Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

हिमरश्मि

  • 1 अभितिग्मरश्मि


    abhi-tigmaraṡmi
    ind. towards the sun Ṡiṡ. IX, 11.

    Sanskrit-English dictionary > अभितिग्मरश्मि

  • 2 अहिमरश्मि


    á-hima-raṡmi
    m. id. Ṡiṡ. XI, 64.

    Sanskrit-English dictionary > अहिमरश्मि

  • 3 घर्मरश्मि


    gharmá-raṡmi
    m. = - dīdhiti, heat, radiance W.

    Sanskrit-English dictionary > घर्मरश्मि

  • 4 तिग्मरश्मि


    tigmá-raṡmi
    m. = - dīdhiti VarBṛ. VarYogay. IV, 11 Ṡiṡ. IX, 11.

    Sanskrit-English dictionary > तिग्मरश्मि

  • 5 सोमरश्मि


    sóma-raṡmi
    m. N. of a Gandharva Daṡ. ( Sch.)

    Sanskrit-English dictionary > सोमरश्मि

  • 6 स्मरशासन


    smara-ṡāsana
    m. « chastiser of Kāma»

    N. of Ṡiva (cf. - ṡatru) Kum.

    Sanskrit-English dictionary > स्मरशासन

  • 7 स्मरशास्त्र


    smara-ṡāstra
    n. a manual of erotics Rājat.

    Sanskrit-English dictionary > स्मरशास्त्र

  • 8 स्यूमरश्मि


    syūma-raṡmi
    (syū́ma-) m. « having thongs for a bridle»

    N. of a man ib.

    Sanskrit-English dictionary > स्यूमरश्मि

  • 9 स्यौमरश्म


    syaumaraṡma
    n. du. (fr. syūma-raṡmi;

    with indrasya) N. of two Sāmans ĀrshBr.

    Sanskrit-English dictionary > स्यौमरश्म

  • 10 हिमरश्मि


    himá-raṡmi
    m. « cool-rayed», the moon Ṡiṡ. ;

    - ja m. patr. of the planet Mercury Var.

    Sanskrit-English dictionary > हिमरश्मि

  • 11 अर्यमन् _aryaman

    अर्यमन् m. [अर्यं श्रेष्ठं मिमीते; मा-कनिन् निपातोयम् Uṇ.1. 156]
    1 The Sun. अहं हि पृष्टो$र्यमणो भवद्भिः Bhāg.1.18. 23; प्रोषितार्यमणं मेरोरन्धकारस्तटीमिव Śi.2.39; तिमिरमिवार्य- मरश्मिमभिः समग्रम् Śiva. B.3.5.
    -2 The head of the Pitṛis or Manes; पितृणामर्यमा चास्मि Bg.1.2.
    -3 The constellation उत्तराफल्गुनी.
    -4 N. of the arka plant.
    -5 One of the Ādityas; शं नो भवत्वर्यमा T. UP.1.1.1.
    -6 A bosom-friend, play-fellow.
    -Comp. -देवा N. of the 12th lunar mansion.

    Sanskrit-English dictionary > अर्यमन् _aryaman

  • 12 अवधिः _avadhiḥ

    अवधिः [अव-धा-कि]
    1 Application, attention.
    -2 Boundary, limit exclusive or inclusive, (in time or space); conclusion, determination; एकैकस्य जगत्त्रयप्रमथनत्राणाव- धिर्योग्यता Mv.1.46; रवितेजसामवधिनाधिवेष्टितम् Ki.12.22.
    -3 Furthest limit; दृष्ट आह्लादनीयानामवधिः K.124; स्मरशापाव- धिदां सरस्वतीम् Ku.4.43; conclusion; oft. at the end of comp., in the sense of 'ending with', 'as far as', 'till'; एष ते जीवितावधिः प्रवादः U.1. तत्प्रत्यागमनकालावधयो$पि तावत् ध्रियन्तां प्राणाः K.171; व्याडी रक्षतु मे देहं ततः प्रत्यागमावधि Ks.4.1; स्कन्धः स्यान्मूलाच्छाखावधिस्तरोः Ak.
    -4 Period of time, time; सर्वे निदाघावधिना प्रमृष्टाः R.16.52; शेषान् मासान् विरहदिवसस्थापितस्यावधेर्वा Me.89; अपि समाप्तः वनवासस्यावधिः Mv.7,2.48; विवाहं मासावधिकमकल्पयत् Dk.54,174; K. 328; Ki.12.17; यदवधि-तदवधि from or ever since, till Bv.2.79; अथ चेदवधिः प्रतीक्ष्यते Ki.2.16.
    -5 An engage ment, appointment; रमणीयो$वधिर्विधिना विसंवादितः Ś.6.
    -6 A division, district, department; जनपदतदवध्योश्च P.IV.2.124.
    -7 A hole, pit.
    -8 Authority, standard (प्रमाण); वयं तु भरतादेशावधिं कृत्वा हरीश्वर Rām.4.18.25. ˚ता, ˚त्वम् limit, limitation.
    -Comp. -ज्ञानम् The faculty of perceiving ever what is not within the reach of the senses; N. of the third degree of knowledge; (मतिज्ञान, श्रुतिज्ञान, अवधिज्ञान, मनःपर्यायज्ञान, केवलज्ञान Jaina).

