Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

सत्यसत्वन्

  • 1 आतिथ्यसत्कार


    ātithyá-satkāra
    m. R. III, 2, 6 or Kathās. the rites of hospitality

    Sanskrit-English dictionary > आतिथ्यसत्कार

  • 2 आतिथ्यसत्क्रिया


    ātithyá-satkriyā
    f. < Kathās. > the rites of hospitality

    Sanskrit-English dictionary > आतिथ्यसत्क्रिया

  • 3 आर्यसत्य


    ā́rya-satya
    n. (Pāli ariyasaccam) sublime truth;

    (with Buddhists the cattariariyasaccāni orﾠ « four great truths» are,
    1. life is suffering,
    2. desire of life is the cause of suffering,
    3. extinction of that desire is the cessation of suffering,
    4. the eightfold path ( seeﾠ below) leads to that extinction.)

    Sanskrit-English dictionary > आर्यसत्य

  • 4 प्रियसत्य


    priyá-satya
    mfn. pleasant andﾠ true (as speech) L. ;

    a lover of truth A.;
    n. speech at once pleasing andﾠ true W.

    Sanskrit-English dictionary > प्रियसत्य

  • 5 याम्यसत्त्ववत्


    yā́mya-sattva-vat
    mfn. having the nature orﾠ character of Yama Suṡr. (v.l. yama-s-)

    Sanskrit-English dictionary > याम्यसत्त्ववत्

  • 6 वायसतीर


    vāyasá-tīra
    n. (prob.) N. of a place (- rīya mfn.) Pāṇ. 4-2, 104 Vārtt. 2 Pat.

    Sanskrit-English dictionary > वायसतीर

  • 7 वायसतुण्ड


    vāyasá-tuṇḍa
    mfn. resembling the beak of a crow;

    m. (with saṉdhi) the joint of the jaw, Processus Coronoideus Suṡr.

    Sanskrit-English dictionary > वायसतुण्ड

  • 8 सत्यसती


    satyá-satī
    f. a truly faithful wife Cat.

    Sanskrit-English dictionary > सत्यसती

  • 9 सत्यसत्वन्


    satyá-satvan
    m. a true warrior ( orﾠ mfn. « having true warriors») RV.

