see Maurer’s Volks. 194, 195. Other COMPDS: Máríukirkja, Máríumessa, Máríuminni, MáríuSaga, Máríuskript, Máríusúð, Máríuvers.

    Íslensk-ensk orðabók > Máría

  • 48 MISSA

    * * *
    I)
    (-ta, -tr), v.
    1) to miss, fail in hitting (Kolr sveiflaði til hans øxi ok missti hans);
    2) to be without (þeir höfðu lengi matar misst); impers., missir e-s, it ceases; þar sem missti húsanna, where there were no longer any houses;
    3) to miss, feel the want of (missum vér nú Hákonar, frænda míns); m. fótanna, to slip with the feet, miss one’s footing; impers., ef mín missir við, if I should die;
    4) to lose, suffer loss of; ek hefi mikils misst, I have had a great loss;
    5) with acc. to lose, esp. in later writers (vér höfum misst frændr vára).
    f. loss (megu vér nú eigi þegja yfir missu okkarri).
    * * *
    t, infin. pret. misstu, Fms. i. 178 (in a verse); [A. S. missjan: Engl. miss; O. H. G. missan; Dan. miste]:—to miss, lose:
    I. with gen. to miss, not hit, lack, and the like; Kolr sveiflaði til hans öxi ok missti hans, Nj. 56; svá missta ek alldri manns fyrr, Fms. ii. 331; hann lagði til hans með saxinu ok missti, Ó. H. 73; Philistei missa nú Samsons, found him not, Stj. 415; m. heimkvámu, Fas. i. 385, Sighvat; allt fyrir ofan þar sem missti húsanna, where the houses ended, where there were no longer any houses (for shelter), Fms. ix. 30; þau skulu eigi missa ( not escape) hefndar Heilagrar kirkiu, K. Á. 116; hann missti þá fótum, he slipped with the feet, missed his footing (better m. fóta), Hkr. i. 17; m. fótanna, id., Bs. i. 369; í engum mánaði missti hennar sá útími, O. H. L. 84; m. tíða, Fms. v. 182: missta’k Ástu burs, er …, I missed the son of Asta, when …, Sighvat; hann vill þrífa sverðit, ok missir, he thinks to grasp the sword and misses it, ’tis gone, Ld. 118; ef maðr missir kvaðar-váttar, has none, lacks, Grág. i. 42; sagði hann misst hafa ( he had omitted) þeirra þriggja vátt-orða er í dóminn áttu at koma, Nj. 36; missti hann nú hers síns sem vita má, Fms. ii. 306; missum vér nú Hákonar Ívarssonar frænda míns, vi. 282; Dagr var þá enn eigi kominn með sitt lið ok missti þess fylkingar armsins, Ó. H. 209; þvíat þeir höfðu lengi matar misst, been long without food, Gísl. 57.
    2. to miss, lose, suffer loss of; ek hefi mikils misst, Nj. 28, 117; þá á hann at m. þeirrar giftar, N. G. L. i. 345; missa höfðingja sinna, Þórð. 6 new Ed.; missa sinna aura (Ed. sina for sin̄a), Grág. i. 412; missa föður, Skv. 2. 10; maga hefir þú þinna misst, Am. 79.
    3. impers. there is a lack; þar missir engra góðra grasa, there is no lack of any good herbs, Post.; kveðja búa, í stað þeirra ef it síðara sumar missir, í kvið, Grág. i. 491; Gunnarr hljóp í lopt upp, ok missir hans, and so the thrust missed him, Nj. 84; ef Gunnars missi, if G. should die, Akv. 11:—m. e-s við, þá var við misst Atla hins svarta, Fms. xi. 45; ef mín missir við, if I should die, v. 325, vi. 224; ef þín missir við, 227.
    II. with acc. to lose, esp. in later writers and MSS.; missa sigr, to miss victory, lose a battle, Fas. i. 96; m. vára vináttu, Bs. i. 869; vér höfum misst frændr vára, Fb. ii. 119, Fas. ii. 149, 246; hann hafði misst konu sína, Fms. v. 122 (but konu sinnar, Ó. H. 236, l. c.), cp. Eg. 76, Jb. 264, Ld. 291, Grág. i. 434, and so in mod. usage.