    Sanskrit-English dictionary > अवधिः _avadhiḥ

  • 13 काष्ठा _kāṣṭhā

    काष्ठा 1 A quarter or region of the world, direction, region; काष्ठा (दिश) मुदीचीमिव तिग्मरश्मिः (दिदीपे) Ki.3.55; cf. also पर्वा तु काष्ठा तिमिरानुलिप्ता Avimārkam 2.12.
    -2 A limit, boundary; स्वां काष्ठामधुनोपेते Bhāg.1.1.23; स्वयं विशीर्णद्रुमपर्णवृत्तिता परा हि काष्ठा तपसः Ku.5.28.
    -3 The last limit, extremity, pitch, climax, excess; काष्ठा- गतस्नेहरसानुविद्धम् Ku.3.35.
    -4 Race ground, course.
    -5 A mark, goal.
    -6 The path of the wind and clouds in the atmosphere.
    -7 A measure of time = A Kalā; शुक्लस्त्वं बहुलस्त्वं च कला काष्ठा त्रुटिस्तथा Mb.1.25.14.
    -8 Water.
    -9 The sun.
    -1 A fixed place of a lunar mansion.
    -11 N. of a wife of Kaśyapa and daughter of Dakṣa.
    -12 The yellow colour or the कदम्ब tree; cf. काष्ठा दिक्कालहारिद्रस्थित्युत्कर्षेषु तु स्त्रियाम् Nm.
    -13 A form, form of appearance; काष्ठां भगवतो ध्यायेत्स्वनासाग्रावलोकनः Bhāg.3.28.12.

    Sanskrit-English dictionary > काष्ठा _kāṣṭhā

  • 14 ज्योतिर्मय _jyōtirmaya

    ज्योतिर्मय a. Consisting of stars, starry; R.15.59; ऋषीञ्ज्योतिर्मयान् सप्त सस्मार स्मरशासनः Ku.6.3.

    Sanskrit-English dictionary > ज्योतिर्मय _jyōtirmaya

  • 15 ताम्र _tāmra

    ताम्र a. [तम्-रक् दीर्घः Uṇ.2.16.]
    1 Made of copper.
    -2 Of a coppery red colour, red; ततो$नुकुर्याद्विशदस्य तस्यास्ताम्रौष्ठपर्यस्तरुचः स्मितस्य Ku.1.44; उदेति सविता ताम्रस्ताम्र एवास्तमेति च Subhāṣ.
    -म्रः A kind of leprosy with red spots.
    -म्रम् 1 Copper.
    -2 A dark or coppery red.
    -3 A coppery receptacle; ताम्रलोहैः परिवृता निधयो ये चतुः- शताः Mb.2.61.29.
    -म्री A copper pot having a small hole at the botton used in measuring time by placing it in a water-vessel.
    -Comp. -अक्षः 1 a crow.
    -2 the (Indian) cuckoo.
    -अर्धः bell-metal.
    -अश्मन् m. a kind of jewel (पद्मराग); ताम्राश्मरश्मिच्छुरितैर्नखाग्रैः Śi.3.7.
    -आभम् red sandal (रक्तचन्दन).
    -उपजीविन् m. a coppersmith.
    -ओष्ठः (forming ताम्रोष्ठ or ताम्रौष्ठ) a red or cherry lip; Ku.1.44.
    -कारः, -कुट्टः a brazier, coppersmith.
    -कृमिः 1 a kind of red insect (इन्द्रगोप).
    -2 the lady bird.
    -3 cochineal.
    -गर्भम् sulphate of copper.
    -चूडः a cock; संध्याचूडैर- निबिडतमस्ताम्रचूडैरुडूनि । प्रासूयन्त स्फुटमधिवियद्भाण्डमण्डानि यानि ॥ Rām. Ch.6.96;7.56.
    -चडकः a particular position of the hand.
    -त्रपुजम् brass.
    -द्रुः the red sandalwood.
    -द्वीपः the island of Ceylon; Divyāvadāna.36.
    -धातुः 1 red chalk.
    -2 Copper; Rām.3.
    -पट्टः, -पत्रम् a cop- per-plate on which grants of land were frequently inscribed; पटे वा ताम्रपट्टे वा स्वमुद्रोपरिचिह्नितम् । अभिलेख्यात्मनो वंश्यानात्मानं च महीपतिः ॥ Y.1.319.
    -पर्णी N. of a river rising in Malaya, celebrated for its pearls; R.4.5. Hence ताम्रपर्णिक (= obtained in the same river); Kau. A.2.11.
    -पलः Alangium Hexapetalum; दद्यात्ताम्रपलं वापि अभावे सर्वकर्मणः Yuktikalpataru.
    -पल्लवः the Aśoka tree.
    -पाकिन् Thespesia Populneoides (Mar. लाखी-पारासा पिंपळ).
    -पुष्पः Kæmpferia Rotunda (Mar. बाहवा).
    -ष्पी Bignonia Suaveolens (Mar. धायरी, भुईपाडळ)
    -फलकम् a copper-plate.
    -मुख a. copper-faced.
    (-खः) 1 a Frank or European;
    -2 the Moghals.
    -वदनः (see ताम्रमुख); योत्स्यन्ति ताम्रवदनैरनेकैः सैनिका इमे Śiva. B.26.23.
    -वर्णी the blossom of sesamum.
    -लिप्तः N. of a country.
    -प्ताः (pl.) its people or rulers.
    -वृक्षः a species of sandal.
    -शिखिन् m. a cook.
    -सारकः a sort of Khadira. (
    -कम्) red sandal-wood.

