-
121 primumdum
prīmus, a, um, adj. sup. [obsol. prep. pri (prei); whence also prior, priscus; cf.: privus, privo, etc., and v. pro], the first, first (properly only when three or more are referred to. The first, as opp. to the second, is prior;I.but primus is rarely used for prior,
Cic. Sest. 19, 44 al.).In gen.:II.qui primus vulnus dicitur obligavisse,
Cic. N. D. 3, 22, 57:primus sentio mala nostra: primus rescisco omnia: Primus porro obnuntio,
Ter. Ad. 4, 2, 7:verum primum: verum igitur et extremum,
Cic. Off. 3, 6, 27:primae litterae,
id. Att. 9, 6, 5:primus inter homines nobilissimos,
id. Sest. 3, 6:primi ex omnibus philosophis,
id. Fin. 4, 7, 17:primus Graeciae in Thraciam introiit,
Nep. Alcib. 7, 4:primus de mille fuisses,
Ov. H. 17, 105:in primis,
among the first, in the foremost ranks, Nep. Paus. 5, 3:in primis stetit,
id. Epam. 10, 3:in primis pugnantes,
Sall. C. 60, 6: leonem primus, aut in primis ferire, id. J. 6, 1: utque pedum primis infans vestigia plantis institerat (= ut primum, etc., poet.), Verg. A. 11, 573:primus post eos quos poëtae tradiderunt movisse aliqua circa rhetoricen Empedocles dicitur (= secundus or proximus ab iis),
Quint. 3, 1, 8.—In partic.A.In time or place, first, fore, foremost, the first part; sometimes to be translated, the end, extremity, etc.:B.in primā provinciā,
at the entrance of the province, Cic. Fam. 3, 6, 2:digitus,
the tip of the finger, Cat. 2, 3:dentes,
the front teeth, Plin. 19, 2, 11, § 35:ranis prima lingua cohaeret,
the end of the tongue, id. 11, 37, 65, § 172:primā statim nocte,
at the beginning of the night, Col. 10, 190:sol,
i. e. the rising sun, Verg. A. 6, 255:luna,
i. e. the new moon, Plin. 2, 13, 10, § 56.—With quisque, the first possible, the very first:primo quoque tempore,
at the very first opportunity, Cic. Fam. 13, 57, 1:primo quoque die,
id. Phil. 8, 11, 33:me tibi primum quidque concedente,
id. Ac. 2, 16, 49:fluit voluptas et prima quaeque avolat,
id. Fin. 2, 32, 106.— Subst.: prīma, ōrum, n., the first part, the beginning:quod bellum, si prima satis prospera fuissent,
Liv. 8, 3.—Of the first principles or elements of things, Lucr. 4, 186:prima consiliorum (for prima consilia),
Tac. H. 2, 11: a primo, from the beginning, at first:multum improbiores sunt quam a primo credidi,
Plaut. Most. 3, 2, 139; Ter. Phorm. 4, 2, 14; 4, 3, 37:in illā pro Ctesiphonte oratione submissius a primo: deinde pressius,
Cic. Or. 8, 26:suam vim retinere a primo ad extremum,
id. Fin. 4, 13, 32:hoc a primo cogitavit,
id. Att. 8, 11, 2; id. Phil. 2, 30, 75 Halm ad loc.:id a primo rectissime dicitur,
id. Fin. 3, 9, 32 Madv. ad loc.: in primo, in front, before, in the beginning, first:equites in primo late ire jubet,
in the van, Sall. J. 68, 4:qui numerus in primo viget, jacet in extremo,
Cic. Or. 64, 215. —First in rank or station, chief, principal, most excellent, eminent, distinguished, noble (cf.:A. 1.princeps, primores): evocat ad se Massiliensium quindecim primos,
Caes. B. C. 1, 35:sui municipii facile primus,
Cic. Rosc. Am. 6, 15:homo,
id. Verr. 2, 4, 17, § 37:primis urbis placuisse,
Hor. Ep. 1, 20, 23:juvenum primi,
Verg. A. 9, 785:est genus hominum, qui esse primos se omnium rerum volunt Nec sunt,
Ter. Eun. 2, 2, 17:quia sum apud te primus,
I am the first in your favor, id. ib. 1, 2, 10:primus humani generis,
Sil. 17, 255:urbem Italiae primam,
Petr. 116:praedium,
Cato, R. R. 1:suavia prima habere,
to give the first place to, think the most of, Ter. Heaut. 5, 2, 9:otium atque divitiae, quae prima mortales putant,
Sall. C. 36, 4:cura,
a chief part, Plin. 5, 25, 21, § 88.—Also, most conspicuous, chief, in a bad sense:peccatores, quorum primus ego sum,
Vulg. 1 Tim. 1, 15:primas partes, or primas agere,
to play the first part, to occupy the first rank, Ter. Phorm. prol. 27:primas in causis agebat Hortensius,
Cic. Brut. 90, 308; 47: primas dare, to give the first place, ascribe the greatest importance to a thing:actioni primas dedisse Demosthenes dicitur, cum rogaretur, quid in dicendo esset primum: huic secundas, huic tertias,
