-
1 मतल्लिका _matallikā
मतल्लिका A word used at the end of nouns to donate 'excellence or anything best of its kind'; गोमतल्लिका 'an excellent cow'; परिलसत्तृणशून्यमतल्लिका Rām. Ch. 4.32; cf. उद्धः. -
2 मतल्ली _matallī
मतल्ली See मतल्लिका. -
3 मतल्लिका
matallikāf. (ifc.) anything excellent of its kind (e.g.. go-m-, « an excellent cow») gaṇa matallikâ̱di Gaṇar. ;
a kind of metre Col
-
4 मतल्ली
matallīf. anything excellent etc. ( = prec.) Sāh.
-
5 गोमतल्लिका
gó-matallikāf. II, 1, 66 Kāṡ. an excellent cow Ṡiṡ. XII, 41.
-
6 भानुमतलिङ्गशास्त्र
bhānú-mata-liṅga-ṡāstra
bhānú-mata-ṡilpaṡāstran. N. of wks.
-
7 हिमतल
-
8 गो _gō
गो m. f. (Nom. गौः) [गच्छत्यनेन, गम् करणे डो Tv.]1 Cattle, kine (pl.)-2 Anything coming from a cow; such as milk, flesh, leather &c.-3 The stars; वि रश्मिभिः ससृजे सूर्यो गाः Rv.7.36.1.-4 The sky.-5 The thunder- bolt of Indra; Ki.8.1.-6 A ray of light; नान्यस्तप्ता विद्यते गोषु देव Mb.1.232.11; बालो$यं गिरिशिखरेषु चारयन् गाः त्रैलोक्यं तिमिरभरेण दुष्टमेतत् (रविः नैर्मल्यं नयति) । Rām. Ch. 7.6.-7 A diamond.-8 Heaven.-9 An arrow. -f.1 A cow; जुगोप गोरूपधरामिवोर्वीम् R.2.3; क्षीरिण्यः सन्तु गावः Mk.1.6.-2 The earth; दुदोह गां स यज्ञाय R.1.26; गामात्तसारां रघुरप्यवेक्ष्य 5.26;11.36; Bg.15.13; सेको$- नुगृह्णातु गाम् Mu.3.2; Me.3; cf. also the quotation for (-6).-3 Speech, words; कुलानि समुपेतानि गोभिः पुरुषतो$- र्थतः Mb.5.28; रघोरुदारामपि गां निशम्य R.5.12;2.59; Ki.4.2.-4 The goddess of speech, Sarasvatī.-5 A mother.-6 A quarter of the compass.-7 Water; सायं भेजे दिशं पश्चाद्गविष्ठो गां गतस्तदा Bhāg.1.1.36; also pl.; Bhāg.11.7.5.-8 The eye; गोकर्णा सुमुखी कृतेन इषुणा गोपुत्रसंप्रेषिता Mb.8.9.42.-9 A region of the sky. -m. A bull, an ox; असंजातकिणस्कन्धः सुखं स्वपिति गौर्गडिः K. P.1; Ms.4.72; cf. चरद्गव.-2 The hair of the body.-3 An organ of sense; अदान्तगोभिर्विशतां तमिस्रं पुनः पुनश्चर्वितचर्वणानाम् Bhāg..7.5.3.-4 The sign Taurus of the zodiac; Bṛi. S.49.-5 The sun.-6 The number 'nine' (in math.).-7 The moon.-8 A singer.-9 A billion.-1 A cow-sacrifice-11 A house; cf. गौर्वज्रं गौः प्रभा भूमिर्वाणी तोयं त्रिविष्टपम् । धेनुर्बस्तो वृषो दिग्गौर्नेत्रं लज्जा गुरू रमा ॥ इन्द्रियं श्रीरुमा... Enm.-Comp. -कण्टकः, -कम् 1 a road or spot trodden down by oxen and thus made im- passable.-2 the cow's hoof.-3 the print of a cow's hoof.-कर्ण a. having cow's ears.(-र्णः) 1 a cow's ear; गोकर्णसदृशौ कृत्वा करावाबद्धसारणौ Ks.6.57.-2 a mule.-3 a snake; Mb.8.9.42.-4 a span (from the tip of the thumb to that of the ring-finger); गोकर्णशिथिल- श्चरन् Mb.2.68.75; तालः स्मृतो मध्यमया गोकर्णश्चाप्यनामया Brahmāṇḍa P.-5 N. of a place of pilgrimage in the south, sacred to Śiva. श्रितगोकर्णनिकेतमीश्वरम् R.8.33.-6 a kind of deer.-7 a kind of arrow; Mb.8.9.42.-किराटा -किराटिका the Sārikā bird.-किलः, -कीलः 1 a plough-2 a pestle.-कुलम् 1 a herd of kine; वृष्टिव्याकुलगोकुलावनरसादुद्धृत्य गोवर्धनम् Gīt.4; गोकुलस्य तृषा- र्तस्य Mb.-2 a cow-house.-3 N. of a village (where Kṛiṣṇa was brought up).-कुलिक a.1 one who does not help a cow in the mud.-2 squint-eyed.-कुलोद्भवा an epithet of Durgā.-कृतम् cow-dung.-क्षीरम् cow's milk.-क्षुरम्, -रकम् a cow's hoof.-खरः a beast (पशु); यत्तीर्थबुद्धिः सलिले न कर्हिचिज्जनेष्वभिज्ञेषु स एव गोखरः Bhāg.1.84.13.-खा a nail.-गृष्टिः a young cow which has had only one calf.-गोयुगम् a pair of oxen.-गोष्ठम् a cow-pen, cattle-shed.-ग्रन्थिः 1 dried cowdung.-2 a cow-house.-ग्रहः capture of cattle (गवालम्भ); Mb.12.265.2.-ग्रासः the ceremony of offering a morsel (of grass) to a cow when performing an expiatory rite.-घातः, -घातकः, -घातिन् m. a cow-killer.-घृतम् 1 rain-water.-2 clarified butter coming from a cow.-घ्न a.1 destructive to cows.-2 one who has killed a cow.-3 one for whom a cow is killed, a guest.-चन्दनम् a kind of sandal-wood.-चर a.1 grazed over by cattle.-2 frequenting, dwelling, resorting to, haunting पितृसद्मगोचरः Ku.5.77.-3 within the scope, power, or range of; अवाङ्मनसगोचरम् R.1.15; so बुद्धि˚, दृष्टि˚, श्रवण˚ स्वगोचरे दीप्ततरा बभूव Bu. Ch.1.13.-4 moving on earth.-5 accessible to, attainable; त्याग- सूक्ष्मानुगः क्षेम्यः शौचगो ध्यागोचरः Mb.12.236.12.-6 circulating, having a particular meaning, prevalent.