Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

साधनदीपिका

  • 1 धनद


    dhána-da
    mf (ā)n. « wealth-giving», liberal Kām. ;

    m. Barringtonia Acutangula L. ;
    N. of Kubera MBh. R. etc.;
    a Guhyaka L. ;
    N. of a servant of Padma-pāṇi W. ;
    of sev. men Siṇhâs. ;
    of a monkey RāmatUp. ;
    of a mountain MBh. ;
    (ā) f. N. of one of the Mātṛis attending on Skanda MBh. ;
    of a Tantra. deity Tantras. ;
    n. a kind of house Gal.;
    tīrtha n. N. of a Tirtha SivaP. ;
    - deva m. N. of a poet. Cat. ;
    - stotra n. N. of a Stotra;
    -dâ̱kshī f. a kind of tree (= kuberâ̱kshī) L. ;
    -dâ̱nuja m. the younger brother of Kubera
    N. of Rāvaṇa R. ;
    - dā-pūjāyantra n. N. of a mystical diagram Tantras. ;
    - dāmantra m. N. of a partic. prayer ib. ;
    - dāya Nom. P. - yate, to resemble Kubera Jātakam. ;
    -dâ̱vāsa m. Kubera's residence
    N. of the mountain Kailāsa L. ;
    - dā-stotra n. N. of a Stotra;
    - déṡvara m. « wealth giving lord»
    N. of Kubera Kathās. ;
    - déṡvaratīrtha n. N. of a Tirtha SivaP.

    Sanskrit-English dictionary > धनद

  • 2 धनदा


    dhána-dā́
    mfn. prize. giving, giving booty orﾠ treasures RV. AV. (cf. - da)

    Sanskrit-English dictionary > धनदा

  • 3 धनदायिन्


    dhána-dāyin
    mfn. giving rewards orﾠ treasures SaṃhUp. ;

    m. N. of Agni L.

    Sanskrit-English dictionary > धनदायिन्

  • 4 धनदेव


    dhána-deva
    m. N. of a minister andﾠ author Cat. ;

    of another man Pañc.

    Sanskrit-English dictionary > धनदेव

  • 5 लद्धनदेव


    laddhana-deva
    m. N. of a man Cat.

    Sanskrit-English dictionary > लद्धनदेव

  • 6 शिवाराधनदिपिका


    ṡivâ̱rādhana-dipikā
    f. N. of wk.

    Sanskrit-English dictionary > शिवाराधनदिपिका

  • 7 साधनदीपिका


    sā́dhana-dīpikā
    f. N. of wk. on Bhakti by Nārāyaṇa-bhaṭṭa

    Sanskrit-English dictionary > साधनदीपिका

  • 8 धन


    dhána
    n. the prize of a contest orﾠ the contest itself (lit. a running match, race, orﾠ the thing raced for;

    hitáṉ dhâ̱nam, a proposed prize orﾠ contest;
    dhanaṉ-ji, to win the prize orﾠ the fight) RV. ;
    booty, prey ( dhanam-bhṛi Ā., to carry off the prize orﾠ booty) RV. AV. ;
    any valued object, (esp.) wealth, riches, (movable) property, money, treasure, gift RV. etc. etc.;
    capital (opp. to vṛiddhi interest) Yājñ. II, 58 ;
    = go-dhana Hariv. 3886 ;
    (arithm.) the affirmative quantity orﾠ plus (opp. to ṛiṇa, kshaya, vyaya, hāni);
    N. of the 2nd mansion Var. ;
    m. N. of a merchant HPariṡ. Siṇhâs. ;
    - धनकाम
    - धनकाम्य
    - धनकेलि
    - धनकोश
    - धनक्रीती
    - धनक्रीता
    - धनक्षय
    - धनगर्व
    - धनगर्वित
    - धनगिरि
    - धनगुप्त
    - धनगोप्तृ
    - धनचन्द्र
    - धनच्छू
    - धनच्युत
    - धनजात
    - धनजित्
    - धनंजय
    - धननाममाला
    - धनतम
    - धनतृप्ति
    - धनतृष्णा
    - धनत्यज्
    - धनद
    - धनदण्ड
    - धनदत्त
    - धनदर्प
    - धनदा
    - धनदायिन्
    - धनदेव
    - धनधर्म
    - धनधर्मन्
    - धनधानी
    - धनधाङ्य
    - धननास
    - धननेतृ
    - धनंददा
    - धनपति
    - धनपर
    - धनपाल
    - धनपिशाचिका
    - धनपिशाची
    - धनप्रिय
    - धनभक्ष
    - धनमद
    - धनमित्र
    - धनमूल
    - धनमूल्य
    - धनमोहन
    - धनयौवनशालिन्
    - धनरक्ष
    - धनरक्षक
    - धनरूप
    - धनर्च
    - धनर्चि
    - धनर्ण
    - धनलुब्ध
    - धनलोभ
    - धनलोभिन्
    - धनव
    - धनवत्
    - धनवर्जित
    - धनवर्मन्
    - धनविपर्यय
    - धनविभाग
    - धनवृद्ध
    - धनवृद्धि
    - धनव्यय
    - धनश्री
    - धनसंचय
    - धनसंचयन
    - धनसंचयिन्
    - धनसनि
    - धनसम्पत्ति
    - धनसम्पद्
    - धनसम्मत
    - धनसा
    - धनसाति
    - धनसाधन
    - धनसू
    - धनस्थ
    - धनस्थान
    - धनस्पृत्
    - धनस्वामिन्
    - धनहर
    - धनहरिन्
    - धनहारक
    - धनहारिन्
    - धनहार्य
    - धनहीन
    - धनहृत्

    Sanskrit-English dictionary > धन

  • 9 आप्त _āpta

    आप्त p. p. [आप्-क्त]
    1 Got, obtained, gained; ˚कामः, शापः &c.
    -2 Reached, overtaken, equalled, engrossed; यदिदं सर्वं मृत्युनाप्तं सर्वं मृत्युनाभिपन्नं केन यजमानो मृत्योराप्तिमतिमुच्यते Bṛi. Up.3.1.3.
    -3 Reaching to, extending as far as.
    -4 Trustworthy, reliable, credible (as news &c.).
    -5 Trusty, confidential, faithful (person); कुमारभृत्याकुशलैरनुष्ठिते भिषग्भिराप्तैः R.3.12;5.39; आप्ताः सर्वेषु वर्णेषु Ms.8.63.
    -6 (a) Clever, skilful; प्राजकश्चेद्भवेदाप्तः Ms.8.294. (b) Apt, fit.