    Íslensk-ensk orðabók > MISSA

  • 49 MORNA

    I)
    (að), v. = morgna.
    (að), v.
    1) to waste or pine away (m. ok þorna);
    2) to cause to pine (þik morn morni!).
    * * *
    að, [Ulf. maurnan = μεριμναν; A. S. murnan; Engl. mourn; O. H. G. mornen]:—to mourn; in prose only used in the phrase, morna ok þorna, to mourn and wither away; nú vil ek heldr bera harm ok áhyggju ok morna hér ok þorna, þann veg sem auðnar, heldr en þú sért eigi í þeim stöðum sem þér þykir gott, Fas. ii. 235; hón mornaði öll ok þornaði, ok lifði þó mjök lengi við þessi úhægindi, Bjarn. 69:—in poets, móðir Atla, hón skyli morna, a curse, may the mourn! Og. 30; at ér í maura mornit haugi, that ye may mourn in mounds of ants, a curse, i. e. may be tormented, Fas. i. 436 (in a verse); þik morn morni, a curse, Sks. 31.

    Íslensk-ensk orðabók > MORNA

  • 50 NAUTR

    (-s, -ar), m.
    1) partaker (with another person);
    2) donor, giver (góðr þótti mér þá nautrinn, er Hákon jarl var);
    3) gift (following the gen. of the person from whom it comes); sverðit konungs-nautr, the sword that was the king’s gift.
    * * *
    m. [Germ. ge-nosse; from njóta], a mate, fellow; bera kvið í dóm fram með nauta sína, Grág. i. 369; bera kvið at dómi með nauta þína átta en þú sér sjálfr inn níundi, ii. 39; þjófs-nautr, a receiver of stolen goods:—in compds = Germ. genosse, a mate; mötu-nautr, a mess-mate; legu-nautr, rekkju-n., a bed-fellow; sessu-n., bekkju-n., a bench-mate; kaupu-n., a customer; föru-n., a fellow-traveller; söku-n., a transgressor; ráðu-n., a councillor.
    II. a person from whom a gift is received, a donor, giver; góðr þótti mér þá nautrinn er Hákon jarl var, Fms. ii. 171; góðr er nautrinn, Ólafr konungr gaf mér hring þenna í morgin, v. 93.
    2. an object is called the nautr of the person from whom it comes, whether it be as a gift, or even as booty; sverðit konungs-nautr, the sword the king’s gift, Ld. 204; Hallfreðr var lagðr í kistu ok gripir hans með honum konungs-nautar, skikkja, hringr ok hjálmr, Fms. iii. 28; hringinn Sigvalda naut, 24: the charmed ring Andvara-nautr, Edda 75; skikkjuna Flosa-naut, Nj. 176; skikkjuna Gunnlaugs naut, Ísl. ii. 274; bauginn Brosu-naut, Gullþ. 23; glófana Agnars-nauta, id.; saxit Tuma-naut, Bs. i. 527; Gamla-n., Þórð.; törgunni Þorveigar-naut, Korm. 88; öxinni Steins-naut, Sturl. i. 63; tveir Árna-nautar, Sölmundar-n., Pétrs-nautr, D. I. i. 472; brynjuna Sigfús-naut, Sturl. iii. 234; sverðit Aðalráðs-naut, Ísl. ii. 268; Jarðhús-n., a sword taken out of a cairn, Fs.; hringsins Hákonar-nauts, Fms. ii. 171; drekinn Randvers-n. and Vandils-n., Fær. 89; blæjan Svasa-nautr, Fms. x. 207; knörrinn Sveins-naut, xi. 437; Esju-n. (a sword and kirtle), Ísl. ii. 419, 449; Hafliða-nautr, Atla-nautr; sverðit Jökuls-naut, Grett, 101.

    Íslensk-ensk orðabók > NAUTR

  • 51 penta

    (að), v. to paint.
    * * *
    1.
    að, [Fr. peindre], to paint; ráfit ( the roof) var allt steint ok pentað, Fms. v. 339; hann lét penta húfuna, he had the church ceiling painted, Bs. i. 830; hann lét Atla prest skrifara p. allt ræfr innan, í stöplinum ok svá bjórinn, 132; herra Ketill lét p. innan kirkjuna, Vm. 117; p. likneskju, Mar.; Máriu líkneski pentað; fjögur blöð pentuð, Pm. 1; pentuð lesbók, a painted, illuminated, book of lessons (see málbók). Ám. 35: metaph., pentaðar málsgreinir, painted phrases, Skálda.
    2. in mod. usage to stain one’s clothes with food whilst eating, penta sig; þú hefir pentað þig; pentaðu þig ekki!
    2.
    u, f. a spot of meat on the clothes in eating. pent-speldi, n. a bib or napkin tied round the neck of children when eating.

