Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

Tullianum

  • 1 Tullianum

    Tulliānum, ī n.
    построенная при Сервии Туллии подземная часть государственной тюрьмы в Риме (carcer Mamertinus) Sl, L

    Латинско-русский словарь > Tullianum

  • 2 Tullianum

    Tullĭus, i, m.; Tullĭa, ae, f., the name of a Roman gens. Esp.,
    I.
    Servius Tullius, the sixth king of Rome, Liv. 1, 41 sqq. —
    II.
    M. Tullius Cicero, the renowned statesman and orator.
    III.
    Q. Tullius Cicero, his brother.
    IV.
    M. Tullius Tiro, a freedman of M. Cicero.
    V.
    Fem. Tullia, a daughter of king Servius Tullius, and wife of Tarquinius Superbus. —Also,
    VI.
    A daughter of M. Tullius Cicero. —Hence, Tullĭā-nus, a, um, adj., of or belonging to a Tullius, Tullian:

    semis,

    Cic. Att. 15, 29, 1:

    caput,

    id. ib. 15, 26, 4: Scipio, i. e. introduced in Cicero's Somnium Scipionis, Macr. Somn. Scip. 1, 1.— Subst.: Tullĭānum, i, n., the dungeon of the state-prison in Rome, built by king Servius Tullius, Varr. L. L. 5, § 151 Müll.; Sall. C. 55, 3 sq.; Liv. 29, 22, 10; cf. Becker, Antiq. 1, p. 262 sq.— Adv.: Tullĭānē, in the manner of M. Tullius Cicero: jocari, Aug. contr. Pelag. 2, 10, 37.

    Lewis & Short latin dictionary > Tullianum

  • 3 tullianum

    underground execution chamber in prison of Rome; (built by Servus Tullius?)

    Latin-English dictionary > tullianum

  • 4 delego

    delēgo, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] envoyer, transporter dans. [st2]2 [-] au fig. renvoyer à, déléguer, confier. [st2]3 [-] attacher comme lieutenant. [st2]4 [-] déléguer une dette (à qqn, alicui), charger qqn de payer pour soi. [st2]5 [-] au fig. mettre sur le compte de, imputer à, attribuer à, renvoyer.    - delegare rem ad senatum, Liv.: renvoyer une affaire au sénat, s’en remettre au sénat.    - delegare aliquem in Tullianum, Liv. 29, 22: transférer qqn dans le Tullianum (la prison de Tullius).    - debitores nobis deos delegat, Sen.: il charge les dieux de nous régler sa dette.    - aliquid alicui delegare: attribuer qqch à qqn.    - delegare alicui crimen: rejeter sur qqn une accusation.    - fortunae loci delegare spes suas, Liv.: s'en remettre au hasard du lieu, compter sur le bonheur du lieu.    - delegare ad volumen: renvoyer au texte.
    * * *
    delēgo, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] envoyer, transporter dans. [st2]2 [-] au fig. renvoyer à, déléguer, confier. [st2]3 [-] attacher comme lieutenant. [st2]4 [-] déléguer une dette (à qqn, alicui), charger qqn de payer pour soi. [st2]5 [-] au fig. mettre sur le compte de, imputer à, attribuer à, renvoyer.    - delegare rem ad senatum, Liv.: renvoyer une affaire au sénat, s’en remettre au sénat.    - delegare aliquem in Tullianum, Liv. 29, 22: transférer qqn dans le Tullianum (la prison de Tullius).    - debitores nobis deos delegat, Sen.: il charge les dieux de nous régler sa dette.    - aliquid alicui delegare: attribuer qqch à qqn.    - delegare alicui crimen: rejeter sur qqn une accusation.    - fortunae loci delegare spes suas, Liv.: s'en remettre au hasard du lieu, compter sur le bonheur du lieu.    - delegare ad volumen: renvoyer au texte.
    * * *
        Delego, delegas, pen. prod. delegare. Cic. Commettre et envoyer, Deleguer ou bailler quelque charge à aucun de quelque affaire.
    \
        Delegare causam peccati mortuis. Hirtius. Imputer, Mettre à sus. \ Curam alicui. Quintil. Commettre.
    \
        Decus ad aliquam. Liu. Attribuer l'honneur.
    \
        Delegare aliquem alicui negotio. Columel. Le commettre à quelque affaire.
    \
        Delegare prouinciam alicui, vel curam rei alicuius. Cic. Luy en bailler la charge, Le commettre.
    \
        Officium alicui. Plin. iunior. Commettre quelque charge à aucun.
    \
        Spes suas fortunae loci. Liu. Commettre son esperance sur l'heur ou malheur du lieu, et à la fortune.
    \
        Delegare, apud Iurisconsultos. Quand un homme obligé baille une debte qui luy est deue par un autre, en payement à son creancier, et que ledict creancier stipule du second obligé ce que luy debvoit le premier obligé.
    \
        Delegare. Cato. Envoyer.
    \
        Delegare. Liu. Envoyer en embassade.

    Dictionarium latinogallicum > delego

  • 5 Tullius [1]

