-
21 audeo
audĕo, ausus, 2, v. a. and n. ( perf. ausi = ausus sum, Cato ap. Prisc. p. 868 P.; hence freq. in the poets, and prose writers modelled after them, subj. sync. ausim, Plaut. Poen. 5, 6, 21; Ter. Eun. 5, 2, 45; 5, 2, 65; Lucr. 2, 178; 5, 196; Verg. E. 3, 32; id. G. 2, 289; Tib. 4, 1, 193; Prop. 2, 5, 24; 3, 12, 21; Ov. Am. 2, 4, 1; Stat. Th. 1, 18; 3, 165; id. Achill. 2, 266; Liv. praef. 1; Plin. Ep. 4, 4 fin.; Tac. Agr. 43: ausis, Att. ap. Non. p. 4, 62; Lucr. 2, 982; 4, 508; 5, 730; 6, 412; cf. Paul. ex Fest. p. 27 Müll.:(α).ausit,
Cat. 61, 65; 61, 70; 61, 75; 66, 28; Ov. M. 6, 466; Stat. Th. 12, 101; id. Achill. 1, 544; Liv. 5, 3 fin.:* ausint,
Stat. Th. 11, 126; cf. Prisc l. l.; Struve, p. 175 sq.; Ramsh. Gr. p. 140; Neue, Formenl. II. pp. 333 sq., 542, 547 sq. al.) [acc. to Pott, for avideo from avidus, pr. to be eager about something, to have spirit or courage for it; v. 1. aveo], to venture, to venture to do, to dare; to be bold, courageous (with the idea of courage, boldness; while conari designates a mere attempt, an undertaking; syn.: conor, molior); constr. with acc., inf., quin, in with acc. or abl., and absol.With acc. (mostly in poets and histt., esp. in Tac.):(β).Quā audaciā tantum facinus audet?
Ter. Eun. 5, 4, 37; so,ut pessimum facinus auderent,
Tac. H. 1, 28; 2, 85; Suet. Calig. 49: quid domini faciant, audent cum talia furesl Verg. E. 3, 16:ausum talia deposcunt,
Ov. M. 1, 199; 13, 244:capitalem fraudem ausi,
Liv. 23, 14; 3, 2; 26, 40; Vell. 2, 24, 5:erant qui id flagitium formidine auderent,
Tac. A. 1, 69:ausuros nocturnam castrorum oppugnationem,
id. ib. 2, 12; 4, 49; 11, 9; 12, 28; 14, 25; id. H. 1, 48; 2, 25; 2, 69;4, 15 al.: ad audendum aliquid concitāsset, nisi etc.,
Suet. Caes. 8; 19; id. Tib. 37; id. Tit. 8; Just. 5, 9 al.; hence also pass.:multa dolo, pleraque per vim audebantur,
Liv. 39, 8 fin.:auderi adversus aliquem dimicare,
Nep. Milt. 4 fin.:agenda res est audendaque,
Liv. 35, 35, 6; Vell. 2, 56 fin.:patroni necem,
Suet. Dom. 14.—Also ausus, a, um, pass., Tac. A. 3, 67 fin. —With inf. (the usual constr.;* (γ).freq. both in prose and poetry): etiam audes meā revorti gratiā?
Plaut. Men. 4, 3, 23:Ecquid audes de tuo istuc addere?
do you undertake, venture upon? id. ib. 1, 2, 40:commovere me miser non audeo,
I venture not to stir, id. Truc. 4, 3, 44:Neque tibi quicquam dare ausim,
Ter. Eun. 5, 2, 65:nil jam muttire audeo,
id. And. 3, 2, 25; 3, 5, 7; id. Heaut. 5, 1, 80; id. Phorm. 5, 1, 31:hoc ex ipsis caeli rationibus ausim confirmare,
Lucr. 5, 196:auderent credere gentes,
id. 2, 1036; 1, 68; by poet. license transf. to things: Vitigeni latices in aquaï fontibus audent Misceri, the juice from the vine ventures boldly to intermingle with the water, id. 6, 1072:Mithridates tantum victus efficere potuit, quantum incolumis numquam est ausus optare,
Cic. Imp. Pomp. 9, 25:imperatorem deposcere,
id. ib. 5, 12: ut de Ligarii (facto) non audeam confiteril id. Lig. 3, 8: audeo dicere, I dare say, venture to assert, = tolmô legein, Cic. Fin. 5, 28, 84 et saep.:qui pulsi loco cedere ausi erant,
Sall. C. 9, 4; 20, 3:quem tu praeponere no bis Audes,
Cat. 81, 6:refrenare licentiam,
Hor. C. 3, 24, 28:vana contemnere,
Liv. 9, 17, 9:mensuram prodere ausos,
Plin. 2, 1, 1, § 3 al.:non sunt ausi persequi recedentes,
Vulg. Gen. 35, 5; 44, 26; ib. Job, 29, 22; 37, 24; ib. Matt. 22, 46; ib. Act. 5, 13; ib. Rom. 5, 7 et persaepe.—With quin:(δ).ut non audeam, quin promam omnia,
Plaut. As. 1, 1, 11.—With in with acc. or abl. (eccl. Lat.): Rogo vos ne praesens audeam in quosdam (Gr. epi tinas), Vulg. 2 Cor. 10, 2: In quo quis audet, audeo et ego (Gr. en ô), ib. 2 Cor. 11, 21.—(ε).Absol.:1.(Romani) audendo... magni facti,
Sall. H. Fragm. 4 (n. 12 fin. Gerl.):Nec nunc illi, quia audent, sed quia necesse est, pugnaturi sunt,
Liv. 21, 40, 7:in ejus modi consiliis periculosius esse deprehendi quam audere,
Tac. Agr. 15 fin.:duo itinera audendi (esse), seu mallet statim arma, seu etc.,
id. H. 4, 49:auctor ego audendi,
Verg. A. 12, 159:Nam spirat tragicum satis et feliciter audet,
Hor. Ep. 2, 1, 166.—With an object to be supplied from the context:hos vero novos magistros nihil intellegebam posse docere, nisi ut auderent (sc. dicere, orationes habere, etc.),
Cic. de Or. 3, 24, 94; Quint. 10, 1, 33 Frotsch.; 1, 5, 72: Judaei sub ipsos muros struxere aciem, rebus secundis longius ausuri (sc. progredi, to advance further), Tac. H. 5, 11: 2, 25, cf. Verg. A. 2, 347.— Hence, P. a.,audens, entis, daring, bold, intrepid, courageous; mostly in a good sense ( poet. or in post-Aug prose):2.tu ne cede malis, sed contra audentior ito,
Verg. A. 6, 95:audentes deus ipse juvat,
Ov. M. 10, 586; so id. A. A. 1, 608; id. F. 2, 782:spes audentior,
Val. Fl. 4, 284:nil gravius audenti quam ignavo patiendum esse,
Tac. A. 14, 58; id. H. 2, 2 audentissimi cujusque procursu. id. Agr. 33; id. Or. 14 al.— Adv.: audenter, boldly, fearlessly, rashly: liceat audenter dicere, — Vulg Act. 2, 29; Dig. 28, 2, 29 fin. — Comp.:audentius jam onerat Sejanum,
Tac. A. 4, 68 progressus, id. ib. 13, 40:circumsistere,
id. H. 2, 78:inrupere,
id. ib. 1, 79:agere fortius et audentius,
id. Or 18.— Sup prob not in use.—ausus, a, um, ventured, attempted, undertaken, hence subst.: au-sum, i, n., a daring attempt, a venture, an undertaking, enterprise ( poet. or in postAug. prose; acc. to Serv. ad Verg. A. 12, 351, perh. not before Verg.):At tibi pro scelere, exclamat, pro talibus ausis,
Verg. A. 2, 535; 12, 351:fortia ausa,
id. ib. 9, 281:ingentibus annuat ausis,
Ov. M. 7, 178; 2, 328; 11, 12; 9, 621; 10, 460; 11, 242; id. H. 14, 49 al.; Stat. Th. 4, 368:ausum improbum,
Plin. 2, 108, 112, § 147. -
22 confirmo
con-firmo, āvi, ātum, 1, v. a., to make firm, establish, strengthen, confirm (class., esp. in prose).I.In gen. (prop. and trop.):II.stipites confirmare et stabilire,
Caes. B. G. 7, 73:ali hōc vires nervosque confirmari putant,
id. ib. 6, 21:dentis mobilis,
Plin. 28, 11, 49, § 178; cf. Scrib. Comp. 57; 59 sq.:confirmare et densare defluentem capillum,
Plin. 25, 11, 83, § 132:crus debile,
Suet. Vesp. 7; cf. id. Aug. 80:maxime religando confirmant parietum soliditatem,
Vitr. 2, 8, 7:castellum magnis munitionibus multisque tormentis, Auct. B. Alex. 21, 5: intestina,
i. e. to heal, cure, Cels. 4, 19:cicatriculam,
id. 2, 10 fin.: se, to recover physically, to grow well (corresp. with convalescere), Cic. Fam. 16, 1, 2; 16, 3, 1; 16, 4, 4; 16, 1, 1.— Transf., of the vine, Col. 4, 3, 4:valetudinem,
Cic. Att. 10, 17, 2:pacem et amicitiam cum proximis civitatibus,
Caes. B. G. 1, 3; cf.:confirmare societatem datā ac acceptā fide,
Sall. C. 44, 3:opes factionis,
id. ib. 32, 2; cf.:viris suas,
Vell. 2, 44, 2:suam manum,
Cic. Imp. Pomp. 9, 24:se transmarinis auxiliis,
Caes. B. C. 1, 29:conjurationem,
Nep. Dion, 8, 3:regnum Persarum,
id. Milt. 3, 5; so,regnum,
Suet. Caes. 9:imperium,
id. Vit. 9:decreta,
to confirm, Nep. Phoc. 3, 2:acta Caesaris,
Cic. Att. 16, 16, C, 12:acta alicujus in transmarinis provinciis,
Vell. 2, 44, 2:beneficia edicto,
Suet. Tit. 8:provinciam a Caesare datam,
id. Aug. 10.—Esp.A.To confirm or strengthen courage, to instil courage into one, to encourage, inspirit, animate, embolden:B.animum meum,
to take heart, take courage, Plaut. Aul. 2, 8, 1:animum sapientissimi hominis,
Cic. Fam. 6, 6, 2; id. Quint. 24, 77:maximi animi hominem,
id. ib. 4, 8, 1:animos ratione,
Lucr. 1, 426:confirmare et excitare afflictos animos bonorum,
Cic. Att. 1, 16, 8:animos Gallorum verbis,
Caes. B. G. 1, 33; Sall. C. 46, 3:vacillantium gentium animos,
Vell. 2, 120, 1:suos ad dimicandum animo,
Caes. B. G. 5, 49:milites,
id. ib. 5, 52:timentes,
id. ib. 7, 7; cf.:diffidentem rebus suis,
Cic. Imp. Pomp. 9, 23:territos,
Sall. J. 38, 5:perterritos,
Suet. Caes. 66; id. Aug. 43:Massilienses obsidione laborantes adventu suo,
id. Ner. 2:animum suum ad virtutem,
Auct. Her. 4, 22, 31 Klotz (al. conformavit):nepotem suum ad successionem imperii,
Suet. Tib. 55 fin.:nunc erige te et confirma,
take courage, Cic. Q. Fr. 1, 3, 5:cum ipse te confirmasses,
hast acquired courage, id. Quint. 11, 39; cf.:confirmant ipsi se,
id. Verr. 2, 5, 36, § 95; Caes. B. G. 2, 19; id. B. C. 1, 14 al.:eos multa pollicendo confirmat, uti Romam pergerent,
Sall. J. 23, 2:alius alium confirmare, ne nomina darent,
Liv. 2, 24, 2.— Aliquem alicui rei: gladiatores Lentulus libertati confirmat, encourages them to freedom, i. e. incites them to make themselves worthy of freedom, Caes. B. C. 1, 14, 4 dub. (Dinter and Kraner:spe libertatis).—With abstr. objects: reliqui temporis spem,
Cic. Div. in Caecil. 22, 71:spem alicujus,
Suet. Calig. 12:suspitionem,
id. Tib. 52; cf.:sensus rectus et confirmatus,
Cic. Fam. 1, 8, 2.—To confirm one in his disposition or feelings, in his fidelity (rare):C.insulas bene animatas,
Nep. Cim. 2, 4:homines,
Caes. B. C. 1, 15:Gallias,
Vell. 2, 120.—To confirm, give full assurance of, a fact, corroborate an assertion, settle, fix, establish, to prove, demonstrate the truth of a thing, etc. (very freq.):2.confirmare nostra argumentis ac rationibus, deinde contraria refutare,
Cic. de Or. 2, 19, 80;so opp. refutare,
Quint. 5, prooem. § 2; 5, 13, 53; cf.opp. refellere,
id. 3, 9, 6; 12, 1, 45;opp. diluere,
id. 9, 2, 80:confirmare aut infirmare rem,
Cic. Inv. 1, 30, 49:divinationem,
id. Div. 1, 32, 71; cf. id. ib. 2, 32, 78:quorum omnium testimoniis de hac Dionis pecuniā confirmatum est,
id. Verr. 2, 2, 8, § 23:crimen commenticium,
id. Rosc. Am. 15, 42:haec istius vituperatio atque infamia confirmabatur eorum sermone, qui, etc.,
id. Verr. 2, 5, 38, § 101:perjurium,
id. ib. 2, 4, 9, §19: iste locus est tibi etiam atque etiam confirmandus,
id. Fin. 5, 32, 95:his rebus confirmatis,
Caes. B. G. 6, 6 Kraner ad loc. —With acc. and inf., Lucr. 2, 185; cf. id. 2, [p. 415] 179; 5, 198.— Pass. impers., with ne:sanctissimo jurejurando confirmari oportere, ne tecto recipiatur, qui non, etc.,
Caes. B. G. 7, 66 fin.:hoc idem visum esse ex superioribus castellis confirmaverunt,
id. B. C. 3, 67; cf.:hoc ex ipsis caeli rationibus ausim Confirmare, nequaquam esse creatam, etc.,
Lucr. 2, 179.—Hence,To assert, affirm, protest something as true or certain; constr. with acc., acc. and inf., or de:A.hoc cum mihi non modo confirmasset, sed etiam persuasisset,
Cic. Att. 16, 5, 2:talem exsistere eloquentiam non potuisse confirmo,
id. de Or. 2, 2, 6.—So with acc. and inf., Cic. Verr. 1, 17, 50; cf.:illud se polliceri et jurejurando confirmare, tutum iter per fines suos daturum,
Caes. B. G. 5, 27:confirmare, fidem publicam per sese inviolatam fore,
Sall. J. 33, 3:memini me audire te de glorioso et celeri reditu meo confirmare,
Cic. Fam. 6, 6, 2.—So with de, Cic. Fam. 3, 10, 1; id. Arch. 7, 15.—Hence, confirmātus, a, um, P. a.(In acc. with II. A.) Encouraged, courageous, resolute:B.animus certus et confirmatus,
Cic. Quint. 24, 77; so,sensus rectus et confirmatus,
id. Fam. 1, 8, 2:confirmatiorem exercitum efficere,
Caes. B. C. 3, 84.—(Acc. to II. C.) Asserted, affirmed:C.in quibus (litteris) erat confirmatius idem illud, etc.,
Cic. Att. 10, 15, 1.—(Proved; hence,) Certain, credible:quod eo confirmatius erit, si, etc.,
Cic. Inv. 2, 11, 35: fides confirmatissima, most fixed, Porph. ad Hor. S. 1, 5, 27.— -
23 consentiens
I.= unā sentio, to feel together: multa (corpora, i. e. substances) Quae neque conecti potuere neque intus Vitalis motus consentire atque imitari, Lucr. 2, 717 Lachm.; cf.:II.consentire animam totam per membra videmus,
id. 3, 153; Scrib. Comp. 104.—To agree, accord, harmonize with a person or thing; to assert unitedly, determine in common, decree, to unite upon something accordantly, etc. (freq and class. in prose and poetry); constr with cum, inter se, the dat., or absol. of person; and with the acc., de, ad, in, the inf.. causā, or absol. of the thing.A.Lit., with personal subjects.1.In a good sense, with acc. and inf.: HONC. OINO. PLOIRVME. COSENTIONT. ROMAI. DVONORO. OPTVMO. FVISE. VIRO... LVCIOM. SCIPIONE., etc. (i. e. hunc unum plurimi consentiunt Romanum bonorum optimum fuisse virum... Lucium Scipionem), inscription of the Scipios, C. I. L. 1, 32: Wordsworth, Fragm, and Spec. p. 160; cf. Cic. Fin. 2, 35, 116; and id. Sen. 17, 61:2.omnes mortales unā mente consentiunt, omnia arma eorum, qui haec salva velint, contra illam pestem esse capienda,
id. Phil. 4, 3, 7; so Quint. 1, 10, 33; 2, 15, 36 al.; Tac. A. 6, 28 al.—With inf.:seu quicquid ubique magnificum est in claritatem ejus (sc. Herculis) referre consensimus,
Tac. G. 34 fin. —With de de amicitiae utilitate omnes uno ore consentiunt, Cic. Lael. 23, 86; so id. Phil. 1, 9, 21:cum aliquo de aliquā re,
id. Ac. 2, 42. 131.—With [p. 429] cum:consentire cum aliquā re, verbis discrepare,
Cic. Fin. 4, 26, 72:cum his (oratoribus) philosophi consentiunt,
Quint. 2, 17, 2; so Suet. Aug. 58.—With dat.:illis superioribus,
Quint. 2, 15, 32; so id. 5, 14, 33:sibi ipse,
Cic. Off. 1, 2, 5; cf. id. Clu. 22, 60:cui parti,
Quint. 5, 14, 9:iis, quibus delectantur,
id. 5, 11, 19:studiis alicujus,
Hor. Ep. 1, 18, 65 al. —With adversus:adversus maleficium omne consensimus,
Sen. Ben. 3, 6, 2:adversus patrem cum amicis,
Val. Max. 9, 11, ext. 3.—With ad:parvo exercitu, sed ad benevolentiam erga nos consentiente,
Cic. Att. 5, 18, 2; id. Tusc. 3, 2, 3; id. N. D. 2, 23, 60; 2, 46, 119; id. Cat. 4, 7, 15; 4, 9, 18; cf.:ad rem publicam conservandam,
id. Phil. 4, 4, 10:ad decernendum triumphum,
Liv. 36, 40, 10:ad necem ejus,
id. 39, 50, 6:ad indutias,
Suet. Calig. 5.—With in:in homine non, ut omne, omnia in unum consentientia, sed singulis membris suum cuique consilium,
Liv. 2, 32, 9:in hoc non contumaciter consentio,
Quint. 11, 3, 11; cf.:consentire in asserendā libertate,
Suet. Calig. 60: puro pioque duello quaerendas censeo itaque consentio consciscoque, old formula of voting in Liv. 1, 32, 12.—With ut:senatus... censuit consensit conscivit ut bellum cum priscis Latinis fieret, old formula for declaring war,
Liv. 1, 32, 13.—With ne:constat, ad alia discordes in uno adversus patrum voluntatem consensisse, ne dicerent dictatorem,
Liv. 4, 26, 7.—With acc. rei:consensit et senatus bellum,
i. e. has voted, decreed war, Liv. 8, 6, 8:bellum erat consensum,
id. 1, 32, 12:consensa in posterum diem contio,
id. 24, 38, 11.—With inf.:si consenserint possessores non vendere, quid futurum est?
Cic. Agr. 1, 5, 15. — Impers.:de prioribus consentitur,
Tac. A. 1, 13:inter plurimos consensum est duas esse partes,
Quint. 9, 1, 17; 5, 10, 12; Liv. 9, 7, 7; so,consensum est, ut, etc.,
id. 30, 24, 11.—In a bad sense, to agree to any wrong, to join in, to plot together, conspire, take part in, etc.:B.neque se cum Belgis reliquis consensisse, neque contra populum Romanum omnino conjurasse,
Caes. B. G. 2, 3; so id. ib. fin.:belli faciendi causā,
Cic. Verr. 2, 5, 8, § 18:urbem inflammare,
id. Phil. 2, 7, 17:quod consensisset cum Hispanis quibusdam... eum (Pompeium) comprehendere,
id. Fam. 6, 18, 2:ad prodendam Hannibali urbem Romanam,
Liv. 27, 9, 14:ad aliquem opprimendum,
Nep. Dat. 5, 2:quod undique abierat, antequam consentirent,
Liv. 23, 28, 4; so absol., id. 34, 49, 9 al.—Transf., with inanimate subjects, to accord, agree, harmonize with, to fit, suit, etc.(α).With cum: sed mihi ne utiquam cor consentit cum oculorum aspectu, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 17, 52; cf.:(β).cum vultus Domitii cum oratione non consentiret,
Caes. B. C. 1, 19; Quint. 11, 1, 2; 11, 3, 113; 11, 3, 122: secum ipsa (oratio;together with sibi constet),
Cic. Univ. 3; id. Brut. 38, 141:precor... ut vestrae mentes atque sententiae cum populi Romani voluntatibus suffragiisque consentiant,
id. Mur. 1, 1; Dig. 46, 4, 14.—With inter se:(γ).(pulchritudo corporis) delectat hoc ipso, quod inter se omnes partes cum quodam lepore consentiunt,
Cic. Off. 1, 28, 98; Quint. 5, 7, 29.—With dat.:(δ).si personis, si temporibus, si locis ea quae narrantur consentiunt,
Cic. Part. Or. 9, 32; id. Phil. 1, 1, 2; id. Att. 7, 3, 3; Quint. 11, 3, 65; 11, 3, 164 al.:sibi ipsa lex,
id. 2, 4, 37.—Absol., Lucr. 3, 170; 2, 915; 3, 154:1.ratio nostra consentit, pugnat oratio, etc.,
Cic. Fin. 3, 3, 10:judicationem et statum semper consentire,
Quint. 3, 11, 20:nisi ab imo ad summum omnibus intenta nervis consentiat (cithara),
id. 2, 8, 15:utrumque nostrum incredibili modo Consentit astrum,
Hor. C. 2, 17, 22.—Hence,con-sentĭens, entis, P. a., agreeing, accordant, unanimous:2.tanta rerum consentiens, conspirans, continuata cognatio,
Cic. N. D. 2, 7, 19:cujus de laudibus omnium esset fama consentiens,
id. Sen. 17, 61:animi,
id. Div. 2, 58, 119:consilium omnis vitae,
id. Tusc. 5, 25, 72.— Abl. consentiente and -ti:hominum consentiente auctoritate contenti non sumus?
Cic. Div. 1, 39, 84; so,consentiente voce,
Suet. Galb. 13;on the other hand, clamore consentienti pugnam poscunt,
Liv. 10, 40, 1.— -
24 consentio
I.= unā sentio, to feel together: multa (corpora, i. e. substances) Quae neque conecti potuere neque intus Vitalis motus consentire atque imitari, Lucr. 2, 717 Lachm.; cf.:II.consentire animam totam per membra videmus,
id. 3, 153; Scrib. Comp. 104.—To agree, accord, harmonize with a person or thing; to assert unitedly, determine in common, decree, to unite upon something accordantly, etc. (freq and class. in prose and poetry); constr with cum, inter se, the dat., or absol. of person; and with the acc., de, ad, in, the inf.. causā, or absol. of the thing.A.Lit., with personal subjects.1.In a good sense, with acc. and inf.: HONC. OINO. PLOIRVME. COSENTIONT. ROMAI. DVONORO. OPTVMO. FVISE. VIRO... LVCIOM. SCIPIONE., etc. (i. e. hunc unum plurimi consentiunt Romanum bonorum optimum fuisse virum... Lucium Scipionem), inscription of the Scipios, C. I. L. 1, 32: Wordsworth, Fragm, and Spec. p. 160; cf. Cic. Fin. 2, 35, 116; and id. Sen. 17, 61:2.omnes mortales unā mente consentiunt, omnia arma eorum, qui haec salva velint, contra illam pestem esse capienda,
id. Phil. 4, 3, 7; so Quint. 1, 10, 33; 2, 15, 36 al.; Tac. A. 6, 28 al.—With inf.:seu quicquid ubique magnificum est in claritatem ejus (sc. Herculis) referre consensimus,
Tac. G. 34 fin. —With de de amicitiae utilitate omnes uno ore consentiunt, Cic. Lael. 23, 86; so id. Phil. 1, 9, 21:cum aliquo de aliquā re,
id. Ac. 2, 42. 131.—With [p. 429] cum:consentire cum aliquā re, verbis discrepare,
Cic. Fin. 4, 26, 72:cum his (oratoribus) philosophi consentiunt,
Quint. 2, 17, 2; so Suet. Aug. 58.—With dat.:illis superioribus,
Quint. 2, 15, 32; so id. 5, 14, 33:sibi ipse,
Cic. Off. 1, 2, 5; cf. id. Clu. 22, 60:cui parti,
Quint. 5, 14, 9:iis, quibus delectantur,
id. 5, 11, 19:studiis alicujus,
Hor. Ep. 1, 18, 65 al. —With adversus:adversus maleficium omne consensimus,
Sen. Ben. 3, 6, 2:adversus patrem cum amicis,
Val. Max. 9, 11, ext. 3.—With ad:parvo exercitu, sed ad benevolentiam erga nos consentiente,
Cic. Att. 5, 18, 2; id. Tusc. 3, 2, 3; id. N. D. 2, 23, 60; 2, 46, 119; id. Cat. 4, 7, 15; 4, 9, 18; cf.:ad rem publicam conservandam,
id. Phil. 4, 4, 10:ad decernendum triumphum,
Liv. 36, 40, 10:ad necem ejus,
id. 39, 50, 6:ad indutias,
Suet. Calig. 5.—With in:in homine non, ut omne, omnia in unum consentientia, sed singulis membris suum cuique consilium,
Liv. 2, 32, 9:in hoc non contumaciter consentio,
Quint. 11, 3, 11; cf.:consentire in asserendā libertate,
Suet. Calig. 60: puro pioque duello quaerendas censeo itaque consentio consciscoque, old formula of voting in Liv. 1, 32, 12.—With ut:senatus... censuit consensit conscivit ut bellum cum priscis Latinis fieret, old formula for declaring war,
Liv. 1, 32, 13.—With ne:constat, ad alia discordes in uno adversus patrum voluntatem consensisse, ne dicerent dictatorem,
Liv. 4, 26, 7.—With acc. rei:consensit et senatus bellum,
i. e. has voted, decreed war, Liv. 8, 6, 8:bellum erat consensum,
id. 1, 32, 12:consensa in posterum diem contio,
id. 24, 38, 11.—With inf.:si consenserint possessores non vendere, quid futurum est?
Cic. Agr. 1, 5, 15. — Impers.:de prioribus consentitur,
Tac. A. 1, 13:inter plurimos consensum est duas esse partes,
Quint. 9, 1, 17; 5, 10, 12; Liv. 9, 7, 7; so,consensum est, ut, etc.,
id. 30, 24, 11.—In a bad sense, to agree to any wrong, to join in, to plot together, conspire, take part in, etc.:B.neque se cum Belgis reliquis consensisse, neque contra populum Romanum omnino conjurasse,
Caes. B. G. 2, 3; so id. ib. fin.:belli faciendi causā,
Cic. Verr. 2, 5, 8, § 18:urbem inflammare,
id. Phil. 2, 7, 17:quod consensisset cum Hispanis quibusdam... eum (Pompeium) comprehendere,
id. Fam. 6, 18, 2:ad prodendam Hannibali urbem Romanam,
Liv. 27, 9, 14:ad aliquem opprimendum,
Nep. Dat. 5, 2:quod undique abierat, antequam consentirent,
Liv. 23, 28, 4; so absol., id. 34, 49, 9 al.—Transf., with inanimate subjects, to accord, agree, harmonize with, to fit, suit, etc.(α).With cum: sed mihi ne utiquam cor consentit cum oculorum aspectu, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 17, 52; cf.:(β).cum vultus Domitii cum oratione non consentiret,
Caes. B. C. 1, 19; Quint. 11, 1, 2; 11, 3, 113; 11, 3, 122: secum ipsa (oratio;together with sibi constet),
Cic. Univ. 3; id. Brut. 38, 141:precor... ut vestrae mentes atque sententiae cum populi Romani voluntatibus suffragiisque consentiant,
id. Mur. 1, 1; Dig. 46, 4, 14.—With inter se:(γ).(pulchritudo corporis) delectat hoc ipso, quod inter se omnes partes cum quodam lepore consentiunt,
Cic. Off. 1, 28, 98; Quint. 5, 7, 29.—With dat.:(δ).si personis, si temporibus, si locis ea quae narrantur consentiunt,
Cic. Part. Or. 9, 32; id. Phil. 1, 1, 2; id. Att. 7, 3, 3; Quint. 11, 3, 65; 11, 3, 164 al.:sibi ipsa lex,
id. 2, 4, 37.—Absol., Lucr. 3, 170; 2, 915; 3, 154:1.ratio nostra consentit, pugnat oratio, etc.,
Cic. Fin. 3, 3, 10:judicationem et statum semper consentire,
Quint. 3, 11, 20:nisi ab imo ad summum omnibus intenta nervis consentiat (cithara),
id. 2, 8, 15:utrumque nostrum incredibili modo Consentit astrum,
Hor. C. 2, 17, 22.—Hence,con-sentĭens, entis, P. a., agreeing, accordant, unanimous:2.tanta rerum consentiens, conspirans, continuata cognatio,
Cic. N. D. 2, 7, 19:cujus de laudibus omnium esset fama consentiens,
id. Sen. 17, 61:animi,
id. Div. 2, 58, 119:consilium omnis vitae,
id. Tusc. 5, 25, 72.— Abl. consentiente and -ti:hominum consentiente auctoritate contenti non sumus?
Cic. Div. 1, 39, 84; so,consentiente voce,
Suet. Galb. 13;on the other hand, clamore consentienti pugnam poscunt,
Liv. 10, 40, 1.— -
25 cosentio
I.= unā sentio, to feel together: multa (corpora, i. e. substances) Quae neque conecti potuere neque intus Vitalis motus consentire atque imitari, Lucr. 2, 717 Lachm.; cf.:II.consentire animam totam per membra videmus,
id. 3, 153; Scrib. Comp. 104.—To agree, accord, harmonize with a person or thing; to assert unitedly, determine in common, decree, to unite upon something accordantly, etc. (freq and class. in prose and poetry); constr with cum, inter se, the dat., or absol. of person; and with the acc., de, ad, in, the inf.. causā, or absol. of the thing.A.Lit., with personal subjects.1.In a good sense, with acc. and inf.: HONC. OINO. PLOIRVME. COSENTIONT. ROMAI. DVONORO. OPTVMO. FVISE. VIRO... LVCIOM. SCIPIONE., etc. (i. e. hunc unum plurimi consentiunt Romanum bonorum optimum fuisse virum... Lucium Scipionem), inscription of the Scipios, C. I. L. 1, 32: Wordsworth, Fragm, and Spec. p. 160; cf. Cic. Fin. 2, 35, 116; and id. Sen. 17, 61:2.omnes mortales unā mente consentiunt, omnia arma eorum, qui haec salva velint, contra illam pestem esse capienda,
id. Phil. 4, 3, 7; so Quint. 1, 10, 33; 2, 15, 36 al.; Tac. A. 6, 28 al.—With inf.:seu quicquid ubique magnificum est in claritatem ejus (sc. Herculis) referre consensimus,
Tac. G. 34 fin. —With de de amicitiae utilitate omnes uno ore consentiunt, Cic. Lael. 23, 86; so id. Phil. 1, 9, 21:cum aliquo de aliquā re,
id. Ac. 2, 42. 131.—With [p. 429] cum:consentire cum aliquā re, verbis discrepare,
Cic. Fin. 4, 26, 72:cum his (oratoribus) philosophi consentiunt,
Quint. 2, 17, 2; so Suet. Aug. 58.—With dat.:illis superioribus,
Quint. 2, 15, 32; so id. 5, 14, 33:sibi ipse,
Cic. Off. 1, 2, 5; cf. id. Clu. 22, 60:cui parti,
Quint. 5, 14, 9:iis, quibus delectantur,
id. 5, 11, 19:studiis alicujus,
Hor. Ep. 1, 18, 65 al. —With adversus:adversus maleficium omne consensimus,
Sen. Ben. 3, 6, 2:adversus patrem cum amicis,
Val. Max. 9, 11, ext. 3.—With ad:parvo exercitu, sed ad benevolentiam erga nos consentiente,
Cic. Att. 5, 18, 2; id. Tusc. 3, 2, 3; id. N. D. 2, 23, 60; 2, 46, 119; id. Cat. 4, 7, 15; 4, 9, 18; cf.:ad rem publicam conservandam,
id. Phil. 4, 4, 10:ad decernendum triumphum,
Liv. 36, 40, 10:ad necem ejus,
id. 39, 50, 6:ad indutias,
Suet. Calig. 5.—With in:in homine non, ut omne, omnia in unum consentientia, sed singulis membris suum cuique consilium,
Liv. 2, 32, 9:in hoc non contumaciter consentio,
Quint. 11, 3, 11; cf.:consentire in asserendā libertate,
Suet. Calig. 60: puro pioque duello quaerendas censeo itaque consentio consciscoque, old formula of voting in Liv. 1, 32, 12.—With ut:senatus... censuit consensit conscivit ut bellum cum priscis Latinis fieret, old formula for declaring war,
Liv. 1, 32, 13.—With ne:constat, ad alia discordes in uno adversus patrum voluntatem consensisse, ne dicerent dictatorem,
Liv. 4, 26, 7.—With acc. rei:consensit et senatus bellum,
i. e. has voted, decreed war, Liv. 8, 6, 8:bellum erat consensum,
id. 1, 32, 12:consensa in posterum diem contio,
id. 24, 38, 11.—With inf.:si consenserint possessores non vendere, quid futurum est?
Cic. Agr. 1, 5, 15. — Impers.:de prioribus consentitur,
Tac. A. 1, 13:inter plurimos consensum est duas esse partes,
Quint. 9, 1, 17; 5, 10, 12; Liv. 9, 7, 7; so,consensum est, ut, etc.,
id. 30, 24, 11.—In a bad sense, to agree to any wrong, to join in, to plot together, conspire, take part in, etc.:B.neque se cum Belgis reliquis consensisse, neque contra populum Romanum omnino conjurasse,
Caes. B. G. 2, 3; so id. ib. fin.:belli faciendi causā,
Cic. Verr. 2, 5, 8, § 18:urbem inflammare,
id. Phil. 2, 7, 17:quod consensisset cum Hispanis quibusdam... eum (Pompeium) comprehendere,
id. Fam. 6, 18, 2:ad prodendam Hannibali urbem Romanam,
Liv. 27, 9, 14:ad aliquem opprimendum,
Nep. Dat. 5, 2:quod undique abierat, antequam consentirent,
Liv. 23, 28, 4; so absol., id. 34, 49, 9 al.—Transf., with inanimate subjects, to accord, agree, harmonize with, to fit, suit, etc.(α).With cum: sed mihi ne utiquam cor consentit cum oculorum aspectu, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 17, 52; cf.:(β).cum vultus Domitii cum oratione non consentiret,
Caes. B. C. 1, 19; Quint. 11, 1, 2; 11, 3, 113; 11, 3, 122: secum ipsa (oratio;together with sibi constet),
Cic. Univ. 3; id. Brut. 38, 141:precor... ut vestrae mentes atque sententiae cum populi Romani voluntatibus suffragiisque consentiant,
id. Mur. 1, 1; Dig. 46, 4, 14.—With inter se:(γ).(pulchritudo corporis) delectat hoc ipso, quod inter se omnes partes cum quodam lepore consentiunt,
Cic. Off. 1, 28, 98; Quint. 5, 7, 29.—With dat.:(δ).si personis, si temporibus, si locis ea quae narrantur consentiunt,
Cic. Part. Or. 9, 32; id. Phil. 1, 1, 2; id. Att. 7, 3, 3; Quint. 11, 3, 65; 11, 3, 164 al.:sibi ipsa lex,
id. 2, 4, 37.—Absol., Lucr. 3, 170; 2, 915; 3, 154:1.ratio nostra consentit, pugnat oratio, etc.,
Cic. Fin. 3, 3, 10:judicationem et statum semper consentire,
Quint. 3, 11, 20:nisi ab imo ad summum omnibus intenta nervis consentiat (cithara),
id. 2, 8, 15:utrumque nostrum incredibili modo Consentit astrum,
Hor. C. 2, 17, 22.—Hence,con-sentĭens, entis, P. a., agreeing, accordant, unanimous:2.tanta rerum consentiens, conspirans, continuata cognatio,
Cic. N. D. 2, 7, 19:cujus de laudibus omnium esset fama consentiens,
id. Sen. 17, 61:animi,
id. Div. 2, 58, 119:consilium omnis vitae,
id. Tusc. 5, 25, 72.— Abl. consentiente and -ti:hominum consentiente auctoritate contenti non sumus?
Cic. Div. 1, 39, 84; so,consentiente voce,
Suet. Galb. 13;on the other hand, clamore consentienti pugnam poscunt,
Liv. 10, 40, 1.— -
26 dico
1.dĭco, āvi, ātum, 1 (dixe for dixisse, Val. Ant. ap. Arn. 5, 1; DICASSIT dixerit, Paul. ex Fest. p. 75, 15; rather = dicaverit), v. a. [orig. the same word with 2. dīco; cf. the meaning of abdĭco and abdīco, of indĭco and indīco, dedĭco, no. II. A. al., Corss. Ausspr. 1, 380].I.To proclaim, make known. So perh. only in the foll. passage: pugnam, Lucil. ap. Non. 287, 30.—Far more freq.,II.Relig. t. t., to dedicate, consecrate, devote any thing to a deity or to a deified person (for syn. cf.: dedico, consecro, inauguro).A.Prop.: et me dicabo atque animam devotabo hostibus, Att. ap. Non. 98, 12:2.donum tibi (sc. Jovi) dicatum atque promissum,
Cic. Verr. 2, 5, 72; cf.:ara condita atque dicata,
Liv. 1, 7 (for which aram condidit dedicavitque, id. 28, 46 fin.); so,aram,
id. 1, 7; 1, 20:capitolium, templum Jovis O. M.,
id. 22, 38 fin.:templa,
Ov. F. 1, 610:delubrum ex manubiis,
Plin. 7, 26, 27, § 97:lychnuchum Apollini,
id. 34, 3, 8, § 14:statuas Olympiae,
id. 34, 4, 9, § 16:vehiculum,
Tac. G. 40:carmen Veneri,
Plin. 37, 10, 66, § 178; cf. Suet. Ner. 10 fin. et saep.:cygni Apollini dicati,
Cic. Tusc. 1, 30, 73.—With a personal object, to consecrate, to deify (cf. dedico, no. II. A. b.):B.Janus geminus a Numa dicatus,
Plin. 34, 7, 16, § 34:inter numina dicatus Augustus,
Tac. A. 1, 59.—Transf., beyond the relig. sphere.1.To give up, set apart, appropriate a thing to any one: recita;* 2.aurium operam tibi dico,
Plaut. Bacch. 4, 9, 72; so,operam,
id. Ps. 1, 5, 147; Ter. Ph. 1, 2, 12:hunc totum diem tibi,
Cic. Leg. 2, 3, 7:tuum studium meae laudi,
id. Fam. 2, 6, 4:genus (orationis) epidicticum gymnasiis et palaestrae,
id. Or. 13, 42:librum Maecenati,
Plin. 19, 10, 57, § 177; cf.:librum laudibus ptisanae,
id. 18, 7, 15, § 75 al.:(Deïopeam) conubio jungam stabili propriamque dicabo,
Verg. A. 1, 73; cf. the same verse, ib. 4, 126:se Crasso,
Cic. de Or. 3, 3, 11; cf.: se Remis in clientelam, * Caes. B. G. 6, 12, 7:se alii civitati,
to become a free denizen of it, Cic. Balb. 11, 28;for which: se in aliam civitatem,
id. ib. 12 fin. —(I. q. dedico, no. II. A.) To consecrate a thing by using it for the first time:2.nova signa novamque aquilam,
Tac. H. 5, 16.— Hence, dĭcātus, a, um, P. a. (acc. to no. II.), devoted, consecrated, dedicated:loca Christo dedicatissima, August. Civ. Dei, 3, 31: CONSTANTINO AETERNO AVGVSTO ARRIVS DIOTIMVS... N. M. Q. (i. e. numini majestatique) EIVS DICATISSIMVS,
Inscr. Orell. 1083.dīco, xi, ctum, 3 ( praes. DEICO, Inscr. Orell. 4848; imp. usu. dic; cf. duc, fac, fer, from duco, etc., DEICVNTO, and perf. DEIXSERINT, P. C. de Therm. ib. 3673; imp. dice, Naev. ap. Fest. p. 298, 29 Müll.; Plaut. Capt. 2, 2, 109; id. Bac. 4, 4, 65; id. Merc. 1, 2, 47 al.; cf. Quint. 1, 6, 21; fut. dicem = dicam, Cato ap. Quint. 1, 7, 23; cf. Paul. ex Fest. p. 72, 6 Müll.—Another form of the future is dicebo, Novius ap. Non. 507 (Com. v. 8 Rib.). — Perf. sync.:I.dixti,
Plaut. As. 4, 2, 14; id. Trin. 2, 4, 155; id. Mil. 2, 4, 12 et saep.; Ter. And. 3, 1, 1; 3, 2, 38; id. Heaut. 2, 3, 100 et saep.; Cic. Fin. 2, 3, 10; id. N. D. 3, 9, 23; id. Caecin. 29, 82; acc. to Quint. 9, 3, 22.— Perf. subj.:dixis,
Plaut. Capt. 1, 2, 46; Caecil. ap. Gell. 7, 17 fin.:dixem = dixissem,
Plaut. Pseud. 1, 5, 84; inf. dixe = dix isse, Plaut. Fragm. ap. Non. 105, 23; Varr. ib. 451, 16; Arn. init.; Aus. Sept. Sap. de Cleob. 8; inf. praes. pass. dicier, Ter. Eun. 4, 4, 32; Vatin. in Cic. Fam. 5, 9 al.), v. a. [root DIC = DEIK in deiknumi; lit., to show; cf. dikê, and Lat. dicis, ju-dex, dicio], to say, tell, mention, relate, affirm, declare, state; to mean, intend (for syn. cf.: for, loquor, verba facio, dicto, dictito, oro, inquam, aio, fabulor, concionor, pronuntio, praedico, recito, declamo, affirmo, assevero, contendo; also, nomino, voco, alloquor, designo, nuncupo; also, decerno, jubeo, statuo, etc.; cf. also, nego.—The person addressed is usually put in dat., v. the foll.: dicere ad aliquem, in eccl. Lat., stands for the Gr. eipein pros tina, Vulg. Luc. 2, 34 al.; cf. infra I. B. 2. g).Lit.A.In gen.:b.Amphitruonis socium nae me esse volui dicere,
Plaut. Am. 1, 1, 228:advenisse familiarem dicito,
id. ib. 1, 1, 197:haec uti sunt facta ero dicam,
id. ib. 1, 1, 304; cf. ib. 2, 1, 23:signi dic quid est?