(-रः) 1 the range of cattle, pasturage; उपारताः पश्चिम- रात्रिगोचरात् Ki.4.1.-2 (a) a district, department, province, sphere. (b) an abode, dwelling-place, a place of resort; Śi.1.21; Ms.1.39.-3 range of the organs of sense, an object of sense; श्रवणगोचरे तिष्ठ be within ear-shot; नयनगोचरं या to become visible.-4 scope, range, in general; हर्तुर्याति न गोचरम् Bh.2.16.-5 (fig.) grip, hold, power, influence, control; कः कालस्य न गोचरा- न्तरगतः Pt.1.146; गोचरीभूतमक्ष्णोः U.6.26; Māl.5.24; अपि नाम मनागवतीर्णो$सि रतिरमणबाणगोचरम् Māl.1.-6 horizon.-7 field for action, scope; इन्द्रियाणि हयानाहुर्विषयांस्तेषु गोचरान् Kaṭh.3.4.-8 the range of the planets from the Lagna or from each other.˚पीडा in- auspicious position of stars within the ecliptic; गोचर- पीडायामपि राशिर्बलिभिः शुभग्रहैर्दृष्टः (पीडां न करोति) Bṛi.S.41.13. (गोचरीकृ to place within the range (of sight), make current).-चर्मन् n.1 a cow's hide.-2 a particular measure of surface thus defined by Vasiṣṭha:-- दशहस्तेन वंशेन दशवंशान् समन्ततः । पञ्च चाभ्यधिकान् दद्यादेतद्गोचर्म चोच्यते ॥ ˚वसनः an epithet of Śiva.-चर्या seeking food like a cow; गोचर्यां नैगमश्चरेत् Bhāg.11.18.29.-चारकः cowherd.-चरणम् the tending or feeding of cows; Bhāg.1.38.8.-ज a.1 born in the earth (rice &c.).-2 produced by milk; अब्जा गोजा...... Kaṭh.5.2.-जरः an old ox or bull; नाद्रियन्ते यथापूर्वं कीनाशा इव गोजरम् Bhāg.3.3.13.-जलम् the urine of a bull or cow.-जागरिकम् auspi- ciousness, happiness. (-कः) a preparer of food, baker.-जात a. born in the heaven (gods); गोजाता अप्या मृळता च देवाः Rv.6.5.11.-जिह्वा N. of a plant (Mar. पाथरी).-जिह्विका the uvula.-जीव a. living on cattle (milk- man); Hch.1.7.-तल्लजः an excellent bull or cow.-तीर्थम् a cowhouse.-त्रम् [गां भूमिं त्रायते त्रै-क]1 a cow-pen.-2 a stable in general.-3 a family, race, lineage; गोत्रेण माठरो$स्मि Sk.; so कौशिकगोत्राः, वसिष्ठगोत्राः &c.; Ms.3.19,9.141.-4 a name, appellation; जगाद गोत्र- स्खलिते च का न तम् N.1.3; Ś.6.5; see ˚स्खलित below; मद्गोत्राङ्कं विरचितपदं गेयमुद्गातुकामा Me.88.-5 a multitude.-6 increase.-7 a forest.-8 a field.-9 a road.-1 possessions, wealth.-11 an umbrella, a parasol.-12 knowledge of futurity.-13 a genus, class, species.-14 a caste, tribe, caste according to families. (-त्रः) a mountain; 'गोत्रं नाम्नि कुले$प्यद्रौ' इति यादवः; Śi.9.8. Hence गोत्रोद्दलनः means Indra; cf. इन्द्रे तु गोत्रोद्दलनः कुलघ्ने गिरिदारणे Nm.(-त्रा) 1 a multitude of cows.-2 the earth.˚उच्चारः recitation of family pedigree.˚कर्तृ, -कारिन् m. the founder of a family.˚कीला the earth.˚ज a. born in the same family, gentile, a relation; Bhāg.3.7.24; Y.2.135.˚पटः a genealogical table, pedigree.˚प्रवरः the oldest member or founder of a family.-भिद् m. an epithet of Indra; हृदि क्षतो गोत्रभिदप्यमर्षणः R.3.53;6.73; Ku.2.52.˚स्खलनम्, ˚स्खलितम् blundering or mistaking in calling (one) by his name, calling by a wrong name; स्मरसि स्मर मेखलागुणैरुत गौत्रस्खलितेषु बन्धनम् Ku.4.8.-द a. giving cows; Ms.4.231. (-दः) brain. (-दा) N. of the river Godāvarī.-दत्र a. Ved. giving cows. (-त्रः) an epithet of Indra. (-त्रम्) a crown (pro- tecting the head).-दन्त a. armed with a coat of mail.(-तम्) 1 yellow orpiment.-2 a white fossil substance.-दानम् 1 the gift of a cow.-2 the ceremony of tonsure or cutting the hair; रामलक्ष्मणयो राजन् गोदानं कारयस्व ह Rām.1.71.23; अथास्य गोदानविधेरनन्तरम् R.3. 33; (see Mallinātha's explanation of the word); कृत- गोदानमङ्गलाः U.1; अतोनं गोदानं दारकर्म च Kau. A.1.5; (Rām. explains the word differently).-3 the part of the head close to the right ear.-दाय a. intending to give cows.-दारणम् 1 a plough.-2 a spade, hoe.-दा, -दावरी N. of a river in the south.-दुह् m.,-दुहः 'cow-milker', a cowherd; सुदुघामिव गोदुहे R.1.4.1; चिरं निदध्यौ दुहतः स गोदुहः Śi.-दोहः 1 the milking of cows.-2 the milk of cows.-3 the time of milking cows.-दोहनम् 1 the time of milking cows.-2 the milking of cows; न लक्ष्यते ह्यवस्थानमपि गोदोहनं क्वचित् Bhāg.1.19. 4.-दोहनी a milk-pail.-द्रवः the urine of a bull or cow.-धनम् 1 a herd or multitude of cows, cattle.-2 possession of cows. (-नः) a broad-pointed arrow.