    1. Tullius, a, um, ein röm. Familienname. Bekannt sind: der sechste röm. König Serv. Tullius; M. Tullius Cicero, der bekannte Staatsmann u. Redner in Rom (vgl. Cicero), sowie auch seine Tochter Tullia u. sein Bruder Q. Tullius Cicero: dah. vorzugsw. von M. Tullius Cicero, cincinat ore Tullius, Auson. epist. 16, 15: Demosthenis et Tullii Philippicae, Hieron. epist. 57, 13: legere Tullium, Hieron. epist. 22, 30: Demosthenes legendus aut Tullius est, Hieron. epist. 29, 1. – Dav. Tullianus, a, um, tullianisch, des Tullius (bes. des M. Tullius Cicero), caput, Cic.: semis, die sechs Prozent des (unbekannten) Tullius, Cic.: epistulae, Fronto: puritas, Hieron.: exempla, Prob.: Scipio, bei Cicero redend eingeführt, Macr.: alqm in epistula sua maxime exhibere Tullianum (als einen Ciceronianer), Fronto. – subst., a) Tulliāna, ae, f. (sc. oratio), die Rede Ciceros für M. Tullius, Grill. comment. in Cic. de inv. 604, 27 Halm. – b) Tulliānum, ī, n., ein unterirdischer Teil des röm. Staatsgefängnisses, nach seinem Erbauer, dem Könige Servius Tullius, benannt, das Tullianum (vgl. Varro LL. 5, 151. Fest. 356 [b], 16), Sall. Cat. 55, 3. Liv. 29, 22, 10: dafür inferior carcer, Liv. 34, 44, 8. – Adv. Tulliānē, tullianisch, nach Art des Tullius, Augustin. adv. Pelagon. 2, 10, 37. Prisc. inst. 15, 37 u. de accent. § 47. p. 528, 25 K.; vgl. Serg. expl. in Donat. 512, 26 K. ›cum dicimus Tulliane, non possumus dicere Tullianius, quia non dico Tullianior‹.

    lateinisch-deutsches > Tullius [1]

  • 6 Tullius

    1. Tullius, a, um, ein röm. Familienname. Bekannt sind: der sechste röm. König Serv. Tullius; M. Tullius Cicero, der bekannte Staatsmann u. Redner in Rom (vgl. Cicero), sowie auch seine Tochter Tullia u. sein Bruder Q. Tullius Cicero: dah. vorzugsw. von M. Tullius Cicero, cincinat ore Tullius, Auson. epist. 16, 15: Demosthenis et Tullii Philippicae, Hieron. epist. 57, 13: legere Tullium, Hieron. epist. 22, 30: Demosthenes legendus aut Tullius est, Hieron. epist. 29, 1. – Dav. Tullianus, a, um, tullianisch, des Tullius (bes. des M. Tullius Cicero), caput, Cic.: semis, die sechs Prozent des (unbekannten) Tullius, Cic.: epistulae, Fronto: puritas, Hieron.: exempla, Prob.: Scipio, bei Cicero redend eingeführt, Macr.: alqm in epistula sua maxime exhibere Tullianum (als einen Ciceronianer), Fronto. – subst., a) Tulliāna, ae, f. (sc. oratio), die Rede Ciceros für M. Tullius, Grill. comment. in Cic. de inv. 604, 27 Halm. – b) Tulliānum, ī, n., ein unterirdischer Teil des röm. Staatsgefängnisses, nach seinem Erbauer, dem Könige Servius Tullius, benannt, das Tullianum (vgl. Varro LL. 5, 151. Fest. 356 , 16), Sall. Cat. 55, 3. Liv. 29, 22, 10: dafür inferior carcer, Liv. 34, 44, 8. – Adv. [b]Tulliānē, tullianisch, nach Art des Tullius, Augustin. adv. Pelagon. 2, 10, 37. Prisc. inst. 15, 37 u. de accent. § 47. p. 528, 25 K.; vgl. Serg. expl. in
    ————
    Donat. 512, 26 K. ›cum dicimus Tulliane, non possumus dicere Tullianius, quia non dico Tullianior‹.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Tullius

  • 7 carcer

    carcer, ĕris, m. [Sicilian karkaron; cf. O. Müll. Etrusk. 1, p. 13; etym. dub.; cf. scrinium], an enclosed place; hence,
    I.
    A prison, jail (syn.:

    custodia, vincula): si tresviri me in carcerem conpegerint,

    Plaut. Am. 1, 1, 3; id. Poen. 3, 3, 79; Lucr. 3, 1016; Cic. Verr. 2, 5, 9, § 22 sq.; Liv. 6, 36, 112 al.:

    carcer, quem vindicem scelerum majores nostri esse voluerunt,

    Cic. Cat. 2, 12, 27.
    A.
    Poet., of the custody of the winds, Verg. A. 1, 54; Ov. M. 4, 663; 14, 224; id. F. 2, 456;

    and of the lower world: carcer inferorum,

    Sen. Herc. Fur. 1222:

    Ditis,

    Luc. 6, 797.— Trop., of the chains of the body:

    qui ex corporum vinculis tamquam e carcere evolaverunt,

    Cic. Rep. 6, 14, 14; so id. Tusc. 1, 30, 74; Luc. 6, 721.—
    B.
    Esp., the Roman State-prison, close to the Forum, at the foot of the Capitoline Hill, on the right of the Sacra Via, built by Ancus Marcius, Liv. 1, 33, 8; extended under ground by Servius Tullius; hence this part of the prison is called Tullianum. Varr. L. L. 5, § 151, p. 42 Bip.; Cic. Sull. 25, 70; Sall. C. 55, 3; Liv. 1, 33, 8; Tac. A. 3, 51 al.; cf.:

    in inferiorem demissus carcerem,

    Liv. 34, 44, 8:

    in carcerem conditi,

    id. 29, 22, 7; cf. also Fest. p. 356 Müll., and Becker. Antiq. 1, 262 sq.; v. also Tullianum and robur, II. A.—
    C.
    Meton.
    a.
    The imprisoned criminals: in me carcerem effudistis, [p. 291] Cic. Pis. 7, 16.—
    b.
    As a term of reproach ( = carcerarius), jail-bird, scapegallows: carcer vix carcere dignus, Lucil. ap. Don. Ter. Phorm. 2, 3, 26; Ter. Phorm. l. l.—
    II.
    The barrier or starting-place in the race-course (opp. meta or calx; v. h. vv.); usu. in plur., carceres, Varr. L. L. 5, § 153 Müll.; Lucr. 2, 264; 4, 990; Cic. Brut. 47, 173; Verg. G. 1, 512; * Hor. S. 1, 1, 114 al. —In sing. (mostly poet.), Enn. Ann. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (v. 88 Vahl.); Tib. 1, 4, 32 (imitated by Ov. H. 18, 166); Auct. Her. 4, 3, 4; Verg. G. 3, 104; id. A. 5, 145 Serv.; Ov. M. 10, 652; id. Tr. 5, 9, 29; 5, 12, 26; Suet. Caes. 21; Stat. Th. 6, 522.—
    B.
    Trop., the commencement, beginning, of a course of action or of a condition:

    a quibus carceribus decurrat ad metas,

    Varr. R. R. 1, 3; so id. ib. 2, 7, 1:

    ad carceres a calce revocari,

    i.e. to begin life anew, Cic. Sen. 23, 83; cf.:

    cum aequalibus, quibus cum tamquam e carceribus emissus sis,

    id. Lael. 27, 101.

