Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

aera

  • 61 concipio

    concĭpĭo, ĕre, cēpi, ceptum, tr. [st1]1 [-] prendre ensemble, réunir, contracter.    - nuces sesquimodio concipere, Varr. R. R. 1, 7, 3: faire tenir des noix dans un boisseau.    - concipere aquas, Ov.: aspirer l'eau.    - patere concipi medicamentum venis, Curt. 3, 6, 11: laisse le breuvage se répandre dans les veines.    - buccina concepit aera, Ov.: le cornet de bouvier retentit (le cornet de bouvier s'est rempli de vent).    - vela magnam vim venti concipiunt, Curt.: les voiles prennent beaucoup de vent.    - flammam (ignem) concipere: prendre feu, s'enflammer.    - aes alienum concipere, Dig.: s'endetter.    - concipere morbum, Col. 7, 5, 14: contracter une maladie. [st1]2 [-] concevoir, engendrer (en parlant des animaux et des végétaux).    - arbores concipiunt, Plin. 16, 25, 39, § 94: les arbres donnent des bourgeons.    - quae terra concipit, Cic.: les germes que la terre reçoit.    - concipere radices, Dig.: prendre racine, s'enraciner. [st1]3 [-] contracter (une passion), concevoir (un sentiment), former (un projet).    - vitia concipere, Cic.: contracter des vices.    - scelus in se concipere, Cic.: concevoir l'idée d'un crime, méditer un forfait.    - concipere iram, Curt.: s'irriter. [st1]4 [-] saisir (par les sens ou par l'esprit), concevoir, s'imaginer.    - concipere aliquid oculis, Plaut.: voir qqch.    - de aliquo summa concipere, Quint. 6, prooem. § 2: concevoir de grandes espérances de qqn.    - concepisti auribus tantam cupiditatem, Cic. Verr. 2.4.45.§ 101: c'est par les oreilles que t'est venue une telle passion.    - concipere animo non potes, quam... Plin-jn.: tu ne peux te figurer combien...    - concepit eos homines posse... Vell.: il se persuada que ces hommes pouvaient... [st1]5 [-] rédiger, formuler, énoncer, déclarer.    - concipere verba: prononcer une formule.    - sicut (id) verbis concipitur more nostro, Cic.: suivant la formule consacrée parmi nous.    - verba jurisjurandi concipere: prononcer la formule d'un serment.    - concipere vadimonium, Cic.: rédiger une assignation.    - concipere foedus, Virg.: conclure un traité.    - concipere votum ut... Flor.: faire le voeu de...    - concipere Latinas, Liv.: annoncer solennellement les féries latines.    - concipere templum, Varr.: marquer dans le ciel, avec les termes requis, un espace propre aux augures.    - concipere bellum, Varr.: déclarer la guerre avec les formules prescrites.
    * * *
    concĭpĭo, ĕre, cēpi, ceptum, tr. [st1]1 [-] prendre ensemble, réunir, contracter.    - nuces sesquimodio concipere, Varr. R. R. 1, 7, 3: faire tenir des noix dans un boisseau.    - concipere aquas, Ov.: aspirer l'eau.    - patere concipi medicamentum venis, Curt. 3, 6, 11: laisse le breuvage se répandre dans les veines.    - buccina concepit aera, Ov.: le cornet de bouvier retentit (le cornet de bouvier s'est rempli de vent).    - vela magnam vim venti concipiunt, Curt.: les voiles prennent beaucoup de vent.    - flammam (ignem) concipere: prendre feu, s'enflammer.    - aes alienum concipere, Dig.: s'endetter.    - concipere morbum, Col. 7, 5, 14: contracter une maladie. [st1]2 [-] concevoir, engendrer (en parlant des animaux et des végétaux).    - arbores concipiunt, Plin. 16, 25, 39, § 94: les arbres donnent des bourgeons.    - quae terra concipit, Cic.: les germes que la terre reçoit.    - concipere radices, Dig.: prendre racine, s'enraciner. [st1]3 [-] contracter (une passion), concevoir (un sentiment), former (un projet).    - vitia concipere, Cic.: contracter des vices.    - scelus in se concipere, Cic.: concevoir l'idée d'un crime, méditer un forfait.    - concipere iram, Curt.: s'irriter. [st1]4 [-] saisir (par les sens ou par l'esprit), concevoir, s'imaginer.    - concipere aliquid oculis, Plaut.: voir qqch.    - de aliquo summa concipere, Quint. 6, prooem. § 2: concevoir de grandes espérances de qqn.    - concepisti auribus tantam cupiditatem, Cic. Verr. 2.4.45.§ 101: c'est par les oreilles que t'est venue une telle passion.    - concipere animo non potes, quam... Plin-jn.: tu ne peux te figurer combien...    - concepit eos homines posse... Vell.: il se persuada que ces hommes pouvaient... [st1]5 [-] rédiger, formuler, énoncer, déclarer.    - concipere verba: prononcer une formule.    - sicut (id) verbis concipitur more nostro, Cic.: suivant la formule consacrée parmi nous.    - verba jurisjurandi concipere: prononcer la formule d'un serment.    - concipere vadimonium, Cic.: rédiger une assignation.    - concipere foedus, Virg.: conclure un traité.    - concipere votum ut... Flor.: faire le voeu de...    - concipere Latinas, Liv.: annoncer solennellement les féries latines.    - concipere templum, Varr.: marquer dans le ciel, avec les termes requis, un espace propre aux augures.    - concipere bellum, Varr.: déclarer la guerre avec les formules prescrites.
    * * *
        Concipio, concipis, pen. corr. concepi, pen. prod. conceptum, concipere, Ex Con, et capio. Empoigner plusieurs choses ensemble.
    \
        Animo non seruili aliquid concipere. Tacit. Le prendre fort à cueur, et autrement que la condition servile ne porte.
    \
        Verbis concipere aliquid. Cic. Exprimer.
    \
        Buccina aerem concipit. Ouid. Quand on souffle dedens un cornet.
    \
        AEthera concipere mente. Ouid. Penser de monter au ciel.
    \
        Bella concipere cum aliquibus. Silius. Entreprendre, Faire.
    \
        Curam. Virgil. Prendre soing, ou charge.
    \
        Dedecus. Cic. Recevoir deshonneur.
    \
        Flagitia animo. Cic. Concevoir.
    \
        Flagitium cum aliquo. Cic. Entreprendre.
    \
        Flammam. Caesar. S'enflammer, S'allumer.
    \
        Foedus. Virgil. Prendre ou faire alliance.
    \
        In Rep violanda fraudes inexplicabiles conceperunt. Cic. Ils ont faict et inventé beaucoup de tromperies.
    \
        Furias concipere. Virgil. Entrer en furie.
    \
        Furorem. Sil. Devenir furieux, Entrer en furie.
    \
        Habitus in pronuntiando. Quintil. Faire ou tenir gestes et contenances, ou maintiens. \ Ignem. Lucret. S'allumer.
    \
        Irarum saeuos ignes. Valer. Flac. Se courroucer fort.
    \
        Imperium Tacit. Prendre.
    \
        Inimicitias cum aliquo ex re aliqua. Caesar. Concevoir inimitiez.
    \
        Iram acerbiorem intimo odio et corde. Cic. Concevoir un grand courroux.
    \
        Iusiurandum. Tacitus. Bastir et inventer, ou composer certaine forme de serment ou jurement.
    \
        Concipere lucem diei dicitur locus. Lucret. Recevoir.
    \
        Ex quo si qua macula concepta est. Cic. Si on a receu quelque macule ou tache.
    \
        Metum in se concipere. Plaut. Entrer en crainte.
    \
        Morbum. Colum. Prendre maladie, Engendrer maladie.
    \
        Noxam. Colum. Prendre mal, Recevoir dommage.
    \
        Concipere radices dicitur arbor. Vlpian. Prendre.
    \
        Scelus magnum concipere. Cic. Entreprendre quelque grande meschanceté et forfaict.
    \
        Semina concipit terra. Cic. Recoit.
    \
        Sitim concipere. Ouid. Prendre ou avoir soif.
    \
        Spem. Ouid. Esperer.
    \
        Spem alicuius regni. Columel. Concevoir esperance de parvenir à estre roy.
    \
        Summas. Liu. Assembler les sommes, Sommer, ou Exprimer les sommes.
    \
        Vadimonium concipere. Cic. Bastir ou composer et coucher par escript la stipulation par laquelle l'on interrogue celuy qu'on veult venir, et se representer à certain jour en jugement.
    \
        Ventum concipere. Plin. Recevoir le vent.
    \
        Concipere verba iurisiurandi. Liu. Bastir à autruy la forme en laquelle il jurera.
    \
        Conceptis verbis iurare. Plaut. Jurer selon la forme qu'on nous a baillé.
    \
        Conceptis verbis peierare. Cic. Se parjurer sur la forme du serment qui estoit deferé par le juge, ou la partie.
    \
        Vires concipere. Plin. Prendre force.
    \
        Vitium concipere. Cic. Commettre meschanceté.
    \
        Pars animae concipitur, cordis parte quadam, quam ventriculum cordis appellant. Cic. Est contenue, Est dedens, Est conservee et gardee dedens.

    Dictionarium latinogallicum > concipio

  • 62 forma

    forma, formae, f. [st1]1 [-] forme, conformation, figure, façon, manière, air, aspect, extérieur, dessin, représentation, plan, tableau, idée.    - corporis figura et forma, Cic. Fin. 5, 12, 35: la figure et la conformation du corps.    - lanceae novae formae, Suet. Dom. 10: lances de nouvelles formes.    - cerā aliae atque aliae formae duci solent, Quint. 10, 5, 9: la cire se façonne en mille formes.    - in tori forma, Ov.: en forme de lit.    - non absimili formā muralium falcium, Caes. B. G. 3, 14, 5: ayant assez la figure des faux murales.    - domum ex forma judicare, Cic.: juger d'une maison sur le plan.    - imparibus formis deceptus, Hor.: trompé par la différence de leur grandeur.    - geometria divisa in numeros atque formas, Quint. 1, 10, 35: la géométrie qui se divise en nombres et en figures.    - forma circuli, Plin.: figure d'un cercle.    - una et viginti formae litterarum, Cic. N. D. 2, 37, 93: vingt-et-une lettres, vingt-et-un caractères.    - forma liberalis, Cic.: air distingué.    - mihi formam temporum misisti expressam, Cic.: tu m'as envoyé une peinture trop poussée de notre temps.    - formam urbis mihi exponas, Cic.: présente-moi la physionomie de Rome.    - formam vitae inire, Tac. A. 1, 74: inaugurer un genre de vie, commencer un métier.    - illi qui Graeciae formam rerum publicarum dederunt, corpora juvenum firmari labore voluerunt, Cic. Tusc, 2, 3, 36: ceux qui ont donné à la Grèce ses constitutions ont prescrit d'affermir par la fatigue les corps des jeunes gens.    - rei publicae (civitatis, imperii) forma: régime politique.    - clarissimorum virorum formae, Cic.: les portraits (les images) des hommes les plus illustres.    - Jovis formam facere, Cic. Or, 9: faire la statue de Jupiter.    - formae sententiarum orationisque, Cic.: figures de pensée et de style.    - ut ad officii formam revertamur, Cic. Off. 1, 29: pour en revenir à la description générale du devoir.    - secundum vulgarem formam juris, Dig. 30, 1, 111: selon la notion vulgaire du droit.    - formae ingentis leo: un lion d'une grande taille. [st1]2 [-] formes élégantes, belle forme, beauté, grâce.    - di tibi formam dederunt, Hor. Ep. 1, 4, 6: les dieux t'ont donné la beauté.    - formae dignitas, Tac.: noblesse des traits.    - quot tulit Achaia formas, Prop.: toutes les beautés qu'a produites l'Achaïe.    - post Helenam forma secunda, Prop, 2: la seconde merveille après Hélène. [st1]3 [-] espèce (terme de philo. opposé à genre).    - genus et formam definire, Cic. Top. 7, 31: définir le genre et l'espèce.    - argumentum ducitur a forma generis, Cic.: l'argument est tiré de l'espèce.    - formae lignae, Plin.: encadrement en bois. [st1]4 [-] forme, moule, cadre, type, empreinte, coin.    - formae in quibus aera funduntur, Plin. 36, 22, 49, § 168: moules pour couler l'airain.    - buxeae formae, Col. 7, 8: formes en buis (pour le fromage), cagerottes.    - si scalpra et formas non sutor (emat), Hor. S. 2, 3, 106: si, sans être cordonnier, on achetait des tranchets et des formes.    - forma calcei, Dig. 9, 2, 5, § 3: forme de soulier.    - unā formā percussa, Sen.: frappés au même coin.    - denarius formae publicae, Sen. Ben. 5, 29: denier marqué de l'empreinte légale.    - formas nostrae pecuniae agnoscunt, Tac. G. 5: ils savent reconnaître notre monnaie.    - formae binariae, ternariae, Lampr. Alex. Sev. 39: pièces de deux, de trois deniers (d'or).    - quae forma et quasi naturalis nota cujusque sit, Cic. de Or. 3, 29, 115: quel est le type et le caractère particulier de chacun. [st1]5 [-] rigole, aqueduc.    - forma aquaeductus, Dig. 7, 1, 27: conduit d'aqueduc.    - formas rivorum perforare, Front. Aquaed. 75: creuser des canaux. [st1]6 [-] forme (d'un mot), désinence.    - aeditimus eā formā dictum, quā finitimus, Gell. 12, 10, 1: aeditimus se termine comme finitimus. [st1]7 [-] rythme, harmonie (des mots). [st1]8 [-] teneur (d'un écrit), édit, rescrit.    - epigramma in hanc formam, Treb.: une épitaphe ainsi conçue.    - ex forma, Cod.: par un rescrit.    - ex forma, Tert.: d'après la règle.    - formas componere, Capitol. Anton. 6: rédiger des édits. [st1]9 [-] bouillie de millet et de miel.
    * * *
    forma, formae, f. [st1]1 [-] forme, conformation, figure, façon, manière, air, aspect, extérieur, dessin, représentation, plan, tableau, idée.    - corporis figura et forma, Cic. Fin. 5, 12, 35: la figure et la conformation du corps.    - lanceae novae formae, Suet. Dom. 10: lances de nouvelles formes.    - cerā aliae atque aliae formae duci solent, Quint. 10, 5, 9: la cire se façonne en mille formes.    - in tori forma, Ov.: en forme de lit.    - non absimili formā muralium falcium, Caes. B. G. 3, 14, 5: ayant assez la figure des faux murales.    - domum ex forma judicare, Cic.: juger d'une maison sur le plan.    - imparibus formis deceptus, Hor.: trompé par la différence de leur grandeur.    - geometria divisa in numeros atque formas, Quint. 1, 10, 35: la géométrie qui se divise en nombres et en figures.    - forma circuli, Plin.: figure d'un cercle.    - una et viginti formae litterarum, Cic. N. D. 2, 37, 93: vingt-et-une lettres, vingt-et-un caractères.    - forma liberalis, Cic.: air distingué.    - mihi formam temporum misisti expressam, Cic.: tu m'as envoyé une peinture trop poussée de notre temps.    - formam urbis mihi exponas, Cic.: présente-moi la physionomie de Rome.    - formam vitae inire, Tac. A. 1, 74: inaugurer un genre de vie, commencer un métier.    - illi qui Graeciae formam rerum publicarum dederunt, corpora juvenum firmari labore voluerunt, Cic. Tusc, 2, 3, 36: ceux qui ont donné à la Grèce ses constitutions ont prescrit d'affermir par la fatigue les corps des jeunes gens.    - rei publicae (civitatis, imperii) forma: régime politique.    - clarissimorum virorum formae, Cic.: les portraits (les images) des hommes les plus illustres.    - Jovis formam facere, Cic. Or, 9: faire la statue de Jupiter.    - formae sententiarum orationisque, Cic.: figures de pensée et de style.    - ut ad officii formam revertamur, Cic. Off. 1, 29: pour en revenir à la description générale du devoir.    - secundum vulgarem formam juris, Dig. 30, 1, 111: selon la notion vulgaire du droit.    - formae ingentis leo: un lion d'une grande taille. [st1]2 [-] formes élégantes, belle forme, beauté, grâce.    - di tibi formam dederunt, Hor. Ep. 1, 4, 6: les dieux t'ont donné la beauté.    - formae dignitas, Tac.: noblesse des traits.    - quot tulit Achaia formas, Prop.: toutes les beautés qu'a produites l'Achaïe.    - post Helenam forma secunda, Prop, 2: la seconde merveille après Hélène. [st1]3 [-] espèce (terme de philo. opposé à genre).    - genus et formam definire, Cic. Top. 7, 31: définir le genre et l'espèce.    - argumentum ducitur a forma generis, Cic.: l'argument est tiré de l'espèce.    - formae lignae, Plin.: encadrement en bois. [st1]4 [-] forme, moule, cadre, type, empreinte, coin.    - formae in quibus aera funduntur, Plin. 36, 22, 49, § 168: moules pour couler l'airain.    - buxeae formae, Col. 7, 8: formes en buis (pour le fromage), cagerottes.    - si scalpra et formas non sutor (emat), Hor. S. 2, 3, 106: si, sans être cordonnier, on achetait des tranchets et des formes.    - forma calcei, Dig. 9, 2, 5, § 3: forme de soulier.    - unā formā percussa, Sen.: frappés au même coin.    - denarius formae publicae, Sen. Ben. 5, 29: denier marqué de l'empreinte légale.    - formas nostrae pecuniae agnoscunt, Tac. G. 5: ils savent reconnaître notre monnaie.    - formae binariae, ternariae, Lampr. Alex. Sev. 39: pièces de deux, de trois deniers (d'or).    - quae forma et quasi naturalis nota cujusque sit, Cic. de Or. 3, 29, 115: quel est le type et le caractère particulier de chacun. [st1]5 [-] rigole, aqueduc.    - forma aquaeductus, Dig. 7, 1, 27: conduit d'aqueduc.    - formas rivorum perforare, Front. Aquaed. 75: creuser des canaux. [st1]6 [-] forme (d'un mot), désinence.    - aeditimus eā formā dictum, quā finitimus, Gell. 12, 10, 1: aeditimus se termine comme finitimus. [st1]7 [-] rythme, harmonie (des mots). [st1]8 [-] teneur (d'un écrit), édit, rescrit.    - epigramma in hanc formam, Treb.: une épitaphe ainsi conçue.    - ex forma, Cod.: par un rescrit.    - ex forma, Tert.: d'après la règle.    - formas componere, Capitol. Anton. 6: rédiger des édits. [st1]9 [-] bouillie de millet et de miel.
    * * *
        Forma, formae. Plaut. La forme, facon, et traict de quelque chose.
    \
        Mendax. Ouid. Faulse.
    \
        Fucata forma. Lucan. Fardee pour estre plus belle.
    \
        Forma. Terent. Beaulté, Formosité.
    \
        Diuitior forma. Ouid. Plus riche de beaulté.
    \
        Egregius forma iuuenis. Virgil. Excellent en beaulté.
    \
        Forma bona. Terent. Beau visage.
    \
        Fugax forma. Seneca. De petite duree.
    \
        Quotidianae formae. Terent. Vulgaires, Telles qu'on voit touts les jours, Communes.
    \
        Forma stata et vxoria. Gell. Quand une femme n'est ne trop laide, ne trop belle, Moyenne beaulté.
    \
        Fit minor annis forma. Ouid. La beaulté se diminue par laps de temps.
    \
        Forma. Cic. Le pourtraict, patron, et ordonnance d'un edifice et autres choses, L'estalon.
    \
        Peninsula ad formam gladii in transuersum porrecta. Plin. A la maniere et facon d'un cousteau.
    \
        Res proxime in formam latrocinii venerat. Liu. En maniere de briganderie.
    \
        Forma. Quintil. Espece, Sorte, Maniere.
    \
        Forma. Columel. Esclisse où on met le fourmage pour prendre sa forme, Caseret.
    \
        Formae sutorum. Horat. Formes de cordouanniers, sur lesquelles ils font les souliers.
    \
        Forma. Plin. Un moule.
    \
        Forma. Le coing à frapper ou marquer monnoye. Bud.
    \
        Accipere formam aratri dicitur vlmus. Virgil. Quand d'un oulme on fait une charrue.
    \
        Per literas vel formas distinguere. Columel. Separer ou distinguer par lettres ou marques.

    Dictionarium latinogallicum > forma

  • 63 gemino

    gĕmĭno, āre, āvi, ātum - tr. - [st1]1 [-] doubler, redoubler, augmenter du double.    - geminata verba, Cic. Part. 21: mots redoublés.    - geminatus sol, Cic. Nat. 2, 14, soleil qui paraît double, parhélie.    - geminare aestum, Ov. M. 5, 586: doubler la chaleur.    - decem vitae geminaverat annos, Ov. Tr. 4, 10: *il avait doublé dix années de vie*, il avait vingt ans.    - rursus geminato verbere plangunt, Luc. 9, 173: à nouveau on se lamente en se frappant à coups redoublés. [st1]2 [-] mettre deux choses ensemble, joindre, réunir.    - geminari legionum castra prohibuit, Suet. Dom. 7: il défendit de réunir deux légions dans le même camp.    - geminare aera, Hor. O. 1, 16, 8: frapper l'airain à coups redoublés.    - serpentes avibus geminantur, Hor. P. 13: les serpents vont de pair avec les oiseaux.    - geminata cacumina, Liv. 36, 24, 9: sommets formant la paire. [st1]3 [-] faire du double, faire des paires. --- Lucr. 4, 452.
    * * *
    gĕmĭno, āre, āvi, ātum - tr. - [st1]1 [-] doubler, redoubler, augmenter du double.    - geminata verba, Cic. Part. 21: mots redoublés.    - geminatus sol, Cic. Nat. 2, 14, soleil qui paraît double, parhélie.    - geminare aestum, Ov. M. 5, 586: doubler la chaleur.    - decem vitae geminaverat annos, Ov. Tr. 4, 10: *il avait doublé dix années de vie*, il avait vingt ans.    - rursus geminato verbere plangunt, Luc. 9, 173: à nouveau on se lamente en se frappant à coups redoublés. [st1]2 [-] mettre deux choses ensemble, joindre, réunir.    - geminari legionum castra prohibuit, Suet. Dom. 7: il défendit de réunir deux légions dans le même camp.    - geminare aera, Hor. O. 1, 16, 8: frapper l'airain à coups redoublés.    - serpentes avibus geminantur, Hor. P. 13: les serpents vont de pair avec les oiseaux.    - geminata cacumina, Liv. 36, 24, 9: sommets formant la paire. [st1]3 [-] faire du double, faire des paires. --- Lucr. 4, 452.
    * * *
        Gemino, geminas, pen. corr. geminare. Terent. Doubler.
    \
        Geminare tigribus agnos. Horat. Accoupler ensemble.

    Dictionarium latinogallicum > gemino

  • 64 lacesso

    lăcesso, ĕre, cessīvi (cessĭi), cessītum - tr. - [st2]1 [-] attaquer, harceler, provoquer, poursuivre; importuner, irriter. [st2]2 [-] frapper (les sens...). [st2]3 [-] provoquer à, exciter à, pousser à, engager à, susciter, faire naître (un sentiment, un événement).    - contentus non lacessi, Curt. 4: satisfait de ne pas être attaqué.    - (apes) solent caeli novitate lacessiri (= lacessi), Col. R.R. 9: les abeilles sont d'ordinaire importunées par le changement de climat.    - hos sermones lacessivi numquam, Cic. Fam. 3, 8, 7: je n'ai jamais fait naître ces bruits, je ne suis pas l'auteur de ces bruits.    - lacessere visum, Lucr.: frapper les regards.    - lacessere aures, Lucr.: frapper les oreilles.    - aera fulgent sole lacessita, Virg. En. 7: l'airain brille frappé par les rayons du soleil.    - vindemia pluviisque aut ventis lacessita, Col.: vendange frappée par la pluie et le vent.    - lacessere ad scribendum: engager à écrire.    - lacessere aliquem ad pugnam: provoquer qqn au combat, exciter qqn au combat.    - lacessisset, Ter. = lacessivisset.
    * * *
    lăcesso, ĕre, cessīvi (cessĭi), cessītum - tr. - [st2]1 [-] attaquer, harceler, provoquer, poursuivre; importuner, irriter. [st2]2 [-] frapper (les sens...). [st2]3 [-] provoquer à, exciter à, pousser à, engager à, susciter, faire naître (un sentiment, un événement).    - contentus non lacessi, Curt. 4: satisfait de ne pas être attaqué.    - (apes) solent caeli novitate lacessiri (= lacessi), Col. R.R. 9: les abeilles sont d'ordinaire importunées par le changement de climat.    - hos sermones lacessivi numquam, Cic. Fam. 3, 8, 7: je n'ai jamais fait naître ces bruits, je ne suis pas l'auteur de ces bruits.    - lacessere visum, Lucr.: frapper les regards.    - lacessere aures, Lucr.: frapper les oreilles.    - aera fulgent sole lacessita, Virg. En. 7: l'airain brille frappé par les rayons du soleil.    - vindemia pluviisque aut ventis lacessita, Col.: vendange frappée par la pluie et le vent.    - lacessere ad scribendum: engager à écrire.    - lacessere aliquem ad pugnam: provoquer qqn au combat, exciter qqn au combat.    - lacessisset, Ter. = lacessivisset.
    * * *
        Lacesso, lacessis, lacessiui et lacessi, lacessitum, pen. prod. lacessere. Terent. Agacer, Provoquer, Irriter, Hutiner, Adayer, Harceler, Hoguiner.
    \
        Campum lacessit taurus. Stat. Quand il gratte la terre du pied, qui est signe qu'il est courroucé.
    \
        Romam fortuna lacessit. Lucan. Vexe, Moleste et inquiete par guerres.
    \
        Pelagus lacessere. Horat. Batre des avirons.
    \
        Rupes lacessit taurus. Sil. Quand il gratte, ou heurte contre.
    \
        Sermones lacessere. Cic. Esmouvoir un bruit.
    \
        Sponsione lacessiuit, ni Apronius dictitaret, te sibi in decumis esse socium. Cic. Il te provoqua et somma de faire gageure, que, etc.
    \
        Lacessere aliquem. Sene. Chatouiller.
    \
        Lacessere aliquem. Horat. L'importuner de prieres, requestes et demandes, L'ennuyer et fascher.

    Dictionarium latinogallicum > lacesso

  • 65 niteo

    nĭtĕo, ēre, ŭi - intr. - [st2]1 [-] luire, reluire, être luisant, briller. [st2]2 [-] être brillant de santé, être bien portant, être prospère, être gras; venir bien (en parl. des plantes). [st2]3 [-] être brillant, être poli, fleurir; être célèbre. [st2]4 [-] être beau, être soigné. [st2]5 [-] être abondant, être prospère.    - aera nitent, Ov.: l'airain brille.    - nitere unguentis, Cic. Cat. 2.3.5: être luisant de parfums.    - unde sic quaeso nites? Phaedr. 3, 7, 4: d'où te vient, je te prie, cette mine florissante?    - res ubi magna nitet, Hor. S. 2, 5, 12.: où brille l'opulence.    - vectigal in pace nitet, Cic.: les revenus abondent en temps de paix.
    * * *
    nĭtĕo, ēre, ŭi - intr. - [st2]1 [-] luire, reluire, être luisant, briller. [st2]2 [-] être brillant de santé, être bien portant, être prospère, être gras; venir bien (en parl. des plantes). [st2]3 [-] être brillant, être poli, fleurir; être célèbre. [st2]4 [-] être beau, être soigné. [st2]5 [-] être abondant, être prospère.    - aera nitent, Ov.: l'airain brille.    - nitere unguentis, Cic. Cat. 2.3.5: être luisant de parfums.    - unde sic quaeso nites? Phaedr. 3, 7, 4: d'où te vient, je te prie, cette mine florissante?    - res ubi magna nitet, Hor. S. 2, 5, 12.: où brille l'opulence.    - vectigal in pace nitet, Cic.: les revenus abondent en temps de paix.
    * * *
        Niteo, nites, nitui, nitere. Estre poli et net, Reluire de netteté.

    Dictionarium latinogallicum > niteo

  • 66 simulo

    simulo, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] faire à la ressemblance de, imiter, copier, reproduire, représenter (peindre, sculpter...). [st2]2 [-] prendre la figure ou les moeurs de qqn. [st2]3 [-] feindre, contrefaire, affecter. [st2]4 [-] qqf. intr. - user de feinte, user d'artifice, être faux.    - simulare + inf. ou prop. inf.: faire semblant de.    - furere se simulavit, Cic.: il fit semblant d'être fou.    - simulat Jove natus abire, Ov. M. 2, 697: le fils de Jupiter fait semblant de partir.    - aera Alexandrum simulantia, Hor.: bronze qui représente Alexandre.    - anum simulare, Ov.: prendre les traits d'une vieille femme.    - gaudia vultu simulare, Ov.: affecter la joie.    - aegrum simulare, Cic.: faire le malade.    - passif impers. - quid est quod amplius simuletur? Ter. Heaut. 5, 1, 28: à quoi bon feindre plus longtemps?
    * * *
    simulo, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] faire à la ressemblance de, imiter, copier, reproduire, représenter (peindre, sculpter...). [st2]2 [-] prendre la figure ou les moeurs de qqn. [st2]3 [-] feindre, contrefaire, affecter. [st2]4 [-] qqf. intr. - user de feinte, user d'artifice, être faux.    - simulare + inf. ou prop. inf.: faire semblant de.    - furere se simulavit, Cic.: il fit semblant d'être fou.    - simulat Jove natus abire, Ov. M. 2, 697: le fils de Jupiter fait semblant de partir.    - aera Alexandrum simulantia, Hor.: bronze qui représente Alexandre.    - anum simulare, Ov.: prendre les traits d'une vieille femme.    - gaudia vultu simulare, Ov.: affecter la joie.    - aegrum simulare, Cic.: faire le malade.    - passif impers. - quid est quod amplius simuletur? Ter. Heaut. 5, 1, 28: à quoi bon feindre plus longtemps?
    * * *
        Simulo, simulas, pen. corr. simulare. Horat. Resembler.
    \
        Simulare. Terent. Faindre, Faire semblant, Contrefaire, Simuler.
    \
        AEgrum simulabat. Liu. Il faisoit le malade.
    \
        Simulare amicitiam. Caesar. Faire semblant d'aimer.
    \
        Simulo non sentire. Plin. iunior. Je fay semblant de ne le sentir point.