-धरः a mountain.-धर्मः the law of cattle, rules relating to cattle; (open and unconcealed intercourse of the sexes); गोधर्मं सौरभेयाच्च सो$धीत्य निखिलं मुनिः । प्रावर्तत तदा कर्तुं श्रद्धावांस्तमशङ्कया ॥ Mb.1.14.26.-धुमः, -धूमः 1 wheat; Bṛi. Up.6.3.13.-2 the orange. ˚चूर्णम् wheat flour;-सम्भवम् a sour paste.-धूलिः 'dust of the cows', the time of sunset or evening twilight (so called be- cause cows, which generally return home at about sunset, raise up clouds of dust by their treading on the earth).-धेनुः a milch-cow with a calf.-भ्रः a mountain.-नन्दा an epithet of the wife of Śiva.-नन्दी the female of the Sārasa bird.-नर्दः 1 the (Indian) crane.-2 an epithet of Śiva (bellowing like a bull).-3 N. of a country.-नर्दीयः an epithet of Patañjali, author of the Mahābhāṣya.-नसः, -नासः 1 a kind of snake.-2 a kind of gem.-नसा the mouth of a cow.-नाथः 1 a bull.-2 an owner of land.-3 a herdsman.-4 an owner of kine.-नायः a cowherd; तद्यथा गोनायो$श्वनायः पुरुषनाय इत्येवं तदप आचक्षते$शनायेति Ch. Up.6.8.3.-नाशनः a wolf.-नासा the projecting snout of a cow or ox.-नासम् a kind of gem.-निष्यन्दः cow's urine.-पः 1 a cowherd (considered as belonging to a mixed tribe); गोपवेशस्य विष्णोः Me.15.-2 the chief of a cowpen.-3 the superintendent of a village.-4 a king.-5 a protector, guardian; Rv.1.61.1.˚अनसी the wood of a thatch; गोपानसीषु क्षणमास्थितानाम् Śi.3.49.˚अष्टमी the eighth day of the bright fortnight of Kārttika when Kṛiṣṇa is said to have worn the dress of a cowherd.˚आटविका a cowherd.˚कन्या 1 the daughter of a cowherd.-2 a nymph of Vṛindāvana.˚अध्यक्षः, ˚इन्द्रः, ˚ईशः the chief of herdsmen, an epithet of Kṛiṣṇa.˚चापः the rainbow.˚दलः the betel-nut tree.˚भद्रम् the fibrous root of a water-lily.˚रसः gum myrrh.˚राष्ट्राः (pl.) N. of a people. ˚वधूः f. a cowherd's wife; Bhāg.1.9.4. ˚वधूटी a young cowherdess, a young wife of a cowherd; गोपवधूटीदुकूलचौराय Bhāṣā P.1.(-पकः) 1 the superin- tendent of a district.-2 myrrh.(-पिका) 1 a cowher- dess; Bhāg.1.9.14-15.-2 protectress. (-पी) a cowherd's wife (especially applied to the cowherdesses of Vṛindāvana, the companions of Kṛiṣṇa in his juvenile sports).-2 a milk-maid.-3 a protectress.-4 Nature, elementary nature.-पतिः 1 an owner of cows.-2 a bull.-3 a leader, chief.-4 the sun; नीहारमिव गोपतिः Bhāg.1.12.1; Mb.1.173.32.-5 Indra; सुराङ्गना गोपतिचापगोपुरं पुरम् (जहुः) Ki.8.1.-6 N. of Kṛiṣṇa.-7 N. of Śiva.-8 N. of Varuṇa; एष पुत्रो महाप्रज्ञो वरुणस्येह गोपतेः Mb.5.98.11.-9 a king; नासतो विद्यते राजन् स ह्यरण्येषु गोपतिः Mb.12.135.26.-पथः N. of a Brāhmaṇa of Av.-पर्वतम् the name of the place where Pāṇini is said to have performed penance and propitiated Śiva; गोपर्वतमिति स्थानं शम्भोः प्रख्यापितं मया । यत्र पाणिनिना लेभे वैयाकरणिकाग्ऱ्यता ॥ अरुणाचलमाहात्म्यम्- उत्तरार्धः 2 अ. 68 श्लो.-पशुः a sacrificial cow.-पाः m. Ved.1 a herdsman.-2 protector, or guardian; मन्द्राग्रे- त्वरी भुवनस्य गोपा Av.2.1.57.-पानसी a curved beam which supports a thatch; गोपानसी तु वलभिच्छादने वक्रदारुणि Ak.2.2.15.-पालः 1 a cowherd; Ms.4.253.-2 a king.-3 an epithet of Śiva.-4 an epithet of Kṛ&iṣṇa. ˚धानी a cow-pen, cow-shed.-पालकः 1 a cowherd.-2 a king.-3 an epithet of Śiva; also of Kṛiṣṇa.-पालिः an epithet of Śiva.-पालिका, -पाली the wife of a cowherd; पार्थः प्रस्थापयामास कृत्वा गोपालिकावपुः Mb.1.221.19.-पालितः N. of a lexicographer.-पित्तम् bile of cows, ox-bile (from which the yellow pigment गोरोचना is prepared; गोपित्ततो रोचना Pt.1.94.).-पीतः a species of wagtail.-पीथः protection; अस्माकमृषीणां गोपीथे न उरुष्यतम् Rv.5.65.6. (-थम्) a holy place, a place of pilgrimage.-पुच्छम् a cow's tail.-2 a particular point of an arrow.(-च्छः) 1 a sort of monkey; Bhāg.8.2.22.-2 a sort of necklace consisting of two or four or thirty-four strings.-3 a kind of drum.-पुटिकम् the head of Śiva's bull.-पुत्रः 1 a young bull.-2 an epithet of Karṇa.-पुरम् 1 a town-gate; उत्तुङ्गसौधसुरमन्दिरगोपुरम् Māl.9.1.-2 a principal gate; दधतमुच्चशिलान्तरगोपुराः Ki.5.5.-3 the ornamental gate- way of a temple.-पुरीषम् cowdung.-प्रकाण्डम् an ex- cellent cow or bull.-प्रचारः pasture-ground, pasturage for cattle; ग्राम्येच्छया गोप्रचारो भूमी राजवशेन वा Y.2.166.-प्रत (ता) रः 1 a ford for cattle.-2 a place of pilgrimage on the Śarayū; यद्गोप्रतरकल्पो$भूत्संमर्दस्तत्र मज्जताम् । अतस्तदाख्यया तीर्थं पावनं भुवि पप्रथे ॥ R.15.11.-प्रदानम् same as गोदान.-प्रवेशः the time when cows return home, sunset or evening-twilight; गोप्रवेशसमये Bṛi. S.24.35.-फणा 1 a bandage hollowed out so as to fit the chin or nose &c.-2 a sling.-बालः the hair of cows.-भुज् m. a king; गोभुजां वल्लभा लक्ष्मीः Rāj. T.5.6.-भृत् m.1 a mountain.-2 a king.-मक्षिका a gadfly.-मघ a. granting cattle or cows कदा गोमघा हवनानि गच्छाः Rv.6.35.3.-मंडलम् 1 the globe.-2 a multitude of cows.-मण़्डीरः a kind of an aquatic bird; L. D. B.-मतम् = गव्यूति q. v.-मतल्लिका a tract- able cow, an excellent cow; अरिर्मधोरैक्षत गोमतल्लिकाम् Śi.12.41.-मथः a cowherd.-मध्यमध्य a. slender in the waist.-महिषदा N. of one of the Mātṛis attending on कार्तिकेय.-मांसम् beef.-मायु 1 a kind of frog.-2 a jackal; अनुहंकुरुते घनध्वनिं न हि गोमायुरुतानि केसरी Śi.16. 25.-3 bile of a cow.-4 N. of a Gandharva.-मीनः a kind of fish.-मुखः, -मुखम् [गोर्मुखमिव मुखमस्य] a kind of musical instrument; Bg.1.13; गोमुखानां च शृङ्गाणाम- नीकद्वयवर्तिनाम् Śiva. B.24.55.(-खः) 1 a crocodile, shark.-2 a hole of a particular shape in a wall made by thieves.(-खम्) 1 a house built unevenly.-2 spreading unguents, smearing; 'गोमुखं कुटिलाकारे वाद्यभाण्डे विलेपने' इति विश्वः; यस्यामलिन्देषु न चक्रुरेव मुग्धाङ्गना गोमयगो- मुखानि Śi.3.48. (-खम्, -खी) a cloth-bag of the shape of a gnomon containing a rosary, the beads of which are counted by the hand thrust inside.-2 a house built unevenly.-3 a particular method of sitting (a योगासन) (-खी) the chasm in the Himālaya mountains through which the Ganges flows.-मूढ a. stupid as a bull.-मूत्रम् cow's urine.-मूत्रकः a variety of lapis lazuli (बैदूर्य); Kau. A.2.11.-कम् a particular attitude (मण्डल) in गदायुद्ध; दक्षिणं मण्डलं सव्यं गोमूत्रकमथापि च । व्यचर- त्पाण्डवो राजन्नरिं संमोहयन्निव ॥ Mb.9.58.23. -a. zigzagging, going unevenly.-मूत्रिका 1 an artificial verse, the second of which repeats nearly all the syllables of the first. (Malli. thus defines it:-- वर्णानामेकरूपत्वं यद्येकान्तरमर्धयोः गोमूत्रिकेति तत्प्राहुर्दुष्करं तद्विदो विदुः ॥ see Śi.19.46.)-2 a form of calculation.-मृगः a kind of ox (गवय).-मेदः a gem brought from the Himālaya and Indus, des- cribed as of four different colours:-- white, pale-yellow, red, and dark-blue.-मेदकः 1 see गोमेद.-2 a kind of poison (काकोल).-3 smearing the body with unguents.-मेधः, -यज्ञः a cow-sacrifice; Rām.7.25.8.-यानम्, -रथः a carriage drawn by oxen; Rām.2.82.26; Ms. 11.174.-युक्त a. drawn by oxen.-युतम् 1 a cattle station.-2 a measure of two Krośas (गव्यूत); गोयुते गोयुते चैव न्यवसत्पुरुषर्षभः Mb.14.65.22.-रक्षः 1 a cow- herd.-2 keeping or tending cattle.-3 the orange.-4 an epithet of Śiva. ˚जम्बू f. wheat.-रक्षणम् tending cattle (with religious faith).-रङ्कुः 1 a water-fowl-2 a prisoner.-3 a naked man, a mendicant wandering about without clothes.-4 a chanter.-रवम् saffron.-रसः cow's milk.-2 curds.-3 buttermilk.-4 the flavour of a sentence; को रसो गोरसं विना Udb. ˚जम् buttermilk.-राजः an excellent bull.-राटिका, -राटी the Sārikā bird.-रुतम् a measure of dis- tance equal to two Krośas.-रूपम् the form of a cow. (-पः) N. of Śiva.-रोचम् yellow orpiment.-रोचना a bright yellow pigment prepared from the urine or bile of a cow, or found in the head of a cow.-लवणम् a measure of salt given to a cow.-लाङ्गु- (गू) लः a kind of monkey with a dark body, red cheeks and a tail like that of a cow; गोलाङ्गूलः कपोलं छुरयति रजसा कौसुमेन प्रियायाः Māl.9.3.-लोकः a part of heaven, cow-world.-लोभिका, -लोभी 1 a prostitute.-2 white Dūrvā grass.-3 Zedoary.-4 N. of a shrub.-वत्सः a calf. ˚आदिन m. a wolf.-वधः the killing of a cow; Ms.11.59.-वर्धनः a celebrated hill in वृन्दावन the country about Mathurā. ('This hill was lifted up and supported by Kṛiṣṇa upon one finger for seven days to shelter the cowherds from a storm of rain sent by Indra to test Kṛiṣṇa's divinity.') ˚धरः, ˚धरिन् m. an epithet of Kṛiṣṇa.-वरम् pounded cowdung.-वशा a barren cow.-वाटम्, -वासः a cow-pen.