-
1 οἶκος
οἶκος, ὁ (eigtl. FΟΙΚΟΣ, vicus), – 1) Haus, Wohnung; Hom. oft, wie Hes. O., sowohl von dem regelmäßigen, festen Hause, als von der Lagerhütte des Achilleus, Il. 24, 471. 572, der Höhle des Kyklopen, Od. 9, 478, u. den Hütten der Landleute; Soph. Phil. 159 von der Höhle des Philoktet. Er braucht es Ai. 1000 u. sonst, wie Eur., auch für Heimath, Vaterland, wie wir, πρὸς οἶκον εύϑύνοντες εἰναλίαν πλάτην, Hec. 39; ϑεῶν, Her. 8, 143 u. sonst; κατ' οἴκους, zu Hause, 3, 79. 6, 39; ἐπ' οἴκου ἀναχωρεῖν, nach Hause zurückkehren, Thuc. 1, 87. 108; ἀπ' οἴκου εἶναι, von Hause entfernt, in der Fremde sein, 1, 99; αἱ κατ' οἶκον κακοπραγίαι, häusliches Ungemach, 2, 60. – 2) ein einzelnes Zimmerim Hause, Gemach, bes. das der Frauen, εἰς οἶκον ἰοῦσα τὰ σ' αὐτῆς ἔργα κόμιζε, Od. 1, 356, vgl. 362. 19, 514. 598. Dah. auch der plur. von einem einzelnen Hause, das mehrere Zimmer in sich faßt, Od. 24, 417; so οἶκοι βασίλειοι, Aesch. Ag. 152 u. öfter, wie Soph. u. Eur., bes. von den Palästen der Könige. – Auch, bei Sp., Aufenthalt sowohl zahmer als wilder Thiere, Stall, Käfig, Lager, Bau. – 3) auch die ganze Hauswirthschaft, Haus u. Hof, Vermögen; οἶκος καὶ κλῆρος ἀκήρατος Il. 15, 498, u. oft in der Od., φϑινύϑουσιν ἔδοντες οἶκον ἐμόν 1, 251, ἐσϑίεταίμοι οἶκος, ὄλωλε δὲ πίονα ἔργα 4, 318, καὶ κτήματα 7, 314, σοὶ δὲ ϑεοὶ ἄνδρα τε καὶ οἶκον καὶ ὁμοφροσύνην όπάσειαν 6, 181, Hausstand; οἴκων πατρῴων, Pind. N. 9, 14; οἱ κηδόμενοι τοῦ Ιελαμῶνος τηλόϑεν οἴκου, Soph. Ai. 203; vgl. ὁ βασιλῆος οἶκος, Her. 5, 31. 6, 9; τὸν οἶκον πάντα τὸν ἑωυτοῦ ἐπέδωκε, 7, 224; vgl. 3, 53; πᾶς ὁ οἶκος ὁ τοῦ πατρὸς οὕτως οἰκήσεται, Plat. Lach. 185 a; u. so bes. im Attischen Recht, im Ggstz gegen das eigentliche Haus, οἰκία, das ganze Vermögen, οἶκος τριηραρχῶν πεντετάλαντος, Is. 7, 42; ὀγδοηκοντατάλαντος, Lys. 26, 22; Dem. 27, 15; οἴκους πολυταλάντους ἀνατρέψασα, Luc. Tox. 14; vgl. Böckh Staatshaush. I p. 379. – 4) Haus, Familie, Geschlecht, ὁ βασιλῆος οἶκος, Her. 5, 31. 6, 9; vgl. Thuc. 1, 137. – 5) Bei den Astrologen das Zeichen des Thierkreises, in welchem ein Planet regiert. Vgl. οἰκοδεσπότης.