    Sanskrit-English dictionary > ताम्र _tāmra

  • 16 निभृत _nibhṛta

    निभृत a.
    1 Placed down, deposited, lowered.
    -2 Filled with, full of; चिन्तया निभृतः Bhāg.1.32.2.
    -3 Con- cealed, hidden, out of sight, unperceived, unobserved; निभृतो भूत्वा Pt.1; नभसा निभृतेन्दुना R.8.15 'with the moon become invisible, about to set or go down'; Ve.6.2; Śi.6.2.
    -4 Secret, covert; अणुदीर्णवर्णनिभृतार्थमाह्वयत् Si.13.42.
    -5 (a) Still, silent; निभृतद्विरेफम् (काननम्) Ku.3.42;6.2. (b) Steady, fixed, immovable, motion- less; निष्कम्पचामरशिखा निभृतोर्ध्वकर्णाः Ś.1.8.
    -6 Mild, gentle; अनिभृता वायवः Ki.13.66 'not gentle, violent or strong'; Māl.2.12; Mv.3.14; स्वजननिभृतः सर्वो$प्येवं मृदुः परिभूयते Pratimā 1.18.
    -7 Modest, humble; अनिभृत- करेषु प्रियेषु Me.7, प्रणामनिभृता कुलवधूरिव Mu.1; वधनिभृत- सिंहाश्च गिरयः Pañch.1.3; अद्यप्रमृति निभृता भवन्ति 2; युक्तं चतुर्भिर्निभृतैस्तुरङ्गैः (रथम्) Bu. Ch.3.8.
    -8 Firm, resolute.
    -9 Lonely, solitary; (निभृतनिकुञ्जगृहं गतया Gīt.2.
    -1 Shut, closed (as a door).
    -11 True, faithful, firmly attached.
    -12 Inactive (निष्क्रिय, त्यक्तोद्योग); निभृता नरेन्द्राः Rām. 4.28.43.
    -ता A kind of riddle; Kāv.
    -तम् Modesty, humility.
    -तम् ind.
    1 Secretly, covertly, privately, unperceived; Ś.3. Śi.3.74; Ms.9.263.
    -2 Silently, quietly; K.134.
    -3 Out of sight, in a corner.
    -Comp. -आचार a. of resolute conduct, firm.
    -आत्मन् a. firm, resolute.
    -स्थित a. standing unperceived.

