Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

alicui+custodem+pl

  • 1 addo

    ad-do, didī, ditum, ere
    1)
    а) добавлять, прибавлять ( in vinum aquam Cato); присоединять ( injuriae contumeliam Ph)
    a. gradum (sc. gradui) Pl, L etc.прибавлять шагу
    a. cursum Ptускорить бег
    adde (huc, istuc, eo, eodem) L, C etc. — добавь (к этому), т. е. к тому же
    addito tempore T и addita aetate PM — со временем, с течением времени
    a. aliquem Trojae periturae V — обречь кого-л. на гибель вместе с Троей
    б) мат. прибавлять, складывать
    2) придавать, приставлять ( alicui custodem Pl)
    4) вкладывать ( epistulas in eumdem fasciculum C); накладывать, наваливать ( stercus ad radīcem Cato)
    5) давать (nomina rebus O; cognomen alicui V)
    a. calcar (calcaria) alicui H, PJ — пришпоривать, перен. подбадривать, поощрять кого-л.
    virgas alicui a. L — сечь кого-л. розгами
    moras alicui rei a. V — замедлить что-л.
    finem alicui rei a. Sil, Cld — положить конец чему-л.
    manūs alicujus in vincla a. O — наложить оковы на чьи-л. руки
    a. in arma manus O — браться за оружие, воевать
    6) усиливать, внушать, прибавлять (iram O; ardorem V)
    strenuis vel ignavis spem metumque a. T — храбрым внушить надежду, а на малодушных навести страх

    Латинско-русский словарь > addo

  • 2 pono

    pōno, posuī (posīvī), positum, ere
    1)
    а) класть (aliquid in mensā Naev; finem vitae T)
    p. aliquid in manu Pt — вручать что-л. кому-л.
    б) ставить, размещать ( sellam in foro C); выстраивать ( pedĭtes post equĭtes L); разбивать, располагать (castra in colle Cs; Roma in montibus posita C)
    p. aliquid in conspectu и ante oculos C — показать что-л. воочию (наглядно)
    в) ставить на стол, подавать (pocula V, QC); запечатлевать ( oscula in labellis Prp)
    2) бросать, кидать ( aliquid in flammam O); бросать, опускать ( ancoras L)
    3) сажать ( arborera H); сеять ( semina V)
    5) вкладывать, помещать ( pecuniam in praedio C)
    6) употреблять, использовать, распоряжаться (p. otia recte H); обращать, прилагать ( omnem curam in salute patriae C)
    7) складывать, сдавать на хранение ( testamentum in aerario Cs)
    8) делать ставку, ставить ( в игре или пари) ( aliquid Pl)
    9) назначать, устанавливать, обещать (praemium Sl, L)
    10) издавать ( leges C); придавать, давать (nomen alicui C etc.); определять ( alicui poenam C)
    p. de quo quis audire vellet C — предложить тему, которую желательно было бы сделать предметом лекции
    11) укладывать, приводить в порядок, причёсывать (comas, capillos O)
    13) опускать ( caput H); преклонять (genua O, QC etc.)
    14) возлагать, надевать ( coronam in caput AG — ср. 19.)
    15)
    а) жертвовать, посвящать богам (ex praedā tripodem Delphis Nep)
    se p. totum in aliquā re Cцеликом отдаться чему-л
    б) приносить, давать ( vota Prp)
    16) расставлять, располагать, дислоцировать ( duas legiones in aliquā regione Cs); выставлять ( vigilias Sl); приставлять ( alicui custodem C); помещать, переносить ( aliquem in caelo Just); переводить ( aliquem Thebis H); назначать ( Numĭdis imperatorem Sl)
    17)
    а) воздвигать (alicujus slatuam Nep; templa Jovi V); строить, устраивать (insidias contra aliquem C, Cs); основывать, сооружать, строить (aram L; urbem V)
    Tibur Argeo positum colono H — Тибур, заложенный аргосскими поселенцами
    19) сбрасывать с себя, скидывать, снимать (vestem C; coronam luctus gratiā C — ср. 14.; praetextam puerīlem T); откладывать ( librum de manibus C)
    20)
    а) обрезывать ( ungues H); сбривать ( barbam Su); терять ( vires V); ронять ( frondes V); складывать (arma C etc.); откладывать в сторону ( iracunda fulmina H); отбрасывать прочь (curas L etc.; metum O)
    б) утрачивать, отдавать (vitam C etc.; spem Pl); заканчивать, прекращать ( bellum Sl)
    21) производить на свет, рожать ( utĕri onus O)
    22) успокаивать, унимать (magnos morūs Prp; freta H); униматься, утихать (venti ponunt V, O, AG)
    23)
    а) возлагать ( omnem spem in aliquā re Cs); полагать, считать, рассматривать (aliquem primum Nep; aliquid in mălis C)
    p. aliquid inter munĕra naturae J — относить что-л. к числу даров природы
    б) (пред)полагать (hoc posito atque concesso C)
    aliquod pretium alicui rei p. Sen — придавать чему-л. какую то цену, в какой-то мере дорожить чём-л
    в) подвергать (aliquid in dubio L; caput periculo Pl); вменять ( aliquid in laude alicujus C); включать ( aliquem inter vatum choros H); утверждать, высказывать ( aliquid pro certo Cs)
    г) выдвигать (quaestionem L, Ph, Sen)

    Латинско-русский словарь > pono

  • 3 Приставить

    - addere (alicui custodem); admovere (, ad moenia; gladium jugulo alicujus); supponere (cultros); apponere; ponere; praeficere; applicare (moenibus scalas; per rimam oculum curiosum);

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Приставить

  • 4 appono

    appōno (adpōno), ĕre, pŏsŭi, pŏsĭtum - tr. - [st2]1 [-] placer auprès, placer sur; mettre sur la table, servir. [st2]2 [-] placer qqn auprès d'un autre, aposter. [st2]3 [-] ajouter, mettre en ligne de compte.    - arch. appŏsīvi = apposui.    - apponere modum vitiis, Cic.: mettre des bornes aux vices.    - apponere diem et signum, Cic.: dater et cacheter.    - apponere mensam, Plaut.: mettre le couvert.    - custodem aliquem alicui apponere: mettre qqn comme gardien auprès de qqn.    - ad rem aliquid apponere: ajouter qch à qch.    - appositum est ut: il fut décidé en outre que.    - manus ad os apponere, Cic.: mettre la main devant la bouche (pour dire qqch de secret).    - appositā secundā mensā, Cic. Att. 14, 6: au second service.    - convivis panem apponere: (faire) servir du pain aux convives.    - apponere aprum in epulis, Cic.: servir sur table un sanglier.
    * * *
    appōno (adpōno), ĕre, pŏsŭi, pŏsĭtum - tr. - [st2]1 [-] placer auprès, placer sur; mettre sur la table, servir. [st2]2 [-] placer qqn auprès d'un autre, aposter. [st2]3 [-] ajouter, mettre en ligne de compte.    - arch. appŏsīvi = apposui.    - apponere modum vitiis, Cic.: mettre des bornes aux vices.    - apponere diem et signum, Cic.: dater et cacheter.    - apponere mensam, Plaut.: mettre le couvert.    - custodem aliquem alicui apponere: mettre qqn comme gardien auprès de qqn.    - ad rem aliquid apponere: ajouter qch à qch.    - appositum est ut: il fut décidé en outre que.    - manus ad os apponere, Cic.: mettre la main devant la bouche (pour dire qqch de secret).    - appositā secundā mensā, Cic. Att. 14, 6: au second service.    - convivis panem apponere: (faire) servir du pain aux convives.    - apponere aprum in epulis, Cic.: servir sur table un sanglier.
    * * *
        Appono, apponis, pen. prod. apposui, appositum, pe. corr. apponere. Ouid. Mettre aupres, Apposer.
    \
        Portae apposita erat. Liu. Elle estoit aupres de la porte.
    \
        Vrbs apposita litori. Plin. Situee aupres.
    \
        Apponere interdum pro simplici accipitur. Cic. Mettre, Apposer.
    \
        Apponere notam alicui rei. Cic. Mettre un signe ou une marque à quelque chose, Marquer.
    \
        Apponere machinam. Cic. Appliquer un engin pour monter ou descendre quelque chose.
    \
        Apponere de suo. Plaut. Mettre du sien, Adjouster.
    \
        Postulare gratiam apponi sibi. Terent. Demander qu'on luy sache bon gré de quelque chose.
    \
        Apponere aliquid lucro. Horat. Estimer autant de gain.
    \
        Apponere cibis aliquid. Plaut. Adjouster, Mistionner avec.
    \
        Apponere mensam. Plaut. Cic. Dresser la table, ou Servir la viande.
    \
        Alicui apponere. Sub. cibos. Cic. Luy servir à table.
    \
        Ampliter. Plaut. Servir abondamment de viande.
    \
        In vasis fictilibus apponere. Cic. Servir en vaisselle de terre.
    \
        Argentum illi purum apposuerat. Cic. Il le servoit en vaisselle d'argent.
    \
        Annos apponere et Demere, contraria. Horat. Adjouster.
    \
        Apponere modum vitiis. Cic. Restraindre.
    \
        Custodem Tullio me apponite. Cic. Constituez, ou establissez moy contrerouleur de Tulle.
    \
        Calumniatorem apponere. Cic. Suborner un calumniateur, Supposer, Attiltrer, Apposter.
    \
        Sibi praeuaricatorem apponere. Cic. Se faire accuser soymesme par un accusateur qui se laisse apres vaincre, Se faire adjourner par un tiers avec lequel on s'entend, comme souvent on faict en matiere de retraict lignager.
    \
        Apponere accusatorem alicui. Cic. Luy suborner et attiltrer un accusateur à sa poste, Apposter.
    \
        Apponere licitatorem. Cic. Suborner, ou attiltrer un encherisseur, Apposter, Mettre à sa poste, Mettre un contre.

    Dictionarium latinogallicum > appono

  • 5 addo

    addo, ĕre, dĭdī, dĭtum, tr. [st1]1 [-] approcher de, placer à côté de, attacher à, mettre dans.    - addere frena feris, Virg.: mettre le frein à des chevaux fougueux.    - alicui socium se addere, Virg.: s'attacher comme compagnon à qqn.    - addere manus in arma, Ov.: mettre les armes à la main.    - addere virgas alicui, Liv.: frapper qqn de verges.    - addere allium in cava dentium, Plin.: introduire de l'ail dans les dents creuses.    - addere se in florem, Ov.: passer à l'état de fleur. [st1]2 [-] au fig.: apporter, donner.    - fletus ingenio muliebri additus est, Pac.: les larmes sont le partage des femmes.    - alicui animum (animos) addere: donner du courage à qqn, donner un surcroît de courage à qqn.    - addere dignitatem, Sall.: donner de la considération.    - addere moram rebus, Virg.: retarder une entreprise.    - addere modum dextrae, Sil.: suspendre ses coups. [st1]3 [-] ajouter à (ad + acc., ou dat.), adjoindre, joindre, donner (en surplus).    - nihil addo, Cic. de Or. 2, 63, 255: je ne mets rien de plus, je ne renchéris pas.    - addere res novas in edictum, Nep.: ajouter de nouvelles dispositions à un édit.    - avec dat. addere flammae aquam, Tib. 2, 4, 42: jeter de l'eau sur le feu.    - rem ad rem addere: ajouter qqch à qqch.    - avec dat. non esse malo addendum malum, Phaedr. 6: il ne faut pas à un mal ajouter un autre mal.    - rogo ut pari simplicitate, si qua existimabitis addenda commutanda omittenda, indicetis mihi, Plin. Ep. 3, 10: je vous prie de m'indiquer en toute simplicité les ajouts, les modifications et les suppressions qu'il y a lieu de faire.    - magnitudinem animi in addendo, non demendo reipublicae, ostendere, Sall.: mettre sa grandeur d'âme à enrichir et non à dépouiller la république.    - addere + prop, inf.: ajouter que.    - addere ut: ajouter que.    - addere ne: ajouter que... ne... pas.    - addere gradum (s.-ent. gradui): doubler le pas, presser le pas.    - (huc) adde quod: (à cela) ajoute le fait que.    - hunc laborem ad cotidiana opera addebant, Caes. BC. 3, 49: ils ajoutaient cette peine à leurs tâches quotidiennes.    - eas epistulas in eundem fasciculum velim addas, Cic. Att. 12, 53: je voudrais que tu joignes les lettres au même paquet.    - conpertum ego habeo verba virtutem addere, Sall. C. 58: je sais bien que les paroles ne donnent pas de courage.    - addere alicui calcar: éperonner qqn, stimuler qqn.    - multum animis eorum addere, Sall. J. 75: accroître leur courage.    - addere de aliqua re, Caes. BG. 5, 41: parler en outre de qqch.    - pauca addit, Caes. BC, 1, 8, 4: il ajoute quelques mots.    - ceteris audaciam addere, Sall. J. 94: inspirer de l'audace aux autres.    - nugis pondus addere, Hor. Ep. 1, 18: donner de l'importance à des bagatelles.    - addere arti plurimum, Quint.: contribuer beaucoup au progrès de l'art. [st1]4 [-] additionner, faire une addition.    - addendo deducendoque videre quae reliqui summa fiat, Cic. Off. 1, 18, 59: [en ajoutant et en retranchant, voir ce que devient le total du reste] = par des additions et des soustractions, voir ce qui reste au total.
    * * *
    addo, ĕre, dĭdī, dĭtum, tr. [st1]1 [-] approcher de, placer à côté de, attacher à, mettre dans.    - addere frena feris, Virg.: mettre le frein à des chevaux fougueux.    - alicui socium se addere, Virg.: s'attacher comme compagnon à qqn.    - addere manus in arma, Ov.: mettre les armes à la main.    - addere virgas alicui, Liv.: frapper qqn de verges.    - addere allium in cava dentium, Plin.: introduire de l'ail dans les dents creuses.    - addere se in florem, Ov.: passer à l'état de fleur. [st1]2 [-] au fig.: apporter, donner.    - fletus ingenio muliebri additus est, Pac.: les larmes sont le partage des femmes.    - alicui animum (animos) addere: donner du courage à qqn, donner un surcroît de courage à qqn.    - addere dignitatem, Sall.: donner de la considération.    - addere moram rebus, Virg.: retarder une entreprise.    - addere modum dextrae, Sil.: suspendre ses coups. [st1]3 [-] ajouter à (ad + acc., ou dat.), adjoindre, joindre, donner (en surplus).    - nihil addo, Cic. de Or. 2, 63, 255: je ne mets rien de plus, je ne renchéris pas.    - addere res novas in edictum, Nep.: ajouter de nouvelles dispositions à un édit.    - avec dat. addere flammae aquam, Tib. 2, 4, 42: jeter de l'eau sur le feu.    - rem ad rem addere: ajouter qqch à qqch.    - avec dat. non esse malo addendum malum, Phaedr. 6: il ne faut pas à un mal ajouter un autre mal.    - rogo ut pari simplicitate, si qua existimabitis addenda commutanda omittenda, indicetis mihi, Plin. Ep. 3, 10: je vous prie de m'indiquer en toute simplicité les ajouts, les modifications et les suppressions qu'il y a lieu de faire.    - magnitudinem animi in addendo, non demendo reipublicae, ostendere, Sall.: mettre sa grandeur d'âme à enrichir et non à dépouiller la république.    - addere + prop, inf.: ajouter que.    - addere ut: ajouter que.    - addere ne: ajouter que... ne... pas.    - addere gradum (s.-ent. gradui): doubler le pas, presser le pas.    - (huc) adde quod: (à cela) ajoute le fait que.    - hunc laborem ad cotidiana opera addebant, Caes. BC. 3, 49: ils ajoutaient cette peine à leurs tâches quotidiennes.    - eas epistulas in eundem fasciculum velim addas, Cic. Att. 12, 53: je voudrais que tu joignes les lettres au même paquet.    - conpertum ego habeo verba virtutem addere, Sall. C. 58: je sais bien que les paroles ne donnent pas de courage.    - addere alicui calcar: éperonner qqn, stimuler qqn.    - multum animis eorum addere, Sall. J. 75: accroître leur courage.    - addere de aliqua re, Caes. BG. 5, 41: parler en outre de qqch.    - pauca addit, Caes. BC, 1, 8, 4: il ajoute quelques mots.    - ceteris audaciam addere, Sall. J. 94: inspirer de l'audace aux autres.    - nugis pondus addere, Hor. Ep. 1, 18: donner de l'importance à des bagatelles.    - addere arti plurimum, Quint.: contribuer beaucoup au progrès de l'art. [st1]4 [-] additionner, faire une addition.    - addendo deducendoque videre quae reliqui summa fiat, Cic. Off. 1, 18, 59: [en ajoutant et en retranchant, voir ce que devient le total du reste] = par des additions et des soustractions, voir ce qui reste au total.
    * * *
    I.
        Addo, addas, addare, pen. corr. Plaut. Donner.
    II.
        Addo, addis, addidi, penul. corr. additum, pen. corr. addere, Ex Ad, et Do, das. Adjouster, Bailler d'avantage.
    \
        Quid ad hanc mansuetudinem addi potest? Cic. Est il possible d'estre plus doulx?
    \
        Addere in potu vnguentum. Plin. Mesler parmi.
    \
        Nihil addo de meo. Cic. Je n'y adjouste rien du mien.
    \
        Literas meas in eundem fasciculum velim addas. Cic. Que tu les mettes au mesme pacquet.
    \
        Hoc addebat. Terent. Il disoit d'avantage, Il adjoustoit oultre.
    \
        In vnguenta additur ab aliquibus. Plin. Aucuns le meslent parmi ou dedens les onguents, Le meslent avec les autres drogues pour faire des onguents.
    \
        In medicamenta additur. Plin. Il entre dedens les medicaments, On en fait des medicaments.
    \
        In mustum addere. Plin. Mesler parmi, ou Mettre dedens du moust.
    \
        Additur in caua dentium. Pli. On le met dedens le creux des dents.
    \
        Addere in coronas. Plin. En faire des chapeaux avec d'autres fleurs. \ Addere in nares. Plin. Mettre dedens le nez.
    \
        Adde huc praedas hominum atque pecudum actas. Liu. Adjouste ci endroit les ravissements des hommes et bestails.
    \
        Adde quod insidiae sacris a vatibus absunt. Ouid. Oultre ce.
    \
        Addere animum. Cic. Accroistre le courage.
    \
        Annos duos addiderat ad duo lustra. Ouid. Il avoit douze ans, Il estoit aagé de douze ans.
    \
        Aquam addere flammae. Tibull. Jecter de l'eau sur la flambe pour l'esteindre.
    \
        Calcar addere alicui. Horat. Inciter, Picquer.
    \
        Cornua addere pauperi. Horat. Luy bailler des cornes, Luy bailler occasion d'estre fier, orgueilleux, ou violent.
    \
        Hunc virtus addidit astris. Ouid. Ses vertus l'ont mis au ciel, Par ses vertus il est monté au ciel.
    \
        Addere cognomen. Liu. Surnommer.
    \
        Addere, vel ponere ad compendium. Plaut. Abbreger son compte.
    \
        Addere custodem vel comitem. Plaut. Bailler pour garde, ou Pour faire compagnie.
    \
        Addere dono. Plaut. Donner oultre, ou D'avantage.
    \
        Exemplis melioribus se addere. Claudia. Suyvre les meilleurs exemples.
    \
        Facta pollicitis addere. Ouid. Faire ce qu'on a promis, Accomplir sa promesse, Tenir promesse.
    \
        Addere fidem. Plin. iunior. Confermer.
    \
        Fidem pollicitam dictis addere. Ouid. Pollicitam dictis Iuppiter adde fidem. Tien ta promesse, Fay ce que tu m'as promis.
    \
        Fiduciam addere alicui rei. Tacit. Donner fiance ou bonne esperance.
    \
        Finem addere alicui rei. Claudian. Mettre fin.
    \
        Fraena equis addere. Virgil. Brider.
    \
        Gradum addere. Plin. iunior. Se haster, Marcher plus viste, Avancer son pas.
    \
        Laborem addere alicui rei. Tacit. Prendre, ou Mettre peine à bien accoustrer quelque chose.
    \
        Manus addere in vincula. Ouid. Lier les mains.
    \
        Addere naturam. Virgil. Bailler une nature, ou condition.
    \
        Nomen addere alicui. Claud. Nommer, Imposer un nom.
    \
        Addere operam. Plaut. Mettre peine.
    \
        Cancer partes illaesas addit vitiatis. Ouid. Le chancre corrompt les parties saines.
    \
        Scelus addere in scelus. Oui. Faire meschanceté sur meschanceté.
    \
        Spem et metum addere alicui. Tacit. Donner esperance et crainte.
    \
        Stimulos in praelia menti addere. Lucan. Inciter au combat, Encourager pour combatre.
    \
        Addere vitium pudicitiae. Plaut. Despuceler une vierge.
    \
        Vocabulum aliquod filio addere. Claudian. Donner, ou Imposer quelque nom.
    \
        Virtutem addere. Sallust. Faire plus vaillant, ou vertueux.
    \
        Addidit multum reipublicae. Sallust. Il a beaucoup profité à la republique, Il a beaucoup augmenté le bien public.
    \
        Addere, pro Large et copiose dare seu ministrare. Adde merum. Tibullus. Verse moy du vin largement, et sans eau, Renforce de vin.