-
2 οἰκο-νομία
οἰκο-νομία, ἡ, Verwaltung des Hauses, Hauswirthschaft, aber auch übertr. auf den Staat, Staatshaushaltung; neben χρηματισμός, Plat. Apol. 36 b; Rep. VI, 498 a u. öfter; αἱ κατὰ τὴν πόλιν οἰκονομίαι, Din. 1, 97; ἡ περὶ τὸ φρούριον οἶκονομία, Xen. Cyr. 5, 3, 25; oft Pol. u. Folgde.
См. также в других словарях:
Hauswirthschaft — Hauswirthschaft, die Art u. Weise, wie man ein Familienleben ordnet, für die Bedürfnisse derselben sorgt etc. Die Lehre von der H. macht einen Theil der Ökonomie aus … Pierer's Universal-Lexikon
Hauswirthschaft, die — Die Hauswirthschaft, plur. inus. die Verwaltung des Hauswesens, die Haushaltung; zum Unterschiede von der Gastwirthschaft, Schenkwirthschaft u.s.f … Grammatisch-kritisches Wörterbuch der Hochdeutschen Mundart
Einlegen (Hauswirthschaft) — Einlegen (Hauswirthschaft), das Aufbewahren von Nahrungsmitteln, namentlich von Pflanzenstoffen, in dazu bestimmten Gefäßen, mittelst hinzugesetzter Ingredienzien, welche denselben nicht nur einen andern Geschmack geben, sondern auch zu ihrer… … Damen Conversations Lexikon
Cadet de Vaux — (spr. Kadäh d Woh), Antoine Alexis, geb. 1743 in Paris, war Anfangs Apotheker u. beschäftigte sich später bes. mit chemischen u. mechanischen Verbesserungen in der Ökonomie u. dem Gartenbau, war 1791 u. 1792 Präsident im Departement Seine u. Oise … Pierer's Universal-Lexikon
Essig — (Acetum), 1) (Chem.), seit den ältesten Zeiten bekannte, in der Hauswirthschaft, Technologie u. Medicin häufig angewendete Flüssigkeit von starkem, aber angenehm sauerem Geschmack u. erquickend sauerem Geruch. Die Farbe ist, je nach der Bereitung … Pierer's Universal-Lexikon
Löbe — Löbe, 1) Julius, geb. 1805 in Altenburg, studirte 1825–28 Theologie u. Philologie in Jena u. Leipzig, leitete seit 1832 eine Privatlehranstalt in Altenburg, reiste 1831 nach Schweden, um den Codex Argenteus in Upsala zu vergleichen, u. wurde 1839 … Pierer's Universal-Lexikon
Домоводство — (немецкое Hauswirthschaft), или земледельческое домохозяйство, рассматривается немецкими писателями агрономами (напр. Герицом) как один из отделов части земледелия науки о земледельческом производстве; в состав его входят: учение о хозяйственных… … Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона
Швейцер Август Готфрид — (Schweizer, 1788 1854) немецкий сельскохозяйственный писатель. Напечатал Kurzgefastes Lehrbuch der Landwirthschaft (Дрезден, 1854); издавал Universalblatt für die gesammte Land und Hauswirthschaft (Лейпциг, 1831 38, вместе с Шубертом и Вебером) … Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона
Шюблер — (Густав Schübler) н емецкий естествоиспытатель (1787 1834), с 1806 г. изучал в Тюбингене медицину и естественные науки, с 1811 года практиковал в Штутгарте, в 1817 г. назначен профессором естествознания и ботаники в Тюбингене. Главнейшая заслуга… … Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона
Гамм Вильгельм фон — (v. Hamm) выдающийся сельскохозяйственный деятель и писатель (1820 1880). По окончании специального образования в Гогенгеймском институте и после практического изучения сельского хозяйства в различных имениях в 1843 г. поступил преподавателем в… … Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона
Швейцер, Август-Готфрид — (Schweizer, 1788 1854) немецкий сельскохозяйственный писатель. Напечатал Kurzgefastes Lehrbuch der Landwirthschaft (Дрезден, 1854); издавал Universalblatt für die gesammte Land und Hauswirthschaft (Лейпциг, 1831 38, вместе с Шубертом и Вебером) … Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона