-
1 δαίω
δαίω, brennen, anzünden; entstanden entweder aus ΔΑ'FΩ (das Digamma in ι übergegangen), oder aus ΔΑFΊΩ (das Digamma ausgeworfen); Wurzel auf jeden Fall ΔΑF-; durchaus verschieden also von δαίομαι »theilen«, Wurzel ΔΑ –. Das Digamma in δαίω »brennen« bezeugt z. B. die Form δεδαυμένος, μηρίων δεδαυμένων Simonid. (Amorgin.?) in Etym. m. p. 250, 18 und Cram. An. Ox. 1 p. 106, 4 (Bergk L. G. ed. 2 fr 30 p. 587); durch conj. hergestellt δεδαυμένον Callimach. epigr. 53; vgl. Hesych. δεδαυμένον· περιπεφλεγμένον; δάβελος· δαλός, Λάκωνες; Sanskrit. davas, dâvas = calor, ignis, s. Curtius Grundzüge d. Gr. Etym. 1 S. 197; wahrscheinlich sind δαίω »brennen«, αὔω oder αὕω nebst αὐαίνω oder αὑαίνω, εὕω, καίω (καύσω, ΚΑF-), dem Ursprunge nach identisch; vgl. λείβω εἴβω, δείλη εἵλη, δαήμων δαίμων αἵμων, δνόφος νέφος γνόφος κνέφας, μέλας μέλαινα μελαινός κελαινός, δᾶ γᾶ γέα γῆ γαῖα αἶα, Verwandt mit δαίω »brennen« auf jeden Fall δαΐς »die Fackel« und δαλός. – Transitiv. werden von δαίω gebraucht praes. und imperfect. activ.: Hom. πῠρ Il. 9, 211 Od. 7, 7; φλόγα Il. 18, 206, wie Aesch. Ag. 496; π ῠρ καὶ φῶς Ch. 864; übertr., δαῖε δ' ἐν όφϑαλμοῖς γλυκερὸν πόϑον, Verlangen aus den Augen leuchten lassen, Ap. Rh. 4, 1147. – In Prosa Dem. χώραν δαίοντος καὶ δενδροκοπέοντος in dem Psephisma der Byzantier 18, 90. – Intransitiv wird das medium gebraucht nebst perf. und plusquamperf. act. δέδηα ἐδεδήειν, = brennen, in Brand sein, in Flammen stehen, in Flammen gerathen, sich entzünden: Hom. Iliad. 18, 227 ἀκάματον πῠρ δεινὸν ὑπὲρ κεφαλῆς Πηλείωνος δαιόμενον· τὸ δὲ δαῖε ϑεὰ γλαυκῶπις Ἀϑήνη; vom Blitz Iliad. 8, 75 αὐτὸς δ' ἐξ Ἴδης μεγάλ' ἔκτυπε, δαιόμενον δὲ ἧκε σέλας; neben καίω Odyss. 5, 61 πῠρ μὲν ἐπ' ἐσχαρόφιν μέγα καίετο, τηλόϑι δ' ὀδμ ὴ κέδρου τ' εὐκεάτοιο ϑύου τ' ἀνὰ νῆσον ὀδώδει δαιομένων; Iliad. 21, 343 Ἥφαιστος δὲ τιτύσκετο ϑεσπιδαὲς πῦρ. πρῶτα μὲν ἐν πεδίῳ πῦρ δαίετο, καῖε δὲ νεκροὺς πολλούς: hier kann δαίετο Homerisch medium statt des activ. sein, Hephästos Subject zu δαίετο. – Soph. Tr. 762 ἐδαίετο φλόξ; λύχνοις ἅμα δαιομένοισιν Theocr. 24, 51. – Uebertr., δαίεται ὄσσε, die Augen funkeln, Od. 6, 132. – Δάηται. conjunct. aor. 2. med., in auffallender Verbindung, δάηται δαιομένη, zwei Mal dieselbe Stelle: μή ποτ' ἐπὶ Τρώεσσιν ἀλεξήσειν κακὸν ἦμαρ, μηδ ὁπότ' ἄν Τροίη μαλερῷ πυρὶ πᾶσα δάηται δαιομένη, δαίωσι δ' ἀρήιοι υἷες Ἀχαιῶν, Iliad. 20, 316. 21, 375. – Perf. u. plusqpft. act., intransitiv, übertr.: πυρὶ δ' ὄσσε δεδήει Iliad. 12, 466; μάχη πόλεμός τε δέδηεν Iliad. 20, 18, die Schlacht ist entbrannt; 35, wohl Tmesis; πάντῃ γάρ σε περὶ στέ φανος πολέμοιο δέδηεν Iliad. 13, 736, wohl Tmesis; τόσση γὰρ ἔρις πολέμοιο δἔδηεν Iliad. 17, 253; μετὰ δέ σφισιν ὄσσα δεδήει ότρύνουσ' ἰέναι, Διὸς ἄγγελος Iliad 2, 93, vergl. das Deutsche »ein Gerücht verbreitet sich wie ein Lauffeuer«; οἰμωγὴ δὲ δέδηε, hat sich erhoben, flammt auf, Odyss. 20, 853.
-
2 δαίω
δαίω, brennen, anzünden; übertr., δαῖε δ' ἐν όφϑαλμοῖς γλυκερὸν πόϑον, Verlangen aus den Augen leuchten lassen. Intransitiv = brennen, in Brand sein, in Flammen stehen, in Flammen geraten, sich entzünden. Übertr., δαίεται ὄσσε, die Augen funkeln; μάχη πόλεμός τε δέδηεν, die Schlacht ist entbrannt; μετὰ δέ σφισιν ὄσσα δεδήει ότρύνουσ' ἰέναι, Διὸς ἄγγελος, vergl. das Deutsche »ein Gerücht verbreitet sich wie ein Lauffeuer«; οἰμωγὴ δὲ δέδηε, hat sich erhoben, flammt auf -
3 προς-δαίω
προς-δαίω (s. δαίω), dazu, dabei anzünden, entflammen, πόϑον τινί, Pind. P. 4, 184, nach Böckh, wo früher ἐνδαίω stand.
-
4 περι-δαίω
περι-δαίω (s. δαίω), rings umher anzünden; Ap. Rh. 4, 58 περιδαίομαι Ἐνδυμίωνι, von Liebe zum Endymion glühen; Opp. Hal. 5, 411 ἐκ δὲ βολάων Ἠελίου φολίδας περιδαίεται.
-
5 συν-δαίω
συν-δαίω (s. δαίω 2), mit oder zugleich essen, schmausen; τοὺς γάμους συνδαίσας ἐμοί, Eur. Hec. 1455, den Hochzeitschmaus mit einnehmen.
-
6 κατα-δαίω
κατα-δαίω (s. δαίω), zertheilen, zerstückeln; als Tmesis rechnet man hierher οἰωνοὶ κατὰ πάντα δάσονται Il. 22, 354; ὑπ' ἰχϑύων καταδασϑῆναι Luc. Demon. 35; καταδέδασται erwähnt Hesych.
-
7 ἀπο-δαίω
ἀπο-δαίω (s. δαίω), 1) abtheilen, Jemdm etwas von einer Sache zutheilen, Iliad. 17, 231 ἥμισυ τῷ ἐνάρων ἀποδάσσομαι, 22, 118 ἀμφὶς Ἀχαιοῖς ἄλλ' ἀποδάσσεσϑαι, 24, 595 σοὶ δ' αὖ ἐγὼ καὶ τῶνδ' ἀποδάσσομαι; ἶσον ἀποδάσσασϑαι Pind. N. 10, 86 u. sp. D., wie Opp. H. 4, 483; ἑᾶς ἀπεδάσσαο τιμᾶς Theocr. 17, 50, Schol. ἀπεμερίσω, zutheilen. – 2) abtheilen, einen Theil absondern, ἀποδασάμενος μόριον τῆς στρατιᾶς Her. 2, 103.
-
8 ἀνα-δαίω [2]
-
9 ἐν-δαίω
ἐν-δαίω (s. δαίω), darin entzünden; übertr., πόϑον τινί, in Einem Sehnsucht entzünden, Pind. P. 4, 183. – Pass., bei Hom. in tmesi, ἐν δέ οἱ ὄσσε δαίεται Od. 6, 132; Ap. Rh. 3, 286 βέλος δ' ἐνεδαίετο κούρῃ νέρϑεν ὑπὸ κραδίῃ φλογὶ εἴκελον, brannte sich ein. – S. ἐνδατέομαι.
