Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

aliquid+differt

  • 1 differo

    dif-fĕro, distŭli, dīlātum, differre ( inf. differrier, Lucr. 1, 1088. In tmesi:

    disque tulissent,

    Plaut. Trin. 4, 1, 14), v. a. and n.
    I.
    Act., to carry different ways; to spread abroad, scatter, disperse, separate (cf.: reicere, proferre, procrastinare, producere, ampliare, prorogare—class.).
    A.
    Lit.:

    scintillas agere ac late differre favillam,

    Lucr. 2, 675; cf.:

    favillam longe (ventus),

    id. 6, 692:

    nubila (vis venti),

    id. 1, 273; Verg. G. 3, 197:

    ignem (ventus),

    Caes. B. C. 2, 14, 2:

    casae venti magnitudine ignem distulerunt,

    id. B. G. 5, 43, 2:

    majorem partem classis (vis Africi),

    Vell. 2, 79, 2:

    rudentes fractosque remos (Eurus),

    Hor. Epod. 10, 6 et saep.; cf. Plaut. Trin. 4, 1, 14:

    nos cum scapha tempestas dextrovorsum Differt ab illis,

    id. Rud. 2, 3, 39; cf. Lucr. 1, 1088: cytisum, to plant apart, in separate rows = disserere, digerere, Varr. R. R. 1, 43; Col. 11, 3, 30 sq.; 38; 42 al.; cf.:

    ulmos in versum,

    Verg. G. 4, 144:

    ut formicae frustillatim (te) differant,

    Plaut. Curc. 4, 4, 20; cf.:

    insepulta membra (lupi),

    Hor. Epod. 5, 99; and:

    Mettum in diversa (quadrigae),

    Verg. A. 8, 643. —
    B.
    Trop.
    1.
    To distract, disquiet, disturb a person (only ante-class.): vorsor in amoris rota miser, Exanimor, feror, differor, distrahor, diripior, Plaut. Cist. 2, 1, 5:

    differor clamore,

    id. Ep. 1, 2, 15:

    cupidine ejus,

    id. Poen. 1, 1, 28; cf.:

    amore istius,

    id. Mil. 4, 4, 27:

    laetitia,

    id. Truc. 4, 1, 3:

    doloribus,

    Ter. Ad. 3, 4, 40.—Less freq. act.:

    aliquem dictis,

    to confound, Plaut. Ps. 1, 3, 125; cf. Ter. And. 2, 4, 5 Ruhnk.—
    2.
    To spread abroad, publish, divulge; with a personal object, to cry down, to defame (mostly anteclass. and post-Aug.; not in Cic., Caes., or Sall.).
    (α).
    With acc. rei: cum de me ista foris sermonibus differs, Lucil. ap. Non. 284, 16; cf.:

    rumores famam differant licebit nosque carpant,

    Varr. ib. 18:

    commissam libertatem populo Rom. sermonibus,

    Liv. 34, 49:

    promissum jus anulorum fama distulit,

    Suet. Caes. 33.—With acc. and inf.:

    ne mi hanc famam differant, Me dedidisse, etc.,

    Plaut. Trin. 3, 2, 63; Ter. Heaut. prol. 16; Nep. Dion. 10; Val. Fl. 1, 753.—With quasi and dependent clause:

    rumore ab obtrectatoribus dilato, quasi eundem mox et discruciatum necasset,

    Suet. Aug. 14 et saep.— Pass. impers.:

    quo pertinuit differri etiam per externos, tamquam veneno interceptus esset,

    Tac. A. 3, 12; cf. id. ib. 4, 25.—
    (β).
    With acc. pers.:

    aliquem pipulo,

    Plaut. Aul. 3, 2, 32 (cf. Varr. L. L. 7, § 103 Müll., and see pipulum): aliquem maledicendo sermonibus, Lucil. ap. Non. 284, 24:

    dominos variis rumoribus,

    Tac. A. 1, 4:

    te circum omnes alias puellas,

    to bring into disrepute with them, Prop. 1, 4, 22.—In the pass.: differor sermone miser, Caecil. ap. Gell. 2, 93, 10:

    alterna differor invidia,

    Prop. 1, 16, 48.—
    3.
    With reference to time, to defer, put off, protract, delay any thing; with a personal object also to put off, amuse with promises, get rid of (class. and very freq.).
    (α).
    With acc. rei:

    cetera praesenti sermoni reserventur: hoc tamen non queo differre, etc.,

    Cic. Q. Fr. 2, 8:

    differre quotidie ac procrastinare rem,

    id. Rosc. Am. 9 fin.:

    saepe vadimonia,

    id. Quint. 5 fin.:

    iter in praesentia,

    Caes. B. C. 3, 85, 4:

    pleraque (with omittere in praesens tempus),

    Hor. A. P. 44:

    distulit ira sitim,

    Ov. M. 6, 366 et saep.:

    differri jam hora non potest,

    Cic. Phil. 6, 7, 19:

    tempus,

    id. ib. 8, 8; id. Prov. Cons. 11 fin.; Liv. 3, 46; Ov. M. 1, 724 al.:

    diem de die,

    Liv. 25, 25 et saep.—With inf.:

    quaerere distuli,

    Hor. Od. 4, 4, 21; so Liv. 42, 2 (but not Suet. Caes. 81, where agere belongs to proposuerat, cf. id. Aug. 72; id. Calig. 49).—With quin:

    nihil dilaturi, quin periculum summae rerum facerent,

    Liv. 6, 22 fin.; so Suet. Caes. 4; with in and acc.:

    reliqua in crastinum,

    Cic. Rep. 2, 44 fin.:

    in posterum diem,

    id. Deiot. 7, 21; cf. Caes. B. C. 1, 65 fin.:

    in posterum,

    Cic. Verr. 2, 1, 32; Caes. B. G. 7, 11, 5:

    in aliud tempus,

    Cic. Brut. 87; Caes. B. C. 1, 86, 2:

    in adventum tuum,

    Cic. Fam. 2, 3 fin.:

    diem edicti in a. d. IV. Kal. Dec.,

    id. Phil. 3, 8, 20:

    curandi tempus in annum,

    Hor. Ep. 1, 2, 39 et saep. — Poet.:

    tropaea in pueros suos,

    to reserve for, Prop. 4, 6, 82.—Rarely with ad:

    aliquid ad crudelitatis tempus,

    Cic. Vat. 11 fin.; cf. the foll.—
    (β).
    With acc. pers.:

    sin autem differs me in tempus aliud,

    Cic. Fam. 5, 12, 10; Liv. 26, 51; 41, 8:

    differri non posse adeo concitatos animos,

    id. 7, 14:

    dilatus per frustrationem,

    id. 25, 25; cf.:

    aliquem variis frustrationibus,

    Just. 9, 6 fin.:

    Campanos,

    Liv. 26, 33:

    aliquem petentem,

    Suet. Vesp. 23 Ern.:

    caros amicos (opp. properare),

    Mart. 13, 55 et saep.— Poet.: vivacem anum, to preserve alive, i. e. to postpone her death, Ov. M. 13, 519; cf.:

    decimum dilatus in annum (belli) Hector erat,

    id. ib. 12, 76:

    aliquem in spem impetrandi tandem honoris,

    Liv. 39, 32:

    aliquem in septimum diem,

    Suet. Tib. 32; id. Caes. 82 Oud.; id. Aug. 44 fin. et saep.— Rarely with ad:

    legati ad novos magistratus dilati,

    Liv. 41, 8:

    aliquem ad finem muneris,

    Suet. Vit. 12:

    quas (legationes) par tim dato responso ex itinere dimisit, partim distulit Tarraconem,

    Liv. 26, 51.—Once with post:

    aliquid post bellum differre,

    Liv. 4, 6, 4.—
    (γ).
    Absol. Prov.: differ;

    habent parvae commoda magna morae,

    Ov. F. 3, 394.
    II.
    Neut., to differ, be different (esp. freq. since the Ciceron. period—cf.:

    discrepare, distare, interesse): qui re consentientes vocabulis differebant,

    Cic. Fin. 4, 2 fin.; cf.:

    naturis differunt, voluntate autem similes sunt,

    id. de Or. 2, 23: verbo [p. 575] differre, re esse unum, id. Caecin. 21, 59:

    distare aliquid aut ex aliqua parte differre,

    id. ib. 14:

    nihil aut non fere multum differre,

    id. Brut. 40 fin.:

    paulum differre,

    id. Agr. 2, 31, 85 et saep.:

    nec quicquam differre, utrumne... an, etc.,

    Hor. S. 2, 3, 251; cf.:

    quid enim differt, barathrone Dones quicquid habes, an? etc.,

    id. ib. 166.—
    (β).
    With ab:

    ita ut pauxillum differat a cavillulis,

    Plaut. Truc. 3, 2, 18:

    quidnam esset illud, quo ipsi (poëtae) differrent ab oratoribus,

    Cic. Or. 19, 66; id. Off. 1, 27 fin.:

    quid hoc ab illo differt?

    id. Caecin. 14:

    non multum ab hostili expugnatione,

    id. de Imp. Pomp. 5 fin.:

    multum a Gallica consuetudine,

    Caes. B. G. 5, 14; cf. ib. 6, 21; 6, 28, 5:

    hoc fere ab reliquis differunt, quod, etc.,

    id. ib. 6, 18, 3 et saep.—
    (γ).
    With inter (esp. impers.):

    si nihil inter deum et deum differt,

    Cic. N. D. 1, 29, 80; id. Off. 1, 28, 99; id. Fin. 4, 25, 70:

    nequid inter privatum et magistratum differat,

    id. Rep. 1, 43:

    ut non multum differat inter summos et mediocres viros,

    id. Off. 2, 8, 30: multa sunt alia, quae inter locum et locum plurimum differunt (for which, shortly before, inter locorum naturas quantum intersit), id. Fat. 4:

    haec cogitatione inter se differunt, re quidem copulata sunt,

    id. Tusc. 4, 11: inter se aliqua re, id. Opt. gen. 2, 6; id. N. D. 1, 7, 16; Caes. B. G. 1, 1, 2; 6, 11, 1; Quint. 12, 10, 22; 34; 67 et saep.:

    quae quidem inter se plurimum differunt,

    id. 5, 14, 27.—
    (δ).
    Rarely with cum:

    occasio cum tempore hoc differt,

    Cic. Inv. 1, 27:

    hoc genus causae cum superiore hoc differt, quod, etc.,

    id. ib. 2, 30, 92 Orell. N. cr.
    (ε).
    Likewise rarely, differre in aliqua re, Lucr. 3, 314; Nep. Ages. 7 fin.
    (ζ).
    Rarely, and only poet. or in post-Aug. prose, with dat.:

    quod pede certo Differt sermoni sermo merus,

    Hor. S. 1, 4, 48:

    tragico differre colori,

    id. A. P. 236; Quint. 2, 21, 10; Plin. 9, 35, 54, § 107; cf. id. 9, 8, 7, § 23.—Hence, diffĕ-rens, entis, P. a., different, superior:

    differentius nomen,

    a more excellent name, Vulg. Heb. 1, 4; in Quintilian subst. n. (opp. proprium), a difference, Quint. 5, 10, 55; 58; 6, 3, 66; 7, 3, 3; 25 sq.—
    * Adv.: diffĕren-ter, differently, Sol. 1.

    Lewis & Short latin dictionary > differo

  • 2 solutum

    solvo, solvi, solutum, 3, v. a. ( perf. soluit, trisyll., Cat. 2, 13:

    soluisse,

    Tib. 4, 5, 16) [for se-luo; cf. socors for se-cords], to loosen an object from any thing, to release or to loose, remove any thing which binds or restrains another.
    I.
    To loose an object bound, to release, set free, disengage, dissolve, take apart.
    A.
    In a corporeal sense.
    1.
    Outwardly, to release.
    a.
    From fetters or custody, to free, set free, release; absol.:

    solvite istas,

    i. e. from fetters, Plaut. Truc. 4, 3, 64:

    solvite istum,

    id. Mil. 5, 32:

    numquam, nisi me orassis, solves,

    id. Ep. 5, 2, 62:

    jube solvi (eum),

    Ter. And. 5, 4, 52:

    ad palum adligati repente soluti sunt,

    Cic. Verr. 2, 5, 5, § 11:

    ut vincti solvantur,

    id. ib. 2, 5, 6, §

    12: qui in compedibus corporis semper fuerunt, etiam cum soluti sunt, tardius ingrediuntur,

    id. Tusc. 1, 31, 75:

    ita nexi soluti (sunt),

    Liv. 8, 28, 9:

    solvite me, pueri,

    Verg. E. 6, 24:

    fore ut brevi solveretur,

    Suet. Vesp. 5; id. Tib. 65; id. Vit. 12.—With abl.:

    canis solutus catena,

    Phaedr. 3, 7, 20. — Transf., from the fetter of frost:

    solutis amnibus (i. e. frigoris vinculo),

    Stat. Th. 5, 15:

    terrae quem (florem) ferunt solutae,

    Hor. C. 1, 4, 10.—
    b.
    From reins, ties, bands, etc.: solve senescentem equum, from the rein, i. e. dismiss him from service, Hor. Ep. 1, 1, 8:

    solverat sol equos,

    unhitched, Stat. Th. 3, 407: currum solvere (i. e. ab equis, poet. for equos a curru), Sen. Thyest. 794: solvere epistulam, i. e. from the string by which it was tied (= to open), Nep. Hann. 11, 3:

    et tibi sollicita solvitur illa (epistula) manu,

    Ov. Tr. 5, 2, 2:

    et jacet in gremio charta soluta meo,

    id. H. 11, 4:

    praecepit suis ne sarcinas solverent, aut onera deponerent,

    Front. Strat. 1, 5, 3.—So of garments and sails, to unfurl, unfold: cum tunica soluta inambularet, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 3; Front. Strat. 4, 1, 26:

    soluta toga,

    Quint. 11, 3, 147:

    vela solvere,

    Verg. A. 4, 574.—
    c.
    From any fastening (mostly poet. and post-Aug. prose), to detach from; constr. absol., or with ab or de, and abl.:

    Caucasia solvet de rupe Promethei bracchia,

    Prop. 2, 1, 69:

    fraxinus solvitur,

    from the ground, Stat. Th. 9, 498:

    ceciditque soluta pinus,

    id. ib. 9, 409; cf.:

    pinus radice soluta, deficit,

    id. S. 5, 1, 152:

    solutis radicibus arbusta procumbunt,

    Sen. Q. N. 3, 27, 5:

    accepi epistulam quam, ut scribis, ancora soluta de phaselo dedisti, i. e. a litore,

    detached, Cic. Att. 1, 13, 1 B. and K. (al. sublata;

    but soluta is perh. an error of Cic. in the use of a technical term, v Orell. ad loc.).—In the same sense: solvere retinacula classis,

    Ov. M. 15, 696; 8, 102:

    querno solvunt de stipite funem,

    id. F. 4, 333:

    fune soluto Currit in immensum carina,

    id. Am. 2, 11, 23:

    curvo solves viscera cultro (i. e. de corpore ferarum),

    Sen. Hippol. 53.—Of rain disengaged from the clouds:

    imber caelesti nube solutus,

    Ov. A. A. 2, 237: (Lunam) imperfecta vi solvere tantum umorem, disengage only the moisture, i. e. from the earth:

    cum solis radii absumant,

    Plin. 2, 9, 6, § 45:

    solutum a latere pugionem,

    detached from his side, Suet. Vit. 15.—
    d.
    Esp., of ships: navem solvere, to free a ship from the land, i. e. to set sail, weigh anchor, leave land, depart.
    (α).
    With acc. alone:

    eisce confectis navem solvimus,

    Plaut. Merc. 1, 1, 91:

    navim cupimus solvere,

    id. Mil. 4, 7, 17:

    naves solvit,

    Caes. B. G. 4, 36; 5, 8; id. B. C. 1, 28; 3, 14; 3, 26;

    3, 102: primis tenebris solvit navem,

    Liv. 45, 6:

    postero die solvere naves (jussi),

    id. 29, 25 fin.; Nep. Hann. 8, 2:

    classem solvere,

    Liv. 45, 41; Prop. 3, 7 (4, 6), 23.—
    (β).
    With ab and abl.:

    navis a terra solverunt,

    Caes. B. C. 3, 101:

    quinto inde die quam ab Corintho solverit naves,

    Liv. 31, 7 med.:

    solvunt a litore puppes,

    Luc. 2, 649.—
    (γ).
    With ex and abl.:

    nam noctu hac soluta est navis nostra e portu Persico,

    Plaut. Am. 1, 1, 259:

    interea e portu nostra navis solvitur,

    id. Bacch. 2, 3, 54.—
    (δ).
    With abl.:

    complures mercatores Alexandria solvisse,

    Cic. Off. 3, 12, 50:

    portu solventibus,

    id. Mur. 2, 4.—
    (ε).
    Absol. (sc. navem or naves):

    tertia fere vigilia solvit,

    Caes. B. G. 4, 23:

    nos eo die cenati solvimus,

    Cic. Fam. 16, 9, 2:

    altero die quam a Brundusio solvit,

    Liv. 31, 14 init.:

    qui inde solverant,

    Val. Max. 1, 7, 3:

    solvi mare languido,

    Sen. Ep. 53, 1:

    fortasse etiam ventis minantibus solves,

    id. Ben. 2, 35, 5:

    non eadem est his et illis causa solvendi,

    making sea-voyages, id. Q. N. 5, 18, 16.—
    (ζ).
    With navis, etc., as subj., to leave the land (sc. se a litore):

    naves XVIII. ex superiore portu solverunt,

    Caes. B. G. 4, 28; and by another change of construction: solvimus oram, we freed the shore, i.e. from the ship, Quint. 4, 2, 41; id. Ep. ad Tryph. 3.—
    (η).
    Poet. usages:

    de litore puppis solvit iter,

    clears the voyage, Stat. S. 5, 1, 243:

    nec tibi Tyrrhena solvatur funis harena,

    Prop. 1, 8, 11 (cf.: retinacula solvere, c. supra).—
    e.
    Of secretions from the body ( poet. and in post-Aug. prose):

    tempore eo quo menstrua solvit,

    Lucr. 6, 706:

    cruor solvitur,

    Stat. Th. 9, 530:

    lacrimas solvere,

    id. Achill. 2, 256:

    solutis lacrimis,

    Claud. Ruf. 2, 258; so,

    partus solvere,

    to bear, bring forth, be delivered of offspring, Ov. F. 3, 258; Stat. Th. 5, 461; Plin. 28, 3, 6, § 33; 32, 1, 1, § 6.—
    2.
    To loosen an object from that which holds it together, to break up, part, dissolve, disperse, divide, take apart, scatter.
    a.
    In gen.:

    omne colligatum solvi potest,

    Cic. Fin. 11.—
    b.
    Of structures ( poet. and in post-Aug. prose):

    solvere naves et rursus conjungere,

    Curt. 8, 10, 3:

    solvere quassatae parcite membra ratis,

    Ov. Tr. 1, 2, 2:

    dubitavit an solveret pontem,

    Curt. 4, 16, 8:

    solvere pontem,

    Tac. A. 1, 69:

    si pons solutus sit,

    Dig. 2, 11, 2, § 7:

    solutus pons tempestatibus,

    Just. 2, 13, 9:

    currum (solis) solutum,

    Manil. 1, 740.—
    c.
    Of woven stuff:

    solvens texta,

    Prop. 2, 9, 6.—
    d.
    Of mountains:

    utrimque montes solvit (Hercules),

    Sen. Herc. Fur. 237:

    tridente Neptunus montem solvit,

    id. Agam. 553.—
    e.
    Of the neck:

    soluta cervix silicis impulsu,

    broken, Sen. Troad. 1119.—
    f.
    Of a comet:

    momentum quo cometes solutus et in duas partes redactus est,

    Sen. Q. N. 7, 16, 3.—
    g.
    Of the hair, to loosen, untie, let fall:

    solve capillos,

    Ov. Am. 3, 9, 3:

    crinem,

    id. A. A. 3, 784; id. M. 11, 682; 13, 584; Prop. 2, 15 (3, 7), 46:

    comas casside,

    Ov. F. 3, 2; cf. id. ib. 4, 854.—
    h.
    Of the earth (so mostly P. a., q. v. infra;

    post-Aug.): ita in terrae corpore evenit ut partes ejus vetustate solvantur, solutae cadant,

    Sen. Q. N. 6, 10, 2:

    ubi montis latus nova ventis solvit hiems,

    Stat. Th. 7, 745. —
    3.
    To dissolve; pass., to be dissolved, changed, to pass over into ( poet. and postclass. for dissolvere, or transire in); constr. absol., or with in and acc.
    (α).
    Of a change into air or gas:

    calor mobiliter solvens, differt primordia vini,

    dissolving, parts the molecules of the wine, Lucr. 6, 235:

    nam materiai copia ferretur per inane soluta,

    id. 1, 1018; so id. 1, 1103:

    ita fatus in aera rursus solvitur,

    Stat. Th. 5, 285;

    nec in aera solvi Passa, recentem animam caelestibus intulit astris,

    Ov. M. 15, 845.—
    (β).
    Into a liquid, to melt:

    saepe terra in tabem solvitur,

    Sen. Q. N. 3, 15, 7:

    terram quam diximus esse mutabilem et solvi in umorem,

    id. ib. 3, 29, 4:

    nullum tellus se solvit in amnem,

    Luc. 2, 408; ipsum in conubia terrae Aethera, cum pluviis rarescunt nubila, solvo, dissolve into the embrace of the earth, i. e. change into rain, Stat. S. 1, 2, 186:

    ex Aethiopiae jugis solutas nives ad Nilum decurrere,

    Sen. Q. N. 4, 2, 17; so,

    nivem solvere,

    id. ib. 4, 5, 2; Ov. Am. 3, 6, 93; Sen. Herc. Oet. 729:

    rigor auri solvitur aestu,

    Lucr. 1, 493:

    ferrum calidi solvant camini,

    Manil. 4, 250:

    cerae igne solutae,

    Ov. A. A. 2, 47:

    Iris cum vino triduo non solvitur,

    Plin. 21, 20, 83, § 142:

    (herba) quinto die solvitur,

    id. 26, 14, 88, § 148.—
    (γ).
    Of putrefaction:

    (vitulo) per integram solvuntur viscera pellem,

    Verg. G. 4, 302.—
    (δ).
    Of change in general:

    inque novas abiit massa soluta domos,

    Ov. F. 1, 108:

    repentino crementur incendio, atque ex tanta varietate solvantur atque eant in unum omnia (sc. all the heavenly bodies),

    Sen. Ben. 6, 22.—
    (ε).
    Of expansion by heat:

    (uva) cum modo frigoribus premitur, modo solvitur aestu,

    Ov. A. A. 2, 317.—
    (ζ).
    Hence, solvere, absol., to rarefy:

    gravitas aeris solvitur,

    Sen. Q. N. 5, 5, 1.—
    (η).
    Solvi in, to pass into, become:

    in cacumine (herbae) capitula purpurea quae solvantur in lanugines,

    Plin. 27, 8, 39, § 61.—Of a wave:

    donec in planitiem immotarum aquarum solvatur,

    disappears in, Sen. Q. N. 1, 2, 2:

    postremi (equi) solvuntur in aequora pisces (= solvuntur in pisces),

    Stat. Th. 2, 47: lumina in lacrimas solventur, stream with tears. —Hence, solvere, causative, to make pass over, to make vanish in: circulum in pulverem, in quo descriptus est, solvere, Sen. Ep. 74, 27: soluti agri, the boundaries of which are effaced, Sic. Fl. Cond. Agr. p. 3 Goes.—
    4.
    To consume, to destroy, dissolve:

    solvere orbes,

    Manil. 1, 497:

    ni calor et ventus... interemant sensum diductaque solvant (i.e. sensum),

    Lucr. 3, 287:

    (Cato) ferrei prope corporis animique, quem ne senectus quidem, quae solvit omnia, fregerit,

    Liv. 39, 40, 11:

    si (cometae) sunt purus ignis... nec illos conversio mundi solvit,

    Sen. Q. N. 7, 2, 2:

    (turbo) ab eo motu, qui universum trahit, solveretur,

    id. ib. 7, 9, 4:

    tabes solvit corpora,

    Luc. 6, 18; 7, 809:

    nec solum silvas, sed saxa ingentia solvit (ignis),

    id. 3, 506:

    ne tegat functos humus, ne solvat ignis,

    Sen. Thyest. 750.—So, vitam solvere, to extinguish life, esp. of gradual or easy death:

    solvas potius (vitam), quam abrumpas, dummodo, si alia solvendi ratio non erit, vel abrumpas,

    Sen. Ep. 22, 3:

    hanc mihi solvite vitam,

    Prop. 2, 9, 39.—
    B.
    Trop.
    1.
    To free, release, loose, emancipate, set free; constr. absol., with abl. or ab and abl.; rarely with gen.
    a.
    From the body, etc.:

    teque isto corpore solvo,

    Verg. A. 4, 703:

    soluta corpore anima,

    Quint. 5, 14, 13:

    qui solutas vinculis animas recipit,

    Sen. Cons. 28, 8: si animus somno relaxatus solute (i. e. free from the shackles of the body) moveatur ac libere, Cic. Div. 2, 48, 100:

    vocem solvere,

    to set free the voice, to speak, Stat. S. 3, 1; Sen. Thyest. 682; so, responsa solve (pregn. = utter and disclose), Sen. Oedip. 292:

    suspiria solvit,

    Stat. Th. 11, 604:

    solvat turba jocos,

    Sen. Med. 114:

    solutos Qui captat risus hominum (= quem juvat risus hominum solvere),

    Hor. S. 1, 4, 83:

    Ausonii... versibus incomptis ludunt risuque soluto,

    unrestrained, free, Verg. G. 2, 386.—
    b.
    Of members or parts of the body: linguam solvere, to unfetter the tongue (sc. vinculis oris), to give flow to words:

    linguam (Juno) ad jurgia solvit,

    Ov. M. 3, 261:

    lingua devincta nec in motus varios soluta,

    Sen. Ira, 1, 3, 7:

    ut quisque contemptissimus est, ita linguae solutissimae est,

    id. Const. 11, 3:

    (fama) innumeras solvit in praeconia linguas,

    Luc. 1, 472. —Solvere bracchia, poet., to unfetter the arms, i. e. to move them:

    magna difficili solventem bracchia motu,

    Stat. Achill. 1, 604; cf.

    of the free motions of animals: columbae soluto volatu multum velociores,

    unrestrained flight, Plin. 10, 36, 52, § 108.—
    c.
    From obligations and debts:

    solvit me debito,

    Sen. Ben. 6, 4, 1:

    an nos debito solverit,

    id. Ep. 81, 3:

    ut religione civitas solvatur,

    Cic. Caecin. 34, 98; Liv. 7, 3, 9:

    te decem tauri... Me tener solvet vitulus (sc. religione),

    Hor. C. 4, 2, 54.—So from a military oath:

    hoc si impetro, solvo vos jurejurando,

    Just. 14, 4, 7.—Sacramento or militia solvere, to dismiss a soldier from service:

    sacramento solvi,

    Tac. A. 16, 13:

    cum quis propter delictum sacramento solvitur,

    Dig. 49, 16, 13:

    militia solvere,

    Tac. A. 1, 44.— Munere (publico) solvere, to exempt from public duties:

    ut Ilienses publico munere solverentur,

    Tac. A. 12, 58.—With obj. inf.:

    ut manere solveretur,

    that he should be excused from the duty of remaining, Tac. A. 3, 29.—
    d.
    From guilt and sin, to acquit, absolve, cleanse (cf. absolvere, to acquit of crime):

    si ille huic (insidias fecerit), ut scelere solvamur,

    be held guiltless, Cic. Mil. 12, 31:

    atque hunc ille summus vir scelere solutum periculo liberavit,

    id. ib. 4, 9:

    sit capitis damno Roma soluta mei,

    Ov. F. 6, 452:

    ipsum quoque Pelea Phoci Caede per Haemonias solvit Acastus aquas,

    id. ib. 2, 40:

    Helenen ego crimine solvo,

    id. A. A. 2, 371:

    quid crimine solvis Germanum?

    Stat. Th. 11, 379:

    solutam caede Gradivus manum restituit armis,

    Sen. Herc. Fur. 1342. —
    e.
    From feelings, etc.:

    quae eos qui quaesissent cura et negotio solverent,

    Cic. Rep. 1, 18, 30:

    cum ego vos solvi curis ceteris,

    Ter. Hec. 2, 1, 33:

    senatus cura belli solutus,

    Plin. 22, 3, 4, § 7:

    pectus linquunt cura solutum,

    Lucr. 2, 45:

    his terroribus ab Epicuro soluti et in libertatem vindicati,

    Cic. N. D. 1, 20, 56:

    soluti metu,

    Liv. 41, 14 init.; 27, 51:

    solvent formidine terras,

    Verg. E. 4, 14:

    solve metu patriam,

    Prop. 4 (5), 6, 41:

    metu belli Scythas solvit,

    Just. 9, 2, 2; so id. 14, 2, 5:

    haec est Vita solutorum misera ambitione,

    Hor. S. 1, 6, 129:

    soluti a cupiditatibus,

    Cic. Agr. 1, 9, 27:

    his concitationibus quem vacuum, solutum, liberum videris,

    id. Tusc. 5, 15, 43: et tu solve me dementia, [p. 1726] Hor. Epod. 17, 43:

    longo luctu,

    Verg. A. 2, 26:

    tristem juventam solve (i. e. juventam tristitia),

    Sen. Hippol. 450:

    solvite tantis animum monstris, solvite, superi,

    id. Herc. Fur. 1063:

    Quis te solvere Thessalis Magus venenis poterit?

    Hor. C. 1, 27, 21. — Poet.:

    solvit animis miracula (for animos miraculis),

    the soul from superstition, Manil. 1, 103.—And of animals:

    rabie tigrim,

    Manil. 5, 707.— Absol.:

    ut ad praecepta quae damus possit ire animus, solvendus est (i. e. perturbationibus),

    Sen. Ep. 95, 38:

    calices, quem non fecere contracta in paupertate solutum?

    i. e. from cares, Hor. Ep. 1, 5, 20:

    solvite animos,

    Manil. 4, 12.—With in:

    vix haec in munera solvo animum,

    i. e. free it from passions and so make it fit for these duties, Stat. S. 5, 3, 33.—
    f.
    From sleep, very rare:

    ego somno solutus sum,

    awoke, Cic. Rep. 6, 26, 29 (cf.: somno solvi, to be overwhelmed by sleep, 2. b, g infra).—
    g.
    From labor, business, etc.:

    volucres videmus... solutas opere volitare,

    Cic. Or. 2, 6, 23:

    solutus onere regio, regni bonis fruor,

    Sen. Oedip. 685.— Poet.:

    Romulus excubias decrevit in otia solvi,

    to be relieved from guard and enjoy leisure, Prop. 4 (5), 4, 79.—
    h.
    From rigidity, austerity, stiffness, etc., to relax, smooth, unbend, quiet, soothe ( poet. and in post-Aug. prose):

    frontem solvere disce,

    Mart. 14, 183:

    saltem ora trucesque solve genas,

    Stat. Th. 11, 373:

    solvit feros tunc ipse rictus,

    Sen. Herc. Fur. 797.— Poet.:

    solvatur fronte senectus = frons senectute (i. e. rugis), solvatur,

    be cleared, Hor. Epod. 13, 5:

    vultum risu solvit,

    relieves, Val. Max. 4, 3, 5:

    risum judicis movendo, et illos tristes affectus solvit, et animum renovat,

    Quint. 6, 3, 1; so,

    solvere judicem,

    unbend, excite his laughter, id. 11, 3, 3:

    solvere qui (potui) Curios Fabriciosque graves (sc. risu),

    Mart. 9, 28 (29), 4:

    ut tamen arctum Solveret hospitiis animum,

    Hor. S. 2, 6, 83:

    cujus non contractum sollicitudine animum illius argutiae solvant?

    Sen. Cons. Helv. 18, 5.— Transf., pregn.:

    solventur risu tabulae,

    i. e. the austerity of the judge will be relaxed by laughter, and the complaint dismissed, Hor. S. 2, 1, 86.—Imitated:

    quia si aliquid omiserimus, cum risu quoque tota res solvitur,

    Quint. 5, 10, 67.—
    k.
    From any cause of restraint.
    (α).
    To release from siege:

    Bassanitas obsidione solvere,

    Liv. 44, 30:

    patriam obsidione solvere,

    Val. Max. 3, 2, 2. —
    (β).
    From moral restraints:

    hic palam cupiditates suas solvit,

    gave vent to, Curt. 6, 6, 1; v. also P. a., B. 7. infra.—
    l.
    From laws and rules: legibus solvere.
    (α).
    To exempt from laws, i. e. by privilege:

    Vopiscus, qui ex aedilitate consulatum petit, solvatur legibus,

    Cic. Phil. 11, 5, 11:

    cur M. Brutus legibus est solutus, si, etc.,

    id. ib. 2, 13, 31:

    ut interea magistratus reliquos, legibus omnibus soluti, petere possetis,

    id. Agr. 2, 36, 99:

    Lurco, tribunus plebis, solutus est (et lege Aelia et Furia),

    id. Att. 1, 16, 13:

    solvatne legibus Scipionem,

    Auct. Her. 3, 2, 2:

    petente Flacco ut legibus solverentur,

    Liv. 31, 50, 8:

    Scipio legibus solutus est,

    id. Epit. 56:

    Licet enim, inquiunt, legibus soluti sumus, attamen legibus vivimus,

    Just. Inst. 2, 17, 8; cf.:

    ut munere vigintiviratus solveretur,

    Tac. A. 3, 29.— Transf., of the laws of nature, etc.:

    (aestus) illo tempore, solutus legibus, sine modo fertur,

    Sen. Q. N. 3, 28, 6:

    solus (sapiens) generis humani legibus solvitur,

    id. Brev. Vit. 15, 5:

    nec leti lege solutas,

    Lucr. 3, 687:

    nec solvo Rutulos (i. e. legibus fati),

    Verg. A. 10, 111.— With gen. (cf. libero), perh. only in phrase testamenti solvere, to release from a testamentary disposition:

    et is per aes et libram heredes testamenti solveret,

    Cic. Leg. 2, 20, 51; 2, 21, 53 (less prop. testamenti is taken as attribute of heredes); cf. Gai. Inst. 3, 175, and Hor. C. 3, 17, 16, P. a., B. 5. fin. infra.—
    (β).
    Legibus solutus, not subject to, released from:

    reus Postumus est ea lege... solutus ac liber,

    i. e. the law does not apply to him, Cic. Rab. Post. 5, 12:

    soluti (lege Julia) huc convenistis, ne constricti discedatis cavete,

    id. ib. 7, 18.—Of other laws:

    solutus Legibus insanis,

    Hor. S. 2, 6, 68:

    quae sedes expectent animam solutam legibus servitutis humanae,

    Sen. Ep. 65, 20.— Transf., of things: soluta legibus scelera sunt, unrestrained by the laws, i. e. crimes are committed with impunity, Sen. Ben. 7, 27, 1.— Of the laws of versification: numerisque fertur Lege solutis, referring to dithyrambic measures, Hor. C. 4, 2, 12 (cf. P. a., B. 11. infra).—
    2.
    To dissolve, separate objects which are united, to break up, dismiss.
    (α).
    Of troops, ranks, etc.:

    ubi ordines procursando solvissent,

    Liv. 42, 65, 8:

    incomposito agmine, solutis ordinibus,

    Curt. 8, 1, 5; so id. 8, 4, 6:

    agmina Diductis solvere choris,

    Verg. A. 5, 581:

    solvit maniplos,

    Juv. 8, 154:

    solvuntur laudata cohors,

    Stat. Achill. 2, 167.—Hence, to separate armies engaged in battle:

    commissas acies ego possum solvere,

    Prop. 4 (5), 4, 59.—
    (β).
    Of banquets, assemblies, etc.:

    convivio soluto,

    Liv. 40, 14 fin.:

    convivium solvit,

    Curt. 8, 5, 24; 8, 6, 16:

    Quid cessas convivia solvere?

    Ov. F. 6, 675:

    coetuque soluto Discedunt,

    id. M. 13, 898.—Hence, urbem (Capuam) solutam ac debilitatam reliquerunt, disfranchised, Cic. Agr. 2, 33, 91.—
    (γ).
    Of the words in discourse, orationem or versum solvere, to break up a sentence or verse:

    (discant) versus primo solvere, mox mutatis verbis interpretari,

    Quint. 1, 9, 2:

    quod cuique visum erit vehementer, dulciter, speciose dictum, solvat ac turbet,

    id. 9, 4, 14:

    ut partes orationis sibi soluto versu desideret et pedum proprietates,

    id. 1, 8, 13:

    non, ut si solvas Postquam discordia tetra, etc., invenias etiam disjecti membra poetae,

    Hor. S. 1, 4, 60.—
    3.
    Implying a change for the worse.
    a.
    To relax, make effeminate, weaken, by ease, luxury, dissipation, etc. (post-Aug.):

    Hannibalem hiberna solverunt,

    Sen. Ep. 51, 5:

    usque eo nimio delicati animi languore solvuntur,

    Sen. Brev. Vit. 12, 6:

    infantiam statim deliciis solvimus,

    Quint. 1, 2, 6:

    solutus luxu,

    id. 3, 8, 28; so Tac. A. 11, 31.—With in and acc.:

    soluti in luxum,

    Tac. H. 2, 99:

    in lasciviam,

    id. ib. 3, 38.— Transf.: versum solvere, to deprive a verse of its proper rhythm:

    si quinque continuos dactylos confundas solveris versum,

    Quint. 9, 4, 49.—
    b.
    To make torpid by removing sensation.
    (α).
    To relax, benumb the limbs or body;

    as by narcotics, terror, sickness, exhaustion: multaque praeterea languentia membra per artus solvunt,

    Lucr. 6, 798:

    ima Solvuntur latera,

    Verg. G. 3, 523:

    solvi debilitate corporis,

    paralyzed, Val. Max. 1, 7, 4:

    ut soluto labitur moriens gradu,

    Sen. Hippol. 368.—In mal. part., Hor. Epod. 12, 8; cf. Verg. G. 3, 523.— Poet.:

    illum aget, penna metuente solvi, Fama superstes,

    Hor. C. 2, 2, 7.—Of the mind:

    segnitia (oratoris) solvit animos,

    wearies, Quint. 11, 3, 52:

    mentes solvere,

    to make insane, Plin. 25, 3, 7, § 25.—
    (β).
    By frost ( poet.):

    solvuntur illi frigore membra,

    Verg. A. 12, 951; 1, 92.—
    (γ).
    By sleep ( poet. for sopio):

    homines volucresque ferasque Solverat alta quies,

    Ov. M. 7, 186:

    corpora somnus Solverat,

    id. ib. 10, 369:

    molli languore solutus,

    id. ib. 11, 648;

    11, 612: altoque sopore solutum,

    id. ib. 8, 817:

    somno vinoque solutos,

    id. F. 2, 333; Verg. A. 9, 236:

    ut membra solvit sopor,

    id. ib. 12, 867:

    non solvit pectora somnus,

    Sen. Agam. 76.—With in:

    solvitur in somnos,

    Verg. A. 4, 530.— Transf., of the sea:

    aequor longa ventorum pace solutum,

    lulled to sleep, Stat. Th. 3, 255.—
    (δ).
    By death: solvi, to die ( poet. and in post-Aug. prose):

    ipse deus, simulatque volam, me solvet,

    Hor. Ep. 1, 16, 78:

    corporibus quae senectus solvit,

    Curt. 89, 32 (cf. A. 4. supra):

    (corpus) quam nullo negotio solvitur,

    Sen. Q. N. 3, 27, 2:

    alius inter cenandum solutus est,

    id. Ep. 66, 43:

    ubicumque arietaveris, solveris,

    id. Cons. Marc. 11, 3:

    me fata maturo exitu facilique solvant,

    Sen. Troad. 605:

    solvi inedia,

    Petr. 111:

    sic morte quasi somno soluta est,

    Flor. 2, 21, 11.—Hence,
    4.
    Of logical dissolution, to refute:

    non tradit Epicurus quomodo captiosa solvantur,

    how fallacies are refuted, Cic. Fin. 1, 7, 22:

    argumentum solvere,

    Quint. 2, 17, 34:

    solutum scies quod nobis opponitur,

    Sen. Const. 12, 3.—
    b.
    To disperse, dispel, as of a cloud:

    deorum beneficia tempestiva ingentes minas interventu suo solventia,

    Sen. Ben. 4, 4, 2.
    II.
    To loose, remove, cancel that which binds any thing.
    A.
    In a corporeal sense.
    1.
    In gen., to loose (weaker than rumpo;

    post-Aug.): effringere quam aperire, rumpere quam solvere putant robustius,

    Quint. 2, 12, 1:

    qua convulsa tota operis colligatio solveretur,

    Val. Max. 8, 14, 6:

    supera compage soluta,

    Stat. Th. 8, 31.—
    2.
    To remove a fetter, bridle, etc.:

    nullo solvente catenas,

    Ov. M. 3, 700: vincla jugis boum, Tib. 2, 1, 7:

    solvere frenum,

    Phaedr. 1, 2, 3:

    loris solutis,

    Ov. A. A. 1, 41.— Transf., of prisons:

    qui, solutis ergastulis, exercitus numerum implevit,

    Liv. Ep. 56; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 13; 11, 13, 2.—Of frost:

    gelu solvitur,

    it thaws, Tac. H. 1, 79:

    solvitur acris hiems,

    Hor. C. 1, 4, 1.—Of clouds:

    facit igitur ventum resoluta nubes, quae plurimis modis solvitur,

    Sen. Q. N. 5, 12, 5; 5, 12, 1.—Of the grasp of hands, fingers, etc.:

    Aeacides a corpore bracchia solvit,

    looses his hold, Ov. M. 11, 246:

    indigno non solvit bracchia collo,

    Stat. Th. 5, 217:

    digitis solutis abjecit jaculum,

    id. ib. 8, 585.—
    3.
    To untie a string, cord, necklace, etc., slacken or unlock an enclosure, open a box, trunk, etc.:

    solve vidulum ergo,

    Plaut. Rud. 4, 4, 98:

    eam solve cistulam,

    id. Am. 2, 2, 151:

    solve zonam,

    untie, id. Truc. 5, 62:

    solvisse jugalem ceston fertur,

    Stat. Th. 5, 62:

    animai nodos a corpore solvit,

    Lucr. 2, 950:

    nihil interest quomodo (nodi) solvantur,

    Curt. 3, 1, 18:

    quid boni est, nodos operose solvere, quos ipse ut solveres feceris?

    Sen. Ben. 5, 12, 2:

    solvere nodum,

    Stat. Th. 11, 646:

    laqueum quem nec solvere possis, nec abrumpere,

    Sen. Tranq. 10, 1:

    vix solvi duros a pectore nexus,

    Ov. M. 9, 58:

    fasciam solve,

    Sen. Ep. 80, 10:

    solutis fasciis,

    Curt. 7, 6, 5:

    solvi fasciculum,

    Cic. Att. 11, 9, 2:

    crinales vittas,

    Verg. A. 7, 403:

    Parmenion vinculum epistulae solvens,

    Curt. 7, 2, 25:

    equum empturus solvi jubes stratum,

    Sen. Ep. 80, 9:

    redimicula solvite collo,

    Ov. F. 4, 135:

    corollas de fronte,

    Prop. 1, 3, 21:

    solvere portas,

    Stat. Th. 3, 492:

    munimina valli,

    id. ib. 12, 10:

    ille pharetram Solvit,

    Ov. M. 5, 380.— Transf., of the veins as enclosures of the blood:

    solutis ac patefactis venis,

    Sen. Q. N. 3, 15, 5:

    venam cultello solvere,

    Col. 6, 14; cf.

    also: lychnis alvum solvit,

    looses the bowels, Plin. 21, 26, 98, § 171; 21, 20, 83, § 140; Suet. Vesp. 24; Tac. A. 12, 67:

    ventrem,

    Plin. 20, 8, 30, § 74.— Absol. (sc. alvum), Mart. 13, 29:

    stomachus solutus = venter solutus,

    loose bowels, Petr. 117; Scrib. Comp. 92.—
    B.
    Trop., to slacken or remove a bond.
    1.
    Solvere aliquid (aliquod vinculum; cf. I. B. 1. supra).
    a.
    Of the mouth, etc., to open:

    talibus ora solvit verbis,

    Ov. M. 15, 74; so id. ib. 1, 181; Tib. 4, 5, 14:

    ternis ululatibus ora Solvit,

    Ov. M. 7, 191; 9, 427; id. Tr. 3, 11, 20; Stat. Achill. 1, 525:

    vix ora solvi patitur etiamnum timor,

    Sen. Herc. Oet. 725; so,

    os promptius ac solutius,

    Val. Max. 8, 7, ext. 1.— Transf., of an abyss:

    hic ora solvit Ditis invisi domus,

    Sen. Herc. Fur. 664.—
    b.
    To remove, cancel; to destroy the force of a legal or moral obligation by expiration, death, etc.:

    si mors alterutrius interveniat, solvitur mandatum,

    Gai. Inst. 3, 160:

    cum aliquis renunciaverit societati, societas solvitur,

    id. ib. 3, 151; so id. ib. 3, 152:

    morte solvetur compromissum,

    Dig. 4, 8, 27:

    soluto matrimonio,

    ib. 24, 3, 2:

    solutum conjugium,

    Juv. 9, 79:

    qui... conjugalia solvit,

    Sen. Med. 144:

    nec conjugiale solutum Foedus in alitibus,

    Ov. M. 11, 743:

    (sapiens) invitus beneficium per compensationem injuriae solvet,

    cancel the obligation of a favor by the set-off of a wrong, Sen. Ep. 81, 17.—
    c.
    To efface guilt or wrong:

    magnis injuria poenis Solvitur,

    Ov. F. 5, 304:

    solve nefas, dixit: solvit et ille nefas,

    id. ib. 2, 44:

    culpa soluta mea est,

    id. Tr. 4, 4, 10:

    neque tu verbis solves unquam quod mi re male feceris (i. e. injuriam),

    Ter. Ad. 2, 1, 10.—
    d.
    Poenam solvere, to suffer punishment, i. e. to cancel the obligation of suffering, etc. (cf. 3. infra;

    less freq. than poenam persolvere, exsolvere): serae, sed justae tamen et debitae poenae solutae sunt,

    Cic. Mil. 31, 85:

    capite poenas solvit,

    Sall. J. 69, 4:

    meritas poenas solventem,

    Curt. 6, 3, 14:

    poenarum solvendi tempus,

    Lucr. 5, 1224:

    nunc solvo poenas,

    Sen. Phoen. 172:

    hac manu poenas tibi solvam,

    id. Hippol. 1177.—
    e.
    To remove, relieve, soothe affections, passions, etc.:

    atque animi curas e pectore solvat,

    Lucr. 4, 908:

    curam metumque juvat Dulci Lyaeo solvere,

    Hor. Epod. 9, 38:

    patrimonii cura solvatur,

    Sen. Q. N. 3, praef. §

    2: Pyrrhus impetus sui terrore soluto,

    Val. Max. 4, 3, 14:

    solvite corde metum,

    Verg. A. 1, 562; so id. ib. 9, 90:

    solve metus animo,

    Stat. Th. 2, 356:

    solvi pericula et metus narrant,

    Plin. 11, 37, 52, § 140: neque adhuc Stheneleius iras Solverat Eurystheus, [p. 1727] Ov. M. 9, 274:

    hoc uno solvitur ira modo,

    id. A. A. 2, 460:

    solvitque pudorem,

    Verg. A. 4, 55.—
    f.
    Of sleep:

    quasi clamore solutus Sit sopor,

    Ov. M. 3, 6, 30:

    nec verba, nec herbae audebunt longae somnum tibi solvere Lethes,

    Luc. 6, 768; cf.:

    lassitudinem solvere,

    Plin. 37, 10, 54, § 143. —
    g.
    Of any checks and barriers to motion, to remove.
    (α).
    To raise a siege:

    solutam cernebat obsidionem,

    Liv. 36, 10, 14:

    soluta obsidione,

    id. 36, 31, 7:

    ad Locrorum solvendam obsidionem,

    id. 27, 28, 17; cf. id. 37, 7, 7; 38, 5, 6; 42, 56 init.; 44, 13, 7; Curt. 4, 4, 1; Tac. A. 4, 24; 4, 73; Just. 9, 2, 10.—
    (β).
    Of passions, etc., to remove restraint:

    cujus si talis animus est, solvamus nos ejus vincula, et claustra (i. e. irae) refringamus,

    Liv. 36, 7, 13.—
    (γ).
    To overthrow, subvert a higher authority, etc.:

    quos (milites), soluto imperio, licentia corruperat,

    Sall. J. 39, 5:

    imperia solvit qui tacet, jussus loqui,

    Sen. Oedip. 525:

    sonipedes imperia solvunt,

    id. Hippol. 1084; cf.:

    sanctitas fori ludis solvitur,

    Quint. 11, 3, 58.—
    h.
    Of laws and customs, to abolish, violate:

    solvendarum legum id principium esse censebant (post-Aug. for dissolvendarum),

    Curt. 10, 2, 5:

    solutae a se legis monitus,

    Val. Max. 6, 5, ext. 4:

    cum plus quam ducentorum annorum morem solveremus,

    Liv. 8, 4, 7:

    (Tarquinius) morem de omnibus senatum consulendi solvit,

    id. 1, 49, 7:

    oportebat istum morem solvi,

    Curt. 8, 8, 18.—
    2.
    Esp. with acc. of the bond, etc. (taking the place of the constr. I. B. 1. 2. 3. supra, when the abl. of separation is not admissible).
    a.
    To subvert discipline:

    disciplinam militarem solvisti,

    Liv. 8, 7, 16:

    luxuria solutam disciplinam militarem esse,

    id. 40, 1, 4:

    quod cum, ne disciplina solveretur, fecisset,

    Front. Strat. 2, 12, 2.—
    b.
    Of strength, energy, attention, etc., to loosen, impair, weaken, scatter, disperse:

    nobilitas factione magis pollebat, plebis vis soluta atque dispersa,

    Sall. J. 41, 6:

    patrios nervos externarum deliciarum contagione solvi et hebetari noluerunt,

    Val. Max. 2, 6, 1:

    vires solvere,

    Quint. 9, 4, 7:

    vis illa dicendi solvitur, et frigescit affectus,

    Quint. 11, 3, 133.—
    c.
    Of affection, etc., to sever, dissolve, destroy:

    segnes nodum (amicitiae) solvere Gratiae,

    Hor. C. 3, 21, 22;

    similarly: solvit (ille deus) amicos,

    Prop. 2, 34 (3, 32), 5; so id. 2, 15 (3, 7), 26:

    hoc firmos solvit amores,

    Ov. A. A. 2, 385:

    amores cantibus et herbis solvere,

    Tib. 1, 2, 60.—
    d.
    Of sickness and hunger, to end, remove:

    vitex dicitur febres solvere,

    Plin. 24, 9, 38, § 60:

    solvit jejunia granis,

    Ov. F. 4, 607:

    quoniam jejunia virgo Solverat,

    id. M. 5, 535; cf. Luc. 3, 282; so,

    famem,

    Sen. Thyest. 64.—
    e.
    To delay:

    hi classis moras hac morte solvi rentur,

    Sen. Troad. 1131.—
    f.
    Of darkness, to dispel:

    lux solverat umbras,

    Stat. Th. 10, 390.—
    g.
    Of war, strife, etc., to compose, settle:

    aut solve bellum, mater, aut prima excipe,

    Sen. Phoen. 406:

    electus formae certamina solvere pastor,

    Stat. Achill. 2, 337:

    jurgia solvere,

    Manil. 3, 115:

    contradictiones solvere,

    Quint. 7, 1, 38.—
    h.
    Of difficulties, riddles, questions, ambiguities, etc., to solve, explain, remove:

    quia quaestionem solvere non posset,

    Val. Max. 9, 12, ext. 3:

    aenigmata,

    Quint. 8, 6, 53:

    omnes solvere posse quaestiones,

    Suet. Gram. 11:

    haec ipsa, quae volvuntur ab illis, solvere malim et expandere,

    Sen. Ep. 82, 20; id. Q. N. 7, 14, 1:

    unum tantum hoc solvendum est,

    that one question, id. ib. 1, 7, 3:

    puta nunc me istuc non posse solvere,

    id. Ep. 48, 6:

    carmina non intellecta Solverat,

    Ov. M. 7, 760:

    triste carmen alitis solvi ferae,

    Sen. Oedip. 102:

    nodos juris,

    Juv. 8, 50:

    proponere aliquid quod solvat quaestionem,

    Quint. 5, 10, 96:

    plurimas quaestiones illis probationibus solvi solere,

    id. 1, 10, 49:

    quo solvitur quaestio supra tractata,

    id. 3, 7, 3:

    ambiguitatem or amphiboliam,

    id. 7, 2, 49; 7, 9, 10.—
    3.
    In partic., of obligations, to fulfil.
    a.
    To pay.
    (α).
    Originally, rem solvere, to free one's property and person (rem familiarem) from debts (solutio per aes et libram), according to the ancient formula:

    quod ego tibi tot millibus condemnatus sum, me eo nomine... a te solvo liberoque hoc aere aeneaque libra,

    Gai. Inst. 3, 174 Huschke; cf.:

    inde rem creditori palam populo solvit (i. e. per aes et libram),

    Liv. 6, 14, 5:

    quas res dari, fieri, solvi oportuit,

    id. 1, 32, 11. —Hence, rem solvere, to pay; often with dat. of person:

    pro vectura rem solvit?

    paid the freight, Plaut. As. 2, 4, 27:

    ubi nugivendis res soluta'st omnibus,

    id. Aul. 3, 5, 51:

    tibi res soluta est recte,

    id. Curc. 4, 3, 21:

    ego quidem pro istac rem solvo ab tarpessita meo,

    id. ib. 5, 2, 20:

    rem solvo omnibus quibus dehibeo,

    id. ib. 5, 3, 45:

    dum te strenuas, res erit soluta,

    id. Ps. 2, 2, 35:

    res soluta'st, Gripe, ego habeo,

    id. Rud. 5, 3, 57.— Trop.: saepe edunt (aves);

    semel si captae sunt, rem solvont aucupi,

    they repay him, pay for his expenses, Plaut. As. 1, 3, 66.—And to pay by other things than money:

    si tergo res solvonda'st,

    by a whipping, Plaut. As. 2, 2, 54:

    habent hunc morem ut pugnis rem solvant si quis poscat clarius,

    id. Curc. 3, 9:

    tibi quidem copia'st, dum lingua vivet, qui rem solvas omnibus,

    id. Rud. 2, 6, 74.—Hence,
    (β).
    Absol. (sc. rem), to pay; with or without dat. of person:

    cujus bona, quod populo non solvebat, publice venierunt,

    Cic. Fl. 18, 43:

    ei cum solveret, sumpsit a C. M. Fufiis,

    id. ib. 20, 46:

    misimus qui pro vectura solveret,

    id. Att. 1, 3, 2:

    qui nimis cito cupit solvere, invitus debet,

    Sen. Ben. 4, 40, 5:

    ut creditori solvat,

    Dig. 30, 1, 49, § 7.— Pass. impers.:

    si dare vis mihi, Magis solutum erit quam ipsi dederis,

    it will be a more valid payment, Plaut. Ps. 2, 2, 46:

    numquam vehementius actum est quam me consule, ne solveretur,

    to stop payments, Cic. Off. 2, 24, 84:

    fraudandi spe sublata solvendi necessitas consecuta est,

    id. ib. 2, 24, 84:

    cum eo ipso quod necesse erat solvi, facultas solvendi impediretur,

    Liv. 6, 34, 1.—Cf. in the two senses, to free from debt, and to pay, in the same sentence:

    non succurrere vis illi, sed solvere. Qui sic properat, ipse solvi vult, non solvere,

    Sen. Ben. 6, 27, 1.—
    (γ).
    With acc. of the debt, to discharge, to pay:

    postquam Fundanio debitum solutum esset,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10:

    hoc quod debeo peto a te ut... solutum relinquas,

    settled, id. Att. 16, 6, 3:

    solverat Castricio pecuniam jam diu debitam,

    id. Fl. 23, 54:

    ex qua (pensione) major pars est ei soluta,

    id. Att. 16, 2, 1:

    solvi aes alienum Pompejus ex suo fisco jussit,

    Val. Max. 6, 2, 11:

    aes alienum solvere,

    Sen. Ep. 36, 5:

    quae jactatio est, solvisse quod debebas?

    id. Ben. 4, 17, 1; so,

    debitum solvere,

    id. ib. 6, 30, 2:

    ne pecunias creditas solverent,

    Cic. Pis. 35, 86:

    ut creditae pecuniae solvantur,

    Caes. B. C. 3, 20; 3, 1:

    ex thensauris Gallicis creditum solvi posse,

    Liv. 6, 15, 5:

    ita bona veneant ut solidum suum cuique solvatur,

    Cic. Rab. Post. 17, 46.—And of moral debts:

    cum patriae quod debes solveris,

    Cic. Marcell. 9, 27:

    debet vero, solvitque praeclare,

    id. Phil. 13, 11, 25:

    aliter beneficium, aliter creditum solvitur,

    Sen. Ben. 2, 34, 1:

    qui grate beneficium accipit, primam ejus pensionem solvit,

    id. ib. 2, 22 fin.
    (δ).
    By a confusion of construction, solvere pecuniam, etc., to pay money, etc. (for pecunia rem or debitum solvere); constr. with dat. or absol.:

    emi: pecuniam solvi,

    Cic. Verr. 2, 4, 20, § 43:

    pro frumento nihil solvit,

    id. ib. 2, 3, 72, §

    169: legatis pecuniam pro frumento solvit,

    Liv. 44, 16:

    hanc pecuniam cum solvere in praesenti non posset,

    Nep. Milt. 7, 6:

    nisi pecuniam solvisset,

    id. Cim. 1, 1:

    condiciones pacis dictae ut decem millia talentum argenti... solverent,

    Liv. 30, 37 med.:

    pro quo (frumento) pretium solveret populus Romanus,

    id. 36, 3, 1:

    pretium servorum ex aerario solutum est dominis,

    id. 32, 26, 14:

    pretium pro libris domino esse solvendum,

    id. 40, 39 fin.:

    meritam mercedem,

    id. 8, 22, 3; so id. 8, 11, 4: sorte creditum solvere, by paying the principal (i. e. without interest), id. 6, 36, 12:

    quae praemia senatus militibus ante constituit, ea solvantur,

    Cic. Phil. 14, 14, 38:

    stipendium,

    Liv. 28, 32, 1:

    dotem mulieri,

    Dig. 24, 3, 2:

    litem aestimatam,

    the amount of a fine, Nep. Cim. 5, 18 fin.:

    arbitria funeris,

    the expenses of the funeral, Cic. Red. Sen. 7, 18:

    solvere dodrantem,

    to pay seventy-five per cent., Mart. 8, 9, 1:

    dona puer solvit,

    paid the promised gifts, Ov. M. 9, 794; so,

    munera,

    id. ib. 11, 104.— Transf., of the dedication of a book, in return for favors:

    et exspectabo ea (munera) quae polliceris, et erunt mihi pergrata si solveris... Non solvam nisi prius a te cavero, etc.,

    Cic. Brut. 4, 17 sq. —Of the delivery of slaves:

    si quis duos homines promise rit et Stichum solverit,

    Dig. 46, 3, 67; 46, 3, 38, § 3.— Transf., poet.: dolorem solvisti, you have paid your grief, i. e. have duly mourned, Stat. S. 2, 6, 98.— Pass. with personal subject:

    si (actor) solutus fuisset,

    Dig. 12, 1, 31 (cf.: solvere militem, b supra). —
    (ε).
    Esp., in certain phrases, to pay:

    aliquid praesens solvere,

    to pay in cash, Cic. Att. 16, 2, 1; so,

    aliquid de praesentibus solvere,

    Sen. Ep. 97, 16:

    solvere grates (= referre gratiam muneribus): Sulla solvit grates Dianae,

    Vell. 2, 25:

    quas solvere grates sufficiam?

    Stat. S. 4, 2, 7: cum homo avarus, ut ea (beneficia) solveret sibi imperare non posset, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 1; cf.: non dicimus reposuit beneficium aut solvit;

    nullum nobis placuit quod aeri alieno convenit verbum,

    Sen. Ep. 81, 9; but v. id. Ben. 2, 18, 5: in debitum solvere, to make a partial payment:

    unum haec epistula in debitum solvet,

    id. Ep. 7, 10: aliquid solvere ab aliquo (de aliqua re), to pay out of funds supplied by any one ( out of any fund):

    Quintus laborat ut tibi quod debet ab Egnatio solvat,

    Cic. Att. 7, 18, 4:

    homines dicere, se a me solvere,

    id. ib. 5, 21, 11:

    (summa) erat solvenda de meo,

    Plin. Ep. 2, 4, 2:

    operas solvere alicui,

    to work for somebody, Dig. 40, 7, 39: solvo operam Dianae, I work for Diana, i. e. offer a sacrifice to her, Afran. ap. Non. 12, 21: judicatum solvere, to pay the amount adjudged by the court, for which security (satisdatio) was required:

    stipulatio quae appellatur judicatum solvi,

    Gai. Inst. 4, 90:

    iste postulat ut procurator judicatum solvi satisdaret,

    Cic. Quint. 7, 29; so Dig. 3, 2, 28; 3, 3, 15; 2, 8, 8;

    2, 8, 14 et saep.: auctio solvendis nummis,

    a cash auction, Mart. 14, 35.— Gerund.: solvendo esse, to be solvent; jurid. t. t., to be able to pay, i. e. one's debts; cf.

    in full: nec tamen solvendo aeri alieno respublica esset,

    Liv. 31, 13:

    nemo dubitat solvendo esse eum qui defenditur,

    Dig. 50, 17, 105:

    qui modo solvendo sint,

    Gai. Inst. 1, 3, 121:

    si solvendo sint,

    Paul. Sent. 1, 20, 1:

    nec interest, solvendo sit, necne,

    Dig. 30, 1, 49, § 5; so ib. 46, 1, 10; 46, 1, 27, § 2; 46, 1, 51, §§ 1 and 4; 46, 1, 52, § 1; 46, 1, 28; 50, 17, 198 et saep.: non solvendo esse, to be insolvent:

    solvendo non erat,

    Cic. Att. 13, 10, 3:

    cum solvendo civitates non essent,

    id. Fam. 3, 8, 2:

    tu nec solvendo eras, nec, etc.,

    id. Phil. 2, 2, 4:

    ne videatur non fuisse solvendo,

    id. Off. 2, 22, 79;

    and very freq. in the jurists.—So, trop.: quid matri, quid flebili patriae dabis? Solvendo non es,

    Sen. Oedip. 941; cf.:

    *non esse ad solvendum (i. e. able to pay),

    Vitr. 10, 6 fin.
    b.
    To fulfil the duty of burial.
    (α).
    Justa solvere; with dat. of the person:

    qui nondum omnia paterno funeri justa solvisset,

    who had not yet finished the burial ceremonies of his father, Cic. Rosc. Am. 8, 23:

    justis defunctorum corporibus solutis,

    Curt. 3, 12, 15:

    proinde corpori quam primum justa solvamus,

    id. 10, 6, 7:

    ut justa soluta Remo,

    Ov. F. 5, 452:

    nunc justa nato solve,

    Sen. Hippol. 1245.—
    (β).
    Exsequias, inferias or suprema solvere:

    exsequiis rite solutis,

    Verg. A. 7, 5:

    cruor sancto solvit inferias viro,

    Sen. Hippol. 1198:

    solvere suprema militibus,

    Tac. A. 1, 61.—
    c.
    Votum solvere, to fulfil a vow to the gods.
    (α).
    Alone:

    vota ea quae numquam solveret nuncupavit,

    Cic. Phil. 3, 4, 11:

    quod si factum esset, votum rite solvi non posse,

    Liv. 31, 9 fin.:

    liberare et se et rempublicam religione votis solvendis,

    id. 40, 44, 8:

    placatis diis votis rite solvendis,

    id. 36, 37 fin.:

    petiit ut votum sibi solvere liceret,

    id. 45, 44:

    animosius a mercatore quam a vectore solvitur votum,

    Sen. Ep. 73, 5:

    vota pro incolumitate solvebantur,

    Tac. A. 2, 69:

    vota pater solvit,

    Ov. M. 9, 707:

    ne votum solvat,

    Mart. 12, 91, 6; 8, 4, 2; Val. Max. 6, 9, 5 ext.; 1, 1, 8 ext. — Poet.:

    voti debita solvere,

    Ov. F. 5, 596; cf.

    the abbrev. formula V. S. L. M. (voTVM SOLVIT LIBENS MERITO),

    Inscr. Orell. 186; 1296 sq.:

    V.S.A.L. (ANIMO LIBENTI),

    ib. 2022 et saep.:

    sacra solvere (=votum solvere),

    Manil. 1, 427.—
    (β).
    With dat.:

    ait sese Veneri velle votum solvere,

    Plaut. Rud. prol. 60:

    vota Jovi solvo,

    Ov. M. 7, 652; 8, 153:

    sunt vota soluta deae,

    id. F. 6, 248:

    dis vota solvis,

    Sen. Ben. 5, 19, 4:

    libamenta Veneri solvere (=votum per libamenta),

    Just. 18, 5, 4.—
    d.
    Fidem solvere, to fulfil a promise (post-class. for fidem praestare, [p. 1728] exsolvere; cf.:

    fidem obligatam liberare,

    Suet. Claud. 9):

    illi, ut fidem solverent, clipeis obruere,

    Flor. 1, 1, 12;

    similarly: et voti solverat ille fidem (=votum solverat),

    Ov. F. 1, 642; but cf.: itane imprudens? tandem inventa'st causa: solvisti fidem, you have found a pretext to evade your promise (cf. II. A. 3.), Ter. And. 4, 1, 18: esset, quam dederas, morte soluta fides, by my death your promise to marry me would have been cancelled (cf. II. B. 1. 6.), Ov. H. 10, 78; similarly: suam fidem (i. e. quam Lepido habuerit) solutam esse, that his faith in Lepidus was broken, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 3.—With a different construction: se depositi fide solvere, to acquit one's self of the duty to return property intrusted to him (cf. I. B. 1. c.), Val. Max. 7, 3, 5 ext.: factique fide data munera solvit, he freed the gift already given from the obligation of an accomplished fact, i. e. he revoked the gifts, although already made, Ov. M. 11, 135.—
    e.
    Promissum solvere, to fulfil a promise (very rare):

    perinde quasi promissum solvens,

    Val. Max. 9, 6, 1:

    solvitur quod cuique promissum est,

    Sen. Cons. Marc. 20 fin.;

    similarly: solutum, quod juraverant, rebantur,

    what they had promised under oath, Liv. 24, 18, 5.—Hence, sŏlūtus, a, um, P. a., free, loose, at large, unfettered, unbandaged.
    A.
    Lit.
    1.
    (Acc. to I.A. 1. supra.) Pigeat nostrum erum si eximat aut solutos sinat, Plaut. Capt. 2, 1, 11:

    tibi moram facis quom ego solutus sto,

    id. Ep. 5, 2, 25:

    reus solutus causam dicis, testes vinctos attines,

    id. Truc. 4, 3, 63:

    cum eos vinciret quos secum habebat, te solutum Romam mittebat?

    Cic. Deiot. 7, 22:

    nec quisquam ante Marium solutus dicitur esse sectus,

    unbandaged, id. Tusc. 2, 22, 53:

    duos (captivos) solutos ire ad Hannibalem jussit,

    Liv. 27, 51:

    eum interdiu solutum custodes sequebantur, nocte clausum asservabant,

    id. 24, 45, 10:

    non efficiatis ut solutos verear quos alligatos adduxit,

    Val. Max. 6, 2, 3.—
    2.
    (Acc. to I. A. 2.) Of texture, etc.; esp. of soil, loose, friable (opp spissus;

    postAug.): quo solutior terra facilius pateat radicibus,

    Sen. Ep. 90, 21;

    ordeum nisi solutum et siccum locum non patitur,

    Col. 2, 9:

    soluta et facilis terra,

    id. 3, 14;

    solum solutum vel spissum,

    id. 2, 2 init.;

    seri vult raphanus terra soluta, umida,

    Plin. 19, 5, 26, § 83:

    hordeum seri non vult, nisi in sicca et soluta terra,

    id. 18, 7, 18, § 79:

    solutiores ripae,

    Front. Aquaed. 15.—Of plants:

    mas spissior, femina solutior,

    Plin. 25, 9, 57, § 103.—Hence, subst.: sŏlūtum, i, n., a state of looseness:

    dum vult describere, quem ad modum alia torqueantur fila, alia ex molli solutoque ducantur,

    Sen. Ep. 90, 20.—
    3.
    (Acc. to I. A. 3.) Rarefied, thin, diffused:

    turbo, quo celsior eo solutior laxiorque est, et ob hoc diffunditur,

    Sen. Q. N. 7, 9, 3:

    aer agitatus a sole calefactusque solutior est,

    id. ib. 1, 2, 10:

    debet aer nec tam spissus esse, nec tam tenuis et solutus, ut, etc.,

    id. ib. 1, 2, 11.—
    B.
    Trop.
    1.
    (Acc. to I. B. 1.) Of speech, unfettered, fluent, ready:

    (orator) solutus in explicandis sententiis,

    Cic. Or. 47, 173:

    verbis solutus satis,

    id. ib. 47, 174:

    solutissimus in dicendo,

    id. ib. 48, 180.—
    2.
    Exempt, free from duties, obligations, etc.:

    quam ob rem viderer maximis beneficii vinculis obstrictus, cum liber essem et solutus?

    Cic. Planc. 30, 72:

    soluta (praedia) meliore in causa sunt quam obligata,

    unmortgaged, id. Agr. 3, 2, 9:

    si reddidi (debitum), solutus sum ac liber,

    Sen. Ben. 2, 18, 5;

    non ut gratus, sed ut solutus sim,

    id. ib. 4, 21, 3;

    solutus omni fenore,

    Hor. Epod. 2, 4;

    nam ea (religione) magister equitum solutus ac liber potuerit esse,

    Liv. 8, 32, 5:

    Mamertini soli in omni orbe terrarum vacui, expertes soluti ac liberi fuerunt ab omni sumptu, molestia, munere,

    Cic. Verr. 2, 4, 10, § 23.—
    3.
    Free from punishment, not punishable, not liable, etc.: qui mancipia vendunt, certiores faciunt emptores quis fugitivus sit, noxave solutus, Edict. Aedil. ap. Dig. 21, 1, 1, § 1; Gell. 4, 2, 1; cf.:

    quod aiunt aediles noxae solutus non sit sic intellegendum est... noxali judicio subjectum non esse,

    Dig. 21, 1, 17, § 17:

    apud quos libido etiam permissam habet et solutam licentiam,

    Cic. Rep. 4, 4, 4:

    omne illud tempus habeat per me solutum ac liberum,

    i. e. let the crimes then committed be unpunished, id. Verr. 2, 1, 12, § 33: antea vacuum id solutumque poena fuerat, Tac. A. 14, 28.—With subj. inf.:

    maxime solutum fuit, prodere de iis, etc.,

    Tac. A. 4, 35: solutum existimatur esse, alteri male dicere, Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7, 3.—
    4.
    Free from cares, undistracted:

    animo soluto liberoque,

    Cic. Verr. 2, 2, 75, § 185:

    sed paulo solutiore tamen animo,

    id. ib. 2, 5, 31, § 82.—
    5.
    At leisure, free from labor, business, etc.:

    te rogo ut eum solutum, liberum, confectis ejus negotiis a te, quamprimum ad me remittas,

    Cic. Fam. 13, 63, 2:

    quo mea ratio facilior et solutior esse possit,

    id. ib. 3, 5, 1.—With gen.:

    Genium Curabis Cum famulis operum solutis,

    Hor. C. 3, 17, 16.—
    6.
    Unbound, relaxed, merry, jovial:

    quam homines soluti ridere non desinant, tristiores autem, etc.,

    Cic. Dom. 39, 104:

    an tu existimas quemquam soluto vultu et hilari oculo mortem contemnere?

    Sen. Ep. 23, 4:

    vultus,

    Stat. Th. 5, 355:

    (mores) naturam sequentium faciles sunt, soluti sunt,

    unembarrassed, Sen. Ep. 122, 17.—
    7.
    Free from the rule of others, uncontrolled, independent:

    cum videas civitatis voluntatem solutam, virtutem alligatam,

    Cic. Att. 2, 18, 1:

    ab omni imperio externo soluta in perpetuum Hispania,

    Liv. 29, 1 fin.:

    Masinissae ab imperio Romano solutam libertatem tribuit,

    Val. Max. 7, 2, 6:

    incerti, solutique, et magis sine domino quam in libertate, Vononem in regnum accipiunt,

    Tac. A. 2, 4:

    quorum (militum) libertas solutior erat,

    Just. 13, 2, 2.—Of animals:

    rectore solutos (solis) equos,

    Stat. Th. 1, 219.—
    8.
    Free from influence or restraint; hence, independent, unbiassed, unprejudiced:

    nec vero deus ipse alio modo intellegi potest, nisi mens soluta quaedam et libera,

    Cic. Tusc. 1, 27, 66;

    cum animi sine ratione motu ipsi suo soluto ac libero incitarentur,

    id. Div. 1, 2, 4:

    judicio senatus soluto et libero,

    id. Phil. 5, 15, 41:

    sum enim ad dignitatem in re publica solutus,

    id. Att. 1, 13, 2:

    libero tempore cum soluta vobis est eligendi optio,

    id. Fin. 1, 10, 33:

    si omnia mihi essent solutissima, tamen in re publica non alius essem atque nunc sum,

    id. Fam. 1, 9, 21:

    liberi enim ad causas solutique veniebant,

    uncommitted, id. Verr. 2, 2, 78, § 192.—
    9.
    Free from moral restraint; hence, unbridled, insolent, loose:

    amores soluti et liberi,

    Cic. Rep. 4, 4, 4:

    licentia,

    id. ib. 4, 4, 4:

    populi quamvis soluti ecfrenatique sint,

    id. ib. 1, 34, 53:

    quis erat qui sibi solutam P. Clodii praeturam sine maximo metu proponeret? Solutam autem fore videbatis, nisi esset is consul qui eam auderet possetque constringere,

    id. Mil. 13, 34:

    quominus conspectus, eo solutior erat,

    Liv. 27, 31 fin.:

    adulescentes aliquot quorum, in regno, libido solutior fuerat,

    id. 2, 1, 2:

    solutioris vitae primos adulescentiae annos egisse fertur,

    a licentious life, Val. Max. 2, 6, 1:

    spectandi solutissimum morem corrigere,

    Suet. Aug. 44:

    mores soluti,

    licentious habits, Just. 3, 3, 10.—
    10.
    Regardless of rules, careless, loose:

    orator tam solutus et mollis in gestu,

    Cic. Brut. 62, 225:

    dicta factaque ejus solutiora, et quandam sui neglegentiam praeferentia,

    Tac. A. 16, 18.—
    11.
    Esp., of style, etc., free from rules of composition.
    (α).
    Oratio soluta, verba soluta, a free style, conversational or epistolary style:

    est oratio aliqua vincta atque contexta, soluta alia, qualis in sermone et epistulis,

    Quint. 9, 4, 19; 9, 4, 20; 9, 4, 69; 9, 4, 77.—
    (β).
    More freq.: verba soluta, oratio soluta, prose (opp. to verse);

    in full: scribere conabar verba soluta modis, Ov Tr. 4, 10, 24: quod (Isocrates) verbis solutis numeros primus adjunxerit,

    Cic. Or. 52, 174:

    mollis est enim oratio philosophorum... nec vincta numeris, sed soluta liberius,

    id. ib. 19, 64; 71, 234;

    68, 228: si omnes soluta oratione scripserunt,

    Varr. R. R. 4, 1; de heisce rebus treis libros ad te mittere institui;

    de oratione soluta duos, de poetica unum,

    id. L. L. 6, 11 fin.:

    ut in soluta oratione, sic in poemateis,

    id. ib. 7, 1:

    primus (Isocrates) intellexit. etiam in soluta oratione, dum versum effugeres modum et numerum quemdam debere servari,

    Cic. Brut. 8, 32:

    Aristoteles judicat heroum numerum grandiorem quam desideret soluta oratio,

    id. Or. 57, 192:

    et creticus et paeon quam commodissume putatur in solutam orationem illigari,

    id. ib. 64, 215:

    a modis quibusdam, cantu remoto, soluta esse videatur oratio,

    id. ib. 55, 183; 55, 184; id. de Or. 3, 48, 184: historia est quodammodo carmen solutum, Quint. 10, 1, 31.—
    (γ).
    Also in reference to a prose rhythm, loose, unrhythmical, inharmonious:

    ut verba neque inligata sint, quasi... versus, neque ita soluta ut vagentur,

    Cic. de Or. 3, 44, 176; 3, 48, 186:

    nec vero haec (Callidii verba) soluta nec diffluentia, sed astricta numeris,

    id. Brut. 79, 274:

    orator sic illigat sententiam verbis ut eam numero quodam complectatur et astricto et soluto,

    id. de Or. 3, 44, 175; but: verba soluta suis figuris, words freed from their proper meaning, i.e. metaphors, Manil. 1, 24.—
    (δ).
    Rarely with reference to the thought: soluta oratio, a fragmentary, disconnected style:

    soluta oratio, et e singulis non membris, sed frustis, collata, structura caret,

    Quint. 8, 5, 27; cf. id. 9, 4, 69:

    solutiora componere,

    id. 10, 4, 1; 9, 4, 15.—
    12.
    Effeminate, luxurious (acc. to I. B. 3.):

    sinum togae in dextrum umerum reicere, solutum ac delicatum est,

    Quint. 11, 3, 146.—
    13.
    Undisciplined, disorderly:

    omnia soluta apud hostes esse,

    Liv. 8, 30, 3:

    nihil temeritate solutum,

    Tac. A. 13, 40:

    apud Achaeos neglecta omnia ac soluta fuere,

    Just. 34, 2, 2.—
    14.
    Lax, remiss, weak:

    mea lenitas adhuc si cui solutior visa erat,

    Cic. Cat. 2, 12, 27:

    Ciceronem male audivisse, tamquam solutum et enervem,

    Tac. Or. 18:

    soluti ac fluentes,

    Quint. 1, 2, 8.—Hence:

    solutum genus orationis,

    a lifeless, dull style, Val. Max. 8, 10, 3:

    quanto longius abscederent, eo solutiore cura,

    laxer attention, Liv. 3, 8, 8.—
    C.
    (Acc. to II. B. 3. e supra.) Paid, discharged, only as subst.: sŏlūtum, i, n., that which is paid, a discharged debt, in certain phrases:

    aliquid in solutum dare,

    to give something in payment, Dig. 46, 3, 45; 46, 3, 46; 46, 3, 60: in solutum accipere, to accept in payment:

    qui voluntatem bonam in solutum accipit,

    Sen. Ben. 7, 16, 4:

    qui rem in solutum accipit,

    Dig. 42, 4, 15; 12, 1, 19;

    in solutum imputare,

    to charge as payment, Sen. Ep. 8, 10; aliquid pro soluto est, is considered as paid or cancelled:

    pro soluto id in quo creditor accipiendo moram fecit, oportet esse,

    Dig. 46, 3, 72: pro soluto usucapere, to acquire by prescription something given in payment by the debtor, but not belonging to him:

    pro soluto usucapit qui rem debiti causa recepit,

    Dig. 41, 3, 46.— Adv.: sŏlūtē.
    1.
    Thinly:

    corpora diffusa solute,

    Lucr. 4, 53.—
    2.
    Of speech, fluently:

    non refert videre quid dicendum est, nisi id queas solute ac suaviter dicere,

    Cic. Brut. 29, 110:

    ita facile soluteque volvebat sententias,

    id. ib. 81, 280:

    quid ipse compositus alias, et velut eluctantium verborum, solutius promptiusque eloquebatur,

    Tac. A. 4, 31.—
    3.
    Irregularly, loosely:

    a fabris neglegentius solutiusque composita,

    Sen. Q. N. 6, 30, 4.—
    4.
    Freely, without restraint:

    generaliter puto judicem justum... solutius aequitatem sequi,

    i. e. without strictly regarding the letter of the law, Dig. 11, 7, 14, § 13.—
    5.
    Of style, without connection, loosely:

    enuntiare,

    Quint. 11, 2, 47.—
    6.
    Of manners and discipline, disorderly, negligently:

    praecipue sub imperio Cn. Manlii solute ac neglegenter habiti sunt (exercitus),

    Liv. 39, 1, 4:

    in stationibus solute ac neglegenter agentes,

    id. 23, 37, 6.—
    7.
    Weakly, tamely, without vigor:

    quod ille tam solute egisset, tam leniter, tam oscitanter,

    Cic. Brut. 80, 277.—
    8.
    Of morals, loosely, without restraint:

    ventitabat illuc Nero, quo solutius urbem extra lasciviret,

    Tac. A. 13, 47.