id. ib. 1, 1, 265:si dixero mendacium,
id. ib. 1, 1, 43; cf.opp. vera dico,
id. ib. 1, 1, 238 al.:quo facto aut dicto adest opus,
id. ib. 1, 1, 15; cf.:dictu opus est,
Ter. Heaut. 5, 1, 68:nihil est dictu facilius,
id. Phorm. 2, 1, 70:turpe dictu,
id. Ad. 2, 4, 11:indignis si male dicitur, bene dictum id esse dico,
Plaut. Curc. 4, 2, 27:ille, quem dixi,
whom I have mentioned, named, Cic. de Or. 3, 12, 45 et saep.: vel dicam = vel potius, or rather:stuporem hominis vel dicam pecudis attendite,
Cic. Phil. 2, 12, 30; cf.:mihi placebat Pomponius maxime vel dicam minime displicebat,
id. Brut. 57, 207; so id. ib. 70, 246; id. Fam. 4, 7, 3 al.—Dicitur, dicebatur, dictum est, impers. with acc. and inf., it is said, related, maintained, etc.; or, they say, affirm, etc.: de hoc (sc. Diodoro) Verri dicitur, habere eum, etc., it is reported to Verres that, etc., Cic. Verr. 2, 4, 18:c.non sine causa dicitur, ad ea referri omnes nostras cogitationes,
id. Fin. 3, 18, 60; so,dicitur,
Nep. Paus. 5, 3; Quint. 5, 7, 33; 7, 2, 44; Ov. F. 4, 508:Titum multo apud patrem sermone orasse dicebatur, ne, etc.,
Tac. H. 4, 52; so,dicebatur,
id. A. 1, 10:in hac habitasse platea dictum'st Chrysidem,
Ter. And. 4, 5, 1:dictum est,
Caes. B. G. 1, 1, 5; Liv. 38, 56; Quint. 6, 1, 27:ut pulsis hostibus dici posset, eos, etc.,
Caes. B. G. 1, 46, 3. Cf. also: hoc, illud dicitur, with acc. and inf., Cic. Fin. 5, 24, 72; id. de Or. 1, 33, 150; Quint. 4, 2, 91; 11, 3, 177 al. —Esp. in histt. in reference to what has been previously related:ut supra dictum est,
Sall. J. 96, 1:sicut ante dictum est,
Nep. Dion. 9, 5; cf. Curt. 3, 7, 7; 5, 1, 11; 8, 6, 2 et saep.—(See Zumpt, Gram. § 607.) Dicor, diceris, dicitur, with nom. and inf., it is said that I, thou, he, etc.; or, they say that I, thou, etc.:d.ut nos dicamur duo omnium dignissimi esse,
Plaut. As. 2, 2, 47: cf. Quint. 4, 4, 6:dicar Princeps Aeolium carmen ad Italos Deduxisse modos,
Hor. Od. 3, 30, 10 al.:illi socius esse diceris,
Plaut. Rud. 1, 2, 72: aedes Demaenetus ubi [p. 571] dicitur habitare, id. As. 2, 3, 2:qui (Pisistratus) primus Homeri libros confusos antea sic disposuisse dicitur, ut nunc habemus,
Cic. de Or. 3, 34, 137 et saep.:quot annos nata dicitur?
Plaut. Cist. 4, 2, 89:is nunc dicitur venturus peregre,
id. Truc. 1, 1, 66 et saep. In a double construction, with nom. and inf., and acc. and inf. (acc. to no. b. and c.): petisse dicitur major Titius... idque ab eis facile (sc. eum) impetrasse, Auct. B. Afr. 28 fin.; so Suet. Oth. 7.—Dictum ac factum or dictum factum (Gr. hama epos hama ergon), in colloq. lang., no sooner said than done, without delay, Ter. And. 2, 3, 7:B.dictum ac factum reddidi,
it was "said and done" with me, id. Heaut. 4, 5, 12; 5, 1, 31; cf.:dicto citius,
Verg. A. 1, 142; Hor. S. 2, 2, 80; and:dicto prope citius,
Liv. 23, 47, 6.—In partic.1.Pregn.a.To assert, affirm a thing as certain (opp. nego):b.quem esse negas, eundem esse dicis,
Cic. Tusc. 1, 6, 12; cf.:dicebant, ego negabam,
id. Fam. 3, 8, 5; and:quibus creditum non sit negantibus, iisdem credatur dicentibus?
id. Rab. Post. 12, 35.—For dico with a negative, nego is used, q. v.; cf. Zumpt, Gram. § 799;2.but: dicere nihil esse pulchrius, etc.,
Liv. 30, 12, 6; 21, 9, 3 Fabri; so,freq. in Liv. when the negation precedes,
id. 30, 22, 5; 23, 10, 13 al.; cf. Krebs, Antibar. p. 355.—dico is often inserted parenthetically, to give emphasis to an apposition:3.utinam C. Caesari, patri, dico adulescenti contigisset, etc.,
Cic. Phil. 5, 18, 49; id. Tusc. 5, 36, 105; id. Planc. 12, 30; Quint. 9, 2, 83; cf. Cic. Or. 58, 197; id. Tusc. 4, 16, 36; Sen. Ep. 14, 6; id. Vit. Beat. 15, 6; Quint. 1, 6, 24:ille mihi praesidium dederat, cum dico mihi, senatui dico populoque Romano,
Cic. Phil. 11, 8, 20; Sen. Ep. 83, 12; Plin. Ep. 2, 20, 2; 3, 2, 2.—In rhetor. and jurid. lang., to pronounce, deliver, rehearse, speak any thing.(α).With acc.:(β).oratio dicta de scripto,
Cic. Planc. 30 fin.; cf.:sententiam de scripto,
id. Att. 4, 3, 3:controversias,
Quint. 3, 8, 51; 9, 2, 77:prooemium ac narrationem et argumenta,
id. 2, 20, 10:exordia,
id. 11, 3, 161:theses et communes locos,
id. 2, 1, 9:materias,
id. 2, 4, 41:versus,
Cic. Or. 56, 189; Quint. 6, 3, 86:causam, of the defendant or his attorney,
to make a defensive speech, to plead in defence, Cic. Rosc. Am. 5; id. Quint. 8; id. Sest. 8; Quint. 5, 11, 39; 7, 4, 3; 8, 2, 24 al.; cf.causas (said of the attorney),
Cic. de Or. 1, 2, 5; 2, 8, 32 al.:jus,
to pronounce judgment, id. Fl. 3; id. Fam. 13, 14; hence the praetor's formula: DO, DICO, ADDICO; v. do, etc.—With ad and acc. pers., to plead before a person or tribunal:(γ).ad unum judicem,
Cic. Opt. Gen. 4, 10:ad quos? ad me, si idoneus videor qui judicem, etc.,
id. Verr. 2, 2, 29, § 72; Liv. 3, 41.—With ad and acc. of thing, to speak in reference to, in reply to:(δ).non audeo ad ista dicere,
Cic. Tusc. 3, 32, 78; id. Rep. 1, 18, 30.—Absol.:4.nec idem loqui, quod dicere,
Cic. Or. 32:est oratoris proprium, apte, distincte, ornate dicere,
id. Off. 1, 1, 2; so,de aliqua re pro aliquo, contra aliquem, etc., innumerable times in Cic. and Quint.: dixi, the t. t. at the end of a speech,
I have done, Cic. Verr. 1 fin. Ascon. and Zumpt, a. h. 1.;thus, dixerunt, the t. t. by which the praeco pronounced the speeches of the parties to be finished,
Quint. 1, 5, 43; cf. Spald. ad Quint. 6, 4, 7.— Transf. beyond the judicial sphere:causam nullam or causam haud dico,
I have no objection, Plaut. Mil. 5, 34; id. Capt. 3, 4, 92; Ter. Ph. 2, 1, 42.—To describe, relate, sing, celebrate in writing (mostly poet.):b.tibi dicere laudes,
Tib. 1, 3, 31; so,laudes Phoebi et Dianae,
Hor. C. S. 76:Dianam, Cynthium, Latonam,
id. C. 1, 21, 1:Alciden puerosque Ledae,
id. ib. 1, 12, 25:caelestes, pugilemve equumve,
id. ib. 4, 2, 19:Pelidae stomachum,
id. ib. 1, 6, 5:bella,
id. Ep. 1, 16, 26; Liv. 7, 29:carmen,
Hor. C. 1, 32, 3; id. C. S. 8; Tib. 2, 1, 54:modos,
Hor. C. 3, 11, 7:silvestrium naturas,
Plin. 15, 30, 40, § 138 et saep.:temporibus Augusti dicendis non defuere decora ingenia,
Tac. A. 1, 1; id. H. 1, 1:vir neque silendus neque dicendus sine cura,
Vell. 2, 13.—Of prophecies, to predict, foretell:5.bellicosis fata Quiritibus Hac lege dico, ne, etc.,
Hor. C. 3, 3, 58:sortes per carmina,
id. A. P. 403:quicquid,
id. S. 2, 5, 59:hoc (Delphi),
Ov. Tr. 4, 8, 43 et saep.—To pronounce, articulate a letter, syllable, word: Demosthenem scribit Phalereus, cum Rho dicere nequiret, etc., Cic. Div. 2, 46, 96; id. de Or. 1, 61, 260; Quint. 1, 4, 8; 1, 7, 21 al.—6.To call, to name: habitum quendam vitalem corporis esse, harmoniam Graii quam dicunt, Lucr. 3, 106; cf.: Latine dicimus elocutionem, quam Graeci phrasin vocant, Quint. 8, 1, 1:7.Chaoniamque omnem Trojano a Chaone dixit,
Verg. A. 3, 335:hic ames dici pater atque princeps,
Hor. Od. 1, 2, 50:uxor quondam tua dicta,
Verg. A. 2, 678 et saep. —Prov.:dici beatus ante obitum nemo debet,
Ov. M. 3, 135.—To name, appoint one to an office:8.ut consules roget praetor vel dictatorem dicat,
Cic. Att. 9, 15, 2: so,dictatorem,
Liv. 5, 9; 7, 26; 8, 29:consulem,
id. 10, 15; 24, 9; 26, 22 (thrice):magistrum equitum,
id. 6, 39:aedilem,
id. 9, 46:arbitrum bibendi,
Hor. Od. 2, 7, 26 et saep.—To appoint, set apart. fix upon, settle:9.nam mea bona meis cognatis dicam, inter eos partiam,
Plaut. Mil. 3, 1, 113; cf. Pompon. ap. Non. 280, 19:dotis paululum vicino suo,
Afran. ib. 26:pecuniam omnem suam doti,
Cic. Fl. 35: quoniam inter nos nuptiae sunt dictae, Afran. ap. Non. 280, 24; cf.:diem nuptiis,
Ter. And. 1, 1, 75:diem operi,
Cic. Verr. 2, 1, 57:diem juris,
Plaut. Men. 4, 2, 16:diem exercitui ad conveniendum Pharas,
Liv. 36, 8; cf. id. 42, 28, and v. dies:locum consiliis,
id. 25, 16:leges pacis,
id. 33, 12; cf.:leges victis,
id. 34, 57:legem tibi,
Hor. Ep. 2, 2, 18; Ov. M. 6, 137; cf.:legem sibi,
to give sentence upon one's self, id. ib. 13, 72:pretium muneri,
Hor. C. 4, 8, 12 et saep.—With inf.: prius data est, quam tibi dari dicta, Pac. ap. Non. 280, 28. — Pass. impers.:eodem Numida inermis, ut dictum erat, accedit,
Sall. J. 113, 6.—To utter, express, esp. in phrases:10.non dici potest, dici vix potest, etc.: non dici potest quam flagrem desiderio urbis,
Cic. Att. 5, 11, 1; 5, 17, 5:dici vix potest quanta sit vis, etc.,
id. Leg. 2, 15, 38; id. Verr. 2, 4, 57, § 127; id. Or. 17, 55; id. Red. ad Quir. 1, 4; cf. Quint. 2, 2, 8; 11, 3, 85.—(Mostly in colloq. lang.) Alicui, like our vulg. to tell one so and so, for to admonish, warn, threaten him:11.dicebam, pater, tibi, ne matri consuleres male,
Plaut. As. 5, 2, 88; cf. Nep. Datam. 5; Ov. Am. 1, 14, 1.—Esp. freq.:tibi (ego) dico,
I tell you, Plaut. Curc. 4, 2, 30; id. Bacch. 4, 9, 76; id. Men. 2, 3, 27; id. Mil. 2, 2, 62 et saep.; Ter. And. 1, 2, 33 Ruhnk.; id. ib. 4, 4, 23; id. Eun. 2, 3, 46; 87; Phaedr. 4, 19, 18; cf.:tibi dicimus,
Ov. H. 20, 153; id. M. 9, 122; so, dixi, I have said it, i. e. you may depend upon it, it shall be done, Ter. Phorm. 2, 3, 90; 92.—Dicere sacramentum or sacramento, to take an oath, to swear; v. sacramentum.II.Transf., i. q. intellego, Gr. phêmi, to mean so and so; it may sometimes be rendered in English by namely, to wit:A.nec quemquam vidi, qui magis ea, quae timenda esse negaret, timeret, mortem dico et deos,
Cic. N. D. 1, 31, 86; id. de Or. 3, 44, 174: M. Sequar ut institui divinum illum virum, quem saepius fortasse laudo quam necesse est. At. Platonem videlicet dicis, id. Leg. 3, 1:uxoris dico, non tuam,
Plaut. As. 1, 1, 30 et saep.—Hence, dictum, i, n., something said, i. e. a saying, a word.In gen.: haut doctis dictis certantes sed male dictis, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 274 Vahl.; acc. to Hertz.: nec maledictis); so,B.istaec dicta dicere,
Plaut. Trin. 1, 2, 40:docta,
id. ib. 2, 2, 99; id. Men. 2, 1, 24; Lucr. 5, 113; cf.condocta,
Plaut. Poen. 3, 2, 3:meum,
id. As. 2, 4, 1:ridiculum,
id. Capt. 3, 1, 22:minimum,
Cic. Fam. 1, 9:ferocibus dictis rem nobilitare,
Liv. 23, 47, 4 al.:ob admissum foede dictumve superbe,
Lucr. 5, 1224; cf.facete,
Plaut. Capt. 1, 2, 73; id. Poen. 3, 3, 24; Ter. Eun. 2, 2, 57; Cic. Off. 1, 29, 104 al.:lepide,
Plaut. Most. 1, 3, 103:absurde,
id. Capt. 1, 1, 3:vere,
Nep. Alc. 8, 4:ambigue,
Hor. A. P. 449 et saep.—Pleon.:feci ego istaec dicta quae vos dicitis (sc. me fecisse),
Plaut. Casin. 5, 4, 17.—In partic.1.A saying, maxim, proverb:2.aurea dicta,
Lucr. 3, 12; cf.veridica,
id. 6, 24: Catonis est dictum. Pedibus compensari pecuniam, Cic. Fl. 29 fin. Hence, the title of a work by Caesar: Dicta collectanea (his Apophthegmata, mentioned in Cic. Fam. 9, 16), Suet. Caes. 56.—Esp. freq.,For facete dictum, a witty saying, bon-mot, Enn. ap. Cic. de Or. 2, 54 fin. (cf. Cic. ap. Macr. S. 2, 1 fin.); Cic. Phil. 2, 17; Quint. 6, 3, 2; 16; 36; Liv. 7, 33, 3; Hor. A. P. 273 et saep.; cf. also, dicterium.—3.Poetry, verse (abstr. and concr.): dicti studiosus, Enn. ap. Cic. Brut. 18, 71:4.rerum naturam expandere dictis,
Lucr. 1, 126; 5, 56:Ennius hirsuta cingat sua dicta corona,
Prop. 4 (5), 1, 61.—A prediction, prophecy, Lucr. 1, 103; Verg. A. 2, 115; Val. Fl. 2, 326 al.; cf. dictio.—5.An order, command:6.dicto paruit consul,
Liv. 9, 41; cf. Verg. A. 3, 189; Ov. M. 8, 815:haec dicta dedit,
Liv. 3, 61; cf. id. 7, 33; 8, 34; 22, 25 al.: dicto audientem esse and dicto audire alicui, v. audio.—A promise, assurance:illi dixerant sese dedituros... Cares, tamen, non dicto capti, etc.,
Nep. Milt. 2, 5; Fur. ap. Macr. S. 6, 1, 34. -
27 sacramentum
sā̆crāmentum, i, n. [sacro].I.In good class. Lat., a jurid. and milit. t. t.A.Jurid. t. t., the sum which the two parties to a suit at first deposited, but afterwards became bound for, with the tresviri capitales; so called because the sum deposited by the losing party was used for religious purposes, esp. for the sacra publica; v. Fest. p. 344 Müll.; or, perh. more correctly, because the money was deposited in a sacred place; v. the foll. passage of Varro and Müller's note. (Another reason is given in Isid. Orig. 5, 24 fin.: sacramentum est pignus sponsionis; vocatum autem sacramentum, quia violare, quod quisque promittit, perfidia est): ea pecunia, quae in judicium venit in litibus, sacramentum a sacro. Qui petebat et qui infitiabatur, de aliis rebus utrique quingenos aeris ad pontem deponebant, de aliis rebus item certo alio legitimo numero assum;2.qui judicio vicerat, suom sacramentum e sacro auferebat, victi ad aerarium redibat,
Varr. L. L. 5, § 180 Müll. N. cr.: qui prior vindicaverat, dicebat: quando tu injuria vindicavisti, de aeris sacramento te provoco; adversarius quoque dicebat: similiter ego te;seu L. asses sacramenti nominabant... Postea praedes Praetor ab utroque accipiebat sacramenti, quod id in publicum cedebat,
Gai. Inst. 4, 16; cf. id. ib. 4, 16, § 13 sq.;95: sacramenti autem nomine id aes dici coeptum est quod et propter aerarii inopiam et sacrorum publicorum multitudinem consumebatur id in rebus divinis,
Fest. p. 344 Müll.: cum in rem aliquam agerent litigatores et poena se sacramenti peterent, poscebant judicem, qui dabatur post trigesimum diem, Pseudo-Ascon. ad. Cic. Verr. 2, 1, 9, § 26 (p. 164 Orell.):de multae sacramento consules comitiis centuriatis tulerunt,
Cic. Rep. 2, 35, 60.—Meton., a cause, a civil suit or process:B.decemviri re quaesitā et deliberatā sacramentum nostrum justum judicaverunt,
Cic. Caecin. 33, 97; cf.transf. in gen.: homines graves, quibuscum tibi justo sacramento contendere, non liceret,
on equal terms, with a fair chance of success, id. de Or. 1, 10, 42: cetera... entechna et arguta adparebunt, ut sacramento contendas mea non esse, lay a wager, i. e. confidently assert, id. Fam. 7, 32, 2:injustis vindiciis ac sacramentis ali enos fundos petere,