    Sanskrit-English dictionary > निभृत _nibhṛta

  • 17 निस् _nis

    निस् ind.
    1 As a prefix to verbs it implies separa- tion (away from, outside of), certainty, completeness or fulness, enjoyment, crossing over, transgressing &c.; (for examples see under (निर्).
    -2 As a prefix to nouns, not directly derived from verbs, it forms nouns or adjectives, and has the sense of (a) 'out of', 'away from'; as in निर्वन, निष्कौशाम्बि; or (b) more usu- ally, 'not', 'without', 'devoid of' (having a privative force); निःशेष 'without a remainder'; निष्फल, निर्जल, &c. N. B. In compound the स् of निस् is changed to र् before vowels and soft consonants (see निर्), to a visarga before sibilants, to श् before च् and छ्, and to ष् before क् and प्; cf. दुस्.
    -Comp. -कण्टक (निष्कण्टक) a.
    1 thornless.
    -2 free from thorns or enemies, free from danger or nuisance. (
    -कः) N. of Śiva.
    -कन्द (निष्कन्द) a. without edible roots.
    -कपट (निष्कपट) a. guileless, sincere.
    -कम्प (निष्कम्प) a. motionless, steady, im- movable; निष्कम्पचामरशिखाः Ś.1.8; Ku.3.48.
    -करुण (निष्करुण) a. merciless, pitiless, cruel.
    -करूष (निष्क रूष) a. free from dirt.
    -कर्मन् (निष्कर्मन्) a. inactive.
    -कल (निष्कल) a.
    1 without parts, undivided, whole.
    -2 waned, decayed, diminished.
    -3 impotent, barren.
    -4 maimed.
    -5 inarticulate (a musical term); N.21.16.
    -6 Without attributes, or qualities; निष्कलं निष्क्रियं शान्तं निरवद्यं निरञ्जनम् Śvet. Up; Bhāg.1.9.44; तद् ब्रह्म निष्कलमहं (स्मरामि).
    -(लः) 1 a receptacle.
    -2 the pudendum muliebre.
    -3 N. of Brahmā. (
    -ला, -ली) an elderly woman, one who is past child-bearing, or one in whom menstruation has ceased.
    -कलङ्क, (निष्कलङ्क) -कल्मष a. stainless, spotless.
    -कषाय (निष्कषाय) a. free from dirt or impure passions.
    -कान्त (निष्कान्त) a. not lovely, ugly.
    -काम (निष्काम) a.
    1 free from wish or desire, desireless, disinterested, unselfish.
    -2 free from all worldly desires; विशिष्टफलदाः पुंसां निष्कामाणां विमुक्तिदाः Viṣṇu. P. (
    -मम् ind.)
    1 without wish or desire.
    -2 unwillingly.
    -कारण (निष्कारण) a.
    1 causeless, unneces- sary.
    -2 disinterested, free from any motive; निष्कारणो बन्धुः.
    -3 groundless, not proceeding from any cause. (
    -णम् ind.) without any cause or reason, causelessly, needlessly.
    -कालकः (निष्कालकः) a penitent shaven and smeared with clarified butter.
    -कालिक (निष्कालिक) a.
    1 one whose term of life is over or elapsed, whose days are numbered.
    -2 one who has no conqueror, invincible (अजय्य).
    -किञ्चन (निष्किञ्चन) a. penniless, poor, indigent; प्रज्ञानं शौचमेवात्र शरीरस्य विशेषतः । तथा निष्कि- ञ्चनत्वं च मनसश्च प्रसन्नता ॥ Mb.
    -किल्विष (निष्किल्विष) a. sinless, faultless.
    -कुल (निष्कुल) a. having no kindred, left alone in the world. (निष्कुलं कृ 'to cut off completely, exterminate'; निष्कुला कृ
    1 to exterminate one's family
    -2 to shell, strip off the husk; निष्कुलाकरोति दाडिमम् Sk.; N.22.15.)
    -कुलीन (निष्कुलीन) a. of low family.
    -कूज (निष्कूज) a. still, silent; U.2.16.
    -कूट (निष्कूट) a. pitiless, merciless, cruel.
    -कैवल्य (निष्कैवल्य) a.
    1 mere, pure, absolute.
    -2 deprived of final beatitude (मोक्षहीन).
    -कोश (निष्कोश) a. unsheathed.
    -कौशाम्बि (निष्कौशाम्बि) a. who has gone out of Kauśāmbī.
    -क्रिय (निष्क्रिय) a.
    1 inactive.
    -2 not performing ceremonial rites; Ms.1.58.
    -3 knowing higher know- ledge as a sage, Saṁnyāsin; न्यासे कुटीचकः पूर्वं बह्वोदो हंस- निष्क्रियौ Bhāg.3.12.43.
    -यम् the Supreme Spirit (ब्रह्म).
    -क्षत्र (निःक्षत्र), -क्षत्रिय (निःक्षत्रिय) a. destitute of the military tribe.
    -क्षेपः (निःक्षेपः) = निक्षेप q. v.
    -चक्रम् (निश्चक्रम्) ind. completely; निश्चक्रं हतराक्षसः पुनरगाद्ब्रह्मत्व- माद्यं स्थिराम् A. Rām.1.1.1.
    -चक्रिक (निश्चक्रिक) a. without tricks, honest.
    -चक्षुस् (निश्चक्षुस्) a. blind, eyeless.
    -चत्वारिंशः (निश्चत्वारिंश) a. past forty.
    -चिन्त (निश्चिन्त) a.
    1 free from anxiety, unconcerned, secure.
    -2 thoughtless, unthinking.
    -चेतन (निश्चेतन) a. unconscious.
    -चेतस् (निश्चेतस्) a. not in one's right senses, mad.
    -चेष्ट (निश्चेष्ट) a. motionless, powerless.
    -चेष्टाकरण (निश्चेष्टाकरण) a. depriving (one) of motion, causing motionlessness (said of one the arrows of Cuhid).
    -छन्दस् (निश्छन्दस्) a. not studying the Vedas (छन्दस्) Ms.3,7.
    -छिद्र (निश्छिद्र) a.
    1 without holes.
    -2 without defects or weak points.
    -3 uninterrupted, unhurt.
    -तन्तु a.
    1 having no offspring, childless.
    -2 a Brahmachārin; मुण्डा निस्तन्तवश्चापि वस- त्यर्थार्थिनः पृथक् Mb.12.167.16.
    -तन्द्र, -तन्द्रि a. not lazy, fresh, healthy.
    -तमस्क -तिमिर a.
    1 free from darkness, bright; तस्य द्वितीयहरिविक्रमनिस्तमस्कं वायोरिमं परि- वहस्य वदन्ति मार्गम् Ś.7.6.
    -2 freed from sin or moral im- purities.
    -तर्क्य a. unimaginable, inconceivable.
    -तल a.
    1 round, globular; मुक्ताकलापस्य च निस्तलस्य Ku.1.42. Kau. A.2.9.
    -2 moving, trembling, shaking.
    -3 bottom- less.
    -4 down, below. (
    -ला) a pill, round ball.
    -तुल a. matchless, incomparable.
    -तुष a.
    1 freed from chaff.