    Sanskrit-English dictionary > सत्यसत्वन्

  • 10 सत् _sat

    सत् a. (
    -ती f.)
    1 Being, existing, existent; सन्तः स्वतः प्रकाशन्ते गुणा न परतो नृणाम् Bv.1.12; सत्कल्पवृक्षे वने Ś.7.12.
    -2 Real, essential, true; Bṛi. Up.2.3.1.
    -3 Good, virtuous, chaste; सती सती योगविसृष्टदेहा Ku.1. 21; Ś.5.17.
    -4 Noble, worthy, high; as in सत्कुलम्.
    -5 Right, proper.
    -6 Best, excellent.
    -7 Venerable, respectable.
    -8 Wise, learned.
    -9 Handsome, beautiful.
    -1 Firm, steady. -m. A good or virtuous man, a sage; आदानं हि विसर्गाय सतां वारिमुचामिव R.4.86; अविरतं परकार्यकृतां सतां मधुरिमातिशयेन वचो$मृतम् Bv.1.113; Bh.2. 78; R.1.1. -n.
    1 That which really exists, entity, existence, essence.
    -2 The really existent truth, reality.
    -3 Good; as in सदसत् q. v.
    -4 Brahman or the Supre- me Spirit.
    -5 Ved. Water.
    -6 The primary cause (कारण); य ईक्षिता$हं रहितो$प्यसत्सतोः Bhāg.1.38.11.
    -7 (In gram.) The termination of the present parti- ciple. (सत्कृ means
    1 to respect, treat with respect, receive hospitably.
    -2 to honour, worship, adore.
    -3 to adorn.)
    -Comp. -अञ्जनम् (सदञ्जनम्) calx of brass.
    -अर्थः (सदर्थः) a matter in question.
    -असत् (सदसत्) a.
    1 existent and non-existent, being and not being.
    -2 real and unreal.
    -3 true and false.
    -4 good and bad, right and wrong.
    -5 virtuous and wicked. (-n. du.)
    1 entity and non-entity.
    -2 good and evil, right and wrong. ˚विवेकः discrimination bet- ween good and evil, or truth and falsehood. ˚व्यक्तिहेतुः the cause of discrimination between the good and bad; तं सन्तः श्रोतुमर्हन्ति सदसद्व्यक्तिहेतवः R.1.1.
    -आचारः (सदाचारः) 1 good manners, virtuous of moral con- duct.
    -2 approved usage, traditionary observances, immemorial custom; यस्मिन् देशे य आचारः पारंपर्यक्रमागतः । वर्णानां सान्तरालानां स सदाचार उच्यते ॥ Ms.2.18.
    -आत्मन् a. (
    सदात्मन्) virtuous, good.
    -आनन (सदानन) a. fair-faced.
    -उत्तरम् (सदुत्तरम्) a proper or good reply.
    -करणम् funeral obsequies.
    -कर्तृ m. an epithet of Viṣṇu.
    -कर्मन् n.
    1 a virtuous or pious act.
    -2 virtue, piety.
    -3 funeral obsequies.
    -4 expia- tion.
    -5 hospitality.
    -काण्डः a hawk, kite.
    -कारः 1 a kind or hospitable treatment, hospitable recep- tion; सत्कारमानपूजार्थं तपो दम्भेन चैव यत् । क्रियते तदिह प्रोक्तं राजसं चलमध्रुवम् ॥ Bg.17.18.
    -2 reverence, respect.
    -3 care, attention.
    -4 a meal.
    -5 a festival, religious observance.
    -कार्यम् (in Sāṁkhya phil.) the necessary existence of an effect. ˚वाद the doctrine of the actual existence of an effect (in its cause).
    -कुल a good or noble family.
    -कुलीन a. nobly born, of noble descent.
    -कृत a.
    1 done well or properly.
    -2 hospitably recei- ved or treated.
    -3 revered, respected, honoured.
    -4 worshipped. adored.
    -5 entertained.
    -6 welcomed. (
    -तः) an epithet of Śiva.
    (-तम्) 1 hospitality.
    -2 respect.
    -3 virtue, piety.
    -कृतिः f.
    1 treating with respect, hospitality, hospitable reception.
    -2 virtue, morality.
    -क्रिया 1 virtue, goodness; शकुन्तला मूर्तिमती च सत्क्रिया Ś.5.15.
    -2 charity, good or virtuous action.
    -3 hospitality, hospitable reception; सत्क्रियाविशेषात् Ś.7.
    -4 courtesy, salutation.
    -5 any purificatory ceremony.
    -6 funeral ceremonies, obsequies.
    -7 Celebration, decoration; यावदादिशति पार्थिवस्तयोर्निर्गमाय पुरमार्गसत्क्रियाम् R.11.3.
    -गतिः f.
    (-सद्गतिः) 1 a good or happy state, felicity, beatitude.
    -2 The way of good men.
    -गुण a. (
    सद्गुण) possessed of good qualities, virtuous, (
    -णः) virtue, excellence, goodness, good quality.
    -घनः (सद्घनः) holy existence.
    -2 nothing but existence.
    -चरित, -चरित्र a. (
    सच्चरित-त्र) well conducted, honest, virtuous, righteous; सूनुः सच्चरितः Bh.2.25. (-n.)
    1 good of virtuous conduct.
    -2 history or account of the good; Ś.1.
    -चारा (सच्चारा) turmeric.
    -चिद् (सच्चिद्) the Supreme Spirit. ˚अंशः a portion of existence and thought. ˚आत्मन् m. the soul consisting of entity and thought. ˚आनन्दः
    1 'existence or entity, knowledge and joy'; an epithet of the Supreme Spirit or Brahman.
    -2 of Viṣṇu.
    -जन a. (
    सज्जन) good, virtuous, respec- table. (
    -नः) a good or virtuous man. ˚गर्हित despised by the virtuous; पुक्कस्यां जायते पापः सदा सज्जनगर्हितः Ms.1. 38.
    -धर्मः (सद्धर्मः) true justice.
    -पतिः Ved.
    1 a lord of good persons or heroes.
    -2 N. of Indra.
    -पत्रम् the new leaf of a water-lily.
    -पथः 1 a good road.
    -2 the right path of duty, correct or virtuous conduct.
    -3 an orthodox doctrine.
    -परिग्रहः acceptance (of gifts) from a proper person.
    -पशुः a victim fit for a sacrifice, a good sacrificial victim.
    -पात्रम् a worthy or virtuous person. ˚वर्षः bestowing favours on worthy recipients, judicious liberality. ˚वर्षिन् a. having judicious liberality.
    -पुत्रः 1 a good or virtuous son.
    -2 a son who performs all the prescribed rites in honour of his ancestors. -a. one who has a son; यद्यपि स्यात्तु सत्पुत्रो$प्यसत्पुत्रो$पि वा भवेत् Ms.9.154.
    -प्रतिपक्षः (in logic) one of the five kinds of hetvābhāsas or fallacious hetus, a counterbalanced hetu, one along which there exists another equal hetu on the opposite side; यत्र साध्याभावसाधकं हेत्वन्तरं स सत्प्रति- पक्षः; e. g. 'sound is eternal because it is audible'; and also 'sound is non-eternal, because it is a product'; नाप्रामाण्यं मतानां स्यात् केषां सत्प्रतिपक्षवत् N.17.19.
    -प्रमुदिता (in Sāṁkhya phil.) N. of one of the 8 perfections.
    -भाग्यम् (सद्भाग्यम्) 1 good fortune.
    -2 Felicity.
    -फलः the pomegranate tree.
    -भावः (सद्भावः) 1 existence, being, entity; सद्भावे साधुभावे च सदित्येतत् प्रयुज्यते Bg.17.26.
    -2 actual existence, reality.
    -3 good disposition or nature, amiability.
    -4 quality of goodness.
    -5 obtainment (प्राप्ति); देहस्यान्यस्य सद्भावे प्रसादं कर्तुमर्हसि Rām.7.56.9.
    -मातुरः (सन्मातुरः) the son of a virtuous mother.
    -मात्रः (सन्मात्रः) 'consisting of mere entity', the soul.
    -मानः (सन्मानः) esteem of the good.
    -मित्रम् (सन्मित्रम्) a good or faithful friend.
    -युवतिः f. (
    सद्युवतिः) a virtuous maiden.
    -वंश (सद्वंश) a. of high birth.
    -वचस् n. (
    सद्वचस्) an agreeable or pleasing speech.
    -वस्तु n.
    (सद्वस्तु) 1 a good thing.
    -2 a good plot or story; प्रणयिषु वा दाक्षिण्यादथवा सद्वस्तुपुरुषबहुमानात् । शृणुत मनोभिरवहितैः क्रियामिमां कालिदासस्य ॥ V.1.2.
    -वादिता (सद्वादिता) true counsel; सद्वादितेवाभिनिविष्टबुद्धौ Ki.17.11.
    -विद्य (सद्विद्य) well- educated, having good learning.
    -वृत्त a.
    (सद्वृत्त) 1 well- behaved, well conducted, virtuous, upright.
    -2 perfect- ly circular, well-rounded; सद्वृत्तः स्तनमण्डलस्तव कथं प्राणै- र्मम क्रीडति Gīt.3 (where both senses are intended).
    (-त्तम्) 1 good or virtuous conduct.
    -2 an agreeable or amiable disposition.
    -शील (सच्छील) a.
    1 good temper- ed.
    -2 benevolent, kindly disposed (towards others).
    -संसर्गः, -संनिधानम्, -संगः, -संगतिः, -समागमः com- pany or society of the good, association with the good; तथा सत्संनिधानेन मूर्खो याति प्रवीणताम् H.1; सत्संगजानि निधनान्यपि तारयन्ति U.2.11; सत्संगतिः कथय किं न करोति पुंसाम् Bh.2.23.
    -संप्रदायः good tradition.
    -संप्रयोगः right application.
    -सहाय a. having virtuous friends. (
    -यः) a good com- panion.
    -सार a. having good sap or essence.
    (-रः) 1 a kind of tree.
    -2 a poet.
    -3 a painter.
    -हेतुः (सद्धेतुः) a faultless or valid hetu or middle term.

    Sanskrit-English dictionary > सत् _sat

  • 11 आतिथ्य


    ātithyá
    mfn. (Pāṇ. 5-4, 26) proper for a guest, hospitable AitBr. ;

    m. a guest L. ;
    (ā) f. (i.e. ishṭi) the reception of the Soma when it is brought to the place of sacrifice KātyṠr. ;
    (ám) n. hospitable reception, hospitality RV. VS. etc.. ;
    the rite alsoﾠ called ātithyā ( seeﾠ before) ṠBr. AitBr. KātyṠr. ;
    - आतिथ्यरूप
    - आतिथ्यवत्
    - आतिथ्यसत्कार
    - आतिथ्यसत्क्रिया

    Sanskrit-English dictionary > आतिथ्य

  • 12 वायस


    vāyasá
    m. (fr. vayas) a bird, (esp.) a large bird RV. I, 164, 52 (cf. Nir. IV, 17);

    a crow Br. MBh. etc.;
    a prince of the Vayas gaṇa pārṡvâ̱di;
    Agallochum orﾠ fragrant aloe L. ;
    turpentine L. ;
    a house facing the north-east L. ;
    (ī) f. a female crow Mṛicch. Pañcat. Hit. ;
    N. of various plants (accord. toﾠ L. Ficus Oppositifolia, Agati Grandiflora = kākatuṇḍī andﾠ = mahā-jyotishmatī) Suṡr. ;
    mf (ī)n. relating orﾠ peculiar to crows MBh. Kāv. etc.;
    consisting of birds Nalôd. ;
    containing the word vayas gaṇa vimuktâ̱di;
    n. a multitude of crows Pāṇ. 4-2, 37 Sch. ;
    - वायसजङ्घा
    - वायसतीर
    - वायसतुण्ड
    - वायसपीलु
    - वायसविद्या
    - वायसशान्ति

    Sanskrit-English dictionary > वायस

  • 13 सत्य


    satya
    satyá

    mf (ā)n. true, real, actual, genuine, sincere, honest, truthful, faithful, pure, virtuous, good. successful, effectual, valid ( satyaṉ-kṛi, « to make true, ratify, realise, fulfil») RV. etc. etc.;

    m. the uppermost of the seven Lokas orﾠ worlds (the abode of Brahmā. andﾠ heaven of truth;
    seeﾠ loka) L. ;
    N. of the ninth Kalpa (q.v.) Pur. ;
    the Aṡvattha tree L. ;
    N. of Vishṇu L. ;
    of Rāma-candra L. ;
    of a supernatural being Gaut. VarBṛS. Hcat. ;
    of a deity presiding over the Nāndī-mukha Ṡrāddha L. ;
    of one of the Viṡve Devāh Cat. ;
    of a Vyāsa Cat. ;
    of a son of Havir-dhāna BhP. ;
    of a son of Vitatya MBh. ;
    of one of the 7 Ṛishis in various Manvantaras Hariv. Pur. ;
    (with ācārya) N. of an astronomer (author of the Horā-ṡāstra) VarBṛS. ;
    pl. N. of a class of gods in various Manvantaras Hariv. Pur. ;
    (ā) f. speaking the truth, sincerity, veracity W. ;
    a partic. Ṡakti Pañcar. ;
    N. of Durgā Cat. ;
    of Ṡitā L. ;
    of Satyavatī (mother of Vyāsa) L. ;
    = satya-bhāmā MBh. Hariv. Ṡiṡ. ;
    of the family deity of the Kutsas andﾠ Atharvans Cat. ;
    of a daughter of Dharma ( andﾠ wife of Ṡaṃ-yu) MBh. ;
    of the mother of Satya (= tushita) VP. ;
    of the wife of Manthu ( andﾠ mother of Bhauvana) BhP. ;
    of a daughter of Nagna-jit ( andﾠ wife of Kṛishṇa) ib. ;
    (am) n. truth, reality ( satyena, « truly», « certainly», « really» ;
    kásmātsátyāt, « for what reason, how is it that?» ténasatyéna, « for that reason, so truly» ;
    yathā-tena < orﾠ evaṉ> satyena, « as-so truly» ;
    with Buddhists truth is of two kinds, viz. saṉvṛiti- andﾠ paramâ̱rtha-satyam, « truth by general consent» andﾠ « self-evident truth» Dharmas. 95 ;
    for the four fundamental truths of Buddhists seeﾠ MWB. 43; 56) RV. etc. etc.;
    speaking the truth, sincerity, veracity KenUp. Mn. R. etc.. ;
    a solemn asseveration, vow, promise, oath ( satyaṉcikīrshamāṇa, « wishing to fulfil one's promise orﾠ keep one's word») AV. etc. etc.;
    demonstrated conclusion, dogma W. ;
    the quality of goodness orﾠ purity orﾠ knowledge MW. ;
    the first of the four Yugas orﾠ ages (= 1. - kṛitá q.v.) L. ;
    a partic. mythical weapon R. ;
    the uppermost of the 7 Lokas ( seeﾠ under m.) Vedântas. BhP. ;
    one of the 7 Vyāhṛitis L. ;
    partic. Satya-formula ĀṡvṠr. ;
    = udaka, water Naigh. I, 12 ;
    ( alsoﾠ with prajāpateḥ) N. of Sāmans ĀrshBr. ṠrS. ;
    (ám) ind. (gaṇa câ̱di andﾠ svar-ādi) truly, indeed, certainly, verily, necessarily, yes, very well
    ( satyam-tu, kiṉtu, tathâ̱pi, « it is true - but, yet, however» ;
    yatsasyam, « indeed, certainly») RV. etc. etc.
    + cf. accord. toﾠ some, Gk. ἐτεός
    - सत्यकर्ण
    - सत्यकर्मन्
    - सत्यकाम
    - सत्यकाय
    - सत्यकारुण्यवेदिन्
    - सत्यकीर्ति
    - सत्यकृत्