    Íslensk-ensk orðabók > penta

  • 52 SVÁ

    adv.
    1) so, thus;
    ertu Íslenzkr maðr? — hann sagði, at svá var, he said it was so;
    svá er sagt, at, it is told that;
    2) joined with another particle, svá … ok, both … and;
    svá starf ok torveldi, both toil and trouble;
    svá ráns-maðrinn ok okrkarlinn, the robber as well as the usurer;
    ok svá, and also, as also;
    sumarit ok svá um vetrinn, the summer, as also the winter;
    fögr augu ok svá snarlig, fair eyes and also sharp;
    3) so, denoting degree (œrit mun hann stórvirkr, en eigi veit ek, hvárt hann er svá góðvirkr);
    Gunnarr spyrr, hví Njáli þœtti þetta svá úráðligt, why he thought this so unwise;
    ekki meirr en svá, not more than so, so and no more;
    4) followed by an adjective and ‘at’, svá ríkr, góðr, mikill, margir, fáir … at, so mighty, good, great, many, few … that;
    svá at, so that;
    kaldr (sjúkr) svá, at, so cold (sick) that;
    contracted ‘svát’, svát ek muna, that (so far as) I remember;
    with a gen., Hallfreðr er svá manna, at ek skil sízt, H. is such a man as I never can make out;
    hón er svá kvenna (= hón er svá af konum), at mér er mest um at eiga, she is just such a woman as I most want;
    5) svá … sem, as … as;
    hárit var svá fagrt sem silki, as fair (soft) as silk;
    svá vel sem þér ferr, well as thou behavest;
    6) so, then (gengu þeir norðr yfir hálsinn ok svá fram á Rastarkálf);
    7) joined to an a. or adv., about, pretty much;
    slíkar svá fortölur, somewhat such persuasion;
    þat mun þó svá nær fara, yet it will be just on the verge of that;
    nakkvat svá, somewhat so;
    fegnir nakkvat (nökkut) svá, rather glad;
    mjök svá, almost, very nearly, all but (mjök svá kominn at bana).
    * * *
    adv., so in old rhymes in the 13th century, e. g. svá and gá, Mkv. 20; svá and á, Ht. 82; later form svó (freq. in the 14th and 15th centuries); whence svo, and lastly so: [a common Teut. particle; Ulf. swê; A. S. swâ; Engl. and Germ. so; Dan. saa.]
    B. So, thus; ertú Íslenzkr maðr?—Hann sagði at svá var, he said it was so, Nj. 6; beiddi Þorsteinn Atla at … Hann görði svá, he did so, Ísl. ii. 193; nú görðu þeir svá, so they did, Fms. x. 238; eigi görr enn svá, ‘not farther than so,’ only so far, Grág. i. 136; þeir heita svá, thus, Edda, Hom. 141; ef þú vill eigi segja mér, ok farir þú svá (thus, i. e. without letting me know) héðan, Fms. vii. 30; þeir segja svá Ólafi konungi, at …, iii. 181; svá er sagt, at …, it is told, that …, vi. 3.
    2. joined with another particle; svá ok, so also, also; svá skal ok ætla þeim er þá kömr við, Grág. i. 235; svá ráns-maðrinn ok okrkarlinn, the robber as well as the usurer, Mar.; öll landráð, svá lögmál ok sættar-görðir, the law as well as the s., Sks. 13 B; svá starf ok torveldi, both toil and trouble, Fms. vii. 221; ok svá, and also, as also; höfuð hans ok svá marga dýrgripi, Eg. 86; sumarit ok svá um vetrinn, the summer, as also the winter, Fms. xi. 51; fögr augu ok svá snarlig, fair eyes and also sharp, i. 102; ekki líkr yfirlits föður sínum ok svá í skaplyndi (here ok svá is adversative = né), x. 266; í Suðrlöndum ok svá norðr, Þiðr.; þeir minntu konung opt á þat, ok svá þat með, at…, Eg. 85; ok hlaða svá veggi, and also make the walls, Grág. ii. 336; austr undir Eyjafjöll ok svá austr í Holt, and so also east of H., Nj. 261.
    II. so, denoting degree; ærit man hann stórvirkr, en eigi veit ok hvárt hann er svá ( equally) góðvirkr, Nj. 55: with a compar., eigi getr nær enn svá, it is not to be got nearer than so, Clem. 46; ekki meirr enn svá, not more than so, so and not more, with an adverse notion; ekki þótta ek nú dæll meirr enn svá, Fms. xi. 91; eigi fengiligri enn svá, Sturl. i. 159.
    2. svá followed by an adjective and ‘at;’ svá ríkr, góðr, mikill, margr, fáir … at, so mighty, good, great, many, few … that, Nj. 1, Fms. i. 3, passim; svá at, so that, contracted svát (as þótt for þó at), see ‘at’ III. γ (p. 29, col. 2): the svá put after the adjective, kaldr svá at, so cold that, Edda (pref.); ástblindir svá, Mkv.; sjúkr svá, at ( so sick that) hann sé kominn at bana, Fms. xi. 158: with a gen., Hallfreðr er svá manna, at ek skil sízt hvat manna at er, H. is such a man as I never can make out, Fs. 98; hón er svá kvenna, at mér er mest um at eiga just such a woman as I like best, Ld. 302; hón er svá meyja í Noregi, at ek vilda helzt eiga, Fms. v. 310.
    3. svá sem, so as, as; þjóna honum svá sem börn föður, Edda 13; ok svá sem hón er sterk, þá mon hón brotna, er …, strong as it(the bridge) is, it will break when …, 8 (see sem); hárit var svá fagrt sem silki, fair as silk, Nj. 2; þeim konungi sem svá er góðr ok rétt víss sem Ingi, i. e. so very good and just a king, Fms. vii. 263; svá vel sem þér ferr, well as thou behavest, Nj. 225.
    4. the phrase, gör svá vel, be so good as to, I pray thee! Nj. 111, Fms. vii. 157; göri guðin þá svá vel, láti mik eigi bíða, Al. 106.
    5. in greeting; heill svá! 623. 17; heilir svá, Stj. 124, 475, Karl. 507; ek svá heill! Fms. v. 230; svá vil ek heil! Grett. 170 new Ed; farit ér í svá gramendr allir! Dropl. 23.
    III. slíkr svá, nokkur svá, því-líkr svá, mjök svá, somewhat so, much in that way, about so; slíkum svá fortölum, such a persuasion, Al. 33; ekki meira enn slíkt svá, not more than so, Fms. v. 308; þvílíkum svá mönnum, sem þit erut, Eg. 739; þiggja gjafar at slíkum svá mönnum, Fms. vi. 99; nakkvat svá, somewhat so, xi. 11; fegnir nokkut svá, i. e. rather glad, quite glad, viii. 27 (v. l. mjök svá, very); mjök svá, almost, very nearly, all but; hafa lokit mjök svá heyverkum, Ísl. ii. 329; mjök svá kominn at landi, Fms. i. 212; mjök svá kominn at bana, 158; mjök svá feginn, viii. 27, v. l.; allmjök svá, v. 320.
    2. the phrases, svá-gurt, see soguru and göra (F. III); svá-búit, see búa (B. II. 2. δ): svá-nær, so near, i. e. quite near; þat mun þó svá nær fara, it will be quite on the verge of that, Nj. 49; ef barn elsk svá-nær Páskum, just before Easter, K. Þ. K. 7 new Ed.; lagði þá svá nær, at…, Nj. 163; hafði svá nær, at, 160.