    Lewis & Short latin dictionary > solutum

  • 3 solvo

    solvo, solvi, solutum, 3, v. a. ( perf. soluit, trisyll., Cat. 2, 13:

    soluisse,

    Tib. 4, 5, 16) [for se-luo; cf. socors for se-cords], to loosen an object from any thing, to release or to loose, remove any thing which binds or restrains another.
    I.
    To loose an object bound, to release, set free, disengage, dissolve, take apart.
    A.
    In a corporeal sense.
    1.
    Outwardly, to release.
    a.
    From fetters or custody, to free, set free, release; absol.:

    solvite istas,

    i. e. from fetters, Plaut. Truc. 4, 3, 64:

    solvite istum,

    id. Mil. 5, 32:

    numquam, nisi me orassis, solves,

    id. Ep. 5, 2, 62:

    jube solvi (eum),

    Ter. And. 5, 4, 52:

    ad palum adligati repente soluti sunt,

    Cic. Verr. 2, 5, 5, § 11:

    ut vincti solvantur,

    id. ib. 2, 5, 6, §

    12: qui in compedibus corporis semper fuerunt, etiam cum soluti sunt, tardius ingrediuntur,

    id. Tusc. 1, 31, 75:

    ita nexi soluti (sunt),

    Liv. 8, 28, 9:

    solvite me, pueri,

    Verg. E. 6, 24:

    fore ut brevi solveretur,

    Suet. Vesp. 5; id. Tib. 65; id. Vit. 12.—With abl.:

    canis solutus catena,

    Phaedr. 3, 7, 20. — Transf., from the fetter of frost:

    solutis amnibus (i. e. frigoris vinculo),

    Stat. Th. 5, 15:

    terrae quem (florem) ferunt solutae,

    Hor. C. 1, 4, 10.—
    b.
    From reins, ties, bands, etc.: solve senescentem equum, from the rein, i. e. dismiss him from service, Hor. Ep. 1, 1, 8:

    solverat sol equos,

    unhitched, Stat. Th. 3, 407: currum solvere (i. e. ab equis, poet. for equos a curru), Sen. Thyest. 794: solvere epistulam, i. e. from the string by which it was tied (= to open), Nep. Hann. 11, 3:

    et tibi sollicita solvitur illa (epistula) manu,

    Ov. Tr. 5, 2, 2:

    et jacet in gremio charta soluta meo,

    id. H. 11, 4:

    praecepit suis ne sarcinas solverent, aut onera deponerent,

    Front. Strat. 1, 5, 3.—So of garments and sails, to unfurl, unfold: cum tunica soluta inambularet, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 3; Front. Strat. 4, 1, 26:

    soluta toga,

    Quint. 11, 3, 147:

    vela solvere,

    Verg. A. 4, 574.—
    c.
    From any fastening (mostly poet. and post-Aug. prose), to detach from; constr. absol., or with ab or de, and abl.:

    Caucasia solvet de rupe Promethei bracchia,

    Prop. 2, 1, 69:

    fraxinus solvitur,

    from the ground, Stat. Th. 9, 498:

    ceciditque soluta pinus,

    id. ib. 9, 409; cf.:

    pinus radice soluta, deficit,

    id. S. 5, 1, 152:

    solutis radicibus arbusta procumbunt,

    Sen. Q. N. 3, 27, 5:

    accepi epistulam quam, ut scribis, ancora soluta de phaselo dedisti, i. e. a litore,

    detached, Cic. Att. 1, 13, 1 B. and K. (al. sublata;

    but soluta is perh. an error of Cic. in the use of a technical term, v Orell. ad loc.).—In the same sense: solvere retinacula classis,

    Ov. M. 15, 696; 8, 102:

    querno solvunt de stipite funem,

    id. F. 4, 333:

    fune soluto Currit in immensum carina,

    id. Am. 2, 11, 23:

    curvo solves viscera cultro (i. e. de corpore ferarum),

    Sen. Hippol. 53.—Of rain disengaged from the clouds:

    imber caelesti nube solutus,

    Ov. A. A. 2, 237: (Lunam) imperfecta vi solvere tantum umorem, disengage only the moisture, i. e. from the earth:

    cum solis radii absumant,

    Plin. 2, 9, 6, § 45:

    solutum a latere pugionem,

    detached from his side, Suet. Vit. 15.—
    d.
    Esp., of ships: navem solvere, to free a ship from the land, i. e. to set sail, weigh anchor, leave land, depart.
    (α).
    With acc. alone:

    eisce confectis navem solvimus,

    Plaut. Merc. 1, 1, 91:

    navim cupimus solvere,

    id. Mil. 4, 7, 17:

    naves solvit,

    Caes. B. G. 4, 36; 5, 8; id. B. C. 1, 28; 3, 14; 3, 26;

    3, 102: primis tenebris solvit navem,

    Liv. 45, 6:

    postero die solvere naves (jussi),

    id. 29, 25 fin.; Nep. Hann. 8, 2:

    classem solvere,

    Liv. 45, 41; Prop. 3, 7 (4, 6), 23.—
    (β).
    With ab and abl.:

    navis a terra solverunt,

    Caes. B. C. 3, 101:

    quinto inde die quam ab Corintho solverit naves,

    Liv. 31, 7 med.:

    solvunt a litore puppes,

    Luc. 2, 649.—
    (γ).
    With ex and abl.:

    nam noctu hac soluta est navis nostra e portu Persico,

    Plaut. Am. 1, 1, 259:

    interea e portu nostra navis solvitur,

    id. Bacch. 2, 3, 54.—
    (δ).
    With abl.:

    complures mercatores Alexandria solvisse,

    Cic. Off. 3, 12, 50:

    portu solventibus,

    id. Mur. 2, 4.—
    (ε).
    Absol. (sc. navem or naves):

    tertia fere vigilia solvit,

    Caes. B. G. 4, 23:

    nos eo die cenati solvimus,

    Cic. Fam. 16, 9, 2:

    altero die quam a Brundusio solvit,

    Liv. 31, 14 init.:

    qui inde solverant,

    Val. Max. 1, 7, 3:

    solvi mare languido,

    Sen. Ep. 53, 1:

    fortasse etiam ventis minantibus solves,

    id. Ben. 2, 35, 5:

    non eadem est his et illis causa solvendi,

    making sea-voyages, id. Q. N. 5, 18, 16.—
    (ζ).
    With navis, etc., as subj., to leave the land (sc. se a litore):

    naves XVIII. ex superiore portu solverunt,

    Caes. B. G. 4, 28; and by another change of construction: solvimus oram, we freed the shore, i.e. from the ship, Quint. 4, 2, 41; id. Ep. ad Tryph. 3.—
    (η).
    Poet. usages:

    de litore puppis solvit iter,

    clears the voyage, Stat. S. 5, 1, 243:

    nec tibi Tyrrhena solvatur funis harena,

    Prop. 1, 8, 11 (cf.: retinacula solvere, c. supra).—
    e.
    Of secretions from the body ( poet. and in post-Aug. prose):

    tempore eo quo menstrua solvit,

    Lucr. 6, 706:

    cruor solvitur,

    Stat. Th. 9, 530:

    lacrimas solvere,

    id. Achill. 2, 256:

    solutis lacrimis,

    Claud. Ruf. 2, 258; so,

    partus solvere,

    to bear, bring forth, be delivered of offspring, Ov. F. 3, 258; Stat. Th. 5, 461; Plin. 28, 3, 6, § 33; 32, 1, 1, § 6.—
    2.
    To loosen an object from that which holds it together, to break up, part, dissolve, disperse, divide, take apart, scatter.
    a.
    In gen.:

    omne colligatum solvi potest,

    Cic. Fin. 11.—
    b.
    Of structures ( poet. and in post-Aug. prose):

    solvere naves et rursus conjungere,

    Curt. 8, 10, 3:

    solvere quassatae parcite membra ratis,

    Ov. Tr. 1, 2, 2:

    dubitavit an solveret pontem,

    Curt. 4, 16, 8:

    solvere pontem,

    Tac. A. 1, 69:

    si pons solutus sit,

    Dig. 2, 11, 2, § 7:

    solutus pons tempestatibus,

    Just. 2, 13, 9:

    currum (solis) solutum,

    Manil. 1, 740.—
    c.
    Of woven stuff:

    solvens texta,

    Prop. 2, 9, 6.—
    d.
    Of mountains:

    utrimque montes solvit (Hercules),

    Sen. Herc. Fur. 237:

    tridente Neptunus montem solvit,

    id. Agam. 553.—
    e.
    Of the neck:

    soluta cervix silicis impulsu,

    broken, Sen. Troad. 1119.—
    f.
    Of a comet:

    momentum quo cometes solutus et in duas partes redactus est,

    Sen. Q. N. 7, 16, 3.—
    g.
    Of the hair, to loosen, untie, let fall:

    solve capillos,

    Ov. Am. 3, 9, 3:

    crinem,

    id. A. A. 3, 784; id. M. 11, 682; 13, 584; Prop. 2, 15 (3, 7), 46:

    comas casside,

    Ov. F. 3, 2; cf. id. ib. 4, 854.—
    h.
    Of the earth (so mostly P. a., q. v. infra;

    post-Aug.): ita in terrae corpore evenit ut partes ejus vetustate solvantur, solutae cadant,

    Sen. Q. N. 6, 10, 2:

    ubi montis latus nova ventis solvit hiems,

    Stat. Th. 7, 745. —
    3.
    To dissolve; pass., to be dissolved, changed, to pass over into ( poet. and postclass. for dissolvere, or transire in); constr. absol., or with in and acc.
    (α).
    Of a change into air or gas:

    calor mobiliter solvens, differt primordia vini,

    dissolving, parts the molecules of the wine, Lucr. 6, 235:

    nam materiai copia ferretur per inane soluta,

    id. 1, 1018; so id. 1, 1103:

    ita fatus in aera rursus solvitur,

    Stat. Th. 5, 285;

    nec in aera solvi Passa, recentem animam caelestibus intulit astris,

    Ov. M. 15, 845.—
    (β).
    Into a liquid, to melt:

    saepe terra in tabem solvitur,

    Sen. Q. N. 3, 15, 7:

    terram quam diximus esse mutabilem et solvi in umorem,

    id. ib. 3, 29, 4:

    nullum tellus se solvit in amnem,

    Luc. 2, 408; ipsum in conubia terrae Aethera, cum pluviis rarescunt nubila, solvo, dissolve into the embrace of the earth, i. e. change into rain, Stat. S. 1, 2, 186:

    ex Aethiopiae jugis solutas nives ad Nilum decurrere,

    Sen. Q. N. 4, 2, 17; so,

    nivem solvere,

    id. ib. 4, 5, 2; Ov. Am. 3, 6, 93; Sen. Herc. Oet. 729:

    rigor auri solvitur aestu,

    Lucr. 1, 493:

    ferrum calidi solvant camini,

    Manil. 4, 250:

    cerae igne solutae,

    Ov. A. A. 2, 47:

    Iris cum vino triduo non solvitur,

    Plin. 21, 20, 83, § 142:

    (herba) quinto die solvitur,

    id. 26, 14, 88, § 148.—
    (γ).
    Of putrefaction:

    (vitulo) per integram solvuntur viscera pellem,

    Verg. G. 4, 302.—
    (δ).
    Of change in general:

    inque novas abiit massa soluta domos,

    Ov. F. 1, 108:

    repentino crementur incendio, atque ex tanta varietate solvantur atque eant in unum omnia (sc. all the heavenly bodies),

    Sen. Ben. 6, 22.—
    (ε).
    Of expansion by heat:

    (uva) cum modo frigoribus premitur, modo solvitur aestu,

    Ov. A. A. 2, 317.—
    (ζ).
    Hence, solvere, absol., to rarefy:

    gravitas aeris solvitur,

    Sen. Q. N. 5, 5, 1.—
    (η).
    Solvi in, to pass into, become:

    in cacumine (herbae) capitula purpurea quae solvantur in lanugines,

    Plin. 27, 8, 39, § 61.—Of a wave:

    donec in planitiem immotarum aquarum solvatur,

    disappears in, Sen. Q. N. 1, 2, 2:

    postremi (equi) solvuntur in aequora pisces (= solvuntur in pisces),

    Stat. Th. 2, 47: lumina in lacrimas solventur, stream with tears. —Hence, solvere, causative, to make pass over, to make vanish in: circulum in pulverem, in quo descriptus est, solvere, Sen. Ep. 74, 27: soluti agri, the boundaries of which are effaced, Sic. Fl. Cond. Agr. p. 3 Goes.—
    4.
    To consume, to destroy, dissolve:

    solvere orbes,

    Manil. 1, 497:

    ni calor et ventus... interemant sensum diductaque solvant (i.e. sensum),

    Lucr. 3, 287:

    (Cato) ferrei prope corporis animique, quem ne senectus quidem, quae solvit omnia, fregerit,

    Liv. 39, 40, 11:

    si (cometae) sunt purus ignis... nec illos conversio mundi solvit,

    Sen. Q. N. 7, 2, 2:

    (turbo) ab eo motu, qui universum trahit, solveretur,

    id. ib. 7, 9, 4:

    tabes solvit corpora,

    Luc. 6, 18; 7, 809:

    nec solum silvas, sed saxa ingentia solvit (ignis),

    id. 3, 506:

    ne tegat functos humus, ne solvat ignis,

    Sen. Thyest. 750.—So, vitam solvere, to extinguish life, esp. of gradual or easy death:

    solvas potius (vitam), quam abrumpas, dummodo, si alia solvendi ratio non erit, vel abrumpas,

    Sen. Ep. 22, 3:

    hanc mihi solvite vitam,

    Prop. 2, 9, 39.—
    B.
    Trop.
    1.
    To free, release, loose, emancipate, set free; constr. absol., with abl. or ab and abl.; rarely with gen.
    a.
    From the body, etc.:

    teque isto corpore solvo,

    Verg. A. 4, 703:

    soluta corpore anima,

    Quint. 5, 14, 13:

    qui solutas vinculis animas recipit,

    Sen. Cons. 28, 8: si animus somno relaxatus solute (i. e. free from the shackles of the body) moveatur ac libere, Cic. Div. 2, 48, 100:

    vocem solvere,

    to set free the voice, to speak, Stat. S. 3, 1; Sen. Thyest. 682; so, responsa solve (pregn. = utter and disclose), Sen. Oedip. 292:

    suspiria solvit,

    Stat. Th. 11, 604:

    solvat turba jocos,

    Sen. Med. 114:

    solutos Qui captat risus hominum (= quem juvat risus hominum solvere),

    Hor. S. 1, 4, 83:

    Ausonii... versibus incomptis ludunt risuque soluto,

    unrestrained, free, Verg. G. 2, 386.—
    b.
    Of members or parts of the body: linguam solvere, to unfetter the tongue (sc. vinculis oris), to give flow to words:

    linguam (Juno) ad jurgia solvit,

    Ov. M. 3, 261:

    lingua devincta nec in motus varios soluta,

    Sen. Ira, 1, 3, 7:

    ut quisque contemptissimus est, ita linguae solutissimae est,

    id. Const. 11, 3:

    (fama) innumeras solvit in praeconia linguas,

    Luc. 1, 472. —Solvere bracchia, poet., to unfetter the arms, i. e. to move them:

    magna difficili solventem bracchia motu,

    Stat. Achill. 1, 604; cf.

    of the free motions of animals: columbae soluto volatu multum velociores,

    unrestrained flight, Plin. 10, 36, 52, § 108.—
    c.
    From obligations and debts:

    solvit me debito,

    Sen. Ben. 6, 4, 1:

    an nos debito solverit,

    id. Ep. 81, 3:

    ut religione civitas solvatur,

    Cic. Caecin. 34, 98; Liv. 7, 3, 9:

    te decem tauri... Me tener solvet vitulus (sc. religione),

    Hor. C. 4, 2, 54.—So from a military oath:

    hoc si impetro, solvo vos jurejurando,

    Just. 14, 4, 7.—Sacramento or militia solvere, to dismiss a soldier from service:

    sacramento solvi,

    Tac. A. 16, 13:

    cum quis propter delictum sacramento solvitur,

    Dig. 49, 16, 13:

    militia solvere,

    Tac. A. 1, 44.— Munere (publico) solvere, to exempt from public duties:

    ut Ilienses publico munere solverentur,

    Tac. A. 12, 58.—With obj. inf.:

    ut manere solveretur,

    that he should be excused from the duty of remaining, Tac. A. 3, 29.—
    d.
    From guilt and sin, to acquit, absolve, cleanse (cf. absolvere, to acquit of crime):

    si ille huic (insidias fecerit), ut scelere solvamur,

    be held guiltless, Cic. Mil. 12, 31:

    atque hunc ille summus vir scelere solutum periculo liberavit,

    id. ib. 4, 9:

    sit capitis damno Roma soluta mei,

    Ov. F. 6, 452:

    ipsum quoque Pelea Phoci Caede per Haemonias solvit Acastus aquas,

    id. ib. 2, 40:

    Helenen ego crimine solvo,

    id. A. A. 2, 371:

    quid crimine solvis Germanum?

    Stat. Th. 11, 379:

    solutam caede Gradivus manum restituit armis,

    Sen. Herc. Fur. 1342. —
    e.
    From feelings, etc.:

    quae eos qui quaesissent cura et negotio solverent,

    Cic. Rep. 1, 18, 30:

    cum ego vos solvi curis ceteris,

    Ter. Hec. 2, 1, 33:

    senatus cura belli solutus,

    Plin. 22, 3, 4, § 7:

    pectus linquunt cura solutum,

    Lucr. 2, 45:

    his terroribus ab Epicuro soluti et in libertatem vindicati,

    Cic. N. D. 1, 20, 56:

    soluti metu,

    Liv. 41, 14 init.; 27, 51:

    solvent formidine terras,

    Verg. E. 4, 14:

    solve metu patriam,

    Prop. 4 (5), 6, 41:

    metu belli Scythas solvit,

    Just. 9, 2, 2; so id. 14, 2, 5:

    haec est Vita solutorum misera ambitione,

    Hor. S. 1, 6, 129:

    soluti a cupiditatibus,

    Cic. Agr. 1, 9, 27:

    his concitationibus quem vacuum, solutum, liberum videris,

    id. Tusc. 5, 15, 43: et tu solve me dementia, [p. 1726] Hor. Epod. 17, 43:

    longo luctu,

    Verg. A. 2, 26:

    tristem juventam solve (i. e. juventam tristitia),

    Sen. Hippol. 450:

    solvite tantis animum monstris, solvite, superi,

    id. Herc. Fur. 1063:

    Quis te solvere Thessalis Magus venenis poterit?

    Hor. C. 1, 27, 21. — Poet.:

    solvit animis miracula (for animos miraculis),

    the soul from superstition, Manil. 1, 103.—And of animals:

    rabie tigrim,

    Manil. 5, 707.— Absol.:

    ut ad praecepta quae damus possit ire animus, solvendus est (i. e. perturbationibus),

    Sen. Ep. 95, 38:

    calices, quem non fecere contracta in paupertate solutum?

    i. e. from cares, Hor. Ep. 1, 5, 20:

    solvite animos,

    Manil. 4, 12.—With in:

    vix haec in munera solvo animum,

    i. e. free it from passions and so make it fit for these duties, Stat. S. 5, 3, 33.—
    f.
    From sleep, very rare:

    ego somno solutus sum,

    awoke, Cic. Rep. 6, 26, 29 (cf.: somno solvi, to be overwhelmed by sleep, 2. b, g infra).—
    g.
    From labor, business, etc.:

    volucres videmus... solutas opere volitare,

    Cic. Or. 2, 6, 23:

    solutus onere regio, regni bonis fruor,

    Sen. Oedip. 685.— Poet.:

    Romulus excubias decrevit in otia solvi,

    to be relieved from guard and enjoy leisure, Prop. 4 (5), 4, 79.—
    h.
    From rigidity, austerity, stiffness, etc., to relax, smooth, unbend, quiet, soothe ( poet. and in post-Aug. prose):

    frontem solvere disce,

    Mart. 14, 183:

    saltem ora trucesque solve genas,

    Stat. Th. 11, 373:

    solvit feros tunc ipse rictus,

    Sen. Herc. Fur. 797.— Poet.:

    solvatur fronte senectus = frons senectute (i. e. rugis), solvatur,

    be cleared, Hor. Epod. 13, 5:

    vultum risu solvit,

    relieves, Val. Max. 4, 3, 5:

    risum judicis movendo, et illos tristes affectus solvit, et animum renovat,

    Quint. 6, 3, 1; so,

    solvere judicem,

    unbend, excite his laughter, id. 11, 3, 3:

    solvere qui (potui) Curios Fabriciosque graves (sc. risu),

    Mart. 9, 28 (29), 4:

    ut tamen arctum Solveret hospitiis animum,

    Hor. S. 2, 6, 83:

    cujus non contractum sollicitudine animum illius argutiae solvant?

    Sen. Cons. Helv. 18, 5.— Transf., pregn.:

    solventur risu tabulae,

    i. e. the austerity of the judge will be relaxed by laughter, and the complaint dismissed, Hor. S. 2, 1, 86.—Imitated:

    quia si aliquid omiserimus, cum risu quoque tota res solvitur,

    Quint. 5, 10, 67.—
    k.
    From any cause of restraint.
    (α).
    To release from siege:

    Bassanitas obsidione solvere,

    Liv. 44, 30:

    patriam obsidione solvere,

    Val. Max. 3, 2, 2. —
    (β).
    From moral restraints:

    hic palam cupiditates suas solvit,

    gave vent to, Curt. 6, 6, 1; v. also P. a., B. 7. infra.—
    l.
    From laws and rules: legibus solvere.
    (α).
    To exempt from laws, i. e. by privilege:

    Vopiscus, qui ex aedilitate consulatum petit, solvatur legibus,

    Cic. Phil. 11, 5, 11:

    cur M. Brutus legibus est solutus, si, etc.,

    id. ib. 2, 13, 31:

    ut interea magistratus reliquos, legibus omnibus soluti, petere possetis,

    id. Agr. 2, 36, 99:

    Lurco, tribunus plebis, solutus est (et lege Aelia et Furia),

    id. Att. 1, 16, 13:

    solvatne legibus Scipionem,

    Auct. Her. 3, 2, 2:

    petente Flacco ut legibus solverentur,

    Liv. 31, 50, 8:

    Scipio legibus solutus est,

    id. Epit. 56:

    Licet enim, inquiunt, legibus soluti sumus, attamen legibus vivimus,

    Just. Inst. 2, 17, 8; cf.:

    ut munere vigintiviratus solveretur,

    Tac. A. 3, 29.— Transf., of the laws of nature, etc.:

    (aestus) illo tempore, solutus legibus, sine modo fertur,

    Sen. Q. N. 3, 28, 6:

    solus (sapiens) generis humani legibus solvitur,

    id. Brev. Vit. 15, 5:

    nec leti lege solutas,

    Lucr. 3, 687:

    nec solvo Rutulos (i. e. legibus fati),

    Verg. A. 10, 111.— With gen. (cf. libero), perh. only in phrase testamenti solvere, to release from a testamentary disposition:

    et is per aes et libram heredes testamenti solveret,

    Cic. Leg. 2, 20, 51; 2, 21, 53 (less prop. testamenti is taken as attribute of heredes); cf. Gai. Inst. 3, 175, and Hor. C. 3, 17, 16, P. a., B. 5. fin. infra.—
    (β).
    Legibus solutus, not subject to, released from:

    reus Postumus est ea lege... solutus ac liber,

    i. e. the law does not apply to him, Cic. Rab. Post. 5, 12:

    soluti (lege Julia) huc convenistis, ne constricti discedatis cavete,

    id. ib. 7, 18.—Of other laws:

    solutus Legibus insanis,

    Hor. S. 2, 6, 68:

    quae sedes expectent animam solutam legibus servitutis humanae,

    Sen. Ep. 65, 20.— Transf., of things: soluta legibus scelera sunt, unrestrained by the laws, i. e. crimes are committed with impunity, Sen. Ben. 7, 27, 1.— Of the laws of versification: numerisque fertur Lege solutis, referring to dithyrambic measures, Hor. C. 4, 2, 12 (cf. P. a., B. 11. infra).—
    2.
    To dissolve, separate objects which are united, to break up, dismiss.
    (α).
    Of troops, ranks, etc.:

    ubi ordines procursando solvissent,

    Liv. 42, 65, 8:

    incomposito agmine, solutis ordinibus,

    Curt. 8, 1, 5; so id. 8, 4, 6:

    agmina Diductis solvere choris,

    Verg. A. 5, 581:

    solvit maniplos,

    Juv. 8, 154:

    solvuntur laudata cohors,

    Stat. Achill. 2, 167.—Hence, to separate armies engaged in battle:

    commissas acies ego possum solvere,

    Prop. 4 (5), 4, 59.—
    (β).
    Of banquets, assemblies, etc.:

    convivio soluto,

    Liv. 40, 14 fin.:

    convivium solvit,

    Curt. 8, 5, 24; 8, 6, 16:

    Quid cessas convivia solvere?

    Ov. F. 6, 675:

    coetuque soluto Discedunt,

    id. M. 13, 898.—Hence, urbem (Capuam) solutam ac debilitatam reliquerunt, disfranchised, Cic. Agr. 2, 33, 91.—
    (γ).
    Of the words in discourse, orationem or versum solvere, to break up a sentence or verse:

    (discant) versus primo solvere, mox mutatis verbis interpretari,

    Quint. 1, 9, 2:

    quod cuique visum erit vehementer, dulciter, speciose dictum, solvat ac turbet,

    id. 9, 4, 14:

    ut partes orationis sibi soluto versu desideret et pedum proprietates,

    id. 1, 8, 13:

    non, ut si solvas Postquam discordia tetra, etc., invenias etiam disjecti membra poetae,

    Hor. S. 1, 4, 60.—
    3.
    Implying a change for the worse.
    a.
    To relax, make effeminate, weaken, by ease, luxury, dissipation, etc. (post-Aug.):

    Hannibalem hiberna solverunt,

    Sen. Ep. 51, 5:

    usque eo nimio delicati animi languore solvuntur,

    Sen. Brev. Vit. 12, 6:

    infantiam statim deliciis solvimus,

    Quint. 1, 2, 6:

    solutus luxu,

    id. 3, 8, 28; so Tac. A. 11, 31.—With in and acc.:

    soluti in luxum,

    Tac. H. 2, 99:

    in lasciviam,

    id. ib. 3, 38.— Transf.: versum solvere, to deprive a verse of its proper rhythm:

    si quinque continuos dactylos confundas solveris versum,

    Quint. 9, 4, 49.—
    b.
    To make torpid by removing sensation.
    (α).
    To relax, benumb the limbs or body;

    as by narcotics, terror, sickness, exhaustion: multaque praeterea languentia membra per artus solvunt,

    Lucr. 6, 798:

    ima Solvuntur latera,

    Verg. G. 3, 523:

    solvi debilitate corporis,

    paralyzed, Val. Max. 1, 7, 4:

    ut soluto labitur moriens gradu,

    Sen. Hippol. 368.—In mal. part., Hor. Epod. 12, 8; cf. Verg. G. 3, 523.— Poet.:

    illum aget, penna metuente solvi, Fama superstes,

    Hor. C. 2, 2, 7.—Of the mind:

    segnitia (oratoris) solvit animos,

    wearies, Quint. 11, 3, 52:

    mentes solvere,

    to make insane, Plin. 25, 3, 7, § 25.—
    (β).
    By frost ( poet.):

    solvuntur illi frigore membra,

    Verg. A. 12, 951; 1, 92.—
    (γ).
    By sleep ( poet. for sopio):

    homines volucresque ferasque Solverat alta quies,

    Ov. M. 7, 186:

    corpora somnus Solverat,

    id. ib. 10, 369:

    molli languore solutus,

    id. ib. 11, 648;

    11, 612: altoque sopore solutum,

    id. ib. 8, 817:

    somno vinoque solutos,

    id. F. 2, 333; Verg. A. 9, 236:

    ut membra solvit sopor,

    id. ib. 12, 867:

    non solvit pectora somnus,

    Sen. Agam. 76.—With in:

    solvitur in somnos,

    Verg. A. 4, 530.— Transf., of the sea:

    aequor longa ventorum pace solutum,

    lulled to sleep, Stat. Th. 3, 255.—
    (δ).
    By death: solvi, to die ( poet. and in post-Aug. prose):

    ipse deus, simulatque volam, me solvet,

    Hor. Ep. 1, 16, 78:

    corporibus quae senectus solvit,

    Curt. 89, 32 (cf. A. 4. supra):

    (corpus) quam nullo negotio solvitur,

    Sen. Q. N. 3, 27, 2:

    alius inter cenandum solutus est,

    id. Ep. 66, 43:

    ubicumque arietaveris, solveris,

    id. Cons. Marc. 11, 3:

    me fata maturo exitu facilique solvant,

    Sen. Troad. 605:

    solvi inedia,

    Petr. 111:

    sic morte quasi somno soluta est,

    Flor. 2, 21, 11.—Hence,
    4.
    Of logical dissolution, to refute:

    non tradit Epicurus quomodo captiosa solvantur,

    how fallacies are refuted, Cic. Fin. 1, 7, 22:

    argumentum solvere,

    Quint. 2, 17, 34:

    solutum scies quod nobis opponitur,

    Sen. Const. 12, 3.—
    b.
    To disperse, dispel, as of a cloud:

    deorum beneficia tempestiva ingentes minas interventu suo solventia,

    Sen. Ben. 4, 4, 2.
    II.
    To loose, remove, cancel that which binds any thing.
    A.
    In a corporeal sense.
    1.
    In gen., to loose (weaker than rumpo;

    post-Aug.): effringere quam aperire, rumpere quam solvere putant robustius,

    Quint. 2, 12, 1:

    qua convulsa tota operis colligatio solveretur,

    Val. Max. 8, 14, 6:

    supera compage soluta,

    Stat. Th. 8, 31.—
    2.
    To remove a fetter, bridle, etc.:

    nullo solvente catenas,

    Ov. M. 3, 700: vincla jugis boum, Tib. 2, 1, 7:

    solvere frenum,

    Phaedr. 1, 2, 3:

    loris solutis,

    Ov. A. A. 1, 41.— Transf., of prisons:

    qui, solutis ergastulis, exercitus numerum implevit,

    Liv. Ep. 56; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 13; 11, 13, 2.—Of frost:

    gelu solvitur,

    it thaws, Tac. H. 1, 79:

    solvitur acris hiems,

    Hor. C. 1, 4, 1.—Of clouds:

    facit igitur ventum resoluta nubes, quae plurimis modis solvitur,

    Sen. Q. N. 5, 12, 5; 5, 12, 1.—Of the grasp of hands, fingers, etc.:

    Aeacides a corpore bracchia solvit,

    looses his hold, Ov. M. 11, 246:

    indigno non solvit bracchia collo,

    Stat. Th. 5, 217:

    digitis solutis abjecit jaculum,

    id. ib. 8, 585.—
    3.
    To untie a string, cord, necklace, etc., slacken or unlock an enclosure, open a box, trunk, etc.:

    solve vidulum ergo,

    Plaut. Rud. 4, 4, 98:

    eam solve cistulam,

    id. Am. 2, 2, 151:

    solve zonam,

    untie, id. Truc. 5, 62:

    solvisse jugalem ceston fertur,

    Stat. Th. 5, 62:

    animai nodos a corpore solvit,

    Lucr. 2, 950:

    nihil interest quomodo (nodi) solvantur,

    Curt. 3, 1, 18:

    quid boni est, nodos operose solvere, quos ipse ut solveres feceris?