    - सत्यकेतु
    - सत्यक्रिया
    - सत्यक्षेत्रमाहात्म्य
    - सत्यखान
    - सत्यग
    - सत्यगिर्
    - सत्यग्रन्थिन्
    - सत्यघ्न
    - सत्यंकार
    - सत्यचूडामणि
    - सत्यजा
    - सत्यजित्
    - सत्यजिति
    - सत्यज्ञ
    - सत्यज्ञानानन्दतीर्थ
    - सत्यज्योतिस्
    - सत्यतपस्
    - सत्यतम
    - सत्यतर
    - सत्यतस्
    - सत्यता
    - सत्यतात्
    - सत्यताति
    - सत्यतितिक्षावत्
    - सत्यत्व
    - सत्यदर्शिन्
    - सत्यदूत
    - सत्यदृश्
    - सत्यदेव
    - सत्यधन
    - सत्यधर
    - सत्यधर्म
    - सत्यधर्मन्
    - सत्यधामन्
    - सत्यधृत
    - सत्यधृति
    - सत्यध्वज
    - सत्यध्वृत्
    - सत्यनाथ
    - सत्यनाम
    - सत्यनामन्
    - सत्यनारायण
    - सत्यनिधि
    - सत्यनिधितीर्थ
    - सत्यनिधिविलास
    - सत्यनेत्र
    - सत्यप
    - सत्यपर
    - सत्यपराक्रम
    - सत्यपरायणतीर्थ
    - सत्यपारमिता
    - सत्यपाल
    - सत्यपाश
    - सत्यपुर
    - सत्यपुष्टि
    - सत्यपूत
    - सत्यपूर्णतीर्थ
    - सत्यप्रतिज्ञ
    - सत्यप्रतिश्रव
    - सत्यप्रतिष्ठान
    - सत्यप्रबोधभट्टारक
    - सत्यप्रवाद
    - सत्यप्रसव
    - सत्यप्रसवस्
    - सत्यप्राशू
    - सत्यप्रियतीर्थ
    - सत्यफल
    - सत्यबन्ध
    - सत्यबोध
    - सत्यभामा
    - सत्यभारत
    - सत्यभाषण
    - सत्यभूय
    - सत्यभेदिन्
    - सत्यमद्वन्
    - सत्यमन्त्र
    - सत्यमन्मन्
    - सत्यमय
    - सत्यमान
    - सत्यमुग्र
    - सत्यमृषाविवेक
    - सत्यमेधस्
    - सत्यमौद्गल
    - सत्यम्भरा
    - सत्ययज्
    - सत्ययज्ञ
    - सत्ययुग
    - सत्ययोनि
    - सत्ययौवन
    - सत्यरत
    - सत्यरथ
    - सत्यरथि
    - सत्यराजन्
    - सत्यराधस्
    - सत्यरूप
    - सत्यलोक
    - सत्यलौकिक
    - सत्यवक्तृ
    - सत्यवचन
    - सत्यवचस्
    - सत्यवत्
    - सत्यवदन
    - सत्यवद्य
    - सत्यवर
    - सत्यवर्त्मन्
    - सत्यवर्मन्
    - सत्यवर्यार्य
    - सत्यवसु
    - सत्यवाक
    - सत्यवाक्य
    - सत्यवाच्
    - सत्यवाचक
    - सत्यवाद
    - सत्यवादिन्
    - सत्यवाह
    - सत्यवाहन
    - सत्यविक्रम
    - सत्यविजयतीर्थ
    - सत्यविजयशिष्य
    - सत्यविद्या
    - सत्यवीरतीर्थ
    - सत्यवृत्त
    - सत्यवृत्ति
    - सत्यवृध्
    - सत्यव्यवस्था
    - सत्यव्रत
    - सत्यशपथ
    - सत्यशवस्
    - सत्यशील
    - सत्यशीलिन्
    - सत्यशुष्म
    - सत्यश्रवस्
    - सत्यश्रावण
    - सत्यश्री
    - सत्यश्रुत्
    - सत्यसंरक्षण
    - सत्यसंरक्षिन्
    - सत्यसंश्रव
    - सत्यसंहित
    - सत्यसंकल्प
    - सत्यसंकाश
    - सत्यसंगर
    - सत्यसती
    - सत्यसत्वन्
    - सत्यसद्
    - सत्यसंतुष्टतीर्थ
    - सत्यसंध
    - सत्यसंनिभ
    - सत्यसव
    - सत्यसवन
    - सत्यसवस्
    - सत्यसह्
    - सत्यसहस्
    - सत्यसाक्षिन्
    - सत्यसाधन
    - सत्यसामन्
    - सत्यसार
    - सत्यसूत्र
    - सत्यसेन
    - सत्यस्थ
    - सत्यस्रवस्
    - सत्यस्वप्न
    - सत्यहविस्
    - सत्यहव्य
    - सत्यहित

    Sanskrit-English dictionary > सत्य

  • 14 अध्याय _adhyāya

    अध्याय a. [इ-घञ् P.III.3.21] (At the end of comp.) A reader, student, one who studies; वेदाध्यायः a student of the Vedas; so मन्त्र˚
    -यः 1 Reading, learning, study, especially of the Vedas; प्रशान्ताध्यायसत्कथा (नगरी) Rām.
    -2 Proper time for reading or for a lesson; ˚ज्ञाः प्रचक्षते Ms.4.12, see अनध्याय also.
    -3 A lesson, lecture; अधीयते$स्मिन् अध्यायः P.III.3.122; so स्वाध्यायो$ध्येतव्यः.
    -4 A chapter, a large division of a work, such as of the Rāmāyaṇa, Mahābhārata, Manu- smṛiti, Pāṇini's Sūtras &c. The following are some of the names used by Sanskrit writers to denote chapters or divisions of works:--सर्गो वर्गः परिच्छेदोद्घाताध्यायाङ्क- संग्रहाः । उच्छ्वासः परिवर्तश्च पटलः काण्डमाननम् । स्थानं प्रकरणं चैव पर्वोल्लासाह्निकानि च । स्कन्धांशौ तु पुराणादौ प्रायशः परिकीर्तितौ ॥

    Sanskrit-English dictionary > अध्याय _adhyāya

  • 15 अन्यत्र _anyatra

    अन्यत्र adv. [अन्य-त्रल्] (oft. = अन्यस्मिन् with a subst. or adj. force)
    1 Elsewhere, in another place (with abl.); अपत्याधिकारादन्यत्र लौकिकमपत्यमात्रं गोत्रम् P.IV.2.39 Com.; sometimes with विना; विना मलयमन्यत्र चन्दनं न प्ररोहति Pt.1.41; (with verbs of motion) to another place.
    -2 On another occasion, at another time than; oft. (in comp.); मधुपर्के च यज्ञे च पितुर्दैवतकर्मणि । अत्रैव पशवो हिंस्यान्नान्यत्रेत्यब्रवीन्मनुः Ms.5.41.
    -3 Except, without, other than; यथा फलानां जातानां नान्यत्र पतनाद्भयम् । एवं नरस्य जातस्य नान्यत्र मरणाद्भयम् ॥ Rām.2.15.17; Mv.6.8; R. 14.32; Bg.3.9; Y.1.215; अन्यत्र नैमिषेयसत्रात् V.5, Ms.4.164; oft. with the force of the nom. case; देवा अन्यत्रैवाश्विभ्यां सत्त्रं निषेदुः Kaus. Br. (अन्यत्र = अन्ये).
    -4 Otherwise, in another way, in the other case, in the other sense; सुराज्ञि देशे राजन्वान् स्यात्ततो$न्यत्र राजवान् Ak.; राजन्वती भूः, राजवान् अन्यत्र; चर्मण्वती नदी चर्मवती अन्यत्र P.VIII. 2.12,14 Sk.
    -Comp. -मनस्, -चित्त a. whose mind is directed to somthing else, inattentive. Śat. Br.14.

    Sanskrit-English dictionary > अन्यत्र _anyatra

  • 16 अभिनन्दनीय _abhinandanīya _नन्द्य _nandya

    अभिनन्दनीय नन्द्य pot. p. To be rejoiced at, praised, or applauded; काममेतदभिनन्दनीयम् Ś.5; (जनस्य) द्वावप्य- भूतामभिनन्द्यसत्त्वौ R.5.31.