    -2 purified, cleansed.
    -3 simplified. ˚क्षीरः wheat. ˚रत्नम् a crystal.
    -4 faultless, pure; शशंस गुणैररीणैरुदयास्तनिस्तुषम् N.15.8.
    -तुषत्वम् faultlessness; कवेः पुष्यति निस्तुषत्वम् Maṅkhaka.2.7.
    -तुषित a.
    1 husked.
    -2 made thin.
    -3 abandoned.
    -तेजस् a. destitute of fire, heat or energy, powerless, impotent; न भेतव्यं भृशं चैते मात्रा निस्ते- जसः कृताः Mārk. P.
    -2 spiritless, dull.
    -3 obscure.
    -त्रप a. impudent, shameless.
    -त्रिंश a.
    1 more than thirty; निस्त्रिंशानि वर्षाणि चैत्रस्य P.V.4.73; Sk.
    -2 pitiless, merciless, cruel; हे निस्त्रिंश विमुक्तकण्ठकरुणं तावत् सखी रोदितु Amaru.6. (
    -शः) a sword; निजध्नुः शरनिस्त्रिंशकुन्ततोमरशक्तिभिः Śiva B.3.19; शूरौर्निस्त्रिंशपाणिभिः Parnāl 1.5. ˚भृत् m. a sword-bearer.
    -त्रैगुण्य a. destitute of the three qualities (सत्त्व, रजस् and तमस्); निस्त्रैगुण्यो भवार्जुन Bg.2.45.
    -पक्व (निष्पक्व) well cooked, boiled.
    -पङ्क (निष्पङ्क) a. free from mud, clear, pure.
    -पताक (निष्पताक) a. having no flag or banner.
    -पतिसुता (निष्पतिसुता) a woman having no husband and no sons.
    -पत्र (निष्पत्र) a.
    1 leafless.
    -2 unfeathered, featherless. [निष्पत्राकृ 'to pierce with an arrow so that the feathers come through on the other side'; to cause excessive bodily pain (fig.); निष्पत्राकरोति मृगं व्याधः (सपुङ्खस्य शरस्य अपर- पार्श्वे निर्गमनान्निष्पत्रं करोति Sk.); एकश्च मृगः सपत्राकृतो$न्यश्च निष्पत्राकृतो$पतत् Dk.165; so यान्ती गुरुजनैः साकं स्मयमानानना- म्बुजा । तिर्यग्ग्रीवं यदद्राक्षीत्तन्निष्पत्राकरोज्जगत् Bv.2.132.]
    -पथ्य (निष्पथ्य) a. unwell, ill
    -पद (निष्पद) a. having no foot. (
    -दम्) a vehicle moving without feet (as a ship).
    -पराक्रम (निष्पराक्रम) a. weak, powerless.
    -परामर्श (निष्परामर्श) a. without advice, helpless; M.4.2/3
    -परिकर (निष्परिकर) a. without preparations.
    -परिग्रह (निष्परिग्रह) a. having no property or possessions; Mu.2. (
    -हः) an ascetic without family, dependents, or other belongings.
    -परिच्छद (निष्परिच्छद) a. having no retinue or train.
    -परिदाह (निष्परिदाह) a. incom- bustible.
    -परिहार्य (निष्परिहार्य) a. To be applied by all means.
    -परीक्ष (निष्परीक्ष) a. not examining or testing accurately.
    -परीहार (निष्परीहार) a.
    1 not avoiding.
    -2 not observing caution.
    -परुष (निष्परुष) a. (in music) soft.
    -पर्यन्त (निष्पर्यन्त), -पार (निष्पार) a. boundless, unbounded.
    -पर्याय (निष्पर्याय) a. out of order.
    -पाप (निष्पाप) sinless, guiltless, pure.
    -पुत्र (निष्पुत्र) a. sonless, childless.
    -पुराण (निष्पुराण) a. not existing before, unheard of, new.
    -पुरुष (निष्पुरुष) 1 unpeopled, tenantless, desolate.
    -2 without male issue; Ms.3.7.
    -2 not male, femi- nine, neuter.
    -षः 1 a eunuch.
    -2 a coward.
    -पुलाक (निष्पुलाक) a. freed from chaff.
    -पौरुष (निष्पौरुष) a. unmanly.
    -प्रकम्प (निष्प्रकम्प) a. steady, immov- able, motionless.
    -प्रकारक (निष्प्रकारक) 1 a. without ditinction of species, without specification, absolute.
    -2 without the relation of the qualifier and the qualified, see निर्विकल्प (7); निष्प्रकारकं ज्ञानं निर्विकल्पकम् T. S.
    -प्रकाश (निष्प्रकाश) a. not transparent, not clear, dark.
    -प्रचार (निष्प्रचार) a.
    1 not moving away, remaining in one place.
    -2 concentrated, intently fixed; निष्प्रचारेण मनसा परं तदधिगच्छति Mb.12.215.17.
    -प्रज्ञ (निष्प्रज्ञ) a. ignorant, stupid.
    -प्रणय (निष्प्रणय) a. cold.
    -प्रताप (निष्प्रताप) a. destitute of glory, mean, base; शङ्क- नीया हि सर्वत्र निष्प्रतापा दरिद्रता Pt.2.94.
    -प्रति(ती)कार (निष्प्रति(ती)कार), -प्रतिक्रिय (निष्प्रतिक्रिय) a.
    1 incurable, irremediable; सर्वथा निष्प्रतीकारेयमापदुपस्थिता K. 151.
    -2 unobstructed, uninterrupted. (
    -रम्) ind. un- interruptedly.
    -प्रतिग्रह (निष्प्रतिग्रह) a. not accepting gifts.
    -प्रतिघ (निष्प्रतिघ) a. unhindered, unob- structed, unimpeded; स हि निष्प्रतिघेन चक्षुषा त्रितयं ज्ञानमयेन पश्यति R.8.78.
    -प्रतिद्वन्द्व (निष्प्रतिद्वन्द्व) a. without enemies, unopposed.
    -2 matchless, unrivalled, unequal- led.
    -प्रतिभ (निष्प्रतिभ) a.
    1 devoid of splendour.
    -2 having no intelligence, not ready-witted, dull, stu- pid.
    -3 apathetic.
    -प्रतिभान (निष्प्रतिभान) a. coward- ly, timid.
    -प्रतीप (निष्प्रतीप) a.
    1 looking straight- forward, not turned backwards.
    -2 unconcerned (as a look).
    -प्रत्याश (निष्प्रत्याश) a. hopeless, despon- dent.
    -प्रत्यूह (निष्प्रत्यूह) a. unobstructed, unimped- ed; निष्प्रत्यूहाः प्रियसखि यदा दुःसहाः संबभूवुः Māl.9.45; निष्प्र- त्यूहमुपास्महे भगवतः कौमोदकीलक्ष्मणः Murārināṭakam.
    -प्रपञ्च (निष्प्रपञ्च) a.
    1 without extension.
    -2 without deceit, honest.
    -प्रभ (
    निःप्रभ or
    -निष्प्रभ) a.
    1 lustreless, pale-looking; निष्प्रभश्च रिपुरास भूभृताम् R.11.81.
    -2 powerless.
    3 gloomy, obscure, dim, dark.
    -प्रमाणक (निष्प्रमाणक) a. without authority.
    -प्रयत्न (निष्प्र- यत्न) a. inactive, dull.
    -प्रयोजन (निष्प्रयोजन) a.
    1 without motive, not influenced by any motive.
    -2 cause- less, groundless,
    -3 useless.
    -4 needless, unnecessary. (
    -नम्) ind. causelessly, without reason, without any object; Mu.3.
    -प्रवणि, प्रवाण, प्रवाणि (निष्प्रवणि, -ष्प्रवाण, -ष्प्रवाणि) a. fresh from loom, quite new (cloth, &c.)
    -प्राण (निष्पाण) a.
    1 lifeless, dead.
    -2 Weak (निर्बल); निष्प्राणो नामिहन्तव्यः Mb.12.95.12.
    -फल (निष्फल) a.
    1 bearing no fruit, fruitless (fig. also), unsuccessful, futile; निष्फलारम्भयत्नाः Me.56.
    -2 useless, profitless, vain; Ku.4.13.
    -3 barren (as a tree).
    -4 meaningless (as a word).
    -5 seedless, impotent. (
    -ला, -ली) a woman past child-bearing.
    -फेन (निष्फेन) a. foamless. n. opium.
    -शङ्क (निःशङ्क) a. free from fear or risk, secure, fearless. (
    -निःशङ्कः) (in music) a kind of dance. -f. (निःशङ्का) absence of fear. -ind. fearlessly, securely, easily.
    -शब्द (निःशब्द) a. not expressed in words, inaudible; निःशब्दं रोदितुमारेभे K.135. (
    -ब्दः, ब्दम्) silence, a calm.
    -शमः (निःशमः) uneasiness, anxiety.
    - शरण a. (
    -निःशरण) helpless, forlorn.
    -शर्कर (
    -निःशर्कर) a. free from pebbles (as a bathing place).
    -शलाक (निःशलाक) a. lonely, solitary, retired. (
    -कम्) a retired place, solitude; अरण्ये निःशलाके वा मन्त्रयेदविभावितः Ms.7.147.
    -शल्य a.
    1 free from arrows.
    -2 free from thorns or darts.
    -शूक (निःशूक) a. merciless, cruel. (
    -कः) beardless rice.
    -शेष (निःशेष) a. with- out remainder (either finished or passed away).
    -शोध्य (निःशोध्य) a. washed, pure, clean.
    -श्रीकः a.
    1 deprived of lustre, beauty.
    -2 unhappy.
    -श्रेयस a. the best, most excellent. (
    -सः) an epithet of Śiva. (
    -सम्) final beatitude, absolution; यः करोति वधोदर्का निःश्रेयसकरीः क्रियाः Ki.11.19; see निःश्रेयस also.
    -2 devo- tion, faith, belief.
    -3 apprehension, conception.
    -4 happiness (in general), welfare; इदं निःश्रेयसं परम् Ms. 1.16.
    -संशय (निःसंशय) a.
    1 undoubted, certain.
    -2 not doubtful, not suspecting or doubting; कुरु निः- संशयं वत्से स्ववृत्ते लोकमित्यशात् R.15.79. (
    -यम्) ind. doubtlessly, undoubtedly, surely, certainly.
    -संस्कार (निःसंस्कार) a. uneducated, ill-mannered.
    -संख्य (निःसंख्य) a. innumerable.
    -संग (निःसंग) a.
    1 not attached or devoted to, regardless of, indifferent to; यन्निःसंगस्त्वं फलस्यानतेभ्यः Ki.18.24.
    -2 one who has re- nounced all worldly attachments; भर्तुर्ये प्रलये$पि पूर्वसुकृता- सङ्गेन निःसङ्गया भक्त्या कार्यधुरं वहन्ति कृतिनस्ते दुर्लभास्त्वादृशाः Mu.1.14.
    -3 unconnected, separated, detatched.
    -4 unobstructed; निःसङ्गं प्रतिभिरुपाददे विवृत्तिः Ki.7.12. (
    -गम्) ind. unselfishly.
    -संचारः (निःसंचारः) not taking a walk; Māl.
    -संज्ञ (निःसंज्ञ) a. unconscious.
    -सत्त्व (निःसत्त्व) a.
    1 unenergetic, weak, impotent.
    -2 mean, insignificant, low.
    -3 non-existent, unsubstantial.
    -4 deprived of living beings.
    (-त्त्वम्) 1 absence of power or energy.
    -2 non-existence.
    -3 insignificance.
    -संतति (निःसंतति), -संतान (निःसंतान) a. childless.
    -संदिग्ध (निःसंदिग्ध), -संदेह (निःसंदेह) a. see निःसंशय.
    -संधि (निस्संधि), निःसंधि) a. having no joints perceptible, compact, firm, close,
    -सपत्न (निःसपत्न) a.
    1 having no rival or enemy; घनरुचिरकलापो निःसपत्नो$द्य जातः V.4.1.
    -2 not claimed by another, belonging exclusively to one possessor.
    -3 having no foes.
    -समम् (निःसमम्) ind.
    1 unseasonably, at a wrong time.
    -2 wickedly.
    -संपात (निःसंपात) a. affording no passage, blocked up. (
    -तः) the darkness of midnight, thick darkness.
    -संबाध (निःसंबाध) a. not contracted, spacious, large.
    -संभ्रम (निःसंभ्रम) a. not perplexed, unembarrassed.
    -सरणि (निःसरणि) a. pathless.
    -सह (निःसह) a.
    1 Exhausted, powerless; कुसुमावचयपरिश्रमनिःसहं मे शरीरम् Nāg.2.
    -2 intolerable, irresistible.
    -सार (निःसार) a.
    1 sapless, pithless.
    -2 worthless, vain, unsubstantial. ˚ता
    1 sapless, pithlessness; निःसारत्वाल्लघीयसः (तृणस्य च समा गतिः) Pt.1.16.
    -2 worthlessness.
    -3 vanity, un- substantial or transitory nature.
    -सीम (निःसीम), -सीमन् (निःसीमन्) a. immeasurable, boundless; अहह महतां निःसीमानश्चरित्रविभूतयः Bh.2.35; निःसीमशर्मप्रदम् 3.97.
    -स्तम्भ (निःस्तम्भ) a. having no pillars.
    -2 having no support.
    -3 not proud; निःस्तम्भो भ्रष्टसंकल्पः स्वान् मेघान् स न्यवारयत् Bhāg.1.25.24.
    -सूत्र a. helpless; निःसूत्रमास्ते घनपङ्कमृत्सु N.7.69.
    -स्नेह (निःस्नेह) a.
    1 not unctuous or greasy, without unction or oil, dry.
    -2 not showing affection, unfeeling, unkind, indifferent.
    -3 not loved, not cared for; केशा अपि विरज्यन्तो निःस्नेहाः किं न सेवकाः Pt.1. 82.
    -4 not longing for, indifferent to. (
    -हा) lin-seed.
    -स्पन्द (
    निःस्पन्द or
    निस्स्पन्द) a. motionless, steady; ज्याबन्धनिस्स्पन्दभुजेन यस्य R.6.4.
    -स्पर्श (निःस्पर्श) a. hard, rough.
    -स्पृह (निःस्पृह) a. free from desire; निःस्पृहस्य तृणं जगत्.
    -2 regardless of, indifferent to; ननु वक्तृविशेषनिःस्पृहाः Ki.2.5; R.8.1; भोगेभ्यः स्पृहयालवो न हि वयं का निःस्पृहाणामसि Bh.
    -3 content, unenvious.
    -4 free from any worldly ties.
    -स्व (निःस्व) a. poor, indigent; निस्वो वष्टि शतम् Śānti.2.6; त्यक्त्वा जनयितारं स्वं निःस्वं गच्छति दूरतः Pt.1.9.
    -स्वन (निःस्वन) a. soundless.
    -स्वभावः (निःस्वभावः) poverty. -a. void of peculiarities.
    -स्वादु (निःस्वादु) a. tasteless, insipid.

    Sanskrit-English dictionary > निस् _nis

  • 18 भ्रमरित _bhramarita

    भ्रमरित a. Turned blue; यदतिविमलनीलवेश्मरश्मिभ्रमरितभाः शुचिसौधवस्त्रवल्लिः N.2.13.

    Sanskrit-English dictionary > भ्रमरित _bhramarita

  • 19 मध्य _madhya

    मध्य a. [मन्-यत् नस्य धः Tv.]
    1 Middle, central, being in the middle or centre; एकं मुक्तागुणमिव भुवः स्थूल- मध्येन्द्रनीलम् Me.48; Ms.2.21.
    -2 Intervening, inter- mediate.
    -3 Middling, moderate, of a middling size or quality, mediocre; अग्ऱ्यो मध्यो जघन्यश्च तं प्रवेक्ष्याम्यशेषतः Ms.12.3; प्रारभ्य विघ्नविहता विरमन्ति मध्याः Bh.2.27.
    -4 Neutral, impartial.
    -5 Just, right.
    -6 Mean (in astr.).
    -ध्यः, -ध्यम् 1 The middle, centre, middle or central part; अह्नः मध्यम् midday; सहस्रदीधितिरलंकरोति मध्यमह्नः Māl.
    1 'the sun is on the meridian' or 'right over-head'; सरति सहसा बाह्वोर्मध्यं गताप्यबला सती M.4.11 (v. l.); व्योममध्ये V.2.1.
    -2 The middle of the body, the waist; मध्ये क्षामा Me.84; वेदिविलग्नमध्या Ku.1.39; विशाल- वक्षास्तनुवृत्तमध्यः R.6.32; दधाना बलिभं मध्यं कर्णजाहविलोचना Bk.4.16.
    -3 The belly, abdomen; मध्येन... वलित्रयं चारु बभार बाला Ku.1.39.
    -4 The inside or interior of anything.
    -5 A middle state or condition.
    -6 The flank of a horse.
    -7 Mean time in music.
    -8 The middle term of a progression.
    -9 Cessation, pause, interval.
    -ध्या 1 The middle finger.
    -2 A young woman, one arrived at puberty.
    -ध्यम् Ten thousand billions. [The acc., instr., abl. and loc. singulars of मध्य are used adverbially. (a) मध्यम् into the midst of, into. (b) मध्येन through or between. (c) मध्यात् out of, from among, from the midst (with gen.); तेषां मध्यात् काकः प्रोवाच Pt.1. (d) मध्ये
    1 in the middle, between, among, in the midst; स जहार तयोर्मध्ये मैथिलीं लोकशोषणः R.12.29.
    -2 in, into, within, inside, oft. as the first member of adverbial compounds; e. g. मध्येगङ्गम् into the Ganges; मध्येजठरम् in the belly; Bv.1.61; मध्येनगरम् inside the city; मध्येनदि in the middle of the river; मध्येपृष्ठम् on the back; मध्येभक्तम् a medicine taken in the middle of one's meals; मध्येरणम् in the battle; Bv.1.128; मध्ये- सभम् in or before an assembly; N.6.76; मध्येसमुद्रम् in the midst of the sea; Śi.3.33.].
    -Comp. -अङ्गुलिः, -ला f. the middle finger.
    -अह्नः (for अहन्) midday, noon; प्रातःकालो मुहूर्तांस्त्रीन् संगवस्तावदेव तु । मध्याह्नस्त्रिमुहूर्तं स्यात्...... Dakṣasamhitā. ˚कृत्यम्, ˚क्रिया a midday rite or observance. ˚कालः, ˚वेला, ˚समयः noontime, midday. ˚स्नानम् midday ablution.
    -आदित्यः the mid-day sun.
    -उदात्त a. having the उदात्त accent on the middle syllable.
    -कर्णः a radius.
    -क्ष्मामा N. of a metre.
    -ग a. being or going in the middle or among.
    -गत a. central, middle, being in the middle.
    -गन्धः the mango tree.
    -ग्रहणम् the middle of an eclipse.
    -छाया mean or middle shadow.
    -जिह्वम् the organ of the palatals.
    -ज्या the sign of the meridian.
    -तमस् n. circular or annular darkness, central darkness.
    -तापिनी N. of an Upaniṣad.
    -दन्तः a front tooth.
    -दिनम् (also मध्यंदिनम्); मध्यंदिने$र्धरात्रे च Ms.7.151.
    1 midday, noon.
    -2 a midday offering.
    -दीपकम् a variety of the figure called Dīpaka, in which the common attribute that throws light on the whole description is placed in the middle; e. g; गरुडानिलतिग्मरश्मयः पततां यद्यपि संमता जवे । अचिरेण कृतार्थमागतं तममन्यन्त तथाप्यतीव ते ॥ Bk.1.25.
    -देशः 1 the middle region or space, the middle part of anything.
    -2 the waist.
    -3 the belly.
    -4 the meridian.
    -5 the central region, the country lying between the Himālaya and Vindhya mountains; हिमवद्विन्ध्ययोर्मध्यं यत्प्राग्विनशनादपि । प्रत्यगेव प्रयागाच्च मध्यदेशः स कीर्तितः ॥ Ms.2.21.
    -देहः the trunk of the body, the belly.
    -निहित a. inserted, fixed into.
    -पदम् the middle word. ˚लेपिन् see मध्यमपदलोपिन्.
    -परिमाणम् the middle measure (between an atom and infinitude).
    -पातः 1 communion, intercourse.
    -2 (in astr.) the mean occurrence of the aspect.
    -प्रविष्ट a. one who has stolen into another's confidence; Ks.
    -भः (in astr.) the meridian ecliptic point.
    -भागः 1 the middle part.
    -2 the waist.
    -भावः 1 middle state, mediocrity.
    -2 a middling or moderate distance.
    -मणिः the principle or central gem of a necklace.
    -यवः a weight of six white mustard-seeds.
    -योगिन् a. being in the middle of a conjunction, completely obscured.
    -रात्रः, -रात्रिः f. midnight.
    -रेखा the central or first meridian; (the line supposed to be drawn through लङ्का, उज्जयिनी, कुरुक्षेत्र and other places to the mount मेरु).
    -लग्नम् the point of the ecliptic situated on the meridian.
    -लोकः the middle of the three worlds; i. e. the earth or world of mortals. ˚ईशः, ˚ईश्वरः a king.
    -वयस् a. middle-aged.
    -वर्तिन् a.
    1 middle, central.
    -2 being among or in the middle. (-m.) an arbitrator, a mediator.
    -वृत्तम् the navel.
    -शरीर a.
    1 having a middle-sized body.
    -2 one of moderately full habit.
    -सूत्रम् = मध्यरेखा q. v.
    -स्थ a.
    1 being or standing in the middle, central.
    -2 intermediate, intervening.
    -3 middling.
    -4 mediating, acting as umpire between two parties.
    -5 impartial, neutral; सुहृन्मित्रार्युदासीनमध्यस्थ- द्वेष्यबन्धुषु... समबुद्धिर्विशिष्यते Bg.6.9.
    -6 indifferent, unconcerned; अन्या मध्यस्थचिन्ता तु विमर्दाभ्यधिकोदया Rām. 2.2.16; मध्यस्थो देशबन्धुषु Pt.4.6; वयमत्र मध्यस्थाः Ś.5.
    (-स्थः) 1 an umpire, arbitrator, a mediator.
    -2 an epithet of Śiva.
    -स्थता 1 intermediate position.
    -2 middle state or character.
    -3 mediocrity.
    -4 arbitra- tion, mediatorship.
    -5 impartiality; मध्यस्थतां गृहीत्वा भण M.3 'say impartially'; मध्यस्थतानैकतरोपहासः N.
    -6 indif- ference.
    -स्थलम्, -स्थली 1 the middle or centre.
    -2 the middle space or region.
    -3 the waist.
    -4 the hip; कुचौ मरिचसंनिभौ मुरजमध्यमध्यस्थली Udb.
    -स्थानम् 1 the middle station.
    -2 the middle space; i. e. air.
    -3 a neutral region.
    -स्थित a. central, intermediate.
    -ता indiffer- ence.
    -स्वरित a. having the स्वरित accent on the middle syllable.