Cic. de Or. 3, 56, 213: primas deferre, to transfer the first or principal part:amoris erga me tibi primas defero,
i. e. I assign to you the first rank among those who love me, id. Att. 1, 17, 5: primas concedere, to yield the first place:si Allienus tibi primas in dicendo partes concesserit,
id. Div. in Caecil. 15, 49:primas tenere,
to play the first part, be the best, id. Brut. 95, 327: cum primis, and in primis (also written in one word, impri-mis), with or among the first, chiefly, especially, principally, particularly:homo domi suae cum primis locuples,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:in primis lautus eques,
Nep. Att. 13, 1:oppidum in primis Siciliae clarum,
Cic. Verr. 2, 2, 35, § 86:homo in primis improbissimus,
id. ib. 2, 3, 27, §68: vir magnus in primis,
id. N. D. 1, 43, 120:in primis hoc a se animadversum esse dicebat,
id. de Or. 3, 5, 17:in primis nobis sermo de te fuit,
id. Att. 5, 1, 3:in primis... dein,
first, in the first place, Sall. J. 26, 3. —Hence, adv., primo and primum; also, ante- and post-class. and very rare, prime and primiter (the form primo is usually limited to that which is strictly first in time; primum in enumerations of contemporary facts, things, or arguments, where the order is at the speaker's choice; cf. Krebs, Antibarb. p. 920 sq.).In gen.:2.aedes primo ruere rebamur,
Plaut. Am. 5, 1, 42:neque credebam primo mihimet Sosiae,
id. ib. 2, 1, 50; Cic. Verr. 2, 1, 9, § 26:primo non accredidit,
Nep. Dat. 3, 4:Themistocles solus primo profectus est,
id. Them. 6, 5:contemptus est primo a tyrannis,
id. Thras. 2, 2; id. Ham. 2, 2.—With dein, deinde, inde, post, postea, mox, denique, nunc:3.primo Stoicorum more agamus, deinde nostro instituto vagabimur,
Cic. Tusc. 3, 6, 13:primo pecuniae, dein imperii cupido crevit,
Sall. C. 10, 3:primo... deinde... tum... tum,
Cic. Fin. 1, 16, 50:primo... deinde,
Liv. 1, 27; Curt. 3, 12, 6; 4, 16, 21; 9, 10, 11:primo abstinentiā utendum: deinde danda, etc.,
Cels. 5, 26, 34:primo... inde,... hinc,
Liv. 30, 11, 6:haec primo paulatim crescere: post, etc.,
Sall. C. 10, 6:dissuadente primo Vercingetorige, post concedente,
Caes. B. G. 7, 15:primo... postea... postremo, etc.,
Liv. 26, 39:primo... mox,
id. 1, 50:primo... mox deinde,
Just. 1, 3:primo negitare, denique saepius fatigatus, etc.,
Sall. J. 111, 2:neque illi credebam primo, nunc vero palam est,
Ter. Hec. 4, 4, 91.—(Mostly post-Aug. for primum.) With iterum, rursus, secundo:B. 1.primo... iterum,
Liv. 2, 51:primo... rursus,
Suet. Aug. 17:primo... secundo,
Phaedr. 4, 10, 16.—In enumerations, with a foll. deinde, tum:2.Caesar primum suo, deinde omnium e conspectu remotis equis,
Caes. B. G. 1, 25:primum... deinde... deinde,
Cic. Verr. 2, 2, 58, § 143:primum... deinde... tum... postremo,
id. N. D. 2, 1, 3:primum... deinde... praeterea... postremo,
id. Div. 2, 56, 116:primum... tum... deinde... post... tum... deinde....,
id. Fin. 5, 23, 65; id. Font. 14, 31; cf.:primum... secundo loco... deinde... tum,
id. Leg. 1, 13, 35; id. Inv. 2, 27, 79; Curt. 3, 6, 16; 8, 10, 9; Liv. 1, 28; Nep. Them. 2, 3; id. Epam. 1, 3:primum... subinde,
Hor. Ep. 1, 8, 15:primum... mox,
id. ib. 2, 2, 93.—Without other adverbs.(α).In gen.:(β).quaerenda pecunia primum est,
Hor. Ep. 1, 1, 53:te Quicumque primum Produxit,
id. C. 2, 13, 2; id. S. 2, 3, 41.—Strengthened with omnium, first of all, Plaut. Truc. 4, 3, 13:3. (α).primum omnium ego ipse vigilo,
Cic. Cat. 2, 9, 19.—Ut primum, ubi primum, simul ac primum, cum primum, as soon as ever, as soon as:(β).ut primum potestas data est augendae dignitatis tuae, etc.,
Cic. Fam. 10, 13, 1:ubi primum potuit, istum reliquit,
id. Verr. 2, 2, 20, § 48:simul ac primum niti possunt, etc.,
id. N. D. 2, 48, 124:tum affuerat, cum primum dati sunt judices,
id. Verr. 2, 2, 23, § 57.—Nunc primum, now first, now for the first time (cf.: nunc demum, now at last):(γ).post illa nunc primum audio, Quid illo sit factum,
Ter. And. 5, 4, 33.—With dum (also by Plaut. joined in one word, pri-mumdum), in the first place, first (anteclass.):(δ).primum dum, si falso insimulas, etc. Iterum si id verum est, etc.,
Plaut. Mil. 2, 3, 26:omnium primumdum haed aedes jam face occlusae sicut,
id. Most. 2, 1, 53; 1, 2, 39; id. Capt. 1, 2, 57:primum dum omnium male dictitatur tibi vulgo in sermonibus,
id. Trin. 1, 2, 61.—With adv. or other expression of time, for the first time:* C.hodie primum ire in ganeum,
Plaut. As. 5, 2, 37:quo die primum convocati su mus,
Cic. Phil. 5, 11, 30.—prīmē, es pecially: fabula prime proba, Naev. ap. Charis. p. 188 P.; cf. Prisc. p. 603 P.—D.prīmĭter, at first, first of all (ante- and post-class.): eripis primiter dapes, Pompon. ap. Non. 154, 26; Inscr. (of the beginning of the third century of Christ) Lab. Epigr. Lat. Scop. in Egitto. -
122 primus
prīmus, a, um, adj. sup. [obsol. prep. pri (prei); whence also prior, priscus; cf.: privus, privo, etc., and v. pro], the first, first (properly only when three or more are referred to. The first, as opp. to the second, is prior;I.but primus is rarely used for prior,
Cic. Sest. 19, 44 al.).In gen.:II.qui primus vulnus dicitur obligavisse,
Cic. N. D. 3, 22, 57:primus sentio mala nostra: primus rescisco omnia: Primus porro obnuntio,
Ter. Ad. 4, 2, 7:verum primum: verum igitur et extremum,
Cic. Off. 3, 6, 27:primae litterae,
id. Att. 9, 6, 5:primus inter homines nobilissimos,
id. Sest. 3, 6:primi ex omnibus philosophis,
id. Fin. 4, 7, 17:primus Graeciae in Thraciam introiit,
Nep. Alcib. 7, 4:primus de mille fuisses,
Ov. H. 17, 105:in primis,
among the first, in the foremost ranks, Nep. Paus. 5, 3:in primis stetit,
id. Epam. 10, 3:in primis pugnantes,
Sall. C. 60, 6: leonem primus, aut in primis ferire, id. J. 6, 1: utque pedum primis infans vestigia plantis institerat (= ut primum, etc., poet.), Verg. A. 11, 573:primus post eos quos poëtae tradiderunt movisse aliqua circa rhetoricen Empedocles dicitur (= secundus or proximus ab iis),
Quint. 3, 1, 8.—In partic.A.In time or place, first, fore, foremost, the first part; sometimes to be translated, the end, extremity, etc.:B.in primā provinciā,
at the entrance of the province, Cic. Fam. 3, 6, 2:digitus,
the tip of the finger, Cat. 2, 3:dentes,
the front teeth, Plin. 19, 2, 11, § 35:ranis prima lingua cohaeret,
the end of the tongue, id. 11, 37, 65, § 172:primā statim nocte,
at the beginning of the night, Col. 10, 190:sol,
i. e. the rising sun, Verg. A. 6, 255:luna,
i. e. the new moon, Plin. 2, 13, 10, § 56.—With quisque, the first possible, the very first:primo quoque tempore,
at the very first opportunity, Cic. Fam. 13, 57, 1:primo quoque die,
id. Phil. 8, 11, 33:me tibi primum quidque concedente,
id. Ac. 2, 16, 49:fluit voluptas et prima quaeque avolat,
id. Fin. 2, 32, 106.— Subst.: prīma, ōrum, n., the first part, the beginning:quod bellum, si prima satis prospera fuissent,
Liv. 8, 3.—Of the first principles or elements of things, Lucr. 4, 186:prima consiliorum (for prima consilia),
Tac. H. 2, 11: a primo, from the beginning, at first:multum improbiores sunt quam a primo credidi,
Plaut. Most. 3, 2, 139; Ter. Phorm. 4, 2, 14; 4, 3, 37:in illā pro Ctesiphonte oratione submissius a primo: deinde pressius,
Cic. Or. 8, 26:suam vim retinere a primo ad extremum,
id. Fin. 4, 13, 32:hoc a primo cogitavit,
id. Att. 8, 11, 2; id. Phil. 2, 30, 75 Halm ad loc.:id a primo rectissime dicitur,
id. Fin. 3, 9, 32 Madv. ad loc.: in primo, in front, before, in the beginning, first:equites in primo late ire jubet,
in the van, Sall. J. 68, 4:qui numerus in primo viget, jacet in extremo,
Cic. Or. 64, 215. —First in rank or station, chief, principal, most excellent, eminent, distinguished, noble (cf.:A. 1.princeps, primores): evocat ad se Massiliensium quindecim primos,
Caes. B. C. 1, 35:sui municipii facile primus,
Cic. Rosc. Am. 6, 15:homo,
id. Verr. 2, 4, 17, § 37:primis urbis placuisse,
Hor. Ep. 1, 20, 23:juvenum primi,
Verg. A. 9, 785:est genus hominum, qui esse primos se omnium rerum volunt Nec sunt,