-वासन a. covered with an ox-hide.-विकर्तः, -विकर्तृ m.1 the killer of a cow; Mb.4.2.9.-2 a hus- bandman.-विततः a horse-sacrifice having many cows.-विन्दः 1 a cowkeeper, a chief herdsman.-2 N. of Kṛiṣṇa.-3 Bṛihaspati. ˚द्वादशी the twelfth day in the light half of the month of फाल्गुन-विष् f.,-विष्ठा cowdung.-विषाणिकः a kind of musical instrument; Mb.6.44.4.-विसर्गः day-break (when cows are let loose to graze in forests); Rām.7.111.9.-वीथिः f. N. of that portion of the moon's path which contains the asterisms भाद्रपदा, रेवती and अश्विनी, or according to some, हस्त, चित्रा and स्वाती Bṛi. S.9.2.-वीर्यम् the price received for milk.-वृन्दम् a drove of cattle.-वृन्दारकः an excellent bull or cow.-वृषः, -वृषभः an excellent bull; न तां शेकुर्नृपा वोढुमजित्वा सप्त गोवृषान् Bhāg 1.58.33. ˚ध्वजः an epithet of Śiva.-वैद्यः a quack docter.-व्रजः 1 a cow-pen.-2 a herd of cows.-3 a place where cattle graze.-व्रत, -व्रतिन् a. one who imitates a cow in fru- gality;...अत्र गोव्रतिनो विप्राः... ॥ यत्रपत्रशयो नित्यं येन केन- चिदाशितः । येन केनचिदाच्छन्नः स गोव्रत इहोच्यते ॥ Mb.5.99. 13-14.-शकृत् n. cowdung; Ms.2.182.-शतम् a present of a hundred cows to a Brāhmaṇa.-शालम्, -ला a cow-stall.-शीर्षः, -र्षम् a kind of sandal; Kau. A.2.11.-2 a kind of weapon (arrow ?); Mb.7.178. 23.-षड्गवम् three pairs of kine.-षन्, -षा a. Ved. acquiring or bestowing cows.-षा (सा) तिः 1 acquiring cattle; or fighting for cattle. गोषाता यस्य ते गिरः Rv.8.84.7.-2 giving cattle.-ष्टोमः a kind of sacri- fice fasting for one day.-संख्यः a cowherd.-सदृक्षः a species of ox (गवय).-सर्गः the time at which cows are usually let loose, day-break; see गोविसर्ग.-सवः a kind of cow-sacrifice (not performed in the Kali age); Mb.3.3.17.-सहस्रम् a kind of present (महादान). (-स्त्री) N. of two holidays on the fifteenth day of the dark half of कार्तिक and ज्येष्ठ.-सावित्री N. of a hymn (cf. गायत्री).-सूत्रिका a rope fastened at both ends having separate halters for each ox or cow.-स्तनः 1 the udder of a cow.-2 a cluster of blossoms, nosegay &c.-3 a pearl-necklace of four strings.-4 a kind of fort.-स्तना, -नी a bunch of grapes.-स्थानम्, -क्रम् a cow-pen.-स्वामिन् m.1 an owner of cows.-2 a religious mendicant.-3 an honorary title affixed to proper names; (e. g. वोपदेवगोस्वामिन्).-हत्या cow-slaughter.-हल्लम् (sometimes written हन्नम्) cow-dung.-हरः, -हरणम् stealing of cows; गोष्ठमुत्किरति गोहरं वदेत् Bṛi. S.89.9. (v. l.)-हित a. cherishing or protecting kine. (-तः) N. of Viṣṇu. -
9 उद्घः _udghḥ
उद्घः [उद्-हन् अप् निपात˚ P.III.3.86.]1 Excellence, eminence; (at the end of comp.); ब्राह्मणोद्घः = an excellent or superior Brāhmaṇa; उद्घादयश्च नियतलिङ्गा न तु विशेष्यलिङ्गाः Sk.; cf. मतल्लिकामचर्चिका प्रकाण्डमुद्घतल्लजौ । प्रशस्तवाचकान्यमूनि Ak.; cf....उदघान् संघसमागतान् Bk.7.64 where उद्घ is used as an adjective.-2 Happiness.-3 The hollow hand.-4 Fire.-5 A model.-6 Organic air in the body. -
10 मचर्चिका _macarcikā
मचर्चिका A word used at the end of a noun to denote 'excellence' or 'the best of its kind'; as गोमचर्चिका 'an excellent cow or bull'; मतल्लिकादयो नियतलिङ्गा न तु विशिष्यनिघ्नाः Sk.; cf. उद्घः. -
11 मल्लिका _mallikā
मल्लिका 1 A kind of jasmine; वनेषु सायंतनमल्लिकानां विजृम्भणोद्गन्धिषु कुड्मलेषु R.16.47; वनमल्लिकामतल्लिकोद्वेल्लितधमिल्लः Bhāratachampū मल्लिकाकुसुमदुण्डुभकेन N.21.43.-2 A flower of this jasmine; विन्यस्तसायंतनमल्लिकेषु (केशेषु) R.16. 5; Kāv.2.215.-3 A lamp-stand.-4 An earthen vessel of a particular form.-Comp. -गन्धम् a kind of agallochum.-छद्, -छदनम् n. a shade for a lamp. -
12 nausea
N1. मतलीHe is complaining of nausea. -
13 seasick
Adj1. जहाजी मतलीShe felt seasick on the boat. -
14 squeamish
Adj1. धर्मभीरूSqueamish nations will hesitate to sell their arms.2. मतलाहाShe became squeamish when she saw a dead cat. -
15 गो
gó
du. gā́vā <Ved.>, gā́vau;
pl. nom. gā́vas acc. gā́s <rarely gā́vas TBr. III TUp. MBh. IV, 1506 R. II >
instr. góbhis dat. abl. góbhyas, gen. gávām
<once at the end of a Pāda RV. IV, 1, 19 andﾠ in RV. at the end of Pādas only cf. Pāṇ. 7-1, 57 >
gónām loc. góshu) m. an ox f. a cow, (pl.) cattle, kine, herd of cattle RV. etc.