    -7 Full, complete, abundant; न सत्यं दानमानौ वा यज्ञो वाप्याप्तदक्षिणः Rām.2.3.35. यजेत राजा क्रतुभिर्विविधैराप्त- दक्षिणैः Ms.7.79.
    -8 True, exact.
    -9 Intimate, closely related, acquainted; कन्यायाः किल पूजयन्ति पितरो जामातुराप्तं जनम् U.4.17 relatives; Ms.5.11.
    -1 Appointed.
    -11 Generally received, commonly used; authentic.
    -12 Accused, prosecuted.
    -13 Reasonable, sensible.
    -14 Beneficial, useful; अधिष्ठितं हयज्ञेन सूतेनाप्तोपदेशिना Rām.6.9.1.
    -प्तः 1 A trustworthy, reliable, or fit person; credible person or source, guarantee; आप्तः यथार्थवक्ता T. S.
    -2 A relative, friend; निग्रहात्स्वसुराप्तानां वधाच्च धनदानुजः R.12.52; कथमाप्तवर्गो$यं भवत्याः M.5; Y.1.28, 2.71; Ms.2.19;8.64.
    -3 An Arhat.
    -प्ता A twisted lock of hair (जटा).
    -प्तम् 1 A quotient.
    -2 (In Math.) Equation of a degree.
    -Comp. -आगमः Proper know- ledge परोक्षमाप्तागमात् सिद्धम् Sāṅ. K.6.
    -आधीन a. Depen- dent on trustworthy person.
    -उक्तिः f.
    1 an augment.
    -2 an affix.
    -3 a word of received acceptation and established by usage only; see आप्तवाच् also.
    -काम a.
    1 one who has obtained his desire; येनाक्रमन्त्यृषयो ह्याप्रकामाः Muṇḍa.3.1.6.
    -2 one who has renounced all worldly desires and attachments. (
    -मः) the Supreme Soul.
    -कारिन् a. doing things in a fit or confidential manner; अरक्षिता गृहे रुद्धाः पुरुषैराप्तकारिभिः Ms.9.12. m. a trusty, agent or confidential servant; तस्माद्गच्छन्तु पुरुषाः स्मारणायाप्तकारिणः Mb.3.239.17.
    -गर्भा a pregnant woman.
    -दक्षिण a. having proper or abundant gifts.
    -वचनम् 1 received text or authority, revelation.
    -2 the words of a credible or trustworthy person; R.11.42, इत्याप्तवचनाद्रामो विनेष्यन्वर्णविक्रियाम् 15.48.
    -वाक्यम् a true or correct sentence; आप्तवाक्यं शब्दः T. S.
    -वचनम् above. cf. आप्तश्रुतिराप्तवचनम् तु Sāṅ. K.5.
    -वाच् a. worthy of belief, regarded as authority, one whose words are credible and authoritative; पराति- संधानमधीयते यैर्विद्येति ते सन्तु किलाप्तवाचः Ś.5.25. f.
    1 the advice of a friend or credible person.
    -2 the Vedas or Śruti; a word of authority (said to apply to Smṛitis, Ithihāsas and Purāṇas also, which are considered as authoritative evidence); आप्तवागनुमानाभ्यां साध्यं त्वा प्रति का कथा R.1.28.
    -श्रुतिः f.
    1 the Vedas.
    -2 Smṛitis &c. आप्तश्रुतिराप्तवचनम् तु । Sāṅ. K.5.