    Dictionarium latinogallicum > addo

  • 6 statuo

    stătŭo, ui, utum, 3, v. a. [statum, sup. of sto], to cause to stand (cf.: colloco, pono).
    I.
    Corporeally.
    A.
    To cause to stand, set up, set, station, fix in an upright position.
    1.
    To set up, set in the ground, erect:

    ibi arbores pedicino in lapide statuito,

    Cato, R. R. 18:

    inter parietes arbores ubi statues,

    id. ib.:

    stipites statuito,

    id. ib.:

    palis statutis crebris,

    Varr. R. R. 1, 14 init.:

    pedamenta jacentia statuenda,

    are to be raised, Col. 4, 26:

    pedamentum inter duas vitis,

    Plin. 17, 22, 21, § 194:

    hic statui volo primum aquilam,

    the standard of the troops, Plaut. Pers. 5, 1, 7:

    signifer, statue signum,

    plant the ensign, Liv. 5, 55, 1; Val. Max. 1, 5, 1.—
    2.
    To plant (rare):

    eodem modo vineam statuito, alligato, flexatoque uti fuerit,

    Plin. 17, 22, 35, § 198:

    agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem),

    Hor. C. 2, 13, 10.—
    3.
    In gen., to place, set or fix, set up, set forth things or persons.
    a.
    Without specifying the place:

    ollam statuito cum aqua,

    let a jar stand with water, Cato, R. R. 156 (157):

    crateras magnos statuunt, i. e. on the table,

    Verg. A. 1, 724; so,

    crateras laeti statuunt,

    id. ib. 7, 147: haec carina satis probe fundata et bene statuta est, well placed, i. e. so that the hull stands perpendicularly (cf.:

    bene lineatam carinam collocavit, v. 42),

    Plaut. Mil. 3, 3, 44:

    nec quidquam explicare, nec statuere potuerant, nec quod statutum esset, manebat, omnia perscindente vento,

    Liv. 21, 58, 7:

    eo die tabernacula statui passus non est,

    to pitch, Caes. B. C. 1, 81; so, aciem statuere, to draw up an army:

    aciem quam arte statuerat, latius porrigit,

    Sall. J. 52, 6.—
    b.
    With designation of the place by in and abl.; by adv. of place; by ante, apud, ad, circa, super, and acc.; by pro and abl.; by abl. alone (very rare), or by in and acc. (very rare): signa domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. 7, 19, 95 (p. 782 P.):

    statuite hic lectulos,

    Plaut. Pers. 5, 1, 7:

    etiamsi in caelo Capitolium statueretur,

    Cic. Or. 3, 46, 180:

    statuitur Sollius in illo gladiatorum convivio... atuitur, ut dico, eques Romanus in Apronii convivio,

    is taken to the banquet, id. Verr. 2, 3, 25, § 61 sq.:

    tabernacula in foro statuere,

    Liv. 39, 46, 3:

    in principiis statuit tabernaculum,

    Nep. Eum. 7, 1:

    in nostris castris tibi tabernaculum statue,

    Curt. 5, 11, 6; 8, 13, 20:

    statui in medium undique conspicuum tabernaculum jussit,

    id. 9, 6, 1:

    (sagittae) longae, nisi prius in terra statuerent arcum, haud satis apte imponuntur,

    id. 8, 14, 19:

    sedes curules sacerdotum Augustalium locis, superque eas querceae coronae statuerentur,

    Tac. A. 2, 83:

    donum deae apud Antium statuitur,

    id. ib. 3, 71:

    pro rigidis calamos columnis,

    Ov. F. 3, 529:

    jamque ratem Scythicis auster statuisset in oris,

    Val. Fl. 3, 653:

    statuere vas in loco frigido,

    Pall. Oct. 22.—Of living beings:

    capite in terram statuerem, Ut cerebro dispergat viam,

    Ter. Ad. 3, 2, 18:

    qui capite ipse sua in statuit vestigia sese (= qui sese ipse capite in sua vestigia statuit),

    i. e. stands on his head, Lucr. 4, 472:

    patrem ejus a mortuis excitasses, statuisses ante oculos,

    Cic. Or. 1, 57, 245:

    captivos vinctos in medio statuit,

    Liv. 21, 42, 1:

    ubi primum equus Curtium in vado statuit,

    id. 1, 13, 5:

    quattuor cohortes in fronte statuit,

    id. 28, 33, 12:

    ante se statuit funditores,

    id. 42, 58, 10:

    puerum ad canendum ante tibicinem cum statuisset,

    id. 7, 2, 9:

    procul in conspectu eum (Philopoemenem) statuerunt,

    id. 39, 49, 11:

    media porta robora legionum, duabus circa portis milites levemque armaturam statuit,

    id. 23, 16, 8:

    bovem ad fanum Dianae et ante aram statuit,

    id. 1, 45, 6:

    cum Calchanta circa aram statuisset,

    Val. Max. 8, 11, ext. 6:

    marium si qui eo loci statuisset,

    id. 3, 1, 2 fin.:

    adulescentes ante Caesarem statuunt,

    Tac. A. 4, 8:

    in fronte statuerat ferratos, in cornibus cohortes,

    id. ib. 3, 45:

    puer quis Ad cyathum statuetur?

    Hor. C. 1, 29, 8:

    tu cum pro vitula statuis dulcem Aulide natam Ante aras,

    id. S. 2, 3, 199:

    et statuam ante aras aurata fronte juvencum,

    Verg. A. 9, 627:

    clara regione profundi Aetheros innumeri statuerunt agmina cygni,

    Stat. Th. 3, 525.—
    4. a.
    Of statues, temples, columns, altars, trophies, etc.; constr. with acc. alone, or acc. of the structure and dat. of the person for whom or in whose honor it is erected:

    siquidem mihi aram et statuam statuis,

    Plaut. As. 3, 3, 122:

    huic statuam statui decet ex auro,

    id. Bacch. 4, 4, 1:

    ne ego aurea pro statua vineam tibi statuam,

    id. Curc. 1, 2, 52:

    eique statuam equestrem in rostris statui placere,

    Cic. Phil. 5, 15, 41; so id. ib. 9, 5, 10; 9, 7, 16; id. Verr. 2, 2, 62, § 151; 2, 2, 20, § 48; so,

    simulacrum alicui statuere,

    Val. Max. 1, 1, 8:

    effigiem,

    Verg. A. 2, 184:

    Mancinus eo habitu sibi statuit quo, etc. (effigiem),

    Plin. 34, 5, 10, § 18:

    simulacrum in curia,

    Tac. A. 14, 12:

    quanam in civitate tempium statueretur,

    id. ib. 4, 55:

    se primos templum urbis Romae statuisse,

    id. ib. 4, 56; so id. ib. 4, 15:

    nec tibi de Pario statuam, Germanice, templum,

    Ov. P. 4, 8, 31:

    templa tibi statuam, tribuam tibi turis honorem,

    id. M. 14, 128:

    super terrae tumulum noluit quid statui nisi columellam,

    Cic. Leg. 2, 26, 66:

    victimas atque aras diis Manibus statuentes,

    Tac. A. 3, 2:

    statuitque aras e cespite,

    Ov. M. 7, 240:

    statuantur arae,

    Sen. Med. 579:

    aeneum statuerunt tropaeum,

    Cic. Inv. 2, 23, 69:

    monumentum,

    id. ib. § 70; so,

    in alio orbe tropaea statuere,

    Curt. 7, 7, 14;

    so,

    Plin. 3, 3, 4, § 18: ut illum di perdant qui primus statuit hic solarium, Plaut. Fragm. ap. Gell. 3, 3, 5:

    princeps Romanis solarium horologium statuisse L. Papirius Cursor proditur,

    Plin. 7, 60, 60, § 213:

    a miliario in capite Romani fori statuto,

    id. 3, 5, 9, § 66:

    carceres eo anno in Circo primum statuti,

    Liv. 8, 20, 1:

    quo molem hanc immanis equi statuere?

    Verg. A. 2, 150:

    multo altiorem statui crucem jussit,

    Suet. Galb. 9:

    obeliscam,

    Plin. 36, 9, 14, § 71:

    at nunc disturba quas statuisti machinas,

    Plaut. Ps. 1, 5, 137:

    incensis operibus quae statuerat,

    Nep. Milt. 7, 4:

    si vallum statuitur procul urbis illecebris,

    Tac. A. 4, 2:

    castra in quinto lapide a Carthagine statuit,

    Just. 22, 6, 9.—
    b.
    Poet. and in post-class. prose (rare):

    aliquem statuere = alicui statuam statuere: inter et Aegidas media statuaris in urbe,

    Ov. H. 2, 67:

    statuarque tumulo hilaris et coronatus,

    my statue will be erected, Tac. Dial. 13; so with two acc.: custodem medio statuit quam vilicus horto, whose statue he placed as protectress, etc., Mart. 3, 68, 9; cf.

    in double sense: nudam te statuet, i. e. nudam faciet (= nudabit fortunis), and statuam tibi nu dam faciet,

    Mart. 4, 28, 8.—
    5.
    Of cities, etc., to establish, found, build (in class. prose usu. condo):

    Agamemnon tres ibi urbes statuit,

    Vell. 1, 1, 2:

    urbem quam statuo vestra est,

    Verg. A. 1, 573:

    urbom praeclaram,

    id. ib. 4, 655:

    Persarum statuit Babylona Semiramis urbem,

    Prop. 3, 11 (4, 10), 21:

    ibi civitatem statuerunt,

    Just. 23, 1; so,

    licentia et impunitas asyla statuendi (= aperiendi),

    Tac. A. 3, 60.—Hence, transf.: carmen statuere = carmen condere, to compose, devise a song:

    nunc volucrum... inexpertum carmen, quod tacita statuere bruma,

    Stat. S. 4, 5, 12.—
    B.
    To cause to stand still, to stop (rare; cf.

    sisto, III. B.): navem extemplo statuimus,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 57:

    et statuit fessos, fessus et ipse, boves,

    Prop. 4 (5), 9, 4:

    famuli hoc modo statuerunt aquas,

    Arn. 1, p. 30: sanguinem, Oct. Hor. 4.—
    C.
    To cause to stand firm, strengthen, support (rare; = stabilire), only transf.: qui rem publicam certo animo adjuverit, statuerit, Att. ap. Cic. Sest. 56, 120 (Trag. Rel. v. 357 Rib.).
    II.
    Trop.
    A.
    To establish, constitute (= constituo).
    1.
    Esp.: exemplum or documentum (v. edo fin., and cf. Sen. Phoen. 320), to set forth an example or precedent for warning or imitation:

    statuite exemplum impudenti, date pudori praemium,

    Plaut. Rud. 3, 2, 6:

    exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placere studeant potius quam sibi,

    Ter. Heaut. prol. 51; Auct. Her. 4, 35, 47:

    ut illi intellegere possint, in quo homine statueris exemplum hujus modi,

    Cic. Verr. 2, 2, 45, § 111:

    in quos aliquid exempli populus Romanus statui putat oportere,

    id. ib. 2, 3, 90, §

    210: statuam in te exemplum, ne quis posthac infelicibus miseriis patriae illudat,

    Just. 8, 7, 14:

    documentum autem statui oportere, si quis resipiscat et antiquam societatem respiciat,

    Liv. 24, 45, 5: statueretur immo [p. 1753] documentum, quo uxorem imperator acciperet, a precedent, Tac. A. 12, 6.—
    2.
    Jus statuere, to establish a principle or relation of law:

    ut (majores nostri) omnia omnium rerum jura statuerint,

    Cic. Caecin. 12, 34: qui magistratum potestatemve habebit, si quid in aliquem novi juris statuerit, ipse quoque, adversario postulante, eodem jure uti debebit, if he has established any new principle of law, Edict. Praet. in Dig. 2, 2, 1, § 1:

    si quid injungere inferiori velis, id prius in te ac tuos si ipse juris statueris, facilius omnes oboedientes habeas,

    if you first admit it against yourself, Liv. 26, 36, 3:

    si dicemus in omnibus aequabile jus statui convenire,

    equal principles of law should be applied to all, Auct. Her. 3, 3, 4. —
    3.
    In gen., to establish by authority (of relations, institutions, rights, duties, etc.):

    (Numa) omnis partis religionis statuit sanctissime,

    Cic. Rep. 2, 14, 26:

    hoc judicium sic exspectatur ut non unae rei statui, sed omnibus constitui putetur,

    id. Tull. 15, 36:

    ad formandos animos statuendasque vitae leges, Quint. prooem. 14: sic hujus (virtutis) ut caelestium statuta magnitudo est,

    Sen. Ep. 79, 10:

    vectigal etiam novum ex salaria annona statuerunt,

    Liv. 29, 37, 2:

    novos statuere fines,

    id. 42, 24, 8:

    neque eos quos statuit terminos observat,

    id. 21, 44, 5:

    quibus rebus cum pax statuta esset,

    Just. 5, 10, 8; so id. 25, 1, 1:

    sedesque ibi statuentibus,

    id. 18, 5, 11.—
    4.
    With double acc., to constitute, appoint, create:

    Hirtius arbitrum me statuebat non modo hujus rei, sed totius consulatus sui,

    Cic. Att. 14, 1, a, 2:

    telluris erum natura nec illum, nec quemquam constituit,

    Hor. S. 2, 2, 130:

    de principatu (vinorum) se quisque judicem statuet,

    Plin. 14, 6, 8, § 59:

    praefectus his statuitur Andragoras,

    Just. 21, 4, 5.—
    B.
    To determine, fix, etc. (of temporal or local relations); constr. usually with acc. and dat. or acc. and gen.
    1.
    Modum statuere alicui or alicujus rei, to determine the manner, mode, or measure of, assign limits, restrictions or restraints to a thing or person, to impose restraints upon.
    (α).
    With dat.:

    diuturnitati imperii modum statuendum putavistis,

    that a limit should be assigned to the duration of his power, Cic. Imp. Pomp. 9, 26:

    statui mihi tum modum et orationi meae,

    imposed restraints upon myself and my words, id. Verr. 2, 5, 63, § 163:

    non statuendo felicitati modum, nec cohibendo fortunam,

    by not assigning any limits to his success, Liv. 30, 30, 23 (Pompeium) affirmabant, libertati publicae statuturum modum, Vell. 2, 40:

    cupidinibus statuat natura modum,

    Hor. S. 1, 2, 111:

    quem modum sibi ipsa statuit (crudelitas)?