-
10 προ-δαίω
-
11 δια-δαίω
-
12 ἀμφι-δαίω
ἀμφι-δαίω, Hom. Iliad. 6, 329 ἀυτή τε πτόλεμός τε ἄστυ τόδ' ἀμφιδέδηε, ist um diese Stadt entbrannt; 12, 35 τότε δ' ἀμφὶ μάχη ἐνοπή τε δεδήει τεῖχος ἐύδμητον; – ähnl. νέφος δυςμενέων Ap. Rh. 4, 397; κόνις δέ σφ' ἀμφιδεδήει Hes. Sc. 62.
-
13 ἀνα-δαίω
ἀνα-δαίω, = ἀνα-καίω, anzünden, ἀνδαίοντες Aesch. Ag. 296; γλυκερὴ ἀνεδαίετο κερτομίη, es erhob sich fröhlicher Spott, Ap. Rh. 4, 1726.
-
14 ἀν-δαίω
-
15 δεδαίαται
-
16 δαΐς
δαΐς, ίδος, ἡ ( δαίω), zsgz. δᾴς, w. m. s., 1) Feuerbrand, Kienfackel, Homer δαίδων Iliad. 18, 492 Odyss. 18, 354. 19, 48. 23, 290, δαΐδας Odyss. 1, 428. 434. 2, 105. 7, 101. 18, 310. 19, 150. 24, 140. – Hes. Sc. 275. – 2) δαΐ, dativ., = Schlacht, Kampf: Homer ἐν δαῒ λυγρῇ Versende Iliad. 13, 286. 24, 739, ἐν δαῒλευγαλέῃ Iliad. 14, 387, δαῒκταμένων αἰζηῶν Versende (var. lect. δαϊκταμένων) Iliad. 21, 146. 301, vgl. Scholl. Herodian. Iliad. 21, 301. – Hes. Th. 650; Aesch. Spt. 926 u. Sp. D., wie Theocr. 22, 79; den acc. δαΐν hat Callim. frg. 243, Theaet. 3 ( Plan. 233). – Ueber den Accent vgl. Scholl. Herodian. Iliad. 11, 677. 14, 387. – Für δαΐς »Fackel« steht die Ableitung von δαίω »brennen« fest; δαΐ »Schlacht« kann einen andern Ursprung haben, obschon Homer allerdings μάχη πόλεμός τε δέδηεν u. Aehnliches sagt.
-
17 δήιος
δήιος, ep, u. ion. = δάιος, feindlich, mörderisch; Grundbdtg wohl = brennend; das Wort hatte das Digamma. Alcman bei Priscian. 1, 21. 22 καὶ χεῖμα πῠρ τε δάFιον (Bergk P. L. G. ed. 2 p. 650 frgm. 75), hieng also wohl unzweifelhaft mit δαίω »brennen« (Wurzel ΔΑF) zusammen; vgl. Curtius Grundz. der Griech. Etymol. 1, 197. Bei Homer kommt merkwürdiger Weise δήιος in der Ilias oft vor, in der Odyssee niemals; und doch kann dieser Unterschied kaum für ctwas Anderes als für einen Zufall gelten, da δηιοτής und δηιόω in der Odyssee wie in der Ilias erscheinen. Homerische Formen von δήιος: δηίου, δηίοιο, δηίῳ, δήιον, δήιοι, δηίων, δηίοισι(ν), δηίους. Homerische Verbindungen: δήιον πῠρ, Iliad. 16, 301; δήιον πόλεμον 4, 281, vgl. μάχη πόλεμός τε δέδηεν u. Aehnliches s. v. δαίω; δηίῳ Ἄρηι, 7, 241; δηίων ϑυμοραϊστέων, ungewiß, ob δηίων oder ϑυμοραϊστέων substantivisch, Iliad. 16, 591; δήιον ἄνδρα, 6, 481; plural. δηίοισιν ἀνδράσι, 17, 148; entschieden substantivisch δήιοι »die Feinde«, 18, 208 ἐκ νήσου, τὴν δήιοι ἀμφιμάχωνται, 4, 373 ἀλλὰ πολὺ πρὸ φίλων ἑτάρων δηίοισι μάχεσϑαι, vgl. Apoll. lex. Homer. 58, 5 δήιοι· οἱ πολέμιοι. Das ὴ in δήιος scheint in einer Anzahl homerischer Stellen lang zu sein, in anderen homerischen Stellen aber kurz; vgl. z. B. Iliad. 9, 347 ἀλεξέμεναι δήιον πῠρ und 12, 276 νεῖκος ἀπωσαμένους δηίους u. 2, 415 πρῆσαι δὲ πυρὸς δηίοιο ϑύρετρα u. 2, 544. ϑώρηκας ῥήξειν δηίων ἀμφὶ στήϑεσσιν mit 6, 481 κτείνας δήιον ἄνδρα u. 7, 119 δηίου ἐκ πολέμοιο u. 5, 117 δηίῳ ἐν πολέμῳ. Doch ist die ganze Sache unsicher, da überall δηι mit Synizese als eine Sylbe gelesen werden kann. Wenn dabei Trochäische Versfüße herauskommen, so ist zu bedenken, daß der Trochäus anstatt des Dactylus bei Homer nichts Seltenes ist. Vgl. δηιόω δῃόω und Eustath. Iliad. 