    Sanskrit-English dictionary > आप्त _āpta

  • 10 उत्सेध _utsēdha

    उत्सेध a. High, tall.
    -धः 1 A height, elevation; (fig. also); पयोधरोत्सेधविशीर्णसंहति (वल्कलम्) Ku.5.8,24. cf. also Kau. A.1.3; Śukra.4.495; high or projecting breasts; सोत्सेधैः स्कन्धदेशैः Mu.4.7. raised high up.
    -2 Thickness, fatness.
    -3 Intumescence, swelling.
    -4 The body.
    -5 Sublimity, greatness; prosperity; मामकस्यास्य सैन्यस्य हतोत्सेधस्य सञ्जय । अवशेषं न पश्यामि Mb. 8.9.93.
    -धम् 1 Killing, slaughter.
    -2 The height from the basement to the top; उत्सेधं जन्मादिस्तूपिकान्तम् । Mānasāra 35.26. The different technical names of the heights of the idols are शान्तिक, पौष्टिक, जयद, सार्वकामिक, धनद and अद्भुत. Their lengths are respectively 1<?>th, l<?>, 1<?> rd of their breadths.

    Sanskrit-English dictionary > उत्सेध _utsēdha

  • 11 उद्गारः _udgārḥ

    उद्गारः [उद्-गॄ-घञ् P.III.3.29] उन्न्योर्ग्रः
    1 (a) Ejection, spitting out, vomiting, giving out, emitting; खर्जूरी- स्कन्धनद्धानां मदोद्गरसुगन्धिषु R.4.57; Bh.2.36; सलिलो- द्गारमुच्चैर्विमानाः Me.65, धूमोद्गारानुकृतिनिपुणा जर्जरा निष्पतन्ति Me.71; Śi.12.9. (b) Oozing, flowing out, stream, issuing out; सनिर्झरोद्गार इवाद्रिराजः R.6.6; रुधिर˚दिग्धा- खिलाङ्गाः Mv.6.33.
    -2 Repeating, narration, citing repea- tedly; पुरावृत्तोद्गारैरपि च कचिता कार्यपदवी Māl.2.13; साम˚ K.42; H.3.99; सौजन्य˚ Mv.4 expression of goodness.
    -3 Quantity, mass (thrown out); Mu.3.
    -4 Spittle, saliva.
    -5 Eructation, belching. दृष्ट्वोद्गारान् सान्नरसांस्तृप्त्या परमया युताः Mb.3.263.29.
    -6 Sound, roaring, echo, hissing sound (शब्दः, कण्ठगर्जनं नागवायुकर्म); Śānti.1.21; गम्भीरगह्वर˚ Māl.9.
    -7 Overflow, swelling; पश्चिमेन तु तं दृष्ट्वा सागरोद्गारसंनिभम् Rām.7.32.9;32.19.
    -Comp. -चूडकः A species of bird.

    Sanskrit-English dictionary > उद्गारः _udgārḥ

  • 12 गदः _gadḥ

    गदः [गद्-अच्]
    1 Speaking, speech.
    -2 A sentence.
    -3 Disease, sickness; असाध्यः कुरुते कोपं प्राप्ते काले गदो यथा Śi. 2.84; जनपदे न गदः पदमादधौ R.9.4;17.81.
    -4 Thunder.
    -5 The younger brother of Krisna.
    -6 N. of Kubera.
    -7 A weapon.... गदो$स्त्रियाम् । आयुधे धनदे रोगे पुंसि कृष्णा- नुजे$पि च Nm.
    -दम् A kind of poison.
    -Comp. -अगदौ (du.) the two Aṣvins, physicians of gods.
    -अग्रजः an epithet of Krisna; जगादाग्रे गदाग्रजम् । Śi.2.69; यावद्- गदाग्रजकथासु रतिं न कुर्यात् । Bhāg.
    -अग्रणीः the chief of all diseases. i. e. consumption.
    -अम्बरः a cloud.
    -अरातिः a drug, medicament.
    -गदम् indistinct utterance.