    Val. Max. 9, 2 pr.:

    modum ipsae res statuunt (i. e. sibi),

    Plin. 28, 15, 61, § 216:

    modum nuptiarum sumptibus statuerunt,

    Just. 21, 4, 5:

    timori quem meo statuam modum?

    Sen. Thyest. 483;

    and with finem: jam statui aerumnis modum et finem cladi,

    id. Herc. Fur. 206. —
    (β).
    With gen.:

    honestius te inimicitiarum modum statuere potuisse quam me humanitatis,

    Cic. Sull. 17, 48:

    ipse modum statuam carminis,

    Ov. Tr. 1, 11, 44:

    errorisque sui sic statuisse modum,

    Prop. 3, 12 (4, 11), 36:

    modum statuunt fellis pondere denarii,

    they limit the quantity of the gall to the weight of a denarius, Plin. 28, 19, 77, § 254.—
    2.
    Condicionem or legem alicui, to impose a condition or law upon one, to dictate, assign a condition to:

    hanc tu condicionem statuis Gaditanis,

    Cic. Balb. 10, 25:

    providete ne duriorem vobis condicionem statuatis ordinique vestro quam ferre possit,

    id. Rab. Post. 6, 15:

    alter eam sibi legem statuerat ut, etc.,

    id. Phil. 10, 6, 12: pretio statuta lege ne modum excederet, etc., the law being assigned to the price that not, etc., i. e. the price being limited by the law, etc., Plin. 33, 7, 40, § 118:

    pacis legem universae Graeciae statuit,

    Just. 9, 5, 2.—So with ellipsis of dat., to agree upon, stipulate:

    statutis condicionibus,

    Just. 6, 1, 3:

    omnibus consentientibus Carthago conditur, statuto annuo vectigali pro solo urbis,

    id. 18, 5, 14. —
    3.
    Finem, to assign or put an end to, make an end of:

    haud opinor commode Finem statuisse orationi militem,

    Ter. Hec. 1, 2, 21:

    et finem statuit cuppedinis atque timoris,

    Lucr. 6, 25:

    cum Fulvius Flaccus finem poenae eorum statuere cogeretur,

    Val. Max. 3, 2, ext. 1: majores vestri omnium magnarum rerum et principia exorsi ab diis sunt, et finem statuerunt, finished, Liv. 45, 39, 10; so,

    terminum: nam templis numquam statuetur terminus aevi,

    Stat. S. 3, 1, 180:

    cum consilii tui bene fortiterque suscepti eum tibi finem statueris, quem ipsa fortuna terminum nostrarum contentionum esse voluisset,

    since you have assigned that end, Cic. Fam. 6, 22, 2.—
    4.
    Pretium alicui rei, to assign a price to something; fix, determine the price of something:

    quae probast mers, pretium ei statuit,

    Plaut. Mil. 3, 1, 132:

    numquam avare pretium statui arti meae,

    Ter. Heaut. prol. 48:

    statuit frumento pretium,

    Tac. A. 2, 87; so with dat. understood:

    ut eos (obsides) pretio quantum ipsi statuissent patres redimi paterentur,

    Liv. 45, 42, 7:

    pretium statuit (i. e. vecturae et sali),

    id. 45, 29, 13; so with in and acc.: ut in singulas amphoras (vini) centeni nummi statuantur, that the price may be set down at 100 sesterces for an amphora, Plin. 14, 4, 6, § 56.—
    5.
    Statuere diem, horam, tempus, locum alicui rei, or alicui, or with dat. gerund., to assign or appoint a day, time, place, etc. (for the more usual diem dicere):

    statutus est comitiis dies,

    Liv. 24, 27, 1:

    diem patrando facinori statuerat,

    id. 35, 35, 15:

    multitudini diem statuit ante quam sine fraude liceret ab armis discedere,

    Sall. C. 36, 2:

    dies insidiis statuitur,

    id. J. 70, 3:

    ad tempus locumque colloquio statuendum,

    Liv. 28, 35, 4:

    subverti leges quae sua spatia (= tempora) quaerendis aut potiundis honoribus statuerint,

    Tac. A. 2, 36.—With ellipsis of dat.:

    observans quem statuere diem,

    Mart. 4, 54, 6:

    noctem unam poscit: statuitur nox,

    Tac. A. 13, 44.—Esp. in the part. statutus, fixed, appointed (in MSS. and edd. often confounded with status; v. sisto fin.):

    institum ut quotannis... libri diebus statutis (statis) recitarentur,

    Suet. Claud. 42:

    ut die statuta omnes equos ante regiam producerent,

    Just. 1, 10, 1:

    quaedam (genera) statutum tempus anni habent,

    Plin. 17, 18, 30, § 135:

    fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant,

    Curt. 6, 3, 7:

    sacrificium non esse redditum statuto tempore,

    id. 8, 2, 6:

    statuto tempore quo urbem Mithridati traderet,

    Just. 16, 4, 9:

    cum ad statutam horam omnes convenissent,

    id. 1, 10, 8:

    intra tempus statutum,

    fixed by the law, Dig. 4, 4, 19 and 20.—
    6.
    To recount, count up, state (very rare): statue sex et quinquaginta annos, quibus mox divus Augustus rempublicam rexit: adice Tiberii tres et viginti... centum et viginti anni colliguntur, count, fix the number at, Tac. Or. 17:

    Cinyphiae segetis citius numerabis aristas... quam tibi nostrorum statuatur summa laborum,

    Ov. P. 2, 7, 29.—
    C.
    To decide, determine, with reference to a result, to settle, fix, bring about, choose, make a decision.
    1.
    Of disputes, differences, questions, etc., between others.
    (α).
    With interrog.-clause:

    ut statuatis hoc judicio utrum posthac amicitias clarorum virorum calamitati hominibus an ornamento esse malitis,

    Cic. Balb. 28, 65:

    eam potestatem habetis ut statuatis utrum nos... semper miseri lugeamus, an, etc.,

    id. Mil. 2, 4:

    in hoc homine statuatis, possitne senatoribus judicantibus homo nocentissim us pecuniosissimusque damnari,

    id. Verr. 1, 16, 47:

    vos statuite, recuperatores, utra (sententia) utilior esse videatur,

    id. Caecin. 27, 77:

    decidis tu statuisque quid iis ad denarium solveretur,

    id. Quint. 4, 17:

    magni esse judicis statuere quid quemque cuique praestare oporteret,

    id. Off. 3, 17, 70:

    mihi vero Pompeius statuisse videtur quid vos in judicando spectare oporteret,

    id. Mil. 6, 15:

    semel (senatus) statuerent quid donatum Masinissae vellent,

    Liv. 42, 23:

    nec quid faciendum modo sit statuunt, sed, etc.,

    decide, dictate, id. 44, 22:

    nondum statuerat conservaret eum necne,

    Nep. Eum. 11, 2:

    statutumque (est) quantum curules, quantum plebei pignoris caperent,

    Tac. A. 13, 28: semel nobis esse statuendum quod consilium in illo sequamur, August. ap. Suet. Claud. 4. —
    (β).
    With de:

    ut consules de Caesaris actis cognoscerent, statuerent, judicarent,

    Cic. Att. 16, 16, B, 8:

    et collegas suos de religione statuisse, in senatu de lege statuturos,

    id. ib. 4, 2, 4:

    ut de absente eo C. Licinius statueret ac judicaret,

    Liv. 42, 22:

    si de summa rerum liberum senatui permittat rex statuendi jus,

    id. 42, 62: qui ab exercitu ab imperatore eove cui de ea re statuendi potestas fuerit, dimissus erit, Edict. Praet. in Dig. 3, 2, 1.—Often with reference to punishment:

    cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, pro certo habetote, vos simul de exercitu Catilinae decernere,

    Sall. C. 52, 17:

    satis visum de Vestilia statuere,

    to pass sentence against, Tac. A. 2, 85:

    jus statuendi de procuratoribus,

    id. ib. 12, 54:

    facta patribus potestate statuendi de Caeciliano,

    id. ib. 6, 7; so id. ib. 13, 28; cf. id. ib. 15, 14; 2, 85; Suet. Tib. 61 fin. —In partic.: de se statuere, to decide on, or dispose of one's self, i. e. of one's life, = to commit suicide:

    eorum qui de se statuebant humabantur corpora,

    Tac. A. 6, 29.—
    (γ).
    With de and abl. and interrog.-clause:

    si quibusdam populis permittendum esse videatur ut statuant ipsi de suis rebus quo jure uti velint,

    Cic. Balb. 8, 22.—
    (δ).
    With contra:

    consequeris tamen ut eos ipsos quos contra statuas aequos placatosque dimittas,

    Cic. Or. 10, 34. —
    (ε).
    With indef. obj., usu. a neutr. pron.:

    utrum igitur hoc Graeci statuent... an nostri praetores?

    Cic. Fl. 12, 27:

    dixisti quippiam: fixum (i. e. id) et statutum est,

    id. Mur. 30, 62:

    eoque utrique quod statuit contenti sunt,

    Caes. B. C. 1, 87:

    senatus, ne quid absente rege statueret,

    Liv. 39, 24, 13:

    maturato opus est, quidquid statuere placet (senatui),

    id. 8, 13, 17:

    id ubi in P. Licinio ita statutum est,

    id. 41, 15, 10:

    interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,

    Curt. 8, 14, 43:

    quid in futurum statuerim, aperiam,

    Tac. A. 4, 37:

    utque rata essent quae procuratores sui in judicando statuerent,

    Suet. Claud. 12;

    qul statuit aliquid parte inaudita altera, aequum licet statuerit, haud aequus fuit,

    Sen. Med. 2, 199:

    non ergo quod libet statuere arbiter potest,

    Dig. 4, 8, 32, § 15; cf.:

    earum rerum quas Caesar statuisset, decrevisset, egisset,

    Cic. Att. 16, 16, C, 11.—
    (ζ).
    With de or super and abl.:

    vos de crudelissimis parricidis quid statuatis cunctamini?

    Sall. C. 52, 31:

    nihil super ea re nisi ex voluntate filii statuere,

    Suet. Tib. 13:

    ne quid super tanta re absente principe statueretur,

    Tac. H. 4, 9.—
    (η).
    Absol., mostly pass. impers.:

    ita expediri posse consilium ut pro merito cujusque statueretur,

    Liv. 8, 14, 1:

    tunc ut quaeque causa erit statuetis,

    id. 3, 53, 10:

    non ex rumore statuendum,

    decisions should not be founded on rumors, Tac. A. 3, 69.—
    (θ).
    With cognoscere, to examine ( officially) and decide:

    petit ut vel ipse de eo causa cognita statuat, vel civitatem statuere jubeat,

    Caes. B. G. 1, 19:

    consuli ut cognosceret statueretque senatus permiserat,

    Liv. 39, 3, 2:

    missuros qui de eorum controversiis cognoscerent statuerentque,

    id. 40, 20, 1; 45, 13, 11:

    quod causa cognita erit statuendum,

    Dig. 2, 11, 2, § 8.—
    2.
    With reference to the mind of the subject, to decide, to make up one's mind, conclude, determine, be convinced, usu. with interrog.clause:

    numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum illi homicidae sint an vindices libertatis,

    Cic. Phil. 2, 12, 30:

    illud mirum videri solet, tot homines... statuere non potuisse, utrum judicem an arbitrum, rem an litem dici oporteret,

    id. Mur. 12, 27:

    neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.,

    id. de Or. 3, 22, 82:

    ipsi statuerent, quo tempore possent suo jure arma capere,

    id. Tull. 5, 12:

    ut statuerem quid esset faciendum,

    id. Att. 7, 26, 3:

    statuere enim qui sit sapiens, vel maxime videtur esse sapientis,

    id. Ac. 2, 3, 9:

    si habes jam statutum quid tibi agendum putes,

    id. Fam. 4, 2, 4:

    tu quantum tribuendum nobis putes statuas ipse, et, ut spero, statues ex nostra dignitate,

    id. ib. 5, 8, 4:

    vix statui posse utrum quae pro se, an quae contra fratrem petiturus esset ab senatu magis impetrabilia forent,

    Liv. 45, 19, 6:

    quam satis statuerat, utram foveret partem,

    id. 42, 29, 11:

    posse ipsam Liviam statuere, nubendum post Drusum, an, etc.,

    Tac. A. 4, 40:

    statue quem poenae extrahas,

    Sen. Troad. 661.—So with apud animum, to make up one's mind:

    vix statuere apud animum meum possum atrum pejor ipsa res an pejore exemplo agatur,

    Liv. 34, 2, 4:

    proinde ipsi primum statuerent apud animos quid vellent,

    id. 6, 39, 11.—Rarely with neutr, pron. as object:

    quidquid nos de communi sententia statuerimus,

    Cic. Fam. 4, 1, 2:

    sic statue, quidquid statuis, ut causam famamque tuam in arto stare scias,

    Sen. Herc. Fur. 1306.—
    D.
    To decree, order, prescribe.
    1.
    With ut or ne: statuunt ut decem milia hominum in oppidum submittantur, [p. 1754] Caes. B. G. 7, 21:

    eos (Siculos) statuisse ut hoc quod dico postularet,

    Cic. Verr. 2, 2, 42, § 103:

    statuunt illi atque decernunt ut eae litterae... removerentur,

    id. ib. 2, 2, 71, §

    173: statuit iste ut arator... vadimonium promitteret,

    id. ib. 2, 3, 15, §

    38: orare patres ut statuerent ne absentium nomina reciperentur,

    id. ib. 2, 2, 42, §

    103: statuitur ne post M. Brutum proconsulem sit Creta provincia,

    id. Phil. 2, 38, 97:

    (Tiberius) auxit patrum honorem statuendo ut qui ad senatum provocavissent, etc.,

    Tac. A. 14, 28:

    statuiturque (a senatu) ut... in servitute haberentur,

    id. ib. 12, 53.—So of a decree, determination, or agreement by several persons or parties to be carried out by each of them:

    statutum esse (inter plebem et Poenos) ut... impedimenta diriperent,

    Liv. 23, 16, 6:

    Athenienses cum statuerent, ut urbe relicta naves conscenderent,

    Cic. Off. 3, 11, 48:

    statuunt ut fallere custodes tentent,

    Ov. M. 4, 84.—
    2.
    With acc. (post-Aug.):

    remedium statuere,

    to prescribe a remedy against public abuses, Tac. A. 3, 28; 6, 4:

    Caesar ducentesimam (vectigalis) in posterum statuit,

    decreed that one half of one per cent. be the tax, id. ib. 2, 42.—So with sic (= hoc):

    sic, di, statuistis,

    Ov. M. 4, 661.—
    3.
    With dat. and acc. (not ante-Aug.):

    eis (Vestalibus) stipendium de publico statuit,

    decreed, allowed a salary, Liv. 1, 20, 3:

    Aurelio quoque annuam pecuniam statuit princeps,

    decreed, granted, Tac. A. 13, 34:

    biduum criminibus obiciendis statuitur,

    are allowed, id. ib. 3, 13:

    itaque et alimenta pueris statuta... et patribus praemia statuta,

    Just. 12, 4, 8:

    ceu Aeolus insanis statuat certamina ventis,

    Stat. Th. 6, 300:

    non hoc statui sub tempore rebus occasum Aeoniis,

    id. ib. 7, 219:

    statuere alicui munera,

    Val. Fl. 2, 566.—
    4.
    With dat. and interrog.-clause:

    cur his quoque statuisti quantum ex hoc genere frumenti darent,

    Cic. Verr. 2, 5, 21, § 53:

    ordo iis quo quisque die supplicarent, statutus,

    Liv. 7, 28, 8.—
    5.
    In partic., of punishment, etc., to decree, measure out, inflict.
    (α).
    With poenam, etc., with or without in and acc. pers. (mostly post-Aug.):

    considerando... in utra (lege) major poena statuatur,

    Cic. Inv. 2, 49, 145:

    poenam statui par fuisse,

    Tac. A. 14, 49:

    qui non judicium, sed poenam statui videbant,

    id. ib. 11, 6:

    eadem poena in Catum Firmium statuitur,

    id. ib. 6, 31:

    senatu universo in socios facinoris ultimam statuente poenam,

    Suet. Caes. 14;

    so with mercedem (= poenam): debuisse gravissimam temeritatis mercedem statui,

    Liv. 39, 55, 3; cf.

    also: Thrasea, non quidquid nocens reus pati mereretur, id egregio sub principe statuendum disseruit,

    Tac. A. 14, 48.— Absol.:

    non debere eripi patribus vim statuendi (sc. poenas),

    Tac. A. 3, 70.—
    (β).
    With indef. obj., generally with in and acc.: aliquid gravius in aliquem, to proceed severely against:

    obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret,

    Caes. B. G. 1, 20:

    fac aliquid gravius in Hejum statuisse Mamertinos,

    Cic. Verr. 2, 4, 9, § 19:

    res monet cavere ab illis magis quam quid in illos statuamus consultare,

    Sall. C. 52, 3:

    qui cum triste aliquid statuit, fit tristis et ipse,

    Ov. P. 2, 2, 119:

    si quid ob eam rem de se crudelius statuerent,

    Just. 2, 15, 10.—
    (γ).
    With a word expressing the kind of punishment (post-Aug.):

    in Pompeiam Sabinam exilium statuitur,

    Tac. A. 6, 24 (18).—
    (δ).
    De capite, to pass sentence of death:

    legem illam praeclaram quae de capite civis Romani nisi comitiis centuriatis statui vetaret,

    Cic. Rep. 2, 36, 61.—
    E.
    Referring to one's own acts, to resolve, determine, purpose, to propose, with inf. (first in Cic.;

    freq. and class.): statuit ab initio et in eo perseveravit, jus publicano non dicere,

    Cic. Prov. Cons. 5, 10:

    P. Clodius cum statuisset omni scelere in praetura vexare rem publicam,

    id. Mil. 9, 24:

    statuerat excusare,

    to decline the office, id. Lig. 7, 21:

    cum statuissem scribere ad te aliquid,

    id. Off. 1, 2, 4:

    quod iste certe statuerat et deliberaverat non adesse,

    id. Verr. 2, 1, 1, § 1:

    se statuisse animum advertere in omnes nauarchos,

    id. ib. 2, 5, 40, §

    105: nam statueram in perpetuum tacere,

    id. Fam. 4, 4, 4:

    statueram... nihil de illo dicere,

    id. Fragm. Clod. 1, 1:

    statueram recta Appia Romam (i. e. venire),

    id. Att. 16, 10, 1:

    Pompeius statuerat bello decertare,

    Caes. B. C. 3, 86: si cedere hinc statuisset, Liv. 44, 39, 7:

    triumphare mense Januario statuerat,

    id. 39, 15:

    immemor sim propositi quo statui non ultra attingere externa nisi qua Romanis cohaererent rebus,

    id. 39, 48:

    rex quamquam dissimulare statuerat,

    id. 42, 21:

    opperiri ibi hostium adventum statuit,

    id. 42, 54, 9:

    ut statuisse non pugnare consules cognitum est,

    id. 2, 45, 9:

    exaugurare fana statuit,

    id. 1, 55, 2:

    Delphos mittere statuit,

    id. 1, 56, 5:

    eos deducere in agros statuerunt,

    id. 40, 38, 2:

    tradere se, ait, moenia statuisse,

    id. 8, 25, 10:

    Samnitium exercitus certamine ultimo fortunam experiri statuit,

    id. 7, 37, 4:

    statuit sic adfectos hosti non obicere,

    id. 44, 36, 2:

    sub idem tempus statuit senatus Carthaginem excidere,

    Vell. 1, 12, 2:

    statui pauca disserere,

    Tac. H. 4, 73:

    amoliri juvenem specie honoris statuit,

    id. A. 2, 42:

    statuerat urbem novam condere,

    Curt. 4, 8, 1:

    statuerat parcere urbi conditae a Cyro,

    id. 7, 6, 20:

    rex statuerat inde abire,

    id. 7, 11, 4:

    Alexander statuerat ex Syria petere Africam,

    id. 10, 1, 17; 10, 5, 24; 5, 27 (9), 13; so,

    statutum habere cum animo ac deliberatum,

    to have firmly and deliberately resolved, Cic. Verr. 2, 3, 41, § 95.—With sic:

    caedis initium fecisset a me, sic enim statuerat,

    id. Phil. 3, 7, 29.—
    F.
    To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold (especially of legal opinions), think, consider (always implying the establishment of a principle, or a decided conviction; cf.: existimo, puto, etc.).
    1.
    With acc. and inf.
    a.
    In gen.:

    senatus consulta falsa delata ab eo judicavimus... leges statuimus per vim et contra auspicia latas,

    Cic. Phil. 12, 5, 12:

    statuit senatus hoc ne illi quidem esse licitum cui concesserat omnia,

    id. Verr. 2, 3, 35, § 81:

    quin is tamen (judex) statuat fieri non posse ut de isto non severissime judicetur,

    id. ib. 2, 3, 62, §

    144: hujusce rei vos (recuperatores) statuetis nullam esse actionem qui obstiterit armatis hominibus?

    id. Caecin. 13, 39, ut quisquam juris numeretur peritus, qui id statuit esse jus quod non oporteat judicari, who holds that to be the law, id. ib. 24, 68:

    is (Pompeius) se in publico statuit esse non posse,

    id. Pis. 13, 29:

    tu unquam tantam plagam tacitus accipere potuisses, nisi hoc ita statuisses, quidquid dixisses te deterius esse facturum?

    id. Verr. 2, 3, 58, § 133:

    si causa cum causa contenderet, nos nostram perfacile cuivis probaturos statuebamus,

    we were sure, id. Quint. 30, 92:

    non statuit sibi quidquam licere quod non patrem suum facere vidisset,

    id. Verr. 2, 3, 90, § 211:

    hi sibi nullam societatem communis utilitatis causa statuunt esse cum civibus,

    assume, id. Off. 3, 6, 28:

    cum igitur statuisset opus esse ad eam rem constituendam pecunia,

    had become convinced, id. ib. 2, 23, 82:

    quo cive neminem ego statuo in hac re publica esse fortiorem,

    id. Planc. 21, 51:

    quam quidem laudem sapientiae statuo esse maximam,

    id. Fam. 5, 13, 1:

    hoc anno statuit temporis esse satis,

    Ov. F. 1, 34:

    nolim statuas me mente maligna id facere,

    Cat. 67, 37.— So with sic:

    velim sic statuas tuas mihi litteras longissimas quasque gratissimas fore,

    Cic. Fam. 7, 33 fin.:

    ego sic statuo a me in hac causa pietatis potius quam defensionis partes esse susceptas,

    I hold, lay down as the principle of my defence, id. Sest. 2, 3:

    quod sic statuit omnino consularem legem nullam putare,

    id. ib. 64, 135:

    sic statuo et judico, neminem tot et tanta habuisse ornamenta dicendi,

    id. Or. 2, 28, 122. —Hence, statui, I have judged, i. e. I know, and statueram, I had judged, i. e. I knew:

    ut ego qui in te satis consilii statuerim esse, mallem Peducaeum tibi consilium dare quam me, ironically,

    Cic. Att. 1, 5, 4:

    qui saepe audissent, nihil esse pulchrius quam Syracusarum moenia, statuerant se, si ea Verre praetore non vidissent, numquam esse visuros,

    id. Verr. 2, 5, 36, § 95.—With neutr. pron.:

    si dicam non recte aliquid statuere eos qui consulantur,

    that they hold an erroneous opinion, Cic. Caecin. 24, 68; cf.:

    quis hoc statuit umquam, aut cui concedi potest, ut eum jure potuerit occidere a quo, etc.,

    id. Tull. 24, 56; Quint. 5, 13, 21.—
    b.
    Particularly of a conclusion drawn from circumstances, to judge, infer, conclude; declare (as an inference):

    cum tuto senatum haberi non posse judicavistis, tum statuiistis, etiam intra muros Antonii scelus versari,

    Cic. Phil. 3, 5, 13: quod si aliter statuetis, videte ne hoc vos statuatis, qui vivus decesserit, ei vim non esse factam, id. Caecin. 16, 46:

    quid? si tu ipse statuisti, bona P. Quinctii ex edicto possessa non esse?

    id. Quint. 24, 76:

    ergo ad fidem bonam statuit pertinere notum esse emptori vitium quod nosset venditor,

    id. Off. 3, 16, 67:

    Juppiter esse pium statuit quodcumque juvaret,

    Ov. H. 4, 133.—With neutr. pron.:

    hoc (i. e. litteris Gabinii credendum non esse) statuit senatus cum frequens supplicationem Gabinio denegavit,

    Cic. Prov. Cons. 6, 14:

    quod si tum statuit opus esse, quid cum ille decessisset, Flacco existimatis statuendum et faciendum fuisse?

    id. Fl. 12, 29; cf. id. Caecin. 16, 46, supra; so,

    hoc si ita statuetis,

    id. ib. 16, 47.—
    c.
    Esp. with gerund.-clause.
    (α).
    To hold, judge, think, consider, acknowledge, that something must be done, or should have been done:

    tu cum tuos amicos in provinciam quasi in praedam invitabas... non statuebas tibi de illorum factis rationem esse reddendam?

    did you not consider, did it not strike you? Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29: statuit, si hoc crimen extenuari vellet, nauarchos omnes vita esse privandos, he thought it necessary to deprive, etc., id. ib. 2, 5, 40, §

    103: ut statuas mihi non modo non cedendum, sed etiam tuo auxilio utendum fuisse,

    id. Fam. 5, 2, 10:

    statuebam sic, boni nihil ab illis nugis expectandum,

    id. Sest. 10, 24:

    Antigonus statuit aliquid sibi consilii novi esse capiendum,

    Nep. Eum. 8, 4. —So with opus fuisse:

    ut hoc statuatis oratione longa nihil opus fuisse,

    acknowledge, Cic. Verr. 1, 18, 56: causam sibi dicendam esse statuerat jam ante quam hoc usu venit, knew (cf. a. supra), id. ib. 2, 5, 39, § 101. —
    (β).
    To think that one must do something, to resolve, propose, usu. with dat. pers.:

    manendum mihi statuebam quasi in vigilia quadam consulari ac senatoria,

    Cic. Phil. 1, 1, 1: quae vobis fit injuria si statuimus, vestro nobis judicio standum esse, if we conclude, purpose, to abide, etc., id. Fl. 27, 65:

    ut ea quae statuisses tibi in senatu dicenda, reticeres,

    id. Fam. 5, 2, 1:

    statuit tamen nihil sibi in tantis injuriis gravius faciendum,

    id. Clu. 6, 16:

    Caesar statuit exspectandam classem,

    Caes. B. G. 3, 14:

    non expectandum sibi statuit dum, etc.,

    id. ib. 1, 11:

    quod eo tempore statuerat non esse faciendum,

    id. B. C. 3, 44:

    statuit sibi nihil agitandum,

    Sall. J. 39, 5:

    Metellus statuit alio more bellum gerendum,

    id. ib. 54, 5:

    Laco statuit accuratius sibi agendum cum Pharnabazo,

    Nep. Alcib. 10, 2:

    sororis filios tollendos statuit,

    Just. 38, 1.—
    2.
    With ut:

    si, ut Manilius statuebat, sic est judicatum (= ut judicandum esse statuebat),

    Cic. Caecin. 24, 69:

    ut veteres statuerunt poetae (ut = quod ita esse),

    id. Arat. 267 (33): quae majora auribus accepta sunt quam oculis noscuntur, ut statuit, as he thought, i. e. that those things were greater, etc., Liv. 45, 27:

    cum esset, ut ego mihi statuo, talis qualem te esse video,

    Cic. Mur. 14, 32.—
    3.
    With two acc. (= duco, existimo):

    omnes qui libere de re publica sensimus, statuit ille quidem non inimicos, sed hostes,

    regarded not as adversaries, but as foes, Cic. Phil. 11, 1, 3:

    Anaximenes aera deum statuit,

    id. N. D. 10, 26:

    voluptatem summum bonum statuens,

    id. Off. 1, 2, 5:

    video Lentulum cujus ego parentem deum ac patronum statuo fortunae ac nominis mei,

    id. Sest. 69, 144:

    si rectum statuerimus concedere amicis quidquid velint,

    id. Lael. 11, 38:

    Hieronymus summum bonum statuit non dolere,

    id. Fin. 2, 6, 19:

    noster vero Plato Titanum e genere statuit eos qui... adversentur magistratibus,

    id. Leg. 3, 2, 5:

    decretum postulat, quo justae inter patruos fratrumque filias nuptiae statuerentur,

    Tac. A. 12, 7:

    optimum in praesentia statuit reponere odium,

    id. Agr. 39.— P. a.: stătūtus, a, um, i. e. baculo, propped, leaning on a stick (dub. v. I. C. supra):

    vidistis senem... statutum, ventriosum?

    Plaut. Rud. 2, 2, 11.—Hence, subst.: stătūtum, i, n., a law, decision, determination, statute (late Lat.):

    Dei,

    Lact. 2, 16, 14:

    Parcarum leges ac statuta,

    id. 1, 11, 14:

    statuta Dei et placita,

    id. 7, 25, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > statuo

  • 7 appono

    ap-pōno, posuī, positum, ere
    1)
    а) ставить ( mensam Pl); подавать на стол (con vivis panem et obsonia Su; cenam C, Su)
    б) приставлять ( scalas L); прикладывать ( manus ad os C)
    paenulam ad vulnus a. Suзакрыть рану плащом
    a. alicui nomen Treb — давать кому-л. имя (прозвище)
    2) приставлять, назначать ( custodem alicui aliquem C); выставлять ( calumnialores C)
    3) добавлять, прибавлять ( annos alicui H)
    a. notam ad versum C — поставить знак возле стиха, пометить стих знаком
    4) причислять (к чему-л.). т. е. рассматривать, считать
    a. aliquid lucro H — считать что-л. выигрышем, записать в приход