Ter. Eun. 2, 2, 17:quia sum apud te primus,
I am the first in your favor, id. ib. 1, 2, 10:primus humani generis,
Sil. 17, 255:urbem Italiae primam,
Petr. 116:praedium,
Cato, R. R. 1:suavia prima habere,
to give the first place to, think the most of, Ter. Heaut. 5, 2, 9:otium atque divitiae, quae prima mortales putant,
Sall. C. 36, 4:cura,
a chief part, Plin. 5, 25, 21, § 88.—Also, most conspicuous, chief, in a bad sense:peccatores, quorum primus ego sum,
Vulg. 1 Tim. 1, 15:primas partes, or primas agere,
to play the first part, to occupy the first rank, Ter. Phorm. prol. 27:primas in causis agebat Hortensius,
Cic. Brut. 90, 308; 47: primas dare, to give the first place, ascribe the greatest importance to a thing:actioni primas dedisse Demosthenes dicitur, cum rogaretur, quid in dicendo esset primum: huic secundas, huic tertias,
Cic. de Or. 3, 56, 213: primas deferre, to transfer the first or principal part:amoris erga me tibi primas defero,
i. e. I assign to you the first rank among those who love me, id. Att. 1, 17, 5: primas concedere, to yield the first place:si Allienus tibi primas in dicendo partes concesserit,
id. Div. in Caecil. 15, 49:primas tenere,
to play the first part, be the best, id. Brut. 95, 327: cum primis, and in primis (also written in one word, impri-mis), with or among the first, chiefly, especially, principally, particularly:homo domi suae cum primis locuples,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:in primis lautus eques,
Nep. Att. 13, 1:oppidum in primis Siciliae clarum,
Cic. Verr. 2, 2, 35, § 86:homo in primis improbissimus,
id. ib. 2, 3, 27, §68: vir magnus in primis,
id. N. D. 1, 43, 120:in primis hoc a se animadversum esse dicebat,
id. de Or. 3, 5, 17:in primis nobis sermo de te fuit,
id. Att. 5, 1, 3:in primis... dein,
first, in the first place, Sall. J. 26, 3. —Hence, adv., primo and primum; also, ante- and post-class. and very rare, prime and primiter (the form primo is usually limited to that which is strictly first in time; primum in enumerations of contemporary facts, things, or arguments, where the order is at the speaker's choice; cf. Krebs, Antibarb. p. 920 sq.).In gen.:2.aedes primo ruere rebamur,
Plaut. Am. 5, 1, 42:neque credebam primo mihimet Sosiae,
id. ib. 2, 1, 50; Cic. Verr. 2, 1, 9, § 26:primo non accredidit,
Nep. Dat. 3, 4:Themistocles solus primo profectus est,
id. Them. 6, 5:contemptus est primo a tyrannis,
id. Thras. 2, 2; id. Ham. 2, 2.—With dein, deinde, inde, post, postea, mox, denique, nunc:3.primo Stoicorum more agamus, deinde nostro instituto vagabimur,
Cic. Tusc. 3, 6, 13:primo pecuniae, dein imperii cupido crevit,
Sall. C. 10, 3:primo... deinde... tum... tum,
Cic. Fin. 1, 16, 50:primo... deinde,
Liv. 1, 27; Curt. 3, 12, 6; 4, 16, 21; 9, 10, 11:primo abstinentiā utendum: deinde danda, etc.,
Cels. 5, 26, 34:primo... inde,... hinc,
Liv. 30, 11, 6:haec primo paulatim crescere: post, etc.,
Sall. C. 10, 6:dissuadente primo Vercingetorige, post concedente,
Caes. B. G. 7, 15:primo... postea... postremo, etc.,
Liv. 26, 39:primo... mox,
id. 1, 50:primo... mox deinde,
Just. 1, 3:primo negitare, denique saepius fatigatus, etc.,
Sall. J. 111, 2:neque illi credebam primo, nunc vero palam est,
Ter. Hec. 4, 4, 91.—(Mostly post-Aug. for primum.) With iterum, rursus, secundo:B. 1.primo... iterum,
Liv. 2, 51:primo... rursus,
Suet. Aug. 17:primo... secundo,
Phaedr. 4, 10, 16.—In enumerations, with a foll. deinde, tum:2.Caesar primum suo, deinde omnium e conspectu remotis equis,
Caes. B. G. 1, 25:primum... deinde... deinde,
Cic. Verr. 2, 2, 58, § 143:primum... deinde... tum... postremo,
id. N. D. 2, 1, 3:primum... deinde... praeterea... postremo,
id. Div. 2, 56, 116:primum... tum... deinde... post... tum... deinde....,
id. Fin. 5, 23, 65; id. Font. 14, 31; cf.:primum... secundo loco... deinde... tum,
id. Leg. 1, 13, 35; id. Inv. 2, 27, 79; Curt. 3, 6, 16; 8, 10, 9; Liv. 1, 28; Nep. Them. 2, 3; id. Epam. 1, 3:primum... subinde,
Hor. Ep. 1, 8, 15:primum... mox,
id. ib. 2, 2, 93.—Without other adverbs.(α).In gen.:(β).quaerenda pecunia primum est,
Hor. Ep. 1, 1, 53:te Quicumque primum Produxit,
id. C. 2, 13, 2; id. S. 2, 3, 41.—Strengthened with omnium, first of all, Plaut. Truc. 4, 3, 13:3. (α).primum omnium ego ipse vigilo,
Cic. Cat. 2, 9, 19.—Ut primum, ubi primum, simul ac primum, cum primum, as soon as ever, as soon as:(β).ut primum potestas data est augendae dignitatis tuae, etc.,
Cic. Fam. 10, 13, 1:ubi primum potuit, istum reliquit,
id. Verr. 2, 2, 20, § 48:simul ac primum niti possunt, etc.,
id. N. D. 2, 48, 124:tum affuerat, cum primum dati sunt judices,
id. Verr. 2, 2, 23, § 57.—Nunc primum, now first, now for the first time (cf.: nunc demum, now at last):(γ).post illa nunc primum audio, Quid illo sit factum,
Ter. And. 5, 4, 33.—With dum (also by Plaut. joined in one word, pri-mumdum), in the first place, first (anteclass.):(δ).primum dum, si falso insimulas, etc. Iterum si id verum est, etc.,
Plaut. Mil. 2, 3, 26:omnium primumdum haed aedes jam face occlusae sicut,
id. Most. 2, 1, 53; 1, 2, 39; id. Capt. 1, 2, 57:primum dum omnium male dictitatur tibi vulgo in sermonibus,
id. Trin. 1, 2, 61.—With adv. or other expression of time, for the first time:* C.hodie primum ire in ganeum,
Plaut. As. 5, 2, 37:quo die primum convocati su mus,
Cic. Phil. 5, 11, 30.—prīmē, es pecially: fabula prime proba, Naev. ap. Charis. p. 188 P.; cf. Prisc. p. 603 P.—D.prīmĭter, at first, first of all (ante- and post-class.): eripis primiter dapes, Pompon. ap. Non. 154, 26; Inscr. (of the beginning of the third century of Christ) Lab. Epigr. Lat. Scop. in Egitto. -
123 ruo
rŭo, ŭi, ŭtum (ruiturus, a, um, Ov. M. 4, 459; Luc. 7, 404; Mart. 1, 88, 4; Plin. Ep. 7, 19, 8; gen. plur. part. ruentum, Verg. A. 11, 886), 3, v. n. and a., to fall with violence, rush down; to fall down, tumble down, go to ruin (cf.: labor, procumbo, cado).I.Neutr. (very freq. and class.).A.Lit. Rarely of persons:1.caedebant pariter pariterque ruebant Victores victique,
Verg. A. 10, 756; so Val. Fl. 7, 642.—Of things:ruere illa non possunt, ut haec non eodem labefacta motu concidant,
Cic. Imp. Pomp. 7, 19:spectacula runnt,
fell down, tumbled down, Plaut. Curc. 5, 2, 47; cf.:parietes ruunt,
id. Most. 1, 2, 36:lateres veteres,
id. Truc. 2, 2, 50; so,aedes,
id. Am. 5, 1, 43; id. Most. 1, 2, 69:omnia tecta (supra aliquem),
Lucr. 4, 403; Liv. 4, 21, 5; Quint. 8, 3, 68 al.:altae turres,
Lucr. 5, 307:moles et machina mundi,
id. 5, 96:murus,
Liv. 21, 11:templa deum,
Hor. S. 2, 2, 104;aulaea,
id. ib. 2, 8, 71:acervus,
id. Ep. 2, 1, 47:murus latius quam caederetur,
Liv. 21, 11:tecta in agris,
id. 4, 21:silices a montibus altis,
Lucr. 5, 314:alto a culmine Troja,
Verg. A. 2, 290.— Poet.:caeli templa,
Lucr. 1, 1105: ruit arduus aether, it rains, or the rain descends in torrents, Verg. G. 1, 324; cf. id. A. 8, 525:caelum imbribus immodicis,
Mart. 3, 100, 3; cf.:caelum in se,
Liv. 40, 58:ruit imbriferum ver,
i.e. is ending, hastening to its close, Verg. G. 1, 313; cf.:turbidus imber aquā,
id. A. 5, 695:tempestas,
Tac. A. 1, 30.Prov.: caelum ruit, the sky is falling; of any thing very improbable: Cl. Quid tum, quaeso, si hoc pater resciverit? Sy. Quid si nunc caelum ruat? Ter. Heaut. 4, 3, 41. —2.Transf., of rapid, hasty movements, to hasten, hurry, run, rush (cf.:B.volo, curro): id ne ferae quidem faciunt, ut ita ruant atque turbentur,
Cic. Fin. 1, 10, 34; cf. id. Att. 7, 7, 7:(Pompeium) ruere nuntiant et jam jamque adesse,
id. ib. 7, 20, 1:huc omnis turba ruebat,
Verg. A. 6, 305:Aeneadae in ferrum ruebant,
id. ib. 8, 648:per proelia,
id. ib. 12, 526:quidam inermes ultro ruere ac se morti offerre,
Tac. Agr. 37:contis gladiisque ruerent,
id. A. 6, 35:in aquam caeci ruebant,
Liv. 1, 27 fin.:in castra fugientes,
id. 24, 16, 2: in vulnera ac tela, id. 26, 44:promiscue in concubitus,
id. 3, 47:eques pedesque certatim portis ruere,
id. 27, 41:ad urbem infesto agmine,
id. 3, 3:ad portas,
Tac. A. 1, 66:ad convivium,
id. H. 2, 68 fin.:per vias,
id. ib. 5, 22:destinatā morte in proelium,
Flor. 2, 18, 12:ruebant laxatis habenis aurigae,
Curt. 4, 15, 3:de montibus amnes,
Verg. A. 4, 164:flumina per campos,
Ov. M. 1, 285:in Galliam Rhenus,
Tac. H. 5, 19.— Poet., of time:vertitur interea caelum et ruit Oceano Nox,
i.e. hastens up, sets in, Verg. A. 2, 250:revoluta ruebat dies,
was advancing, hastening on, id. ib. 10, 256; cf. of the setting of the sun, Val. Fl. 1, 274; App. M. 3, p. 136, 19.— Of sound, to break forth:antrum, unde ruunt totidem voces, responsa Sibyllae,
Verg. A. 6, 44.—Trop.1.(Acc. to A. 1.) To fall, fail, sink (very rare):2.ratio ruat omnis,
Lucr. 4, 507:quae cum accidunt nemo est quin intellegat, ruere illam rem publicam,
Cic. Verr. 2, 5, 6, § 12:Vitellium ne prosperis quidem parem, adeo ruentibus debilitatum,
by his falling fortunes, Tac. H. 3, 64:tam florentes Atheniensium opes ruisse,
Just. 5, 1, 9.—(Acc. to A. 2.) To rush, dash, hurry, hasten, run, etc. (freq. and class.):II.tamquam ad interitum ruerem voluntarium,
Cic. Marcell. 5, 14:emptorem pati ruere et per errorem in maximam fraudem incurrere,
to act hastily, commit an oversight, id. Off. 3, 13, 55; cf. Liv. 3, 11:cum cotidie rueret,
Cic. Sest. 64, 133; id. Att. 2, 14, 1; Quint. 2, 20, 2:compescere ruentes,
Tac. H. 1, 56; 2, 63 fin.; cf. id. ib. 2, 34:ad seditiones et discordias et bella civilia,
id. ib. 1, 46:crudelitatis odio in crudelitatem ruitis,
Liv. 3, 53:in servitium,
Tac. A. 1, 7:in exitium,
id. H. 1, 84:in sua fata,
Ov. M. 6, 51:omnia fatis In pejus,
Verg. G. 1, 200:quo scelesti ruitis?
Hor. Epod. 7, 1:quo ruis,
Verg. A. 10, 811; Ov. M. 9, 428:multos video, quā vel impudentiā vel fames duxit, ruentes,
Quint. 2, 20, 2.— Poet., with inf.:quo ruis imprudens, vage, dicere fata?
Prop. 4 (5), 1, 71:scire ruunt,
Luc. 7, 751; Stat. Th. 7, 177; Claud. Rapt. Pros. 3, 387.— Impers. pass.:ut ferme fugiendo in media fata ruitur,
Liv. 8, 24.—Act., to cast down with violence, to dash down, tumble down, hurl to the ground, prostrate (except the jurid. phrase ruta caesa, perh. only poet. and in post-Aug. prose, for in the passage, Cic. Att. 2, 15, 2, seu ruet seu eriget rem publicam, ruet might be neutr.)A.Lit.:B.imbres fluctusque... frangere malum, Ruere antennas, etc.,
Plaut. Trin. 4, 1, 18:naves (vis venti),
Lucr. 1, 272:res impetibus crebris (venti),
id. 1, 293:ceteros ruerem, agerem, raperem, funderem et prosternerem,
Ter. Ad. 3, 2, 21:immanem molem volvuntque ruuntque,
Verg. A. 9, 516:cumulos ruit pinguis harenae,
breaks down, levels, id. G. 1, 105: sese superne in praedam, to cast one ' s self upon, App. Flor. 1, p. 341, 6.—Poet., transf., to cast up from the bottom, to turn up, throw up, rake up: cum mare permotum ventis, ruit intus harenam, casts up (syn. eruit), Lucr. 6, 726; cf.:totum (mare) a sedibus imis (venti),
Verg. A. 1, 85:spumas salis aere,
id. ib. 1, 35:cinerem et confusa Ossa focis,
id. ib. 11, 211:atram nubem ad caelum (ignis),
id. G. 2, 308:unde Divitias aerisque ruam, dic, augur, acervos,
Hor. S. 2, 5, 22.—Hence, rŭtus, a, um, P. a., found only in the phrase rūta et caesa or rūta caesa (acc. to Varro, the u was pronounced long, although it is short in the compounds erutus, obrutus, etc.:in venditionis lege fundi ruta caesa ita dicimus, ut U producamus,
Varr. L. L. 9, § 104).—In jurid. lang., every thing dug up (ruta) and cut down (caesa) on an estate without being wrought, and which is reserved by the owner at a sale; the timber and minerals: si ruta et caesa excipiantur in venditione, ea placuit esse ruta, quae eruta sunt, ut harena, creta et similia;caesa ea esse, ut arbores caesas, et carbones et his similia, etc.,
Dig. 19, 1, 17:in rutis caesis ea sunt, quae terrā non tenentur, quaeque opere structili tectoriove non continentur,
ib. 50, 16, 241:ruta caesa dicuntur, quae venditor possessionis sui usus gratiā concidit ruendoque contraxit,
Fest. p. 262 Müll.:ut venditores, cum aedes fundumve vendiderint rutis caesis receptis, concedant tamen aliquid emptori, quod ornandi causā apte et loco positum esse videatur,
Cic. Top. 26, 100: dicet te ne in rutis quidem et caesis solium tibl fraternum recepisse, Crass. ap. Cic. de Or. 2, 55, 226. -
124 sarcio
sarcĭo, sarsi, sartum, 4, v. a. [etym. dub.; cf. Gr. rhaptô], to patch, botch, mend, repair, restore, etc.: sarcire est integrum facere, Paul. ex Fest. s. v. sarte, p. 323 Müll. (class.; cf.: renovo, instauro, redintegro).I.Lit.:II.funes veteres, centones, cuculiones,
Cato, R. R. 2, 3; cf.:in vestimento sartum quod comprehensum,
Varr. L. L. 6, § 64 Müll.:corbulas,
Cato, R. R. 23, 1; 31, 1:dolia,
id. ib. 39, 1 sq.; Plin. 18, 26, 64, § 236:aedes,
Plaut. Most. 1, 2, 68; 1, 2, 34:seminaria,
Plin. 18, 26, 65, § 243:rupta intestina,
id. 28, 14, 58, § 210:perniones rimasque pedum,
id. 28, 16, 62, § 221.— Poet.:generis (apum) lapsi ruinas,
Verg. G. 4, 249. — Transf.:sartum vulnus,
healed, Scrib. Comp. 206.—Trop., to make good, make amends for; to correct, repair:2.detrimentum in bello acceptum,
Caes. B. G. 6, 1; so, acceptum detrimentum, id. B. C. [p. 1631] 1, 45;3, 67: acceptum incommodum virtute,
id. ib. 3, 73:damna,
Cic. Fam. 1, 9, 5; Liv. 9, 23; Col. 9, 15, 3; cf.:sarcito in XII. Servius Sulpicius ait significare damnum solvito, praestato,
Fest. p. 322 Müll.:injuriam,
Cic. Phil. 9, 4, 8:tantum studium infamiae sarciendae,
Caes. B. C. 3, 74:usuram longi temporis,
to restore, Cic. Fam. 3, 1, 1:an male sarta Gratia nequicquam coit et rescinditur?
Hor. Ep. 1, 3, 31.—Hence, sartus, a, um, P. a., mended, repaired, put in order, only in the phrase sartus tectus, adj.; or more freq. subst. in the neutr. plur. sarta tecta, buildings in good repair:sarte ponebant pro integre. Ob quam causam opera publica, quae locantur, ut integra praestentur, sarta tecta vocantur,
Fest. p. 322 Müll.; cf. Charis. p. 195 fin., and Inscr. Orell. 2488:cum consules aedes sacras locavissent neque potuissent omnia sarta tecta exigere...factum est senatus consultum: quibus de sartis tectis cognitum non esset... Quaesivit quis aedem Castoris sartam tectam deberet tradere... Monumentum quamvis sartum tectum integrumque esset, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 50, § 130 sq.; so,sarta tecta,
id. ib. 2, 1, 40, § 103; 2, 1, 49, § 128 Zumpt N. cr.; 2, 1, 50, § 130; 2, 1, 51, § 136; Liv. 42, 3; Dig. 1, 16, 7; 7, 1, 7; 7, 8, 18; cf.:sarta tecta aedium sacrarum,
Cic. Fam. 13, 11, 1; Vulg. 4 Reg. 12, 5; id. 2 Par. 24, 5.—Trop.:sarta tecta tua praecepta usque habui mea modestia,
Plaut. Trin. 2, 2, 36:hoc mihi da, ut M'. Curium sartum et tectum, ut aiunt, ab omnique incommodo sincerum integrumque conserves,
Cic. Fam. 13, 50, 2.—Hence, adv.: sartē pro integre... Porphyrio ex Verrio et Festo in Auguralibus, inquit, libris ita est:sane sarteque,
Charis. p. 195 fin.; 196 init. P.; cf. supra the pass. from Fest.< -
125 vacivus
văcīvus or vŏcīvus (so always in Plautus; cf. Trin. prol. 11 Brix;Ritschl,
Nov. Exc. I. p. 59 sq.), a, um, adj. [vaco], empty, void (ante-class.); absol.:aedes facere alicui,
Plaut. Cas. 3, 4, 6:aedes aurium,
id. Ps. 1, 5, 54;for which, aures,
id. Cas. prol. 29; id. Trin. prol. 11.—With gen.: valens afflictet me vocivum virium, i. e. destitute of strength, powerless, Plaut. Bacch. 1, 2, 46:tempus laboris,
Ter. Heaut. 1, 1, 38. — Adv.: văcīvē, at leisure, leisurely:libellum perlegere,
Phaedr. 5, praef. 14. -
126 accessio
ōnis f. [ accedo ]1) приход, сближениеa. ad has aedes Pl — сближение с этим домом2) приступ (болезни), припадок, пароксизм ( mordi Su)3) приращение, прирост, умножение, увеличение (pecuniae Nep; virium L); прибавление, прибавка, продление ( paucorum annorum C); пристройка ( adjungere accessionem aedibus suis C)Epirus fuit a. regno Macedoniae L — Эпир был приращением к Македонскому царству5) придача, приплата ( decumarum C)6) придатокSyphax a. Punici belli fuerat L — Сифак играл в Пунической войне второстепенную роль7) юр. привходящее обстоятельство (дополнительная гарантия, дополнительное обязательство и т. п.) Diga. cedit principali Dig — придаточная вещь (юридически) следует после главной -
127 ad
I 1. praep. cum acc.1) к, на, до (epistula ad aliquem, mittere aliquid ad aliquem, venire ad Pompeji castra C; reverti ad aliquem Cs)spectare ad orientem solem Cs — смотреть на восток (т. е. находиться на востоке)2) близ, на, у, приad me C — у меня (дома)ad (sc. aedes) Apollinis C — в храме Аполлонаremanere ad urbem (esse ad portas) C — находиться у ворот Рима (о римск. полководцах, которые, как таковые, не имели права входить в город)cenare ad aliquem AG — обедать у кого-л.ad lunae lumina O или ad lunam V, H — при лунном сиянии2.1) околоad vesperam C — к вечеру, под вечерad lucem C — к рассвету2) до, на, вad exiguum( breve) tempus C, PM — на короткое время3) через, спустя3.1) в, числомad numerum Cs, C — в количестве, численностью, но тж. Cs в установленном количестве2) около, почти3) сверх, помимоad veteres exercitūs duae legiones scriptae L — в дополнение к прежним войскам (были) набраны ещё два легионаad hoc, ad haec и ad id L, Sl etc. — сверх (э)того4) доad nummum C или ad assem H — до (последней) копейки4.цель, назначениеad homines juvandos, tutandos et conservandos C — для того, чтобы помогать людям, оберегать и спасать ихesse ad aliquid Pl etc. — служить для чего-л.ad speciem Cs — для видуad hoc, ut... L, — с тем, чтобы...5.ad exemplum Pl etc. — по примеруad voluntatem C — по воле, по желанию6.nomina ad aliquid Q грам. — относительные словаut unum ad decem, ita decem ad centum Q — как 1 (относится) к 10, так 10 — к 100scuta ad amplitudinem corporum parum lata L — щиты недостаточно широкие по сравнению с размерами телаad cetera L — в прочих отношениях, в остальном7.причина, поводad tempus C — смотря по обстоятельствам, но тж. C, L на время, временно и в надлежащее время8.vertier (= verti) ad lapidem Lcr — превратиться в камень9.ad istam faciem Pl — такой же внешности или такого же рода10. II1) направленности ( ad-duco)2) начинательности ( ad-amo)3) дополнительности ( ad-doceo)4) присоединения, придачи (ad-do, ad-hibeo) -
128 aedicula
См. также в других словарях:
Aedes — Aedes … Wikipédia en Français
Aedes — Eine blutsaugende Gelbfiebermücke (Aedes aegypti) Systematik Klasse: Insekten (Insecta) … Deutsch Wikipedia
aëdes — [ā ē′dēz΄] n. pl. aëdes [ModL < Gr aēdēs, unpleasant < a , not + hēdys, SWEET] any of a large genus (Aëdes) of mosquitoes, esp. a mosquito ( A. aegypti) that carries the viruses that cause yellow fever and dengue … English World dictionary
Aedes B&B — (Лечче,Италия) Категория отеля: Адрес: Via Lombardia 8, 73100 Лечче, Италия … Каталог отелей
aedes — género de mosquito con elevada prevalencia en las regiones tropicales y subtropicales. Diversas especies transmiten microorganismos patógenos al ser humano, produciendo enfermedades tales como el dengue, la encefalitis equina, la encefalitis de… … Diccionario médico
aédès — ou aedes [ aedɛs ] n. m. • 1818; mot lat. sc., gr. aêdês « désagréable », ou p. ê. d apr. aède, à cause du bourdonnement ♦ Zool. Moustique dont l une des espèces est le vecteur de la fièvre jaune et de la dengue … Encyclopédie Universelle
aedes — aédès ou aedes [ aedɛs ] n. m. • 1818; mot lat. sc., gr. aêdês « désagréable », ou p. ê. d apr. aède, à cause du bourdonnement ♦ Zool. Moustique dont l une des espèces est le vecteur de la fièvre jaune et de la dengue … Encyclopédie Universelle
AEDES — AEDES, весьма богатый видами род комаров, сем. Culicidae, подразделяется на подроды: Finlaya Theo, Ochlerotatus Arrib., Ecculex Felt., Aedes Mgn., Stegomyia Theo. Размножаясь в огромном количестве, А. и другие кровососущие двукрылые делают… … Большая медицинская энциклопедия
Aedes — (lat.), 1) Haus; 2) zum Gottesdienst geweihtes Gebäude, Tempel … Pierer's Universal-Lexikon
aedes — index house Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
Aedes — [a e̱...; zu gr. ἀηδης = unangenehm, widrig] w; : weitverbreitete Stechmückengattung, deren tropische Arten z.AedesT. Krankheitsüberträger sind. Ae̱des aegỵpti: Gelbfiebermücke, in bestimmten trop. und subtrop. Gebieten heimische Überträgerin… … Das Wörterbuch medizinischer Fachausdrücke