(in comp. before vowels <cf. Pāṇ. 6-1, 122 ff. >
gav, gava, qq.vv.;
cf. alsoﾠ gavām, gavi, gāṉ ss.vv.;
gavāṉvrata N. of a Sāman;
gavāṉtīrtha seeﾠ got-;
góshu-gam, to set out for a battle < to conquer cows> RV. II, 25, 4; V, 45, 9; VIII, 71, 5);
« anything coming from orﾠ belonging to an ox orﾠ cow», milk (generally pl.),
flesh (only pl. RV. X, 16, 7 ; « fat» Gmn.),
skin, hide, leather, strap of leather, bow-string, sinew RV. X, 27, 22 AV. I, 2, 3; RV. ;
= gó-shṭoma (q.v.) AitBr. IV, 15 ṠBr. XIII ( alsoﾠ go-āyús);
(pl.) « the herds of the sky», the stars RV. I, 154, 6 and VII, 36, 1 ;
(m. < alsoﾠ f. Uṇ. Sch. >) rays of light (regarded as the herds of the sky, for which Indra fights with Vṛitra) MBh. I, III Hariv. 2943 R. etc.. ;
m. the sign Taurus VarBṛS. XL f. VarBṛ. Laghuj. ;
the sun (cf. - putra) Nir. II, 6 and 14 ;
the moon L. ;
a kind of medicinal plant ( ṛishabha) L. ;
a singer, praiser (fr. gai) Naigh. III, 16 ;
« a goer», horse (fr. 1. gā) Sāy on RV. I, 121, 9 and IV, 22, 8 ;
N. of two Ṛishis of the SV. (with the patr. Āṇgirasa TāṇḍyaBr. XVI andﾠ Māyūka);
N. of a man (who with Pushkara is said to be the balâ̱dhyaksha of the sons andﾠ grandsons of Varuṇa) MBh. II, 381 (cf. R. VII, 23, 28);
m. orﾠ f. (?) the sun's ray called Sushumṇa Nir. II, 6 ;
water BhP. I, 10, 36 ( alsoﾠ f. pl. XI, 7, 50);
an organ of sense BhP. VII, 5, 30 ;
the eye Kuval. 70 ;
a billion TāṇḍyaBr. XVII, 14, 2 ;
mf. the sky Naigh. I, 4 (perhaps VS. XXIII, 48);
the thunderbolt Sāy on RV. V, 30, 7 ;
the hairs of the body L. ;
f. an offering in the shape of a cow (= dhenu q.v.) W. ;
a region of the sky L. ;
(Naigh. I, 1) the earth (as the milk-cow of kings) Mn. IV, XII MBh. R. etc.. ;
(hence) the number « nine» Jyot. Sūryas. ;
= go-vīthī Sch. on VarBṛS. IX, 1 ff. ;
a mother L. (cf. VarBṛS. III, 68);
(Naigh. I, 11) speech, Sarasvatī (goddess of speech) MBh. I, III, V Ragh. II, V Cāṇ. ;
voice, note (fr. gai) Ṡiṡ. IV, 36 ;
N. of Gaurī Gal.;
of the wife < orﾠ of a daughter-in-law BhP. IX, 21, 25 >
of Ṡuka (a daughter of the manes called Sukālas) Hariv. 986 MatsyaP. ;
N. of a daughter of Kakut-stha andﾠ wife of Yayāti Hariv. 1601 ;
+ cf. βοῦς;
Lat. bos;
Old Germ. chuo;
Mod. Germ. Kuh;
Eng. cow;
Lett. gohw;
cf. alsoﾠ γαῖα, γῆ;
Goth. gavi
andﾠ Mod. Germ. ṅau
- गोअग्र
- गोअजन
- गोअर्घ
- गोअर्णस्
- गोअश्व
- गोअश्वीय
- गोआयुस्
- गोऋजीक
- गोओपश
- गोकक्ष
- गोकण्ट
- गोकण्टक
- गोकर्ण
- गोकर्मन्
- गोकाम
- गोकाम्या
- गोकिराटिका
- गोकिराटी
- गोकिल
- गोकील
- गोकुञ्जर
- गोकुणिक
- गोकुल
- गोकुलिक
- गोकृ
- गोकृत
- गोक्षीर
- गोक्षुर
- गोक्षुरक
- गोक्षोडक
- गोक्ष्वेड
- गोख
- गोखल
- गोखलु
- गोखल्य
- गोखुर
- गोखुरि
- गोगण
- गोगति
- गोगमन
- गोगृष्टि
- गोगोष्ठ
- गोग्रन्थि
- गोग्रह
- गोग्रास
- गोघात
- गोघातक
- गोघातिन्
- गोघास
- गोघृत
- गोघ्न
- गोचन्दन
- गोचपला
- गोचर
- गोचरय
- गोचरिक
- गोचर्मन्
- गोचर्या
- गोचारक
- गोचारण
- गोचारिन्
- गोचिति
- गोजर
- गोजल
- गोजवाज
- गोजा
- गोजागरिक
- गोजात
- गोजापर्णी
- गोजित्
- गोजिह्वा
- गोजिह्विका
- गोजीर
- गोजीव
- गोडिम्ब
- गोडुम्ब
- गोडुम्बिका
- गोतम
- गोतर
- गोतरणि
- गोतर्पण
- गोतल्लज
- गोता
- गोतीर्थ
- गोतीर्थक
- गोतुल्य
- गोत्र