    Латинско-русский словарь > appono

  • 8 peto

    pĕto, ĕre, pĕtīvi (pĕtĭi), pĕtītum - tr. -    - parf. petīt, Virg. En. 9, 9; Ov. F. 1, 109; petisti, Cic. Cat. 1, 5, 11; Virg. En. 4, 100; 12, 359; petistis, Auct. Her. 4, 15, 22; petissem, Cic. Verr. 1, 55, 145; Ov. M. 5, 26; Liv. 30, 25, 2; petisse, Cic. Quint. 11, 37; Cic. Verr. 2, 4, 63, § 140; Ov. M. 9, 623.    - chercher à atteindre. [st1]1 [-] diriger sa course vers, chercher à gagner.    - petere loca calidiora, Cic. Nat. 2. 125: chercher à gagner des pays plus chauds. --- cf. Cic. Planc. 97, etc.    - petere naves, Nep. Milt. 5, 5: chercher à rejoindre les navires.    - genitor, quem primum petebam, Virg. En. 2, 635: mon père, que je cherchais à atteindre le premier.    - poét. campum petit amnis, Virg. G, 3, 522: la rivière s'en va vers la plaine.    - mons petit astra, Ov. M. 1, 316: la montagne monte vers les astres.    - iter terra petere, Cic. Planc. 97: prendre un chemin par terre.    - petere fugam, Caes. BG. 2, 24, 1: prendre la fuite. [st1]2 [-] attaquer, assaillir, viser.    - [abst] Cic. Or. 228.    - caput petere, Cic. Quinct. 29: attaquer (viser) à la tête. --- cf. Cic. Mur. 52, etc.    - petere aliquem spiculo, Liv. 2, 20, 2: attaquer qqn avec une lance.    - petere aliquem bello, Virg. En. 3, 603: faire la guerre à qqn.    - fig. petere aliquem epistula, Cic. Att. 2. 2, 2: attaquer qqn par lettre.    - petere aliquem fraude, Liv. 40, 55, 3 tendre des pièges à qqn. [st1]3 [-] aborder.    - ut te supplex peterem, Virg. En. 6, 115: [il me recommandait] de t'aborder en suppliant.    - petere collum amplexu, Cael. d. Quint. 4, 2, 124: se jeter au cou de qqn.    - chercher à obtenir. [st1]4 [-] rechercher, aspirer à; aller chercher.    - fuga salutem petere, Caes. BG. 3, 15, 2: chercher son salut dans la fuite.    - eloquentiae principatum petere, Cic. Or. 56, aspirer au premier rang dans l'éloquence.    - petere aut fugere aliquid, Cic. Fin. 1, 30: rechercher ou fuir qqch.    - petere victoriam ex aliquo, Liv. 8, 33, 13: chercher la victoire sur qqn.    - petere Brundisium ostreas, Plin. 9, 169: aller chercher des huîtres à Brindes.    - petere cibum e flamma, Ter. Eun. 491: aller chercher à manger dans les flammes d'un bûcher. --- Cic. Caec. 4, 10; Ac. 1, 2, 8.    - [poét. avec inf. ] chercher à. --- Lucr. 3, 86 ; Virg. En. 7, 96 ; Hor. Ep. 1, 11, 29. [st1]5 [-] briguer [une magistrature].    - Cic. Phil. 2, 76 ; Att. 1, 1, 2 ; Verr. pr. 23.    - de iis, qui nunc petunt, Caesar certus putatur, Cic. Att. 1: parmi les candidats actuels, César est le seul qui soit sûr de son élection. [st1]6 [-] demander, solliciter.    - petere opem ab aliquo, Tusc. 5, 5: demander assistance à qqn.    - petere ab aliquo aliquid alicui, Cic. Q. 2, 15, 3: demander à qqn qqch pour qqn.    - petere ab aliquo pro aliquo, Cic. Lig. 31: intercéder auprès de qqn pour qqn.    - petere ab aliquo (et qqf. ex aliquo Cic. Fam. 15, 6, 2) ut: demander à qqn que. --- cf. Cic. Clu. 43 ; Fam. 13, 49, etc.    - petere ne ou petere ut ne: demander que ne... pas. --- Cic. Amer. 25 ; Cael. 30.    - a vobis peto, primum ut consilium probetis meum, deinde ne frustra dehortando impedire conemini, Nep.: je vous demande, premièrement, d'approuver mon dessein, et ensuite de ne pas tenter vainement de m'y faire renoncer par des exhortations.    - petere + subj. seul abs te peto cures ut... Cic. Fam. 13, 34: je te demande de prendre soin que... --- cf. 13, 39; Caes. BG. 6, 1, 2.    - petere + prop. inf. --- Suet. Aug. 5; Gell. 4, 8, 5. [st1]7 [-] demander, réclamer, demander en justice.    - quantum res petet, de Or. 3, 123: autant que la chose le réclamera.    - petere poenas ab aliquo, Caes. Att. 1, 16, 7: tirer vengeance de qqn.    - calumnia litium alienos fundos petere, Cic. Mil. 74: réclamer les propriétés d'autrui par des procès de pure chicane.    - abst petere: être demandeur dans une affaire, poursuivre.    - te petere oporteret, Cic. Verr. 4, 70: c'est à toi qu'il conviendrait d'être demandeur. [st1]8 [-] chercher, faire venir de, tirer de.    - a litteris oblivionem petere, Cic. Fam. 5, 15, 4: chercher l'oubli dans les études littéraires.    - prooemium alte petitum, Cic. Clu. 58: préambule tiré de loin. --- cf. Cic. Caec. 10.    - latere petitus imo spiritus, Hor. Epo. 11, 10: soupir tiré du fond de la poitrine.    - petere exempla ex summorum hominum factis, Cic. Prov. 20: prendre des exemples à la vie des plus grands hommes.
    * * *
    pĕto, ĕre, pĕtīvi (pĕtĭi), pĕtītum - tr. -    - parf. petīt, Virg. En. 9, 9; Ov. F. 1, 109; petisti, Cic. Cat. 1, 5, 11; Virg. En. 4, 100; 12, 359; petistis, Auct. Her. 4, 15, 22; petissem, Cic. Verr. 1, 55, 145; Ov. M. 5, 26; Liv. 30, 25, 2; petisse, Cic. Quint. 11, 37; Cic. Verr. 2, 4, 63, § 140; Ov. M. 9, 623.    - chercher à atteindre. [st1]1 [-] diriger sa course vers, chercher à gagner.    - petere loca calidiora, Cic. Nat. 2. 125: chercher à gagner des pays plus chauds. --- cf. Cic. Planc. 97, etc.    - petere naves, Nep. Milt. 5, 5: chercher à rejoindre les navires.    - genitor, quem primum petebam, Virg. En. 2, 635: mon père, que je cherchais à atteindre le premier.    - poét. campum petit amnis, Virg. G, 3, 522: la rivière s'en va vers la plaine.    - mons petit astra, Ov. M. 1, 316: la montagne monte vers les astres.    - iter terra petere, Cic. Planc. 97: prendre un chemin par terre.    - petere fugam, Caes. BG. 2, 24, 1: prendre la fuite. [st1]2 [-] attaquer, assaillir, viser.    - [abst] Cic. Or. 228.    - caput petere, Cic. Quinct. 29: attaquer (viser) à la tête. --- cf. Cic. Mur. 52, etc.    - petere aliquem spiculo, Liv. 2, 20, 2: attaquer qqn avec une lance.    - petere aliquem bello, Virg. En. 3, 603: faire la guerre à qqn.    - fig. petere aliquem epistula, Cic. Att. 2. 2, 2: attaquer qqn par lettre.    - petere aliquem fraude, Liv. 40, 55, 3 tendre des pièges à qqn. [st1]3 [-] aborder.    - ut te supplex peterem, Virg. En. 6, 115: [il me recommandait] de t'aborder en suppliant.    - petere collum amplexu, Cael. d. Quint. 4, 2, 124: se jeter au cou de qqn.    - chercher à obtenir. [st1]4 [-] rechercher, aspirer à; aller chercher.    - fuga salutem petere, Caes. BG. 3, 15, 2: chercher son salut dans la fuite.    - eloquentiae principatum petere, Cic. Or. 56, aspirer au premier rang dans l'éloquence.    - petere aut fugere aliquid, Cic. Fin. 1, 30: rechercher ou fuir qqch.    - petere victoriam ex aliquo, Liv. 8, 33, 13: chercher la victoire sur qqn.    - petere Brundisium ostreas, Plin. 9, 169: aller chercher des huîtres à Brindes.    - petere cibum e flamma, Ter. Eun. 491: aller chercher à manger dans les flammes d'un bûcher. --- Cic. Caec. 4, 10; Ac. 1, 2, 8.    - [poét. avec inf. ] chercher à. --- Lucr. 3, 86 ; Virg. En. 7, 96 ; Hor. Ep. 1, 11, 29. [st1]5 [-] briguer [une magistrature].    - Cic. Phil. 2, 76 ; Att. 1, 1, 2 ; Verr. pr. 23.    - de iis, qui nunc petunt, Caesar certus putatur, Cic. Att. 1: parmi les candidats actuels, César est le seul qui soit sûr de son élection. [st1]6 [-] demander, solliciter.    - petere opem ab aliquo, Tusc. 5, 5: demander assistance à qqn.    - petere ab aliquo aliquid alicui, Cic. Q. 2, 15, 3: demander à qqn qqch pour qqn.    - petere ab aliquo pro aliquo, Cic. Lig. 31: intercéder auprès de qqn pour qqn.    - petere ab aliquo (et qqf. ex aliquo Cic. Fam. 15, 6, 2) ut: demander à qqn que. --- cf. Cic. Clu. 43 ; Fam. 13, 49, etc.    - petere ne ou petere ut ne: demander que ne... pas. --- Cic. Amer. 25 ; Cael. 30.    - a vobis peto, primum ut consilium probetis meum, deinde ne frustra dehortando impedire conemini, Nep.: je vous demande, premièrement, d'approuver mon dessein, et ensuite de ne pas tenter vainement de m'y faire renoncer par des exhortations.    - petere + subj. seul abs te peto cures ut... Cic. Fam. 13, 34: je te demande de prendre soin que... --- cf. 13, 39; Caes. BG. 6, 1, 2.    - petere + prop. inf. --- Suet. Aug. 5; Gell. 4, 8, 5. [st1]7 [-] demander, réclamer, demander en justice.    - quantum res petet, de Or. 3, 123: autant que la chose le réclamera.    - petere poenas ab aliquo, Caes. Att. 1, 16, 7: tirer vengeance de qqn.    - calumnia litium alienos fundos petere, Cic. Mil. 74: réclamer les propriétés d'autrui par des procès de pure chicane.    - abst petere: être demandeur dans une affaire, poursuivre.    - te petere oporteret, Cic. Verr. 4, 70: c'est à toi qu'il conviendrait d'être demandeur. [st1]8 [-] chercher, faire venir de, tirer de.    - a litteris oblivionem petere, Cic. Fam. 5, 15, 4: chercher l'oubli dans les études littéraires.    - prooemium alte petitum, Cic. Clu. 58: préambule tiré de loin. --- cf. Cic. Caec. 10.    - latere petitus imo spiritus, Hor. Epo. 11, 10: soupir tiré du fond de la poitrine.    - petere exempla ex summorum hominum factis, Cic. Prov. 20: prendre des exemples à la vie des plus grands hommes.
    * * *
        Peto, petis, petiui, petitum, pe. prod. petere. Demander, Prier, Faire requeste, Requerir.
    \
        Colloquium petere. Caesar. Demander à parlementer.
    \
        Petere mutuum. Plaut. Emprunter.
    \
        Sanguinem et vitam alicuius petere. Cic. Pourchasser sa mort.
    \
        Veniam petere. Caesar. Demander pardon.
    \
        Consulatum petere. Cic. Briguer et pourchasser à estre Consul.
    \
        Coniugium petere. Ouid. Appeter et pourchasser.
    \
        Inde gloriam petiit. Plin. De là il eut gloire.
    \
        Imperium, ac summatum sibi petere. Lucret. Cercher, Tascher à avoir, Pourchasser.
    \
        Petere somnum. Quintil. Aller dormir.
    \
        Amplexum alicuius petere. Virgil. Aller embrasser.
    \
        Petere poenas ab aliquo. Cic. Cercher moyen de se venger, Demander ou pourchasser la vengeance.
    \
        Sedes apibus, statioque petenda. Virgil. Il fault eslire et prendre place pour les mousches.
    \
        Petere cibum. Terent. Rogasse vellem, vnde mihi peterem cibum. Où il veult que je prenne dequoy vivre, Où il veult que je cerche ma vie.
    \
        E flamma te petere cibum posse arbitror. Terent. Tu es si povre, que je pense que tu oserois bien prendre la viande du milieu de la flamme, Pour un morceau de pain tu te jecterois dedens le feu.
    \
        Argumentum hoc Epicurus a paruis petiuit. Cic. A prins.
    \
        Paulo longius exordium rei demonstrandae petam. Cic. Je iray cercher le commencement de mon oraison un peu plus hault, ou plus loing.
    \
        Initium a natura petere. Cic. Commencer.
    \
        Laudem e macello petere. Cic. Cercher d'estre loué.
    \
        Originem summi boni a primo ortu animantium petere. Cic. Cercher la source du souverain bien du, etc.
    \
        Alte suspirium petere. Plaut. Souspirer du profond du coeur, Aller querir un souspir jusques au, etc.
    \
        Iura Cordubam petunt. Plin. Vont plaider à Cordube, Ils sont du ressort de Cordube.
    \
        Petunt igitur in Elymaeos arborem cupresso similem. Plin. Ils vont querir jusques au pays des, etc.
    \
        Petere aliquid in nubila. Plin. L'aller querir jusques aux nues.
    \
        Volumina in Dardani sepulchrum petita. Plin. Qu'on est allé querir jusques dedens son sepulchre.
    \
        Trans mare aliquid petere. Plin. L'aller querir par dela la mer.
    \
        Ab India petere aliquid. Plin. L'aller querir au pays, etc.
    \
        Petere aliquem dextra. Virgil. Luy tendre la main dextre.
    \
        Petere blanditiis. Quintil. Amadouer, Blandir, Papelarder.
    \
        Aliquem literis petere. Cic. Agacer, Provoquer.
    \
        Criminibus aliquem petere. Tacit. L'accuser de crime.
    \
        Petere. Virgil. Liu. Frapper.
    \
        Petere. Cic. Ruer coups sur aucun.
    \
        Petere iugulum. Cic. Tuer.
    \
        Petere aliquem telis. Liu. Luy tirer quelque dard ou traict.
    \
        Petere aliquem. Cic. Assaillir aucun avec violence.
    \
        Petere aliquem. Plancus Ciceroni. Mettre gents en embusche contre luy.
    \
        Petere insidiis vitam alicuius. Plin. Espier de tuer aucun.
    \
        Veneficio aliquem petere. Author ad Heren. Tascher à l'empoisonner.
    \
        Vnum me petunt. Cic. Ils n'en veulent qu'à moy.
    \
        Quem petit, et summis annixus viribus vrget. Virgil. Lequel il suit.
    \
        Custodem in vincla petiuit. Virgil. L'a mené en prison.
    \
        Petuntur in vincula qui parentes suos non alunt. Quint. On demande qu'ils soyent mis en prison.
    \
        Petere locum aliquem. Cic. Aller en quelque lieu.
    \
        Ardua petere. Stat. Monter une montaigne.
    \
        Parnassus petit astra duobus verticibus. Ouid. Va jusques au ciel.
    \
        Caelum petere. Plin. Voler droict au ciel.
    \
        Cursum alium petere. Cic. Mener sa navire par un autre lieu.
    \
        Cursu petere deserta. Virgil. S'encourir aux deserts.
    \
        Fugam petere. Liu. S'enfuir.
    \
        Fuga salutem petere. Caesar. Se sauver par fuir.
    \
        Romam petit fons ille. Plin. S'en va et coule droict à Rome.
    \
        Secretum petere. Plin. iunior. Se retirer en quelque lieu à part.
    \
        Sublime petere. Plin. Tascher à monter.
    \
        Supera petere. Cic. Tendre et tirer tousjours en hault.
    \
        Vento petere vrbem aliquam. Virgil. Y aller par navigation à voiles.