    Dictionarium latinogallicum > simulo

  • 67 vacuus

    văcŭus, a, um [st2]1 [-] vide, libre. [st2]2 [-] qui manque de, privé de, exempt de, dégagé de, dégarni de. [st2]3 [-] libre, sans possesseur, vacant. [st2]4 [-] libre (des liens du mariage). [st2]5 [-] sans emploi, improductif (en parl. d'un capital). [st2]6 [-] vain, vide, stérile, frivole. [st2]7 [-] libre de tout souci, paisible, calme, tranquille. [st2]8 [-] libre de son temps, inoccupé, oisif, libre. [st2]9 [-] loisible, permis.    - vacuissimus, Ov. P. 3, 1, 141 --- vacuos, vacuom, Inscr.: arch. c. vacuus, vacuum.    - expertus vacuum Daedalus aera, Hor. C. 1, 3, 34: Dédale a tenté le vide aérien.    - vacuus vultus, Sen. Oedip. 1012: visage sans yeux.    - vacuum esse: être disponible.    - vacua mulier, Tac.: veuve.    - vacuus equus, Liv.: cheval sans cavalier.    - animus vacuus curis ou animus vacuus a curis: une âme exempte de soucis.    - vacuus periculo, Tac.: à l'abri du danger.    - moenia vacua defensoribus, Liv. 42, 63, 6: murs sans défenseurs.    - vacuus a tributis, Cic.: exempt d'impôts.    - oppidum vacuum ab defensoribus, Caes. BG. 2, 12: ville sans défenseurs.    - avec gén. ager frugum vacuus, Sall. J. 90, 1: champ sans moissons.    - litterae rerum vacuae, Tac. An. 15, 8: lettre vide (dépourvue de faits).    - vacuas aures dare, Plaut.: écouter avec attention.    - si respublica et populus vacua nomina sunt, Tac. H. 1: si la république et le peuple ne sont que de vains mots.    - vacua possessio regni, Caes. BC. 3, 112: possession du royaume vacante, trône vacant.    - quoniam vacui sumus, Cic. Leg. 1, 13: puisque nous sommes de loisir.    - vacuum, i, n.: - [abcl]a - espace vacant, le vide, l'espace. - [abcl]b - bien vacant. - [abcl]c - temps (de) libre, loisir.    - aliquid invenire vacui, Quint. 10: trouver du temps de libre.    - ut in vacuum pependerit, Suet.: si bien que ses biens vacants furent mis en vente.    - in vacuum se extendere, Virg.: s'étendre librement dans l'espace (en parl. des rameaux).    - venire in vacuum (in vacua), Cic. Hor.: venir dans un bien sans propriétaire, recueillir un héritage vacant.    - libera per vacuum ponere vestigia, Hor.: porter librement ses pas sur un sol vierge encore.
    * * *
    văcŭus, a, um [st2]1 [-] vide, libre. [st2]2 [-] qui manque de, privé de, exempt de, dégagé de, dégarni de. [st2]3 [-] libre, sans possesseur, vacant. [st2]4 [-] libre (des liens du mariage). [st2]5 [-] sans emploi, improductif (en parl. d'un capital). [st2]6 [-] vain, vide, stérile, frivole. [st2]7 [-] libre de tout souci, paisible, calme, tranquille. [st2]8 [-] libre de son temps, inoccupé, oisif, libre. [st2]9 [-] loisible, permis.    - vacuissimus, Ov. P. 3, 1, 141 --- vacuos, vacuom, Inscr.: arch. c. vacuus, vacuum.    - expertus vacuum Daedalus aera, Hor. C. 1, 3, 34: Dédale a tenté le vide aérien.    - vacuus vultus, Sen. Oedip. 1012: visage sans yeux.    - vacuum esse: être disponible.    - vacua mulier, Tac.: veuve.    - vacuus equus, Liv.: cheval sans cavalier.    - animus vacuus curis ou animus vacuus a curis: une âme exempte de soucis.    - vacuus periculo, Tac.: à l'abri du danger.    - moenia vacua defensoribus, Liv. 42, 63, 6: murs sans défenseurs.    - vacuus a tributis, Cic.: exempt d'impôts.    - oppidum vacuum ab defensoribus, Caes. BG. 2, 12: ville sans défenseurs.    - avec gén. ager frugum vacuus, Sall. J. 90, 1: champ sans moissons.    - litterae rerum vacuae, Tac. An. 15, 8: lettre vide (dépourvue de faits).    - vacuas aures dare, Plaut.: écouter avec attention.    - si respublica et populus vacua nomina sunt, Tac. H. 1: si la république et le peuple ne sont que de vains mots.    - vacua possessio regni, Caes. BC. 3, 112: possession du royaume vacante, trône vacant.    - quoniam vacui sumus, Cic. Leg. 1, 13: puisque nous sommes de loisir.    - vacuum, i, n.: - [abcl]a - espace vacant, le vide, l'espace. - [abcl]b - bien vacant. - [abcl]c - temps (de) libre, loisir.    - aliquid invenire vacui, Quint. 10: trouver du temps de libre.    - ut in vacuum pependerit, Suet.: si bien que ses biens vacants furent mis en vente.    - in vacuum se extendere, Virg.: s'étendre librement dans l'espace (en parl. des rameaux).    - venire in vacuum (in vacua), Cic. Hor.: venir dans un bien sans propriétaire, recueillir un héritage vacant.    - libera per vacuum ponere vestigia, Hor.: porter librement ses pas sur un sol vierge encore.
    * * *
        Vacuus, Adiectiuum. Virgil. Vuide.
    \
        Aer vacuus. Virgil. Ouvert et spatieux.
    \
        AEtas vacua periculo. Tacit. Sans peril et danger.
    \
        Agri vacui. Virgil. Qui ne sont point ombragez d'arbres, et recoyvent le soleil à leur aise sans empeschement.
    \
        Si es animo vacuo, expone nobis quod quaerimus. Cic. Si tu n'es point empesché, Si tu as le loisir.
    \
        Magna cura liberatus, animo coepi vacuo ac soluto nihil aliud, nisi de iudicio agere et cogitare. Cic. Deschargé et delivré de touts autres affaires et soulciz.
    \
        Aurae vacuae. Virgil. L'air.
    \
        Dare mihi vacuas aures dum eloquor. Plaut. N'occupez voz oreilles à autre chose qu'à m'escouter.
    \
        Aures vacuas permulcere dictis. Horatius. Ouvertes aux flateries.
    \
        Caelum vacuum. Virgil. L'air.
    \
        Dies vacuos habere. Cic. N'estre point empesché.
    \
        Equus vacuus. Liu. Qui n'ha personne sur soy.
    \
        Gladius vagina vacuus. Cic. Nud, Desgainé.
    \
        Hora nulla vacua a furto. Cicero. Il n'est heure en laquelle il ne desrobbe.
    \
        Locus vacuus a turba. Cicero. Où il n'y a point d'assemblee de peuple.
    \
        Mens vacua. Cic. Sans soulci.
    \
        Mentes vacuas tenere. Virgil. Donner du passetemps aux esprits delivrés de chagrin et soulci.
    \
        Nomina vacua. Tacit. Vains et sans effect.
    \
        Nummi vacui. Scaeuola. Argent qui ne rapporte point d'usure ou interest, ne de prouffit à son maistre, Argent oiseux.
    \
        Operarii vacui. Columel. Qui n'ont que faire.
    \
        Pars vacua et integra. Cic. Vuide et entiere et sans y toucher.
    \
        Pedes vacui. Ouidius. Qui sont de loisir, et se pourmeinent par esbat.
    \
        Praedia vacua. Cic. Possession vuide et vacue, Vacant par faulte d'heritier.
    \
        Tempus vacuum laboris dare sibi. Terent. Se reposer, Se donner loisir de reposer.
    \
        Tempus vacuum amori. Lucan. Temps qu'on peult librement et sans empeschement employer à aimer, Loisir de vaquer à amours.
    \
        Sterile et vacuum tempus beneficio. Plin. iunior. Auquel on cesse de bien faire à autruy.
    \
        Transtrum vacuum. Cic. Vuide, Où il n'y a point de gascheur ou tireur à l'aviron.
    \
        Vmbra tonsoris vacua. Horat. La tente, ou fueillee, ou ramee, ou boutique d'un barbier qui ne fait rien par faulte de besongne.
    \
        Vrbs vacua. Horat. Où lon vit en oisiveté et sans soulci.
    \
        Vacuus a re aliqua. Cicero. Despesché et delivré de quelque affaire.
    \
        Nulla pars Galliae ab exercitu vacua. Caesar. Il n'y a endroict ne costé en France où il n'y ait armee.
    \
        Vacuum ab defensoribus oppidum. Caes. Où il n'y a personne qui le defende, ne de garnison.
    \
        A periculo vacuus. Cic. Hors de danger, Sans danger.
    \
        Vacui, expertes, soluti ac liberi fuerunt ab omni sumptu, molestia, munere. Cic. Ils ne frayent aucune chose, et ne contribuent rien à la despense, Ils sont exempts de, etc.
    \
        Animi vacuus. Stat. Qui n'ha point de courage, ou Qui est sans soulci.
    \
        Negotiis vacuus. Cic. Delivré de touts affaires.
    \
        Operum vacuus. Horat. Qui ne fait rien, Oiseux.
    \
        Somno vacuus. Ouid. Qui ne peult dormir.
    \
        Timore vacuus. Cic. Qui est sans crainte.
    \
        Tributo vacuus. Tacit. Exempt de payer tribut.
    \
        Virium vacuus. Plaut. Qui est sans force.
    \
        Venire in vacuum. Horat. Succeder à l'heritier par droict de substitution.
    \
        Vacuus ad narrandum aliquid. Terent. Qui ha le loisir de raconter quelque chose.
    \
        Vacuissimus. Ouid. Qui est fort de loisir et n'ha que faire.

    Dictionarium latinogallicum > vacuus

  • 68 veto

    vĕto (arch. voto), āre, vĕtŭi (vĕtāvi, Pers.), vĕtĭtum - tr. - [st2]1 [-] défendre, empêcher (de, que); défendre, interdire, prohiber. [st2]2 [-] arrêter, détourner, éloigner (qqn). [st2]3 [-] s'opposer, opposer son véto (à une loi, à un jugement). [st2]4 [-] Ter. s'opposer, être contraire (en parl. des augures).    - veto + prop. inf. au présent: je défends que.    - aliquid vetare: interdire qqch.    - vetare quin (ne, quominus): défendre que.    - vetare + inf.: empêcher de, interdir de.    - equites Romani flere vetabantur: il était interdit aux chevaliers romains de pleurer.    - castra... vallo muniri vetuit, Caes. B. C. 1, 41: il interdit de fortifier le camp d'un rampart.    - non me ulla vetabunt frigora Parthenios canibus circumdare saltus, Virg. B. 10, 57: aucun frimas ne m'empêchera d'entourer de ma meute le bois du Parthénius.    - edicto vetuit nequis se praeter Apellen pingeret aut alius Lysippo duceret aera fortis Alexandri voltum simulantia, Hor. Ep. 2, 239: il interdit par décret à tout autre peintre qu'Apelle et à tout autre sculpteur que Lysippe de reproduire l'image d'Alexandre le brave.    - Marius, rusticanus vir, sed plane vir, cum secaretur, principio vetuit se alligari, Cic. Tusc, 2, 53: Marius, un paysan, mais un homme accompli, alors qu'on allait l'opérer, défendit tout d'abord qu'on l'attachât.    - voir vetitus.
    * * *
    vĕto (arch. voto), āre, vĕtŭi (vĕtāvi, Pers.), vĕtĭtum - tr. - [st2]1 [-] défendre, empêcher (de, que); défendre, interdire, prohiber. [st2]2 [-] arrêter, détourner, éloigner (qqn). [st2]3 [-] s'opposer, opposer son véto (à une loi, à un jugement). [st2]4 [-] Ter. s'opposer, être contraire (en parl. des augures).    - veto + prop. inf. au présent: je défends que.    - aliquid vetare: interdire qqch.    - vetare quin (ne, quominus): défendre que.    - vetare + inf.: empêcher de, interdir de.    - equites Romani flere vetabantur: il était interdit aux chevaliers romains de pleurer.    - castra... vallo muniri vetuit, Caes. B. C. 1, 41: il interdit de fortifier le camp d'un rampart.    - non me ulla vetabunt frigora Parthenios canibus circumdare saltus, Virg. B. 10, 57: aucun frimas ne m'empêchera d'entourer de ma meute le bois du Parthénius.    - edicto vetuit nequis se praeter Apellen pingeret aut alius Lysippo duceret aera fortis Alexandri voltum simulantia, Hor. Ep. 2, 239: il interdit par décret à tout autre peintre qu'Apelle et à tout autre sculpteur que Lysippe de reproduire l'image d'Alexandre le brave.    - Marius, rusticanus vir, sed plane vir, cum secaretur, principio vetuit se alligari, Cic. Tusc, 2, 53: Marius, un paysan, mais un homme accompli, alors qu'on allait l'opérer, défendit tout d'abord qu'on l'attachât.    - voir vetitus.
    * * *
        Veto, vetas, vetaui, vetatum, pe. prod. et vetui, vetitum, pen. corr. vetare. Persius. Defendre de ne faire quelque chose, Prohiber.
    \
        - ridentem dicere verum Quid vetat? Horat. Qui empesche ou engarde que, etc.

    Dictionarium latinogallicum > veto

  • 69 воздушный

    возду́шн||ый
    1. aera;
    \воздушный шар aerostato;
    balono (детский);
    \воздушный флот aerofloto;
    \воздушный налёт aera atako;
    \воздушныйая трево́га aeralarmo;
    2. (лёгкий) malpeza, aereca, subtila;
    ♦ \воздушный поцелу́й perfingra kiso.
    * * *
    прил.
    1) aéreo, de(l) aire, al aire

    возду́шное простра́нство — espacio aéreo

    возду́шная я́ма ав.bache m

    возду́шное сообще́ние — comunicaciones (vías) aéreas

    возду́шная по́чта — correo aéreo

    возду́шный флот — flota aérea

    возду́шная трево́га — alarma aérea

    возду́шная оборо́на — defensa aérea

    возду́шный деса́нт — desembarco aéreo (de paracaidistas)

    возду́шный шар — globo m, aeróstato m

    возду́шный насо́с — bomba de aire

    возду́шная прово́дка эл.línea aérea

    возду́шный то́рмоз — freno de aire comprimido

    возду́шная поду́шка — colchón (cojín) de aire

    2) ( лёгкий) ligero

    возду́шная похо́дка — andares ligeros

    ••

    возду́шная ва́нна — baño de aire

    возду́шный пиро́г — pastel pomposo

    возду́шный поцелу́й — beso enviado con la mano

    стро́ить возду́шные за́мки — construir castillos en el aire

    * * *
    прил.
    1) aéreo, de(l) aire, al aire

    возду́шное простра́нство — espacio aéreo

    возду́шная я́ма ав.bache m

    возду́шное сообще́ние — comunicaciones (vías) aéreas

    возду́шная по́чта — correo aéreo

    возду́шный флот — flota aérea

    возду́шная трево́га — alarma aérea

    возду́шная оборо́на — defensa aérea

    возду́шный деса́нт — desembarco aéreo (de paracaidistas)

    возду́шный шар — globo m, aeróstato m

    возду́шный насо́с — bomba de aire

    возду́шная прово́дка эл.línea aérea

    возду́шный то́рмоз — freno de aire comprimido

    возду́шная поду́шка — colchón (cojín) de aire

    2) ( лёгкий) ligero

    возду́шная похо́дка — andares ligeros

    ••

    возду́шная ва́нна — baño de aire

    возду́шный пиро́г — pastel pomposo

    возду́шный поцелу́й — beso enviado con la mano

    стро́ить возду́шные за́мки — construir castillos en el aire

    * * *
    adj
    1) gener. (ë¸ãêèì) ligero, aeriforme, aerostàtico, al aire, de(l) aire, neumàtico, pneumàtico, vago, vaporoso, aéreo
    2) eng. aereo

    Diccionario universal ruso-español > воздушный

  • 70 concrepo

    con-crepo, puī, āre, I) v. intr. erknarren, erdröhnen, aufschnarren, aufrauschen, deutsch oft bloß knarren, schnarren, rasseln, dröhnen, rauschen, a) von knarrenden usw. Ggstdn.: foris, ostium concrepuit, Komik. (s. Klotz u. Spengel Ter. Andr. 682): concrepuēre arma (bes. die zusammengeschlagenen Schwerter u. Schilde), Liv.: scabilla concrepant, Cic.: aeriferae comitum concrepuere manus, Ov.: superducto supercilio et concrepantibus (schnalzenden) digitis, Hier. ep. 57, 3: m. Ang. für wen? (wem zu Ehren?) durch Dat., cymbala concrepuere deo, Prop. 3, 18, 6. – b) v. Pers., armis concrepat multitudo, Caes.: exercitus gladiis ad scuta concrepuit, Liv. – u. c. digitis, mit den Fingern schnalzen, ein Schnippchen schlagen, Plaut. mil. 206: bes. als Zeichen, Ruf für die des Befehls ihres Herrn gewärtigen Diener, dah. sprichw., si digitis concrepuerit = auf den ersten Wink, Cic. de off. 3, 71: ebenso simulac decemviri concrepuerint, Cic. agr. 2, 82 (Kaiser increpuerint). – II) v. tr.: a) aufrauschen-, erschallen lassen, digitos, mit den F. schnalzen, Petr. 27, 5 (vgl. no. I, b a. E.): Temesaea aera, die tem. Becken schlagen, Ov. fast. 5, 441. Petr. 22, 6: u. so aera manu, Mart. 11, 16, 4: hastis scuta, mit den Sp. an die Sch. schlagen, daß diese erdröhnen, Petr. 59, 3. – b) laut schallend ankündigen, sollemne ieiunium bucinā, Hier. ep. 52,
    ————
    10.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > concrepo

  • 71 defero

    dē-fero, dē-tulī, dē-lātum, dē-ferre, I) von der Höhe nach der Tiefe herab-, hinabtragen od. - bringen (-senden) od. - schaffen od. -holen, mit hinabnehmen u. dgl., 1) im allg.: amoeno ex Helicone perenni fronde coronam, Lucr. (u. so harmoniai nomen alto delatum Heliconi [vom H.], bildl., Lucr.): ramalia arida tecto, Ov. – pueros protinus ad ripam Tiberis, Val. Max.: alqd ad inferos (Unterwelt), Sen.: semen quod ex arbore per surculos defertur in terram, Varro: dum culleus, in quem coniectus in profluentem deferretur, comparetur (v. Pers.), Cic.: deferri in imum, in einer Flüssigkeit zu Boden sinken (Ggstz. innatare, obenauf schwimmen), Cels.: so auch deferri ad ima (Ggstz. in summo umore consistere), Petron.: ab Iliaca purgamina Vesta def. flavis in mare aquis, Ov.: def. materiam omnem infra Veliam, Liv.: hunc sub aequora, hinabtauchen, Ov.: Fames (Hungergöttin) per aëra vento ad iussam delata domum, Ov. – fulmen detulit in terram mortalibus (den St.) ignem primitus, Lucr.: Iri, decus caeli, quis te mihi nubibus actam detulit in terras? Verg. – So nun bes.: α) mit sich hinabführen, v. Flüssen usw., teils Ggstde. hinabflößen, stromabwärts führen, mit sich stromabwärts führen, amnes plurimum limi deferentes, Plin.: excipere dolia, quae amnis defert, Liv.: Pontius Cominius incubans cortici secundo Tiberi ad urbem defertur,
    ————
    schwimmt die Tiber hinab, Liv. – teils einen aufgenommenen Fluß mit sich hinabführen ins Meer, dah. im Passiv v. Flusse selbst = hinabströmen, Rhodanus segnem deferens Ararim, Plin.: flumina, quae in mare deferuntur, Plin. ep.: nec Euphrates nisi per Tigrim defertur in mare, Plin. – u. Partiz. Präs. deferens (verst. se) = in seinem Bette hinabströmend, in seinen Ufern dahingleitend, flumina liquida ac deferentia (Ggstz. rigentia gelu aut campis superfusa), Plin. pan. 82, 5. – β) abbrechend, fortrückend wohin herabverlegen, herabversetzen, herabrücken oder herabrücken lassen, herabgelangen lassen, aedes suas sub Veliam, Cic.: aedes in planum, Liv. (vgl. im Bilde fortunam suam in planum, Sen. de tranqu. anim. 10, 6): castra in viam, Liv.: acies in campos delata est, Liv. – elephanti rursus simili ruinā inferioris pontis deferebantur (ließ man weiter hinabgelangen), donec ad aequiorem vallem perventum est, Liv.
    2) insbes., rasch od. gewaltsam herabtragen, binabstoßen, hinabstürzen, a) übh.: alqm in abruptum barathrum, Catull.: ferrum elatum in pectus, Tac. – gew. im Passiv = hinabstürzen, in foveas deferri, Curt.: ruinā tota prolapsa acies in praeceps deferri, Liv.: deferri ad terram (v. Pers.), Liv. u. (Ggstz. allevari ad caelum) Sen.: casu (durch einen Fall) deferri in terram, zu Boden stürzen (v. Kindern), Quint.:
    ————
    dorso (equi) delatus ab alto, herabgesprungen, Sil.: m. dopp. Nom., praeceps aërii speculā de montis in undas deferar, Verg. ecl. 8, 59 sq. – übtr., ut non solum auribus acciperetur, sed etiam oculis cerneretur, quem et ex quanto regno ad quam fortunam detulisset, Nep. Timol. 2, 2. – b) prägn., berabstürzen = zu Boden stürzen, (terrae motus) defert montes, surrigit plana, Sen. – im Passiv = herabstürzen (intr.), per praecipitia deferri, Quint.
    II) von einem Ausgangspunkte nach einem Zielpunkte hinabtragen = forttragen, hintragen, zutragen, fort-, hinbringen, fort-, hinschaffen, herbeitragen od. - bringen od. -schaffen, wohin überbringen, abliefern, Passiv deferri oft = sich fort- od. hintragen lassen, A) eig.: 1) im allg.: a) übh.: α) von Pers.: pecuniam atque arma, Tac.: quae ad usum necessaria sunt, Liv.: eodem pecuniam, quae superest, Liv.: quo merces odorum deferunt, Plin.: quo (wohin) me deferre paratis? Ov.: omnia aliunde alio deferuntur, Sen.: ad causas iudicia iam facta domo, schon fertig mitbringen, Cic.: id (candelabrum) in praetorium, Cic.: def. commeatum in viam (an den Weg), Liv.: alqm allevatum in tabernaculum, Curt.: captum omnibus membris deferri in curiam, Liv.: arma sua extra vallum deferri equumque educi clam iussit, Val. Max.: Pompeium Carteiam def. (in der Sänfte), Auct. b. Hisp.: funus Romam, Aur. Vict.: formā excellentes
    ————
    (virgines) domos, Liv.: aurum ex omnibus delubris Praeneste, Plin.: ei munera, quae Athenis acceperat, deferri iussit, Nep.: def. alci epistulam, Plaut. u. Cic.: argentum ad alqm, Ter.: ad alqm epistulam, litteras, mandata, Caes.: litteras ad alqm in Hispaniam ulteriorem, Liv.: compilare quidquid domi est atque hinc ad amicam def., zutragen, Plaut.: lecticā deferri ad consules (v. einem Kranken), Lact.: dicta, mandata per auras, Verg. – m. Abl. womit? (worin? worauf?), caput ad Sullam usque ab Ianiculo ad aedem Apollinis manibus ipse suis detulit, Cic. fr.: im Passiv, lecticā (in der Sänfte) deferri in castra atque in curiam, Suet.: lecticā deferri in aciem, Val. Max.: senatorum umeris (auf den Sch.) in campum deferri cremarique (v. toten Augustus), Suet. – β) v. lebl. Subjj.: e portu navis huc nos dormientes detulit, Plaut. Amph. 701: detulit aura preces ad me non invida blandas, Ov. met. 10, 642.
    b) in einigen t. t. der publiz. Sprache: def. sitellam, den Lostopf (die Urne mit den Losen) herbeibringen od. herbeibringen lassen (damit das Volk in den Komitien abstimme), Cic. pro Corn. 1. fr. 13 u. 14 = fr. 29 u. 30 M.: de M. Octavio, über den Volkstribunen M. Oktavius abstimmen lassen, Cic. de nat. deor. 1, 106. – bes. oft def. ex aerario od. def. in aerarium od. ad aerarium, aus dem Ärarium (wo außer den Geldern auch die Feldzeichen, Senatsbeschlüs-
    ————
    se, Rechnungen über verwendete Staatsgelder usw. aufbewahrt wurden) hinbringen, in das Är. hinbringen, abliefern, entrichten, niederlegen, signa (Feldzeichen) eodem ex aerario, signa ex aerario prompta in campum od. ad dictatorem (v. den Quästoren), Liv.: aurum et omnia ornamenta in aerarium (v. den röm. Matronen), Liv.: pecuniam od. aurum et argentum in aerarium, Liv.: aes in aerarium ad quaestores, Liv.: aera poenae nomine in aerarium def. (v. den Hagestolzen), Val. Max.: munera, quae ab rege privatim acceperant, in aerarium detulerunt (v. röm. Gesandten), Val. Max.: u. ähnlich def. omne aurum, argentum, aes signatum ad triumviros mensarios extemplo, Liv. – senatusconsultum ad aerarium def., Liv. u.a. (s. Weißenb. Liv. 39, 4, 8. Nipp. Tac. ann. 3, 51): decreta patrum ad aerarium, Tac.: früher senatusconsulta in aedem Cereris ad aediles plebis, Liv. 3, 55, 13. – def. censum Romam, die Schätzungslisten nach Rom einreichen (v. den Zensoren in den Kolonien), Liv. 29, 15, 10 u. 37, 7 (versch. v. def. censum, v. röm. Bürger, s. unten no. B, 2, b, β, γγ). – def. vadimonia Romam, zu Rom einreichen (v. den Klägern), Liv. epit. 86. – def. in publicas tabulas, beim Zensus in die öffentlichen (im Ärarium niedergelegten) Urkunden eintragen, zB. in publicas tabulas delato modo frui (agro) non posse, Ulp. dig. 50, 15, 4. § 1.
    2) insbes.: a) unwillkürlich, gewaltsam von einem
    ————
    Orte abführen, u. nach einem Orte hinführen, α) übh. = hinversetzen, hingeraten lassen, hintreiben, im Passiv = hingeführt od. versetzt werden, hingelangen, hingeraten, miratur, quis deus iuvenes tam urbanos in suam regionem detulerit, Petron.: hos ad magistros si qua te fortuna, Cato, cum tua natura (natürl. Anlage) detulisset, Cic.: v. lebl. Subjj., ab Cenaeo Demetriadem, si forte eo deferret fuga regem, traiecit, Liv.: quod (iaculum) detulit error (Fehlschuß) in Idan, Ov. – im Passiv, iumenta decesserant militari viā et errore delata per quattuor stadia in quadam valle constiterant, Curt.: Perseus rex fugā cum decem milibus talentûm Samothraciam defertur, Iustin.: putant se in alium terrarum orbem delatos (in eine andere Welt versetzt), Petron. 1, 2: u. so ille (Lucilius) si foret hoc nostrum fato delatus in aevum, Hor. sat. 1, 10, 68 (al. delapsus): optatum negotium sibi in sinum delatum esse, sei ihm in den Schoß gefallen (bildl. = unverhofft zugefallen), Cic. II. Verr. 1, 131. – im Passiv m. Prädik.-Adj., hic rumor est Asinium delatum (esse) vivum in manus militum, Cic. ad Att. 12, 2, 1. – β) als naut. t. t. = hinführen, hintreiben, verschlagen, im Passiv = hingeführt, verschlagen werden, hingetrieben werden od. hintreiben, hingeraten, alqm ex alto ignotas ad terras et in desertum litus (v. Sturm), Cic.: si quo casu in freto aestus morari aut deferre naves in terram posset,
    ————
    Liv. – quo essent eae (naves) delatae, primis diebus ignorabant, Caes.: onerariae (naves) duae paulo infra delatae sunt, Caes.: una (navis) delata Oricum, Caes.: huc ubi delati portus intravimus, Verg.: u. so v. Pers., deferri longius, Caes.: deferri in Africae sinum, in Italiam, Iustin.: tempestate classe dispersā deferri Brundisium, Val. Max.: deferri Siculam ad Aetnen, Ov.: naufragio in ea loca deferri, Iustin.
    b) etw. zu Markte-, zum Verkauf bringen, feilbieten, pallium, Petron.: dum virent nexos deferte maniplos, Col. poët.: deferri in vicum vendentem tus et odores, Hor.: ultro delatis capsis, Hor.: videamus hoc quod concupiscimus quanti (wie hoch, wie teuer) deferatur, Sen.: duas Veneres (zwei Venusstatuen) eodem pretio deferre, Plin.
    B) übtr.: 1) im allg., m. Advv. od. m. ad od. in u. Akk., quod superest, nunc huc rationis detulit ordo, Lucr.: def. eadem fortunae pignera in discrimen, aufs Spiel setzen, Liv.: fabulas in certamen, zur Preisbewerbung bringen, Quint.: ad agendum nihil cogitati praemeditatique detulisse (mitgebracht haben), Quint.: quidquid doloris habent, in pedes deferunt, schieben es auf die F., Petron.
    2) insbes.: a) erteilend zu jmd. hinbringen, darbringen, darbieten, erteilen, zuteilen, verleihen, übertragen, auftragen, zuw. auch anbieten (Ggstz. accipere, auferre ab alqo, negare, accipere nolle, alqā
    ————
    re uti nolle), α) übh.: si quid petet, ultro defer, Hor.: ne aliquis dicat, id ad me ereptum pervenisse, quod delatum accipere noluissem, Nep.: cum praecipua et cupita aliis (von andern Begehrtes) prior deferret, ihren Wünschen zuvorkommend darbrachte, Tac.: obvias opes def. (v. den Göttern), Tac.: def. iusiurandum, den Eid zuschieben (Ggstz. iusi. referre, zurückschieben, gerichtl. t. t.), Quint. u. ICt. – palmam eius rei alci, Cic.: alci praemium dignitatis (Ggstz. denegare), Cic.: pacem hostibus, Liv.: hoc illis in beneficii loco, Cic.: universum studium suum et benevolentiam ad alqm, Cic.: nec mihi quicquam tali tempore in mentem venit optare, quod non ultro Caesar mihi detulerit, Cic. – m. Prädik.-Akk., alci Octaviam sororis neptem condicionem (als Partie), Suet. Caes. 27, 1. – m. ad u. Akk. des Gerund., omnem ei suam auctoritatem, gratiam, copias, opes ad hoc negotium conficiendum, Cic.
    β) etw. zur Ausführung, Verwaltung jmdm. übertragen, jmd. mit etwas beauftragen, propter frequentes delatos honores potestatesque summas, Nep.: delatum ab Augusto consulatum accipere, Tac. – def. cognitionem senatui, Suet.: u. def. causam (Führung des Prozesses) ad alqm, Cic.: negotium ad collegam eius, Cic.: rem ad Pompeium, Cic.: eius belli conficiendum exitum ad Cn. Pompeium, Cic.: omnia ad unum ( neben tribuere uni omnia), Cic.: primas (erste
    ————
    Rolle) ad alqm, Cic.: secundas (zweite Rolle) alci, Quint.: alci auguratum, Cic.: alci dictaturam, consulatum, Val. Max.: alci praeturam, Cic.: imperium alci, Tac., od. ad alqm, Cic.: ultro legationem alci (Ggstz. multis petentibus denegare), Cic.: alci praefecturam fabrûm, Cic.: alci regnum (Ggstz. regno uti nolle), Cic.: regnum ac diadema uni, Hor.: ad alqm summum imperium, Iustin.: ad alqm summam imperii, summam rerum, Nep.: totius belli summa ad alqm omnium voluntate defertur, Caes. – γ) etw. zur Begutachtung, zur Entscheidung jmdm. übertragen, überweisen, etw. vor jmd. zur Entscheidung bringen, jmdm. etw. zur Begutachtung, zur Entscheidung vorlegen, anheimgeben, decumanos convocat; rem defert; statuunt illi atque decernunt, ut etc., Cic.: rem ad amicos, Cic.: rem ad consilium (Kriegsrat), Caes.: rem od. causam ad senatum, Cic.: rem dubiam ad patres sub certo auctore, Liv.: ad alqm controversias suas litesque, Eutr.: id postero die senatui, Nep.: puerorum querelam regi, Iustin. – alqd in forum iudiciumque, auf das F. und vor G., Cic. Cael. 35.
    b) etw. als Nachricht, Anzeige usw. mündlich od. schriftl. zu jmd. hinbringen = jmdm. hinterbringen, mitteilen, anzeigen, anmelden, bei jmd. zur Anzeige bringen, jmdm. etw. eröffnen, anvertrauen, jmd. von etw. in Kunde setzen, ihm Eröffnung machen, bei jmd. etw. zur Sprache bringen, sociorum populi-
    ————
    que Romani querimonias (v. Gesandten), Liv.: def. falsum equitum numerum, Caes.: his falsa, Nep.: vocem eius statim ad hunc M. Catonem, Cic.: rem inquisitam ad consulem, Liv.: alcis consilia ad adversarios, Cic.: quae audierunt ad legatos deferunt, Caes.: contionem habuit, quae est ad me tota (ihrem ganzen Inhalte nach) delata, Cic.: cetera (Logik u. Physik) si non didicerit, tamen poterit, si quando opus erit, ornare dicendo, si modo ad eum sunt delata et ei tradita (durch Lehre überliefert), Cic.: haec ad Antonium statim per Graecos deferuntur, Caes.: nec deerant qui haec iisdem verbis aut versa in deterius Senecae deferrent, Tac.: de quibus quod inimici detulerant neque credendum neque neglegendum putavit, Nep.: id Carthaginem (nach K.), Nep. – m. folg. Acc. u. Infin., defert ad coniectorem quidam somniasse se ovum pendēre ex fascia lecti sui cubicularis, Cic.: vehementer te esse sollicitum multi ad nos cotidie deferunt, Cic.
    So nun bes.: α) als gerichtl. t. t., v. Angeber, Denunzianten, od. v. Kläger, αα) nomen alcis od. alcis rei od. nomen alci def., jmds. od. einer Sache Namen beim Prätor angeben, jmd. anklagen, in Anklagestand versetzen, gegen jmd. eine Klage anstellen, illi nonnihil in deferendo nomine secuti, Cic.: def. nomen venefici cuiusdam, Cic.: nomen amici mei de ambitu, Cic.: huic eidem Sopatro idem inimici ad C.
    ————
    Verrem eiusdem rei nomen detulerunt, Cic. – ββ) indicium deferre ad alqm, die Anzeige von einem Verbrechen dem Prätor usw. hinterbringen, zB. def. ind. ad praetores, Liv.: huius rei delatum indicium ad ipsum suppressit, Curt. – γγ) def. crimen, bei einem Magistrat eine Beschuldigung anbringen, vorbringen, def. novum et ante hunc diem non auditum crimen, Cic.: crimen atrociter, Tac.: def. crimen ad me, Cic.: crimen ad senatum diluendum, Liv.: crimina in (gegen) dominum (v. Sklaven), Cic.: def. crimina de Perseo (beim Senate), Liv. – δδ) def. alqd od. de alqa re od. de alqo, etw. beim Prätor usw. hinterbringen, angeben, anzeigen, über etw. od. jmd. Anzeige machen, unus ex consciis deferebat, Sen.: a duobus indicibus delatus, Curt.: haec omnia indices detulerunt, rei confessi sunt, Cic.: def. publicae pecuniae peculatum, Tac.: quamvis ea, quae audierat, ad Neronem detulisset, Tac. – de defectione patris def., Nep.: eadem de noverca def., Quint.: commodius fecissent tribuni plebis, Quirites, si quae apud vos de me deferunt, ea coram potius me praesente detulissent, Cic.: quaedam de coniuratione ultro ad eum def., Suet. – εε) def. alqm, jmd. angeben, anklagen, in Anklagestand versetzen, gegen jmd. eine Klage anstellen, Capitonem (v. Kläger), Tac.: reos eiusdem criminis (v. Angeber), Quint.: reos, ne apud praefectum urbis arguantur, ad praetorem def., Tac.: def. alqm ad fi-
    ————
    scum, Suet.: per indicem ad senatum deferri, Suet. – m. Prädik.-Akk., Brutum Cassiumque legibus aggredi reosque caedis absentes def., Suet. – m. Ang. wessen? weswegen? durch Genet., deferri maiestatis, adulterii, Tac.: ab alqo deferri furti, Cic. or. in tog. cand. fr. 6. p. 22, 3 K. (fr. 9. p. 241, 14 Klotz): od. beim Passiv durch Infin. (Nom. u. Infin.), Libo Drusus defertur moliri res novas, Tac.: Lepida defertur simulavisse partum, Tac.: od. durch einen Satz m. tamquam u. Konj., Hilarius Caesaris libertus detulerat, tamquam propriam ipse (M. Cluvius Rufus) potentiam tentasset, Tac. – ganz absol., et minari et deferre etiam non orator potest, Quint.: deinde extraneo vel etiam domesticorum aliquo deferente assidue varieque inquietatus (est), Suet.
    β) als publiz. t. t., αα) ad aerarium def., im Zshg. auch bl. deferre, beim Ärarium angeben, in die Verzeichnisse der Schatzkammer eintragen od. eintragen (registrieren) lassen, nomina iudicum, Cic. Phil. 5, 15. – bes. alqm in beneficiis ad aerarium def., im Zshg. bl. deferre alqm, jmd. unter den zu erteilenden Gratifikationen (die der Prokonsul während seines Imperiums erteilt od. zu erteilen versprochen hatte) bei Übergabe der Rechnungen an die Schatzkammer in der Rechnungsablage mit aufführen und damit die Genehmigung derselben bei den Quästoren der Schatzkammer in Antrag stellen, jmd. der Schatz-
    ————
    kammer unter den Gratifikanden zur Berücksichtigung empfehlen, in beneficiis ad aerarium delatus est a L. Lucullo pro consule, Cic. Arch. 11: def. tribunos militares et praefectos, Cic. ep. 5, 20, 7: in praetura, in consulatu praefectum fabrûm, Cic. Balb. 63. – ββ) def. alqd in censum, zur Schätzung angeben, anmelden, deklarieren (v. röm. Bürger, dagegen referre in censum [in die Schätzungsliste eintragen] v. Zensor od. dessen Schreibern, s. Drak. Liv. 39, 44, 2), zB. patrimonium, Val. Max.: lacus piscatorios, salinas, Ulp. dig.: non amplius quam mille quingentûm aeris, Gell.: scire liceat, quanti (wie hoch) quidque in censum deferendum sit, Sen. – prägn., deferri in censum, v. Pers., sich zur Schätzung anmelden, Eutr. 1, 7. – γγ) def. censum, sein Vermögen beim Zensor angeben, deklarieren, v. röm. Bürger, Plin. 7, 159: v. den Klienten, Tac. ann. 6, 41 (wov. verschieden censum Romam def., s. oben no. II, A, 1, b a. E.). – arch. Perf. detoli, wov. detolerit, Lex. repetund. (Corp. inscr. Lat. 1, 198) 21. 76. 85.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > defero