- गोत्रक
- गोत्रिक
- गोत्रिन्
- गोत्व
- गोत्वच्
- गोद
- गोदत्त्र
- गोदन्त
- गोदम
- गोदरि
- गोदा
- गोदान
- गोदानीय
- गोदाय
- गोदारण
- गोदावरी
- गोदुग्ध
- गोदुह्
- गोदुह
- गोदोह
- गोदोहक
- गोदोहन
- गोद्रव
- गोधन
- गोधर
- गोधर्म
- गोधा
- गोधायस्
- गोधि
- गोधुम
- गोधूम
- गोधूमक
- गोधूलि
- गोधूलिका
- गोधेनु
- गोनन्द
- गोनर्द
- गोनर्दीय
- गोनस
- गोनाग
- गोनाडीक
- गोनाडीच
- गोनाथ
- गोनाद
- गोनाम
- गोनामन्
- गोनामिक
- गोनाय
- गोनाशन
- गोनास
- गोनिष्क्रमण
- गोनिष्यन्द
- गोनिहार
- गोनृ
- गोन्योघस्
- गोप
- गोपति
- गोपथ
- गोपद
- गोपरीणस्
- गोपर्वत
- गोपवन
- गोपशु
- गोपा
- गोपारेश्वरतीर्थ
- गोपाल
- गोपालक
- गोपालि
- गोपालित
- गोपावत्
- गोपिटक
- गोपित्त
- गोपीत
- गोपीथ
- गोपीथ्य
- गोपुच्छ
- गोपुच्छक
- गोपुटा
- गोपुटिक
- गोपुत्र
- गोपुर
- गोपुरक
- गोपुरीष
- गोपुरोगव
- गोपोतलिका
- गोपोष
- गोप्रकाण्ड
- गोप्रचार
- गोप्रतार
- गोप्रदान
- गोप्रदानिक
- गोप्रपदनीय
- गोप्रवेशसमय
- गोप्रेक्षक
- गोप्रेरक
- गोफणा
- गोफणिका
- गोबक
- गोबन्धु
- गोबल
- गोबलीवर्दन्यायेन
- गोबल्लव
- गोब्राह्मण
- गोभट्ट
- गोभण्डीर
- गोभर्तृ
- गोभाज्
- गोभानु
- गोभुज्
- गोभृत्
- गोमक्षिका
- गोमघ
- गोमचर्चिका
- गोमणिंद
- गोमण्डल
- गोमत्
- गोमत
- गोमतल्लिका
- गोमति
- गोमती
- गोमत्य
- गोमत्स्य
- गोमथ
- गोमध्यमध्य
- गोमन्त
- गोमन्द
- गोमय
- गोमयाय
- गोमहिषदा
- गोमातृ
- गोमायु
- गोमायुकेश्वर
- गोमित्र
- गोमिथुन
- गोमिन्
- गोमीन
- गोमुख
- गोमुख्या
- गोमुण्ड
- गोमूढ
- गोमूत्र
- गोमूत्रक
- गोमूत्रिन्
- गोमृग
- गोमेद
- गोमेदक
- गोमेध
- गोम्बु
- गोम्भस्
- गोयज्ञ
- गोयान
- गोयुक्त
- गोयुग
- गोयुत
- गोयूति
- गोरक्ष्
- गोरक्ष
- गोरक्षक
- गोरक्षण
- गोरक्ष्य
- गोरङ्कु
- गोरजस्
- गोरथ
- गोरथक
- गोरभस
- गोरम्भ
- गोरव
- गोरस
- गोराज
- गोराटिका
- गोराटी
- गोरास्य
- गोरुत
- गोरुध
- गोरूप
- गोरोच
- गोरोचना
- गोलक्षण
- गोलत्तिका
- गोलव
- गोलवण
- गोलाङ्गुल
- गोलाङ्गूल
- गोलिह
- गोलीढ
- गोलोक
- गोलोमन्
- गोलोमिका
- गोलोमी
- गोवत्स
- गोवत्सक
- गोवत्सलतीर्थ
- गोवध
- गोवन्दनी
- गोवपुस्
- गोवर
- गोवर्धन
- गोवर्धनीय
- गोवशा
- गोवाट
- गोवाल
- गोवालिन्
- गोवास
- गोवासन
- गोविकर्त
- गोविकर्त्तृ
- गोवितत
- गोविद्
- गोविनत
- गोविन्द
- गोविन्दिनी
- गोविन्दु
- गोविष्
- गोविषाण
- गोविषाणिक
- गोविष्ठा
- गोविसर्ग
- गोवीथी
- गोवीर्य
- गोवृन्द
- गोवृन्दारक
- गोवृष
- गोवृषण
- गोवृषभ
- गोवेष
- गोवैद्य
- गोवैद्यक
- गोव्यच्छ
- गोव्याघ्र
- गोव्याधि
- गोव्रज
- गोव्रत
- गोव्रतिन्
- गोशकट
- गोशकृत्
- गोशत
- गोशतिन्
- गोशफ
- गोशर्य
- गोशाल
- गोशालि
- गोशिल
- गोशीर्ष
- गोशीर्षक
- गोशृङ्ग
- गोशे
- गोश्रीत
- गोश्रुति
- गोश्व
- गोषक
- गोषखि
- गोषड्गव
- गोषणि
- गोषतम
- गोषद्
- गोषद
- गोषदक
- गोषन्
- गोषा
- गोषाति
- गोषादी
- गोषूक्त
- गोषूक्तिन्
- गोषेधा
- गोष्ट
- गोष्टोम
- गोष्ठ
- गोष्ठान
- गोष्ठि
- गोष्ठिक
- गोष्ठी
- गोष्ठीन
- गोष्ठे
- गोष्ठ्य
- गोस
- गोसखि
- गोसंख्य
- गोसंख्यातृ
- गोसङ्ग
- गोसत्त्र
- गोसदृक्ष
- गोसनि
- गोसंदाय
- गोसमाधि
- गोसम्भव
- गोसर्ग
- गोसर्प
- गोसव
- गोसहस्र
- गोसादि
- गोसारथि
- गोसावित्री
- गोसूक्त
- गोसूत्रिका
- गोसेवा
- गोस्तन
- गोस्तोम
- गोस्थान
- गोस्थानक
- गोस्फुरण
- गोस्वामिन्
- गोहत्या
- गोहन्
- गोहण्तृ
- गोहर
- गोहरण
- गोहरीतकी
- गोहिंसा
- गोहित
- गोहिरण्य
-
16 भानु
bhānúm. appearance, brightness, light orﾠ a ray of light, lustre, splendour RV. etc. etc.;
the sun MBh. Kāv. etc.;