id. Mil. 27, 74: si Xviri [p. 1612] sacramentum in libertatem injustum judicassent, id. Dom. 29, 78.—Milit. t. t. (cf. infra, 2, the passage from Cic. Off. 1, 11, 36), orig. the preliminary engagement entered into by newly-enlisted troops (this was followed by the proper military oath, jusjurandum, which was at first voluntary, but, after the second Punic war, was demanded by the military tribune): milites tum (i.e. 538 A.U.C.), quod numquam antea factum erat, jurejurando ab tribunis militum adacti milites [jussu consulis conventuros]: nam ad eam diem nihil praeter sacramentum fuerat;2.et, ubi ad decuriatum aut centuriatum convenissent, suā voluntate ipsi inter sese decuriati equites, centuriati pedites conjurabant, sese fugae atque formidinis ergo non abituros neque ex ordine recessuros, nisi, etc.... Id ex voluntario inter ipsos foedere ad tribunos ac legitimam juris jurandi adactionem translatum,
Liv. 22, 38, 2 seq. Weissenb. ad loc.; cf. Front. Strat. 4, 1, 4; and v. Becker, Antiq. 3, 2, p. 292 sq.—Hence, since that time,For jusjurandum, the military oath of allegiance (very freq. and class.):b.milites Domitianos sacramentum apud se dicere jubet,
to take the oath of allegiance, Caes. B. C. 1, 23; so,sacramentum dicere,
id. ib. 1, 86 fin.:quos consulis sacramento rogavisset,
id. B. G. 6, 1:sacramentum dicere alicui,
Tac. A. 1, 28; and in a like signif. in Livy: sacramento (abl.) dicere, Liv. 2, 24 fin.; 4, 53; 25, 5; 41, 5 fin.:sacramento dicere alicui,
id. 24, 8: ut omnes minores quinquaginta annis sacramento (abl.) rogaret, should administer the oath of allegiance to them, swear them in, id. 40, 26; so,rogare (aliquos) sacramento,
id. 32, 26; 35, 2; Quint. 12, 2, 26;in a like sense: adigere sacramento aliquos,
Liv. 4, 5; 7, 11; 9, 29; Tac. A. 1, 37; id. H. 1, 55:adigere aliquos sacramento Othonis,
id. ib. 1, 76:Vitellii,
id. ib. 2, 55:Vespasiani,
id. ib. 2, 79:adigere aliquos sacramento in nomen senatūs,
Suet. Galb. 16:sacramento aliquem tenere... sacramento tenere,
Caes. B. C. 2, 32; cf.:secundo eum obliget militiae sacramento, quia, priore amisso, jure cum hostibus pugnare non poterat,
Cic. Off. 1, 11, 36 (in which passage the primary jurid. signif. is alluded to):ex quibus (legionibus) aetate aut valetudine fessi sacramento solvebantur,
Tac. A. 16, 13 fin.:legionibus, quae sacramentum mutaverant, in paenitentiam conversis,
i. e. had revolted, Suet. Claud. 13; cf.:paenitentia mutati sacramenti,
id. Galb. 10:alicujus sacramentum exuere,
Tac. H. 3, 42:hoc sacramento (viz. in the service of Bacchus) initiatos juvenes milites faciendos censetis?
Liv. 39, 15.—Transf., in gen., an oath, a solemn obligation or engagement (mostly post-Aug.):II.ut sacramento contendas mea non esse,
Cic. Fam. 7, 32, 2:non ego perfidum Dixi sacramentum: ibimus, ibimus, etc.,
Hor. C. 2, 17, 10:in verba Eumolpi sacramentum juravimus,
Petr. 117, 5:amicitiae sacramentum delevi,
id. 80, 4:sacramento quodam nexi,
Just. 20, 4, 14:se sacramento obstringere, ne, etc.,
Plin. Ep. 10, 96 (97), 7:si quod inesset mutis animalibus tacitum ac naturale sacramentum,
App. M. 3, p. 140, 31.—In eccl. and late Lat., something to be kept sacred.1.A secret:2.sacramentum regis abscondere,
Vulg. Tob. 12, 7.—The gospel revelation: nolite verba, cum sacramentum meum Erit canendum, providenter quaerere, Prud. steph. 10,15.—3.A mystery:4.sacramentum stellarum,
Vulg. Apoc. 1, 20:pietatis,
id. 1 Tim. 3, 16; Lact. 7, 24; Aug. de Agone Christi, 24.—A sacrament:5.signa, cum ad res divinas pertinent, sacramenta appellantur,
Aug. Ep. 138:baptismi,
id. Doctr. Christ. 3, 13:sanguinis Christi,
id. Ep. ad Bonif. 98, 9:(matrimonii),
Vulg. Eph. 5, 32.—The office of the ministry:Athanasium episcopum... coctus in unum quaesitus (synodus ut appellant) removit a sacramento quod obtinebat,
Amm. 15, 7, 7.
- 1
- 2
См. также в других словарях:
assert — 1 Assert, declare, profess, affirm, aver, protest, avouch, avow, predicate, warrant agree in meaning to state positively usually either in anticipation of denial or objection or in the face of it. Assert implies absence of proof: it usually… … New Dictionary of Synonyms
assert — ► VERB 1) state (a fact or belief) confidently and forcefully. 2) cause others to recognize (something) by confident and forceful behaviour. 3) (assert oneself) be confident and forceful. ORIGIN Latin asserere claim, affirm … English terms dictionary
assert */*/ — UK [əˈsɜː(r)t] / US [əˈsɜrt] verb [transitive] Word forms assert : present tense I/you/we/they assert he/she/it asserts present participle asserting past tense asserted past participle asserted 1) a) to state firmly that something is true He has… … English dictionary
assert — as|sert [ ə sɜrt ] verb transitive ** 1. ) to state firmly that something is true: He asserted his innocence. assert (that): The governor asserted that no more money would be available. a ) to behave or do something in a confident way: She always … Usage of the words and phrases in modern English
assert — as|sert [əˈsə:t US ə:rt] v [T] [Date: 1600 1700; : Latin; Origin: , past participle of asserere, from ad to + serere to join ] 1.) to state firmly that something is true ▪ French cooking, she asserted, is the best in the world. assert that ▪ He… … Dictionary of contemporary English
assert — verb (T) 1 assert your rights/independence etc to state very strongly your right to do or have something 2 assert yourself to behave in a determined way so that people do not make you do things you do not want: You need to assert yourself more. 3 … Longman dictionary of contemporary English
assert — [[t]əsɜ͟ː(r)t[/t]] asserts, asserting, asserted 1) VERB If someone asserts a fact or belief, they state it firmly. [FORMAL] [V that] Mr. Helm plans to assert that the bill violates the First Amendment... [V n] The defendants, who continue to… … English dictionary
assert — [17] Assert comes ultimately from Latin asserere, which meant literally ‘join oneself to something’. It was a compound verb formed from the prefix ad ‘to’ and serere ‘join’ (source of English series and serial), and it came to take on various… … The Hutchinson dictionary of word origins
assert — [17] Assert comes ultimately from Latin asserere, which meant literally ‘join oneself to something’. It was a compound verb formed from the prefix ad ‘to’ and serere ‘join’ (source of English series and serial), and it came to take on various… … Word origins
assert — [əˈsɜːt] verb [T] 1) to state firmly that something is true 2) to behave in a determined or confident way He quickly asserted his authority as a leader.[/ex] It s hard for shy people to assert themselves in a group.[/ex] … Dictionary for writing and speaking English
make someone/something out — 1) manage with some difficulty to see or hear something in the dim light it was difficult to make out the illustration ■ understand the character or motivation of someone I can t make her out she s so inconsistent 2) [with infinitive or clause]… … Useful english dictionary