    Lewis & Short latin dictionary > carcer

  • 8 robor

    rōbur ( rōbor, v. Lucr. p. 140 Lachm.; also an older form rōbus, Cato, R. R. 17, 1; Col. 2, 6, 1; cf. Paul. ex Fest. p. 264 Müll.), ŏris, n. [cf. Sanscr. radh-as, abundance; Gr. rhônnumi for rhôthnumi, to strengthen, rhômê], a very hard kind of oak (cf.:

    quercus, ilex),

    Plin. 16, 6, 8, § 19; 16, 7, 10, § 28; 16, 38, 73, § 186; 16, 40, 76, § 204; 16, 40, 77, § 218.— Hence,
    I.
    Lit.
    1.
    In gen., a very hard kind of tree or wood:

    morsus roboris,

    i. e. of the wild olive, Verg. A. 12, 783 (a little before: foliis oleaster amaris Hic steterat);

    so of the same,

    id. G. 2, 305; cf.:

    solido de robore myrtus,

    id. ib. 2, 64:

    annoso validam robore quercum,

    i. e. of an old and sturdy trunk, id. A. 4, 441; so,

    annoso robore quercus,

    Ov. M. 8, 743:

    antiquo robore quercus,

    with ancient trunk, Verg. G. 3, 332:

    Massyla, i. e. citri,

    Stat. S. 3, 3, 94; also,

    Maurorum,

    id. ib. 4, 2, 39.—
    2.
    Absol., usu., an oak-tree, an oak in gen.:

    fixa est pariter cum robore cervix,

    i. e. was pinned fast to the oak, Ov. M. 3, 92:

    agitata robora pulsant (delphines),

    id. ib. 1, 303.—
    3.
    Oak-wood, oak:

    naves totae factae ex robore,

    Caes. B. G. 3, 13; cf.:

    (sapiens) non est e saxo sculptus aut e robore dolatus,

    Cic. Ac. 2, 31, 101; and with this cf. id. Div. 2, 41, 85. — Poet.:

    illi robur et aes triplex Circa pectus erat,

    Hor. C. 1, 3, 9; cf.:

    o saxis nimirum et robore nati!

    Stat. Th. 4, 340. —
    II.
    Transf.
    A.
    Of things made of oak or of any other hard wood.
    1.
    In gen.:

    Lacedaemonii cottidianis epulis in robore accumbunt,

    i. e. on oaken, hard benches, Cic. Mur. 35, 74.— So of the wooden horse before Troy:

    sacrum,

    Verg. A. 2, 230; of a lance:

    ferro praefixum,

    id. ib. 10, 479; Sil. 2, 244; 267; of a club, Ov. M. 12, 349; Mart. 9, 44, 4 et saep.:

    aratri,

    i. e. the oaken plough, Verg. G. 1, 162; Val. Fl. 7, 555.—
    2.
    In partic., the lower and stronger part of the prison at Rome, built by Servius Tullius, was called Robur (also Tullianum):

    Robus in carcere dicitur is locus, quo praecipitatur maleficorum genus, quod ante arcis robusteis includebatur, Paul. ex Fest. s. v. robum, p. 264 Müll.: in robore et tenebris exspiret,

    Liv. 38, 59 fin.:

    robur et saxum minitari,

    Tac. A. 4, 29; Val. Max. 6, 3, 1:

    verbera, carnifices, robur,

    Lucr. 3, 1017; Hor. C. 2, 13, 19 (v. carcer and Tullianum).—
    B.
    Hardness, strength, firmness, vigor, power (cf. vires; v. Fabri ad Liv. 21, 1, 2).
    1.
    Lit.:

    duri robora ferri,

    Lucr. 2, 449; so,

    ferri,

    Verg. A. 7, 609:

    saxi,

    Lucr. 1, 882:

    navium,

    Liv. 37, 30: omnia pariter crescunt et robora sumunt, gain strength, [p. 1598] Lucr. 5, 820; 895; cf.:

    qui si jam satis aetatis atque roboris haberet, ipse pro Sex. Roscio diceret,

    Cic. Rosc. Am. 51, 149:

    paululum jam roboris accessit aetati,

    id. Cael. 30, 73:

    solidaeque suo stant robore vires,

    Verg. A. 2, 639; Vulg. Judic. 8, 21:

    si quod est robur,

    Flor. 2, 1, 1.—
    2.
    Trop., power, strength, force, vigor (very freq.):

    alter virtutis robore firmior quam aetatis,

    Cic. Phil. 10, 8, 16:

    in animi excelsi atque invicti magnitudine ac robore,

    id. Off. 1, 5, 14; so,

    animi (with magnitudo),

    id. de Or. 2, 84, 343; id. Tusc. 1, 40, 95:

    robur incredibile animi,

    id. Mil. 37, 101:

    quantum in cujusque animo roboris est ac nervorum,

    id. Fam. 6, 1, 3:

    multo plus firmamenti ac roboris,

    id. Imp. Pomp. 4, 10; so (with firmamentum) id. Mur. 28, 58; (with firmitas) id. Fin. 5, 5, 12:

    hi tot equites Romani quid roboris hujus petitioni attulerunt?