    Dictionarium latinogallicum > peto

  • 9 adpono

    ap-pōno ( adp-, Ritschl, Fleck., Lachm., Baiter, Halm; app-, Merk., Kayser, K. and H., Weissenb.), pōsŭi, pŏsĭtum, 3, v. a. ( perf. apposivi, Plaut. Mil. 3, 3, 31; App. ap. Prisc. p. 898 P.; cf. pono), to place, put, or lay at, near or by the side of a thing; to apply to, add, unite, etc. (class. in prose and poetry; syn.: addo, adicio, adjungo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    adpone hic mensulam,

    Plaut. Most. 1, 3, 150:

    appositas instruxere epulis mensas,

    Ov. M. 8, 570; so id. ib. 8, 831:

    sitellam,

    Plaut. Cas. 2, 6, 11: Sy. Onus urget. Mi. At tu adpone, put it down then, id. Poen. 4, 2, 35:

    illam alteram apud me, quod bonist, adponito,

    id. Trin. 4, 3, 60:

    munera eorum illis apponentur,

    Vulg. Bar 6, 26:

    At istos rastros interea tamen adpone,

    Ter. Heaut. 1, 1, 37; so id. And. 4, 3, 10 al.:

    aër Omnibus est rebus circumdatus adpositusque,

    Lucr. 6, 1036; 3, 373:

    omnes columnae machinā appositā dejectae,

    Cic. Verr. 2, 1, 55, § 144:

    notam ad malum versum,

    id. Pis. 30; so id. Fam. 13, 6; cf. Suet. Claud. 16: manus ad os (eorum more, qui secreto aliquid narrant, Manut.), Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1:

    scalis appositis urbem defenderunt,

    Liv. 37, 5:

    adpositā aure ad glaciem,

    Plin. 8, 28, 42, § 103: adpositum in mensā lumen, Tac. A. 2, 31:

    paenulam ad vulnus,

    Suet. Ner. 49 et saep.:

    dominum Adpositum flavis in Simoenta vadis,

    Prop. 2, 9, 12.—So freq. of the putting on of garments, crowns, etc.:

    cur tamen appositā velatur janua lauro,

    Ov. Tr. 3, 1, 39:

    gemmas toris,

    id. H. 9, 60 Loers; cf.

    the same,

    id. ib. 7, 100:

    meretrix Appositā populum submovet ante serā,

    id. Am. 3, 14, 10 (cf.:

    ponere seram,

    Juv. 6, 347):

    candelam valvis,

    i. e. to set fire to, Juv. 9, 98 al. —
    B.
    Esp.
    1.
    Freq. as t. t. of food, dishes, to serve up, set before one (cf. Gr. paratithêmi;

    the simple verb pono is often so used, q. v.): adposita sit cena,

    Plaut. Trin. 2, 4, 69:

    apposuit eis mensam,

    Vulg. Act. 16, 34:

    adpositum est ampliter,

    Plaut. Mil. 3, 1, 160:

    apposuit patellam,

    Cic. Verr. 2, 4, 22:

    Cenabat apud eum: argentum ille ceterum purum apposuerat, etc.,

    id. ib. 4, 22, 49; id. Tusc. 5, 32, 91; id. Att. 6, 1; 14, 21; Liv. 1, 7; Plin. 8, 51, 78, § 210:

    convivis panem et obsonia apponere,

    Suet. Calig. 37; id. Caes. 43; id. Tib. 34; id. Galb. 12; Vitr. 13:

    Appositaque est eis ciborum magna praeparatio,

    Vulg. 4 Reg. 6, 23 al.;

    Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,

    Hor. S. 2, 8, 17; 2, 8, 69 al.—
    2.
    Aliquem alicui or alicui rei, to appoint or designate one to any service or duty, to place in any station, to join to as an aid:

    custodem Tullio me apponite,

    Cic. Div. in Caecil. 16, 51; so Tac. A. 4, 60; cf.: adpositus custodiae (dat.), id. ib. 1, 6;

    2, 68: accusator apponitur civis Romanus,

    Cic. Verr. 2, 1, 29, § 74; so id. ib. 2, 1, 5, § 41 fin.:

    calumniatores,

    id. ib. 2, 2, 10:

    praevaricatorem,

    id. Phil. 2, 11:

    non illicitatorem venditor adponet,

    id. Off. 3, 15, 61; cf. id. Verr. 2, 1, 54:

    custodes,

    Nep. Dion, 4, 5:

    moderator et magister consulibus appositus,

    Liv. 2, 18, 6; so,

    rectorem,

    Suet. Aug. 48:

    scrutatores,

    id. Claud. 35 al. —
    3.
    To put to something by way of increase, to add to, superadd (rare; cf.

    addo, adicio): nihil his novum adposivi,

    Plaut. Mil. 3, 3, 31; id. Trin. 4, 3, 18:

    aetas illi, quos tibi dempserit, adponet annos,

    Hor. C. 2, 5, 15:

    exemplum,

    Gell. 1, 13, 9:

    si quis apposuerit ad haec, apponet Deus super illum etc.,

    Vulg. Apoc. 22, 18; ib. Gen. 49, 32.—
    II.
    Trop.
    A.
    Of the mind, to apply (eccl. Lat.):

    appone cor ad doctrinam,

    Vulg. Prov. 22, 17:

    apposui cor meum, ut etc.,

    ib. Eccl. 8, 16.—
    B.
    In eccl. Lat., after the Hebrew, of an act, to do further, also to do something:

    non apponet, ut complacitior sit adhuc?

    Vulg. Psa. 76, 8; so ib. Act. 12, 3:

    apposuerunt adhuc peccare,

    ib. Psa. 77, 17; 88, 23.—
    C.
    With a dat. of end, to set down for something, count, reckon, or consider as, to hold as (very rare):

    cum is nil promereat, postulare id gratiae adponi sibi,

    Ter. And. 2, 1, 32 (addi in gratiam suam, Don.):

    aliquid lucro,

    Hor. C. 1, 9, 15.—Hence, appŏsĭ-tus ( adp-), a, um, P. a., put or applied to, etc.
    A.
    Of relations of space, placed or situated at or near to, contiguous to, bordering upon; constr. with dat.:

    regio mari adposita,

    Plin. 3, 18, 22, § 126:

    platanus itineri,

    id. 12, 1, 5, § 9:

    castellum Lupiae flumini adpositum,

    Tac. A. 2, 7.— Trop.:

    audacia fidentiae non contrarium, sed appositum ac propinquum,

    Cic. Inv. 2, 54, 165.—
    B.
    Metaph.
    1.
    Fit, proper, suitable, appropriate, apposite, etc. (like aptus, q. v.; hence in MSS. freq. interchanged with it; cf. Spald. ad Quint. 3, 11, 9); constr. with ad (in this signif. very freq. in Varr. and Cic.;

    elsewhere very rare, perh. not found except in Quint. and Gell.): ager ad vitem adpositus,

    Varr. R. R. 1, 7, 5:

    loca adposita ad faenum, ad vinum, ad oleum,

    id. ib. 1, 23, 1:

    equus ad medendum adpositus,

    id. ib. 2, 7, 5:

    (gallinae) adpositissimae ad partum,

    id. ib. 3, 9, 9;

    2, 10, 4: menses ad agendum maxime appositi,

    Cic. Verr. 2, 1, 11; 2, 5, 41 fin.; id. Att. 3, 14:

    multo appositior ad deferenda,

    id. Verr. 2, 4, 57:

    argumentatio appositissima ad judicationem,

    id. Inv. 1, 14. —
    * 2.
    Inclined to; constr. with dat.:

    judex juri magis an aequo sit adpositus,

    Quint. 4, 3, 11 (cf.:

    adclinis falsis animus,

    Hor. S. 2, 2, 6).—
    3.
    Subst.: appŏsĭtum, i, n., in rhet. and gram., an epithet, adjective:

    adposita, quae epitheta dicuntur, ut dulce mustum,

    Quint. 8, 2, 10; 2, 14, 3; 9, 4, 24.—Hence, appŏsĭtē, adv., suitably, fitly, etc.:

    ad persuasionem,

    Cic. Inv. 1, 5; cf. Spald ad Quint. 2, 15, 3 praeclare et apposite et facete scribere, Gell. 2, 23, 11 ( comp. and sup not used).

    Lewis & Short latin dictionary > adpono

  • 10 adpositus

    ap-pōno ( adp-, Ritschl, Fleck., Lachm., Baiter, Halm; app-, Merk., Kayser, K. and H., Weissenb.), pōsŭi, pŏsĭtum, 3, v. a. ( perf. apposivi, Plaut. Mil. 3, 3, 31; App. ap. Prisc. p. 898 P.; cf. pono), to place, put, or lay at, near or by the side of a thing; to apply to, add, unite, etc. (class. in prose and poetry; syn.: addo, adicio, adjungo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    adpone hic mensulam,

    Plaut. Most. 1, 3, 150:

    appositas instruxere epulis mensas,

    Ov. M. 8, 570; so id. ib. 8, 831:

    sitellam,

    Plaut. Cas. 2, 6, 11: Sy. Onus urget. Mi. At tu adpone, put it down then, id. Poen. 4, 2, 35:

    illam alteram apud me, quod bonist, adponito,

    id. Trin. 4, 3, 60:

    munera eorum illis apponentur,

    Vulg. Bar 6, 26:

    At istos rastros interea tamen adpone,

    Ter. Heaut. 1, 1, 37; so id. And. 4, 3, 10 al.:

    aër Omnibus est rebus circumdatus adpositusque,

    Lucr. 6, 1036; 3, 373:

    omnes columnae machinā appositā dejectae,

    Cic. Verr. 2, 1, 55, § 144:

    notam ad malum versum,

    id. Pis. 30; so id. Fam. 13, 6; cf. Suet. Claud. 16: manus ad os (eorum more, qui secreto aliquid narrant, Manut.), Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1:

    scalis appositis urbem defenderunt,

    Liv. 37, 5:

    adpositā aure ad glaciem,

    Plin. 8, 28, 42, § 103: adpositum in mensā lumen, Tac. A. 2, 31:

    paenulam ad vulnus,

    Suet. Ner. 49 et saep.:

    dominum Adpositum flavis in Simoenta vadis,

    Prop. 2, 9, 12.—So freq. of the putting on of garments, crowns, etc.:

    cur tamen appositā velatur janua lauro,

    Ov. Tr. 3, 1, 39:

    gemmas toris,

    id. H. 9, 60 Loers; cf.

    the same,

    id. ib. 7, 100:

    meretrix Appositā populum submovet ante serā,

    id. Am. 3, 14, 10 (cf.:

    ponere seram,

    Juv. 6, 347):

    candelam valvis,

    i. e. to set fire to, Juv. 9, 98 al. —
    B.
    Esp.
    1.
    Freq. as t. t. of food, dishes, to serve up, set before one (cf. Gr. paratithêmi;

    the simple verb pono is often so used, q. v.): adposita sit cena,

    Plaut. Trin. 2, 4, 69:

    apposuit eis mensam,

    Vulg. Act. 16, 34:

    adpositum est ampliter,

    Plaut. Mil. 3, 1, 160:

    apposuit patellam,

    Cic. Verr. 2, 4, 22:

    Cenabat apud eum: argentum ille ceterum purum apposuerat, etc.,

    id. ib. 4, 22, 49; id. Tusc. 5, 32, 91; id. Att. 6, 1; 14, 21; Liv. 1, 7; Plin. 8, 51, 78, § 210:

    convivis panem et obsonia apponere,

    Suet. Calig. 37; id. Caes. 43; id. Tib. 34; id. Galb. 12; Vitr. 13:

    Appositaque est eis ciborum magna praeparatio,

    Vulg. 4 Reg. 6, 23 al.;

    Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,

    Hor. S. 2, 8, 17; 2, 8, 69 al.—
    2.
    Aliquem alicui or alicui rei, to appoint or designate one to any service or duty, to place in any station, to join to as an aid:

    custodem Tullio me apponite,

    Cic. Div. in Caecil. 16, 51; so Tac. A. 4, 60; cf.: adpositus custodiae (dat.), id. ib. 1, 6;

    2, 68: accusator apponitur civis Romanus,

    Cic. Verr. 2, 1, 29, § 74; so id. ib. 2, 1, 5, § 41 fin.:

    calumniatores,

    id. ib. 2, 2, 10:

    praevaricatorem,

    id. Phil. 2, 11:

    non illicitatorem venditor adponet,

    id. Off. 3, 15, 61; cf. id. Verr. 2, 1, 54:

    custodes,

    Nep. Dion, 4, 5:

    moderator et magister consulibus appositus,

    Liv. 2, 18, 6; so,

    rectorem,

    Suet. Aug. 48:

    scrutatores,

    id. Claud. 35 al. —
    3.
    To put to something by way of increase, to add to, superadd (rare; cf.

    addo, adicio): nihil his novum adposivi,

    Plaut. Mil. 3, 3, 31; id. Trin. 4, 3, 18:

    aetas illi, quos tibi dempserit, adponet annos,

    Hor. C. 2, 5, 15:

    exemplum,

    Gell. 1, 13, 9:

    si quis apposuerit ad haec, apponet Deus super illum etc.,

    Vulg. Apoc. 22, 18; ib. Gen. 49, 32.—
    II.
    Trop.
    A.
    Of the mind, to apply (eccl. Lat.):

    appone cor ad doctrinam,

    Vulg. Prov. 22, 17:

    apposui cor meum, ut etc.,

    ib. Eccl. 8, 16.—
    B.
    In eccl. Lat., after the Hebrew, of an act, to do further, also to do something:

    non apponet, ut complacitior sit adhuc?

    Vulg. Psa. 76, 8; so ib. Act. 12, 3:

    apposuerunt adhuc peccare,

    ib. Psa. 77, 17; 88, 23.—
    C.
    With a dat. of end, to set down for something, count, reckon, or consider as, to hold as (very rare):

    cum is nil promereat, postulare id gratiae adponi sibi,

    Ter. And. 2, 1, 32 (addi in gratiam suam, Don.):

    aliquid lucro,

    Hor. C. 1, 9, 15.—Hence, appŏsĭ-tus ( adp-), a, um, P. a., put or applied to, etc.
    A.
    Of relations of space, placed or situated at or near to, contiguous to, bordering upon; constr. with dat.:

    regio mari adposita,

    Plin. 3, 18, 22, § 126:

    platanus itineri,

    id. 12, 1, 5, § 9:

    castellum Lupiae flumini adpositum,

    Tac. A. 2, 7.— Trop.:

    audacia fidentiae non contrarium, sed appositum ac propinquum,

    Cic. Inv. 2, 54, 165.—
    B.
    Metaph.
    1.
    Fit, proper, suitable, appropriate, apposite, etc. (like aptus, q. v.; hence in MSS. freq. interchanged with it; cf. Spald. ad Quint. 3, 11, 9); constr. with ad (in this signif. very freq. in Varr. and Cic.;

    elsewhere very rare, perh. not found except in Quint. and Gell.): ager ad vitem adpositus,

    Varr. R. R. 1, 7, 5:

    loca adposita ad faenum, ad vinum, ad oleum,

    id. ib. 1, 23, 1:

    equus ad medendum adpositus,

    id. ib. 2, 7, 5:

    (gallinae) adpositissimae ad partum,

    id. ib. 3, 9, 9;

    2, 10, 4: menses ad agendum maxime appositi,

    Cic. Verr. 2, 1, 11; 2, 5, 41 fin.; id. Att. 3, 14:

    multo appositior ad deferenda,

    id. Verr. 2, 4, 57:

    argumentatio appositissima ad judicationem,

    id. Inv. 1, 14. —
    * 2.
    Inclined to; constr. with dat.:

    judex juri magis an aequo sit adpositus,

    Quint. 4, 3, 11 (cf.:

    adclinis falsis animus,

    Hor. S. 2, 2, 6).—
    3.
    Subst.: appŏsĭtum, i, n., in rhet. and gram., an epithet, adjective:

    adposita, quae epitheta dicuntur, ut dulce mustum,

    Quint. 8, 2, 10; 2, 14, 3; 9, 4, 24.—Hence, appŏsĭtē, adv., suitably, fitly, etc.:

    ad persuasionem,

    Cic. Inv. 1, 5; cf. Spald ad Quint. 2, 15, 3 praeclare et apposite et facete scribere, Gell. 2, 23, 11 ( comp. and sup not used).

    Lewis & Short latin dictionary > adpositus

  • 11 appono

    ap-pōno ( adp-, Ritschl, Fleck., Lachm., Baiter, Halm; app-, Merk., Kayser, K. and H., Weissenb.), pōsŭi, pŏsĭtum, 3, v. a. ( perf. apposivi, Plaut. Mil. 3, 3, 31; App. ap. Prisc. p. 898 P.; cf. pono), to place, put, or lay at, near or by the side of a thing; to apply to, add, unite, etc. (class. in prose and poetry; syn.: addo, adicio, adjungo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    adpone hic mensulam,

    Plaut. Most. 1, 3, 150:

    appositas instruxere epulis mensas,

    Ov. M. 8, 570; so id. ib. 8, 831:

    sitellam,

    Plaut. Cas. 2, 6, 11: Sy. Onus urget. Mi. At tu adpone, put it down then, id. Poen. 4, 2, 35:

    illam alteram apud me, quod bonist, adponito,

    id. Trin. 4, 3, 60:

    munera eorum illis apponentur,

    Vulg. Bar 6, 26:

    At istos rastros interea tamen adpone,

    Ter. Heaut. 1, 1, 37; so id. And. 4, 3, 10 al.:

    aër Omnibus est rebus circumdatus adpositusque,

    Lucr. 6, 1036; 3, 373:

    omnes columnae machinā appositā dejectae,

    Cic. Verr. 2, 1, 55, § 144:

    notam ad malum versum,

    id. Pis. 30; so id. Fam. 13, 6; cf. Suet. Claud. 16: manus ad os (eorum more, qui secreto aliquid narrant, Manut.), Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1:

    scalis appositis urbem defenderunt,

    Liv. 37, 5:

    adpositā aure ad glaciem,

    Plin. 8, 28, 42, § 103: adpositum in mensā lumen, Tac. A. 2, 31:

    paenulam ad vulnus,

    Suet. Ner. 49 et saep.:

    dominum Adpositum flavis in Simoenta vadis,

    Prop. 2, 9, 12.—So freq. of the putting on of garments, crowns, etc.:

    cur tamen appositā velatur janua lauro,

    Ov. Tr. 3, 1, 39:

    gemmas toris,

    id. H. 9, 60 Loers; cf.

    the same,

    id. ib. 7, 100:

    meretrix Appositā populum submovet ante serā,

    id. Am. 3, 14, 10 (cf.:

    ponere seram,

    Juv. 6, 347):

    candelam valvis,

    i. e. to set fire to, Juv. 9, 98 al. —
    B.
    Esp.
    1.
    Freq. as t. t. of food, dishes, to serve up, set before one (cf. Gr. paratithêmi;

    the simple verb pono is often so used, q. v.): adposita sit cena,

    Plaut. Trin. 2, 4, 69:

    apposuit eis mensam,

    Vulg. Act. 16, 34:

    adpositum est ampliter,

    Plaut. Mil. 3, 1, 160:

    apposuit patellam,

    Cic. Verr. 2, 4, 22:

    Cenabat apud eum: argentum ille ceterum purum apposuerat, etc.,

    id. ib. 4, 22, 49; id. Tusc. 5, 32, 91; id. Att. 6, 1; 14, 21; Liv. 1, 7; Plin. 8, 51, 78, § 210:

    convivis panem et obsonia apponere,

    Suet. Calig. 37; id. Caes. 43; id. Tib. 34; id. Galb. 12; Vitr. 13:

    Appositaque est eis ciborum magna praeparatio,

    Vulg. 4 Reg. 6, 23 al.;

    Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,

    Hor. S. 2, 8, 17; 2, 8, 69 al.—
    2.
    Aliquem alicui or alicui rei, to appoint or designate one to any service or duty, to place in any station, to join to as an aid:

    custodem Tullio me apponite,

    Cic. Div. in Caecil. 16, 51; so Tac. A. 4, 60; cf.: adpositus custodiae (dat.), id. ib. 1, 6;

    2, 68: accusator apponitur civis Romanus,

    Cic. Verr. 2, 1, 29, § 74; so id. ib. 2, 1, 5, § 41 fin.:

    calumniatores,

    id. ib. 2, 2, 10:

    praevaricatorem,

    id. Phil. 2, 11:

    non illicitatorem venditor adponet,

    id. Off. 3, 15, 61; cf. id. Verr. 2, 1, 54:

    custodes,

    Nep. Dion, 4, 5:

    moderator et magister consulibus appositus,

    Liv. 2, 18, 6; so,

    rectorem,

    Suet. Aug. 48:

    scrutatores,

    id. Claud. 35 al. —
    3.
    To put to something by way of increase, to add to, superadd (rare; cf.

    addo, adicio): nihil his novum adposivi,

    Plaut. Mil. 3, 3, 31; id. Trin. 4, 3, 18:

    aetas illi, quos tibi dempserit, adponet annos,

    Hor. C. 2, 5, 15:

    exemplum,

    Gell. 1, 13, 9:

    si quis apposuerit ad haec, apponet Deus super illum etc.,

    Vulg. Apoc. 22, 18; ib. Gen. 49, 32.—
    II.
    Trop.
    A.
    Of the mind, to apply (eccl. Lat.):

    appone cor ad doctrinam,

    Vulg. Prov. 22, 17:

    apposui cor meum, ut etc.,

    ib. Eccl. 8, 16.—
    B.
    In eccl. Lat., after the Hebrew, of an act, to do further, also to do something:

    non apponet, ut complacitior sit adhuc?