    Íslensk-ensk orðabók > SVÁ

  • 53 VAXA

    * * *
    (vex; óx or vóx, óxum or uxum; vaxinn), v.
    1) to wax, grow (hann heyrir þat er gras vex á jörðu); v. upp, to grow up (þá er hann óx upp); honum vóx eigi skegg, no beard grew on his chin;
    2) v. e-u, to be overgrown with (hrísi vex ok hávu grasi vegr, er vætki treðr);
    3) to wax, increase (veðr, vindr vex); þá er honum óx aldr, when he grew older; e-m vex e-t í augu, a thing grows big in one’s eyes;
    4) to grow greater in fame (Sigurðr konungr þótti v. mikit af þessi veiziu).
    * * *
    pres. vex, pl. vöxum; pret. óx, pl. óxu, mod. uxu; subj. eyxi or yxi, which is the mod. form; imperat. vax; part. vaxinn: with the v, vóx, vóxu, vyxi: with suff. neg. vax-at-tu, wax thou not, Edda (in a verse): [Ulf. wahsian, wobs, = αὐξάνειν; A. S. weaxan; Hel. and O. H. G. wahsan; Engl. wax; Germ. wachsen; Dutch wassen; Dan. voxe; Swed. wäxa; cp. Gr. αὐξάνειν; Lat. augere; and Icel. auka, q. v.]
    B. To wax, grow, of grass, plants, trees, wool, as also of men, animals; munu ósánir akrar vaxa, Vsp. 61; vegr vex hrísi ok há grasi, Hm. 120, Gm. 17; stóð um vaxinn mistil-teinn, Vsp. 36; þar sem þessi tré uxu, Al. 173; hann heyrir þat er gras vex á jörðu eða ull á sauðum, Edda 17; þar eru eyru sæmst er óxu, see eyra; þá nam at vaxa álmr ítrborinn, Hkv. 1. 9; vex viðar-teinungr einn fyrir austan Valhöll, Edda 37; í syni mínum var-at ílls þegns efni vaxit, Stor. 11; hann nam at vaxa ok vel dafna, … upp óx þar jarl á fletjum, Rm. 8, 19, 32; lékum leik margan ok í lundi óxum, Am. 68; þá nam ek vaxa ok vel hafask, Hm. 142; þá er hann óx upp, Eg. 702; óx (vóx Ed.) Óláfr þar upp, Fms. i. 96; hann var þá vaxinn mjök, 466; syni fulltíða … dóttur ef hón er vaxin, Gþl. 432; enn vaxni maðr, Grág. (Kb.) ch. 91; hvernig óxu ættir saman þaðan, Edda 4.
    II. to wax, increase; óx svá mjök ríki Sverris konungs, Fms. viii. 105; honum vóx alldr, iv. 32; hann óx dag frá degi í góðum verkum, 686 B. 4; vóx hann ok þróaðisk, Fms. x. 230; at Guðs réttr ætti jafnan at vaxa en hvergi þverra, 271; óxu auðæfi þín, Hom. 151; vex minni manns, Rb. 352; Eiríks úvinsæld vóx því meirr, Fms. i. 22; þá tók enn at vaxa kláðinn, ii. 188; veðrit óx svá at hríð mikla görði, Nj. 267; vindrinn tók at vaxa, Fms. x. 136; vaxattu nú Vimr, of the river, Edda (in a verse); sol vex, Sks. 57; á vaxanda vári, 12 new Ed.; dagar vóxu, Lil. 10; þá vox orð af orði, Fms. vii. 269; hvars hatr vex, Hm.; þeir sá at vit hans óx ok eljun, Fms. ix. 244, v. l.; vaxanda vági, a waxing wave, Hm.; vaxandi tungl, a waxing moon.
    2. of fame, report; þótti Þórgeirr mjök hafa vaxit ok framit sik, Nj. 254; þykkjumk ek ekki af því vaxa þótt ek bíða heima þræla Haralds, Ld. 4; þótti hann mikit hafa vaxit af þessu verki, 150; Sigurðr konungr þótti vaxa mikit af þessi veizlu, Fms. iv. 83; lízt mér sem vant muni svá málinu at fylgja at öruggt sé at vit vaxim af, Glúm. 346; hvar viti ér þann konung er meirr hafi vaxit á einum morni, O. H. L.; mun þar vaxa sæmd þín við, Nj. 47; sem minnkaðisk vár sæmd heldr enn yxi, Fms. x. 7; vex hverr af gengi, a saying, Sighvat.
    3. in the phrase, e-m vex e-t í augu; … at minnr vaxi fyrir augum at ráða stórt, Fms. vi. 399; minnr myndi Þjóstólfi í augu vaxa, at drepa Atla, Nj. 58; at slíkir láti sér eigi allt í augu vaxa, Fms. xi. 96; lát þér þat ekki í augu vaxa, Nj. 13.
    III. part. vaxinn, grown, of land; hólmi reyri vaxinn, Fms. i. 71; dalr viði vaxinn, viii. 110; land skógi vaxit, Fb. i. 431; í þann tíð vas Ísland viði vaxit miðli fjalls ok fjöru, Íb. 4; þar skal engi dómr vera er engi er vaxit, Grág. (Kb.) ii. 86.
    2. grown, shapen; fígura vaxin sem spjót, Ann. 560; Noregr er vaxinn með þrem oddum, Fms. x. 272; hagl svá vaxit sem frauka rigndi, Al. 169; gull-ker vaxin á þá mynd sem, Stj. 437; svá vaxinn hringr sem, Mar.; at svá vöxnu máli, Fms. vii. 141, xi. 37 (mála-vöxtr), Anecd. 70; svá er við vaxit, matters stand so, Fms. vi. 234; nú veit ek ef svá væri útanlands við vaxit, at …, x. 244, Nj. 186; eigi er svá við vaxit, that is not the case, Fms. vi. 234, Nj. 180, v. l.; svá er til vaxit, id., Hom. (St.); maðr vel vaxinn, well-grown, handsome, Fms. vii. 102; harð-vaxinn, fagr-vaxinn, þykk-vaxinn, há-vaxinn, ítr-vaxinn.