    Sanskrit-English dictionary > गदः _gadḥ

  • 13 जीव _jīva

    जीव a. [जीव्-कर्तरि क] Living, existing; जीवपुत्रे निवर्तस्व Rām.4.19.11; असच्च सज्जीवमजीवमन्यत् Bhāg.5.1.12.
    -वः 1 The principle of life, the vital breath, life, soul; गतजीव, जीवत्याग, जीवाशा &c.
    -2 The individual or personal soul enshrined in the human body and im- parting to it life, motion and sensation (called जीवात्मन् as opposed to परमात्मन् the Supreme Soul); Y.3.131; Ms.12.22-23; सम्पद्यते गुणैर्मुक्तो जीवो जीवं विहाय माम् । जीवो जीवविनिर्मुक्तो गुणैश्चाशयसंभवैः ॥ Bhāg.11.25.36. (here जीव = लिङ्गशरीर).
    -3 Life, existence.
    -4 A creature, living being.
    -5 Livelihood, profession.
    -6 N. of Karṇa.
    -7 N. of one of the Maruts.
    -8 The constella- tion पुष्य.
    -9 N. of Bṛihaspati.
    -1 The third lustrum in the cycle of Jupiter.
    -11 Association of cause and effect.
    -12 N. of Viṣṇu.
    -Comp. -अन्तकः 1 a bird- catcher, fowler.
    -2 a murderer, slayer.
    -अजीवाधारः the world of organic and inorganic creation.
    -आत्मन् m. the individual soul enshrined in the human body (as opposed to परमात्मन् 'the Supreme Soul').
    -आदानम् abstracting healthy blood, bleeding (in medic.).
    -आधानम् preservation of life.
    -आधारः the heart.
    -इन्धनम् glowing fire-wood, burning wood.
    -उत्सर्गः 'casting off life,' voluntary death, suicide.
    -उपाधिः the three states, i. e. waking, dreaming and sleeping.
    -ऊर्णा the wool of a living animal.
    -कोशः The subtle body (लिङ्गशरीर);. तदनुस्मर<णध्वस्तजीवकोशास्तमध्ययन् Bhāg. 1.82.48.
    -गृहम्, -मन्दिरम् 'the abode of the soul', the body.
    -ग्राहः a prisoner taken alive;
    -ग्राहम् ind. in an alive condition; जीवग्राहं निगृह्णीमो वयमेनं नराधिपाः Mb.6.77.1.
    -घनः Brahmā.
    -ज a. born alive.
    -जीवः, -जीवकः (also जीवंजीवः) the Chakora bird; रक्तानि हृत्वा वासांसि जायते जीवजीवकः Ms.12.66. According to Artha- śāstra, however, it means a pheasant; विषाभ्याशे ग्लायति जीवंजीवकः । चकोरस्याक्षिणी विरज्येते Kau. A.1.2.17.
    -तोका a woman whose children are living.
    -दः 1 a physician.
    -2 an enemy.
    -दशा mortal existence.
    -धनम् 'living wealth', property in the shape of living crea- tures, live-stock.
    -धानी the earth.
    -निकायः a being endowed with life.
    -पतिः f.,
    -पत्नी a woman whose husband is alive.
    -पत्रम् a fresh leaf.
    -पितृ, -पितृक a. (a son or daughter) whose father is still alive.
    -पुत्रा, -वत्सा a woman whose son is living; जीवपुत्रे निवर्तस्व पुत्रं रक्षस्व चाङ्गदम् Rām.4.19.11.
    -मन्दिरम् The body; L. D. B.
    -मरणम् Death in life; जीवन्मरण- मेतद् इति कौटिल्यः Kau. A.1.17.
    -मातृका the seven mothers or female divinities; (कुमारी धनदा नन्दा विमला मङ्गला बला । पद्मा चेति च विख्याताः सप्तैता जीवमातृकाः ॥).
    -योनिः a sentient being.
    -रक्तम् menstrual blood.
    -लोकः 1 the world of living beings, the world of mortals, the world or worldly existence; आलोकमर्कादिव जीवलोकः R.5.35; त्वत्प्रयाणे शान्तालोकः सर्वतो जीवलोकः Māl. 9.37; जीवलोकतिलकः प्रलीयते 21; so स्वप्नेन्द्रजालसदृशः खलु जीवलोकः Śānti.2.2; Bg.11.7; U.4.17.
    -2 living beings; दिवस इवाभ्रश्यामस्तपात्यये जीवलोकस्य Ś.3.12; or आलोकमर्कादिव जीवलोकः R.5.35.
    -वृत्तिः f. breeding or keeping cattle.
    -शेष a. one to whom only life is left, escaping only with life and nothing more.
    -शोणितम् living, i. e. healthy blood.
    -संक्रमणम् transmigration of the soul.
    -साधनम् grain, corn.
    -साफल्यम् realization or attainment of the chief end of human existence.
    -सूः 'the mother of living beings', a woman whose children are living.
    -स्थानम् 1 a joint, an articulation.
    -2 the vital parts, heart.

    Sanskrit-English dictionary > जीव _jīva

  • 14 द _d

    द a. (At the end of comp.) Giving, granting, producing, causing, cutting off, destroying, removing; as धनद, अन्नद, गरद, तोयद, अनलद &c.
    -दः 1 A gift, donation.
    -2 A mountain.
    -दम् A wife.
    -दा 1 Heat.
    -2 Repentance.

    Sanskrit-English dictionary > द _d

  • 15 नद्ध _naddha

    नद्ध p. p.
    1 Tied, bound, fastened, bound round, put on; खर्जरास्कन्धनद्धानाम् R.4.57; Māl.5.14.
    -2 Covered, inlaid, interwoven.
    -3 Joined, connected; see नह्.
    -द्धम् A tie, band, bond, knot.