    Vulg. Psa. 76, 8; so ib. Act. 12, 3:

    apposuerunt adhuc peccare,

    ib. Psa. 77, 17; 88, 23.—
    C.
    With a dat. of end, to set down for something, count, reckon, or consider as, to hold as (very rare):

    cum is nil promereat, postulare id gratiae adponi sibi,

    Ter. And. 2, 1, 32 (addi in gratiam suam, Don.):

    aliquid lucro,

    Hor. C. 1, 9, 15.—Hence, appŏsĭ-tus ( adp-), a, um, P. a., put or applied to, etc.
    A.
    Of relations of space, placed or situated at or near to, contiguous to, bordering upon; constr. with dat.:

    regio mari adposita,

    Plin. 3, 18, 22, § 126:

    platanus itineri,

    id. 12, 1, 5, § 9:

    castellum Lupiae flumini adpositum,

    Tac. A. 2, 7.— Trop.:

    audacia fidentiae non contrarium, sed appositum ac propinquum,

    Cic. Inv. 2, 54, 165.—
    B.
    Metaph.
    1.
    Fit, proper, suitable, appropriate, apposite, etc. (like aptus, q. v.; hence in MSS. freq. interchanged with it; cf. Spald. ad Quint. 3, 11, 9); constr. with ad (in this signif. very freq. in Varr. and Cic.;

    elsewhere very rare, perh. not found except in Quint. and Gell.): ager ad vitem adpositus,

    Varr. R. R. 1, 7, 5:

    loca adposita ad faenum, ad vinum, ad oleum,

    id. ib. 1, 23, 1:

    equus ad medendum adpositus,

    id. ib. 2, 7, 5:

    (gallinae) adpositissimae ad partum,

    id. ib. 3, 9, 9;

    2, 10, 4: menses ad agendum maxime appositi,

    Cic. Verr. 2, 1, 11; 2, 5, 41 fin.; id. Att. 3, 14:

    multo appositior ad deferenda,

    id. Verr. 2, 4, 57:

    argumentatio appositissima ad judicationem,

    id. Inv. 1, 14. —
    * 2.
    Inclined to; constr. with dat.:

    judex juri magis an aequo sit adpositus,

    Quint. 4, 3, 11 (cf.:

    adclinis falsis animus,

    Hor. S. 2, 2, 6).—
    3.
    Subst.: appŏsĭtum, i, n., in rhet. and gram., an epithet, adjective:

    adposita, quae epitheta dicuntur, ut dulce mustum,

    Quint. 8, 2, 10; 2, 14, 3; 9, 4, 24.—Hence, appŏsĭtē, adv., suitably, fitly, etc.:

    ad persuasionem,

    Cic. Inv. 1, 5; cf. Spald ad Quint. 2, 15, 3 praeclare et apposite et facete scribere, Gell. 2, 23, 11 ( comp. and sup not used).

    Lewis & Short latin dictionary > appono

  • 12 adpōno

    appōno (adpōno), ĕre, pŏsŭi, pŏsĭtum - tr. - [st2]1 [-] placer auprès, placer sur; mettre sur la table, servir. [st2]2 [-] placer qqn auprès d'un autre, aposter. [st2]3 [-] ajouter, mettre en ligne de compte.    - arch. appŏsīvi = apposui.    - apponere modum vitiis, Cic.: mettre des bornes aux vices.    - apponere diem et signum, Cic.: dater et cacheter.    - apponere mensam, Plaut.: mettre le couvert.    - custodem aliquem alicui apponere: mettre qqn comme gardien auprès de qqn.    - ad rem aliquid apponere: ajouter qch à qch.    - appositum est ut: il fut décidé en outre que.    - manus ad os apponere, Cic.: mettre la main devant la bouche (pour dire qqch de secret).    - appositā secundā mensā, Cic. Att. 14, 6: au second service.    - convivis panem apponere: (faire) servir du pain aux convives.    - apponere aprum in epulis, Cic.: servir sur table un sanglier.

    Dictionarium latinogallicum > adpōno

  • 13 con-locō (coll-)

        con-locō (coll-) āvī, ātus, āre,    to set right, arrange, station, lay, put, place, set, set up, erect: sine tumultu praesidiis conlocatis, S.: rebus conlocandis tempus dare, Cs.: lecticae conlocabantur: sedes ac domicilium: chlamydem, ut pendeat apte, O.: eam in lectulo, T.: in navi: Herculem in concilio caelestium: in his locis legionem, Cs.: insidiatorem in foro: iuvenem in latebris, V.: tabulas in bono lumine: supremo In monte saxum, H.: signa in subsidio artius, S.: colonos Capuae: se Athenis, settle: oculos pennis, O.: ibi praesidium. Cs.: exercitum in provinciam, S.: comites apud hospites, to quarter: ante suum fundum insidias: castra contra populum R.: cohortīs advorsum pedites, S.: inter mulieres filium.—To give in marriage: Quocum gnatam, T.: alicui filiam, N.: filiam in familiā: propinquas suas nuptum in alias civitates, Cs.—Of money or capital, to lay out, invest, advance, place, employ: in eā provinciā pecunias: ut in eo fundo dos conlocaretur: patrimonium suum in rei p. salute. — Fig., to place, set, station, dispose, order, arrange, occupy, employ, put: aedilitas recte collocata: ut rebus conlocandis tempus daretur, Cs.: verba conlocata, i. e. to arrange in sentences: res in tuto ut conlocetur, T.: sese in meretriciā vitā, employ: in animis vestris triumphos meos: adulescentiam suam in amore, spend: alqm ad Pompeium interimendum: senatum rei p. custodem. — To invest, store: apud istum tam multa pretia ac munera: (ut pecunia) sic gloria et quaerenda et conlocanda ratione est.

    Latin-English dictionary > con-locō (coll-)

  • 14 addo

    ad-do, dĭdi, dĭtum, 3, v. a. [2. do] (addues for addideris, Paul. ex Fest. p. 27 Müll.), to put, place, lay, etc., a person or thing to another.
    I.
    In gen.
    A.
    Lit., NEVE AVROM ADDITO, let no gold be put into the grave with the dead, Fragm. of the XII. Tab. in Cic. de Leg. 2, 24: Argus, quem quondam Ioni Juno custodem addidit, Plaut. Aul. 3, 6, 20; so id. Mil. 2, 6, 69:

    adimunt diviti, addunt pauperi,

    Ter. Ph. 2, 1, 47:

    spumantia addit Frena feris,

    Verg. A. 5, 818:

    Pergamaque Iliacamque jugis hanc addidit arcem, i.e. imposuit,

    id. ib. 3, 336; Hor. Epod. 8, 10:

    flammae aquam,

    to throw upon, Tib. 2, 4, 42:

    incendia ramis,

    Sil. 7, 161:

    propiorem Martem,

    to bring nearer, id. 5, 442.— With in:

    uram in ollulas addere,

    Varr. R. R. 2, 54, 2:

    glandem in dolium,

    id. ib. 3, 15, 2:

    eas epistulas in eundem fasciculum velim addas,

    Cic. Att. 12, 53:

    adde manus in vincla meas,

    Ov. Am. 1, 7, 1; id. A. A. 2, 672, 30.— Poet.:

    cum carceribus sese effudere quadrigae, addunt in spatia, i. e. dant se,

    Verg. G. 1, 513, v. Heyne and Forb.—Hence,
    B.
    Trop., to bring to, to add to; with dat.:

    pudicitiae hujus vitium me hinc absente'st additum,

    Plaut. Am. 2, 2, 179: fletum ingenio muliebri, Pac. ap. Cic. Tusc. 2, 21, 50; also absol.:

    operam addam sedulo,

    Plaut. Cist. 1, 1, 54; so id. Pers. 4, 4, 57: addere animum, or animos, to give courage, make courageous:

    mihi quidem addit animum,

    Ter. Heaut. 3, 2, 31:

    sed haec sunt in iis libris, quos tu laudando animos mihi addidisti,

    Cic. Att. 7, 2, 4; so,

    animos cum clamore,

    Ov. M. 8, 388.—So also:

    addis mihi alacritatem scribendi,

    Cic. Att. 16, 3:

    verba virtutem non addere,

    impart, bestow, Sall. C. 58:

    severitas dignitatem addiderat,

    id. ib. 57:

    audaciam,

    id. J. 94:

    formidinem,

    id. ib. 37:

    metum,

    Tac. H. 1, 62; cf. ib. 76:

    ex ingenio suo quisque demat vel addat fidem,

    id. G. 3:

    ardorem mentibus,

    Verg. A. 9, 184:

    ductoribus honores,

    id. ib. 5, 249; hence, addere alicui calcar, to give one the spur, to spur him on: anticipate atque addite calcar, Varr. ap. Non. 70, 13:

    vatibus addere calcar,

    Hor. Ep. 2, 1, 217 (cf.: admovere calcar Cic. Att. 6, 1, and adhibere calcar, id. Brut. 56).
    II.
    Esp.
    A.
    To add to by way of increase, to join or annex to, to augment, with dat. or ad (the most common signif. of this word):

    etiam fides, ei quae accessere, tibi addam dono gratiis,

    Plaut. Ep. 3, 4, 37:

    verbum adde etiam unum,

    id. Rud. 4, 3, 68; cf. Ter. And. 5, 2, 19:

    non satis habes quod tibi dieculam addo?

    id. ib. 4, 2, 27; so id. Eun. 1, 1, 33; id. Ph. 1, 1, 8:

    illud in his rebus non addunt,

    Lucr. 3, 900: quaeso ne ad malum hoc addas malum, Caec. ap. Non. 154, 15:

    addendo deducendoque videre quae reliqui summa fiat,

    Cic. Off. 1, 18, 59; so id. de Or. 2, 12 fin.; id. Fam. 15, 20; id Att. 1, 13:

    acervum efficiunt uno addito grano,

    id. Ac. 2, 16, 49:

    hunc laborem ad cotidiana opera addebant,

    Caes. B. C. 3, 49:

    multas res novas in edictum addidit,

    he made essential additions to, Nep. Cat. 2, 3:

    eaque res multum animis eorum addidit,

    Sall. J. 75, 9:

    addita est alia insuper injuria,

    Liv. 2, 2:

    novas litterarum formas addidit vulgavitque,

    Tac. A. 11, 13; cf. ib. 14 al.— Poet.:

    noctem addens operi,

    also the night to the work, Verg. A. 8, 411;

    ut quantum generi demas, virtutibus addas,

    Hor. Ep. 1, 20, 22.— With ad:

    additum ad caput legis,

    Suet. Calig. 40; so Flor. 1, 13, 17.— Poet. with inf.:

    ille viris pila et ferro circumdare pectus addiderat,

    he instructed them in addition, Sil. 8, 550: addere gradum (sc. gradui), to add step to step, i. e. to quicken one's pace:

    adde gradum, appropera,

    Plaut. Tr. 4, 3, 3; so Liv. 3, 27; 26, 9; Plin. Ep. 6, 20; cf. Doed. Syn. 4, 58: addito tempore, in course of time:

    conjugia sobrinarum diu ignorata addito tempore percrebuisse,

    Tac. A. 12, 6; so also: addita aetate, with increased age: in infantia scabunt aures;

    quod addita aetate non queunt,

    as they grow older, Plin. 11, 48, 108, § 260.—
    2.
    Mercant. t. t., to add to one's bidding, to give more: nihil addo, Poët. ap. Cic. de Or. 2, 63, 255.—
    B.
    When a new thought is added to what precedes, as an enlargement of it, it is introduced by adde, adde huc, adde quod, and the like (cf. accedo), add to this, add to this the circumstance that, or besides, moreover...:

    adde furorem animi proprium atque oblivia rerum, adde quod in nigras lethargi mergitur undas,

    Lucr. 3, 828 sq. (cf. the third verse before: advenit id quod eam de rebus saepe futuris Macerat):

    adde huc, si placet, unguentarios, saltatores totumque ludum talarium,

    Cic. Off. 1, 42, 150:

    adde hos praeterea casus, etc.,

    Hor. S. 2, 8, 71:

    adde huc populationem agrorum,

    Liv. 7, 30: adde quod pubes tibi crescit omnis, Hor. C. 2, 8, 17; id. Ep. 1, 18, 52:

    adde quod ingenuas didicisse fideliter artes Emollit mores nec sinit esse feros,

    Ov. Pont. 2, 9, 49:

    adde huc quod mercem sine fucis gestat,

    Hor. Sat. 1, 2, 83:

    adde super dictis quod non levius valeat,

    id. ib. 2, 7, 78.—So also when several are addressed, as in the speech of Scipic to his soldiers:

    adde defectionem Italiae, Siciliae, etc.,

    Liv. 26, 41, 12.—Also with the acc. and inf.:

    addebat etiam, se in legem Voconiam juratum contra eam facere non audere,

    Cic. Fin. 2, 17, 55;

    and with an anticipatory dem. pron.: Addit etiam illud, equites non optimos fuisse,

    id. Deiot. 8, 24:

    Addit haec, fortes viros sequi, etc.,

    id. Mil. 35, 96 al.: addito as abl. absol. with a subj. clause; with the addition, with this addition (post-Aug.): vocantur patres, addito consultandum super re magna et atroci, with this intimation, that they were to consult, etc., Tac. A. 2, 28:

    addito ut luna infra terram sit,

    Plin. 15, 17, 18, § 62 (cf.:

    adjuncto ut... haberentur,

    Cic. Off. 2, 12).— Hence, addĭtus, a, um, P. a. (addo I.), joined to one as a constant observer; so,
    A.
    Watching or observing in a hostile or troublesome manner: si mihi non praetor siet additus atque agitet me, Lucil. ap. Macr. Sat. 6, 4.—Hence, in gen.,
    B.
    Pursuing one incessantly, persecuting:

    nec Teucris addita Juno Usquam aberit,

    Verg. A. 6, 90 Serv. (= adfixa, incumbens, infesta).