    id. Planc. 8, 21:

    pectus robore fultum,

    Ov. Tr. 5, 12, 11:

    te mea robora fallunt,

    id. H. 16, 367:

    velocitate pari, robore animi virumque praestanti,

    Liv. 24, 26, 11:

    verba quanti roboris plena,

    Sen. Ep 10, 3:

    qui robur aliquod in stilo fecerint,

    Quint. 10, 3, 10; cf.:

    robur oratorium adicere sententiis,

    id. 10, 5, 4; 8, prooem. §

    3: illi robur et aes triplex Circa pectus erat,

    Hor. C. 1, 3, 9; cf.:

    O saxis nimirum et robore nati,

    Stat. Th. 4, 340. —
    b.
    Authority: nostrarum constitutionum, Just. Inst. prooem. 6.—
    c.
    Concr., the strongest, most effective, or best part, the pith, kernel, strength of any thing; of soldiers, the flower of the troops, choice troops, etc. (freq. and class.):

    versaris in optimorum civium vel flore vel robore,

    Cic. Or. 10, 34: et robur et suboles militum interiit, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33; cf.:

    quod fuit roboris, duobus proeliis interiit,

    Caes. B. C. 3, 87:

    quod roboris ea provincia habuerat,

    Liv. 30, 2; Ov. M. 14, 454 al.:

    senatūs robur,

    Liv. 5, 39. — Plur.:

    tunc C. Flavius Pusio, Cn. Titinnius, C. Maecenas, illa robora populi Romani,

    Cic. Clu. 56, 163:

    haec sunt nostra robora,

    id. Att. 6, 5, 3; Liv. 7, 7; 12; 21, 54; 22, 6; 23, 16; 25, 6 init.:

    robora pubis,

    Verg. A. 8, 518; Ov. M. 7, 510:

    ingentia robora virorum,

    Plin. Pan. 34, 3:

    conferta robora virorum,

    Curt. 3, 5, 13: betae, i. e. stalks, Col. poët. 10, 326. — Of a place, a stronghold:

    quod coloniam virium et opum validam robur ac sedem bello legisset,

    Tac. H. 2, 19.— Absol.: robus, the name of an excellent kind of wheat:

    quoniam et pondere et nitore praestat,

    Col. 2, 6, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > robor

  • 9 robur

    rōbur ( rōbor, v. Lucr. p. 140 Lachm.; also an older form rōbus, Cato, R. R. 17, 1; Col. 2, 6, 1; cf. Paul. ex Fest. p. 264 Müll.), ŏris, n. [cf. Sanscr. radh-as, abundance; Gr. rhônnumi for rhôthnumi, to strengthen, rhômê], a very hard kind of oak (cf.:

    quercus, ilex),

    Plin. 16, 6, 8, § 19; 16, 7, 10, § 28; 16, 38, 73, § 186; 16, 40, 76, § 204; 16, 40, 77, § 218.— Hence,
    I.
    Lit.
    1.
    In gen., a very hard kind of tree or wood:

    morsus roboris,

    i. e. of the wild olive, Verg. A. 12, 783 (a little before: foliis oleaster amaris Hic steterat);

    so of the same,

    id. G. 2, 305; cf.:

    solido de robore myrtus,

    id. ib. 2, 64:

    annoso validam robore quercum,

    i. e. of an old and sturdy trunk, id. A. 4, 441; so,

    annoso robore quercus,

    Ov. M. 8, 743:

    antiquo robore quercus,

    with ancient trunk, Verg. G. 3, 332:

    Massyla, i. e. citri,

    Stat. S. 3, 3, 94; also,

    Maurorum,

    id. ib. 4, 2, 39.—
    2.
    Absol., usu., an oak-tree, an oak in gen.:

    fixa est pariter cum robore cervix,

    i. e. was pinned fast to the oak, Ov. M. 3, 92:

    agitata robora pulsant (delphines),

    id. ib. 1, 303.—
    3.
    Oak-wood, oak:

    naves totae factae ex robore,

    Caes. B. G. 3, 13; cf.:

    (sapiens) non est e saxo sculptus aut e robore dolatus,

    Cic. Ac. 2, 31, 101; and with this cf. id. Div. 2, 41, 85. — Poet.:

    illi robur et aes triplex Circa pectus erat,

    Hor. C. 1, 3, 9; cf.:

    o saxis nimirum et robore nati!

    Stat. Th. 4, 340. —
    II.
    Transf.
    A.
    Of things made of oak or of any other hard wood.
    1.
    In gen.:

    Lacedaemonii cottidianis epulis in robore accumbunt,

    i. e. on oaken, hard benches, Cic. Mur. 35, 74.— So of the wooden horse before Troy:

    sacrum,

    Verg. A. 2, 230; of a lance:

    ferro praefixum,

    id. ib. 10, 479; Sil. 2, 244; 267; of a club, Ov. M. 12, 349; Mart. 9, 44, 4 et saep.:

    aratri,

    i. e. the oaken plough, Verg. G. 1, 162; Val. Fl. 7, 555.—
    2.
    In partic., the lower and stronger part of the prison at Rome, built by Servius Tullius, was called Robur (also Tullianum):

    Robus in carcere dicitur is locus, quo praecipitatur maleficorum genus, quod ante arcis robusteis includebatur, Paul. ex Fest. s. v. robum, p. 264 Müll.: in robore et tenebris exspiret,

    Liv. 38, 59 fin.:

    robur et saxum minitari,

    Tac. A. 4, 29; Val. Max. 6, 3, 1:

    verbera, carnifices, robur,

    Lucr. 3, 1017; Hor. C. 2, 13, 19 (v. carcer and Tullianum).—
    B.
    Hardness, strength, firmness, vigor, power (cf. vires; v. Fabri ad Liv. 21, 1, 2).
    1.
    Lit.:

    duri robora ferri,

    Lucr. 2, 449; so,

    ferri,

    Verg. A. 7, 609:

    saxi,

    Lucr. 1, 882:

    navium,

    Liv. 37, 30: omnia pariter crescunt et robora sumunt, gain strength, [p. 1598] Lucr. 5, 820; 895; cf.:

    qui si jam satis aetatis atque roboris haberet, ipse pro Sex. Roscio diceret,

    Cic. Rosc. Am. 51, 149:

    paululum jam roboris accessit aetati,

    id. Cael. 30, 73:

    solidaeque suo stant robore vires,

    Verg. A. 2, 639; Vulg. Judic. 8, 21:

    si quod est robur,

    Flor. 2, 1, 1.—
    2.
    Trop., power, strength, force, vigor (very freq.):

    alter virtutis robore firmior quam aetatis,

    Cic. Phil. 10, 8, 16:

    in animi excelsi atque invicti magnitudine ac robore,

    id. Off. 1, 5, 14; so,

    animi (with magnitudo),

    id. de Or. 2, 84, 343; id. Tusc. 1, 40, 95:

    robur incredibile animi,

    id. Mil. 37, 101:

    quantum in cujusque animo roboris est ac nervorum,

    id. Fam. 6, 1, 3:

    multo plus firmamenti ac roboris,

    id. Imp. Pomp. 4, 10; so (with firmamentum) id. Mur. 28, 58; (with firmitas) id. Fin. 5, 5, 12:

    hi tot equites Romani quid roboris hujus petitioni attulerunt?

    id. Planc. 8, 21:

    pectus robore fultum,

    Ov. Tr. 5, 12, 11:

    te mea robora fallunt,

    id. H. 16, 367:

    velocitate pari, robore animi virumque praestanti,

    Liv. 24, 26, 11:

    verba quanti roboris plena,

    Sen. Ep 10, 3:

    qui robur aliquod in stilo fecerint,

    Quint. 10, 3, 10; cf.:

    robur oratorium adicere sententiis,

    id. 10, 5, 4; 8, prooem. §

    3: illi robur et aes triplex Circa pectus erat,

    Hor. C. 1, 3, 9; cf.:

    O saxis nimirum et robore nati,

    Stat. Th. 4, 340. —
    b.
    Authority: nostrarum constitutionum, Just. Inst. prooem. 6.—
    c.
    Concr., the strongest, most effective, or best part, the pith, kernel, strength of any thing; of soldiers, the flower of the troops, choice troops, etc. (freq. and class.):

    versaris in optimorum civium vel flore vel robore,

    Cic. Or. 10, 34: et robur et suboles militum interiit, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33; cf.:

    quod fuit roboris, duobus proeliis interiit,

    Caes. B. C. 3, 87:

    quod roboris ea provincia habuerat,

    Liv. 30, 2; Ov. M. 14, 454 al.:

    senatūs robur,

    Liv. 5, 39. — Plur.:

    tunc C. Flavius Pusio, Cn. Titinnius, C. Maecenas, illa robora populi Romani,

    Cic. Clu. 56, 163:

    haec sunt nostra robora,

    id. Att. 6, 5, 3; Liv. 7, 7; 12; 21, 54; 22, 6; 23, 16; 25, 6 init.:

    robora pubis,

    Verg. A. 8, 518; Ov. M. 7, 510:

    ingentia robora virorum,

    Plin. Pan. 34, 3:

    conferta robora virorum,

    Curt. 3, 5, 13: betae, i. e. stalks, Col. poët. 10, 326. — Of a place, a stronghold:

    quod coloniam virium et opum validam robur ac sedem bello legisset,

    Tac. H. 2, 19.— Absol.: robus, the name of an excellent kind of wheat:

    quoniam et pondere et nitore praestat,

    Col. 2, 6, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > robur

  • 10 robur

    rōbur, oris n.
    1) (тж. r. querceum Col) древесина дуба, дубовое дерево ( navis tacta ex robore Cs)
    r. sacrum (cavum) V =Троянский конь
    r. aratri Vдубовый плуг
    3) твёрдая древесная порода (дикая малина и пр.) V, St
    6) крепость, твёрдость, прочность (r. ferri V; saxi Lcr)
    7) сила, бодрость, мощь (crescere et robora sumere Lcr; r. juventae L; r. animi C)
    8) сердцевина, ядро, отборная часть, цвет, лучшая часть (militum C; virorum PJ; legionum L)
    9) опорная точка, база (r. belli T)
    10) робур, подземная тюрьма в римском carcer Mamertinus для самых важных государственных преступников; по имени её основателя, Сервия Туллия, называлась также Tullianum L, T, H

    Латинско-русский словарь > robur

  • 11 incallide

    in-callidē, Adv., ungeschickt, non incallide, nicht ungeschickt = gar geschickt, tergiversari, Cic. de off. 3, 118: conquirere, Gell. 7, 3, 45: opposuisse hoc Tullianum, Gell. 12, 13, 19.