    Sanskrit-English dictionary > नद्ध _naddha

  • 16 मूलम् _mūlam

    मूलम् [मूल्-क]
    1 A root (fig also); तरुमूलानि गृहीभवन्ति तेषाम् Ś.7.2; or शिखिनो धौतमूलाः 1.15; मूलं बन्ध् to take or strike root; बद्धमूलस्य मूलं हि महद्वैरतरोः स्त्रियः Śi.2.38.
    -2 The root, lowest edge or extremity of anything; कस्याश्चिदासीद्रशना तदानीमङ्गुष्ठमूलार्पितसूत्रशेषा R.7.1; so प्राचीमूले Me.91.
    -3 The lower part or end, base, the end of anything by which it is joined to something else; बाह्वोर्मूलम् Śi.7.32; so पादमूलम्, कर्णमूलम्, ऊरुमूलम् &c.
    -4 Beginning, commencement; आमूलाच्छ्रोतुमिच्छामि Ś.1.
    -5 Basis, foundation, source, origin, cause; सर्वे गार्हस्थ्यमूलकाः Mb.; रक्षोगृहे स्थितिर्मूलम् U.1.6; इति केना- प्युक्तं तत्र मूलं मृग्यम् 'the source or authority should be found out'; पुष्पं पुष्पं विचिन्वीत मूलच्छेदं न कारयेत् Mb.5.34. 18; समूलघातमघ्नन्तः परान्नोद्यन्ति मानवाः Śi.2.33.
    -6 The foot or bottom of anything; पर्वतमूलम्, गिरिमूलम् &c.
    -7 The text, or original passage (as distinguished from the commentary or gloss).
    -8 Vicinity, neighbourhood; सा कन्दुकेनारमतास्य मूले विभज्यमाना फलिता लतेव Mb.3.112.16.
    -9 Capital, principal, stock; मूलं भागो व्याजी परिघः क्लृप्तं रूपिकमत्ययश्चायमुखम् Kau. A.2.6.24.
    -1 A hereditary servant.
    -11 A square root.
    -12 A king's own terri- tory; स गुप्तमूलमत्यन्तम् R.4.26; Ms.7.184.
    -13 A vendor who is not the true owner; Ms.8.22 (अस्वामिविक्रेता Kull.).
    -14 The nineteenth lunar man- sion containing 11 stars.
    -15 A thicket, copse.
    -6 The root of long pepper.
    -17 A particular position of the fingers.
    -18 A chief or capital city.
    -19 An aboriginal inhabitant.
    -2 A bower, an arbour (निकुञ्ज).
    -21 N. of several roots पिप्पली, पुष्कर, शूरण &c.
    -22 A tail; मूलो मूलवता स्पृष्टो धूप्यते धूमकेतुना Rām.6.4.51. (In comp. मूल may be translated by 'first, prime, original, chief, principal' e. g. मूलकारणम् 'prime cause', &c. &c.)
    -Comp. -आधारम् 1 the navel.
    -2 a mystical circle above the organs of generation; मूलाधारे त्रिकोणाख्ये इच्छाज्ञानक्रियात्मके.
    -आभम् a radish.
    -आयतनम् the original abode.
    -आशिन् a. living upon roots.
    -आह्वम् a radish.
    -उच्छेदः utter destruction, total eradication.
    -कर्मन् n. magic; Ms.9.29.
    -कारः the author of an original work.
    -कारणम् the original or prime cause; क्रियाणां खलु धर्म्याणां सत्पत्न्यो मूलकारणम् Ku.6.13.
    -कारिका a furnace, an oven.
    -कृच्छ्रः -च्छ्रम् a kind of penance, living only upon roots; मूलकृच्छ्रः स्मृतो मूलैः.
    -केशरः a citron.
    -खानकः one who lives upon root-digging (मूलोत्पाटनजीवी); Ms.8.26.
    -गुणः the co-efficient of a root.