  • 72 do

    1. dō (δῶ d.i. δῶμα) = (Acc.) domum, Enn. b. Auson. Technop. (XXVII) 13, 18. p. 139 Schenkl.
    ————————
    2. do, dedī, datum, dare (altind. dádā-ti, er gibt, griech. δίδωμι), I) geben, reichen (Ggstz. accipere, annehmen, empfangen, reddere, zurück-, abgeben, remittere, zurück-, dagegenschicken, adimere, nehmen, ferre, davontragen, auferre, mit sich nehmen, entziehen, detrahere, entziehen, eripere, entreißen, poscere, fordern), I) alqd: A) eig.: I) die Hand od. mit der Hand geben, reichen, hergeben, herreichen, hingeben, hinreichen, darreichen, überreichen, schenken, dare (alci) manum, Ov. u. Quint.: dare dextram, Nep. (vgl. dextra unter dexter): alci primum digitum, Catull.: alci assem, Phaedr.: (alci) librum, Hor. u. Nep.: poculum veneni, Cic.: frumentum plebi, Vell.: alci triremem, Nep.: populo Romano hunc vestitum atque arma, Cic.: (alci) viaticum, Plaut. u. Plin. ep.: alci vinum, Verg. – m. Ang. von wo? u. dgl., ut quodcumque opus esset sciret unde daret et meminisset atque annotaret quid et quando et cui dedisset, Col. 12, 3, 4: pretium dedit. Cui dedit? per quem dedit? unde aut quantum dedit? Cic. Rosc. Am. 74: de pane tuo da esurienti et de vestimentis tuis nudis, Ambros. de Tob. 4. – m. Ang. auf welchem Wege? alci per fenestras gladium, Nep. Dion. 9, 6. – m. Ang. wofür? praemium pro pietate, Cic.: cum praemia mihi tanta pro hac industria sint data, Cic. – m. Ang. als was? durch Acc., dextram fidei suae pig-
    ————
    nus, Curt. 8, 12 (43), 10: pabula utilitatis eorum praemia (als B.) causā, Lucr. 5, 867: merces mihi gloria detur, Ov. fast. 3, 389: od. durch Partiz. Fut. Pass., alci librum ad alqm perferendum dare, Cic. ad Att. 2, 1, 1: saepe ferenda dedit blandis sua verba tabellis, gab zu bestellen, Ov. met. 14, 707. – m. Ang. zu welchem Zweck? fruges in (zur) segetem, Acc. tr. 672. Hyg. fab. 2. – quid do m. folg. ne u. Konj., was gäbe ich darum, daß usw., Sen. contr. 9 (3), 26. § 11 u. 12. Insbes.: a) Geschenke od. Mitgift od. als (zum) Geschenk od. zur Mitgift geben, bescheren, überreichen, schenken, dare donum, Ter. u. Cic.: alci dona, Plaut.: dona amicis ceterisque pro cuiusque merito, Curt.: (alci) munus, Verg. u.a.: dotes, Nep.: paulum des crebro, Nov. com. fr.: ut haberet quod statim daret, Nep.: si suum munus qui dedissent (die Geber) adimere vellent, Liv. – m. Ang. als was? alci canem munus (als G.), Ov.: alqd (alci) dotem (als M.), Komik. – mit Ang. zu welchem Zweck? maestas munus in (zu) exsequias, Tibull. 2, 4, 44. – m. Ang. wozu? durch Dat., alci alqd dono, Ter. u. Nep.: muneri alqd, Nep. u. Quint.: doti alci alqd, Nep. – quod praesens tamquam in manus datur iucundius est, Geschenke, die uns gleichsam bar in die Hand gedrückt werden, Cic. de off. 2, 60. – absol., illos qui dant, eos derides, Plaut.: prior ad dandum qui est, Ter. – Partiz. subst., α) dāns, antis, m., der Geber,
    ————
    Hor. ep. 2, 1, 246. – β) datum, ī, n., die Gabe, das Geschenk, Sing. bei Augustin. solil. 18, 5 (Liv. 22, 10, 3 Glossem); Plur. bei Plaut. asin. 166 u. Pseud. 306. Ov. met. 6, 463. Prop. 3, 15, 6.
    b) den Göttern, Manen od. übh. jmdm. ein Weihgeschenk, Opfer u. dgl. geben, bringen, darbringen, weihen, opfern, α) den Göttern, munera, Ov.: Apollini donum, Nep.: Apollini signa inaurata, Liv.: alci templum, Ov.: alci victimam, porcam, Ov.: alci piaculum porco, Macr.: sacra piaculaque apud lucum Dianae per pontifices, Tac.: more Romano suovetaurilia, Tac.: exta deo, Ov.: exta perperam, Liv.: tus, Ov.: tura, Tibull.: divis tura benignis, Hor.: tura focis vinumque, Ov.: Oceano libamenta, Iustin. – β) den Manen u. Toten, inferias manibus, Ov. u. Suet. (vgl. inferiae): germanae iusta ante suae, Ov. – γ) jmdm.: alci lacrimam od. lacrimas, Ov.: o quantum patriae sanguinis ille dedit! Ov.
    c) Briefe usw. jmdm. geben, u. zwar; α) jmdm. (zur Bestellung) geben, einhändigen, mitgeben, litteras od. epistulam alci, Cic.: alci litteras ad alqm, Cic.: datis iam epistulis diem commutare, Cic.: erit cotidie cui des, du wirst ja täglich Gelegenheit finden, Cic. – β) jmdm. geben = an jmd. abgeben, jmdm. einhändigen, alci litteras, Cic.: epistulam accubanti in convivio, Nep. – γ) (v. Briefschreiber) an jmd. geben, senden, absenden, tres epistulae eodem
    ————
    abs te datae tempore, Cic.: litteras ex Trebulano a Pontio, Cic.: litteras Trallibus (zu T., von T. aus), Cic.: ut quo dem (wir: wohin ich adressiere) posthac litteras sciam, Cic.: litteras publicas sine subscriptione ad alqm dare, Suet.: ante lucem V III. Kal. litteras ad alqm, Cic.: discedens dabo ad te aliquid, Cic.: data pridie Kal. Decembr., Cic.: datum VI. Id. Ian., Cic.
    d) Geld usw. (u. übtr. Strafe) geben, beitragen, zahlen, bezahlen, auszahlen, entrichten, für jmd. od. etw. ausgeben, α) eig.: symbolam, Ter.: aes u. aera, Hor. u. Ov.: pecuniam, Cic.: decies centena huic parco, Hor.: quantum quisque daret, Nep.: huic aliquid paulum prae manu, Ter.: dic, quid vis dari tibi in manum? Ter. – mit Ang. als was? alci magnam pecuniam mutuam, Cic. ad Att. 11, 3, 3: huic salarium (als B.) de nostro privato aerario annuos frumenti modios tria milia, Treb. Poll. Claud. 14, 3. – m. Ang. woher? pecuniam a se, Plaut, trin. 182 (vgl. im folg. aus Monum. Anc.): omnia ex sua re familiari, Nep. Att. 7, 1. – m. Ang. wofür? pecuniam pro praediis a se, Monum. Anc. col. I, 1, 19. p. LXVIII ed. Momms.: quantum pro Caesaris ipse avolsa cervice daret, Lucan. 8, 11: cogitans et in pontibus pro transitu dari, Passierzoll gegeben werde, Sen. de const. sap. 14, 2. – m. Ang. wozu? durch Dat., dare milia terna macello, Hor. sat. 2, 4, 76. – Partiz. subst, data, ōrum, n., die Ausgaben (Ggstz. accepta, die Einnah-
    ————
    men), ut par sit ratio acceptorum et datorum, Cic. de amic. 58. – β) übtr., Strafe usw. geben, dare poenas, Str. leiden, bestraft werden (Ggstz. poenas accipere, büßen lassen, bestrafen), Cic. u.a. (s. poena das Nähere): d. damnum, s. damnum: pretium pro noxa, Liv. Andr. fr.: Novio Prisco et Glitio Gallo data exsilia, traf das Los der v., Tac.: daturos quod Lars Tolumnius dedisset responderi iussit. Liv.
    e) einen Stoff spenden, liefern, volucres mella daturae, Ov. fast. 5, 271: nec scombris tunicas (Hüllen zum Einpacken) dabis molestas, Mart. 4, 86, 8: u. so et laxas scombris saepe dabunt (Volusi annales) tunicas, Catull. 95, 8: im Bilde, materiam dare invidiae, Cic. Phil. 11, 21: materiam omnem sermonem eorum, qui de te detrahere vellent, Statium dedisse, Cic. ad Q. fr. 1, 2. 3.
    f) als publiz. t.t., dem Richter die Stimmtäfelchen einhändigen, an die Richter austeilen, tabellam dare de alqo, Cic.: alci dare in iudicando litteram salutarem od. tristem (ein Stimmtäfelchen mit A = absolvo, od. mit C = condemno), Cic.: tabellae ministrabantur ita, ut nulla daretur UTI ROGAS, Cic.
    g) als t.t. des Brettspiels, dare calculum, einen Stein ziehen (Ggstz. reducere, zurückziehen), Cic. Hortens. fr. 60 M. Quint. 11, 2, 88.
    h) eine Klageschrift abgeben, einreichen, dare libellum, s. libellus.
    ————
    i) (v. Reiter, Wagenlenker) die Zügel schießen lassen (Ggstz. premere), dare lora, Verg.: frena, Ov.: laxas habenas, die Z. verhängen, Verg.
    k) Speisen auf die Tafel geben, setzen, aufsetzen, austragen lassen, vorsetzen, partem ceteram (carnium) mensis, Ov.: alci turdum, Hor.: semesi lardi frusta, Hor.: absol., quid dem? quid non dem? renuis tu, quod iubet aster, Hor.: ›sume, catelle‹, negat; si non des, optat, Hor.
    l) Nahrung usw. od. zur Nahrung usw. reichen, α) übh., alimenta lactis puero, Ov.: u. (übtr.) ali menta igni, Curt.: de mensa sua ossa, Phaedr. – m. Ang. wozu? durch Dat., alqd esui dare, Plin.: potioni dare aquam, Cels. – m. Infin., dare bibere, Plaut. u. Cato: bibere da usque plenis cantharis, Plaut. – β) Arznei usw. reichen, geben, eingeben, beibringen, pueris absinthia taetra, Lucr.: abrotonum aegro, Hor.: aliquid potionis, Plaut.: alci potionem, Cels. u. Quint., potiones, Scrib.: alci medicamentum, Cels. u.a.: patri soporem, Nep.: alci venenum, Curt. u.a. (vgl. venenum).
    m) eine Mahlzeit, Festlichkeit geben, anstellen, veranstalten, alci cenam, Komik., Cic. u.a.: alci epulum, Cic. u.a. (dah. dans epulum, der Gastgeber, Sen.): alci epulas, Tac.: (alci) prandium, Cic. u.a.: nataliciam in hortis, Cic.: exsequias, Ov.: ludos, Suet.: munus (gladiatorium), s. munus: fabulam, zur
    ————
    Aufführung bringen, Ter. u. Cic.: so auch Menandri Phasma, Ter.
    n) einen Schlag geben, Wunden beibringen (Ggstz. accipere, ferre), dare alci alapam, Vulg., colaphum, Spart.: (alci) vulnus, vulnera, Ov. u.a. (vgl. vulnus).
    o) etw. einer Sache übergeben, überlassen, preisgeben, corpus quieti, Acc. fr.: ventis colla comasque, Verg.: undis latus (v. Schiffe), Verg.: boum caesorum membra palato, Ov.: telo pectus inermum, Verg. – bes. vela dare ventis, die Segel den Winden überlassen, preisgeben, Verg. u.a.: ebenso dare classem ventis, Pacat. pan. – u. vela od. lintea dare (die Segel richten) m. Advv. u. dgl., s. velum u. linteum.
    p) wohin geben, bringen, legen, tun, werfen, α) m. Advv., scripta foras, herausgeben, Cic. ep.: alqd praeceps (bildl. = in Gefahr bringen, famam), Tac.: retro capillos, Ov.: iugulum retro, Cels.: arida circum nutrimenta, Verg.: d. pessum, s. pessum. – β) m. Dat., bald = auf etw. od. in etw. werfen, vagae arenae ossibus particulam, Hor.: ignibus ista, Prop. – bald = in etw. legen, corpus tumulo, Ov.: urnae ossa, Pers. – bald = etw. an od. um etw. legen, einer Sache anlegen, brachia collo, Verg.: brachia nitidis virginibus, Hor.: alci rei frenos (bildl.), Liv. 34, 2, 13: posti florida serta, Tibull.: septena fila lyrae, Ov.: picta carinae vela (poet. = die Segel aufhissen), Ov. – γ) m.
    ————
    Praepp.: αα) m. in od. m. circum od. m. super u. Akk., funera in altos rogos, Ov.: in fluvios gelidos ardentia morbo membra, tauchen, Lucr.: pleraque secum in profundum, stürzen lassen, Curt.: in aurem castoreum cum aceto, Cels.: id in suam sedem, in seine gehörige Lage, Cels.: Tyrias circum illota toralia vestes, breiten um usw., Hor.: alteram fasciam ab altera parte super caput, führen, Cels.: u. so a (von) sinistro (iugulo) ad (bis zu) dextram alam rursusque sub ala sana (unter der gef. A. durch) fasciam d., Cels. – ββ) m. ad u. Akk., ad intortos brachia funes, ausstrecken nach usw., Ov. met. 3, 679.
    q) m. prädik. Acc. des Adi. = etw. so u. so geben, stellen, saepe dabis nudum latus, Tibull. 1, 4, 52.
    2) ein Zeichen (Kennzeichen, Merkmal) mit der Hand, mit einem Blasinstr. od. sonstwie geben, s. signum, indicium, nota.
    3) die Kehle, den Nacken, den Rücken geben, hinreichen, reichen, hinhalten, iugulum (alci), Cic.: alci cervices, Cic.: cervicem ad ictum alcis, Vell.: cervices crudelitati nefariae, bildl. = sich fügen od. schmiegen unter usw., Cic.: terga verberibus, Pacat. pan. 30, 5. – insbes., als milit. t.t. u. übtr., terga dare, den Rücken wenden, fliehen, s. tergum.
    4) den Mund, einen Kuß geben, dare (alci) oscula, Ov. (vgl. osculum): alci basium, Petron., basia mille, Catull.: alci savium, Komik, u. Cic.
    ————
    B) übtr.: 1) geben, gewähren, verleihen, bestimmen, erweisen, a) übh.: α) im guten Sinne: da, nate, petenti, quod etc., Verg.: quod petis a nobis, obrutus ille dabit, Ov.: dare alci somnum (v. der Arbeit), Ov.: (alci) quietem, Cic. u. Curt.: requiem terrae, Ov.: tres horas exercitui ad quietem, Caes.: alci vitam, Cic.: his lacrimis vitam, schenken, Verg.: dare beneficia (Ggstz. reddere od. accipere), Cic. u. Sall.: merita (Ggstz. accipere), Cic.: alci civitatem (das Bürgerrecht), Vell.: nomen alci, Hor., alci rei, Liv. (vgl. nomen): alci cognomen pingui, Hor.: alci od. facto impunitatem, Iustin.: servis libertatem, Iustin.: honores, Hor.: alci caelestes honores, Curt.: alci od. huic consilio palmam, Cic. u. Ter.: alci pro tantis meritis honoris coronam, Nep.: alci caelum, Ov. u. Curt., aditum ad caelum, Cic.: alci victoriam, s. victoria: hanc gratiam, Ter.: alci multa solacia, Cic.: alci laetitiam, Cic.: soli et lunae divinitatem, Cic.: precibus eventum vestris, Liv.: mobilibus decorem naturis, Hor.: famam rebus, Pacat. pan.: novum his erroribus orbem, Tibull.: alci veniam, s. venia. – datum hoc nostro generi est, ut etc., es ist Bestimmung unseres G., daß usw., Liv. 10, 28, 13. – m. folg. Infin., est cui cognomen corvus habere dedit, Prop. 3, 11, 64: mihi multa vetustas scire dedit, Ov. met. 14, 696: u. so auch Lucan. 6, 775. Pers. 5, 104. – Partiz. subst., dāns, antis, m., der Geber (Ggstz. accipiens, der Empfänger), si
    ————
    summa petantur, et dantem et accipientem praegravatura, Liv. 35, 42, 14. – β) im üblen Sinne, jmdm. etw. bescheren, einbrocken, heimgeben (s. Brix Plaut, capt. 463. Lorenz Plaut. Pseud. 151. p. 94, b. Spengel Plaut. truc. 2, 8, 4), observa quid dabo, Plaut.: specta quid dedero, Plaut.: sic datur, da hast du deinen Lohn! Plaut.; od. so wird's gelohnt! da haben wir's! Plaut.
    b) insbes.: α) v. den Göttern: quod boni di mihi danunt, Plaut.: dato quae precamur tempore sacro, Hor.: si di dare cuncta potestis, Ov.: hoc tantum boni, quod vobis a dis immortalibus oblatum et datum est, Cic.: d. alci augurium, Ov.: nobis victoriam, Liv.: alci mentem, ut faciat huic insidias, Cic. – m. folg. Infin., di tibi dent captā classem reducere (al. deducere) Troiā, Hor. sat. 2, 3, 191: u. so Lucr. 3, 1028. Verg. Aen. 1, 79 u.ö. Ov. met. 1, 486 u.ö. Plin. ep. 6, 16, 3. – m. folg. ut u. Konj., quod nostrae aetati dii dederunt, ut videremus, Liv. 1, 19, 3: u. so Liv. 1, 54, 5; 30, 12, 12. – m. folg. ne u. Konj., da femina ne sim, Ov. met. 12, 202: u. so ibid. 12, 206.
    β) v. Schicksal usw., Cinarae breves annos fata dederunt, Hor.: ea fato quodam data nobis sors est, ut etc., Liv.: principatum fato dari, Suet.: quotiens fortuna contra daret, Tac. – m. folg. Infin., si vivere nobis fata diu dederint, Ov. met. 7, 692: u. so ibid. 14, 843. Sil. 13, 144: v. der Parze, Hor. carm. 2, 16, 39. – m.
    ————
    folg. ut u. Konj., quod mihi si tantum fata dedissent, ut etc., Prop. 2, 1, 17: u. so Plin. ep. 8, 18, 5. – absol., si fors dedit, Calp.: sat patriae Priamoque datum est, ist geschehen für usw., Verg.
    γ) v. der Natur, verleihen, oculos natura nobis ad motus animorum declarandos dedit, Cic.: illis maiorem natura modum dedit, his breve pondus, Hor.: leges, quae naturā sunt omnibus datae, Quint.: noli affectare quod tibi non est datum, Phaedr.: quod paucis datum est, Plin.: pennis non homini datis, Hor. – m. folg. Infin., varieque datum sit membra movere, Lucr. 4, 875: si modo senescere datum est, Plin. ep. 3, 1, 1; vgl. Hor. ep. 1, 1, 32.
    2) ein Geschäft, einen Auftrag, ein Amt usw. jmdm. geben, übergeben, zuteilen, erteilen, übertragen, überweisen, a) ein Geschäft, einen Auftrag, dare alci negotium, s. negotium; alci mandata, s. mandatum. – u. bl. dare alci m. folg. Infin., datum (es wurde der Auftrag gegeben) posthac C. Cassio deducere iuvenem ripam ad Euphratis, Tac. ann. 12, 11. – b) ein Amt usw., dare alci potestatem, imperium, legationem u. dgl., s. potestas usw.: dare alci fasces, Cic. u. Hor.: alci summam imperii, Nep.: alci provinciam, Cic.: alci Cappadociam, Nep.: alci regnum, Eutr.: alci diadema, Curt.
    3) einen Ort, eine Zeit usw. jmdm. anweisen, zuweisen, bestimmen, alci sedem inter inferos, Suet.:
    ————
    alci locum in theatro, Suet.: alci locum in theatro inter viatores tribunicios, Tac.: eum locum colloquio, Liv.: media acies Ubiis Lingonibusque data, Tac.: mille pedes in fronte, trecentos in agrum, Hor.: requiem modumque voce remis, gebieten, Ov.: detur nobis locus, hora, custodes, Hor.: nuptiis hanc diem, Pacuv. fr.: relicum noctis utrimque quieti datum, Liv.
    4) etw. bieten, α) darbieten, praeclare convenit, aut da melius, Cic.: accipio quod datur, Cic. – β) anheimgeben, ultionem privato odio magis quam publicae vindictae, Vell. 2, 7, 6.
    5) Zeit, Studium usw. einer Sache widmen, auf etw. verwenden, α) m. Dat.: corpori omne tempus, Cic.: agris tempus, Pacat. pan.: lucis partem ultimam mensae, Ov.: noctem somno, Ov.: prima tempora illis, Ov.: aestivos menses reliquos rei militari, hibernos iurisdictioni, Cic.: reliquam partem diei tribunali, Plin. ep.: studiis annos septem. Hor.: iis artibus a primis temporibus aetatis studium suum, Cic.: ingenium illustre altioribus studiis, Tac.: u. insbes., operam dare m. Dat. (wem?), s. opera. – β) m. ad od. in u. Akk., aliquid temporis ad ludum aetatis, Cic.: plus in hoc studii, Quint.
    6) einräumen = zugeben, zugestehen, das Zugeständnis machen, willfahren, nachlassen, a) übh.: id gratiae, Liv.: id misericordiae, Cic.: id precibus Artabani, Tac.: hoc precibus meis, Curt.: consanguinitati
    ————
    hoc, ut etc., Liv.: aliquid famae, Hor.: multa famae, Sen.: quantum autem consuetudini famaeque dandum sit, id curent vivi, Cic.: nihil neque gratiae dari neque de iure patriae decīdi posse, Iustin.: m. folg. ut u. Konj., dabat et famae (auch der öffentlichen Meinung tat er es zuliebe), ut etc., Tac. ann. 1, 7. – b) als philos t.t., einräumen, zugeben, zugestehen, si das hoc, Hor.: da supremum tempus, nimm das äußerste Lebensziel an, Cic.: id quoque damus et libenter quidem, Cic.: quem tibi hoc daturum putas? Cic.: quae dederam supra relego (nehme ich zurück), Pers. – m. folg. Acc. u. Infin., Cic. Acad. 2, 50; de fin. 2, 86; Verr. 3, 218. Lucr. 3, 539. Hor. sat. 1, 4, 39. – m. folg. ut u. Konj., da nunc, ut crimine manifesto prematur dux bonus, Quint. 12, 1, 43. – c) als publiz. t.t., v. Behörden, bewilligen, zugestehen, überlassen, gewähren, anordnen, dare alci senatum, Sall. u.a.: alci contionem, Cic.: iudicium iniuriarum, actionem rei, Cic.: alci pacem, Liv. u.a.: foedus et amicitiam, Sall.: alci indutias, Liv. (s. indutiae das Nähere). – bes. v. Prätor, dessen Vefugnis ist do (ich gewähre, näml. Klagen, Rechte), dico (ich spreche, näml. das Urteil), addico (ich spreche zu, näml. das Eigentum), Varro LL. 6, 30. Macr. sat. 1, 16, 14. – d) obszön, leisten, quod nec das et fers saepe, facis facinus, Catull. 110, 4: quando notum est, et quid ille tibi et quid illi tute dederis, Cic. fr. bei Suet. Caes.
    ————
    49, 3: absol., nulla est poscendi, nulla est reverentia dandi, Prop. 3, 13, 13.
    7) einräumen = gestatten, zugestehen, bewilligen, überlassen, lassen, dare locum, spatium, viam, aditum, accessum, ascensum u. dgl., dare otium, tempus u. dgl., dare copiam, potestatem, facultatem, occasionem, optionem u. dgl., dare usum, usuram, s. alle diese Substst. – dah. dare m. Infin., da mihi fallere, Hor. ep. 1, 16, 61: u. so Iuven. 14, 30. Amm. 16, 12, 11. – dare (alci) m. ut u. Konj., Cic. Acad. 1, 24; ad Att. 14, 13. litt. A. § 3. Liv. 41, 8, 9. Tac. ann. 3, 69. – m. bl. Konj., Orest. tr. 15. – u. datur, es wird od. ist verstattet, erlaubt, man darf, man kann, m. Infin., Verg. Aen. 1, 409. (u.a. Dichter). Quint. 10, 7, 22. Plin. ep. 1, 10, 5. Tac. ann. 3, 67: m. folg. ut u. Konj., Tac. ann. 2, 53 u.a.: m. folg. ne u. Konj., Tac. ann. 3, 23. – absol., coëant in foedera dextrae, quā datur, Verg.: in quantum praeumbrante imperatoris fastigio datur, clarus, Tac. ann. 14, 47 in.
    8) alci m. prädik. Dat. (zu), zu od. als etw. anrechnen, in den Redensarten laudi, vitio, crimini dare od. dari, s. laus, vitium, crimen.
    9) einem Zustande aussetzen, preisgeben, überlassen, anheimgeben, dare alqd exitio, Lucr.: summas arces Italûm excidio, Verg.: urbem excidio ac ruinis, Liv.: captum oppidum praedae, Liv.: alia oblivioni aut neglegentiae, Liv. – m. in u. Akk., in praedas
    ————
    stantem urbem, Sil. 1, 455.
    10) m. in od. ad u. Akk., a) in eine Lage usw. bringen, stellen, alqd in conspectum, zur Schau stellen, Curt.: alqd in medium, der Öffentlichkeit übergeben, verraten, Lucr.: alqd ad populi partes, der Teilnahme des V. eröffnen, Cic. – b) in einen Zustand versetzen, in splendorem bullas has foribus nostris, Plaut. asin. 426.
    11) m. prädik. Partiz. Perf. od. Gerundivum, übergeben, darbieten, überlassen, lassen, Caere intactum inviolatumque crimine belli hospitio Vestalium cultisque diis darent, Liv. 7, 20, 7. – d. vineas colendas, Eutr.: diripiendam urbem, Cic.: laceranda suae viscera matri, Ov.: id alci cogitandum, zu bedenken geben, Cic.: tantas res alci scribendas, Cic.: librum ipsi legendum, Nep.: omnia in medium discenda, allen zum Lernen darbieten, Ov.
    II) alqm (auch corpus, membra, animum): A) eig.: 1) im allg., geben, überweisen, hanc mi in manum dat, sie legt unsere Hände ineinander, Ter. Andr. 297: alqm dare mancipio, s. mancipium.
    2) wohin bringen, infans aliorsum (anderswohin, aus dem Hause) datus, Gell. 12, 1, 22: alqm in hanc domum, Ter. eun. 365: hostem in medium, in die Mitte nehmen, einschließen, Lucan. 7, 366. – od. wohin stecken, m. Dat., catenis fatale monstrum, Hor. carm. 1, 37, 20: mollibus ora capistris, Verg. georg.
    ————
    3, 188: m. in u. Akt., alqm in caveam, Plaut. capt. 124. – od. wo hinein tauchen, in fluvios gelidos ardentia morbo membra, Lucr. 6, 1171. – od. wohin strecken, stürzen, maerore dari in lectum, Lucr.: u. dare alqm ad terram, Plaut. u. Suet.: alqm in terram, Lucr.: alqm praecipitem ad terram, Liv.: u. bl. dare alqm praecipitem, zu Falle bringen, Ter., od. aus dem Hause werfen, Ter. (vgl. bildl., postea ambitione praeceps datus est, kam zu Falle, Sall. Iug. 63, 6): eoque ictu me ad casum dari, zum Falle gebracht werden, Acc. fr.
    3) jmd. (einem) in irgend einer Eigenschaft geben, a) geben = beigeben, stellen, vatem, Hor.: duos collegas, Nep.: alci uxorem, s. uxor: comites, Curt.: duces itineris de captivis, Curt.: obsides (alci), Caes.: milites, Eutr.: nullum militem dare posse, Liv.: dare arbitrum, Cic.: iudicem, praedem, testem, vadem, s. iudex, praes, testis, vas: alci custodem et paedagogum, Sen.: alci tutorem, Eutr.: alci successorem, Suet.: alqm alci in consilium, Nep.: dabo, cui credas, Tac. – m. dopp. Acc. (jmd. als od. zu usw.), alqm comitem, Curt.: Phrygias catervas comites, Lucr.: alqm arbitrum inter etc., Cic.: libertinum militem, Vell.: obsidem filium, Eutr.: alqm alci coheredem, Suet.: alqm alci successorem, Suet. u. Iustin.: alqm vicarium, Traian. in Plin. ep. – im Passiv m. dopp. Nom., Hadrianus decemvir litibus iudicandis datus, Spart.:
    ————
    u. im Abl. absol. m. dopp. Abl., dato adiutore Pharnabazo, Nep. Con. 4, 2. – b) geben, verleihen, übergeben, anvertrauen, alci cognatos (v. der Natur), Hor.: natam od. filiam genero, Verg. u. Ov.: infantem nutrici, Ov.: alqm grammatico, Capit.: u. poet., fidibus divos puerosque deorum, Hor. – m. dopp. Acc. (jmd. als od. zu), alci alqm virum (zum M. = zum Gatten), Ter.: alqm alci socerum, Ov.: nobilem virginem servo suo pelicem, Curt. – m. 1. Supin., dare alqam alci nuptum, eine an jmd. verheiraten, Komik., Nep. u.a. (s. Drak. Liv. 1, 49, 9). – u. alqm alci m. Gerundiv, dilaceranda feris dabor alitibusque, Catull.: datur mihi custodiendus, Afran. fr.: exsulibusne datur ducenda (wird hingegeben, um sie als Frau heimzuführen) Teucris? Verg. – zugl. m. dopp. Acc., equites pignora (als U.) pacis custodiendos Luceriam, Liv. 9, 15, 7.
    4) jmdm. geben = über jmd. setzen, an die Spitze stellen von usw., Albanis regem, Eutr.: Orienti Caesarem, Eutr.: principem Romanae rei publicae, Spart. – m. dopp. Acc. (jmd. als od. zu), alqm tribunum quintae legioni, Treb. Poll.: trecentos exsules iudices rectoresque civitati, Iustin.: im Passiv mit dopp. Nom., leviter armatis dux (als A.) datus est Mullinus, Curt. B) übtr.: 1) in ein Verhältnis, eine Lage geben, hingeben, illam sine dote in tantas divitias (in ein so reiches Haus), Plaut.: filiam in sortem, der Losung
    ————
    unterwerfen, zum Losen stellen, Suet.: alqm in adoptionem, zur A. entlassen, Quint.: in adoptionem od. in familiam alcis dari, von jmd. adoptiert werden, Vell.: alqm aut vivum aut mortuum in potestatem, Liv.: alqam in matrimonium, zur Frau geben od. geben wollen (anbieten), Caes. u. Liv.: alqm in omnem memoriam, dem ewigen G. übergeben, Sen.
    2) jmd. in eine schlimme Lage bringen, alqm in praeceps (Gefahr), Liv.
    3) jmd. in einen andern äußern od. innern Zustand versetzen (s. Brix Plaut. capt. 959), alqm in ruborem dare totum, Plaut.: alqm in timorem, Plaut.: animum in luctus, in Tr. versenken, Ov.: alqm ad languorem, Komik.
    4) jmd. einem Zustande überlassen, placido sua corpora somno, Ov. met. 6, 489: caput et ceterum truncum sepulturae, begraben, Suet. Galb. 20, 2.
    5) jmd. einem Zustande aussetzen, preisgeben, im Passiv = anheimfallen, alqm tormentis, Capit.: alqm exitio, Lucr. u. Ov.: alqm morti, Hor.: catervatim morbo mortique dari, Lucr.: alqm neci, Acc. fr. u. Verg.: alqm leto, Enn. fr., Pacuv. fr., Ov. u.a. ( leto datus auch Cic. de legg. 2, 22 im archaist. Gesetzstil): fortia corpora leto, Verg. – m. ad u. Akk., alqm ad iniurias alcis, Cic.
    6) jmd. in einen Zustand nötigen, hostes in fugam, zur Fl. nötigen, in die Fl. schlagen, Caes.: Sestum
    ————
    incolentes in deditionem, zur Üb. zwingen, Liv.
    III) dare se (u. im Passiv dari), v. Pers.u.v. Lebl., A) eig.: 1) sich in den Bereich jmds. od. einer Örtl. begeben, sich jmdm. od. wo zeigen, det mihi se, käme er nur in meinen Bereich, mir zu nahe, Ov. met. 12, 12, 594: mi ipsum iam dudum optabam te dari, daß ich dich antreffe, Ter. heaut. 758: dare populo se et coronae, Cic. Verr. 3, 49: da te urbi, da te curiae, zeige dich in der St., zeige dich in der K., Vopisc. Florian. 16 (6), 5: non aequo dare se campo, sich nicht in das Blachfeld wagen, sich nicht zum Kampfe stellen, Verg. Aen. 9, 56: spumantem dari votis optat aprum, in seinen Jagdbereich komme, anlaufe, Verg. Aen. 4, 158. – mit in u. Akk., se in medias acies, mitten hinein in das Heer treten, Verg. Aen. 12, 227. – m. prädik. Acc., da mihi te talem, zeige dich (erscheine mir) als solcher, Ov. met. 3, 295.
    2) sich dem Feinde ergeben, dare se ultro, Amm. 15, 2, 60: sponte se propriā, Amm. 17, 2, 3.
    3) sich wohin begeben, werfen, stürzen, m. Advv., se intro, Cic. Caecin. 13: se super (sc. in ignem), Verg. Aen. 4, 606: exinde se ilico protenam, Plaut. Curc. 363: dari alci obviam, begegnen, Ter. adelph. 311: v. Lebl., hāc se foras, Lucr. 1, 1105 (1113). – m. Dat., pedibus se protinam, sich auf die Beine machen (Fersengeld geben), Naev. com. 35. – sese fluvio, Verg. Aen. 11, 565: u. (im Bilde) se civi-
    ————
    libus fluctibus, Nep. Att. 6, 1. – m. Praepp., sese in pedes, sich auf die Beine machen (Fersengeld geben), Plaut.: se in viam, Cic.: e scopulo se in pontum, Ov.: se iactu aequor in altum, Verg.: v. Lebl., dabit se in tormenta vita beata, wird mit auf die Folter gehen, Cic. Tusc. 5, 80. – zugl. m. prädik. Nom. od. Acc., praeceps saltu sese dedit in fluvium, Verg.: semet ipsi in pelagus ex certa rupe praecipites dant, Mela: quo nunc me praecipitem darem, Ter.: hic se praecipitem tecto dedit, Hor.: dare se (alci) obvium, jmdm. entgegenkommen, -treten, Liv. 1, 16, 6, u. in den Wurf kommen = einfallen (v. Versen), Macr. 5, 3, 1: u. so (v. leb. Wesen) obvium dari, entgegen-, in den Wurf kommen, Liv. 26, 27, 12.
    4) sich einer Sache hingeben, α) tätig, v. Pers., an etw. teilnehmen, dare se convivio, Suet. Caes. 31: se haec in bella, Verg. Aen. 12, 633. – β) passiv, v. Schiffen, vento dare se, vor dem W. fahren, Caes. b.G. 3, 13, 9.
    B) übtr.: dare se, 1) sich fügen, sich hingeben, da modo te, Ov. her. 15, 57 R. (16, 161): dent modo se superi, seien mir gnädig, Sil. 3, 150: si se dant, wenn sie sich fügen, d.i. empfänglich sind, Cic. de or. 2, 187.
    2) sich zeigen, sich finden, sich darbieten, sich einstellen, v. Lebl., quocumque tempore se dabunt vires, Verg. Aen. 4, 627: an nesciebas, quam eius
    ————
    modi homini raro tempus se daret? sich die Gelegenheit uns bietet, Plaut. Bacch. 676: uni se ex Sabinis fors dare visa est privato consilio imperii recuperandi, Liv. 1, 45, 3.
    3) sich jmdm. hingeben, ergeben, sich an jmd. anschließen, jmdm. zu Willen sein, sich in jmds. Willen fügen, se alci, Komik., Cic. u.a.: se regibus, Cic.: se legionibus, Tac. – m. prädik. Acc. des Gerundiv, demus nos huic excolendos (zur Ausbildung), Cic. Tusc. 4, 84. 4) sich einer Lage, einem Zustande hingeben, überlassen, dare se somno, Cic.: se quieti, Caes. u. Plin. ep.: iterum se quieti et somno, Val. Max. (dah. im Passiv quieti datus, eingeschlummert, Arnob. 2, 21): se fugae, sich auf die Fl. begeben, Cic.: se gemitui, Cic. – m. in u. Akk., sese in fugam, Fersengeld geben, Cic. Verr. 4, 95: se in casum irrevocabilem, Liv.: se rempublicamque in casus, Tac. – m. ad u. Akt., se ad lenitatem, Milde eintreten lassen, Cic. ep. 13, 1, 4.
    5) sich in etw., bes. in ein Verhältnis einlassen, in etw. eintreten, treten, dare se in sermonem, Comic. fr. bei Cic.: familiariter se in eorum sermonem insinuare ac dare, Cic.: dare se in consuetudinem sic, ut etc., Cic.: bene penitus in istius familiaritatem sese dare, Cic.: u. dare alci se in adoptionem, sich von jmd. adoptieren lassen, Suet.
    6) sich einer Sache ergeben, hingeben, widmen,
    ————
    sich an etw. machen, sich auf etw. legen, α) m. Dat., se labori et itineribus, Cic.: se duritiae, Nep.: se rei familiari vitaeque rusticae, Cic.: se voluptatibus, Turpil. fr. u. Cic.: se iucunditati, Cic.: se historiae, Cic.: se philosophiae, Capit.: se huic generi litterarum, Cic.: se auctoritati senatus, das A. des S. zu sördern suchen, Cic.: mit prädik. Acc. eines Adi., se totos libidinibus, Cic. Tusc. 1, 72: des Gerundivi, non se luxu neque inertiae corrumpendum dare, Sall. Iug. 6, 1. – β) m. in u. Akk., in eam exercitationem ita se studiose, ut etc., Cic. Tusc. 1, 7. – γ) m. ad u. Akk., se ad συντάξεις, Cic. ad Att. 15, 14, 1. – bes. m. ad u. Akk. des Gerundii u. Gerundivi, se ad docendum, Cic.: se ad ius respondendum, Cic.: se ad defendendos homines, Cic.: se non modo ad legendos libros, sed etiam ad totam philosophiam pertractandam, Cic.
    7) dare se m. prädik. Acc., α) eines Subst., sich hergeben zu usw., temeritatis me omnium potius socium (zum G.) quam unius prudentiae dedi, Liv. 6, 24, 9. – β) eines Adi., sich so u. so zeigen, dare se facilem, Ter.: se alci hilarum, Plaut.: se alci placidum, Ov.
    8) dare se m. Adv., a) v. Pers., sich so u. so geben, -halten, -benehmen, mirum ni ego me turpiter hodie hic dabo, mich blamiere, Ter. eun. 230: usque quaque, inquis, se Domitii male dant, bringen uns Unglück, Cael. in Cic. ep. 8, 15, 2. – b) v. Lebl., sich
    ————
    so u. so machen, sich so u. so gestalten, ut se initia dederint perscribat, Cic. ad Att. 3, 23, 5: omnibus nobis ut res dant sese, ita etc., Ter. Hec. 380: ita dat se res, ut operam dabit, Enn. fr. scen. 269: eaque ferme se dedēre melius consultoribus quam etc., *Afran. com. 332: multa adeo gelidā melius se nocte dedēre, macht sich (wird getan) vorteilhafter, Verg. georg. 1, 287: omnibus feliciter hic locus se dedit, kam glücklich zustatten, Sen. ep. 79, 5: negotia ingentia nec se dant facile et etc., Sen. de ira 3, 7, 1.
    II) von sich geben, A) eig.: 1) aus sich hervorgeben, castum cruorem, vergießen, Ov.: u. so lacrimas, Tr. vergießen, weinen, Ov.: ore colores, strahlen lassen, Verg.: v. Lebl., ara dabat fumos, ließ aufsteigen, Ov.
    2) Töne od. Worte von sich geben, a) Töne von sich geben, hören-, verlauten-, vernehmen lassen, sonum, Verg.: sonitum, Lucr. u. Ov.: fragorem, Ov.: balatus, Hyg.; mugitum, mugitus, Ov.: plausum, Cic. u. Hor.: clamorem, Verg.: cantus, Verg.: Phrygios modos, Ov.: gemitum u. gemitus, Ov.: sibila vibratā linguā, Ov.: felices cantus ore sonante, Tibull.
    b) Worte von sich geben, hören-, vernehmen lassen, lingua vix tales icto dedit aëre voces, hauchte kaum hörbar solcherlei Worte, Ov.: talia dicta dabat (dedit), er ließ sich also vernehmen, Verg. u. Ov.: u. so haec dicta dabat, Liv.
    ————
    3) in Worten von sich geben, a) angeben, anzeigen, mitteilen, nennen, sagen, berichten, erzählen, ipsa quod res dedit ac docuit nos, Lucr.: cum auctoribus hoc dedi, quibus dignius credi est, Liv.: unum da mihi ex oratoribus illis, qui dicat etc., Cic. – m. dopp. Acc., qualem te fama dabat videmus, Val. Flacc. 5, 506. – m. folg. inoir. Fragesatz, da, si grave non est, quae prima iratum ventrem placaverit esca, Hor.: sed tamen iste qui deus sit, da nobis, Verg.: da, dea, quem sciter, Ov.: nunc quam ob rem has partes didicerim, paucis dabo, Ter.: immo etiam dabo, quo (damit du) magis credas, Ter.: m. Acc. u. mit indir. Fragesatz, dabis igitur tribunatum (das Jahr des Tr.) et, si poteris, Tubulus quo crimine (sc. accusatus fuerit), Cic. ad Att. 12, 5, 3. – datur mit folg. Nom. u. Infin., Aeneas eripuisse datur, Ov. fast. 6, 434 M. (Riese ferunt): quis tot templa, tot aras promeruisse datur, Stat. silv. 3, 3, 80; u. so auch Stat. Theb. 7, 315; 11, 572. Claud. rapt. Pros. 3, 337.
    b) mündlich verbreiten, hic primo sensim temptantium animos sermo per totam civitatem est datus, Liv. 2, 2, 4: sceleris data fama per urbes finitimas, Stat. Theb. 3, 10: inde dato passim varias rumore per urbes, Stat. Ach. 2, 352.
    c) mündlich geben, erteilen, lehren, dare alci consilium, Ter., Cic. u.a. (s. consilium no. II, b, S. 1531): dare (alci) responsum, Cic., Hor. u.a.: dare
    ————
    (alci) praecepta, Cic. u.a. (s. praeceptum das Nähere): alci haec promissa, Catull.: dare testimonium, s. testimonium: dare legem, leges, s. lex: dare ius, iura, s. ius: alci fidem, s. fides (= Wort, Versprechen, sicheres Geleit; versch. alci rei fidem dare, Glauben verschaffen, bestätigen, s. fides = Glaubwürdigkeit). – dah. als t.t., α) ein Orakel, eine Weissagung geben, abgeben, erteilen, sortem, Ov. u. Suet.: oracula, Spart.: data dictio erat, caveret etc., Liv.: prägn., data fata, das (durch das Orakel) verheißene Geschick, Verg. Aen. 1, 382. – β) als jurist. t.t., dare alci diem, Frist geben, Plin. ep. 3, 9, 32. – dare litem secundum alqm, den Prozeß zugunsten jmds. entscheiden, Cic. u. Liv.: u. so bl. dare secundum alqm, zugunsten jmds. entscheiden, Sen. rhet. u.a. – γ) als geschäftl. t.t., dare rationem, Rechnung ablegen, Plaut. u. Cic.: übtr., dare rationem alcis rei, von etwas Rechenschaft geben, Plaut. u. Cornif. rhet.
    d) als milit. u. publiz. t.t., anmelden, melden, nomen dare, sich melden, v. Soldaten zum Kriegsdienst, Cic. u.a., von neuen Kolonisten, Plaut, u. Liv., u. zu andern Diensten, Tac. (s. nomen das Nähere).
    4) schaffend hervorbringen, a) erzeugen, α) v. leb. Wesen, αα) leb. Wesen: geminam partu prolem, Verg.: fetus, Tibull.: liberos, Catull.: progeniem vitiosiorem, Hor.: Augustos multos de se daturum, Treb.
    ————
    Poll. – ββ) lebl. Objj., entstehen lassen, non fumum ex fulgore, sed ex fumo lucem, Hor. de art. poët. 143. – β) v. Lebl., hervorbringen, erzeugen, entstehen lassen, aus sich liefern, quod sol atque imbres dederant, Lucr.: tellus dedit ferarum ingentia corpora partu, Lucr.: terra fabas tantum duraque farra dabat, Ov.: cum segetes occat tibi mox frumenta daturas, Hor.: quercus singulos ramos a frutice dedit (trieb), Suet.
    b) machen, bilden, α) im engern Sinne: cuneum, Verg.: sinum in medio, Liv.: gremium (v. der Erde), Mela: locum, Platz machen (Raum geben), Ov.: viam, einen Weg bahnen, Platz machen, Plaut., alci, Liv. u. Curt. – β) im weitern Sinne, umschreibend, αα) m. Objj., die den Begriff einer Bewegung enthalten, machen, tun, si quid proprio dat corpore motus, Lucr.: nullos audet dare corpore motus, wagt nicht sich zu rühren, Ov.: haud indecoros motus more Tusco dabant, Liv.: longos dat corpore tortus, krümmt sich in langen Windungen, Verg.: amplexus od. complexus d., umarmen, auch alci (jmd.), Ov.: dare saltum, Ov., dare undique saltus, Ov., in aëra saltus, Ov.: dare fugam, die Flucht ergreifen, Verg.: cursum in medios, eilen, stürmen, Verg.: impetum, Liv., impetum od. impetus in alqm, Liv.: impressionem, Liv. – ββ) m. Partiz. Perf. (f. Brix Plaut. capt. 342. Spengel Ter. Andr. 683), alqd effectum dare, Plaut.:
    ————
    perfectum hoc negotium, Plaut.: iam hoc tibi inventum dabo, Ter.: sic stratas legiones Latinorum dabo, quemadmodum etc., will so niederstrecken, Liv. 8, 6, 6: te mea dextra bello defensum dabit, wird dir Schutz gewähren im Kr., Verg. Aen. 12, 437: hanc mactatam victimam legatorum manibus dabo, will ich fällen als Sühnopfer für usw., Liv. 4, 19, 3. – γγ) m. Gerundiv, ego mecum hostium legiones mactandas Telluri et diis manibus dabo, will zum Sühnopfer für die T. usw. machen, Liv. 10, 28, 13. – δδ) m. prädik. Adi., anni multi me dubiam danunt, Plaut. Epid. 544: cautumque dabant exempla sequentem, Claud. IV. cons. Hon. 77. – alterum geminata victoria ferocem in certamen tertium dabat, Liv. 1, 25, 11.
    B) übtr.: 1) von sich geben, ablegen, geben, documentum dare m. folg. Akk. u. Infin., Liv.: documenta dare m. folg. indir. Fragesatz, Cic. u. Liv.: documenta sui dare, Curt.. legis in se documenta dare, Iustin.: u. so dare exemplum, ex-perimenfcum, specimen, w.s. – 2) geben, schaffen, verschaffen, beibringen, einflößen, animos (Mut), Ov.: spiritus, Liv.: vires, s. vis: spem, s. spes: suspicionem, s. suspicio: eo sibi minus dubitationis dari, quod etc., er könne sich um so weniger bedenken, sei vollkommen entschieden, Caes. – 3) bringen, bereiten, machen, verursachen, veranlassen, alci tussim, Catull.: risus, risus iocosque, Stoff geben zu usw., Hor.: sonitum,
    ————
    ein Geräusch erregen, Verg.: alci somnum, Hor.: alci curas, Cornif. rhet.: damnum, malum, ruinam, stragem u. dgl., w.s.: funera, Verg.: alci dolorem, Cic.: proelio od. bello finem, ein Ende machen, Eutr.: finem animae, ein Ende bereiten, Iuven..: causam bello, Veranlassung zum Kr. geben, Eutr. – 4) machen, bewirken, m. Infin., dat posse moveri, Ov. met. 11, 177: sed haec vetusta dent recordari, quemadmodum etc., Mamert. pan. Iulian. 19, 3.
    Nbf. dano, ere, wov. danunt, Naev. b. Pun. 4. fr. 4. Plaut, capt. 819 u.ö. Caecil. com. 176. Corp. inscr. Lat. 1, 1175; vgl. Paul. ex Fest. 68, 12. Non. 97, 14. – Archaist. Konj. Präs. duas, duat, Plaut. – archaist. Konj. Präs. duim, duis, duit, duint, Trag. u. Comic. vett., Cato u.a.; vgl. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 3. S. 311 u. 312 u. Georges Lexik. d. lat. Wortf. S. 224 u. 225 u. (für Terenz) Spengel Ter. Andr. 666. – Archaist. Imperat. duitor, XII tabb. bei Plin. 21, 7 D. (wo Schöll XII tabb. X, 7 arduitur). – Synkop. Formen dan = dasne, Plaut. asin. 671 u. truc. 373: datin = datisne. Plaut. Curc. 311; truc. 631: dabin = dabisne, Plaut. Bacch. 883; Pseud. 536 u. 1078. – Apokop. Form dedistin = dedistine, Plaut. Curc. 345; trin. 127 u. 129 – Archaist. Infin. Präs. Pass. darei, Corp. inscr. Lat. 1, 205 sq. u.ö. – Parag. Infin. Präs. Pass. darier, Lex vet. bei Fest. 189 (a), 14. – Nach Diom. 379, 25 ist. Pers. Präs. Pass. dor
    ————
    selten, nach Macr. de diff. 23, 8 gar nicht gebräuchlich.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > do