    lateinisch-deutsches > incallide

  • 12 robur

    rōbur (altlat. rōbus), oris, n. ( aus *rōbos, vgl. rōbustus), das Starke, I) eig., das Starkholz, Hartholz, Kernholz, bes. das Eichenholz, die Eiche, a) im allg.: robur querceum vel subereum, Colum.: quercus antiquo robore, Verg.: annoso robore, Verg. u. Ov.: fixa est pariter cum robore cervix, mit der Eiche, Ov.: naves totae factae ex robore, Caes.: u. so sapiens non est e saxo sculptus aut e robore dolatus, Cic. – poet. v. and. Hartholz, morsus roboris, des Oleasters, Verg.: robora Maurorum, Citrusbäume, Stat. – b) κατ᾽ εξ. – die sehr harte Steineiche, Plin. 16, 19 ( neben ilex, quercus etc.) u.a. – II) meton.: A) von den aus Eichen- od. anderem hartem Holze bereiteten Ggstdn.: a) übh.: in robore accumbunt, auf eichenen, harten Bänken, Cic.: r. aratri, eichener Pflug, Verg.: r. sacrum, das hölzerne Pferd von Troja, Verg.: robur praefixum ferro, Speer, Lanze, Verg.: u. so r. letale, Sil.: robur impingere, Mauerbrecher, Lucan.: substernere robora (eichene Balken), Min. Fel. – b) insbes., der von Servius Tullius im röm. Staatsgefängnisse (carcer) angelegte schauerliche unterirdische Kerker, in dem schwere Staatsverbrecher gefangen gehalten u. auch hingerichtet wurden, nach dem Erbauer auch Tullianum gen., Liv. 38, 59, 10. Tac. ann. 4, 29. Hor. carm. 2, 13, 19: archaist. robus, Paul. ex Fest. 264, 12. – B) die Härte, Stärke, Festigkeit, Kraft eines Ggstds., 1) als Eigenschaft: a) v. phys. Härte usw., r. ferri, Verg.: saxi, Lucr.: navium, Liv. – omnia pariter crescunt et robora sumunt, gewinnt Kraft, Lucr. – v. Körperkraft, die Manneskraft, Rüstigkeit, robur et colos imperatoris, Liv.: rob. iuventae, Liv.: qui (Messala) si iam satis aetatis atque roboris haberet, ipse pro Sex. Roscio diceret, Cic.: cum paululum iam roboris accessisset aetati, Cic. – b) v. polit. Macht, neque his ipsis tantum umquam virium aut roboris fuit, Liv. 21, 1, 2. – c) v. geistiger u. moralischer Kraft, Stärke, alter virtutis robore firmior quam aetatis, Cic.: r. incredibile animi, Cic.: grave magnanimi robur Rutili, Ov.: quantum in cuiusque animo roboris est ac nervorum, Cic.: quid roboris attulerunt, Cic. – sententiis adicere oratorium robur, rednerischen Nachdruck geben, Quint.: m. Gen. Gerund., robur dicendi, Quint. – 2) konkr., der stärkste, kräftigste Teil eines Ggstds., Kraft, Kern, Stamm, a) übh.: versaris in optimorum civium vel flore vel robore, Cic.: Celtiberi, id est robur Hispaniae, Flor.: poet., r. betae, Stengel, Colum. poët. – Plur., C. Flavius Pusio, Cn. Titinius, C. Maecenas, illa robora populi Romani, Cic.: ingentia robora virorum, Plin. pan. – b) v. Soldaten, der Kern, die Kerntruppen, der alte Stamm, et robur et suboles militum periit, As. Poll. in Cic. ep.: quod fuit roboris duobus proeliis interiit, Caes. – Plur., haec sunt nostra robora, Cic.: robora peditum, centurionum, Liv. – c) v. einer Örtl., der Stützpunkt, quod coloniam virium et opum validam robur ac sedem (Herd) bello legisset, zu fester Basis des Kr., Tac. hist. 2, 19. – d) (archaist. robus) eine vorzügl. schwere Art Weizen, Kraftweizen, Colum. 2, 6, 1. – C) der Starrkrampf, als Krankheit der Pferde, Pelagon. veterin. 23 (294 Ihm); vgl. Veget. mul. 5, 23. § 3 u. 17. – / Archaist. Form robus, Cato r. r. 17, 1. Colum. 2, 6, 1. – Bei den Gramm. (Charis. 30, 5; 43, 31; 86, 5; 119, 2. Prisc. de accent. 24. p. 524, 2 K. Phocas 416, 10 K.) u. in sehr guten Hdschrn., doch nicht in den Ausgaben, auch robor, s. Lachm. Lucr. 2, 1131. p. 140. Neue Wagener-Formenl. 1, 270.

    lateinisch-deutsches > robur

  • 13 incallo

    vetur, raro incalescit, Tac.: ad (für) magnas (cogitationes) incalescit, Tac.: animi equorum incaluere, Ov.: incaluit deo quem clausum pectore habebat, Ov. – bes. von Liebe, ipsa quoque incalui, Ov.: vidit et incaluit pelagi deus, Ov. – II) tr. warm machen, incalescente vino, da man vom W. schon warm wurde, Amm. 30, 1, 20.
    \
    in-calfacio, ere, erwärmen, erhitzen, Ov. met. 15, 735 u. fast. 4, 919.
    \
    in-callēsco, ere, dickhäutig werden, Eccl.
    \
    in-callidē, Adv., ungeschickt, non incallide, nicht ungeschickt = gar geschickt, tergiversari, Cic. de off. 3, 118: conquirere, Gell. 7, 3, 45: opposuisse hoc Tullianum, Gell. 12, 13, 19.
    \
    in-callidus, a, um, unklug, nicht gescheit, praktisch unerfahren, ungeschickt, gew. m. vorhergeh. Negat., servus non inc., Cic.: non inc. homines, Cic.: iuvenis inc., nicht eben weltklug, Tac. – iudex inc. formae, Sabin.: fuit in iure non inc., Capit.
    \
    in-callo, āre (in u. callus od. callum), dickhäutig machen, Veget. mul. 2, 27 in.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > incallo