    -ग्रन्थः 1 an original text.
    -2 the very words uttered by Śākya- muni.
    -घातिन् a. destroying completely; (नहि...कर्मसु) मूलघातिषु सज्जन्ते बुद्धिमन्तो भवद्विधाः Rām.5.51.18; see मूलहर.
    -छिन्न a. nipped in the bud; सा$द्य मूलच्छिन्ना Dk. 2.2.
    -छेदः uprooting.
    -ज a.
    1 radical.
    -2 growing at the roots of trees (as an ant-hill).
    -3 born under the constellation Mūla. (
    -जः) plant growing from a root. (
    -जम्) green ginger.
    -त्रिकोणम् the third astrological house.
    -देवः an epithet of Kaṁsa.
    -द्रव्यम्, धनम् principal, stock, capital.
    -धातुः lymph.
    -निकृन्तन a. destroying root and branch.
    -पुरुषः 'the stock-man', the male representative of a family.
    -प्रकृतिः f. the Prakṛiti or Pradhāna of the Sāṅkhyas (q. v.); मूल- प्रकृतिरविकृतिः Sāṅ. K.3. (-pl.) the four principal sovereigns to be considered at the time of war विजि- गीषु, अरि, मध्यम, and उदासीन); see Ms.7.155.
    -प्रतीकारः protection of wives and wealth (धनदाररक्षा); कृत्वा मूल- प्रतीकारम् Mb.5.151.61.
    -फलदः the bread-fruit tree.
    -बन्धः a particular position of the fingers.
    -बर्हणम् the act of uprooting, extermination.
    -बलम् the principal or hereditary force; विन्ध्याटवीमध्ये$वरोधान् मूलबलरक्षितान् निवेशयामासुः Dk.1.1. [Kāmandaka enumerates six divisions of the army and declares that मौल (heredi- tary) is the best of them (Kām.13.2-3.)]
    -भद्रः an epithet of Kaṁsa.
    -भृत्यः an old or hereditary servant.
    -मन्त्रः 1 a principal or primary text (such as आगम); जुहुयान्मूलमन्त्रेण पुंसूक्तेनाथवा बुधः A. Rām.4.4.31.
    -2 a spell.
    -राशिः a cardinal number.
    -वचनम् an original text.
    -वापः 1 one who plants roots.
    -2 A field where crops are grown by sowing roots; पुष्पफलवाटषण्ड- केदारमूलवापास्सेतुः Kau. A.2.6.24.
    -वित्तम् capital stock.
    -विद्या the twelve-worded (द्वादशाक्षरी) spell:-- ओं नमो भगवते वासुदेवायः; जुहुयान्मूलविद्यया Bhāg.8.16.4.
    -विभुजः a chariot.
    -व्यसनवृत्तिः the hereditary occupa- tion of executing criminals; चण्डालेन तु सोपाको मूलव्यसन- वृत्तिमान् Ms.1.38.
    -व्रतिन् a. living exclusively on roots.
    -शकुनः (in augury) the first bird.
    -शाकटः, -शाकिनम् a field planted with edible roots.
    -संघः a society, sect.
    -साधनम् a chief instrument, principal expedient.
    -स्थानम् 1 base, foundation.
    -2 the Supreme Spirit.
    -3 wind, air.
    -4 Mooltan. (
    -नी) N. of Gaurī.
    -स्थायिन् m. an epithet of Śiva.
    -स्रोतस् n. the prin- cipal current or fountain-head of a river.
    -हर a. up- rooting completely; सो$यं मूलहरो$नर्थः Rām.6.46.15.
    -हरः a prodigal son; मूलहरतादात्विककदर्यांश्च प्रतिषेधयेत् Kau. A.2.9.27.