    Sanskrit-English dictionary > मध्य _madhya

  • 20 रश्मिः _raśmiḥ

    रश्मिः [अश्-मि धातो रुट्, रश्-मि वा; cf. Uṇ.4.46]
    1 A string, cord, rope; अपतद्देवराजस्य मुक्तरश्मिरिव ध्वजः Rām.4.17.2.
    -2 A bridle, rein; मुक्तेषु रश्मिषु निरायतपूर्व- कायाः Ś.1.8; रश्मिसंयमनात् Ś.1; Ki.7.19.
    -3 A goad, whip.
    -4 A beam, ray of light; ज्योतीषि वर्तयति च प्रवि- भक्तरश्मिः Ś.7.6; N.22.56; so हिमरश्मि &c.
    -5 An eye- lash.
    -6 A measuring cord; परि यो रश्मिना दिवो Ṛv.8. 25.18.
    -7 A finger (Ved.).
    -Comp. -कलापः a pearl- necklace of 54 threads.
    -केतुः a particular comet.
    -ग्राहः a charioteer (सारथि); रश्मिग्राहश्च दाशार्हः सर्वलोकनमस्कृतः Mb.8.31.55.
    -मालिन्, -मुचः the sun; अभिरश्मिमालि विमलस्य धृतजयधृतेरनाशुषः Ki.12.2; चण्डवातोद्धुतान् मेघान् निघ्नन् रश्मिमुचो यथा Mb.7.153.43.

    Sanskrit-English dictionary > रश्मिः _raśmiḥ

Страницы
  • 1
  • 2

См. также в других словарях:

  • á-hima-raṡmi — अहिमरश्मि …   Indonesian dictionary

  • abhi-tigmaraṡmi — अभितिग्मरश्मि …   Indonesian dictionary

  • gharmá-raṡmi — घर्मरश्मि …   Indonesian dictionary

  • himá-raṡmi — हिमरश्मि …   Indonesian dictionary

  • smara-ṡāsana — स्मरशासन …   Indonesian dictionary

  • smara-ṡāstra — स्मरशास्त्र …   Indonesian dictionary

  • sóma-raṡmi — सोमरश्मि …   Indonesian dictionary

  • syaumaraṡma — स्यौमरश्म …   Indonesian dictionary

  • syūma-raṡmi — स्यूमरश्मि …   Indonesian dictionary

  • tigmá-raṡmi — तिग्मरश्मि …   Indonesian dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»