    Íslensk-ensk orðabók > VAXA

  • 54 ayran

    1. airan, a drink made of yogurt and water. 2. buttermilk. - ağızlı slang stupid. - budalası/delisi simpleton. - gönüllü (someone) who tends to fall in love quickly. -ı kabarmak 1. to get violently angry. 2. to be sexually aroused. -ı yok içmeye, atla/tahtırevanla gider sıçmaya. vulg. He loves to show off, even though he is poor.

    Saja Türkçe - İngilizce Sözlük > ayran

Страницы

См. также в других словарях:

  • ATLA — Association of Trial Lawyers of America Short Dictionary of (mostly American) Legal Terms and Abbreviations …   Law dictionary

  • Atla — *, anime style American television story * Atla is a French automobile. * In Norse mythology Atla is one of the mothers of Heimdall. * ATLA is the acronym for the Association of Trial Lawyers of America, which is the former name of the American… …   Wikipedia

  • Atla — Original name in latin Atla Name in other language State code MX Continent/City America/Mexico City longitude 20.2753 latitude 98.12538 altitude 1128 Population 2172 Date 2013 07 31 …   Cities with a population over 1000 database

  • Atla Regio — forme la « queue de scorpion » au nord est d Aphrodite Terra. Géographie et géologie Coordonnées 9,2° N • 200,1° E …   Wikipédia en Français

  • Atla Tadde — is a traditional festival celebrated by married Hindus women of Andhra region in Andhra Pradesh, India, for the health and long life of their husbands. It occurs on the 3rd night after the full moon in Aswiyuja month of Telugu calendar, and falls …   Wikipedia

  • ATLA Religion Database — The ATLA Religion Database is a database of academic articles in the area of religion. It is updated quarterly by the American Theological Library Association. The database includes journal articles, essays and book reviews related to a wide… …   Wikipedia

  • ATLA - A Story of the Lost Island — infobox Book | name = Atla title orig = translator = author = Ann Eliza Smith cover artist = country = United States language = English series = genre = Fantasy publisher = Harpers Brothers release date = 1886 media type = Print (Hardback) pages …   Wikipedia

  • Atla (Fluss) — Der Atla Fluss (estnisch Atla jõgi) ist ein Fluss im Norden Estlands. Der Atla Fluss entspringt im 13,4 ha großen See Kadja (Kreis Rapla). Er ist ein Nebenfluss des Keila Flusses, in den er beim Dorf Seli mündet. Der Atla Fluss ist… …   Deutsch Wikipedia

  • Atla (automobile) — The Atla was a French automobile manufactured from 1957 to 1959 at Garches . The small car used a Renault 4cv engine : 850 cc 30 hp and featured a fiberglass body. The car was made by Jacques Durand (later of SeraSovam Jide and Scora ); it… …   Wikipedia

  • ATLA — American Trial Lawyers Association (Community » Law) * Another Three Letter Acronym (Miscellaneous » Funnies) …   Abbreviations dictionary

  • ATLA — adult T cell leukemia virus associated antigen; alternatives to laboratory animals …   Medical dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»