    Sen. Ben. 5, 12, 2:

    solvere nodum,

    Stat. Th. 11, 646:

    laqueum quem nec solvere possis, nec abrumpere,

    Sen. Tranq. 10, 1:

    vix solvi duros a pectore nexus,

    Ov. M. 9, 58:

    fasciam solve,

    Sen. Ep. 80, 10:

    solutis fasciis,

    Curt. 7, 6, 5:

    solvi fasciculum,

    Cic. Att. 11, 9, 2:

    crinales vittas,

    Verg. A. 7, 403:

    Parmenion vinculum epistulae solvens,

    Curt. 7, 2, 25:

    equum empturus solvi jubes stratum,

    Sen. Ep. 80, 9:

    redimicula solvite collo,

    Ov. F. 4, 135:

    corollas de fronte,

    Prop. 1, 3, 21:

    solvere portas,

    Stat. Th. 3, 492:

    munimina valli,

    id. ib. 12, 10:

    ille pharetram Solvit,

    Ov. M. 5, 380.— Transf., of the veins as enclosures of the blood:

    solutis ac patefactis venis,

    Sen. Q. N. 3, 15, 5:

    venam cultello solvere,

    Col. 6, 14; cf.

    also: lychnis alvum solvit,

    looses the bowels, Plin. 21, 26, 98, § 171; 21, 20, 83, § 140; Suet. Vesp. 24; Tac. A. 12, 67:

    ventrem,

    Plin. 20, 8, 30, § 74.— Absol. (sc. alvum), Mart. 13, 29:

    stomachus solutus = venter solutus,

    loose bowels, Petr. 117; Scrib. Comp. 92.—
    B.
    Trop., to slacken or remove a bond.
    1.
    Solvere aliquid (aliquod vinculum; cf. I. B. 1. supra).
    a.
    Of the mouth, etc., to open:

    talibus ora solvit verbis,

    Ov. M. 15, 74; so id. ib. 1, 181; Tib. 4, 5, 14:

    ternis ululatibus ora Solvit,

    Ov. M. 7, 191; 9, 427; id. Tr. 3, 11, 20; Stat. Achill. 1, 525:

    vix ora solvi patitur etiamnum timor,

    Sen. Herc. Oet. 725; so,

    os promptius ac solutius,

    Val. Max. 8, 7, ext. 1.— Transf., of an abyss:

    hic ora solvit Ditis invisi domus,

    Sen. Herc. Fur. 664.—
    b.
    To remove, cancel; to destroy the force of a legal or moral obligation by expiration, death, etc.:

    si mors alterutrius interveniat, solvitur mandatum,

    Gai. Inst. 3, 160:

    cum aliquis renunciaverit societati, societas solvitur,

    id. ib. 3, 151; so id. ib. 3, 152:

    morte solvetur compromissum,

    Dig. 4, 8, 27:

    soluto matrimonio,

    ib. 24, 3, 2:

    solutum conjugium,

    Juv. 9, 79:

    qui... conjugalia solvit,

    Sen. Med. 144:

    nec conjugiale solutum Foedus in alitibus,

    Ov. M. 11, 743:

    (sapiens) invitus beneficium per compensationem injuriae solvet,

    cancel the obligation of a favor by the set-off of a wrong, Sen. Ep. 81, 17.—
    c.
    To efface guilt or wrong:

    magnis injuria poenis Solvitur,

    Ov. F. 5, 304:

    solve nefas, dixit: solvit et ille nefas,

    id. ib. 2, 44:

    culpa soluta mea est,

    id. Tr. 4, 4, 10:

    neque tu verbis solves unquam quod mi re male feceris (i. e. injuriam),

    Ter. Ad. 2, 1, 10.—
    d.
    Poenam solvere, to suffer punishment, i. e. to cancel the obligation of suffering, etc. (cf. 3. infra;

    less freq. than poenam persolvere, exsolvere): serae, sed justae tamen et debitae poenae solutae sunt,

    Cic. Mil. 31, 85:

    capite poenas solvit,

    Sall. J. 69, 4:

    meritas poenas solventem,

    Curt. 6, 3, 14:

    poenarum solvendi tempus,

    Lucr. 5, 1224:

    nunc solvo poenas,

    Sen. Phoen. 172:

    hac manu poenas tibi solvam,

    id. Hippol. 1177.—
    e.
    To remove, relieve, soothe affections, passions, etc.:

    atque animi curas e pectore solvat,

    Lucr. 4, 908:

    curam metumque juvat Dulci Lyaeo solvere,

    Hor. Epod. 9, 38:

    patrimonii cura solvatur,

    Sen. Q. N. 3, praef. §

    2: Pyrrhus impetus sui terrore soluto,

    Val. Max. 4, 3, 14:

    solvite corde metum,

    Verg. A. 1, 562; so id. ib. 9, 90:

    solve metus animo,

    Stat. Th. 2, 356:

    solvi pericula et metus narrant,

    Plin. 11, 37, 52, § 140: neque adhuc Stheneleius iras Solverat Eurystheus, [p. 1727] Ov. M. 9, 274:

    hoc uno solvitur ira modo,

    id. A. A. 2, 460:

    solvitque pudorem,

    Verg. A. 4, 55.—
    f.
    Of sleep:

    quasi clamore solutus Sit sopor,

    Ov. M. 3, 6, 30:

    nec verba, nec herbae audebunt longae somnum tibi solvere Lethes,

    Luc. 6, 768; cf.:

    lassitudinem solvere,

    Plin. 37, 10, 54, § 143. —
    g.
    Of any checks and barriers to motion, to remove.
    (α).
    To raise a siege:

    solutam cernebat obsidionem,

    Liv. 36, 10, 14:

    soluta obsidione,

    id. 36, 31, 7:

    ad Locrorum solvendam obsidionem,

    id. 27, 28, 17; cf. id. 37, 7, 7; 38, 5, 6; 42, 56 init.; 44, 13, 7; Curt. 4, 4, 1; Tac. A. 4, 24; 4, 73; Just. 9, 2, 10.—
    (β).
    Of passions, etc., to remove restraint:

    cujus si talis animus est, solvamus nos ejus vincula, et claustra (i. e. irae) refringamus,

    Liv. 36, 7, 13.—
    (γ).
    To overthrow, subvert a higher authority, etc.:

    quos (milites), soluto imperio, licentia corruperat,

    Sall. J. 39, 5:

    imperia solvit qui tacet, jussus loqui,

    Sen. Oedip. 525:

    sonipedes imperia solvunt,

    id. Hippol. 1084; cf.:

    sanctitas fori ludis solvitur,

    Quint. 11, 3, 58.—
    h.
    Of laws and customs, to abolish, violate:

    solvendarum legum id principium esse censebant (post-Aug. for dissolvendarum),

    Curt. 10, 2, 5:

    solutae a se legis monitus,

    Val. Max. 6, 5, ext. 4:

    cum plus quam ducentorum annorum morem solveremus,

    Liv. 8, 4, 7:

    (Tarquinius) morem de omnibus senatum consulendi solvit,

    id. 1, 49, 7:

    oportebat istum morem solvi,

    Curt. 8, 8, 18.—
    2.
    Esp. with acc. of the bond, etc. (taking the place of the constr. I. B. 1. 2. 3. supra, when the abl. of separation is not admissible).
    a.
    To subvert discipline:

    disciplinam militarem solvisti,

    Liv. 8, 7, 16:

    luxuria solutam disciplinam militarem esse,

    id. 40, 1, 4:

    quod cum, ne disciplina solveretur, fecisset,

    Front. Strat. 2, 12, 2.—
    b.
    Of strength, energy, attention, etc., to loosen, impair, weaken, scatter, disperse:

    nobilitas factione magis pollebat, plebis vis soluta atque dispersa,

    Sall. J. 41, 6:

    patrios nervos externarum deliciarum contagione solvi et hebetari noluerunt,

    Val. Max. 2, 6, 1:

    vires solvere,

    Quint. 9, 4, 7:

    vis illa dicendi solvitur, et frigescit affectus,

    Quint. 11, 3, 133.—
    c.
    Of affection, etc., to sever, dissolve, destroy:

    segnes nodum (amicitiae) solvere Gratiae,

    Hor. C. 3, 21, 22;

    similarly: solvit (ille deus) amicos,

    Prop. 2, 34 (3, 32), 5; so id. 2, 15 (3, 7), 26:

    hoc firmos solvit amores,

    Ov. A. A. 2, 385:

    amores cantibus et herbis solvere,

    Tib. 1, 2, 60.—
    d.
    Of sickness and hunger, to end, remove:

    vitex dicitur febres solvere,

    Plin. 24, 9, 38, § 60:

    solvit jejunia granis,

    Ov. F. 4, 607:

    quoniam jejunia virgo Solverat,

    id. M. 5, 535; cf. Luc. 3, 282; so,

    famem,

    Sen. Thyest. 64.—
    e.
    To delay:

    hi classis moras hac morte solvi rentur,

    Sen. Troad. 1131.—
    f.
    Of darkness, to dispel:

    lux solverat umbras,

    Stat. Th. 10, 390.—
    g.
    Of war, strife, etc., to compose, settle:

    aut solve bellum, mater, aut prima excipe,

    Sen. Phoen. 406:

    electus formae certamina solvere pastor,

    Stat. Achill. 2, 337:

    jurgia solvere,

    Manil. 3, 115:

    contradictiones solvere,

    Quint. 7, 1, 38.—
    h.
    Of difficulties, riddles, questions, ambiguities, etc., to solve, explain, remove:

    quia quaestionem solvere non posset,

    Val. Max. 9, 12, ext. 3:

    aenigmata,

    Quint. 8, 6, 53:

    omnes solvere posse quaestiones,

    Suet. Gram. 11:

    haec ipsa, quae volvuntur ab illis, solvere malim et expandere,

    Sen. Ep. 82, 20; id. Q. N. 7, 14, 1:

    unum tantum hoc solvendum est,

    that one question, id. ib. 1, 7, 3:

    puta nunc me istuc non posse solvere,

    id. Ep. 48, 6:

    carmina non intellecta Solverat,

    Ov. M. 7, 760:

    triste carmen alitis solvi ferae,

    Sen. Oedip. 102:

    nodos juris,

    Juv. 8, 50:

    proponere aliquid quod solvat quaestionem,

    Quint. 5, 10, 96:

    plurimas quaestiones illis probationibus solvi solere,

    id. 1, 10, 49:

    quo solvitur quaestio supra tractata,

    id. 3, 7, 3:

    ambiguitatem or amphiboliam,

    id. 7, 2, 49; 7, 9, 10.—
    3.
    In partic., of obligations, to fulfil.
    a.
    To pay.
    (α).
    Originally, rem solvere, to free one's property and person (rem familiarem) from debts (solutio per aes et libram), according to the ancient formula:

    quod ego tibi tot millibus condemnatus sum, me eo nomine... a te solvo liberoque hoc aere aeneaque libra,

    Gai. Inst. 3, 174 Huschke; cf.:

    inde rem creditori palam populo solvit (i. e. per aes et libram),

    Liv. 6, 14, 5:

    quas res dari, fieri, solvi oportuit,

    id. 1, 32, 11. —Hence, rem solvere, to pay; often with dat. of person:

    pro vectura rem solvit?

    paid the freight, Plaut. As. 2, 4, 27:

    ubi nugivendis res soluta'st omnibus,

    id. Aul. 3, 5, 51:

    tibi res soluta est recte,

    id. Curc. 4, 3, 21:

    ego quidem pro istac rem solvo ab tarpessita meo,

    id. ib. 5, 2, 20:

    rem solvo omnibus quibus dehibeo,

    id. ib. 5, 3, 45:

    dum te strenuas, res erit soluta,

    id. Ps. 2, 2, 35:

    res soluta'st, Gripe, ego habeo,

    id. Rud. 5, 3, 57.— Trop.: saepe edunt (aves);

    semel si captae sunt, rem solvont aucupi,

    they repay him, pay for his expenses, Plaut. As. 1, 3, 66.—And to pay by other things than money:

    si tergo res solvonda'st,

    by a whipping, Plaut. As. 2, 2, 54:

    habent hunc morem ut pugnis rem solvant si quis poscat clarius,

    id. Curc. 3, 9:

    tibi quidem copia'st, dum lingua vivet, qui rem solvas omnibus,

    id. Rud. 2, 6, 74.—Hence,
    (β).
    Absol. (sc. rem), to pay; with or without dat. of person:

    cujus bona, quod populo non solvebat, publice venierunt,

    Cic. Fl. 18, 43:

    ei cum solveret, sumpsit a C. M. Fufiis,

    id. ib. 20, 46:

    misimus qui pro vectura solveret,

    id. Att. 1, 3, 2:

    qui nimis cito cupit solvere, invitus debet,

    Sen. Ben. 4, 40, 5:

    ut creditori solvat,

    Dig. 30, 1, 49, § 7.— Pass. impers.:

    si dare vis mihi, Magis solutum erit quam ipsi dederis,

    it will be a more valid payment, Plaut. Ps. 2, 2, 46:

    numquam vehementius actum est quam me consule, ne solveretur,

    to stop payments, Cic. Off. 2, 24, 84:

    fraudandi spe sublata solvendi necessitas consecuta est,

    id. ib. 2, 24, 84:

    cum eo ipso quod necesse erat solvi, facultas solvendi impediretur,

    Liv. 6, 34, 1.—Cf. in the two senses, to free from debt, and to pay, in the same sentence:

    non succurrere vis illi, sed solvere. Qui sic properat, ipse solvi vult, non solvere,

    Sen. Ben. 6, 27, 1.—
    (γ).
    With acc. of the debt, to discharge, to pay:

    postquam Fundanio debitum solutum esset,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10:

    hoc quod debeo peto a te ut... solutum relinquas,

    settled, id. Att. 16, 6, 3:

    solverat Castricio pecuniam jam diu debitam,

    id. Fl. 23, 54:

    ex qua (pensione) major pars est ei soluta,

    id. Att. 16, 2, 1:

    solvi aes alienum Pompejus ex suo fisco jussit,

    Val. Max. 6, 2, 11:

    aes alienum solvere,

    Sen. Ep. 36, 5:

    quae jactatio est, solvisse quod debebas?

    id. Ben. 4, 17, 1; so,

    debitum solvere,

    id. ib. 6, 30, 2:

    ne pecunias creditas solverent,

    Cic. Pis. 35, 86:

    ut creditae pecuniae solvantur,

    Caes. B. C. 3, 20; 3, 1:

    ex thensauris Gallicis creditum solvi posse,

    Liv. 6, 15, 5:

    ita bona veneant ut solidum suum cuique solvatur,

    Cic. Rab. Post. 17, 46.—And of moral debts:

    cum patriae quod debes solveris,

    Cic. Marcell. 9, 27:

    debet vero, solvitque praeclare,

    id. Phil. 13, 11, 25:

    aliter beneficium, aliter creditum solvitur,

    Sen. Ben. 2, 34, 1:

    qui grate beneficium accipit, primam ejus pensionem solvit,

    id. ib. 2, 22 fin.
    (δ).
    By a confusion of construction, solvere pecuniam, etc., to pay money, etc. (for pecunia rem or debitum solvere); constr. with dat. or absol.:

    emi: pecuniam solvi,

    Cic. Verr. 2, 4, 20, § 43:

    pro frumento nihil solvit,

    id. ib. 2, 3, 72, §

    169: legatis pecuniam pro frumento solvit,

    Liv. 44, 16:

    hanc pecuniam cum solvere in praesenti non posset,

    Nep. Milt. 7, 6:

    nisi pecuniam solvisset,

    id. Cim. 1, 1:

    condiciones pacis dictae ut decem millia talentum argenti... solverent,

    Liv. 30, 37 med.:

    pro quo (frumento) pretium solveret populus Romanus,

    id. 36, 3, 1:

    pretium servorum ex aerario solutum est dominis,

    id. 32, 26, 14:

    pretium pro libris domino esse solvendum,

    id. 40, 39 fin.:

    meritam mercedem,

    id. 8, 22, 3; so id. 8, 11, 4: sorte creditum solvere, by paying the principal (i. e. without interest), id. 6, 36, 12:

    quae praemia senatus militibus ante constituit, ea solvantur,

    Cic. Phil. 14, 14, 38:

    stipendium,

    Liv. 28, 32, 1:

    dotem mulieri,

    Dig. 24, 3, 2:

    litem aestimatam,

    the amount of a fine, Nep. Cim. 5, 18 fin.:

    arbitria funeris,

    the expenses of the funeral, Cic. Red. Sen. 7, 18:

    solvere dodrantem,

    to pay seventy-five per cent., Mart. 8, 9, 1:

    dona puer solvit,

    paid the promised gifts, Ov. M. 9, 794; so,

    munera,

    id. ib. 11, 104.— Transf., of the dedication of a book, in return for favors:

    et exspectabo ea (munera) quae polliceris, et erunt mihi pergrata si solveris... Non solvam nisi prius a te cavero, etc.,

    Cic. Brut. 4, 17 sq. —Of the delivery of slaves:

    si quis duos homines promise rit et Stichum solverit,

    Dig. 46, 3, 67; 46, 3, 38, § 3.— Transf., poet.: dolorem solvisti, you have paid your grief, i. e. have duly mourned, Stat. S. 2, 6, 98.— Pass. with personal subject:

    si (actor) solutus fuisset,

    Dig. 12, 1, 31 (cf.: solvere militem, b supra). —
    (ε).
    Esp., in certain phrases, to pay:

    aliquid praesens solvere,

    to pay in cash, Cic. Att. 16, 2, 1; so,

    aliquid de praesentibus solvere,

    Sen. Ep. 97, 16:

    solvere grates (= referre gratiam muneribus): Sulla solvit grates Dianae,

    Vell. 2, 25:

    quas solvere grates sufficiam?

    Stat. S. 4, 2, 7: cum homo avarus, ut ea (beneficia) solveret sibi imperare non posset, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 1; cf.: non dicimus reposuit beneficium aut solvit;

    nullum nobis placuit quod aeri alieno convenit verbum,

    Sen. Ep. 81, 9; but v. id. Ben. 2, 18, 5: in debitum solvere, to make a partial payment:

    unum haec epistula in debitum solvet,

    id. Ep. 7, 10: aliquid solvere ab aliquo (de aliqua re), to pay out of funds supplied by any one ( out of any fund):

    Quintus laborat ut tibi quod debet ab Egnatio solvat,

    Cic. Att. 7, 18, 4:

    homines dicere, se a me solvere,

    id. ib. 5, 21, 11:

    (summa) erat solvenda de meo,

    Plin. Ep. 2, 4, 2:

    operas solvere alicui,

    to work for somebody, Dig. 40, 7, 39: solvo operam Dianae, I work for Diana, i. e. offer a sacrifice to her, Afran. ap. Non. 12, 21: judicatum solvere, to pay the amount adjudged by the court, for which security (satisdatio) was required:

    stipulatio quae appellatur judicatum solvi,

    Gai. Inst. 4, 90:

    iste postulat ut procurator judicatum solvi satisdaret,

    Cic. Quint. 7, 29; so Dig. 3, 2, 28; 3, 3, 15; 2, 8, 8;

    2, 8, 14 et saep.: auctio solvendis nummis,

    a cash auction, Mart. 14, 35.— Gerund.: solvendo esse, to be solvent; jurid. t. t., to be able to pay, i. e. one's debts; cf.

    in full: nec tamen solvendo aeri alieno respublica esset,

    Liv. 31, 13:

    nemo dubitat solvendo esse eum qui defenditur,

    Dig. 50, 17, 105:

    qui modo solvendo sint,

    Gai. Inst. 1, 3, 121:

    si solvendo sint,

    Paul. Sent. 1, 20, 1:

    nec interest, solvendo sit, necne,

    Dig. 30, 1, 49, § 5; so ib. 46, 1, 10; 46, 1, 27, § 2; 46, 1, 51, §§ 1 and 4; 46, 1, 52, § 1; 46, 1, 28; 50, 17, 198 et saep.: non solvendo esse, to be insolvent:

    solvendo non erat,

    Cic. Att. 13, 10, 3:

    cum solvendo civitates non essent,

    id. Fam. 3, 8, 2:

    tu nec solvendo eras, nec, etc.,

    id. Phil. 2, 2, 4:

    ne videatur non fuisse solvendo,

    id. Off. 2, 22, 79;

    and very freq. in the jurists.—So, trop.: quid matri, quid flebili patriae dabis? Solvendo non es,

    Sen. Oedip. 941; cf.:

    *non esse ad solvendum (i. e. able to pay),

    Vitr. 10, 6 fin.
    b.
    To fulfil the duty of burial.
    (α).
    Justa solvere; with dat. of the person:

    qui nondum omnia paterno funeri justa solvisset,

    who had not yet finished the burial ceremonies of his father, Cic. Rosc. Am. 8, 23:

    justis defunctorum corporibus solutis,

    Curt. 3, 12, 15:

    proinde corpori quam primum justa solvamus,

    id. 10, 6, 7:

    ut justa soluta Remo,

    Ov. F. 5, 452:

    nunc justa nato solve,

    Sen. Hippol. 1245.—
    (β).
    Exsequias, inferias or suprema solvere:

    exsequiis rite solutis,

    Verg. A. 7, 5:

    cruor sancto solvit inferias viro,

    Sen. Hippol. 1198:

    solvere suprema militibus,

    Tac. A. 1, 61.—
    c.
    Votum solvere, to fulfil a vow to the gods.
    (α).
    Alone:

    vota ea quae numquam solveret nuncupavit,

    Cic. Phil. 3, 4, 11:

    quod si factum esset, votum rite solvi non posse,

    Liv. 31, 9 fin.:

    liberare et se et rempublicam religione votis solvendis,

    id. 40, 44, 8:

    placatis diis votis rite solvendis,

    id. 36, 37 fin.:

    petiit ut votum sibi solvere liceret,

    id. 45, 44:

    animosius a mercatore quam a vectore solvitur votum,

    Sen. Ep. 73, 5:

    vota pro incolumitate solvebantur,

    Tac. A. 2, 69:

    vota pater solvit,

    Ov. M. 9, 707:

    ne votum solvat,

    Mart. 12, 91, 6; 8, 4, 2; Val. Max. 6, 9, 5 ext.; 1, 1, 8 ext. — Poet.:

    voti debita solvere,

    Ov. F. 5, 596; cf.

    the abbrev. formula V. S. L. M. (voTVM SOLVIT LIBENS MERITO),

    Inscr. Orell. 186; 1296 sq.:

    V.S.A.L. (ANIMO LIBENTI),

    ib. 2022 et saep.:

    sacra solvere (=votum solvere),

    Manil. 1, 427.—
    (β).
    With dat.:

    ait sese Veneri velle votum solvere,

    Plaut. Rud. prol. 60:

    vota Jovi solvo,

    Ov. M. 7, 652; 8, 153:

    sunt vota soluta deae,

    id. F. 6, 248:

    dis vota solvis,

    Sen. Ben. 5, 19, 4:

    libamenta Veneri solvere (=votum per libamenta),

    Just. 18, 5, 4.—
    d.
    Fidem solvere, to fulfil a promise (post-class. for fidem praestare, [p. 1728] exsolvere; cf.:

    fidem obligatam liberare,

    Suet. Claud. 9):

    illi, ut fidem solverent, clipeis obruere,

    Flor. 1, 1, 12;

    similarly: et voti solverat ille fidem (=votum solverat),

    Ov. F. 1, 642; but cf.: itane imprudens? tandem inventa'st causa: solvisti fidem, you have found a pretext to evade your promise (cf. II. A. 3.), Ter. And. 4, 1, 18: esset, quam dederas, morte soluta fides, by my death your promise to marry me would have been cancelled (cf. II. B. 1. 6.), Ov. H. 10, 78; similarly: suam fidem (i. e. quam Lepido habuerit) solutam esse, that his faith in Lepidus was broken, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 3.—With a different construction: se depositi fide solvere, to acquit one's self of the duty to return property intrusted to him (cf. I. B. 1. c.), Val. Max. 7, 3, 5 ext.: factique fide data munera solvit, he freed the gift already given from the obligation of an accomplished fact, i. e. he revoked the gifts, although already made, Ov. M. 11, 135.—
    e.
    Promissum solvere, to fulfil a promise (very rare):

    perinde quasi promissum solvens,

    Val. Max. 9, 6, 1:

    solvitur quod cuique promissum est,

    Sen. Cons. Marc. 20 fin.;

    similarly: solutum, quod juraverant, rebantur,

    what they had promised under oath, Liv. 24, 18, 5.—Hence, sŏlūtus, a, um, P. a., free, loose, at large, unfettered, unbandaged.
    A.
    Lit.
    1.
    (Acc. to I.A. 1. supra.) Pigeat nostrum erum si eximat aut solutos sinat, Plaut. Capt. 2, 1, 11:

    tibi moram facis quom ego solutus sto,

    id. Ep. 5, 2, 25:

    reus solutus causam dicis, testes vinctos attines,

    id. Truc. 4, 3, 63:

    cum eos vinciret quos secum habebat, te solutum Romam mittebat?

    Cic. Deiot. 7, 22:

    nec quisquam ante Marium solutus dicitur esse sectus,

    unbandaged, id. Tusc. 2, 22, 53:

    duos (captivos) solutos ire ad Hannibalem jussit,

    Liv. 27, 51:

    eum interdiu solutum custodes sequebantur, nocte clausum asservabant,

    id. 24, 45, 10:

    non efficiatis ut solutos verear quos alligatos adduxit,

    Val. Max. 6, 2, 3.—
    2.
    (Acc. to I. A. 2.) Of texture, etc.; esp. of soil, loose, friable (opp spissus;

    postAug.): quo solutior terra facilius pateat radicibus,

    Sen. Ep. 90, 21;

    ordeum nisi solutum et siccum locum non patitur,

    Col. 2, 9:

    soluta et facilis terra,

    id. 3, 14;

    solum solutum vel spissum,

    id. 2, 2 init.;

    seri vult raphanus terra soluta, umida,

    Plin. 19, 5, 26, § 83:

    hordeum seri non vult, nisi in sicca et soluta terra,

    id. 18, 7, 18, § 79:

    solutiores ripae,

    Front. Aquaed. 15.—Of plants:

    mas spissior, femina solutior,

    Plin. 25, 9, 57, § 103.—Hence, subst.: sŏlūtum, i, n., a state of looseness:

    dum vult describere, quem ad modum alia torqueantur fila, alia ex molli solutoque ducantur,

    Sen. Ep. 90, 20.—
    3.
    (Acc. to I. A. 3.) Rarefied, thin, diffused:

    turbo, quo celsior eo solutior laxiorque est, et ob hoc diffunditur,

    Sen. Q. N. 7, 9, 3:

    aer agitatus a sole calefactusque solutior est,

    id. ib. 1, 2, 10:

    debet aer nec tam spissus esse, nec tam tenuis et solutus, ut, etc.,

    id. ib. 1, 2, 11.—
    B.
    Trop.
    1.
    (Acc. to I. B. 1.) Of speech, unfettered, fluent, ready:

    (orator) solutus in explicandis sententiis,

    Cic. Or. 47, 173:

    verbis solutus satis,

    id. ib. 47, 174:

    solutissimus in dicendo,

    id. ib. 48, 180.—
    2.
    Exempt, free from duties, obligations, etc.:

    quam ob rem viderer maximis beneficii vinculis obstrictus, cum liber essem et solutus?

    Cic. Planc. 30, 72:

    soluta (praedia) meliore in causa sunt quam obligata,

    unmortgaged, id. Agr. 3, 2, 9:

    si reddidi (debitum), solutus sum ac liber,

    Sen. Ben. 2, 18, 5;

    non ut gratus, sed ut solutus sim,

    id. ib. 4, 21, 3;

    solutus omni fenore,

    Hor. Epod. 2, 4;

    nam ea (religione) magister equitum solutus ac liber potuerit esse,

    Liv. 8, 32, 5:

    Mamertini soli in omni orbe terrarum vacui, expertes soluti ac liberi fuerunt ab omni sumptu, molestia, munere,

    Cic. Verr. 2, 4, 10, § 23.—
    3.
    Free from punishment, not punishable, not liable, etc.: qui mancipia vendunt, certiores faciunt emptores quis fugitivus sit, noxave solutus, Edict. Aedil. ap. Dig. 21, 1, 1, § 1; Gell. 4, 2, 1; cf.:

    quod aiunt aediles noxae solutus non sit sic intellegendum est... noxali judicio subjectum non esse,

    Dig. 21, 1, 17, § 17:

    apud quos libido etiam permissam habet et solutam licentiam,

    Cic. Rep. 4, 4, 4:

    omne illud tempus habeat per me solutum ac liberum,

    i. e. let the crimes then committed be unpunished, id. Verr. 2, 1, 12, § 33: antea vacuum id solutumque poena fuerat, Tac. A. 14, 28.—With subj. inf.:

    maxime solutum fuit, prodere de iis, etc.,

    Tac. A. 4, 35: solutum existimatur esse, alteri male dicere, Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7, 3.—
    4.
    Free from cares, undistracted:

    animo soluto liberoque,

    Cic. Verr. 2, 2, 75, § 185:

    sed paulo solutiore tamen animo,

    id. ib. 2, 5, 31, § 82.—
    5.
    At leisure, free from labor, business, etc.:

    te rogo ut eum solutum, liberum, confectis ejus negotiis a te, quamprimum ad me remittas,

    Cic. Fam. 13, 63, 2:

    quo mea ratio facilior et solutior esse possit,

    id. ib. 3, 5, 1.—With gen.:

    Genium Curabis Cum famulis operum solutis,

    Hor. C. 3, 17, 16.—
    6.
    Unbound, relaxed, merry, jovial:

    quam homines soluti ridere non desinant, tristiores autem, etc.,

    Cic. Dom. 39, 104:

    an tu existimas quemquam soluto vultu et hilari oculo mortem contemnere?

    Sen. Ep. 23, 4:

    vultus,

    Stat. Th. 5, 355:

    (mores) naturam sequentium faciles sunt, soluti sunt,

    unembarrassed, Sen. Ep. 122, 17.—
    7.
    Free from the rule of others, uncontrolled, independent:

    cum videas civitatis voluntatem solutam, virtutem alligatam,

    Cic. Att. 2, 18, 1:

    ab omni imperio externo soluta in perpetuum Hispania,

    Liv. 29, 1 fin.:

    Masinissae ab imperio Romano solutam libertatem tribuit,

    Val. Max. 7, 2, 6:

    incerti, solutique, et magis sine domino quam in libertate, Vononem in regnum accipiunt,

    Tac. A. 2, 4:

    quorum (militum) libertas solutior erat,

    Just. 13, 2, 2.—Of animals:

    rectore solutos (solis) equos,

    Stat. Th. 1, 219.—
    8.
    Free from influence or restraint; hence, independent, unbiassed, unprejudiced:

    nec vero deus ipse alio modo intellegi potest, nisi mens soluta quaedam et libera,

    Cic. Tusc. 1, 27, 66;

    cum animi sine ratione motu ipsi suo soluto ac libero incitarentur,

    id. Div. 1, 2, 4:

    judicio senatus soluto et libero,

    id. Phil. 5, 15, 41:

    sum enim ad dignitatem in re publica solutus,

    id. Att. 1, 13, 2:

    libero tempore cum soluta vobis est eligendi optio,

    id. Fin. 1, 10, 33:

    si omnia mihi essent solutissima, tamen in re publica non alius essem atque nunc sum,

    id. Fam. 1, 9, 21:

    liberi enim ad causas solutique veniebant,

    uncommitted, id. Verr. 2, 2, 78, § 192.—
    9.
    Free from moral restraint; hence, unbridled, insolent, loose:

    amores soluti et liberi,

    Cic. Rep. 4, 4, 4:

    licentia,

    id. ib. 4, 4, 4:

    populi quamvis soluti ecfrenatique sint,

    id. ib. 1, 34, 53:

    quis erat qui sibi solutam P. Clodii praeturam sine maximo metu proponeret? Solutam autem fore videbatis, nisi esset is consul qui eam auderet possetque constringere,

    id. Mil. 13, 34:

    quominus conspectus, eo solutior erat,

    Liv. 27, 31 fin.:

    adulescentes aliquot quorum, in regno, libido solutior fuerat,

    id. 2, 1, 2:

    solutioris vitae primos adulescentiae annos egisse fertur,

    a licentious life, Val. Max. 2, 6, 1:

    spectandi solutissimum morem corrigere,

    Suet. Aug. 44:

    mores soluti,

    licentious habits, Just. 3, 3, 10.—
    10.
    Regardless of rules, careless, loose:

    orator tam solutus et mollis in gestu,

    Cic. Brut. 62, 225:

    dicta factaque ejus solutiora, et quandam sui neglegentiam praeferentia,

    Tac. A. 16, 18.—
    11.
    Esp., of style, etc., free from rules of composition.
    (α).
    Oratio soluta, verba soluta, a free style, conversational or epistolary style:

    est oratio aliqua vincta atque contexta, soluta alia, qualis in sermone et epistulis,

    Quint. 9, 4, 19; 9, 4, 20; 9, 4, 69; 9, 4, 77.—
    (β).
    More freq.: verba soluta, oratio soluta, prose (opp. to verse);

    in full: scribere conabar verba soluta modis, Ov Tr. 4, 10, 24: quod (Isocrates) verbis solutis numeros primus adjunxerit,

    Cic. Or. 52, 174:

    mollis est enim oratio philosophorum... nec vincta numeris, sed soluta liberius,

    id. ib. 19, 64; 71, 234;

    68, 228: si omnes soluta oratione scripserunt,

    Varr. R. R. 4, 1; de heisce rebus treis libros ad te mittere institui;

    de oratione soluta duos, de poetica unum,

    id. L. L. 6, 11 fin.:

    ut in soluta oratione, sic in poemateis,

    id. ib. 7, 1:

    primus (Isocrates) intellexit. etiam in soluta oratione, dum versum effugeres modum et numerum quemdam debere servari,

    Cic. Brut. 8, 32:

    Aristoteles judicat heroum numerum grandiorem quam desideret soluta oratio,

    id. Or. 57, 192:

    et creticus et paeon quam commodissume putatur in solutam orationem illigari,

    id. ib. 64, 215:

    a modis quibusdam, cantu remoto, soluta esse videatur oratio,

    id. ib. 55, 183; 55, 184; id. de Or. 3, 48, 184: historia est quodammodo carmen solutum, Quint. 10, 1, 31.—
    (γ).
    Also in reference to a prose rhythm, loose, unrhythmical, inharmonious:

    ut verba neque inligata sint, quasi... versus, neque ita soluta ut vagentur,

    Cic. de Or. 3, 44, 176; 3, 48, 186:

    nec vero haec (Callidii verba) soluta nec diffluentia, sed astricta numeris,

    id. Brut. 79, 274:

    orator sic illigat sententiam verbis ut eam numero quodam complectatur et astricto et soluto,

    id. de Or. 3, 44, 175; but: verba soluta suis figuris, words freed from their proper meaning, i.e. metaphors, Manil. 1, 24.—
    (δ).
    Rarely with reference to the thought: soluta oratio, a fragmentary, disconnected style:

    soluta oratio, et e singulis non membris, sed frustis, collata, structura caret,

    Quint. 8, 5, 27; cf. id. 9, 4, 69:

    solutiora componere,

    id. 10, 4, 1; 9, 4, 15.—
    12.
    Effeminate, luxurious (acc. to I. B. 3.):

    sinum togae in dextrum umerum reicere, solutum ac delicatum est,

    Quint. 11, 3, 146.—
    13.
    Undisciplined, disorderly:

    omnia soluta apud hostes esse,

    Liv. 8, 30, 3:

    nihil temeritate solutum,

    Tac. A. 13, 40:

    apud Achaeos neglecta omnia ac soluta fuere,

    Just. 34, 2, 2.—
    14.
    Lax, remiss, weak:

    mea lenitas adhuc si cui solutior visa erat,

    Cic. Cat. 2, 12, 27:

    Ciceronem male audivisse, tamquam solutum et enervem,

    Tac. Or. 18:

    soluti ac fluentes,

    Quint. 1, 2, 8.—Hence:

    solutum genus orationis,

    a lifeless, dull style, Val. Max. 8, 10, 3:

    quanto longius abscederent, eo solutiore cura,

    laxer attention, Liv. 3, 8, 8.—
    C.
    (Acc. to II. B. 3. e supra.) Paid, discharged, only as subst.: sŏlūtum, i, n., that which is paid, a discharged debt, in certain phrases:

    aliquid in solutum dare,

    to give something in payment, Dig. 46, 3, 45; 46, 3, 46; 46, 3, 60: in solutum accipere, to accept in payment:

    qui voluntatem bonam in solutum accipit,

    Sen. Ben. 7, 16, 4:

    qui rem in solutum accipit,

    Dig. 42, 4, 15; 12, 1, 19;

    in solutum imputare,

    to charge as payment, Sen. Ep. 8, 10; aliquid pro soluto est, is considered as paid or cancelled:

    pro soluto id in quo creditor accipiendo moram fecit, oportet esse,

    Dig. 46, 3, 72: pro soluto usucapere, to acquire by prescription something given in payment by the debtor, but not belonging to him:

    pro soluto usucapit qui rem debiti causa recepit,

    Dig. 41, 3, 46.— Adv.: sŏlūtē.
    1.
    Thinly:

    corpora diffusa solute,

    Lucr. 4, 53.—
    2.
    Of speech, fluently:

    non refert videre quid dicendum est, nisi id queas solute ac suaviter dicere,

    Cic. Brut. 29, 110:

    ita facile soluteque volvebat sententias,

    id. ib. 81, 280:

    quid ipse compositus alias, et velut eluctantium verborum, solutius promptiusque eloquebatur,

    Tac. A. 4, 31.—
    3.
    Irregularly, loosely:

    a fabris neglegentius solutiusque composita,

    Sen. Q. N. 6, 30, 4.—
    4.
    Freely, without restraint:

    generaliter puto judicem justum... solutius aequitatem sequi,

    i. e. without strictly regarding the letter of the law, Dig. 11, 7, 14, § 13.—
    5.
    Of style, without connection, loosely:

    enuntiare,

    Quint. 11, 2, 47.—
    6.
    Of manners and discipline, disorderly, negligently:

    praecipue sub imperio Cn. Manlii solute ac neglegenter habiti sunt (exercitus),

    Liv. 39, 1, 4:

    in stationibus solute ac neglegenter agentes,

    id. 23, 37, 6.—
    7.
    Weakly, tamely, without vigor:

    quod ille tam solute egisset, tam leniter, tam oscitanter,

    Cic. Brut. 80, 277.—
    8.
    Of morals, loosely, without restraint:

    ventitabat illuc Nero, quo solutius urbem extra lasciviret,

    Tac. A. 13, 47.