2, 544 p. 282, 29 τὸ δὲ δηίων ἐνταῠϑα οἱ παλαιοὶ ἀξιοῠσι δῄων ἀναγινώσκειν δισυλλάβως δίχα ἐκφωνήσεως τοῠ Ι, καὶ γίνεται οὕτω τὸ ἔπος ὁλοσπόνδειον. So wird geschrieben Aeschyl. Choeph. 628 ἐπ' ἀνδρὶ δῄοισιν ἐπικότῳ σέβας; dagegen Agam. 559 εὐναὶ γὰρ ἦσαν δηίων πρὸς τείχεσιν. Anyte 1 (VI, 123) χάλκεον ἀμφ' ὄνυχα στάζε φόνον δηίων. – Das neutr. plural. δήια bei Apoll. Rhod., 1, 635 δήια τεύχεα, u. bei Oppian., Cyn. 3, 295 δήια φῠλα. – Vgl. μενεδήιος, δηιοτής, δηιόω, δάιος.
-
18 ἀναδαίω
-
19 δεδαίαται
-
20 ΜΑΩ
ΜΑΩ, antasten, körperlich u. geistig: – al praes. μῶμαι, begehren, suchen, τάδε γε μώμενος, so Etwas unternehmend, Soph. O. C. 840, nach Brunck's Verbesserung, wie Trach. 1136; μωμένα, Aesch. Ch. 40, 434; inf. auch in μῶσϑαι zsgzgn, Theogn. 769; vgl. Plat. Crat. 406 a τὰς Μούσας ἀπὸ τοῠ μῶσϑαι τὸ ὄνομα τοῠτο ἐπωνόμασαν, vom Nachsinnen (vgl. μήδομαι); imper. μώεο, Epicharm. bei Xen. Mem. 2, 1, 20, als lautete das Präsens μώομαι; μώμεϑα erkl. Hesych. ζητοῦμεν. – b) fut. μάσομαι, aor. ἐμασάμην (zum praes. μαίομαι, – vgl. δαίω – δάσασϑαι), betasten, berühren, suchen, nur in compp., denn auch Od. 11, 591, τῶν ὁπότ' ἰϑύσει' ὁ γέρων ἐπὶ χερσὶ μάσασϑαι, ist als tmesis für ἐπιμάσασϑαι zu betrachten. Das fut. μήσομαι u. den aor. ἐμησάμην s. unter μήδομαι. – c) perf. mit Präsensbedeutung μέμαα, μεμαώς, μεμαῶτος u. s. w. mit den synkopirten Formen μέμαμεν, μέματε, μέμασαν, imperat. μεμάτω, Il. 4, 304. 20, 355. Von dem Participium, das gewöhnlich in den viersylbigen Casus sein ω behält, findet sich auch der dual. μεμᾱότε, Il. 13, 197, u. μεμᾱότες, 2, 818, was Ap. Rh. 2, 1200 nachahmt, κῶας ἄγειν κριοῖο μεμᾶότας, auch μεμᾱώς steht Il. 16, 754. – Die Form μέμαε bei Theocr. 25, 64 ist zweifelhaft für μέμονε. Uebrigens vgl. μέμονα, zu dem es Einige als synkopirte Form ziehen, u. μαιμάω; – wonach trachten, heftig verlangen, begehren; absol., πῆ μέματον; wo strebt ihr hin, wo wollt ihr Beide so eifrig hin, Il. 8, 413. 14, 298, πρόσσω μεμαυῖαι, vorwärts strebend, eilend, 11, 615, μεμαότες ἐγχείῃσι, mit dem Speere vorwärts eilend, anstürmend, 2, 818; ἐπί τινι, gegen Einen, 21, 174. 22, 326; bes. im partic., Il. 4, 40. 5, 135; ἦρχε – ἀντικρὺ μεμαώς, gerade entgegenstrebend, 13, 137; – gewöhnlich c. inf., μέμασαν δ' ὑσμῖνι μάχεσϑαι, 2, 863; auch mit näherer Bezeichnung, ἐν δ' ἄρα ϑυμῷ ἀμφότεροι μέμασαν πολεμίζειν, sie verlangten in ihrem Herzen, 7, 3. 13, 337; ἀμφελίξασϑαι μεμαῶτες, Pind. N. 1, 43. – Auch c. gen., ἀλκῆς μεμαώς, der an die Abwehr denkt, nach der Schlacht begierig ist, Il. 5, 732. 17, 181, vgl. ἀλκῆς δ' οὔ μ' ἐπέεσσιν ἀποτρέψεις μεμαῶτα, 20, 256; so auch ἔριδος, 5, 752; vgl. δόρποιο μεμαότες Qu. Sm. 5, 334; – μέμαμεν δέ τοι ἔξοχον ἄλλων κήδιστοί τ' ἔμεναι, wir denken, haben im Sinne, uns so zu zeigen, Il. 9, 641, vgl. 10, 208. 236. 433.