  • 73 mulceo

    mulceo, mulsī, mulsum (archaist. mulctum), ēre (verwandt mit mulgeo), an sich Rauhes streichen, streicheln, um es zu glätten, I) eig. u. übtr.: A) eig.: a) mit der Hand: barbam manu, Ov.: barbam, Plin.: colla, Ov.: vitulum, Ov. – b) mit der Zunge, sanft lecken, alternos, v. der Wölfin, Verg. Aen. 8, 634. – B) übtr.: 1) leicht-, sanft berühren, virgā capillos, Ov.: aristas, Ov.: aëra motu, sanft bewegen, Lucr. – dah. poet., aethera pennis, bewegen, Cic. poët., u. huc navem, hierher treiben (v. Meere), Enn. fr. – 2) insbes., anfächeln, somnus Erisichthona pennis mulcebat, Ov. – v. der Luft, florem, flores, Catull. u. Ov.: rosas (v. Zephyr), Prop. – 3) lieblich füllen, pocula sucis Lyaei, Sil. 7, 169. – II) bildl.: 1) liebkosen, ergötzen, bezaubern, sensus videntum, Lucr.: puellas carmine, Hor.: alqm fistulā, Hor.: vestras mulcebunt carmina aures, Ov.: audire, quod aures mulceat, Quint. – alqm laudibus, seinem Ohre schmeicheln, Pacuv. fr. – rudes atque agrestes animos admiratione, Quint. – 2) besänftigen, beruhigen, beschwichtigen, zur Milde stimmen u. dgl. (Ggstz. irritare u. dgl.), a) Leidenschaften, alqm od. animos dictis, Ov.: alqm verbis, Vell.: populum iure, Vell.: ut poena eius militum animos mulceret, Tac.: et ipso mulcente et increpante Marcio, bald tröstete, bald schalt, Liv. – pectora equorum, Lucr.: tigres carmine, Verg.: fluctus,
    ————
    Verg. – iras, Verg. – poet., volucres mulcent aethera cantu od. aëra concentibus, beschwichtigen die Luft, machen sie angenehm, Verg. u. Ov. – b) Schmerzen usw. beschwichtigen = mildern, lindern, dolores nervorum, Plin.: vulnera (Schmerzen der Wunden), Ov.: os stomachumque, Plin.: ebrietatem, Plin.: lassitudinem, Plin. – c) Ermattetes sanft einwiegen, Somne, qui corpora duris fessa ministeriis mulces, v. Schlaf, Ov. Met. 11, 625.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > mulceo

  • 74 subtexo

    sub-texo, texuī, textum, ere, I) unter etwas weben, übtr.: a) etwas unter etwas ziehen, vor etw. vorziehen, patrio capiti (der Sonne) bibulas nubes, zusammenziehen unter usw., Ov. met. 14, 368: curvo diem Olympo (v. der Sonne), Val. Flacc. 5, 414: nox subtexta polo, Lucan. 4, 104. – b) mit etw. von unten gleichs. verschleiern = von unten bedecken, -verfinstern, caelum fumo, Verg.: subtexunt nubila caelum, Lucr.: lunam, Iuven.: ferrea munimenta (Waffenstücke) caelum omne subtexunt, Amm.: nec ullis in ea regione nubibus subtexitur caelum, Lact.: aëra ipsum subtexuisse iaculis et sagittis, Iul. Val.: locustis repente subtexi aëra videmus, Cassian. – II) anweben, 1) übtr. = anfügen, eiusdem naturae capiti necessaria membra, Chalcid. Tim. 235. – 2) bildl.: a) in der Rede einweben, verflechten, anschließen, originem familiarum, Nep.: inceptis de te carmina chartis, Tibull.: his argumenta, Sen. rhet.: curam olitoris officiis villici, Colum.: altiora modo suo sperare ausos, Val. Max.: verum et generatim membratimque singulis corporum morbis remedia subtexemus orsi a capite, Plin.: m. folg. indir. Fragesatz, non ab re fuerit subtexere, quae ei prius quam nasceretur et ipso natali die ac deinceps evenerint, Suet. Aug. 94, 1: mit folg. Acc. u. Infin., subtexit deinde fabulae huic legatos Aetolos in senatu inter cetera hoc quoque interrogatos
    ————
    esse, unde audissent etc., Liv. 37, 48, 6. – b) übh. beimischen, subtexta malis bona sunt, Manil. 3, 526.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > subtexo

  • 75 subveho

    sub-veho, vēxī, vectum, ere, I) hinaufführen, -tragen, -bringen, stromaufwärts führen, -bringen, zuführen, ast alium (aëra fluere) subter, contra qui subvehat orbem, treibt entgegen, Lucr.: commeatus ex Samnio, Liv.: frumentum flumine Arare, Caes.: naves, copias, Tac.: subvecta utensilia ab Ostia, Tac. – Passiv medial, ad arces subvehitur matrum caterva, fährt hinauf, Verg.: curru subvecta per aëra, aufgefahren, Ov.: Philippum flumine adverso lembis subvectum, Liv. – II) übtr., befördern, quem statim ad praefecturam praetorii subvexit, Capit. Maxim. et Balb. 5, 5.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > subveho

  • 76 transverbero

    trāns-verbero, āvī, ātum, āre, durchstechen, durchbohren, scutum, Liv.: aera clipei, clipeum, v. Speere, Verg.: bestiam venabulo, Cic.: se gladio, Sen.: alqm hastā, Tac.: alterum gladio, Lact.: gladio pectus suum, Val. Max.: pectus alcis abiete, Verg.: transverberatus in utrumque latus, an usw., Tac. – übtr., aëra proximum terrae volitando, die L. durchschneiden (v. Vögeln), Apul. de deo Socr. 8.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > transverbero

  • 77 āēr

        āēr āeris, acc. āera, m, ἀήρ, the air, atmosphere, sky, esp. the lower air: nudus in aere, in the open air: aera vincere summum arboris, i. e. the summit, V.—A mist, vapor: densus, H.: obscurus, V.—The weather: crassus: purus.
    * * *
    air (one of 4 elements); atmosphere, sky; cloud, mist, weather; breeze; odor

    Latin-English dictionary > āēr

  • 78 misil·o

    воен. (теле)управляемая или самонаводящаяся ракета, (теле)управляемый или самонаводящийся снаряд; strategia \misil{·}o стратегическая ракета \misil{·}o kun atomkapo ракета с атомной боеголовкой; aer-aera \misil{·}o ракета класса воздух-воздух; ter-tera \misil{·}o ракета класса земля-земля; ter-aera \misil{·}o ракета класса земляоздух; aer-tera \misil{·}o ракета класса воздух-земля; ср. krozmisilo, raketo.

    Эсперанто-русский словарь > misil·o

  • 79 concrepo

    con-crĕpo, pŭi, pĭtum, 1, v. n. and a.
    I.
    Neutr., to rattle, creak, grate, sound, resound, clash, make a noise, etc. (class.):

    foris concrepuit hinc a vicino sene,

    Plaut. Mil. 2, 1, 76:

    foris,

    id. Bacch. 2, 2, 56; 4, 2, 28:

    ostium,

    id. Men. 2, 2, 73; 3, 2, 57; * Ter. And. 4, 1, 58: scabilla concrepant, aulaeum [p. 404] tollitur, Cic. Cael. 27, 65:

    conclamat omnis multitudo et suo more armis concrepat,

    Caes. B. G. 7, 21.—Of the din or clashing of weapons (i. e. of the swords against the shields) when struck together:

    simul primo concursu concrepuere arma,

    Liv. 6, 24, 1; 28, 8, 2, and 28, 29, 10; Petr. 59, 3;

    and of the striking together of the brazen cymbals of the attendants of Bacchus,

    Prop. 3 (4), 18, 6; Ov. F. 3, 740.—Of the snapping of the fingers:

    concrepuit digitis,

    Plaut. Mil. 2, 2, 51: si vir bonus habeat hanc vim, ut, si digitis concrepuerit, possit, etc., by snapping his fingers, i. e. by the smallest effort, Cic. Off. 3, 19, 75; Hier. Ep. 125, 18; so also absol.:

    simulac decemviri concrepuerint,

    Cic. Agr. 2, 30, 82.—
    II.
    Act., to cause to sound or rattle, to strike upon (rare):

    aera,

    Ov. F. 5, 441:

    hastis scuta,

    Petr. 59, 3:

    digitos,

    id. 27, 5:

    Tartessiaca aera manu,

    Mart. 11, 16, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > concrepo

  • 80 repello

    rĕ-pello, reppuli (less correctly repuli), rĕpulsum, 3, v. a., to drive, crowd, or thrust back; to reject, repulse, repel, etc., = reicere (freq. and class.; syn.: reicio, repono, removeo).
    I.
    Lit.:

    eum ego meis Dictis malis his foribus atque hac reppuli, rejeci hominem,

    Plaut. Bacch. 4, 3, 19:

    aliquem foribus,

    Hor. S. 2, 7, 90:

    foribus tam saepe repulsus,

    Ov. Am. 3, 11, 9:

    homines inermos armis,

    Cic. Caecin. 12, 33:

    adversarius, qui sit et feriendus et repellendus,

    id. de Or. 2, 17, 72:

    aliquem ab hoc templo,

    id. Phil. 14, 3, 8:

    homines a templi aditu,

    id. Dom. 21, 54:

    Sabinos a moenibus urbis,

    id. Rep. 2, 20, 36:

    hostes a ponte,

    Caes. B. C. 1, 16;

    ab castris,

    id. ib. 1, 75:

    a citeriore ripā,

    Front. Strat. 1, 4, 10:

    aliquem inde,

    Cic. de Or. 3, 17, 63:

    hostes in silvas,

    Caes. B. G. 3, 28 fin.:

    in oppidum,

    id. ib. 3, 22 fin.; id. B. C. 2, 14 fin.— Absol.:

    nostri acriter in eos impetu facto, repulerunt,

    Caes. B. G. 5, 17. —Of impersonal objects (mostly poet.):

    reppulit mihi manum,

    Plaut. Cas. 5, 2, 14; cf. Plin. 7, 16, 15, § 72:

    telum aere repulsum,

    repelled, Verg. A. 2, 545:

    mensas,

    to push back, Ov. M. 6, 661; cf.

    aras,

    id. ib. 9, 164:

    repagula,

    to shove back, id. ib. 2, 157:

    tellurem mediā undā,

    crowds back, id. ib. 15, 292:

    navem a terrā, Auct. B. Alex. 20: serpentes,

    Amm. 14, 2, 5. — Poet., of the apparent pushing back or away of the starting-point, in flying up or sailing away:

    Oceani spretos pede reppulit amnes,

    Verg. G. 4, 233; cf.:

    cum subito juvenis, pedibus tellure repulsā, Arduus in nubes abiit,

    spurning the ground, Ov. M. 4, 710:

    impressā tellurem reppulit hastā,

    id. ib. 2, 786;

    6, 512: aera repulsa,

    i. e. cymbals struck together, Tib. 1, 3, 24; 1, 8, 22; cf.:

    aera Aere repulsa,

    Ov. M. 3, 533.—
    II.
    Trop., to drive away, reject, remove; to keep off, hold back, ward off, repulse, etc.:

    repelli oratorem a gubernaculis civitatum,

    Cic. de Or. 1, 11, 46:

    aliquem a consulatu,

    id. Cat. 1, 10, 27:

    ab hoc conatu,

    id. Or. 11, 36:

    a cognitione legum,

    id. Balb. 14, 32:

    ab impediendo ac laedendo,

    Q. Cic. Petit. Cons. 14, 55:

    ab hac spe repulsi Nervii,

    Caes. B. G. 5, 42:

    repulsum ab amicitiā,

    Sall. J. 102, 13:

    fracti bello fatisque repulsi,

    Verg. A. 2, 13:

    repulsus ille veritatis viribus,

    Phaedr. 1, 1, 9:

    hinc quoque repulsus,

    Nep. Lys. 3:

    per colloquia repulsus a Lepido,

    Vell. 2, 63, 1. —

    Of suitors for office,

    Cic. Planc. 21, 51:

    haud repulsus abibis,

    Sall. J. 110, 8; Liv. 39, 32. —

    Of lovers: saepe roges aliquid, saepe repulsus eas,

    Prop. 2, 4, 2 (12):

    proci repulsi,

    Ov. M. 13, 735:

    aliquam ad meretricium quaestum,

    to drive, Plaut. Cist. 1, 1, 43.—

    Of abstract objects: dolorem a se repellere,

    Cic. Fin. 1, 9, 30:

    furores Clodii a cervicibus vestris,

    id. Mil. 28, 77:

    illius alterum consulatum a re publicā,

    id. Att. 7, 18, 2:

    quod tamen a verā longe ratione repulsum'st,

    removed, Lucr. 1, 880; cf. id. 2, 645; 5, 406:

    tegimenta ad defendendos ictus ac repellendos,

    Caes. B. C. 2, 9; 6, 767: cute ictus, Ov. M. 3, 64:

    pericula,

    Cic. Mur. 14, 30; Caes. B. C. 1, 79, 2:

    vim (opp. inferre),

    Cic. Mil. 19, 51:

    crimen (with transferre),

    Quint. 4, 2, 26:

    temptamina,

    Ov. M. 7, 735:

    facinus,

    id. ib. 15, 777:

    fraudem,

    id. A. A. 3, 491:

    verba,

    id. P. 4, 1, 19:

    ver hiemem repellit,

    id. M. 10, 165:

    conubia nostra,

    to reject, disdain, Verg. A. 4, 214 amorem, Ov. Am. 1, 8, 76:

    preces,

    id. M. 14, 377:

    diadema,

    to refuse, reject, Vell. 2, 56, 4; Suet. Caes. 79; cf.

    dictaturam,

    Vell. 2, 89, 5:

    ut contumelia repellatur,

    be discarded, Cic. Off. 1, 37, 137.— Hence, rĕpulsus, a, um, P. a., removed, remote; once in Cato: ecquis incultior, religiosior, desertior, publicis negotiis repulsior, Cato ap. Fest. p. 286, and ap. Paul. ex Fest. p. 287 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > repello

См. также в других словарях:

  • aéra — aéra …   Dictionnaire des rimes

  • Aera — Aera  немецкая джаз рок группа, существовавшая с 1972 по 1982 годы. Содержание 1 История группы 2 Дискография 3 Примечания …   Википедия

  • AERA — quam Hispani in Chronologiam introduxêre, notat initium eventus alicuius extraordinarii, vel mutationem aliquam notabilem. Inventâ occasione certi alicuius tributi ab Augusto impositi. Hâc usi Hispani, usque ad A. C. 1315. postquam incepislet an …   Hofmann J. Lexicon universale

  • aera — AERÁ, aerez, vb. I. tranz. 1. A introduce aer1 (1) în masa unui lichid, a unui material grunjos sau care este în formă de pastă fluidă. 2. A răci materialele dintr un siloz prin introducerea de aer1 (1) sub presiune sau prin vânturare cu lopeţi.… …   Dicționar Român

  • AERA — or Aera may stand for:* American Educational Research Association, a professional research organization * American Equal Rights Association, a social equality organization that existed during the 1860s * Aera, a Japanese weekly magazine * the… …   Wikipedia

  • Aera — Aera, die Reihenfolge der Jahre, die von einem bestimmten Ereignisse an gezählt werden; s. Jahresrechnung …   Herders Conversations-Lexikon

  • AERA — Die American Educational Research Association (AERA) ist die 1916 gegründete Fachvereinigung der Erziehungswissenschaften in Amerika. Sie stellt das Pendant zur deutschen DGfE dar. Die AREA hat über 26.000 in Forschung und Lehre tätige Mitglieder …   Deutsch Wikipedia

  • Aera Energy — LLC logo Aera Energy LLC (Aera) is a natural gas, oil exploration and production company jointly owned by Shell and ExxonMobil headquartered in Bakersfield, California. The company is operated as a stand alone company through its own board of… …   Wikipedia

  • Aera Energy LLC — (Aera) is the California based joint venture of Shell Oil Company and Mobil Oil. Approximately 1,100 Aera employees7 are based in California. The company s head office is in Bakersfield, California.Business areasAera Energy LLC, a California… …   Wikipedia

  • AERA seu ERA — item Hera, Scriptoribus mediae aetatis supputatio est, numerus, computus: eo quod Veteres aera vocabant in rationibus, quae vulgus hodiernum Item appellat, quod primum est in notatione aerae. Rusus Festus in Breviar. Rer. gest. Populus Roman.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • AERA Corporation — refers to a prospective space tourism company that claims it will operate the the safest space flight system ever created. Altairis, SACI s first generation suborbital spacecraft. It is vertically launched, lands horizontally and can send seven… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»