    Lewis & Short latin dictionary > solvo

  • 4 labor

    1.
    lābor, lapsus ( inf. parag. labier, Hor. Ep. 2, 1, 94; part. labundus, Att. ap. Non. 504, 31; Trag. Fragm. v. 570 Rib.), 3, v. dep. n. [cf. lăbo; Sanscr. lamb- (ramb-), to glide, fall], to move gently along a smooth surface, to fall, slide; to slide, slip, or glide down, to fall down, to sink as the beginning of a fall; constr. absol., or with ad, in, inter, per, sub, super, ab, de, ex, or with abl. alone.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    1.
    Of living beings:

    non squamoso labuntur ventre cerastae,

    Prop. 3 (4), 22, 27:

    per sinus crebros et magna volumina labens,

    Ov. M. 15, 721:

    pigraque labatur circa donaria serpens,

    Ov. Am. 2, 13, 13:

    ille inter vestes et levia pectora lapsus volvitur,

    Verg. A. 7, 349: (angues) in diversum lapsi, Jul. Obseq. 119.—Of floating:

    ut rate felice pacata per aequora labar,

    Ov. H. 10, 65:

    dum Stygio gurgite labor,

    id. M. 5, 504:

    tua labens navita aqua,

    Prop. 2, 26 (3, 21), 8.—Of flying:

    tollunt se celeres, liquidumque per aera lapsae,

    Verg. A. 6, 202:

    vade, age, nate, voca Zephyros et labere pennis,

    id. ib. 4, 223:

    pennis lapsa per auras,

    Ov. M. 8, 51:

    labere, nympha, polo,

    Verg. A. 11, 588.—Of sinking, slipping down:

    labor, io! cara lumina conde manu,

    Ov. A. A. 7, 342:

    labitur infelix (equus),

    Verg. G. 3, 498; cf. Luc. 5, 799:

    labitur exsanguis,

    Verg. A. 11, 818; 5, 181:

    super terram,

    Ov. M. 13, 477:

    equo,

    Hor. S. 2, 1, 15:

    temone,

    Verg. A. 12, 470 [p. 1024] limite, Luc. 9, 712:

    in vulnera,

    id. 7, 604:

    in colla mariti,

    Val. Fl. 2, 425:

    alieno vulnere,

    Luc. 2, 265:

    in rivo,

    Cic. Fat. 3, 5:

    pondere lapsi pectoris arma sonant,

    Luc. 7, 572.—

    Of gliding upwards: celeri fuga sub sidera,

    Verg. A. 3, 243.—
    2.
    Of things:

    splendida signa videntur labier,

    Lucr. 4, 445; Cic. Tusc. 4, 18, 42:

    umor in genas Furtim labitur,

    Hor. C. 1, 13, 7:

    stellas Praecipites caelo labi,

    Verg. G. 1, 366:

    perque genas lacrimae labuntur,

    Ov. H. 7, 185; id. M. 2, 656:

    lapsi de fontibus amnes,

    id. ib. 13, 954; cf.:

    catenae lapsae lacertis sponte sua,

    id. ib. 3, 699:

    lapsuram domum subire,

    about to tumble down, id. Ib. 511; Luc. 1, 25; cf.

    with cado: multa in silvis Lapsa cadunt folia,

    Verg. A. 6, 310:

    ipsaque in Oceanum sidera lapsa cadunt,

    Prop. 4 (5), 4, 64:

    lapsis repente saxis,

    Tac. A. 4, 59:

    ab arbore ramus,

    Ov. M. 3, 410.—Of the eyes, to fall, close:

    labentes, oculos condere,

    Ov. Tr. 3, 3, 44:

    lumina,

    Verg. A. 11, 818; Prop. 1, 10, 7; 2, 5, 17.—
    B.
    Transf.
    1.
    To glide away, glide along, slip or haste away: labitur uncta carina: volat super impetus undas, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 379 Vahl.); so id. ap. Isid. Orig. 19, 1 (Ann. v. 476 Vahl.); cf.:

    labitur uncta vadis abies,

    Verg. A. 8, 91; Cic. Ac. 1, 8, 31:

    sidera, quae vaga et mutabili ratione labuntur,

    id. Univ. 10.—Esp., of a transition in discourse, to pass:

    a dispositione ad elocutionis praecepta labor,

    Quint. 7, 10, 17.—
    2.
    To slip away, escape:

    lapsus custodiā,

    Tac. A. 5, 10; 11, 31:

    e manibus custodientium lapsus,

    Curt. 3, 13, 3; Prop. 1, 11, 5; Amm. 26, 3, 3.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to come or go gently or insensibly, to glide, glide or pass away:

    ilico res foras labitur,

    Plaut. Trin. 2, 1, 21:

    brevitate et celeritate syllabarum labi putat verba proclivius,

    Cic. Or. 57; 56:

    sed labor longius, ad propositum revertor,

    id. Div. 2, 37, 79; id. Leg. 1, 19, 52:

    labitur occulte fallitque volubilis aetas,

    Ov. Am. 1, 8, 49:

    labi somnum sensit in artus,

    id. M. 11, 631:

    nostro illius labatur pectore vultus,

    Verg. E. 1, 64.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of speech, to die away, be lost, not be heard (very rare):

    ne adjectae voces laberentur atque errarent,

    Cic. N. D. 2, 57, 114; cf. Sil. 7, 745.—
    2.
    Of time, to glide, pass away, elapse:

    eheu fugaces labuntur anni,

    Hor. C. 2, 14, 2:

    anni tacite labentis origo,

    Ov. F. 1, 65:

    labentia tempora,

    id. Tr. 3, 11; id. F. 6, 771; id. Tr. 4, 10, 27:

    aetas labitur,

    Tib. 1, 8, 48; cf.: labente officio, when the attendance or service is ended, Juv. 6, 203.—
    3.
    Pregn., to sink, incline, begin to fall, go to ruin, perish: quantis opibus, quibus de rebus lapsa fortuna accidat, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 396 Vahl.); cf.:

    cetera nasci, occidere, fluere, labi,

    Cic. Or. 3, 10:

    labentem et prope cadentem rem publicam fulcire,

    id. Phil. 2, 21, 51:

    equitem Romanum labentem excepit, fulsit, sustinuit,

    id. Rab. Post. 16, 43; id. Ep. ad Brut. 1, 18, 2:

    sustinuit labentem aciem Antonius,

    Tac. H. 3, 23:

    vidi labentes acies,

    Prop. 4 (5), 2, 53:

    eo citius lapsa res est,

    Liv. 3, 33: mores lapsi sunt, id. praef.; Tac. A. 6, 50:

    fides lapsa,

    Ov. H. 2, 102:

    labentur opes,

    will be lost, Tib. 1, 6, 53:

    res,

    Lucr. 4, 1117:

    hereditas lapsa est,

    Dig. 4, 4, 11, § 5.—
    4.
    To slip or fall away from a thing, to lose it: hac spe lapsus, deceived or disappointed in this hope, Caes. B. G. 5, 55, 3:

    hoc munere,

    Sil. 7, 740:

    facultatibus,

    to lose one's property, become poor, Dig. 27, 8, 2, § 11; 26, 7, 9, § 1:

    mente,

    to lose one's senses, go mad, Cels. 5, 26, 13; Suet. Aug. 48; cf.:

    lapsae mentis error,

    Val. Max. 5, 3, 2.—Hence, lapsus, a, um, ruined, unfortunate, Prop. 1, 1, 25. —
    5.
    To fall into or upon, to come or turn to:

    labor eo, ut assentiar Epicuro,

    Cic. Ac. 2, 45, 139; id. Att. 4, 5, 2:

    ad opinionem,

    id. Ac. 2, 45, 138:

    in adulationem,

    Tac. A. 4, 6:

    in gaudia,

    Val. Fl. 6, 662:

    in vitium,

    Hor. Ep. 2, 1, 94.—
    6.
    To fall into error, to be mistaken, to err, mistake, commit a fault:

    labi, errare, nescire, decipi et malum et turpe ducimus,

    Cic. Off. 1, 6, 18:

    in aliqua re labi et cadere,

    id. Brut. 49, 185:

    in minimis tenuissimisque rebus,

    id. de Or. 1, 37, 169; id. Fam. 2, 7, 1:

    lapsus est per errorem suum,

    id. Q. Fr. 3, 9, 8:

    consilio,... casu,

    id. Agr. 2, 3, 6:

    propter inprudentiam,

    Caes. B. G. 5, 3:

    in officio,

    Cic. Tusc. 2, 4, 12:

    in verbo,

    Ov. Am. 2, 8, 7:

    ne verbo quidem labi,

    Plin. Ep. 2, 3:

    it vera ratione,

    Lucr. 2, 176.—
    7.
    Esp., to fall away from the true faith, to become apostate (eccl. Lat.):

    lapsorum fratrum petulantia,

    Cypr. Ep. 30, 1 al.
    2.
    lăbor (old form lăbos, like arbos, honos, etc., Plaut. Trin. 2, 1, 35; id. Truc. 2, 6, 40; Ter. Hec. 3, 1, 6; Varr. ap. Non. 487, 13; Cat. 55, 13; Sall. C. 7, 5; id. J. 100, 4; cf. Quint. 1, 4, 13), ōris, m. [Sanscr. root rabh, to grasp, ā-rabh, to undertake; Gr. alph- in êlphon, earned, alphêma, wages; Germ. Arbeit], labor, toil, exertion (cf.: contentio, opera).
    I.
    Lit.:

    ut ingenium est omnium Hominum a labore proclive ad libidinem,

    Ter. And. 1, 1, 51:

    haud existimans quanto labore partum,

    id. Phorm. 1, 1, 12:

    interest aliquid inter laborem et dolorem: sunt finitima omnino, sed tamen differt aliquid. Labor est functio quaedam vel animi vel corporis, gravioris operis et muneris: dolor autem motus asper in corpore alienus a sensibus,

    Cic. Tusc. 2, 15, 35:

    corporis,

    id. Cael. 17, 39:

    res est magni laboris,

    id. de Or. 1, 33, 150:

    laborem sibi sumere et alteri imponere,

    id. Mur. 18, 38:

    sumptum et laborem insumere in rem aliquam,

    id. Inv. 2, 38, 113; cf. id. Verr. 2, 3, 98, § 227:

    multum operae laborisque consumere,

    id. de Or. 1, 55, 234:

    laborem sustinere,

    id. Att. 1, 17, 6:

    exantlare,

    id. Ac. 2, 34, 108:

    suscipere,

    id. Opt. Gen. Or. 5, 13:

    subire,

    id. Att. 3, 15, 7:

    capere,

    id. Rosc. Com. 16, 49:

    labores magnos excipere,

    id. Brut. 69, 243:

    se in magnis laboribus exercere,

    id. Arch. 11, 28:

    summi laboris esse,

    capable of great exertion, Caes. B. G. 4, 2, 2:

    laborem levare alicui,

    Cic. Or. 34, 120:

    detrahere,

    id. Fam. 3, 6, 5:

    ex labore se reficere,

    Caes. B. G. 3, 5; 5, 11:

    victus suppeditabatur sine labore,

    Cic. Sest. 48, 103:

    non est quod existumes, ullam esse sine labore virtutem,

    Sen. Vit. Beat. 25, 5; Suet. Ner. 52; Quint. 2, 12, 12; cf.:

    nullo labore,

    Cic. Dom. 34, 91; id. Sest. 40, 87; id. Tusc. 2, 22, 51:

    quantum meruit labor,

    Juv. 7, 216:

    reddere sua dona labori,

    id. 16, 57:

    numerenter labores,

    be valued, id. 9, 42.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn., drudgery, hardship, fatigue, distress, trouble, pain, suffering (mostly poet. and late Lat.; syn. aerumna): decet id pati animo aequo;

    si id facietis, levior labos erit,

    Plaut. Capt. 2, 1, 2:

    propter meum caput labores homini evenisse optumo,

    id. ib. 5, 1, 25:

    cum labore magno et misere vivere,

    id. Aul. prol. 14; id. Ps. 2, 4, 2:

    hoc evenit in labore atque in dolore,

    id. ib. 2, 3, 20:

    vel in labore meo vel in honore,

    Cic. Fam. 15, 18:

    Iliacos audire labores,

    Verg. A. 4, 78:

    mox et frumentis labor additus, ut mala culmos Esset rubigo,

    id. G. 1, 150:

    belli labores,

    id. A. 11, 126; cf. id. ib. 2, 619;

    12, 727: labor militiae,

    Juv. 16, 52:

    castrorum labores,

    id. 14, 198:

    Lucinae labores,

    Verg. G. 4, 340:

    cor de labore pectus tundit,

    Plaut. Cas. 2, 6, 63:

    hoc medicamentum sine magno labore cadere cogit haemorrhoidas,

    Scrib. 227:

    litterarius, = opus,

    Aug. Conf. 9, 2;

    id. cont. Jul. 6, 21: meos labores legere,

    id. de Don. Pers. 68.—Of sickness: valetudo crescit, accrescit labor. Plaut. Curc. 2, 1, 4:

    sulphurosi fontes labores nervorum reficiunt,

    Vitr. 8, 3, 4.—Of danger:

    maximus autem earum (apium) labor est initio veris,

    Col. 9, 13, 2.—Prov.:

    jucundi acti labores,

    Cic. Fin. 2, 32, 105:

    suavis laborum est praeteritorum memoria,

    id. ib. —
    2.
    Poet.
    a.
    Labores solis, eclipses of the sun, Verg. A. 1, 742 Forbig. ad loc.; so,

    defectus solis varios lunaeque labores,

    id. G. 1, 478; Sil. 14, 378. —
    b.
    Of plants:

    hunc laborem perferre,

    i. e. growth, Verg. G. 2, 343.—
    3.
    Personified: Lăbos, toil, in the lower world, Verg. A. 6, 277.—
    II.
    Meton., of the products of labor.
    a.
    Work, workmanship of an artist ( poet.):

    operum,

    Verg. A. 1, 455:

    hic labor ille domūs,

    id. ib. 6, 27:

    nec non Polycleti multus ubique labor,

    Juv. 8, 104. —
    b.
    Of cultivated plants, crops, etc.:

    ruit arduus aether et pluvia ingenti sata laeta boumque labores Diluit,

    Verg. G. 1, 325; cf.:

    haec cum sint hominumque boumque labores,

    id. ib. 1, 118: Juppiter Grandine dilapidans hominumque boumque labores, Col. poët. 10, 330; Verg. A. 2, 284; 306.—
    c.
    Labores uteri, i. e. children, Claud. Rapt. Pros. 1, 193.

    Lewis & Short latin dictionary > labor

  • 5 Labos

    1.
    lābor, lapsus ( inf. parag. labier, Hor. Ep. 2, 1, 94; part. labundus, Att. ap. Non. 504, 31; Trag. Fragm. v. 570 Rib.), 3, v. dep. n. [cf. lăbo; Sanscr. lamb- (ramb-), to glide, fall], to move gently along a smooth surface, to fall, slide; to slide, slip, or glide down, to fall down, to sink as the beginning of a fall; constr. absol., or with ad, in, inter, per, sub, super, ab, de, ex, or with abl. alone.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    1.
    Of living beings:

    non squamoso labuntur ventre cerastae,

    Prop. 3 (4), 22, 27:

    per sinus crebros et magna volumina labens,

    Ov. M. 15, 721:

    pigraque labatur circa donaria serpens,

    Ov. Am. 2, 13, 13:

    ille inter vestes et levia pectora lapsus volvitur,

    Verg. A. 7, 349: (angues) in diversum lapsi, Jul. Obseq. 119.—Of floating:

    ut rate felice pacata per aequora labar,

    Ov. H. 10, 65:

    dum Stygio gurgite labor,

    id. M. 5, 504:

    tua labens navita aqua,

    Prop. 2, 26 (3, 21), 8.—Of flying:

    tollunt se celeres, liquidumque per aera lapsae,

    Verg. A. 6, 202:

    vade, age, nate, voca Zephyros et labere pennis,

    id. ib. 4, 223:

    pennis lapsa per auras,

    Ov. M. 8, 51:

    labere, nympha, polo,

    Verg. A. 11, 588.—Of sinking, slipping down:

    labor, io! cara lumina conde manu,

    Ov. A. A. 7, 342:

    labitur infelix (equus),

    Verg. G. 3, 498; cf. Luc. 5, 799:

    labitur exsanguis,

    Verg. A. 11, 818; 5, 181:

    super terram,

    Ov. M. 13, 477:

    equo,

    Hor. S. 2, 1, 15:

    temone,

    Verg. A. 12, 470 [p. 1024] limite, Luc. 9, 712:

    in vulnera,

    id. 7, 604:

    in colla mariti,

    Val. Fl. 2, 425:

    alieno vulnere,

    Luc. 2, 265:

    in rivo,

    Cic. Fat. 3, 5:

    pondere lapsi pectoris arma sonant,

    Luc. 7, 572.—

    Of gliding upwards: celeri fuga sub sidera,

    Verg. A. 3, 243.—
    2.
    Of things:

    splendida signa videntur labier,

    Lucr. 4, 445; Cic. Tusc. 4, 18, 42:

    umor in genas Furtim labitur,

    Hor. C. 1, 13, 7:

    stellas Praecipites caelo labi,

    Verg. G. 1, 366:

    perque genas lacrimae labuntur,

    Ov. H. 7, 185; id. M. 2, 656:

    lapsi de fontibus amnes,

    id. ib. 13, 954; cf.:

    catenae lapsae lacertis sponte sua,

    id. ib. 3, 699:

    lapsuram domum subire,

    about to tumble down, id. Ib. 511; Luc. 1, 25; cf.

    with cado: multa in silvis Lapsa cadunt folia,

    Verg. A. 6, 310:

    ipsaque in Oceanum sidera lapsa cadunt,

    Prop. 4 (5), 4, 64:

    lapsis repente saxis,

    Tac. A. 4, 59:

    ab arbore ramus,

    Ov. M. 3, 410.—Of the eyes, to fall, close:

    labentes, oculos condere,

    Ov. Tr. 3, 3, 44:

    lumina,

    Verg. A. 11, 818; Prop. 1, 10, 7; 2, 5, 17.—
    B.
    Transf.
    1.
    To glide away, glide along, slip or haste away: labitur uncta carina: volat super impetus undas, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 379 Vahl.); so id. ap. Isid. Orig. 19, 1 (Ann. v. 476 Vahl.); cf.:

    labitur uncta vadis abies,

    Verg. A. 8, 91; Cic. Ac. 1, 8, 31:

    sidera, quae vaga et mutabili ratione labuntur,

    id. Univ. 10.—Esp., of a transition in discourse, to pass:

    a dispositione ad elocutionis praecepta labor,

    Quint. 7, 10, 17.—
    2.
    To slip away, escape:

    lapsus custodiā,

    Tac. A. 5, 10; 11, 31:

    e manibus custodientium lapsus,

    Curt. 3, 13, 3; Prop. 1, 11, 5; Amm. 26, 3, 3.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to come or go gently or insensibly, to glide, glide or pass away:

    ilico res foras labitur,

    Plaut. Trin. 2, 1, 21:

    brevitate et celeritate syllabarum labi putat verba proclivius,

    Cic. Or. 57; 56:

    sed labor longius, ad propositum revertor,

    id. Div. 2, 37, 79; id. Leg. 1, 19, 52:

    labitur occulte fallitque volubilis aetas,

    Ov. Am. 1, 8, 49:

    labi somnum sensit in artus,

    id. M. 11, 631:

    nostro illius labatur pectore vultus,

    Verg. E. 1, 64.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of speech, to die away, be lost, not be heard (very rare):

    ne adjectae voces laberentur atque errarent,

    Cic. N. D. 2, 57, 114; cf. Sil. 7, 745.—
    2.
    Of time, to glide, pass away, elapse:

    eheu fugaces labuntur anni,

    Hor. C. 2, 14, 2:

    anni tacite labentis origo,

    Ov. F. 1, 65:

    labentia tempora,

    id. Tr. 3, 11; id. F. 6, 771; id. Tr. 4, 10, 27:

    aetas labitur,

    Tib. 1, 8, 48; cf.: labente officio, when the attendance or service is ended, Juv. 6, 203.—
    3.
    Pregn., to sink, incline, begin to fall, go to ruin, perish: quantis opibus, quibus de rebus lapsa fortuna accidat, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 396 Vahl.); cf.:

    cetera nasci, occidere, fluere, labi,

    Cic. Or. 3, 10:

    labentem et prope cadentem rem publicam fulcire,

    id. Phil. 2, 21, 51:

    equitem Romanum labentem excepit, fulsit, sustinuit,

    id. Rab. Post. 16, 43; id. Ep. ad Brut. 1, 18, 2:

    sustinuit labentem aciem Antonius,

    Tac. H. 3, 23:

    vidi labentes acies,

    Prop. 4 (5), 2, 53:

    eo citius lapsa res est,

    Liv. 3, 33: mores lapsi sunt, id. praef.; Tac. A. 6, 50:

    fides lapsa,

    Ov. H. 2, 102:

    labentur opes,

    will be lost, Tib. 1, 6, 53:

    res,

    Lucr. 4, 1117:

    hereditas lapsa est,

    Dig. 4, 4, 11, § 5.—
    4.
    To slip or fall away from a thing, to lose it: hac spe lapsus, deceived or disappointed in this hope, Caes. B. G. 5, 55, 3:

    hoc munere,

    Sil. 7, 740:

    facultatibus,

    to lose one's property, become poor, Dig. 27, 8, 2, § 11; 26, 7, 9, § 1:

    mente,

    to lose one's senses, go mad, Cels. 5, 26, 13; Suet. Aug. 48; cf.:

    lapsae mentis error,

    Val. Max. 5, 3, 2.—Hence, lapsus, a, um, ruined, unfortunate, Prop. 1, 1, 25. —
    5.
    To fall into or upon, to come or turn to:

    labor eo, ut assentiar Epicuro,

    Cic. Ac. 2, 45, 139; id. Att. 4, 5, 2:

    ad opinionem,

    id. Ac. 2, 45, 138:

    in adulationem,

    Tac. A. 4, 6:

    in gaudia,

    Val. Fl. 6, 662:

    in vitium,

    Hor. Ep. 2, 1, 94.—
    6.
    To fall into error, to be mistaken, to err, mistake, commit a fault:

    labi, errare, nescire, decipi et malum et turpe ducimus,

    Cic. Off. 1, 6, 18:

    in aliqua re labi et cadere,

    id. Brut. 49, 185:

    in minimis tenuissimisque rebus,

    id. de Or. 1, 37, 169; id. Fam. 2, 7, 1:

    lapsus est per errorem suum,

    id. Q. Fr. 3, 9, 8:

    consilio,... casu,

    id. Agr. 2, 3, 6:

    propter inprudentiam,

    Caes. B. G. 5, 3:

    in officio,

    Cic. Tusc. 2, 4, 12:

    in verbo,

    Ov. Am. 2, 8, 7:

    ne verbo quidem labi,

    Plin. Ep. 2, 3:

    it vera ratione,

    Lucr. 2, 176.—
    7.
    Esp., to fall away from the true faith, to become apostate (eccl. Lat.):

    lapsorum fratrum petulantia,

    Cypr. Ep. 30, 1 al.
    2.
    lăbor (old form lăbos, like arbos, honos, etc., Plaut. Trin. 2, 1, 35; id. Truc. 2, 6, 40; Ter. Hec. 3, 1, 6; Varr. ap. Non. 487, 13; Cat. 55, 13; Sall. C. 7, 5; id. J. 100, 4; cf. Quint. 1, 4, 13), ōris, m. [Sanscr. root rabh, to grasp, ā-rabh, to undertake; Gr. alph- in êlphon, earned, alphêma, wages; Germ. Arbeit], labor, toil, exertion (cf.: contentio, opera).
    I.
    Lit.:

    ut ingenium est omnium Hominum a labore proclive ad libidinem,

    Ter. And. 1, 1, 51:

    haud existimans quanto labore partum,

    id. Phorm. 1, 1, 12:

    interest aliquid inter laborem et dolorem: sunt finitima omnino, sed tamen differt aliquid. Labor est functio quaedam vel animi vel corporis, gravioris operis et muneris: dolor autem motus asper in corpore alienus a sensibus,

    Cic. Tusc. 2, 15, 35:

    corporis,

    id. Cael. 17, 39:

    res est magni laboris,

    id. de Or. 1, 33, 150:

    laborem sibi sumere et alteri imponere,

    id. Mur. 18, 38:

    sumptum et laborem insumere in rem aliquam,

    id. Inv. 2, 38, 113; cf. id. Verr. 2, 3, 98, § 227:

    multum operae laborisque consumere,

    id. de Or. 1, 55, 234:

    laborem sustinere,

    id. Att. 1, 17, 6:

    exantlare,

    id. Ac. 2, 34, 108:

    suscipere,

    id. Opt. Gen. Or. 5, 13:

    subire,

    id. Att. 3, 15, 7:

    capere,

    id. Rosc. Com. 16, 49:

    labores magnos excipere,

    id. Brut. 69, 243:

    se in magnis laboribus exercere,

    id. Arch. 11, 28:

    summi laboris esse,

    capable of great exertion, Caes. B. G. 4, 2, 2:

    laborem levare alicui,

    Cic. Or. 34, 120:

    detrahere,

    id. Fam. 3, 6, 5:

    ex labore se reficere,

    Caes. B. G. 3, 5; 5, 11:

    victus suppeditabatur sine labore,

    Cic. Sest. 48, 103:

    non est quod existumes, ullam esse sine labore virtutem,

    Sen. Vit. Beat. 25, 5; Suet. Ner. 52; Quint. 2, 12, 12; cf.:

    nullo labore,

    Cic. Dom. 34, 91; id. Sest. 40, 87; id. Tusc. 2, 22, 51:

    quantum meruit labor,

    Juv. 7, 216:

    reddere sua dona labori,

    id. 16, 57:

    numerenter labores,

    be valued, id. 9, 42.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn., drudgery, hardship, fatigue, distress, trouble, pain, suffering (mostly poet. and late Lat.; syn. aerumna): decet id pati animo aequo;

    si id facietis, levior labos erit,

    Plaut. Capt. 2, 1, 2:

    propter meum caput labores homini evenisse optumo,

    id. ib. 5, 1, 25:

    cum labore magno et misere vivere,

    id. Aul. prol. 14; id. Ps. 2, 4, 2:

    hoc evenit in labore atque in dolore,

    id. ib. 2, 3, 20:

    vel in labore meo vel in honore,

    Cic. Fam. 15, 18:

    Iliacos audire labores,

    Verg. A. 4, 78:

    mox et frumentis labor additus, ut mala culmos Esset rubigo,

    id. G. 1, 150:

    belli labores,

    id. A. 11, 126; cf. id. ib. 2, 619;

    12, 727: labor militiae,

    Juv. 16, 52:

    castrorum labores,

    id. 14, 198:

    Lucinae labores,

    Verg. G. 4, 340:

    cor de labore pectus tundit,

    Plaut. Cas. 2, 6, 63:

    hoc medicamentum sine magno labore cadere cogit haemorrhoidas,

    Scrib. 227:

    litterarius, = opus,

    Aug. Conf. 9, 2;

    id. cont. Jul. 6, 21: meos labores legere,

    id. de Don. Pers. 68.—Of sickness: valetudo crescit, accrescit labor. Plaut. Curc. 2, 1, 4:

    sulphurosi fontes labores nervorum reficiunt,

    Vitr. 8, 3, 4.—Of danger:

    maximus autem earum (apium) labor est initio veris,

    Col. 9, 13, 2.—Prov.:

    jucundi acti labores,

    Cic. Fin. 2, 32, 105:

    suavis laborum est praeteritorum memoria,

    id. ib. —
    2.
    Poet.
    a.
    Labores solis, eclipses of the sun, Verg. A. 1, 742 Forbig. ad loc.; so,

    defectus solis varios lunaeque labores,

    id. G. 1, 478; Sil. 14, 378. —
    b.
    Of plants:

    hunc laborem perferre,

    i. e. growth, Verg. G. 2, 343.—
    3.
    Personified: Lăbos, toil, in the lower world, Verg. A. 6, 277.—
    II.
    Meton., of the products of labor.
    a.
    Work, workmanship of an artist ( poet.):

    operum,

    Verg. A. 1, 455:

    hic labor ille domūs,

    id. ib. 6, 27:

    nec non Polycleti multus ubique labor,

    Juv. 8, 104. —
    b.
    Of cultivated plants, crops, etc.:

    ruit arduus aether et pluvia ingenti sata laeta boumque labores Diluit,

    Verg. G. 1, 325; cf.:

    haec cum sint hominumque boumque labores,

    id. ib. 1, 118: Juppiter Grandine dilapidans hominumque boumque labores, Col. poët. 10, 330; Verg. A. 2, 284; 306.—
    c.
    Labores uteri, i. e. children, Claud. Rapt. Pros. 1, 193.

    Lewis & Short latin dictionary > Labos

  • 6 sermō

        sermō ōnis, m    [1 SER-], continued speech, talk, conversation, discourse: vis orationis est duplex, altera contentionis, altera sermonis: Multa inter sese vario sermone serebant, V.: illa cum illo sermonem occipit, T.: sermones caedimus, T.: in nostris sermonibus: longior, Cs.: familiaris et cottidianus: erat in sermone omnium: Referre sermones deorum, H.: Detinuit sermone diem, O.: sermo litterarum tuarum, conversation by correspondence with you.—A set conversation, learned talk, discourse, disputation, discussion: num sermonem vestrum aliquem diremit noster interventus?: rebus iis de quibus hic sermo est: inter nos habitus: de philosophiā, N.— An utterance, declaration, speech, remark: sermones (eius) ansas dabant, quibus reconditos eius sensūs tenere possemus: qui (voltus) sermo quidam tacitus mentis est, i. e. expression: refertur eius sermo ad Apronium: hic sermo Abdalonymi, Cu.— Ordinary speech, talk, conversational language: oratio philosophorum sermo potius quam oratio dicitur: si quis scribat, uti nos, Sermoni propiora, H.— Prose: comoedia nisi quod pede certo Differt sermoni, sermo merus, H.— Conversational verse, satire: (delectari) Bioneis sermonibus, H.: sermones Repentes per humum, H.— Common talk, report, rumor: numquam de vobis eorum gratissimus sermo conticescet: sermo totā Asiā dissipatus, Cn. Pompeium, etc.: in sermonem hominum venire: in hoc pervagato civitatis sermone versantur, this talk of the town: sermones iniquorum effugere: aliquid oratione meā sermonis in sese esse quaesitum, calumny: dabimus sermonem iis, qui, etc., occasion for talk.—A manner of speaking, mode of expression, language, style, diction: sermone eo uti, qui innatus est nobis: elegantia sermonis.— A language, speech: cives et sermonis et iuris societate iuncti: in Latino sermone: patrius, H.
    * * *
    conversation, discussion; rumor; diction; speech; talk; the word

    Latin-English dictionary > sermō

  • 7 aliquantus

    ălĭquantus, a, um, adj. [alius-quantus; v. aliquis], somewhat, some, moderate, tolerable; considerable, not a little (designating the medium between much and little; cf. Ernest. ad Suet. Caes. 87; Wolf ad Suet. Caes. 10; Hotting. ad Cic. Div. 2, 1; Herz. ad Caes. B. G. 3, 13; 5, 10; Brut. ad Nep. Dion, 3, 3; Kritz ad Sall. C. 8, 2).
    I.
    In gen.: M. sed quaero, utrum aliquid actum superioribus diebus, an nihil arbitremur: A. Actum vero et aliquantum quidem, Cic. Tusc. 5, 6, 15:

    Romani signorum et armorum aliquanto numero, hostium paucorum potiti,

    Sall. J. 74, 3:

    timor aliquantus, sed spes amplior,

    id. ib. 105, 4:

    spatium,

    Liv. 38, 27:

    iter,

    id. 25, 35:

    pecunia,

    App. Mag. p. 320, 1.—
    II.
    Esp.
    A.
    In the neutr. as subst.:

    ad quos aliquantum ex cotidianis sumptibus redundet,

    Cic. Cael. 57:

    Alienus ex eā facultate, si quam habet, aliquantum detracturus est,

    somewhat, id. Div. in Caecil. 15:

    ut aliquantum se arbitrentur adeptos ad dicendum,

    id. Off. 1, 1; id. Phil. 8, 27; and esp. with partit. gen., some part, some:

    aliquantum agri,

    Cic. Off. 1, 10, 33:

    nummorum aliquantum et auri,

    id. Clu. 179:

    temporis,

    id. Quint. 22:

    animi,

    id. Att. 7, 13 fin.:

    noctis,

    id. Fam. 7, 25 fin. al.:

    aliquantum negotii sustinere,

    id. Q. Fr. 1, 1, 7:

    itineris,

    Caes. B. G. 5, 10 Herz.:

    equorum et armorum,

    Sall. J. 62, 5:

    famae et auctoritatis,

    Liv. 44, 33; 21, 28; 30, 8; 41, 16 al.; Suet. Caes. 81.—
    B.
    The plur. rare, and only in later Lat.:

    aliquanti in caelestium numerum referuntur,

    Aur. Vict. Caes. 33:

    aliquanta oppida,

    Eutr. 4 fin.; Spart. Hadr. 7 fin.:

    aliquantis diebus,

    Pall. 1, 19.—Whence, ălĭquantum and ălĭ-quantō, adv. (on the proportionate use of these forms with the posit. and comp. v. Beier ad Cic. Off. 3, 9, 38; Herz. ad Caes. B. G. 5, 10; Web. ad Luc. 2, 225; Zumpt, Gr. § 488), somewhat, in some degree, a little, rather; considerably, not a little (cf. aliquantus).
    1.
    In gen.
    (α).
    Aliquantum: Ba. Nam ut in navi vecta es, credo timida es. So. Aliquantum, soror, somewhat so, Plaut. Bacch. 1, 1, 73:

    quae (consolatio) mihi quidem ipsi sane aliquantum medetur, ceteris item multum illam profuturam puto,

    Cic. Div. 2, 1, 3: item qui processit aliquantum ad virtutis aditum ( has come somewhat near), nihilominus, etc., id. Fin. 3, 14, 48:

    aliquantum commoveri,

    id. Clu. 140:

    quod nisi meo adventu illius conatus aliquantum repressissem,

    id. Verr. 2, 64:

    movit aliquantum oratio regis legatos,

    Liv. 39, 29; so id. 5, 23 al.: huc concede aliquantum ( a little), Plaut. Trin. 2, 4, 116:

    aliquantum ventriosus,

    id. As. 2, 3, 20:

    quale sit, non tam definitione intellegi potest (quamquam aliquantum potest), quam, etc.,

    to some extent, in some degree, Cic. Fin. 2, 14, 45:

    litteris lectis aliquantum acquievi,

    id. Fam. 4, 6:

    adjutus aliquantum,

    Suet. Tib. 13.—
    (β).
    Aliquanto:

    non modo non contra legem, sed etiam intra legem et quidem aliquanto,

    not a little, considerably so, Cic. Fam. 9, 26, 9: terra etsi aliquanto specie differt, etc., * Tac. G. 5.—
    2.
    Esp., with compp. it has greater or less force, acc. to the context, much more or a little more, somewhat more (the latter sometimes ironic. instead of the former; cf. Quint. 1, 12, 4 Spald.; in class. prose very freq.; most freq. prob. in Suet.; but never perh. in poetry, except in the examples from the ante-class. per.).
    (α).
    With aliquanto: Ch. Abeamus intro hinc ad me. St. Atque aliquanto lubentius quam abs te sum egressus, Plaut. Ep. 3, 2, 43:

    aliquanto amplius,

    id. As. 3, 3, 2; so Cic. Verr. 2, 1:

    aliquanto plus,

    id. ib. 2, 1:

    minus aliquanto,

    id. Div. in Caecil. 18:

    melius aliquanto,

    id. Brut. 78, 270:

    sed certe idem melius aliquanto dicerent, si, etc.,

    id. de Or. 2, 24, 103:

    carinae aliquanto planiores quam nostrarum navium,

    much flatter, Caes. B. G. 3, 13 Herz.; so,

    aliquanto crudelior esse coepit,

    Nep. Dion, 3, 3:

    cum majore aliquanto numero quam decretum erat,

    Sall. J. 86, 4; so id. C. 8, 2; id. J. 79, 4:

    aliquanto superior,

    Liv. 5, 26, 6:

    ad majus aliquanto certamen redit,

    Liv. 5, 29, 5; so id: 27, 36, 7; Quint. 1, 12, 4; Suet. Caes. 10; 86; id. Tib. 62 al.:

    soluta est navis aliquanto prius,

    some time before, Plaut. Stich. 3, 1, 15:

    maturius aliquanto lupinus seritur,

    Pall. R. R. 10, 5:

    aliquanto serius quam per aetatem liceret,

    Cic. Agr. 2, 3.—So with ante and post:

    aliquanto ante in provinciam proficiscitur, quam,

    Cic. Verr. 1, 149; 3, 44:

    ante aliquanto quam est mortuus,

    id. ib. 2, 46; id. Vatin. 25:

    ad illos aliquanto post venit,

    id. Verr. 4, 85:

    porticum post aliquanto Q. Catulus fecit,

    id. Dom. 102: atque ille primo quidem negavit; post autem aliquanto ( but some time afterwards) surrexit, id. Cat. 3, 11:

    postea aliquanto,

    id. Inv. 2, 51, 154.—
    (β).
    With aliquantum:

    aliquantum ad rem est avidior,

    Ter. Eun. 1, 2, 51:

    fortasse aliquantum iniquior erat,

    id. Heaut. 1, 2, 27:

    aliquantum amplior augustiorque,

    Liv. 1, 7, 9:

    aliquantum taetrior,

    Val. Max. 5, 9, 3:

    Garumna aliquantum plenior,

    Mel. 3, 2, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > aliquantus

  • 8 bracchium

    bracchĭum (less correctly brāchĭ-um; gen. bracchi, Lucr. 6, 434), ii, n. [perh. kindr. with Gr. brachiôn; but cf. Sanscr. bāhu; like frango, Sanscr. bhang, Bopp, Gloss. p. 239 a], the arm; particularly,
    I.
    Lit., the forearm, from the hand to the elbow (while lacertus is the upper arm, from the elbow to the shoulder), Lucr. 4, 830; 6, 397:

    bracchia et lacerti,

    Ov. M. 1, 501; 1, 550 sq.:

    subjecta lacertis bracchia,

    id. ib. 14, 305; Curt. 8, 9, 21; 9, 1, 29:

    (feminae) nudae bracchia et lacertos,

    Tac. G. 17 (opp. umerus); Cels. 8, 1, § 79 sqq.; 8, 10, § 55 sqq.—Far oftener,
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., the arm, the whole arm, from the shoulder to the fingers, Pac. ap. Non. p. 87, 26, and Varr. L. L. 5, 7, p. 4 Müll.; id. ap. Gell. 16, 16, 4:

    quod eum bracchium fregisse diceret,

    Cic. de Or. 2, 62, 253; cf. Cels. 1, 10, 3:

    multi ut diu jactato bracchio praeoptarent scutum manu emittere et nudo corpore pugnare,

    Caes. B. G. 1, 25:

    bracchium (sc. dextrum) cohibere togā,

    Cic. Cael. 5, 11 (cf. Sen. Contr. 5, 6:

    bracchium extra togam exserere): eodem ictu bracchia ferro exsolvunt (i.e. venas incidunt, as, soon after, crurum et poplitum venas abrumpit),

    Tac. A. 15, 63; 1, 41.—Of embraces:

    collo dare bracchia circum,

    to throw the arms round the neck, Verg. A. 6, 700; cf.:

    circumdare collo,

    Ov. M. 9, 459:

    implicare collo,

    id. ib. 1, 762:

    inicere collo,

    id. ib. 3, 389:

    cervici dare,

    Hor. C. 3, 9, 2:

    lentis adhaerens bracchiis,

    id. Epod. 15, 6: Hephaestionis bracchium hastā ictum est, Curt. 4, 16, 31:

    ut in jaculando bracchia reducimus,

    Quint. 10, 3, 6:

    sinisteriore bracchio,

    Suet. Dom. 17:

    bracchia ad superas extulit auras,

    Verg. A. 5, 427:

    alternaque jactat Bracchia protendens (Dares),

    id. ib. 5, 377:

    juventus horrida bracchiis,

    Hor. C. 3, 4, 50.—Of a rower:

    si bracchia forte remisit,

    Verg. G. 1, 202:

    matri bracchia tendere,

    Ov. M. 3, 723:

    patrio tendens bracchia caelo,

    id. ib. 9, 210:

    tendens ad caelum bracchia,

    id. ib. 9, 293:

    precando Bracchia sustulerat,

    id. ib. 6, 262.—Prov.:

    dirigere bracchia contra Torrentem,

    to swim against the current, Juv. 4, 89.—
    2.
    Of the movement of the arms in speaking:

    bracchii projectione in contentionibus, contractione in remissis,

    Cic. Or. 18, 59; so Quint. 11, 3, 84:

    extento bracchio paululum de gestu addidit,

    Cic. de Or. 2, 59, 242:

    demissa bracchia,

    Quint. 2, 13, 9:

    a latere modice remota,

    id. 11, 3, 159:

    ut bracchio exserto introspiciatur latus,

    id. 11, 3, 118:

    aliqui transversum bracchium proferunt et cubito pronunciant,

    id. 11, 3, 93:

    bracchium in latus jactant,

    id. 4, 2, 39:

    si contendemus per continuationem, bracchio celeri, mobili vultu utemur,

    Auct. Her. 3, 15, 27.—
    3.
    Of the motion of the arms in dancing:

    bracchia in numerum jactare,

    Lucr. 4, 769;

    imitated by Ov.: numerosa bracchia jactat (ducit, Jahn),

    Ov. Am. 2,4,29, and id. R. Am. 754; Lucr. 4, 790; imitated in Ov. A. A. 1, 595; Prop. 2 (3), 22, 6; imitated in Stat. S. 3, 5, 66; cf.

    of the labors of the Cyclopes: illi inter sese magnā vi bracchia tollunt In numerum,

    Verg. G. 4, 174.—
    4.
    Trop.: levi or molli bracchio agere aliquid, to do any thing superficially, negligently, remissly (prob. peculiar to the lang. of conversation), Cic. Att. 4, 16, 6; so,

    molli bracchio aliquem objurgare,

    id. ib. 2, 1, 6.—Prov.:

    praebuerim sceleri bracchia nostra tuo,

    lend a hand, Ov. H. 7, 126.—
    B.
    The limbs of animals analogous to the arms of men; of the claws of crawfish, etc., Ov. M. 4, 625; 10, 127; 15, 369; Plin. 9, 31, 51, § 97: hence also of the sign Cancer, Ov. M. 2, 83; also of Scorpio, Verg. G. 1, 34; Ov. M. 2, 82; 2, 195.—Of the claws of the nautilus, Plin. 9, 29, 47, § 88, and other sea-fish, id. 11, 48, 108, § 258.—Of the lion:

    in feminum et bracchiorum ossibus,

    Plin. 11, 37, 86, § 214.—
    2.
    Comicé for armus or femur (as inversely armus = bracchium): Ar. Edepol vel elephanto in Indiā Quo pacto pugno perfregisti bracchium. Py. Quid? bracchium? Ar. Illud dicere volui femur, the shoulder, the shoulder-blade of the elephant, Plaut. Mil. 1, 1, 26 sq. Brix ad loc.—
    C.
    Objects resembling arms.
    1.
    The branches of trees (cf. Ov. M. 1, 550: in ramos bracchia crescunt;

    v. also manus and coma): vitem sub bracchia ungito,

    Cato, R. R. 95 fin.;

    of the vine,

    Verg. G. 2, 368; Col. 4, 24, 2; 7, 8 sq.; 5, 5, 9 sq.; Pall. Febr. 9, 6;

    id. Mai, 2, 1: quatiens bracchia Quercus,

    Cat. 64, 105:

    differt quod in bracchia ramorum spargitur,

    Plin. 13, 9, 18, § 62:

    (aesculus) Tum fortes late ramos et bracchia tendens, etc.,

    Verg. G. 2, 296; Ov. M. 14, 630; Val. Fl. 8, 114.—
    2.
    An arm of the sea:

    nec bracchia longo Margine terrarum porrexerat Amphitrite,

    Ov. M. 1, 13; Curt. 6, 4, 16.—
    3.
    The collateral branches or ridges of a mountain:

    Taurus ubi bracchia emittit,

    Plin. 5, 27, 27, § 98.—
    4.
    Poet., = antenna, the sail-yards:

    jubet intendi bracchia velis,

    Verg. A. 5, 829; cf. Stat. S. 5, 1, 244.—
    5.
    In milit. lang., a ( natural or artificial) outwork or line for connecting two points in fortifications, etc.; Gr. skelê:

    aliā parte consul muro Ardeae bracchium injunxerat,

    a line of communication, Liv. 4, 9, 14; 38, 5, 8; 22, 52, 1 Drak.; 44, 35, 13; Hirt. B. Alex. 30; id. B. Afr. 38; 49; 51; 56; id. B. Hisp. 5; 6; 13; Curt. 6, 4, 16; Luc. 3, 387; 4, 266.—So of the side-works, moles, dikes, in the fortification of a harbor, Liv. 31, 26, 8; cf. Just. 5, 8, 5 Gron.; Plin. Ep. 6, 31, 15; Suet. Claud. 20.—
    6.
    The arm of a catapult or ballista, Vitr. 1, 1; 10, 15 sq.

    Lewis & Short latin dictionary > bracchium

  • 9 brachium

    bracchĭum (less correctly brāchĭ-um; gen. bracchi, Lucr. 6, 434), ii, n. [perh. kindr. with Gr. brachiôn; but cf. Sanscr. bāhu; like frango, Sanscr. bhang, Bopp, Gloss. p. 239 a], the arm; particularly,
    I.
    Lit., the forearm, from the hand to the elbow (while lacertus is the upper arm, from the elbow to the shoulder), Lucr. 4, 830; 6, 397:

    bracchia et lacerti,

    Ov. M. 1, 501; 1, 550 sq.:

    subjecta lacertis bracchia,

    id. ib. 14, 305; Curt. 8, 9, 21; 9, 1, 29:

    (feminae) nudae bracchia et lacertos,

    Tac. G. 17 (opp. umerus); Cels. 8, 1, § 79 sqq.; 8, 10, § 55 sqq.—Far oftener,
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., the arm, the whole arm, from the shoulder to the fingers, Pac. ap. Non. p. 87, 26, and Varr. L. L. 5, 7, p. 4 Müll.; id. ap. Gell. 16, 16, 4:

    quod eum bracchium fregisse diceret,

    Cic. de Or. 2, 62, 253; cf. Cels. 1, 10, 3:

    multi ut diu jactato bracchio praeoptarent scutum manu emittere et nudo corpore pugnare,

    Caes. B. G. 1, 25:

    bracchium (sc. dextrum) cohibere togā,

    Cic. Cael. 5, 11 (cf. Sen. Contr. 5, 6:

    bracchium extra togam exserere): eodem ictu bracchia ferro exsolvunt (i.e. venas incidunt, as, soon after, crurum et poplitum venas abrumpit),

    Tac. A. 15, 63; 1, 41.—Of embraces:

    collo dare bracchia circum,

    to throw the arms round the neck, Verg. A. 6, 700; cf.:

    circumdare collo,

    Ov. M. 9, 459:

    implicare collo,

    id. ib. 1, 762:

    inicere collo,

    id. ib. 3, 389:

    cervici dare,

    Hor. C. 3, 9, 2:

    lentis adhaerens bracchiis,

    id. Epod. 15, 6: Hephaestionis bracchium hastā ictum est, Curt. 4, 16, 31:

    ut in jaculando bracchia reducimus,

    Quint. 10, 3, 6:

    sinisteriore bracchio,

    Suet. Dom. 17:

    bracchia ad superas extulit auras,

    Verg. A. 5, 427:

    alternaque jactat Bracchia protendens (Dares),

    id. ib. 5, 377:

    juventus horrida bracchiis,

    Hor. C. 3, 4, 50.—Of a rower:

    si bracchia forte remisit,

    Verg. G. 1, 202:

    matri bracchia tendere,

    Ov. M. 3, 723:

    patrio tendens bracchia caelo,

    id. ib. 9, 210:

    tendens ad caelum bracchia,

    id. ib. 9, 293:

    precando Bracchia sustulerat,

    id. ib. 6, 262.—Prov.:

    dirigere bracchia contra Torrentem,

    to swim against the current, Juv. 4, 89.—
    2.
    Of the movement of the arms in speaking:

    bracchii projectione in contentionibus, contractione in remissis,

    Cic. Or. 18, 59; so Quint. 11, 3, 84:

    extento bracchio paululum de gestu addidit,

    Cic. de Or. 2, 59, 242:

    demissa bracchia,

    Quint. 2, 13, 9:

    a latere modice remota,

    id. 11, 3, 159:

    ut bracchio exserto introspiciatur latus,

    id. 11, 3, 118:

    aliqui transversum bracchium proferunt et cubito pronunciant,

    id. 11, 3, 93:

    bracchium in latus jactant,

    id. 4, 2, 39:

    si contendemus per continuationem, bracchio celeri, mobili vultu utemur,

    Auct. Her. 3, 15, 27.—
    3.
    Of the motion of the arms in dancing:

    bracchia in numerum jactare,

    Lucr. 4, 769;

    imitated by Ov.: numerosa bracchia jactat (ducit, Jahn),

    Ov. Am. 2,4,29, and id. R. Am. 754; Lucr. 4, 790; imitated in Ov. A. A. 1, 595; Prop. 2 (3), 22, 6; imitated in Stat. S. 3, 5, 66; cf.

    of the labors of the Cyclopes: illi inter sese magnā vi bracchia tollunt In numerum,

    Verg. G. 4, 174.—
    4.
    Trop.: levi or molli bracchio agere aliquid, to do any thing superficially, negligently, remissly (prob. peculiar to the lang. of conversation), Cic. Att. 4, 16, 6; so,

    molli bracchio aliquem objurgare,

    id. ib. 2, 1, 6.—Prov.:

    praebuerim sceleri bracchia nostra tuo,

    lend a hand, Ov. H. 7, 126.—
    B.
    The limbs of animals analogous to the arms of men; of the claws of crawfish, etc., Ov. M. 4, 625; 10, 127; 15, 369; Plin. 9, 31, 51, § 97: hence also of the sign Cancer, Ov. M. 2, 83; also of Scorpio, Verg. G. 1, 34; Ov. M. 2, 82; 2, 195.—Of the claws of the nautilus, Plin. 9, 29, 47, § 88, and other sea-fish, id. 11, 48, 108, § 258.—Of the lion:

    in feminum et bracchiorum ossibus,

    Plin. 11, 37, 86, § 214.—
    2.
    Comicé for armus or femur (as inversely armus = bracchium): Ar. Edepol vel elephanto in Indiā Quo pacto pugno perfregisti bracchium. Py. Quid? bracchium? Ar. Illud dicere volui femur, the shoulder, the shoulder-blade of the elephant, Plaut. Mil. 1, 1, 26 sq. Brix ad loc.—
    C.
    Objects resembling arms.
    1.
    The branches of trees (cf. Ov. M. 1, 550: in ramos bracchia crescunt;

    v. also manus and coma): vitem sub bracchia ungito,

    Cato, R. R. 95 fin.;

    of the vine,

    Verg. G. 2, 368; Col. 4, 24, 2; 7, 8 sq.; 5, 5, 9 sq.; Pall. Febr. 9, 6;

    id. Mai, 2, 1: quatiens bracchia Quercus,

    Cat. 64, 105:

    differt quod in bracchia ramorum spargitur,

    Plin. 13, 9, 18, § 62:

    (aesculus) Tum fortes late ramos et bracchia tendens, etc.,

    Verg. G. 2, 296; Ov. M. 14, 630; Val. Fl. 8, 114.—
    2.
    An arm of the sea:

    nec bracchia longo Margine terrarum porrexerat Amphitrite,

    Ov. M. 1, 13; Curt. 6, 4, 16.—
    3.
    The collateral branches or ridges of a mountain:

    Taurus ubi bracchia emittit,

    Plin. 5, 27, 27, § 98.—
    4.
    Poet., = antenna, the sail-yards:

    jubet intendi bracchia velis,

    Verg. A. 5, 829; cf. Stat. S. 5, 1, 244.—
    5.
    In milit. lang., a ( natural or artificial) outwork or line for connecting two points in fortifications, etc.; Gr. skelê:

    aliā parte consul muro Ardeae bracchium injunxerat,

    a line of communication, Liv. 4, 9, 14; 38, 5, 8; 22, 52, 1 Drak.; 44, 35, 13; Hirt. B. Alex. 30; id. B. Afr. 38; 49; 51; 56; id. B. Hisp. 5; 6; 13; Curt. 6, 4, 16; Luc. 3, 387; 4, 266.—So of the side-works, moles, dikes, in the fortification of a harbor, Liv. 31, 26, 8; cf. Just. 5, 8, 5 Gron.; Plin. Ep. 6, 31, 15; Suet. Claud. 20.—
    6.
    The arm of a catapult or ballista, Vitr. 1, 1; 10, 15 sq.

    Lewis & Short latin dictionary > brachium

  • 10 furiosus

    fŭrĭōsus, a, um, adj. [furiae], full of madness or rage, mad, raging, furious (freq. and class.; syn. v. furialis): lex XII. Tabularum) est: SI FVRIOSVS EST, AGNATORVM GENTILIVMQVE IN EO PECVNIAQVE EIVS POTESTAS ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Inv. 2, 50, 148; cf.:

    itaque non est scriptum: SI INSANVS, sed: SI FVRIOSVS ESCIT, etc.,

    Cic. Tusc. 3, 5, 11; id. Rep. 3, 33:

    ego te non vecordem, non furiosum, non mente captum putem?

    id. Pis. 20, 47:

    aiunt hominem, ut erat furiosus, respondisse, etc. (shortly before: hominem longe audacissimum et insanissimum),

    id. Rosc. Am. 12, 33; cf. Hor. S. 2, 3, 222; 207; 303:

    dormientium et vinolentorum et furiosorum visa imbecilliora esse quam vigilantium, siccorum, sanorum,

    Cic. Ac. 2, 27, 88:

    mulier jam non morbo sed scelere furiosa,

    id. Clu. 65, 182:

    furiosus vultus et acer,

    Lucr. 6, 1184:

    quod si delira haec furiosaque cernimus esse,

    id. 2, 985; Asin. ap. Quint. 9, 2, 9:

    exululant comites, furiosaque tibia flatur,

    i. e. inciting to frenzy, maddening, Ov. F. 4, 341:

    laevam involvere togā, etc.... paene furiosum est,

    Quint. 11, 3, 146: quaedam pars exercitus non minus furiosa est, quam qui cum Antonio fuerunt, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11, 2:

    bello furiosa Thrace,

    Hor. C. 2, 16, 5:

    cupiditas effrenata ac furiosa,

    Cic. Cat. 1, 10, 25: fervido quodam et petulanti et furioso genere dicendi, id. Brut. 68, 241:

    dictum,

    Quint. 11, 1, 37:

    vociferatio,

    id. 2, 18, 8:

    initium,

    id. 3, 8, 59:

    inceptum,

    Liv. 36, 34, 3:

    vota,

    Ov. M. 10, 370.—Esp., in law, insane, =non compos mentis:

    furiosus mutusve morbosi sunt,

    Gell. 4, 2, 15:

    furiosus nullum negotium gerere potest, quia non intelligit quid agat,

    Gai. Inst. 3, 106:

    infans non multum a furioso differt,

    id. ib. 3, 109; Paul. Sent. 2, 17, 10 et saep.— Comp.:

    furiosior amor,

    Ov. M. 9, 737:

    quanto hoc furiosius atque Majus peccatum est,

    Hor. S. 1, 3, 83.— Sup.:

    nisi eum furiosissimum judicas,

    Cic. Deiot. 5, 15:

    contiones furiosissimae Publii,

    id. Att. 4, 3, 4.—Hence, adv.: fŭrĭōse, furiously, madly:

    etsi solet eum, cum aliquid furiose fecit, paenitere,

    Cic. Att. 8, 5, 1.— Comp.:

    servo in se cum gladio furiosius irruente,

    Spart. Hadr. 12, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > furiosus

  • 11 igitur

    ĭgĭtur, conj. [pronom. stem i- of is; suffix -ha (-dha); Gr. -tha; Sanscr. -iha, here; -tur, = -tus (Sanscr. -tas), as in penitus, antiquitus, etc., from thence], introduces an inference or deduction, then, therefore, thereupon, accordingly, in these circumstances (in class. prose usu. placed after the first word of the clause; cf. below, III.; syn.: itaque, ergo; cf.: eo, ideo, idcirco, propterea; quamobrem, quare, etc.).
    I.
    In gen. (rare):

    SI. IN. IVS. VOCAT. NI. IT. ANTESTATOR. IGITVR EM. CAPITO, Fragm. XII. Tab.: mox magis, cum otium mihi et tibi erit, igitur tecum loquar,

    Plaut. Cas. 2, 2, 39:

    quando habebo, igitur rationem mearum fabricarum dabo,

    id. Mil. 3, 1, 177; id. Bacch. 3, 4, 17:

    cetera consimili mentis ratione peragrans, Invenies igitur multarum semina rerum Corpore celare, etc.,

    Lucr. 2, 677.—
    II.
    In partic.
    A.
    Pleon., with tum, deinde, or demum, then at length, then certainly, then first:

    ubi emeritum'st stipendium, igitur tum Specimen cernitur, quo eveniat aedificatio,

    Plaut. Most. 1, 2, 51:

    tum igitur tibi aquae erit cupido,

    id. Trin. 3, 2, 50:

    igitur tum accedam hunc, quando quid agam invenero,

    id. Most. 3, 1, 159:

    post id igitur deinde faciam palam,

    id. Stich. 1, 2, 29:

    miserumst opus, igitur demum fodere puteum, ubi sitis fauces tenet,

    id. Most. 2, 1, 32:

    igitur demum omnes scient quae facta,

    id. Am. 1, 2, 11; 1, 1, 145:

    post igitur demum faciam ut res flat palam,

    id. ib. 3, 1, 16:

    demum igitur, quom seis jam senex, tum in otium te conloces, etc.,

    id. Merc. 3, 2, 9.—
    B.
    In drawing a logical conclusion (but not with et, atque, que; v. Krebs, Antibarb. p. 540), therefore, accordingly, consequently: St. Ligna hic apud nos nulla sunt. Co. Sunt asseres. St. Sunt pol. Co. Sunt igitur ligna, Plaut. Aul. 2, 6, 8:

    si enim est aliquid in rerum natura, quod hominis mens, quod ratio, quod vis, quod potestas humana efficere non possit, est certe id, quod illud efficit, homine melius. Atqui res caelestes omnesque eae, quarum est ordo sempiternus, ab homine confici non possunt. Est igitur id, quo illa conficiuntur, homine melius,

    Cic. N. D. 2, 6, 16: quid ergo haec ab illa conclusione differt, Si mentiris, mentiris;

    mentiris autem, mentiris igitur?

    id. Ac. 2, 30, 96; id. Tusc. 4, 17, 40: quodsi melius geruntur, quae consilio, quam quae sine consilio administrantur;

    nihil autem omnium rerum melius quam omnis mundus administratur: consilio igitur mundus administratur, Quint 5, 14, 9: quod cum ita sit, certe nec secerni nec dividi nec discerpi nec distrahi potest, ne interire quidem igitur,

    Cic. Tusc. 1, 29, 71; cf. id. ib. 1, 34, 82; 1, 36, 88: sequitur, ut nihil paeniteat, nihil desit, nihil obstet: ergo omnia profluenter, absolute, prospere;

    igitur beate,

    id. ib. 5, 18, 53; so,

    corresp. with ergo,

    id. Lael. 14 fin., and 15 init.:

    atqui falsum quod est, id percipi non potest, ut vobismet ipsis placet. Si igitur memoria perceptarum comprehensarumque rerum est: omnia, etc.,

    id. Fin. 2, 33, 106.—
    C.
    In consecutive interrogations, then:

    dolor igitur, id est summum malum, metuetur semper, etiam si non aderit: jam enim adesse poterit. Qui potest igitur habitare in beata vita summi mali metus?

    Cic. Fin. 2, 28, 92; cf.:

    utrum igitur hactenus satis est?

    id. Top. 4, 25:

    in quo igitur loco est? credo equidem in capite,

    id. Tusc. 1, 29, 70:

    ubi igitur locus fuit errori deorum?

    id. N. D. 3, 31, 76:

    possumusne igitur in Antonii latrocinio aeque esse tuti?

    id. Phil. 12, 12, 27; cf.:

    totiesne igitur sententiam mutas?

    id. Att. 8, 14, 2:

    cur has igitur sibi tam graves leges imposuerit, cum? etc.,

    id. Ac. 2, 8, 23.—In ironical or sarcastic interrog. clauses:

    igitur hocine est amare? arare mavelim quam sic amare,

    Plaut. Merc. 2, 3, 20:

    dicet aliquis: Haec igitur est tua disciplina? sic tu instituis adulescentes?

    Cic. Cael. 17, 39; id. Fam. 9, 10, 2:

    id indigne ferens ille: Hunc igitur, regem agnoscimus, inquit?

    Curt. 6, 11, 23:

    quin igitur ulciscimur Graeciam et urbi faces subdimus?

    id. 5, 7, 4; cf. id. 10, 6, 23.—
    D.
    In resuming an interrupted thought:

    cum Q. Metellus L. F. causam de pecuniis repetundis diceret, ille, ille vir, cui patriae salus dulcior quam conspectus fuit, qui de civitate decedere quam de sententia maluit: hoc igitur causam dicente, cum, etc.,

    Cic. Balb. 5, 11; id. Off. 1, 2, 6; id. Tusc. 1, 13, 30; id. Brut. 48, 177 al.—Esp. after a parenthesis: recta effectio (katorthôsin enim ita appello, quoniam rectum factum katorthôma) recta igitur effectio crescendi accessionem nullam habet, Cic. Fin. 3, 14, 45; 2, 22, 74:

    scripsi etiam (nam etiam ab orationibus dijungo me fere, etc.) scripsi igitur Aristotelio more, etc.,

    id. Fam. 1, 9, 23:

    tu enim sapienter (nunc demum enim rescribo iis litteris, quas mihi misisti convento Antonio Tiburi) sapienter igitur, quod manus dedisti, etc.,

    id. Att. 16, 3, 1:

    rerum autem cognitiones (quas vel comprehensiones vel perceptiones appellemus licet) has igitur ipsas propter se asciscendas arbitramur,

    id. Fin. 3, 5, 18; 2, 33, 107; 4, 14, 38; Sall. C. 54 init.; Curt. 3, 2, 2; Nep. Thras. 4, 3.—
    E.
    In emphatically repeating a word or thought:

    quae mihi omnia grata sunt, de L. Mescinio gratissimum... id igitur—puto enim etiam atque etiam mihi dicendum esse—velim existimes mihi te fecisse gratissimum,

    Cic. Fam. 13, 28 a, 1:

    ea vis, ea igitur ipsa, quae, etc.,

    id. Mil. 31, 84.—
    F.
    In returning to or summing up a preceding train of thought, I say then, so then, as I was saying, in short: ut cum videmus speciem primum candoremque caeli;

    deinde conversionis celeritatem tantam, quantam, etc.... tum vicissitudines dierum ac noctium... tum globum terrae eminentem e mari... tum multitudinem pecudum... hominemque ipsum... atque hominis utilitati agros omnes ac maria parentia: haec igitur et alia innumerabilia cum cernimus, etc.,

    Cic. Tusc. 1, 28, 70; id. Cat. 4, 11, 23; id. Fam. 13, 1, 3; id. de Or. 2, 25, 105 al.—
    G.
    To introduce a special amplification of a thought previously introduced in general terms, then:

    de hominibus dici non necesse est. Tribus igitur modis video, etc.,

    Cic. Fin. 1, 20, 66; id. Brut. 32, 122:

    quoniam pluribus modis accipi solet, non equidem in omnes eam particulas secabo, sed maxime necessarias attingam. Est igitur unum genus, etc.,

    Quint. 8, 3, 63:

    ut igitur ante meridiem discesserunt, etc.,

    Cic. de Or. 3, 5, 17:

    sit igitur (ut supra significavi) divisio rerum plurium in singulas, partitio singularum in partes discretus ordo,

    Quint. 7, 1. 1:

    prima est igitur amplificandi vel minuendi species,

    id. 8, 4, 1 (v. also III. A. below).—
    III.
    Position.
    A.
    Sometimes igitur begins a sentence (in Cic. only in sense last described, II. E. above; freq. in Sall., Tac., Curt., and Liv.;

    v. Zumpt, Gram. § 357): nunc juris principia videamus. Igitur doctissimis viris proficisci placuit a lege, etc.,

    Cic. Leg. 1, 6, 18:

    igitur his genus, aetas, eloquentia prope aequalia fuere,

    Sall. C. 54, 1; 46, 3; Quint. 1, 1, 1: de quo, quia nunc primum oblatus est, pauca repetam:

    nam et ipse pars Romanarum cladium erit. Igitur matre libertina ortus, etc.,

    Tac. A. 15, 72; 1, 31.—
    B.
    Igitur is sometimes placed after several words:

    referamus nos igitur ad eum quem volumus incohandum,

    Cic. Or. 9, 33:

    eamne rationem igitur sequare?

    id. Fin. 2, 23, 76:

    quid dicis igitur?

    id. Tusc. 1, 6, 12; cf.:

    quid me igitur mones?

    id. Div. 2, 64, 132:

    paria sunt igitur,

    id. Fin. 4, 27, 75; cf.:

    videndum est igitur,

    id. Off. 1, 14, 43:

    hujus quoque igitur criminis, te accusante, mentio nulla fiet,

    id. Div. in Caecil. 10, 32:

    huic homini parcetis igitur?

    id. Verr. 2, 1, 32, § 81:

    in hominem dicendum est igitur,

    id. Fl. 10, 23:

    hi autem non sunt: ne Nymphae quidem deae igitur?

    id. N. D. 3, 17, 43; cf.:

    ne in animo quidem igitur sensus remanet,

    id. Tusc. 1, 34, 82:

    ille mihi videtur igitur vere augurari,

    id. Div. 1, 15, 27:

    quae est melior igitur in hominum genere natura?

    id. Tusc. 1, 14, 32:

    quid tibi negoti est meae domi igitur?

    Plaut. Ep. 3, 4, 63.

    Lewis & Short latin dictionary > igitur

  • 12 in

    1.
    in (old forms endŏ and indŭ, freq. in ante-class. poets; cf. Enn. ap. Gell. 12, 4; id. ap. Macr. S. 6, 2; Lucil. ap. Lact. 5, 9, 20; Lucr. 2, 1096; 5, 102; 6, 890 et saep.), prep. with abl. and acc. [kindr. with Sanscr. an; Greek en, en-tha, en-then, eis, i. e. en-s, ana; Goth. ana; Germ. in], denotes either rest or motion within or into a place or thing; opp. to ex; in, within, on, upon, among, at; into, to, towards.
    I.
    With abl.
    A.
    In space.
    1.
    Lit., in (with abl. of the place or thing in which):

    aliorum fructus in terra est, aliorum et extra,

    Plin. 19, 4, 22, § 61:

    alii in corde, alii in cerebro dixerunt animi esse sedem et locum,

    Cic. Tusc. 1, 9, 19:

    eo in rostris sedente suasit Serviliam legem Crassus,

    id. Brut. 43, 161:

    qui sunt cives in eadem re publica,

    id. Rep. 1, 32 fin.:

    facillimam in ea re publica esse concordiam, in qua idem conducat omnibus,

    id. ib.:

    T. Labienus ex loco superiore, quae res in nostris castris gererentur, conspicatus,

    Caes. B. G. 2, 26, 4:

    quod si in scaena, id est in contione verum valet, etc.,

    Cic. Lael. 26, 97:

    in foro palam Syracusis,

    id. Verr. 2, 2, 33, § 81:

    plures in eo loco sine vulnere quam in proelio aut fuga intereunt,

    Caes. B. C. 2, 35:

    tulit de caede, quae in Appia via facta esset,

    Cic. Mil. 6, 15:

    in via fornicata,

    Liv. 22, 36:

    vigebat in illa domo mos patrius et disciplina,

    Cic. de Sen. 11, 37:

    in domo furtum factum ab eo qui domi fuit,

    Quint. 5, 10, 16:

    nupta in domo,

    Liv. 6, 34, 9:

    copias in castris continent,

    in, within, Caes. B. C. 1, 66:

    cum in angusto quodam pulpito stans diceret,

    Quint. 11, 3, 130:

    se ac suos in vehiculo conspici,

    Liv. 5, 40, 10:

    malo in illa tua sedecula sedere, quam in istorum sella curuli,

    Cic. Att. 4, 10:

    sedere in solio,

    id. Fin. 2, 21, 66:

    Albae constiterant, in urbe opportuna,

    id. Phil. 4, 2, 6. —

    Sometimes, also, with names of places: omnes se ultro sectari in Epheso memorat mulieres,

    Plaut. Mil. 3, 1, 182:

    heri aliquot adolescentuli coiimus in Piraeo,

    Ter. Eun. 3, 4, 1:

    navis et in Cajeta est parata nobis et Brundisii,

    Cic. Att. 8, 3, 6:

    complures (naves) in Hispali faciendas curavit,

    Caes. B. C. 2, 18:

    caesos in Marathone ac Salamine,

    Quint. 12, 10, 24:

    in Berenice urbe Troglodytarum,

    Plin. 2, 73, 75, § 183.—
    2.
    In indicating a multitude or number, of, in, or among which a person or thing is, in, among (= gen. part.):

    in his poeta hic nomen profitetur suum,

    Ter. Eun. prol. 3:

    Thales, qui sapientissimus in septem fuit,

    Cic. Leg. 2, 11, 26:

    peto ut eum complectare, diligas, in tuis habeas,

    id. Fam. 13, 78, 2; cf.:

    in perditis et desperatis,

    id. ib. 13, 56, 1:

    omnia quae secundum naturam fiunt, sunt habenda in bonis,

    id. de Sen. 19, 71:

    dolor in maximis malis ducitur,

    id. Leg. 1, 11, 31:

    justissimus unus in Teucris,

    Verg. A. 2, 426:

    cecidere in pugna ad duo milia... in his quatuor Romani centuriones,

    Liv. 27, 12, 16:

    in diis et feminae sunt,

    Lact. 1, 16, 17.—
    3.
    Of analogous relations of place or position:

    sedere in equo,

    on horseback, id. Verr. 2, 5, 10:

    quid legati in equis,

    id. Pis. 25, 60:

    sedere in leone,

    Plin. 35, 10, 36, § 109:

    in eo flumine pons erat,

    on, over, Caes. B. G. 2, 5:

    in herboso Apidano,

    on the banks of, Prop. 1, 3, 6:

    in digitis,

    on tiptoe, Val. Fl. 4, 267:

    castra in limite locat,

    on the rampart, Tac. A. 1, 50:

    ipse coronam habebat unam in capite, alteram in collo,

    on, Cic. Verr. 2, 5, 11, § 27:

    oleae in arbore,

    Cels. 2, 24:

    Caesaris in barbaris erat nomen obscurius,

    among, Caes. B. C. 1, 61:

    in ceteris nationibus, Cels. praef. 1: qui in Brutiis praeerat,

    Liv. 25, 16, 7:

    in juvenibus,

    Quint. 11, 1, 32:

    nutus in mutis pro sermone est,

    id. 11, 3, 66.—Of dress, like cum, q. v.:

    in veste candida,

    Liv. 45, 20, 5; 34, 7, 3:

    in calceis,

    id. 24, 38, 2:

    in insignibus,

    id. 5, 41, 2:

    in tunicis albis,

    Plin. Ep. 7, 27, 13:

    in Persico et vulgari habitu,

    Curt. 3, 3, 4:

    in lugubri veste,

    id. 10, 5, 17:

    in Tyriis,

    Ov. A. A. 2, 297:

    in Cois,

    id. ib. v. 298; cf.:

    homines in catenis Romam mittere,

    Liv. 29, 21, 12; 32, 1, 8: quis multa te in rosa urget, etc., Hor C. 1, 5, 1; so, in viola aut in rosa, Cic. Tusc. [p. 912] 5, 26, 73.—So of arms:

    duas legiones in armis,

    Caes. B. G. 7, 11, 6; cf. Verg. A. 3, 395:

    in armis hostis,

    under arms, Ov. M. 12,65:

    quae in ore atque in oculis provinciae gesta sunt (= coram),

    Cic. Verr. 2, 2, 33, § 81; so,

    in oculis provinciae,

    id. Q. Fr. 1, 1, 2:

    in oculis omnium,

    id. ib. 1, 3, 7:

    divitiae, decus, gloria in oculis sita sunt,

    Sall. C. 20, 14; Curt. 4, 13, 1; Liv. 22, 12, 6:

    Julianus in ore ejus (Vitellii) jugulatur,

    Tac. H. 3, 77; Sen. Ben. 7, 19, 7.—Of a passage in any writing (but when the author is named, by meton., for his works, apud is used, Krebs, Antibarb. p. 561):

    in populorum institutis aut legibus,

    Cic. Leg. 1, 15, 42:

    in illis libris qui sunt de natura deorum,

    id. Fat. 1, 1:

    in Timaeo dicit,

    id. N. D. 1, 12, 30:

    epistula, in qua omnia perscripta erant,

    Nep. Pelop. 3, 2:

    perscribit in litteris, hostes ab se discessisse,

    Caes. B. G. 5, 49; but in is also used with an author's name when, not a place in his book, but a feature of his style, etc., is referred to:

    in Thucydide orbem modo orationis desidero,

    Cic. Or. 71, 234:

    in Herodoto omnia leniter fluunt,

    Quint. 9, 4, 18.—Of books:

    libri oratorii diu in manibus fuerunt,

    Cic. Att. 4, 13, 2; id. Lael. 25, 96; but more freq. trop.: in manibus habere, tenere, etc., to be engaged, occupied with, to have under control or within reach:

    philosophi quamcunque rem habent in manibus,

    id. Tusc. 5, 7, 18:

    quam spem nunc habeat in manibus, exponam,

    id. Verr. 1, 6, 16:

    rem habere in manibus,

    id. Att. 6, 3, 1; cf.:

    neque mihi in manu fuit Jugurtha qualis foret,

    in my power, Sall. J. 14, 4:

    postquam nihil esse in manu sua respondebatur,

    Liv. 32, 24, 2:

    quod ipsorum in manu sit,... bellum an pacem malint,

    Tac. A. 2, 46; but, cum tantum belli in manibus esset, was in hand, busied (cf.:

    inter manus),

    Liv. 4, 57, 1; so,

    quorum epistulas in manu teneo,

    Cic. Phil. 12, 4, 9; cf. id. Att. 2, 2, 2:

    in manu poculum tenens,

    id. Tusc. 1, 29, 71:

    coronati et lauream in manu tenentes,

    Liv. 40, 37, 3; Suet. Claud. 15 fin. —Of that which is thought of as existing in the mind, memory, character, etc.:

    in animo esse,

    Cic. Fam. 14, 11:

    in animo habere,

    id. Rosc. Am. 18, 52:

    lex est ratio insita in natura,

    id. Leg. 1, 6, 18:

    in memoria sedere,

    id. de Or. 2, 28, 122; cf.:

    tacito mutos volvunt in pectore questus,

    Luc. 1, 247:

    quanta auctoritas fuit in C. Metello!

    Cic. de Sen. 17, 61. —So freq. of a person's qualities of mind or character:

    erat in eo summa eloquentia, summa fides,

    Cic. Mur. 28, 58; cf.:

    in omni animante est summum aliquid atque optimum, ut in equis,

    id. Fin. 4, 41, 37:

    si quid artis in medicis est,

    Curt. 3, 5, 13; cf.:

    nibil esse in morte timendum,

    Lucr. 3, 866.— Esp., in eo loco, in that state or condition:

    in eo enim loco res sunt nostrae, ut, etc.,

    Liv. 7, 35, 7: si vos in eo loco essetis, quid aliud fecissetis? Cat. ap. Quint. 9, 2, 21; so,

    quo in loco, etc.: cum ex equitum et calonum fuga, quo in loco res essent, cognovissent,

    Caes. B. G. 2, 26:

    videtis, quo in loco res haec siet, Ter Phorm. 2, 4, 6: quod ipse, si in eodem loco esset, facturus fuerit,

    Liv. 37, 14, 5.—Hence, without loco, in eo esse ut, etc., to be in such a condition, etc.:

    non in eo esse Carthaginiensium res, ut Galliam armis obtineant,

    Liv. 30, 19, 3:

    cum res non in eo esset, ut Cyprum tentaret,

    id. 33, 41, 9; 8, 27, 3; 2, 17, 5; Nep. Mil. 7, 3; id. Paus. 5, 1 (cf. I. C. 1. infra).—
    B.
    In time, indicating its duration, in, during, in the course of:

    feci ego istaec itidem in adulescentia,

    in my youth, when I was young, Plaut. Bacch. 3, 3, 6:

    in tempore hoc,

    Ter. And. 4, 5, 24:

    in hoc tempore,

    Tac. A. 13, 47:

    in tali tempore,

    Sall. C. 48, 5; Liv. 22, 35; 24, 28 al.:

    in diebus paucis,

    Ter. And. 1, 1, 77:

    in brevi spatio,

    id. Heaut. 5, 2, 2; Suet. Vesp. 4:

    in qua aetate,

    Cic. Brut. 43 fin.:

    in ea aetate,

    Liv. 1, 57:

    in omni aetate,

    Cic. de Sen. 3, 9:

    in aetate, qua jam Alexander orbem terrarum subegisset,

    Suet. Caes. 7:

    qua (sc. Iphigenia) nihil erat in eo quidem anno natum pulchrius,

    in the course of, during the year, Cic. Off. 3, 25, 95 (al. eo quidem anno):

    nihil in vita se simile fecisse,

    id. Verr. 2, 3, 91: nihil in vita vidit calamitatis A. Cluentius. id. Clu. 6, 18:

    in tota vita inconstans,

    id. Tusc. 4, 13, 29.—
    b.
    In tempore, at the right or proper time, in time (Cic. uses only tempore; v. tempus): eccum ipsum video in tempore huc se recipere, Ter. Phorm. 2, 4, 24:

    ni pedites equitesque in tempore subvenissent,

    Liv. 33, 5:

    spreta in tempore gloria interdum cumulatior redit,

    id. 2, 47:

    rebellaturi,

    Tac. A. 12, 50:

    atque adeo in ipso tempore eccum ipsum obviam,

    Ter. And. 3, 2, 52: in tempore, opportune. Nos sine praepositione dicimus tempore et tempori, Don. ad Ter. And. 4, 4, 19.—
    c.
    In praesentia and in praesenti, at present, now, at this moment, under these circumstances:

    sic enim mihi in praesentia occurrit,

    Cic. Tusc. 1, 8, 14:

    vestrae quidem cenae non solum in praesentia, sed etiam postero die jucundae sunt,

    id. ib. 5, 35, 100:

    id quod unum maxime in praesentia desiderabatur,

    Liv. 21, 37:

    haec ad te in praesenti scripsi, ut, etc.,

    for the present, Cic. Fam. 2, 10, 4.—
    d.
    With gerunds and fut. pass. participles, to indicate duration of time, in:

    fit, ut distrahatur in deliberando animus,

    Cic. Off. 1, 3, 9; id. Fam. 2, 6, 2:

    vitiosum esse in dividendo partem in genere numerare,

    id. Fin. 2, 9, 26:

    quod in litteris dandis praeter consuetudinem proxima nocte vigilarat,

    id. Cat. 3, 3, 6:

    ne in quaerendis suis pugnandi tempus dimitteret,

    Caes. B. G. 2, 21:

    in agris vastandis incendiisque faciendis hostibus,

    in laying waste, id. ib. 5, 19:

    in excidenda Numantia,

    Cic. Off. 1, 22, 76:

    cum in immolanda Iphigenia tristis Calchas esset,

    id. Or. 21, 74.—
    C.
    In other relations, where a person or thing is thought of as in a certain condition, situation, or relation, in:

    qui magno in aere alieno majores etiam possessiones habent,

    Cic. Cat. 2, 8, 18:

    se in insperatis repentinisque pecuniis jactare,

    id. Cat. 2, 9, 20:

    Larinum in summo timore omnium cum armatis advolavit,

    id. Clu. 8, 25.—

    So freq., of qualities or states of mind: summa in sollicitudine ac timore Parthici belli,

    Caes. B. C. 3, 31:

    torpescentne dextrae in amentia illa?

    Liv. 23, 9, 7:

    hunc diem perpetuum in laetitia degere,

    Ter. Ad. 4, 1, 5; Cic. Cat. 4, 1, 2:

    in metu,

    Tac. A. 14, 43:

    in voluptate,

    Cic. Fin. 1, 19, 62:

    alicui in amore esse,

    beloved, id. Verr. 2, 4, 1, § 3:

    alicui in amoribus esse,

    id. Att. 6, 1, 12:

    res in invidia erat,

    Sall. J. 25, 5; Liv. 29, 37, 17: sum in expectatione omnium rerum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 10:

    num... Diogenem Stoicum coegit in suis studiis obmutescere senectus?

    in his studies, Cic. de Sen. 7, 21:

    mirificam cepi voluptatem ex tua diligentia: quod in summis tuis occupationibus mihi tamen rei publicae statum per te notum esse voluisti,

    even in, notwithstanding your great occupations, id. Fam. 3, 11, 4.—

    So freq., of business, employment, occupations, etc.: in aliqua re versari,

    Cic. Verr. 2, 4, 47, § 105:

    similia iis, quae in consilio dixerat,

    Curt. 5, 5, 23:

    in certamine armorum atque in omni palaestra quid satis recte cavetur,

    Quint. 9, 4, 8:

    agi in judiciis,

    id. 11, 1, 78:

    tum vos mihi essetis in consilio,

    Cic. Rep. 3, 18, 28:

    in actione... dicere,

    Quint. 8, 2, 2.—Of an office, magistracy:

    in quo tum magistratu forte Brutus erat,

    Liv. 1, 59, 7; 4, 17, 1:

    in eo magistratu pari diligentia se praebuit,

    Nep. Han. 7, 5 (cf. B. 1. supra):

    in ea ipsa causa fuit eloquentissimus,

    Cic. Brut, 43, 160:

    qui non defendit nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in vitio, quam, etc.,

    is in the wrong, acts wrongly, id. Off. 1, 7, 23:

    etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,

    is wrong, id. Fin. 5, 11, 31:

    non sunt in eo genere tantae commoditates corporis,

    id. ib. 4, 12, 29; cf.:

    an omnino nulla sit in eo genere distinctio,

    id. Or. 61, 205:

    Drusus erat de praevaricatione absolutus in summa quatuor sententiis,

    on the whole, Cic. Q. Fr. 2, 16; cf.:

    et in omni summa, ut mones, valde me ad otium pacemque converto,

    id. ib. 3, 5, 5;

    but, in summa, sic maxime judex credit, etc.,

    in a word, in fine, Quint. 9, 2, 72; Auct. B. Alex. 71; Just. 37, 1, 8:

    horum (juvenum) inductio in parte simulacrum decurrentis exercitus erat: ex parte elegantioris exercitii quam militaris artis,

    in part, Liv. 44, 9, 5; cf.:

    quod mihi in parte verum videtur,

    Quint. 2, 8, 6:

    patronorum in parte expeditior, in parte difficilior interrogatio est,

    id. 5, 7, 22:

    hoc facere in eo homine consueverunt,

    in the case of, Caes. B. G. 7, 21:

    in furibus aerarii,

    Sall. C. 52, 12:

    Achilles talis in hoste fuit,

    Verg. A. 2, 540:

    in hoc homine saepe a me quaeris, etc.,

    in the case of, Cic. Verr. 2, 3, 3, § 6: in nominibus impiis, Sall. C. 51, 15:

    suspectus et in morte matris fuit,

    Suet. Vit. 14:

    qui praesentes metuunt, in absentia hostes erunt, = absentes,

    Curt. 6, 3, 8 (cf. I. B. c. supra).—Of the meaning of words, etc.:

    non solum in eodem sensu, sed etiam in diverso, eadem verba contra,

    Quint. 9, 3, 36:

    aliter voces aut eaedem in diversa significatione ponuntur,

    id. 9, 3, 69:

    Sallustius in significatione ista non superesse sed superare dicit,

    Gell. 1, 22, 15:

    stips non dicitur in significatione trunci,

    Charis. 1, 18, 39:

    semper in significatione ea hortus,

    Plin. 19, 4, 19, § 50. —
    2.
    In with abl. of adjj. is used with the verbs esse and habere to express quality:

    cum exitus haud in facili essent, i. e. haud faciles,

    Liv. 3, 8, 9:

    adeo moderatio tuendae libertatis in difficili est,

    id. 3, 8, 11; 3, 65, 11; but mostly with adjj. of the first and second declension:

    in obscuro esse, Liv. praef. § 3: in dubio esse,

    id. 2, 3, 1; 3, 19, 8; Ov. H. 19, 174:

    dum in dubiost animus,

    Ter. And. 1, 5, 31; 2, 2, 10:

    in integro esse,

    Cic. Fam. 15, 16, 3; id. Att. 11, 15, 4:

    in incerto esse,

    Liv. 5, 28, 5:

    in obvio esse,

    id. 37, 23, 1:

    in tuto esse,

    id. 38, 4, 10; cf.:

    videre te in tuto,

    Cat. 30, 6:

    in aequo esse,

    Liv. 39, 37, 14; Tac. A. 2, 44:

    in expedito esse,

    Curt. 4, 2, 22:

    in proximo esse,

    Quint. 1, 3, 4:

    in aperto esse,

    Sall. C. 5, 3:

    in promisco esse,

    Liv. 7, 17, 7:

    in augusto esse,

    Cels. 5, 27, 2:

    in incerto haberi,

    Sall. J. 46, 8; Tac. A. 15, 17:

    in levi habitum,

    id. H. 2, 21; cf.:

    in incerto relinquere,

    Liv. 5, 28, 5; Tac. H. 2, 83.
    II.
    With acc.
    A.
    In space, with verbs of motion, into or to a place or thing (rarely with names of towns and small islands;

    v. Zumpt, Gram. § 398): influxit non tenuis quidam e Graecia rivulus in hanc urbem,

    Cic. Rep. 2, 19:

    in Ephesum advenit,

    Plaut. Mil. 2, 1, 35:

    in Epirum venire,

    Cic. Att. 13, 25, 3:

    ibo in Piraeeum, visamque, ecquae advenerit in portum ex Epheso navis mercatoria,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 2: venio ad Piraeea, in quo magis reprehendendus sum, quod... Piraeea scripserim, non Piraeeum, quam in quod addiderim;

    non enim hoc ut oppido praeposui, sed ut loco,

    Cic. Att. 7, 3, 10:

    se contulisse Tarquinios, in urbem Etruriae florentissimam,

    id. Rep. 2, 19:

    remigrare in domum veterem e nova,

    id. Ac. 1, 4, 13:

    cum in sua rura venerunt,

    id. Tusc. 5, 35, 102:

    a te ipso missi in ultimas gentes,

    id. Fam. 15, 9:

    in Ubios legatos mittere,

    Caes. B. G. 4, 11:

    dein Thalam pervenit, in oppidum magnum et opulentum,

    Sall. J. 75, 1:

    Regillum antiquam in patriam se contulerat,

    Liv. 3, 58, 1:

    abire in exercitum,

    Plaut. Am. prol. 102.— With nuntio:

    cum id Zmyrnam in contionem nuntiatum est,

    Tac. A. 4, 56:

    nuntiatur in castra,

    Lact. Most. Pers. 46; cf.:

    allatis in castra nuntiis,

    Tac. H. 4, 32: in manus sumere, tradere, etc., into one's hands:

    iste unumquodque vas in manus sumere,

    Cic. Verr. 2, 4, 27, § 63:

    Falerios se in manus Romanis tradidisse,

    Liv. 5, 27, 3.—Rarely with the verbs ponere, collocare, etc. (pregn., i. e. to bring into... and place there):

    in crimen populo ponere,

    Plaut. Trin. 3, 3, 10:

    ut liberos, uxores suaque omnia in silvas deponerent,

    Caes. B. G. 4, 19:

    duplam pecuniam in thesauros reponi,

    Liv. 29, 19, 7:

    prius me collocavi in arborem,

    Plaut. Aul. 4, 8, 6:

    sororem et propinquas suas nuptum in alias civitates collocasse,

    Caes. B. G. 1, 18.— Motion in any direction, up to, to, into, down to:

    in caelum ascendere,

    Cic. Lael. 23 fin.:

    filium ipse paene in umeros suos extulisset,

    id. de Or. 1, 53, 228:

    tamquam in aram confugitis ad deum,

    up to the altar, id. Tusc. 3, 10, 25:

    Saturno tenebrosa in Tartara misso,

    Ov. M. 1, 113:

    in flumen deicere,

    Cic. Rosc. Am. 25, 70; Nep. Chab. 4, 3.—
    2.
    Denoting mere direction towards a place or thing, and hence sometimes joined with versus, towards:

    quid nunc supina sursum in caelum conspicis,

    Plaut. Cist. 2, 3, 78:

    si in latus aut dextrum aut sinistrum, ut ipsi in usu est, cubat,

    Cels. 2, 3:

    Belgae spectant in septentriones et orientem solem,

    Caes. B. G. 1, 1:

    in orientem Germaniae, in occidentem Hispaniae obtenditur, Gallis in meridiem etiam inspicitur,

    Tac. Agr. 10:

    in laevum prona nixus sedet Inachus urna,

    Stat. Th. 2, 218.—With versus:

    castra ex Biturigibus movet in Arvernos versus,

    towards, Caes. B. G. 7, 8 fin.:

    in Galliam versus movere,

    Sall. C. 56, 4: in [p. 913] ltaliam versus, Front. Strat. 1, 4, 11:

    si in urbem versus venturi erant,

    Plin. Ep. 10, 82. —
    3.
    So of that which is thought of as entering into the mind, memory, etc. (cf. I. A. 2. fin.):

    in memoriam reducere,

    Cic. Inv 1, 52, 98:

    in animum inducere,

    Liv. 27, 9:

    in mentem venire,

    Cic. Fam. 7, 3:

    frequens imitatio transit in mores,

    Quint. 1, 11, 3. —

    Or into a writing or speech: in illam Metellinam orationem addidi quaedam,

    Cic. Att. 1, 13, 5.—
    B.
    In time, into, till, for:

    dormiet in lucem,

    into the daylight, till broad day, Hor. Ep. 1, 18, 34:

    statim e somno, quem plerumque in diem extrahunt, lavantur,

    Tac. G. 22: sermonem in multam noctem produximus, deep into the night, Cic. Rep. Fragm. ap. Arus. Mess. p. 239 Lindem.:

    in multam noctem luxit,

    Suet. Tib. 74:

    si febris in noctem augetur,

    Cels. 7, 27:

    dixit in noctem atque etiam nocte illatis lucernis,

    Plin. Ep. 4, 9, 14:

    indutias in triginta annos impetraverunt,

    for thirty years, Liv. 9, 37, 12; 7, 20, 8:

    nisi id verbum in omne tempus perdidissem,

    forever, Cic. Fam. 5, 15, 1:

    ad cenam hominem in hortos invitavit in posterum diem,

    for the following day, id. Off. 3, 14, 58:

    audistis auctionem constitutam in mensem Januarium,

    id. Agr. 1, 2, 4:

    subito reliquit annum suum seque in annum proximum transtulit,

    id. Mil. 9, 24:

    solis defectiones itemque lunae praedicuntur in multos annos,

    for many years, id. Div. 2, 6, 17:

    postero die Romani ab sole orto in multum diei stetere in acie,

    Liv. 27, 2:

    qui ab matutino tempore duraverunt in occasum,

    Plin. 2, 31, 31, § 99:

    seritur (semen lini) a Kalendis Octobribus in ortum aquilae,

    Col. 2, 10, 17.—With usque:

    neque illi didicerunt haec usque in senectutem,

    Quint. 12, 11, 20:

    in illum usque diem servati,

    id. 8, 3, 68:

    in serum usque patente cubiculo,

    Suet. Oth. 11:

    regnum trahat usque in tempora fati,

    Sil. 11, 392: in posterum (posteritatem) or in futurum, in future, for the future: in praesens, for the present: in perpetuum or in aeternum, forever:

    sancit in posterum, ne quis, etc.,

    Cic. Cat. 4, 5, 10:

    res dilata est in posterum,

    id. Fam. 10, 12, 3:

    video quanta tempestas invidiae nobis, si minus in praesens, at in posteritatem impendeat,

    id. Cat. 1, 9, 22:

    id aegre et in praesentia hi passi et in futurum etiam metum ceperunt,

    Liv. 34, 27, 10; cf.:

    ingenti omnium et in praesens laetitia et in futurum spe,

    id. 30, 17, 1:

    effugis in futurum,

    Tac. H. 1, 71:

    quod eum tibi quaestoris in loco constitueras, idcirco tibi amicum in perpetuum fore putasti?

    Cic. Verr. 2, 1, 30; cf.:

    oppidum omni periculo in perpetuum liberavit,

    id. Fam. 13, 4, 2:

    quae (leges) non in tempus aliquod, sed perpetuae utilitatis causa in aeternum latae sunt,

    Liv. 34, 6, 4: in tempus, for a while, for a short time, for the occasion (postAug.):

    sensit miles in tempus conficta,

    Tac. A. 1, 37:

    ne urbs sine imperio esset, in tempus deligebatur, qui jus redderet,

    id. ib. 6, 11:

    scaena in tempus structa,

    id. ib. 14, 20. —So in diem, for the day, to meet the day's want:

    nihil ex raptis in diem commeatibus superabat,

    Liv. 22, 40, 8:

    rapto in diem frumento,

    id. 4, 10, 1;

    but, cum illa fundum emisset in diem,

    i. e. a fixed day of payment, Nep. Att. 9, 5: in singulos dies, or simply in dies, with comparatives and verbs denoting increase, from day to day, daily:

    vitium in dies crescit,

    Vell. 2, 5, 2:

    in dies singulos breviores litteras ad te mitto,

    Cic. Att. 5, 7:

    qui senescat in dies,

    Liv. 22, 39, 15: in diem, daily:

    nos in diem vivimus,

    Cic. Tusc. 5, 11, 33:

    in diem et horam,

    Hor. S. 2, 6, 47;

    and in horas,

    hourly, id. C. 2, 13, 14; id. S. 2, 7, 10.—
    C.
    In other relations, in which an aiming at, an inclining or striving towards a thing, is conceivable, on, about, respecting; towards, against; for, as; in, to; into:

    id, quod apud Platonem est in philosophos dictum,

    about the philosophers, Cic. Off. 1, 9, 28:

    Callimachi epigramma in Ambraciotam Cleombrotum est,

    id. Tusc. 1, 34, 84; cf.:

    cum cenaret Simonides apud Scopam cecinissetque id car men, quod in eum scripsisset, etc.,

    id. de Or. 2, 86, 352:

    quo amore tandem inflammati esse debemus in ejus modi patriam,

    towards, id. ib. 1, 44, 196:

    in liberos nostros indulgentia,

    id. ib. 2, 40, 168:

    de suis meritis in rem publicam aggressus est dicere,

    id. Or. 38, 133: ita ad impietatem in deos, in homines adjunxit injuriam, against, id. N. D. 3, 34 fin.:

    in dominum quaeri,

    to be examined as a witness against, id. Mil. 22, 60:

    in eos impetum facere,

    id. Att. 2, 22, 1:

    invehi in Thebanos,

    Nep. Epam. 6, 1; id. Tim. 5, 3:

    quaecumque est hominis definitio, una in omnes valet,

    id. Leg. 1, 10, 29:

    num etiam in deos immortales inauspicatam legem valuisse?

    Liv. 7, 6, 11:

    vereor coram in os te laudare amplius,

    to your face, Ter. Ad. 2, 4, 5:

    si in me exerciturus (pugnos), quaeso, in parietem ut primum domes,

    Plaut. Am. 1, 1, 168:

    in puppim rediere rates,

    Luc. 3, 545 Burm. (cf.:

    sic equi dicuntur in frena redire, pulsi in terga recedere, Sulp. ad loc.): Cumis eam vidi: venerat enim in funus: cui funeri ego quoque operam dedi,

    to the funeral, to take charge of the funeral, Cic. Att. 15, 1, B:

    se quisque eum optabat, quem fortuna in id certamen legeret,

    Liv. 21, 42, 2:

    quodsi in nullius mercedem negotia eant, pauciora fore,

    Tac. A. 11, 6:

    haec civitas mulieri redimiculum praebeat, haec in collum, haec in crines,

    Cic. Verr. 2, 3, 33:

    Rhegium quondam in praesidium missa legio,

    Liv. 28, 28; so,

    datae in praesidium cohortes,

    Tac. H. 4, 35: hoc idem significat Graecus ille in eam sententiam versus, to this effect or purport, Cic. Div. 2, 10, 25; cf. id. Fam. 9, 15, 4:

    haec et in eam sententiam cum multa dixisset,

    id. Att. 2, 22:

    qui omnia sic exaequaverunt, ut in utramque partem ita paria redderent, uti nulla selectione uterentur,

    id. Fin. 3, 4, 12:

    in utramque partem disputat,

    on both sides, for and against, id. Off. 3, 23, 89: te rogo, me tibi in omnes partes defendendum putes, Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 10 fin.:

    facillime et in optimam partem cognoscuntur adulescentes, qui se ad claros et sapientes viros contulerunt,

    id. Off. 2, 13, 46:

    cives Romani servilem in modum cruciati et necati,

    in the manner of slaves, Cic. Verr. 1, 5, 13; cf.:

    miserandum in modum milites populi Romani capti, necati sunt,

    id. Prov. Cons. 3, 5:

    senior quidam Veiens vaticinantis in modum cecinit,

    Liv. 5, 15, 4;

    also: domus et villae in urbium modum aedificatae,

    Sall. C. 12, 3:

    perinde ac si in hanc formulam omnia judicia legitima sint,

    Cic. Rosc. Com. 5, 15:

    judicium quin acciperet in ea ipsa verba quae Naevius edebat, non recusasse,

    id. Quint. 20, 63; cf.:

    senatusconsultum in haec verba factum,

    Liv. 30, 43, 9:

    pax data Philippo in has leges est,

    id. 33, 30:

    Gallia omnis divisa est in partes tres,

    Caes. B. G. 1, 1; cf.:

    quae quidem in confirmationem et reprehensionem dividuntur,

    Cic. Part. Or. 9, 33: describebat censores binos in singulas civitates, i. e. for or over each state, id. Verr. 2, 2, 53; cf. id. ib. 2, 4, 26:

    itaque Titurium Tolosae quaternos denarios in singulas vini amphoras portorii nomine exegisse,

    id. Font. 5, 9:

    extulit eum plebs sextantibus collatis in capita,

    a head, for each person, Liv. 2, 33 fin.:

    Macedonibus treceni nummi in capita statutum est pretium,

    id. 32, 17, 2; cf.:

    Thracia in Rhoemetalcen filium... inque liberos Cotyis dividitur (i. e. inter),

    Tac. A. 2, 67.—
    2.
    Of the object or end in view, regarded also as the motive of action or effect:

    non te in me illiberalem, sed me in se neglegentem putabit,

    Cic. Fam. 13, 1, 16:

    neglegentior in patrem,

    Just. 32, 3, 1:

    in quem omnes intenderat curas,

    Curt. 3, 1, 21:

    quos ardere in proelia vidi,

    Verg. A. 2, 347:

    in bellum ardentes,

    Manil. 4, 220:

    nutante in fugam exercitu,

    Flor. 3, 10, 4:

    in hanc tam opimam mercedem agite ( = ut eam vobis paretis, Weissenb. ad loc.),

    Liv. 21, 43, 7:

    certa praemia, in quorum spem pugnarent,

    id. 21, 45, 4:

    in id sors dejecta,

    id. 21, 42, 2:

    in id fide accepta,

    id. 28, 17, 9:

    in spem pacis solutis animis,

    id. 6, 11, 5 et saep.:

    ingrata misero vita ducenda est in hoc, ut, etc.,

    Hor. Epod. 17, 63:

    nec in hoc adhibetur, ut, etc.,

    Sen. Ep. 16, 3:

    alius non in hoc, ut offenderet, facit, id. de Ira, 2, 26, 3: in quod tum missi?

    Just. 38, 3, 4.—So, like ad, with words expressing affections or inclination of the mind:

    in obsequium plus aequo pronus,

    Hor. Ep. 1, 18, 10:

    paratus in res novas,

    Tac. H. 4, 32:

    in utrumque paratus,

    Verg. A. 2, 61.—
    3.
    Of the result of an act or effort:

    denique in familiae luctum atque in privignorum funus nupsit,

    Cic. Clu. 66, 188:

    paratusque miles, ut ordo agminis in aciem adsisteret,

    Tac. A. 2, 16: excisum Euboicae latus ingens rupis in antrum, Verg. A. 6, 42:

    portus ab Euroo fluctu curvatus in arcum,

    id. ib. 3, 533:

    populum in obsequia principum formavit,

    Just. 3, 2, 9:

    omnium partium decus in mercedem conruptum erat,

    Sall. H. 1, 13 Dietsch:

    commutari ex veris in falsa,

    Cic. Fat. 9, 17; 9, 18:

    in sollicitudinem versa fiducia est,

    Curt. 3, 8, 20.—
    4.
    Esp. in the phrase: in gratiam or in honorem, alicujus, in kindness, to show favor, out of good feeling, to show honor, etc., to any one (first in Liv.; cf. Weissenb. ad Liv. 28, 21, 4;

    Krebs, Antibarb. p. 562): in gratiam levium sociorum injuriam facere,

    Liv. 39, 26, 12:

    pugnaturi in gratiam ducis,

    id. 28, 21, 4:

    quorum in gratiam Saguntum deleverat Hannibal,

    id. 28, 39, 13; cf. id. 35, 2, 6; 26, 6, 16:

    oratio habita in sexus honorem,

    Quint. 1, 1, 6:

    convivium in honorem victoriae,

    id. 11, 2, 12:

    in honorem Quadratillae,

    Plin. Ep. 7, 24, 7:

    in honorem tuum,

    Sen. Ep. 20, 7; 79, 2; 92, 1; Vell. 2, 41 al.—
    5.
    In the phrase, in rem esse, to be useful, to avail (cf.: e re esse;

    opp.: contra rem esse): ut aequom est, quod in rem esse utrique arbitremur,

    Plaut. Aul. 2, 1, 10:

    si in rem est Bacchidis,

    Ter. Hec. 1, 2, 27; 2, 2, 7:

    hortatur, imperat, quae in rem sunt,

    Liv. 26, 44, 7:

    cetera, quae cognosse in rem erat,

    id. 22, 3, 2; 44, 19, 3:

    in rem fore credens universos adpellare,

    Sall. C. 20, 1; cf.:

    in duas res magnas id usui fore,

    Liv. 37, 15, 7:

    in hos usus,

    Verg. A. 4, 647.—
    6.
    To form adverbial expressions:

    non nominatim, qui Capuae, sed in universum qui usquam coissent, etc.,

    in general, Liv. 9, 26, 8; cf.:

    terra etsi aliquanto specie differt, in universum tamen aut silvis horrida aut paludibus foeda,

    Tac. G. 5:

    in universum aestimanti, etc.,

    id. ib. 6:

    aestate in totum, si fieri potest, abstinendum est (Venere),

    wholly, entirely, Cels. 1, 3 fin.; cf. Col. 2, 1, 2:

    in plenum dici potest, etc.,

    fully, Plin. 16, 40, 79, § 217:

    Marii virtutem in majus celebrare,

    beyond due bounds, Sall. J. 73, 5:

    aliter se corpus habere atque consuevit, neque in pejus tantum, sed etiam in melius,

    for the worse, for the better, Cels. 2, 2:

    in deterius,

    Tac. A. 14, 43:

    in mollius,

    id. ib. 14, 39:

    quid enim est iracundia in supervacuum tumultuante frigidius? Sen. de Ira, 2, 11: civitas saepta muris neque in barbarum corrupta (v. barbarus),

    Tac. A. 6, 42; cf.:

    aucto in barbarum cognomento,

    id. H. 5, 2:

    priusquam id sors cerneret, in incertum, ne quid gratia momenti faceret, in utramque provinciam decerni,

    while the matter was uncertain, Liv. 43, 12, 2:

    nec puer Iliaca quisquam de gente Latinos In tantum spe tollet avos,

    so much, Verg. A. 6, 876:

    in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

    Liv. 22, 27, 4; cf.:

    quaedam (aquae) fervent in tantum, ut non possint esse usui,

    Sen. Q. N. 3, 24:

    viri in tantum boni, in quantum humana simplicitas intellegi potest,

    Vell. 2, 43, 4:

    quippe pedum digitos, in quantum quaeque secuta est, Traxit,

    Ov. M. 11, 71:

    meliore in omnia ingenio animoque quam fortuna usus,

    in all respects, Vell. 2, 13:

    ut simul in omnia paremur,

    Quint. 11, 3, 25:

    in antecessum dare,

    beforehand, Sen. Ep. 118.—
    7.
    Sometimes with esse, habere, etc., in is followed by the acc. (constr. pregn.), to indicate a direction, aim, purpose, etc. (but v. Madvig. Gram. § 230, obs. 2, note, who regards these accusatives as originating in errors of pronunciation); so, esse in potestatem alicujus, to come into and remain in one ' s power: esse in mentem alicui, to come into and be in one ' s mind: esse in conspectum, to appear to and be in sight: esse in usum, to come into use, be used, etc.:

    quod, qui illam partem urbis tenerent, in eorum potestatem portum futurum intellegebant,

    Cic. Verr. 2, 5, 38:

    ut portus in potestatem Locrensium esset,

    Liv. 24, 1, 13; 2, 14, 4:

    eam optimam rem publicam esse duco, quae sit in potestatem optimorum,

    Cic. Leg. 3, 17:

    neque enim sunt motus in nostram potestatem,

    Quint. 6, 2, 29:

    numero mihi in mentem fuit,

    Plaut. Am. 1, 1, 25; cf.:

    ecquid in mentem est tibi?

    id. Bacch. 1, 2, 53:

    nec prius surrexisse ac militibus in conspectum fuisse, quam, etc.,

    Suet. Aug. 16:

    quod satis in usum fuit, sublato, ceterum omne incensum est,

    Liv. 22, 20, 6: ab hospitibus clientibusque suis, ab exteris nationibus, quae in amicitiam populi Romani dicionemque essent, injurias propulsare, Cic. Div. ap. Caecil. 20, 66: adesse in senatum [p. 914] jussit a. d. XIII. Kal. Octobr., id. Phil. 5, 7, 19.—Less freq. with habere: facito in memoriam habeas tuam majorem filiam mihi te despondisse, call or bring to mind, Plaut. Poen. 5, 4, 108:

    M. Minucium magistrum equitum, ne quid rei bellicae gereret, prope in custodiam habitum,

    put in prison, kept in prison, Liv. 22, 25, 6:

    reliquos in custodiam habitos,

    Tac. H. 1, 87.—So rarely with other verbs:

    pollicetur se provinciam Galliam retenturum in senatus populique Romani potestatem,

    Cic. Phil. 3, 4, 8. —
    III.
    In composition, n regularly becomes assimilated to a foll. l, m, or r, and is changed before the labials into m: illabor, immitto, irrumpo, imbibo, impello.—As to its meaning, according as it is connected with a verb of rest or motion, it conveys the idea of existence in a place or thing, or of motion, direction, or inclination into or to a place or thing: inesse; inhibere, inferre, impellere, etc. See Hand, Turs. III. pp. 243- 356.
    2.
    in (before b and p, im; before l, m, and r, the n assimilates itself to these consonants), an inseparable particle [kindred with Sanscr. a-, an-; Gr. a-, an; Goth. and Germ. un-], which negatives the meaning of the noun or participle with which it is connected; Engl. un-, in-, not: impar, unequal: intolerabilis, unbearable, intolerable: immitis, not mild, rude, etc.

    Lewis & Short latin dictionary > in

  • 13 nimius

    nĭmĭus, a, um, adj. [nimis], beyond measure, excessive, too great, too much.
    I.
    Lit.:

    quod autem satis est, eo quidquid accesserit nimium est,

    Cic. Fin. 5, 27, 81:

    vitem coërcet, ne in omnes partes nimia fundatur,

    id. Sen. 15, 52:

    nimiae celeritates,

    id. Off. 1, 36, 131:

    nimiā pertinaciā atque arrogantiā,

    Caes. B. C. 1, 85:

    Prometheus Assiduam nimio pectore pavit avem,

    that grew again too fast, Mart. Spect. 7, 2.—
    (β).
    With abl. of thing, excessive, immoderate, intemperate in any thing:

    fiduciā nimius, Sall. Fragm. ap. Arus. Mess.: rebus secundis nimii,

    too much elated, Tac. H. 4, 23:

    nimius mero,

    Hor. C. 2, 12, 5.—
    (γ).
    With gen.:

    impotens et nimius animi est,

    Liv. 6, 11, 3:

    imperii,

    id. 3, 26:

    sermonis,

    Tac. H. 3, 75:

    pugnae,

    Sil. 5, 232.—
    2.
    Subst.: nĭmĭum, ii, n., too much, superabundance, excess:

    mediocritatem illam tenebit, quae est inter nimium et parum,

    Cic. Off. 1, 25, 89:

    juris,

    Sil. 14, 670:

    auri argentique nimium fuit,

    Plin. 33 prooem. § 5.—
    B.
    In partic., too mighty, too powerful (post-Aug.):

    Cn. Pompeium esse nimium jam liberae reipublicae,

    Vell. 2, 32, 1:

    legio legatis nimia ac formidolosa erat,

    Tac. Agr. 7; Flor. 3, 15, 3.—
    II.
    Transf., great beyond measure, i. e. very great, very much:

    homo nimiā pulchritudine,

    Plaut. Mil. 4, 2, 8:

    nimia memoras mira,

    id. Am. 2, 1, 69; 5, 1, 52; Mart. 5, 64, 3.—
    2.
    Subst.: nĭmĭum, ii, n.: nimium boni est, cui nil est [in diem] mali, it is great good fortune (a transl. of Eurip. Hec. 2: keinos olbiôtatos), Enn. ap. Cic. Fin. 2, 13, 41 (Trag. v. 237 Vahl.).—Hence,
    b.
    In the abl., nĭmĭo, adverb., exceedingly, by far, much, very, Plaut. Truc. 4, 1, 6:

    nimio mavolo,

    id. Poen. 1, 2, 90.—Esp., with comparatives, = multo:

    scito, nimio celerius venire quod molestum'st,

    Plaut. Most. 1, 1, 69 Lorenz ad loc.:

    nimio nequior,

    id. ib. 1, 2, 65: quia te nimio plus diligo, Anton. ap. Cic. Att. 10, 8 A, 1:

    ne doleas plus nimio,

    Hor. C. 1, 33, 1:

    nimio minus,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 21:

    nimio melius,

    id. Pers. 1, 3, 31:

    nimio plus quam satis tutum esset, etc.,

    Liv. 1, 2, 3:

    nimio plus quam velim,

    id. 2, 37, 4; 29, 33, 4:

    nimio amplior,

    Gell. 1, 3, 25.—Hence, adv., in two forms.
    A.
    nĭmĭum, too much, too ( = nimis, in all uses, v. infra):

    nimium parce facere sumptum,

    Ter. And. 2, 6, 19:

    nimium dicere, opp. parum,

    Cic. Clu. 58, 160:

    nimium ne crede colori,

    Verg. E. 2, 17:

    diu,

    Cic. Cat. 1, 5, 10:

    longum tempus,

    id. Att. 12, 18, 1:

    nimium multi,

    id. Clu. 46, 126:

    nimium gratum... gratum praeter modum,

    id. Planc. 33, 82:

    amantes mei,

    Quint. 1 prooem. 7 et saep.—
    (β).
    Non nimium, not very much, not particularly:

    illud non nimium probo,

    Cic. Fam. 12, 30, 7.—
    2.
    Transf., very much, greatly, exceedingly:

    homo nimium lepidus,

    Plaut. Mil. 4, 2, 8:

    nimium lepida nimisque nitida femina,

    id. ib. 4, 2, 12; id. Ps. 1, 2, 71:

    loci nimium mirabiles,

    id. Trin. 4, 2, 86:

    nimium vellem,

    Ter. Eun. 3, 5, 49:

    o fortunatos nimium, sua si bona norint, Agricolas!

    Verg. G. 2, 458:

    felix, heu nimium felix!

    id. A. 4, 657; Stat. S. 3, 3, 25.—In class. prose esp.—
    b.
    Nimium quantum, as much as can be, very much indeed, exceedingly, very:

    differt inter honestum et turpe nimium quantum,

    Cic. Fin. 4, 25, 70:

    sales in dicendo nimium quantum valent,

    id. Or. 26, 87:

    ille nimium quantum audacter, Oves, inquit, etc.,

    Gell. 16, 6, 9 (nimium quam, false reading for quae nimium, Quint. 4, 2, 70. In Plaut. Bacch. 1, 2, 13, the better reading is hem quam, v. Ritschl ad h. l.).—
    B.
    nĭmĭē (post-class.).
    1.
    Too much, excessively:

    nimie aliquid facere,

    Capitol. Gord. 6:

    arat (frontem rugis) non nimie sed pulchre dictum,

    Macr. S. 6, 6.—
    2.
    Transf., very much, very:

    in locis nimie frigidis,

    Pall. 4, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > nimius

  • 14 sermo

    sermo, ōnis, m. [2. sero, qs. serta, conserta oratio], a speaking or talking with any one; talk, conversation, discourse:

    sermo est a serie: sermo enim non potest in uno homine esse solo, sed ubi oratio cum altero conjuncta,

    Varr. L. L. 6, § 64 Müll. (very freq. in prose and poetry).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen. (syn. colloquium): quoniam magna vis orationis est eaque duplex, altera contentionis, altera sermonis: contentio disceptationibus tribuatur judiciorum, contionum, senatus: sermo in circulis, disputationibus, congressionibus familiarium versetur;

    sequatur etiam convivia, etc.,

    Cic. Off. 1, 37, 132:

    quod mihi servus sermonem serat,

    Plaut. Curc. 1, 3, 37:

    sermones serere,

    id. Mil. 3, 1, 106:

    multa inter sese vario sermone serebant,

    Verg. A. 6, 160:

    sermonem nobiscum ibi copulat,

    Plaut. Poen. 3, 3, 42:

    dum sermones fabulandi conferant,

    id. ib. prol. 34:

    caput et pes sermonis,

    id. As. 3, 3, 139:

    cum ea tu sermonem nec joco nec serio Tibi habeas,

    id. Am. 3, 2, 25; Ter. Hec. 4, 3, 1:

    ibi illa cum sermonem occipit,

    id. Eun. 4, 1, 8:

    dum sermones caedimus,

    id. Heaut. 2, 3, 1:

    sermonem cum aliquo conferre,

    Cic. Off. 1, 38, 136; id. Inv. 2, 4, 14:

    in nostris sermonibus collocutionibusque,

    id. Fam. 1, 9, 4:

    mature veniunt, discumbitur: fit sermo inter eos,

    id. Verr. 2, 1, 26, § 66:

    dum longior consulto ab Ambiorige instituitur sermo,

    Caes. B. G. 5, 37:

    sermonis aditum cum aliquo habere,

    id. ib. 5, 41:

    nullum tibi omnino cum Albinovano sermonem ullā de re fuisse,

    Cic. Vatin. 1, 3; id. de Or. 2, 73, 296:

    erat in ore, in sermone omnium,

    id. Phil. 10, 7, 14; cf.: memini in eum sermonem illum incidere, qui tum fere multis erat in ore, id. Lael. 1, 2:

    aestivam sermone benigno tendere noctem,

    Hor. Ep. 1, 5, 11:

    referre sermones deorum,

    id. C. 3, 3, 71 (cf.:

    consiliantibus divis,

    id. ib. 3, 3, 18):

    et euntem multa loquendo Detinuit sermone diem,

    Ov. M. 1, 683:

    nunc inter eos tu sermo es,

    you are the talk, Prop. 2, 21 (3, 14), 7:

    jucundus est mihi sermo litterarum tuarum,

    the conversing with you by letter, Cic. Fam. 7, 32, 3; cf.:

    littera sermonis fida ministra mei,

    Ov. Tr. 3, 7, 2.—
    B.
    In partic.
    1.
    Literary conversation, discourse, disputation, discussion (cf. oratio): tum Furius: Quid vos agitis? num sermonem vestrum aliquem diremit noster interventus? Minime vero, Africanus;

    soles enim tu haec studiose investigare, quae sunt in hoc genere, de quo instituerat paulo ante Tubero quaerere,

    Cic. Rep. 1, 11, 17; cf. id. ib. 1, 13, 19:

    in sermonem ingredi (just before: in disputationem ingredi),

    id. ib. 1, 24, 38:

    (Scaevola) exposuit nobis sermonem Laelii de amicitiā habitum ab illo secum... Ejus disputationis sententias memoriae mandavi, etc.... ut tamquam a praesentibus haberi sermo videretur,

    id. Lael. 1, 3:

    rebus his, de quibus hic sermo est,

    id. Fin. 3, 12, 40:

    feci sermonem inter nos habitum in Cumano. Tibi dedi partes Antiochinas, etc.,

    id. Fam. 9, 8, 1:

    in quo (circulo) de philosophiā sermo haberetur,

    Nep. Epam. 3, 3:

    Socratici sermones,

    Hor. C. 3, 21, 9; cf. Quint. 6, 3, 44; 2, 15, 26:

    in longum sermonem me vocas, Attice,

    Cic. Leg. 1, 4, 13:

    nunc enim sermo de naturā est,

    our subject, Plin. 11, 19, 21, § 67; 3, 1, pr. § 2; 16, 32, 58, § 134; Macr. Somn. Scip. 2, 17, 15; Capitol. Gord. 3, 3 init.
    b.
    Concr., a talk, speech, discourse (more informal and unpretending than oratio):

    meos multos et illustres et ex superiore et ex aequo loco sermones habitos,

    Cic. Fam. 3, 8, 2; Plin. Ep. 1, 8, 2; Quint. 11, 2, 24.—
    2.
    Ordinary speech, speaking, talking, the language of conversation (opp. contentio):

    sermo est oratio remissa et finitima cottidianae locutioni,

    Auct. Her. 3, 13, 23; cf. Cic. Off. 1, 37, 132:

    mollis est oratio philosophorum et umbratilis, etc.... Itaque sermo potius quam oratio dicitur,

    id. Or. 19, 64: in argumentis Caecilius poscit palmam, in sermonibus Plautus, i. e. in dialogue, Varr. ap. Non. 374, 9:

    soluta oratio, qualis in sermone et epistulis,

    Quint. 9, 4, 19:

    C. Piso, statarius et sermonis plenus orator,

    Cic. Brut. 68, 239:

    si quis scribat, uti nos, Sermoni propiora,

    Hor. S. 1, 4, 42:

    vocem sermoni proximam,

    Quint. 11, 3, 162:

    ut litigantes quoque a sermone incipiant, ad vociferationem transeant,

    Sen. Ep. 15, 6.—Of prose as opposed to poetry:

    comoedia... nisi quod pede certo Differt sermoni sermo merus,

    Hor. S. 1, 4, 48:

    et tragicus plerumque dolet sermone pedestri Telephus et Peleus, etc.,

    id. A. P. 95.—
    b.
    Concr., of verses in a conversational style, a satire:

    ille (delectatur) Bioneis sermonibus et sale nigro,

    Hor. Ep. 2, 2, 60:

    Albi, nostrorum sermonum candide judex,

    id. ib. 1, 4, 1:

    nec sermones ego mallem Repentes per humum quam res componere gestas,

    id. ib. 2, 1, 250.—
    3.
    With reference to some particular object, common talk respecting any thing, report, rumor (syn.:

    fama, rumor): vulgi sermo,

    Cic. Fam. 3, 11, 1:

    nunc per urbem solus sermo est omnibus, Eum, etc.,

    Plaut. Ps. 1, 5, 4:

    sermo est totā Asiā dissipatus, Cn. Pompeium, etc.,

    Cic. Fl. 6, 14:

    mihi venit in mentem multum fore sermonem, me, etc.,

    id. Att. 7, 23, 2:

    si istiusmodi sermones ad te delati de me sunt, non debuisti credere,

    id. Fam. 3, 8, 5 sq.:

    in sermonem hominum venire,

    id. Verr. 2, 4, 7, § 13:

    audita et percelebrata sermonibus res est,

    id. Cael. 29, 69; cf.:

    vix feram sermones hominum, si, etc.,

    id. Cat. 1, 9, 23:

    vestrae perigrinantur aures, neque in hoc pervagato civitatis sermone versantur,

    this talk of the town, id. Mil. 12, 33:

    refrigerato jam levissimo sermone hominum,

    id. Fam. 3, 8, 1:

    sermones inimicorum effugere,

    id. Cael. 16, 38:

    sermones lacessere, reprimere,

    id. Fam. 3, 8, 7: retudit sermones, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 1:

    ne putet aliquid oratione meā sermonis in sese aut invidiae esse quaesitum,

    of slander, calumny, Cic. Fl. 5, 13:

    dabimus sermonem iis, qui, etc.,

    give them something to talk about, id. Fam. 9, 3; so,

    materiam sermonibus praebere,

    Tac. H. 4, 4: cataplus ille Puteolanus, sermo illius temporis, Cic. [p. 1680] Rab. Post. 14, 40 B. and K. dub.; v. Orell. N. cr.
    II.
    Transf., a manner of speaking, mode of expression, language, style, diction, etc. (cf. lingua):

    sermone eo debemus uti, qui notus est nobis, ne, ut quidam Graeca verba inculcantes jure optimo rideamur,

    Cic. Off. 1, 31, 111:

    cujus (Terentii) fabellae propter elegantiam sermonis putabantur a C. Laelio scribi,

    id. Att. 7, 3, 10:

    et sane quid est aliud vetus sermo quam vetus loquendi consuetudo?

    Quint. 1, 6, 43; 12, 2, 3.—
    B.
    A language, the speech of a nation, etc.:

    cui (Catulo) non solum nos Latini sermonis, sed etiam Graeci ipsi solent suae linguae subtilitatem elegantiamque concedere,

    Cic. de Or. 2, 7, 28:

    in Latino sermone,

    id. ib. 3, 11, 42:

    quae philosophi Graeco sermone tractavissent, ea Latinis litteris mandaremus,

    id. Fin. 1, 1, 1:

    patrii sermonis egestas,

    Lucr. 1, 832; 3, 260:

    cum lingua Catonis et Enni Sermonem patrium ditaverit,

    Hor. A. P. 57:

    aves, quae sermonem imitantur humanum... Agrippina turdum habuit imitantem sermones hominum... lusciniae Graeco atque Latino sermone dociles,

    Plin. 10, 42, 59, § 120.—
    C.
    Of a single expression:

    si quis ita legaverit: Fructus annuos, etc., perinde accipi debet hic sermo, ac si, etc.,

    Dig. 7, 1, 20; 11, 7, 2, § 1; 28, 5, 29.— Hence, of a single word (late Lat.): deos sermo Graecus est, Cassiod. in Psa. 21, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > sermo

  • 15 status

    1.
    stătus, a, um, v. sisto.
    2.
    stătus, ūs, m. [sto and sisto].
    I.
    In a corporeal sense.
    A.
    Mode or way of standing, of holding one's body (at rest), posture, position, attitude, station, carriage; sing. and plur.: Ps. Statur hic ad hunc modum. Si. Statum vide hominis, Callipho, quasi basilicum, look at the way he stands, Plaut. Ps. 1, 5, 41:

    stat in statu senex ut adoriatur moechum,

    in an attitude of attack, ready, id. Mil. 4, 9, 12: concrepuit digitis, laborat;

    crebro conmutat status,

    his posture, id. ib. 2, 2, 51:

    qui esset status (videre vellem) flabellulum tenere te asinum tantum,

    what your attitude was, what figure you cut, in holding the fan, Ter. Eun. 3, 5, 50:

    in gestu status (oratoris erit) erectus et celsus, rarus incessus,

    attitude, Cic. Or. 18, 59:

    status quidem rectus sit, sed diducti paulum pedes,

    Quint. 11, 3, 159:

    abesse plurimum a saltatore debet orator... non effingere status quosdam, et quidquid dicet ostendere,

    id. 11, 3, 89:

    ut recta sint bracchia, ne indoctae rusticaeve manus, ne status indecorus,

    id. 1, 11, 16:

    stare solitus Socrates dicitur... immobilis, iisdem in vestigiis,

    Gell. 2, 1, 2:

    dumque silens astat, status est vultusque diserti,

    Ov. P. 2, 5, 51:

    statum proeliantis componit,

    Petr. 95 fin.

    So of the pose of statues: non solum numerum signorum, sed etiam uniuscujusque magnitudinem, figuram, statum litteris definiri vides,

    Cic. Verr. 2, 1, 21, § 57:

    expedit saepe, ut in statuis atque picturis videmus, variari habitus, vultus, status,

    Quint. 2, 13, 8:

    ut illo statu Chabrias sibi statuam fieri voluerit. Ex quo factum est ut postea athletae his statibus in statuis ponendis uterentur,

    Nep. Chabr. 1, 3.—And of images in a dream:

    ubi prima (imago somni) perit, alioque est altera nata inde statu, prior hic gestum mutasse videtur,

    Lucr. 4, 772:

    (opp. motus, incessus) quorum (iratorum) vultus, voces, motus statusque mutantur,

    motions and postures, Cic. Off. 1, 29, 102:

    decorum istud in corporis motu et statu cernitur,

    id. ib. 1, 35, 126:

    habitus oris et vultūs, status, motus,

    id. Fin. 3, 17, 56; 5, 17, 47:

    in quibus si peccetur... motu statuve deformi,

    id. ib. 5, 12, 35:

    eo erant vultu, oratione, omni reliquo motu et statu, ut, etc.,

    id. Tusc. 3, 22, 53:

    status, incessus, sessio, accubatio... teneat illud decorum,

    id. Off. 1, 35, 129:

    in pedibus observentur status et incessus,

    the posture and gait, Quint. 11, 3, 124.—
    B.
    Of external appearance, manners, dress, and apparel:

    quoniam formam hujus cepi in me et statum, decet et facta moresque hujus habere me similis item,

    Plaut. Am. 1, 1, 111:

    redegitque se ad pallium et crepidas, atque in tali statu biennio fere permansit,

    Suet. Tib. 13.—
    C.
    Size, height, stature of living and inanimate beings (cf. statura;

    post-Aug.): pumilionem, quos natura brevi statu peractos, etc.,

    Stat. S. 1, 6, 58: longissimum... aratorem faciemus;

    mediastenus qualiscunque status potest esse,

    Col. 1, 9, 3:

    in gallinaceis maribus status altior quaeritur,

    id. 8, 2, 9; so id. 7, 9, 2; 7, 12 med.:

    plantae majoris statūs,

    Pall. Febr. 25, 20.—
    D.
    A position, place, in the phrase de statu movere, deicere, or statum conturbare, to displace, drive out, eject, expel, throw from a position (esp. of battle and combat):

    equestrem procellam excitemus oportet, si turbare ac statu movere (hostes) volumus,

    Liv. 30, 18, 14:

    nihil statu motus, cum projecto prae se clipeo staret, in praesidio urbis moriturum se... respondit,

    id. 38, 25: Manlius scutum scuto percussit atque statum Galli conturbavit (cf. the next sentence: atque de loco hominem iterum dejecit), Claud. Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 16.—So, out of the military sphere, in order to avoid an attack:

    ea vis est... quae, periculo mortis injecto, formidine animum perterritum loco saepe et certo de statu demovet,

    Cic. Caecin. 15, 42.— Transf., of mental position, conviction, argument, etc.:

    saepe adversarios de statu omni dejecimus,

    Cic. Or. 37, 129:

    voluptas quo est major, eo magis mentem e suā sede et statu demovet,

    throws the mind off its balance, id. Par. 1, 3, 15.—Similarly: de statu deducere, recedere, from one's position or principles:

    fecerunt etiam ut me prope de vitae meae statu deducerent, ut ego istum accusarem,

    Cic. Verr. 2, 2, 4, § 10:

    neque de statu nobis nostrae dignitatis est recedendum, neque sine nostris copiis in alterius praesidia veniendum,

    id. Att. 1, 20, 2.—So, de statu suo declinare = moveri:

    neque dubito quin, suspitione aliquā perculsi repentinā, de statu suo declinarint,

    i. e. became unsettled, Cic. Clu. 38, 106:

    qui cum me firmissimis opibus... munire possim, quamvis excipere fortunam malui quam... de meo statu declinare,

    than abandon my position, id. Prov. Cons. 17, 41; cf.

    of the position of heavenly bodies: qui eodem statu caeli et stellarum nati sunt,

    aspect, id. Div. 2, 44, 92.
    II.
    Trop., condition, state, position, situation, circumstances.
    A.
    Of persons, condition in regard to public rights, political or civil status, any loss of which was a capitis deminutio (v. caput):

    capitis minutio est statūs permutatio,

    Gai. Dig. 4, 5, 1; id. Inst. 1, 159; cf. Dig. 4, 5, 11:

    quo quisque loco nostrum est natus... hunc vitae statum usque ad senectutem obtinere debet,

    Cic. Balb. 7, 18:

    ad quem proscripti confluebant. Quippe nullum habentibus statum quilibet dux erat idoneus,

    with regard to the civil death of the proscribed, Vell. 2, 72, 5:

    illorum salus omnibus accepta fuit... quia tam grati exoptatum libertatis statum recuperaverint,

    Val. Max. 5, 26:

    si statu periclitari litigator videtur,

    if his civil status seems in peril, Quint. 6, 1, 36:

    nec ulla tam familiaris est infelicibus patria quam solitudo et prioris statūs oblivio,

    i. e. the status of full citizenship, lost by banishment, Curt. 5, 5, 11:

    permanent tamen in statu servitutis,

    Suet. Gram. 21:

    vetuit quaeri de cujusquam defunctorum statu,

    id. Tit. 8 fin.:

    multorum excisi status,

    Tac. A. 3, 28: qui illegitime concipiuntur, statum sumunt ex eo tempore quo nascuntur, i. e. whether freemen or slaves, etc., Gai. Inst. 1, 89:

    cum servus manumittitur: eo die enim incipit statum habere,

    a civil status, Dig. 4, 5, 4:

    homo liber qui se vendidit, manumissus non ad suum statum revertitur, sed efficitur libertinae condicionis, i. e. that of an ingenuus,

    ib. 1, 5, 21:

    primo de personarum statu dicemus,

    civil status, ib. 1, 5, 2; so Titin. 5:

    de statu hominum (sometimes status used in the jurists absolutely with reference to freedom and slavery): si status controversiam cui faciat procurator, sive ex servitute in libertatem, etc.,

    Dig. 3, 3, 39, § 5; so ib. 3, 3, 33, § 1.—Similarly in the later jurists: status suus = aetas XXV. annorum, years of discretion:

    cum ad statum suum frater pervenisset,

    Dig. 31, 1, 77, § 19.—
    2.
    Condition and position with reference to rank, profession, trade, occupation, social standing, reputation, and character:

    an tibi vis inter istas vorsarier prosedas... quae tibi olant stabulum statumque?

    their trade, Plaut. Poen. 1, 2, 59:

    quod in civitatibus agnationibus familiarum distinguuntur status,

    the ranks of the families, Cic. Leg. 1, 7, 23:

    regum status decemviris donabantur,

    the rank of kings was assigned to the decemvirs, id. Agr. 1, 1, 2:

    cum alii rem ipsam publicam atque hunc bonorum statum odissent,

    the social position of the higher classes, id. Sest. 20, 46:

    non ut aliquid ex pristino statu nostro retineamus,

    id. Fam. 4, 4, 1:

    ecquis umquam tam ex amplo statu concidit?

    id. Att. 3, 10, 2:

    non enim jam quam dignitatem, quos honores, quem vitae statum amiserim cogito,

    id. ib. 10, 4, 1:

    quam (statuam) esse ejusdem status amictus, anulus, imago ipsa declarat,

    id. ib. 1, 1, 17:

    praesidium petebamus ex potentissimi viri benevolentiā ad omnem statum nostrae dignitatis,

    id. Q. Fr. 3, 8, 1: noster autem status est hic:

    apud bonos iidem sumus quos reliquisti, apud sordem, etc.,

    id. Att. 1, 16, 11:

    ego me non putem tueri meum statum ut neque offendam animum cujusquam, nec frangam dignitatem meam?

    maintain my character, id. Fam. 9, 16, 6:

    quos fortuna in amplissimo statu (i. e. regum) collocarat,

    Auct. Her. 4, 16, 23:

    tantam in eodem homine varietatem status,

    high and low position in life, ups and downs, Val. Max. 6, 9, 4:

    cum classiarios quos Nero ex remigibus justos milites fecerat, redire ad pristinum statum cogeret,

    Suet. Galb. 12:

    quaedam circa omnium ordinum statum correxit,

    id. Claud. 22:

    cum redieritis in Graeciam, praestabo ne quis statum suum vestro credat esse meliorem,

    social position, Curt. 5, 5, 22:

    omnis Aristippum decuit color et status et res,

    Hor. Ep. 1, 17, 23.—
    3.
    Condition in reference to prosperity, happiness or unhappiness, and health (mostly poet. and post-Aug.):

    at iste non dolendi status non vocatur voluptas,

    Cic. Fin. 2, 9, 28:

    neque hic est Nunc status Aurorae meritos ut poscat honores,

    Ov. M. 13, 594:

    flebilis ut noster status est, ita flebile carmen,

    id. Tr. 5, 1, 5:

    quid enim status hic a funere differt?

    id. P. 2, 3, 3:

    pejor ab admonitu fit status iste boni,

    id. ib. 1, 2, 54:

    his enim quorum felicior in domo status fuerat,

    Val. Max. 6, 8, 7:

    sin nostros status sive proximorum ingenia contemplemur,

    id. 6, 9 pr.:

    caelum contemplare: vix tamen ibi talem statum (i. e. felicitatis deorum) reperias,

    id. 7, 1, 1:

    haec quidem (vox) animi magnifici et prosperi status (fuit),

    id. 6, 5, ext. 4:

    obliti statūs ejus quem beneficio exuistis meo,

    Curt. 10, 2, 22:

    sumus in hoc tuo statu iidem qui florente te fuimus,

    i. e. distress, id. 5, 11, 5:

    res magna et ex beatissimo animi statu profecta,

    Sen. Ep. 81, 21: voverat, si sibi incolumis status (of health) permisisset, proditurum se... hydraulam, Suet. Ner. 54. —
    4.
    Condition, circumstances, in gen., of life or of the mind:

    homines hoc uno plurimum a bestiis differunt quod rationem habent, mentemque quae... omnem complectatur vitae consequentis statum,

    Cic. Fin. 2, 14, 45:

    facias me certiorem et simul de toto statu tuo consiliisque omnibus,

    id. Fam. 7, 10, 3:

    tibi declaravi adventus noster qualis fuisset, et quis esset status,

    id. Att. 4, 2, 1:

    quid enim ego laboravi, si... nihil consecutus sum ut in eo statu essem quem neque fortunae temeritas, neque, etc., labefactaret,

    id. Par. 2, 17:

    sed hoc videant ii qui nulla sibi subsidia ad omnes vitae status paraverunt,

    id. Fam. 9, 6, 4: atque is quidem qui cuncta composuit constanter in suo manebat statu (transl. of emeinen en tôi heautou kata tropon êthei, Plat. Tim. p. 42, c. Steph.), in his own state, being, Cic. Tim. 13:

    vitae statum commutatum ferre non potuit,

    Nep. Dion, 4, 4:

    id suis rebus tali in statu saluti fore,

    Curt. 5, 1, 5: haec sunt fulmina quae prima accepto patrimonio et in novi hominis aut urbis statu fiunt, in any new condition (when a stroke of lightning was considered an omen), Sen. Q. N. 2, 47.—Rarely of a state:

    libere hercle hoc quidem. Sed vide statum (i. e. ebrietatis),

    Plaut. Ps. 5, 2, 4.—Esp., in augury: fulmen status, a thunderbolt sent to one who is not expecting a sign, as a warning or suggestion, = fulmen monitorium:

    status est, ubi quietis nec agitantibus quidquam nec cogitantibus fulmen intervenit,

    Sen. Q. N. 2, 39, 2.—
    B.
    Of countries, communities, etc., the condition of society, or the state, the public order, public affairs.
    1.
    In gen.:

    Siciliam ita vexavit ac perdidit ut ea restitui in antiquum statum nullo modo possit,

    Cic. Verr. 1, 4, 12:

    nunc in eo statu civitas est ut omnes idem de re publicā sensuri esse videantur,

    id. Sest. 50, 106:

    omnem condicionem imperii tui statumque provinciae mihi demonstravit Tratorius,

    id. Fam. 12, 23, 1; so id. ib. 13, 68, 1:

    mihi rei publicae statum per te notum esse voluisti,

    id. ib. 3, 11, 4; so,

    status ipse nostrae civitatis,

    id. ib. 5, 16, 2:

    non erat desperandum fore aliquem tolerabilem statum civitatis,

    id. Phil. 13, 1, 2:

    sane bonum rei publicae genus, sed tamen inclinatum et quasi pronum ad perniciosissimum statum,

    id. Rep. 2, 26, 48:

    aliquo, si non bono, at saltem certo statu civitatis,

    id. Fam. 9, 8, 2:

    ex hoc qui sit status totius rei publicae videre potes,

    id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15: ex eodem de toto statu rerum communium [p. 1756] cognosces, id. Fam. 1, 8, 1:

    tamen illa, quae requiris, suum statum tenent, nec melius, si tu adesses, tenerent,

    id. ib. 6, 1, 1:

    non illi nos de unius municipis fortunis arbitrantur, sed de totius municipii statu, dignitate, etc., sententias esse laturos,

    id. Clu. 69, 196:

    ego vitam omnium civium, statum orbis terrae... redemi,

    id. Sull. 11, 33:

    Ti. Gracchum mediocriter labefactantem statum rei publicae,

    id. Cat. 1, 1, 3:

    eo tum statu res erat ut longe principes haberentur Aedui,

    Caes. B. G. 6, 12, 9:

    cum hoc in statu res esset,

    Liv. 26, 5, 1; so id. 32, 11, 1:

    eam regiam servitutem (civitatis) collatam cum praesenti statu praeclaram libertatem visam,

    id. 41, 6, 9:

    statum quoque civitatis ea victoria firmavit ut jam inde res inter se contrahere auderent,

    i. e. commercial prosperity, id. 27, 51:

    ut deliberare de statu rerum suarum posset,

    id. 44, 31:

    ut taedio praesentium consules duo et status pristinus rerum in desiderium veniant,

    id. 3, 37, 3:

    jam Latio is status erat rerum ut neque bellum neque pacem pati possent,

    id. 8, 13, 2:

    qui se moverit ad sollicitandum statum civitatis,

    internal peace, id. 3, 20, 8:

    omni praesenti statu spem cuique novandi res suas blandiorem esse,

    more attractive than any condition of public affairs, id. 35, 17:

    tranquillitatis status,

    Val. Max. 7, 2, 1:

    in sollicito civitatis statu,

    Quint. 6, 1, 16:

    principes regesque et quocumque alio nomine sunt tutores status publici,

    guardians of public order, Sen. Clem. 1, 4, 3: curis omnium ad formandum publicum statum a tam sollemni munere aversis, Curt, 10, 10, 9; so,

    ad formandum rerum praesentium statum,

    Just. 9, 5, 1:

    populo jam praesenti statu laeto,

    Suet. Caes. 50:

    ad componendum Orientis statum,

    id. Calig. 1:

    deploravit temporum statum,

    id. Galb. 10:

    ad explorandum statum Galliarum,

    id. Caes. 24:

    delegatus pacandae Germaniae status,

    id. Tib. 16: et omnia habet rerum status iste mearum ( poet., = reipublicae meae), Ov. M. 7, 509.—
    2.
    Esp., of the political sentiments of the citizens:

    a Maronitis certiora de statu civitatium scituros,

    Liv. 39, 27:

    ad visendum statum regionis ejus,

    id. 42, 17, 1:

    suas quoque in eodem statu mansuras res esse,

    id. 42, 29, 9:

    cum hic status in Boeotiā esset,

    id. 42, 56, 8.—
    3.
    Of the constitution, institutions, form of government, etc.:

    Scipionem rogemus ut explicet quem existimet esse optimum statum civitatis,

    Cic. Rep. 1, 20, 33; 1, 21, 34; 1, 46, 70;

    1, 47, 71: ob hanc causam praestare nostrae civitatis statum ceteris civitatibus,

    id. ib. 2, 1, 2:

    itaque cum patres rerum potirentur, numquam constitisse statum civitatis,

    the form of the government had never been permanent, id. ib. 1, 32, 49:

    in hoc statu rei publicae (decemvirali), quem dixi non posse esse diuturnum,

    id. ib. 2, 37, 62:

    providete ne rei publicae status commutetur,

    id. Har. Resp. 27, 60:

    eademque oritur etiam ex illo saepe optimatium praeclaro statu,

    aristocratic form of government, id. Rep. 1, 44, 68:

    ut totum statum civitatis in hoc uno judicio positam esse putetis,

    id. Fl. 1, 3:

    ut rei publicae statum convulsuri viderentur,

    id. Pis. 2, 4:

    pro meā salute, pro vestrā auctoritate, pro statu civitatis nullum vitae discrimen vitandum umquam putavit,

    id. Red. in Sen. 8, 20:

    cum hoc coire ausus es, ut consularem dignitatem, ut rei publicae statum... addiceres?

    id. ib. 7, 16:

    omnia quae sunt in imperio et in statu civitatis ab iis defendi putantur,

    id. Mur. 11, 24:

    intelleges (te habere) nihil quod aut hoc aut aliquo rei publicae statu timeas,

    id. Fam. 6, 2, 3:

    quod ad statum Macedoniae pertinebat,

    Liv. 45, 32, 2:

    ex commutatione statūs publici,

    Vell. 2, 35, 4:

    haec oblivio concussum et labentem civitatis statum in pristinum habitum revocavit,

    Val. Max. 4, 1, ext. 4:

    Gracchi civitatis statum conati erant convellere,

    id. 6, 3, 1 fin.:

    Cicero ita legibus Sullae cohaerere statum civitatis affirmat ut his solutis stare ipsa non possit,

    Quint. 11, 1, 85:

    qui eloquentiā turbaverant civitatium status vel everterant,

    id. 2, 16, 4:

    id biduum quod de mutando reipublicae statu haesitatum erat,

    Suet. Claud. 11:

    nec dissimulasse unquam pristinum se reipublicae statum restituturum,

    id. ib. 1:

    conversus hieme ad ordinandum reipublicae statum, fastos correxit, etc.,

    id. Caes. 40:

    tu civitatem quis deceat status Curas,

    what institutions, Hor. C. 3, 29, 25.—Hence,
    4.
    Existence of the republic:

    quae lex ad imperium, ad majestatem, ad statum patriae, ad salutem omnium pertinet,

    Cic. Cael. 29, 70 (= eo, ut stet patria, the country's existence):

    si enim status erit aliquis civitatis, quicunque erit,

    id. Fam. 4, 14, 4: status enim rei publicae maxime judicatis rebus continetur, the existence of the republic depends on the decisions of the courts, i. e. their sacredness, id. Sull. 22, 63. —
    C.
    In nature, state, condition, etc.:

    incolumitatis ac salutis omnium causā videmus hunc statum esse hujus totius mundi atque naturae,

    Cic. Or. 3, 45, 178:

    ex alio alius status (i. e. mundi) excipere omnia debet,

    Lucr. 5, 829:

    ex alio terram status excipit alter,

    id. 5, 835:

    est etiam quoque pacatus status aëris ille,

    id. 3, 292:

    non expectato solis ortu, ex quo statum caeli notare gubernatores possent,

    Liv. 37, 12, 11:

    idem (mare) alio caeli statu recipit in se fretum,

    Curt. 6, 4, 19:

    incertus status caeli,

    Col. 11, 2:

    pluvius caeli status,

    id. 2, 10:

    mitior caeli status,

    Sen. Oedip. 1054.—
    D. 1.
    In gen.:

    atque hoc loquor de tribus his generibus rerum publicarum non perturbatis atque permixtis, sed suum statum tenentibus,

    preserving their essential features, Cic. Rep. 1, 28, 44.—Hence,
    2.
    Esp. in rhet. jurisp.
    (α).
    The answer to the action (acc. to Cic., because the defence: primum insistit in eo = the Gr. stasis):

    refutatio accusationis appellatur Latine status, in quo primum insistit quasi ad repugnandum congressa defensio,

    Cic. Top. 25, 93; so,

    statu (sic enim appellamus controversiarum genera),

    id. Tusc. 3, 33, 79:

    statum quidam dixerunt primam causarum conflictionem,

    Quint. 3, 6, 4; cf. Cic. Part. Or. 29, 102.—
    (β).
    The main question, the essential point:

    quod nos statum id quidam constitutionem vocant, alii quaestionem, alii quod ex quaestione appareat, Theodorus caput, ad quod referantur omnia,

    Quint. 3, 6, 2:

    non est status prima conflictio, sed quod ex primā conflictione nascitur, id est genus quaestionis,

    the kind, nature of the question, id. 3, 6, 5; cf. the whole chapter.—
    E.
    In gram., the mood of the verb, instead of modus, because it distinguishes the conceptions of the speaker:

    et tempora et status,

    tenses and moods, Quint. 9, 3, 11:

    fiunt soloecismi per modos, sive cui status eos dici placet,

    id. 1, 5, 41.
    For statu liber, v.
    statuliber.

    Lewis & Short latin dictionary > status

  • 16 tabula

    tăbŭla, ae, f. [root ta-, tab; whence also taberna, q. v.], a board, plank.
    I.
    In gen.:

    si tabulam de naufragio stultus arripuerit,

    Cic. Off. 3, 23, 89; cf. id. Att. 4, 18, 3; Verg. A. 1, 119:

    laceras tabulas in litore vidi,

    Ov. M. 11, 428:

    tabula navis,

    Juv. 14, 289; Verg. A. 9, 537:

    inauratae,

    Plin. 36, 15, 24, § 114:

    latera (fossarum) cluduntur tabulis,

    id. 33, 4, 21, § 76:

    perforatae,

    Col. 7, 4, 5.—Esp., a board to play on, Ov. de Nuce, 77; Sen. Tranq. An. 14, 7; Juv. 1, 90.—
    II.
    In partic.
    A.
    A writing-tablet; also, a tablet written upon, a writing, as a letter, contract, account, list, will, etc. (cf. tabella):

    tabulae litteris Graecis confectae,

    Caes. B. G. 1, 29:

    cerata,

    Plaut. As. 4, 1, 18: litteraria, a writing-tablet for children, Varr. R. R. 3, 5, 10; cf.:

    laevo suspensi loculos tabulamque lacerto,

    Hor. S. 1, 6, 74; id. Ep. 1, 1, 56:

    ponatur calculus assint Cum tabula pueri,

    Juv. 9, 41: tabula calculatoria, Schol. Juv. 7, 73.—
    B.
    Plur., a book of account:

    pro tabulis, Ubi aera perscribuntur usuraria,

    Plaut. Truc. 1, 1, 52; cf.:

    multum differt, in arcāne positum sit argentum, an in tabulis debeatur,

    Cic. Top. 3, 16:

    litterae lituraeque omnes assimulatae, expressae, de tabulis in libros transferuntur,

    id. Verr. 2, 2, 77, § 189:

    aliquid in tabulas referre,

    id. Fl. 9, 20:

    tabulas conficere,

    id. de Or. 2, 23, 97; id. Verr. 2, 1, 23, § 60; id. Rosc. Com. 2, 5:

    unae tabulae proferantur, in quibus vestigium sit aliquod, quod, etc.,

    id. Font. 5, 12 (1, 2): novae, new account-books (by substituting which for the old ones debts were abolished in whole or in part), id. Phil. 6, 4, 11; id. Att. 5, 21, 13; 14, 21, 4; id. Off. 2, 23, 84; Caes. B. C. 3, 1; 3, 21; cf. Sall. C. 21, 2. —
    C.
    A counter, office where records are kept:

    suos necessarios conrogat, ut ad tabulam Sextiam sibi adsint horā secundā,

    Cic. Quint. 6, 25. —
    D.
    Adest ad tabulam: licetur Aebutius (a tablet on which an auction was advertised);

    hence,

    an auction, Cic. Caecin. 6, 16; cf.:

    sin ad tabulam venimus, vincemus facultates Othonis,

    id. Att. 12, 40, 4. —
    E.
    Of public records, etc.:

    tabula praerogativae,

    a list of votes, Cic. Pis. 5, 11; cf. Varr. R. R. 3, 5, 18; 3, 17, 1; Q. Cic. Pet. Cons. 2, 8:

    qui de tabulis publicis recitat,

    public records, State papers, Cic. Fl. 17, 40; so,

    publicae,

    id. Arch. 4, 8; Liv. 26, 36, 11.—Esp., the censor ' s lists:

    tabularum cura,

    Liv. 4. 8, 4:

    memoria publica recensionis tabulis publicis impressa,

    Cic. Mil. 27, 74; Flor. 1, 6, 3; cf.:

    tabulae aereae, in quibus publicae constitutiones inciduntur,

    Plin. 34, 9, 21, § 99:

    XII. tabulae,

    the Twelve Tables, Cic. Rep. 2, 31, 54; so of the tables of the laws:

    decem tabulas conscripsisse,

    id. ib. 2, 36, 61:

    duabus tabulis additis,

    id. ib. 2, 37, 63; id. de Or. 1, 43, 193; 1, 44, 195 al.; v. duodecim; cf.:

    nequa tabula ullius decreti Caesaris aut beneficii figeretur,

    id. Phil. 1, 1, 3:

    tabula Sullae,

    the list of proscribed persons, Juv. 2, 28; Mart. 5, 69, 2; Cic. Rosc. Am. 8, 21; 9, 26.—
    F.
    Of any formal or solemn writing:

    in tabulas multis haec via fecit iter,

    i. e. a will, testament, Ov. A. A. 2, 332; Plin. Ep. 2, 20, 11; Juv. 2, 58; 4, 19; 12, 123; 14, 55; Mart. 5, 39, 2:

    Dicaearchi tabulae,

    maps, Cic. Att. 6, 2, 3:

    lapideae,

    Vulg. Exod. 24, 12; id. 2 Cor. 3, 3. —
    G.
    A painted tablet or panel, a painting, picture:

    tabula picta,

    Plaut. Men. 1, 2, 34; Ter. Eun. 3, 5, 36; Cic. Brut. 75, 261:

    imago in tabulis,

    id. Fin. 5, 1, 3; id. de Or. 1, 35, 161; id. Par. 5, 2, 37; Prop. 1, 2, 22; 2, 3, 41; Plin. 35, 9, 36, § 64. — Prov.: manum de tabulā, take your hand from the picture! enough! it is finished! sed heus tu, manum de tabulā, Cic. Fam. 7, 25, 1; cf.:

    dixit (Apelles)... uno se praestare, quod manum de tabulā sciret tollere,

    Plin. 35, 10, 36, § 80. —
    H.
    A votive-tablet (on which a shipwreck was painted):

    me tabula sacer Votiva paries indicat, etc.,

    Hor. C. 1, 5, 13:

    largire inopi, ne pictus oberret Caeruleā in tabulā,

    Pers. 6, 32 (cf.:

    mersā rate naufragus assem Dum rogat et pictā se tempestate tuetur,

    Juv. 14, 301). —
    K.
    A bed or plot of ground in a vineyard, Pall. Jan. 11; id. Febr. 10, 1; 9, 9; Auct. Limit. p. 311 Goes.—
    L.
    A fold in a garment, Tert. Pall. 1 and 5.

    Lewis & Short latin dictionary > tabula

См. также в других словарях:

  • Les Thèses De 1914 — Thèses de 1914 Saint Thomas d Aquin, docteur de l église catholique, (1225 1274) En 1914, sous le pontificat de saint Pie X, la Congrégation romaine des Séminaires et Universités promulgua une liste de 24 thèses thomistes considérées comme normæ… …   Wikipédia en Français

  • Les thèses de 1914 — Thèses de 1914 Saint Thomas d Aquin, docteur de l église catholique, (1225 1274) En 1914, sous le pontificat de saint Pie X, la Congrégation romaine des Séminaires et Universités promulgua une liste de 24 thèses thomistes considérées comme normæ… …   Wikipédia en Français

  • Theses de 1914 — Thèses de 1914 Saint Thomas d Aquin, docteur de l église catholique, (1225 1274) En 1914, sous le pontificat de saint Pie X, la Congrégation romaine des Séminaires et Universités promulgua une liste de 24 thèses thomistes considérées comme normæ… …   Wikipédia en Français

  • Thèses de 1914 — Saint Thomas d Aquin, docteur de l église catholique, (1225 1274) En 1914, sous le pontificat de saint Pie X, la Congrégation romaine des Séminaires et Universités promulgua une liste de 24 thèses thomistes considérées comme normæ directivæ tutæ… …   Wikipédia en Français

  • Список латинских фраз — В Викицитатнике есть страница по теме Латинские пословицы Во многих языках мира, в том числе в …   Википедия

  • CLANGOR — a Clamore differt, quod hic semper aliquid significet. Unde apud Statium, Theb. l. 4. v. 789. At puer in gremio vernae telluris, et altô Gramine, nunc faciles sternit procursibus berbas In vultum nitens: caram modo lactis egeno Nutricem clangore… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • LAVANDI Ritus — Gentibus frequens, in utroque sexu et aetate quacumque. Frigidâ Heroes delectati, unde Herculea lavatio in Prov. ubiit, et in thermas graviter in vehitur Athen. Vide Eust. in Hom. Il. χ et Odyss. δ. Placuêre ramen et hae fortibus Romanis, de… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PECTEN — I. PECTEN enis, apud Cyrillum in Glossario, πλὴκτρον, Latine quoque plectrum est: a significatione alterius inflexione hac distinctum. Quam tamen Auctores non observant. Virgilius de Orpheo, l. 6. Aen. v. 645. Non non Threicius longa cum veste… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • VIR — avex vi, quod viribus praestet; an a Virtute; an ex Hebraeo Gap desc: Hebrew per aphaeresin; an a Vireo? quatuor modis intelligitur, Sexu, quô nascitur ut masculus sit; Aetate, quâ differt a puero; Lege, quâ maritus; Animô, quô in suo etiam sexu… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Tod — 1. Allein der Todt zeigt an, woran man genug muss han. – Henisch, 1500, 24. 2. An den Tod denken, ist der Weg zur Weisheit. Den Arabern gegenüber hat man aber im allgemeinen jede Erwähnung des Todes zu vermeiden. Der Tod ist ein leidiges Wort;… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • Descartes: metaphysics and the philosophy of mind — John Cottingham THE CARTESIAN PROJECT Descartes is rightly regarded as one of the inaugurators of the modern age, and there is no doubt that his thought profoundly altered the course of Western philosophy. In no area has this influence been more… …   History of philosophy

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»