См. также в других словарях:
δαίω — (I) δαίω (Α) 1. 1. ανάβω, κάνω κάτι να καίει 2. καίω, κατακαίω 3. καυτηριάζω II. δαίομαι απλώνομαι με ταχύτητα φωτιάς, μαίνομαι. [ΕΤΥΜΟΛ. Ο τ. δαίω < *δaίFω < *δaFγω (με επένθεση) ή < *δayyω < *δaF yω (με αφομοίωση και απλοποίηση) από … Dictionary of Greek
δαίω — δᾱΐω , δάιος hostile masc/neut nom/voc/acc dual δᾱΐω , δάιος hostile masc/neut gen sg (doric aeolic) δάω learn aor subj act 1st sg (epic doric) δαίω 1 duno óti pres subj act 1st sg δαίω 1 duno óti pres ind act 1st sg δαίω 2 divide pres subj act … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
δαίῳ — δᾱΐῳ , δάιος hostile masc/neut dat sg … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
δαῖον — δαίω 1 duno óti pres part act masc voc sg δαίω 1 duno óti pres part act neut nom/voc/acc sg δαίω 2 divide pres part act masc voc sg δαίω 2 divide pres part act neut nom/voc/acc sg δαίω 2 divide imperf ind act 3rd pl (homeric ionic) δαίω 2 divide… … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
δαιομένων — δαίω 1 duno óti pres part mp fem gen pl δαίω 1 duno óti pres part mp masc/neut gen pl δαίω 2 divide pres part mp fem gen pl δαίω 2 divide pres part mp masc/neut gen pl … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
δαιόμενον — δαίω 1 duno óti pres part mp masc acc sg δαίω 1 duno óti pres part mp neut nom/voc/acc sg δαίω 2 divide pres part mp masc acc sg δαίω 2 divide pres part mp neut nom/voc/acc sg … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
δαίει — δαίω 1 duno óti pres ind mp 2nd sg δαίω 1 duno óti pres ind act 3rd sg δαίω 2 divide pres ind mp 2nd sg δαίω 2 divide pres ind act 3rd sg … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
δαίουσι — δαίω 1 duno óti pres part act masc/neut dat pl (attic epic doric ionic) δαίω 1 duno óti pres ind act 3rd pl (attic epic doric ionic) δαίω 2 divide pres part act masc/neut dat pl (attic epic doric ionic) δαίω 2 divide pres ind act 3rd pl (attic… … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
δαίουσιν — δαίω 1 duno óti pres part act masc/neut dat pl (attic epic doric ionic) δαίω 1 duno óti pres ind act 3rd pl (attic epic doric ionic) δαίω 2 divide pres part act masc/neut dat pl (attic epic doric ionic) δαίω 2 divide pres ind act 3rd pl (attic… … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
δαῖε — δαίω 1 duno óti pres imperat act 2nd sg δαίω 2 divide pres imperat act 2nd sg δαίω 2 divide imperf ind act 3rd sg (homeric ionic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
δαιομένη — δαίω 1 duno óti pres part mp fem nom/voc sg (attic epic ionic) δαίω 2 divide pres part mp fem nom/voc sg (attic epic ionic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)