    Lewis & Short latin dictionary > addo

  • 15 deprecatus

    dē-prĕcor, ātus, 1, v. dep. a.
    I.
    To avert, ward off (from one's self or others) by earnest prayer; to deprecate; also to pray, to intercede for the averting of any evil, or to obtain pardon for any transgression (cf. Gell. 6, 16, 3).
    A.
    In gen. (for syn. cf.: averto, averrunco, avoco, revoco —freq. and class.), constr. with the acc. (rei v. personae), the inf., the acc. and inf., ne, quominus, quin, and absol.
    (α).
    With acc. rei:

    ullam ab sese calamitatem,

    Cic. Verr. 2, 1, 60 fin.; cf.:

    ut a me quandam prope justam patriae querimoniam detester ac deprecer,

    id. Cat. 1, 11: quibus servitutem mea miseria deprecor? Enn. ap. Gell. 6, 16, 9; cf.:

    ego meae cum vitae parcam, letum inimico deprecer?

    id. ib. §

    10: qui nullum genus supplicii deprecatus est neque recusavit,

    Cic. Tusc. 2, 22, 52:

    mortem,

    Caes. B. G. 7, 40, 6; cf.:

    non jam mortem neque aerumnas, tantummodo inimici imperium et cruciatus corporis deprecor,

    Sall. J. 24, 10:

    periculum,

    Caes. B. C. 1, 5; Asin. Pollio ap. Cic. Fam. 10, 31, 3 (with refugere), Liv. 3, 58:

    poenam,

    id. 40, 15:

    ignominiam,

    id. 27, 20 fin.:

    iram senatus,

    id. 39, 35:

    praecipiendi munus,

    Quint. 2, 12, 12 et saep.—Of abstract subjects:

    Claudii invidiam Gracchi caritas deprecabatur,

    averted, Cic. Rep. 6, 2 (ap. Gell. 6, 16, 11; and Non. 290, 17).—
    (β).
    With acc. pers., usually in the sense of praying:

    quem deprecarentur, cum omnes essent sordidati?

    Cic. Sest. 12: in hoc te deprecor, ne, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1:

    Patres, ne festinarent decernere, etc.,

    Liv. 34, 59:

    senatum litteris deprecatus est, ne, etc.,

    Suet. Caes. 29:

    dispensatorem deprecati sumus, ut, etc.,

    Petr. 30, 9:

    deos mala (opp. bona rogare),

    Sen. Q. N. 2, 33; cf.:

    hoc superos, hoc te quoque deprecor,

    Val. Fl. 8, 53:

    numina versu,

    Petr. 133, 2: Dominum, Vulg. [p. 552] Esth. 14, 3 et saep.—Less freq. in the sense of averting:

    lecto te solum, lecto te deprecor uno,

    Prop. 2, 34, 17 (3, 32, 7 M.).—
    (γ).
    With inf.:

    umbram accipere,

    Stat. Th. 8, 116; Luc. 9, 213.—
    * (δ).
    With acc. and inf., to plead in excuse:

    postquam errasse regem et Jugurthae scelere lapsum deprecati sunt,

    Sall. J. 104, 4.—
    (ε).
    With ne:

    primum deprecor, ne me, etc.,

    Cic. Fin. 2, 1:

    unum petere ac deprecari... ne se armis despoliaret,

    Caes. B. G. 2, 31, 4:

    spem ne nostram fieri patiare caducam, deprecor,

    Ov. H. 15 (16), 170; cf. no., b; so,

    opp. to postulo ut,

    Liv. 40, 15, 8.—And with the dat. of the person for whom one entreats: deprecari alicui ne vapulet, Plaut. As. grex 5.—
    (ζ).
    With quominus:

    neque illum se deprecari, quominus pergat,

    Liv. 3, 9, 10 (but non precarere is the true reading in Cic. Fin. 2, 24, 79 fin.).—So very rarely
    (η).
    with quin:

    quin gravedinem ipsi ferat frigus,

    Cat. 44, 18.—
    (θ).
    With ut (rarely):

    deprecatus esse dicitur, ut se tertium in amicitiam reciperent,

    Lact. 5, 17, 23; cf.

    supra,

    Petr. 30, 9.—
    (ι).
    Absol.:

    pro amico, pro republica deprecari,

    Cic. Sest. 12 fin.; cf. Suet. Claud. 21; id. Vit. 14:

    arma deponat, roget, deprecetur,

    Cic. Phil. 5, 1, 3; id. Or. 40, 138; Caes. B. G. 4, 7, 3; Quint. 5, 13, 2; *Verg. A. 12, 931 al.—
    B.
    In relig. lang., to imprecate: diras devotiones in eum deprecata, Ap. M. 9, p. 227.—
    2.
    Transf.:

    quasi non totidem mox deprecor illi Assidue,

    execrate, Cat. 92, 3 (dictum est quasi detestor vel exsecror vel depello vel abominor, Gell. 6, 16, 5).—
    II.
    To pray for, intercede in behalf of (that which is in danger):

    vitam alicujus ab aliquo,

    Cic. Sull. 26; cf. vitam sibi, Auct. B. Afr. 89, 3;

    paucos dies exsolvendo donativo deprecatum,

    Tac. H. 1, 41:

    quos senatus non ad pacem deprecandam, sed ad denuntiandum bellum miserat,

    Cic. Fam. 12, 24. Also with personal objects:

    a vobis deprecor custodem salutis meae,

    Cic. Planc. 42, 102:

    nullae sunt imagines, quae me a vobis deprecentur,

    id. Agr. 2, 36 fin.:

    te assiduae lacrimae C. Marcelli deprecantur,

    id. Fam. 4, 7 fin. —Sometimes, by zeugma, deprecor is used in both senses, I. and II., with different objects: non mortem sed dilationem mortis deprecantur, Justin. 11, 9, 14; Gronov. ad loc.
    dēprĕcātus, in pass. signif.:

    deprecatum bellum,

    Just. 8, 5, 4: deprecato summo numine, Ap. M. 11, p. 270.

    Lewis & Short latin dictionary > deprecatus

  • 16 deprecor

    dē-prĕcor, ātus, 1, v. dep. a.
    I.
    To avert, ward off (from one's self or others) by earnest prayer; to deprecate; also to pray, to intercede for the averting of any evil, or to obtain pardon for any transgression (cf. Gell. 6, 16, 3).
    A.
    In gen. (for syn. cf.: averto, averrunco, avoco, revoco —freq. and class.), constr. with the acc. (rei v. personae), the inf., the acc. and inf., ne, quominus, quin, and absol.
    (α).
    With acc. rei:

    ullam ab sese calamitatem,

    Cic. Verr. 2, 1, 60 fin.; cf.:

    ut a me quandam prope justam patriae querimoniam detester ac deprecer,

    id. Cat. 1, 11: quibus servitutem mea miseria deprecor? Enn. ap. Gell. 6, 16, 9; cf.:

    ego meae cum vitae parcam, letum inimico deprecer?

    id. ib. §

    10: qui nullum genus supplicii deprecatus est neque recusavit,

    Cic. Tusc. 2, 22, 52:

    mortem,

    Caes. B. G. 7, 40, 6; cf.:

    non jam mortem neque aerumnas, tantummodo inimici imperium et cruciatus corporis deprecor,

    Sall. J. 24, 10:

    periculum,

    Caes. B. C. 1, 5; Asin. Pollio ap. Cic. Fam. 10, 31, 3 (with refugere), Liv. 3, 58:

    poenam,

    id. 40, 15:

    ignominiam,

    id. 27, 20 fin.:

    iram senatus,

    id. 39, 35:

    praecipiendi munus,

    Quint. 2, 12, 12 et saep.—Of abstract subjects:

    Claudii invidiam Gracchi caritas deprecabatur,

    averted, Cic. Rep. 6, 2 (ap. Gell. 6, 16, 11; and Non. 290, 17).—
    (β).
    With acc. pers., usually in the sense of praying:

    quem deprecarentur, cum omnes essent sordidati?

    Cic. Sest. 12: in hoc te deprecor, ne, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1:

    Patres, ne festinarent decernere, etc.,

    Liv. 34, 59:

    senatum litteris deprecatus est, ne, etc.,

    Suet. Caes. 29:

    dispensatorem deprecati sumus, ut, etc.,

    Petr. 30, 9:

    deos mala (opp. bona rogare),

    Sen. Q. N. 2, 33; cf.:

    hoc superos, hoc te quoque deprecor,

    Val. Fl. 8, 53:

    numina versu,

    Petr. 133, 2: Dominum, Vulg. [p. 552] Esth. 14, 3 et saep.—Less freq. in the sense of averting:

    lecto te solum, lecto te deprecor uno,

    Prop. 2, 34, 17 (3, 32, 7 M.).—
    (γ).
    With inf.:

    umbram accipere,

    Stat. Th. 8, 116; Luc. 9, 213.—
    * (δ).
    With acc. and inf., to plead in excuse:

    postquam errasse regem et Jugurthae scelere lapsum deprecati sunt,

    Sall. J. 104, 4.—
    (ε).
    With ne:

    primum deprecor, ne me, etc.,

    Cic. Fin. 2, 1:

    unum petere ac deprecari... ne se armis despoliaret,

    Caes. B. G. 2, 31, 4:

    spem ne nostram fieri patiare caducam, deprecor,

    Ov. H. 15 (16), 170; cf. no., b; so,

    opp. to postulo ut,

    Liv. 40, 15, 8.—And with the dat. of the person for whom one entreats: deprecari alicui ne vapulet, Plaut. As. grex 5.—
    (ζ).
    With quominus:

    neque illum se deprecari, quominus pergat,

    Liv. 3, 9, 10 (but non precarere is the true reading in Cic. Fin. 2, 24, 79 fin.).—So very rarely
    (η).
    with quin:

    quin gravedinem ipsi ferat frigus,

    Cat. 44, 18.—
    (θ).
    With ut (rarely):

    deprecatus esse dicitur, ut se tertium in amicitiam reciperent,

    Lact. 5, 17, 23; cf.

    supra,

    Petr. 30, 9.—
    (ι).
    Absol.:

    pro amico, pro republica deprecari,

    Cic. Sest. 12 fin.; cf. Suet. Claud. 21; id. Vit. 14:

    arma deponat, roget, deprecetur,

    Cic. Phil. 5, 1, 3; id. Or. 40, 138; Caes. B. G. 4, 7, 3; Quint. 5, 13, 2; *Verg. A. 12, 931 al.—
    B.
    In relig. lang., to imprecate: diras devotiones in eum deprecata, Ap. M. 9, p. 227.—
    2.
    Transf.:

    quasi non totidem mox deprecor illi Assidue,

    execrate, Cat. 92, 3 (dictum est quasi detestor vel exsecror vel depello vel abominor, Gell. 6, 16, 5).—
    II.
    To pray for, intercede in behalf of (that which is in danger):

    vitam alicujus ab aliquo,

    Cic. Sull. 26; cf. vitam sibi, Auct. B. Afr. 89, 3;

    paucos dies exsolvendo donativo deprecatum,

    Tac. H. 1, 41:

    quos senatus non ad pacem deprecandam, sed ad denuntiandum bellum miserat,

    Cic. Fam. 12, 24. Also with personal objects:

    a vobis deprecor custodem salutis meae,

    Cic. Planc. 42, 102:

    nullae sunt imagines, quae me a vobis deprecentur,

    id. Agr. 2, 36 fin.:

    te assiduae lacrimae C. Marcelli deprecantur,

    id. Fam. 4, 7 fin. —Sometimes, by zeugma, deprecor is used in both senses, I. and II., with different objects: non mortem sed dilationem mortis deprecantur, Justin. 11, 9, 14; Gronov. ad loc.
    dēprĕcātus, in pass. signif.:

    deprecatum bellum,

    Just. 8, 5, 4: deprecato summo numine, Ap. M. 11, p. 270.

    Lewis & Short latin dictionary > deprecor

  • 17 obludo

    ob-lūdo, si, sum, 3, v. n.
    * I.
    To play off jokes:

    obludunt, qui custodem oblectent,

    Plaut. Truc. 1, 2, 10.—
    * II.
    To make sport of, mock one; with dat.:

    alicui,

    Prud. Hamart. 6.

    Lewis & Short latin dictionary > obludo

  • 18 praepono

    prae-pōno, pŏsui, pŏsĭtum, 3 (old perf. praeposivi, Plaut. Rud. 4, 2, 11.—Sync. form praepostus, Lucr. 6, 999), v. a., to put or set before, to place first (syn.: praefero, praeficio).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    versus, in primā fronte libelli,

    Ov. Tr. 1, 7, 33:

    praeponens ultima primis,

    Hor. S. 1, 4, 59; Cic. Att. 7, 3, 10:

    oportet, ut aedibus ac templis vestibula et aditus, sic causis principia proportione rerum praeponere,

    id. de Or. 2, 79, 320:

    de quā priusquam respondeo, pauca praeponam,

    I will first make a few observations, id. Fam. 11, 27, 1.—
    B.
    In partic., to place or set over as chief, commander, or superintendent, to place at the head of, intrust with the charge or command of; to appoint or depute as:

    unum illum ex omnibus delegistis, quem bello praedonum praeponeretis,

    to appoint commander in the war, Cic. Imp. Pomp. 22, 63:

    hibernis Labienum praeposuit,

    Caes. B. G. 1, 54:

    sinistro cornu Antonium praeposuerat,

    id. B. C. 3, 89:

    aliquem provinciae,

    to appoint as governor, Cic. Fam. 2, 15, 4:

    negotio,

    to charge with the management of an affair, id. ib. 15, 4, 10:

    navibus,

    to appoint admiral, id. Verr. 2, 5, 38, § 101:

    vectigalibus,

    to appoint minister of finance, Tac. A. 15, 18:

    Bibulus toti officio maritimo praepositus,

    superintendent of all maritime affairs, Caes. B. C. 3, 5:

    praepositus cubiculo,

    chamberlain, Suet. Dom. 16:

    sacerdos oraculo praeposita,

    that presides over, Cic. Div. 1, 34, 76:

    aliquem custodem alicui loco,

    to appoint keeper of a place, Ov. Tr. 3, 1, 67:

    illum exercitibus,

    Juv. 10, 92.—
    C.
    To place or set upon:

    fronti praeponere olivam,

    Hor. C. 1, 7, 7 (cf.: [p. 1426] comis praetexere frondes, Sen. Med. 70).—
    II.
    Trop., to set before or above, to prefer:

    lucrum praeposivi sopori et quieti,

    Plaut. Rud. 4, 2, 11:

    se alteri,

    Ter. And. 1, 1, 38; id. Eun. 1, 2, 59:

    salutem rei publicae vitae suae,

    Cic. Phil. 9, 7, 15:

    amicitiam patriae,

    id. Rab. Perd. 8, 23:

    necessaria gloriosis,

    Vell. 2, 110, 3:

    multum mihi praestat, si me Mazaeo generum praeponit,

    Curt. 4, 11, 20:

    Prochytam Suburrae,

    Juv. 3, 5.—Hence, praepŏsĭtus, a, um, P. a.—As subst.
    A.
    praepŏsĭtus, i, m., a prefect, president, head, chief, overseer, director, commander:

    legatorum tuorum,

    Cic. Pis. 36, 88; Tac. H. 1, 36:

    quod (milites) praepositos suos occiderant,

    Suet. Oth. 1: rerum curae Caesaris, director, S. C. ap. Plin. Ep. 8, 6, 13:

    aquarum,

    water-inspector, Front. Aquaed. 17; 100; 117:

    cubiculi,

    a chamberlain, Amm. 14, 10, 5.—Of the governor of a province; with dat.:

    Illyrico, Dalmatiae, etc.,

    Vell. 2, 112, 2; 2, 116, 2; absol., Suet. Galb. 12; 16; id. Oth. 1 al.; Vulg. Act. 7, 10.—
    B.
    praepŏsĭta, ae, f. (eccl. Lat.), a prioress or abbess, Aug. Civ. Dei, 21, 8; id. Ep. 211.—
    C.
    With the Stoics, praepŏsĭta, ōrum, n., for the Gr. proêgmena, preferable or advantageous things, but which are not to be called absolutely good; such as wealth, beauty, etc. (class.): ista bona non dico, sed dicam Graece proêgmena, Latine autem producta:

    sed praeposita, aut praecipua malo,

    Cic. Fin. 4, 26, 72 sq.:

    bonum negas esse divitias, praepositum esse dicis,

    id. ib. 4, 26, 73; cf.

    also,

    id. ib. 3, 16, 52; 54.

    Lewis & Short latin dictionary > praepono

См. также в других словарях:

  • garde — Garde, f. penac. C est ores reservation de quelque chose pour en user en temps propre, Asseruatio. Selon ce on dit ce fruit n est pas de garde: ores protection, comme cela m est baillé en garde, c est à dire, pour le conserver et defendre contre… …   Thresor de la langue françoyse

  • THALASSIARCHUS — vulgo Admiralius, de qua voce, ex Spelmanni Glossario Archaeol pauca haec aspergere lubet. Ex Arabici et Graeci connubio vox orta videtur, namque Arabicum amir, princeps, praefectus, Α῞λιος Graecis marinus est: ut sic Praefectum marinum denotet.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • constituer — Constituer, act. acut. Est establir, mettre en quelque lieu, office, dignité, affaire, Constituere, Creare, Delegare. Constituer aucun consul sur le peuple, Consulem populo imponere. Bailler et constituer un Roy à une region, Imponere regem… …   Thresor de la langue françoyse

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»