a king, prince, master, lord L. ;
N. of the chapters of the dictionary of an anonymous author Cat. ;
N. of Ṡiva L. ;
of an Āditya RāmatUp. ;
of a Deva-gandharva MBh. ;
of a son of Kṛishṇa ib. ;
of a Yādava Hariv. ;
of the father of the 15th Arhat of the present Avasarpiṇī L. ;
of a prince (son of Prati-vyoma) BhP. ;
of a son of Viṡva-dhara andﾠ father of Hari-nātha Cat. ;
of a pupil of Ṡaṃkarâcārya Cat. ;
of various authors ( alsoﾠ with dīkshita, paṇḍita, bhaṭṭa etc.) ib. ;
pl. the Ādityas (children of Bhānu) Hariv. Pur. ;
the gods of the 3rd Manv-antara Hariv. ;
f. a handsome wife (= bhānu-matī) L. ;
N. of a daughter of Daksha (wife of Dharma orﾠ Manu andﾠ mother of Bhānu andﾠ Āditya) Hariv. VP. ;
of the mother of Devarshabha BhP. ;
of a daughter of Kṛishṇa Hariv. ;
of the mother of the Dānava Ṡakuni etc. BhP. ;
- भानुकर
- भानुकेसर
- भानुचन्द्र
- भानुचरित्र
- भानुज
- भानुजि
- भानुजित्
- भानुता
- भानुदत्त
- भानुदिन
- भानुदेव
- भानुनाथ
- भानुपण्डित
- भानुप्रबन्ध
- भानुफला
- भानुमत्
- भानुमतलिङ्गशास्त्र
- भानुमतशिल्पशास्त्र
- भानुमतिन्
- भानुमय
- भानुमित्र
- भानुरथ
- भानुवन
- भानुवर्मन्
- भानुवार
- भानुशक्तिराज
- भानुषेण
- भानुसेन
-
17 हिम
himám. cold, frost RV. etc. etc.;
the cold season, winter Kālid. MārkP. ;
the sandal tree L. ;
the moon (cf. hima-kara etc.) L. ;
camphor L. ;
( hímā) f. (only with ṡatá) the cold season, winter ( alsoﾠ= « a year» ;
cf. varshá) RV. VS. AV. ;
(himā́), night Naigh. I, 7 ;
( himā, only L.), cardamoms;
Cyperus Rotundus andﾠ another species;
Trigonella Corniculata;
a partic. drug (= reṇukā);
N. of Durgā;
(am) n. frost, hoar-frost, snow (rarely « ice»), Shaḍv Br. etc. etc.;
sandal-wood (of cooling properties) Suṡr. ;
the wood of Cerasus Puddum L. ;
tin L. ;
a pearl L. ;
fresh butter L. ;
a lotus W. ;
N. of a Varsha VP. ;
mf (ā)n. cold, cool Jātakam. ;
+ cf. Zd. ṡima;
Gk. ( δύσ) χιμος; ξιών, ξειμών;
Lat. bīmus for bihimus; hiems;
Slav. ṡima
Lit. ṡëma
- हिमऋतु
- हिमकणिन्
- हिमकर
- हिमकुहाय
- हिमकिरण
- हिमकूट
- हिमक्ष्माधर
- हिमखण्ड
- हिमगर्भ
- हिमगिरि
- हिमगु
- हिमगृह
- हिमगृहक
- हिमगौर
- हिमघ्न
- हिमज
- हिमज्योतिस्
- हिमज्वर
- हिमझटि
- हिमझन्टि
- हिमतल
- हिमतैल
- हिमत्विष्
- हिमदीधिति
- हिमदुग्धा
- हिमदुर्दिन
- हिमद्युति
- हिमद्रुम
- हिमद्रुह्
- हिमधर
- हिमधातु
- हिमधामन्
- हिमध्वस्त
- हिमनिर्झरविप्रुष्मत्
- हिमनिर्मुक्त
- हिमपात
- हिमप्रस्थ
- हिमबालुका
- हिमभानु
- हिमभास्
- हिमभूभृत्
- हिममयूख
- हिममित्र
- हिमयुक्त
- हिमरश्मि
- हिमराज
- हिमरुचि
- हिमर्तु
- हिमवत्
- हिमवत
- हिमवारि
- हिमवालुक
- हिमवालुका
- हिमविद्ध
- हिमवृष्टि
- हिमशर्करा
- हिमसिखरिन्
- हिमसीतल
- हिमशुचिभस्मभूषित
- हिमशुभ्र
- हिमशैल
- हिमश्रथ
- हिमश्रथन
- हिमश्रन्थन
- हिमसम्हति
- हिमसंखात
- हिमसंघात
- हिमसरस्
- हिमस्रुत्
- हिमस्रुति
- हिमहानकृत्
- हिमहासक
-
18 nausea
n.मतली, मिचिलाई, अरुचि; समुद्री बीमारी, उबकाई -
19 sickness
n.रुग्णता, रोग, बीमारी; मतली
См. также в других словарях:
matallī — मतल्ली … Indonesian dictionary
matallikā — मतल्लिका … Indonesian dictionary
bhānú-mata-liṅga-ṡāstra — भानुमतलिङ्गशास्त्र … Indonesian dictionary
gó-matallikā — गोमतल्लिका … Indonesian dictionary
himá-tala — हिमतल … Indonesian dictionary