  • 14 robur

    rōbur (altlat. rōbus), oris, n. ( aus *rōbos, vgl. rōbustus), das Starke, I) eig., das Starkholz, Hartholz, Kernholz, bes. das Eichenholz, die Eiche, a) im allg.: robur querceum vel subereum, Colum.: quercus antiquo robore, Verg.: annoso robore, Verg. u. Ov.: fixa est pariter cum robore cervix, mit der Eiche, Ov.: naves totae factae ex robore, Caes.: u. so sapiens non est e saxo sculptus aut e robore dolatus, Cic. – poet. v. and. Hartholz, morsus roboris, des Oleasters, Verg.: robora Maurorum, Citrusbäume, Stat. – b) κατ᾽ εξ. – die sehr harte Steineiche, Plin. 16, 19 ( neben ilex, quercus etc.) u.a. – II) meton.: A) von den aus Eichen- od. anderem hartem Holze bereiteten Ggstdn.: a) übh.: in robore accumbunt, auf eichenen, harten Bänken, Cic.: r. aratri, eichener Pflug, Verg.: r. sacrum, das hölzerne Pferd von Troja, Verg.: robur praefixum ferro, Speer, Lanze, Verg.: u. so r. letale, Sil.: robur impingere, Mauerbrecher, Lucan.: substernere robora (eichene Balken), Min. Fel. – b) insbes., der von Servius Tullius im röm. Staatsgefängnisse (carcer) angelegte schauerliche unterirdische Kerker, in dem schwere Staatsverbrecher gefangen gehalten u. auch hingerichtet wurden, nach dem Erbauer auch Tullianum gen., Liv. 38, 59, 10. Tac. ann. 4, 29. Hor. carm. 2, 13, 19: archaist. robus, Paul. ex Fest. 264, 12. – B) die Härte,
    ————
    Stärke, Festigkeit, Kraft eines Ggstds., 1) als Eigenschaft: a) v. phys. Härte usw., r. ferri, Verg.: saxi, Lucr.: navium, Liv. – omnia pariter crescunt et robora sumunt, gewinnt Kraft, Lucr. – v. Körperkraft, die Manneskraft, Rüstigkeit, robur et colos imperatoris, Liv.: rob. iuventae, Liv.: qui (Messala) si iam satis aetatis atque roboris haberet, ipse pro Sex. Roscio diceret, Cic.: cum paululum iam roboris accessisset aetati, Cic. – b) v. polit. Macht, neque his ipsis tantum umquam virium aut roboris fuit, Liv. 21, 1, 2. – c) v. geistiger u. moralischer Kraft, Stärke, alter virtutis robore firmior quam aetatis, Cic.: r. incredibile animi, Cic.: grave magnanimi robur Rutili, Ov.: quantum in cuiusque animo roboris est ac nervorum, Cic.: quid roboris attulerunt, Cic. – sententiis adicere oratorium robur, rednerischen Nachdruck geben, Quint.: m. Gen. Gerund., robur dicendi, Quint. – 2) konkr., der stärkste, kräftigste Teil eines Ggstds., Kraft, Kern, Stamm, a) übh.: versaris in optimorum civium vel flore vel robore, Cic.: Celtiberi, id est robur Hispaniae, Flor.: poet., r. betae, Stengel, Colum. poët. – Plur., C. Flavius Pusio, Cn. Titinius, C. Maecenas, illa robora populi Romani, Cic.: ingentia robora virorum, Plin. pan. – b) v. Soldaten, der Kern, die Kerntruppen, der alte Stamm, et robur et suboles militum periit, As. Poll. in Cic. ep.: quod fuit roboris duobus proeliis interiit, Caes. – Plur., haec sunt no-
    ————
    stra robora, Cic.: robora peditum, centurionum, Liv. – c) v. einer Örtl., der Stützpunkt, quod coloniam virium et opum validam robur ac sedem (Herd) bello legisset, zu fester Basis des Kr., Tac. hist. 2, 19. – d) (archaist. robus) eine vorzügl. schwere Art Weizen, Kraftweizen, Colum. 2, 6, 1. – C) der Starrkrampf, als Krankheit der Pferde, Pelagon. veterin. 23 (294 Ihm); vgl. Veget. mul. 5, 23. § 3 u. 17. – Archaist. Form robus, Cato r. r. 17, 1. Colum. 2, 6, 1. – Bei den Gramm. (Charis. 30, 5; 43, 31; 86, 5; 119, 2. Prisc. de accent. 24. p. 524, 2 K. Phocas 416, 10 K.) u. in sehr guten Hdschrn., doch nicht in den Ausgaben, auch robor, s. Lachm. Lucr. 2, 1131. p. 140. Neue Wagener-Formenl. 1, 270.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > robur

  • 15 carcer

        carcer eris, m    a prison, jail: in carcerem duci: carcerem refringere, L.: effundere: privatus, L.: vindex scelerum: vincla carceris rumpere, i. e. of the body.—Poet., of the cave of Aeolus, V., O. — Esp., the Roman state-prison: inferior carcer, L.; cf. Tullianum.—Meton., as a term of reproach, jail-bird, scape-gallows, T.—The barrier, starting-place in the race-course: effusi carcere currūs, V.: cum carcere uterque Emicat, O. — Usu. plur: cum carceribus sese effudere quadrigae, V.: carceribus missi currūs, H.—Fig.: ad carceres a calce revocari, i. e. to begin life anew.
    * * *
    prison, jail; jailbird; starting barriers at race-course, traps; beginning

    Latin-English dictionary > carcer

  • 16 dē-lēgō

        dē-lēgō āvī, ātus, āre,    to send away, despatch: Pleminium in Tullianum ex senatūs consulto, L.: studiosos Catonis ad illud volumen, refer, N.—To commit, give in charge, confide: nec ancillis delegantur (infantes), Ta. — To assign, transfer, refer: (rem) ad senatum, to refer, L.: delegato triumviris ministerio, Ta.: obsidione delegatā in curam collegae, L.: Quinto delegabo, si quid aeri meo alieno superabit.—Fig., to attribute, impute, ascribe: hoc crimen optimis nominibus: omne rei gestae decus ad Volumnium, L.

    Latin-English dictionary > dē-lēgō

  • 17 Tulliānus

        Tulliānus adj.,    of Tullius, Tullian.—As subst n. (sc. robur), a dungeon in Rome, built by Servius Tullius, S., L.
    * * *
    Tulliana, Tullianum ADJ
    of/belonging to a Tullius; of/written by M Tullius Cicero or in his style

    Latin-English dictionary > Tulliānus

  • 18 delego

    dē-lēgo, āvi, ātum, 1, v. a., to send, assign, dispatch, delegate a person to any place, person or business; to assign, confide, commit, intrust any thing to a person (for attention, care, protection, etc.); to charge a person with a business; to lay or impose upon a person any charge, order, business, command, etc., esp. of that which one prefers not to attend to in person (good prose; not in Caes.; perh. not in Cic.; v. the doubtful passage Cic. Fam. 7, 5, 2, and Orell. ad loc.).
    I.
    In gen.
    A.
    With personal objects:

    si cui fautores delegatos viderint, etc.,

    Plaut. Am. prol. 67 and 83:

    aliquem in Tullianum,

    Liv. 29, 22 fin.:

    infantem ancillis ac nutricibus,

    Tac. G. 20; cf. id. Or. 29:

    Cassium Longinum occidendum delegaverat,

    Suet. Calig. 57:

    studiosos Catonis ad illud volumen delegamus,

    refer to, Nep. Cato 3 fin.:

    ad senatum,

    Liv. 5, 20 fin.
    B.
    With a thing as object: hunc laborem alteri delegavi, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1; so,

    curam nepotum alicui,

    Quint. 4 prooem. §

    2: officium alicui,

    id. 6 prooem. §

    1: ministerium triumviris,

    Tac. Agr. 2; cf.:

    jurisdictionem magistratibus,

    Suet. Claud. 23:

    ordinandas bibliothecas alicui,

    id. Caes. 56; cf. id. Gramm. 21:

    obsidione delegata in curam collegae,

    Liv. 9, 13:

    delegato sibi officio functi sunt,

    Lact. 1, 4, 6. —
    II.
    In partic., t. t. in the lang. of business, to assign, transfer, make over, either one who is to pay a debt or the debt itself: delegare est vice sua alium reum dare creditori, vel cui jusserit, Dig. 46, 2, 11:

    debitorem,

    ib. 12:

    debitores nobis deos,

    Sen. Ben. 4, 11; cf.:

    delegabo te ad Epicurum, ab illo fiet numeratio,

    id. Ep. 18, 14:

    nomen paterni debitoris,

    Dig. 37, 6, 1.— Absol.:

    Quinto delegabo, si quid aeri meo alieno superabit,

    Cic. Att. 13, 46, 3:

    Balbi regia condicio est delegandi,

    id. ib. 12, 12:

    terram,

    to assign, Vulg. 3 Reg. 11, 18.—
    B.
    Trop., to attribute, impute, ascribe to:

    si hoc crimen optimis nominibus delegare possumus,

    Cic. Font. 4, 8; so,

    causam peccati mortuis,

    Hirt. B. G. 8, 22, 2:

    scelera ipsa aliis,

    Tac. A. 13, 43:

    omne rei bene aut secus gestae in Etruria decus dedecusque ad Volumnium,

    Liv. 10, 19; cf.:

    servati consulis decus ad servum,

    id. 21, 46 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > delego

  • 19 inargutus

    ĭn-argūtus, a, um, adj., not acute, without acuteness (post - class.):

    sententia non inarguta,

    Dig. 7, 5, 5, § 1.— Adv.: in-argūtē, not acutely:

    non mehercule inargute nec incallide opposuisti hoc Tullianum,

    Gell. 12, 13, 19.

    Lewis & Short latin dictionary > inargutus

  • 20 incallidus

    in-callĭdus, a, um, adj., unskilful, incapable, simple, stupid:

    servus non incallidus,

    i. e. shrewd, knowing, Cic. Clu. 16, 47:

    non incallidi homines,

    id. Inv. 1, 3, 4:

    incallidus alioqui et facilis juventa,

    Tac. A. 3, 8: judex formae, incompetent, Sabin. Her. 3, 55; cf.: fuit in jure non incallidus, Capit. Macrin. 13. — Adv.: incallĭdē, unskilfully:

    in his tribus generibus non incallide tergiversantur,

    Cic. Off. 3, 33, 118:

    opposuisse hoc Tullianum,

    Gell. 12, 13, 19:

    conquirere,

    id. 7. 3, 45.

    Lewis & Short latin dictionary > incallidus

См. также в других словарях:

  • Tulliānum — Tulliānum, Theil des Gefängnisses in Rom, s.d. S. 249 …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Tullĭanum — Tullĭanum, s. Mamertinisches Gefängnis …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • TULLIANUM — carcer Romae, ubi nunc aedes D. Petri in carcere; a Tullo Rege sic dictus. Ad radices montis Capitohlini. Baudr ando proprie pars carceris fuit, a Servio Tullio Rege addita, de qua Sallustius; cum altera pars Robur vocaretur, locus in quem… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Tullianum — 41° 53′ 36″ N 12° 29′ 04″ E / 41.8933, 12.4844 …   Wikipédia en Français

  • Tullianum — Innenansicht des Carcer Tullianus Der Carcer Tullianus (auch: Carcer Mamertinus (kommt bei den antiken Schriftstellern nicht vor), Mamertinischer Kerker, Tullianum) war das Staatsgefängnis Roms auf dem Forum Romanum und wurde im 3. Jahrhundert v …   Deutsch Wikipedia

  • Tullianum — Se llama tullianum a una prisión existente en la antigua Roma. Llamada también prisión mamertina, fue fundada por Servio Tulio y compuesta de dos calabozos superpuestos. El inferior, cavado en la roca no tenía más que una abertura circular… …   Wikipedia Español

  • Tullianum — в древнем Риме подземная камера тюрьмы (Carcer), находившаяся рядом с храмом богини Согласия и лестницей, по которой всходили на Капитолий. Т. назывался также Carcer inferior. Постройка Т. приписывалась преданием (Liv. I, 33) Анку Марцию, по… …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

  • tullianum — /taliyeynam/ In Roman law, that part of a prison which was under ground. Supposed to be so called from Servius Tullius, who built that part of the first prison in Rome …   Black's law dictionary

  • Prison Mamertine — Tullianum Forum Romanum avant César Tabularium     …   Wikipédia en Français

  • ТУЛЛИАН —    • Tulliānum,          см. Robur, Робур, и Roma, Рим, 10 …   Реальный словарь классических древностей

  • Carcer mamertinus — Innenansicht des Carcer Tullianus Der Carcer Tullianus (auch: Carcer Mamertinus (kommt bei den antiken Schriftstellern nicht vor), Mamertinischer Kerker, Tullianum) war das Staatsgefängnis Roms auf dem Forum Romanum und wurde im 3. Jahrhundert v …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»