    Sanskrit-English dictionary > मूलम् _mūlam

  • 17 रम्भा _rambhā

    रम्भा 1 A plantain tree; विजितरम्भमूरुद्वयम् Gīt. 1; पिबोरु रम्भातरुपीवरोरु N.22.43;2.37.
    -2 N. of Gaurī.
    -3 N. of an apsaras, wife of Nalakūbara and considered as the most beautiful woman in the paradise of Indra; तरुमूरुयुगेन सुन्दरी किमु रम्भां परिणाहिना परम् । तरुणीमपि जिष्णुरेव तां धनदापत्यतपः फल- स्तनीम् ॥ N.2.37.
    -4 A harlot.
    -5 Sounding, roaring.
    -6 the lowing of cows.
    -7 A kind of rice.
    -Comp. -ऊरु a. (-रु or -रू f.) having thighs like the interior of a plantain tree, i. e. full, round, and hence lovely; रम्भोरूरवतरितुं सरस्यनिच्छुः Śi.8.19; R.6.35.
    -Comp. -तृतीया N. of the 3rd day of the bright half of मार्गशीर्ष (ज्येष्ठ ?) and the observance of the day.

    Sanskrit-English dictionary > रम्भा _rambhā

  • 18 साधन


    sā́dhana
    mf (ī orﾠ ā) jn. leading straight to a goal, guiding well, furthering RV. ;

    effective, efficient, productive of (comp.) MBh. Kāv. etc.;
    procuring Kāv. ;
    conjuring up (a spirit) Kathās. ;
    denoting, designating, expressive of (comp.) Pāṇ. Sch. ;
    m. N. of the author of RV. X, 157 (having the patr. bhauvana) Anukr. ;
    (ā) f. accomplishment, performance ( seeﾠ mantra-s-);
    propitiation, worship, adoration L. ;
    (am) n. (ifc. f. ā), the act of mastering, overpowering, subduing Kir. Pañcat. ;
    subdueing by charms, conjuring up, summoning (spirits etc.) MBh. Kathās. ;
    subduing a disease, healing, cure Suṡr. MBh. etc.;
    enforcing payment orﾠ recovery (of a debt) Daṡ. ;
    bringing about, carrying out, accomplishment, fullilment, completion, perfection Nir. MBh. etc.;
    establishment of a truth, proof. argument, demonstration Yājñ. Sāh. Sarvad. ;
    reason orﾠ premiss (in a syllogism, leading to a conclusion) Mudr. V, 10 ;
    any means of effecting orﾠ accomplishing, any agent orﾠ instrument orﾠ implement orﾠ utensil orﾠ apparatus, an expedient, requisite for (gen. orﾠ comp.) Mn. R. etc.;
    a means of summoning orﾠ conjuring up a spirit ( orﾠ deity) Kālac. ;
    means orﾠ materials of warfare, military forces, army orﾠ portion of an army (sg. andﾠ pl.) Hariv. Uttar. Rājat. ;
    conflict, battle Ṡiṡ. ;
    means of correcting orﾠ punishing (as « a stick», « rod» etc.) TBr. Sch. ;
    means of enjoyment, goods, commodities etc. R. ;
    efficient cause orﾠ source (in general) L. ;
    organ of generation (male orﾠ female), Sah. ;
    (in gram.) the sense of the instrumental orﾠ agent (as expressed by the case of a noun, opp. to the action itself) Pat. ;
    preparing, making ready, preparation (of food, poison etc.) Kathās. MārkP. ;
    obtaining, procuring, gain, acquisition Kāv. BhP. ;
    finding out by calculation, computation Gaṇit. ;
    fruit, result Pañcat. ;
    the conjugational affix orﾠ suffix which is placed between the root andﾠ terminations (= vīharaṇa q.v.) Pāṇ. 8-4, 30 Vārtt. 1 ;
    (only L. matter, material, substance, ingredient, drug, medicine;
    good works, penance, self-mortification, attainment of beatitude;
    conciliation, propitiation, worship;
    killing, destroying;
    killing metals, depriving them by oxydation etc. of their metallic properties <esp. said of mercury>;
    burning on a funeral pile, obsequies;
    setting out, proceeding, going;
    going quickly;
    going after, following.)
    - साधनक्रिया
    - साधनक्षम
    - साधनचतुष्टय
    - साधनता
    - साधनत्व
    - साधनदीपिका
    - साधननिर्देश
    - साधनपञ्चक
    - साधनपत्त्र
    - साधनपद्धति
    - साधनभाग
    - साधनमालातन्त्र
    - साधनमुक्तावली
    - साधनरूपिन्
    - साधनवत्
    - साधनसागर
    - साधनसुबोधनी

    Sanskrit-English dictionary > साधन

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»