    Sanskrit-English dictionary > अभिनन्दनीय _abhinandanīya _नन्द्य _nandya

  • 17 अम्बु _ambu

    अम्बु n. [अम्ब्-शब्दे उण्]
    1 Water; गाङ्गमम्बु सितमम्बु यामुनम् K. P.1.
    -2 The watery element of the blood (cf. imber).
    -3 N. of a metre.
    -4 A term in astro- logy (लग्नावधिकं चतुर्थस्थानम्).
    -Comp. -कणः a drop of water.
    -कण्टकः (short-nosed), alligator.
    -कन्दः An acquatic plant Trapa bispinosa (Mar. शिंगाडा).
    -किरातः alligator.
    -कीशः, कूर्मः a tortoise (शिशुमार); particularly Gangetic.
    -केशरः lemon-tree (छालङ्गवृक्ष).
    -क्रिया libation of water; Bk.; presentation of water to the Manes of the deceased.
    -कुक्कुटी An acquatic hen.
    -ग, -चर, -चारिन् a. moving or living in water, aquatic (as fish &c.); अद्रिं दधाराम्बुचरात्मना Bhāg.8.5. 11; Ms.12.57.
    -घनः hail.
    -चत्वरम् a lake.
    -चामरम् an aquatic plant (शैवाल).
    -ज a. produced in water, aquatic (opp. स्थलज); सुगन्धीनि च माल्यानि स्थलजान्यम्बु- जानि च Rām.
    (-जः) 1 the moon.
    -2 camphor.
    -3 the Sārasa bird.
    -4 the conch; दध्मौ तारेण चाम्बुजम् Mb.7.173.9.
    -5 N. of a tree (हिज्जल). (
    -जम्)
    1 a lotus; इन्दीवरेण नयनं मुखमम्बुजेन Ś. Til.3; A. Rām. 4.1.2.
    -2 the thunderbolt of Indra. ˚भूः, ˚आसनः 'the lotus-born god' Brahmā; A. Rām. ˚आसना the goddess Lakṣmī.
    -जन्मन् n. a lotus; -m.
    1 the moon.
    -2 the conch.
    -3 Sārasa.
    -तस्करः 'waterthief', the sun (whose heat drinks up water).
    -तालः = ˚चामर.
    -द a. giving or yielding water. (
    -दः)
    1 a cloud; नवाम्बुदानीकमुहूर्तलाञ्छने R.3.53;
    -देवम्, -दैवम् The astronomical mansion पूर्वाषाढा.
    -धर [धरतीति धरः, अम्बूनां धरः; धृ-अच्]
    1 a cloud; वशिनश्चाम्बुधराश्च योनयः Ku.4.43; शरत्प्रमृष्टाम्बुधरोपरोधः R.6.44.
    -2 the plant मुस्तक.
    -3 talc.
    -धिः [अम्बूनि धीयन्ते अत्र; धा-कि]
    1 any receptacle of waters; such as a jar; अम्बुधिर्घटः Sk.
    ˚-स्रवा Aloe perfoliata (Mar. कोरफड).
    -2 the ocean; क्षार˚ Bh.2.6.
    -3 the number four (in Math.). ˚प्रसवा N. of a plant (घृतकुमारी).
    -नाथः The ocean.
    -नामन् Andropogon muricatum (Mar. वाळा).
    -निधिः 'treasure of waters', the ocean; देवासुरैरमृतम्बुनिधिर्ममन्थे Ki.5.3.
    -प a. drinking water.
    (-पः) 1 the ocean.
    -2 Varuṇa, the regent of waters; रक्षो$म्बुपानिलशशीशपुराणि चाष्टौ Śid. Śir; शक्राम्बुपयमानां च चतुर्थस्त्वं भविष्यसि Rām.7.4.17.
    -3 N. of a plant (चक्रमर्दक; Mar.टाकळा).
    -पतिः Varuṇa; यथाम्बुपतिमित्रौ हि तारकं दैत्यसत्तमम् (अधावताम्) Mb.7.155.36.
    -पत्रा N. of a plant (उच्चटावृक्ष; Mar. फुरडी).
    -पद्धतिः f.
    -पातः current, flow or stream of water, cascade; गङ्गाम्बुपातप्रतिमा गृहेभ्यः Bk.1.8.
    -प्रसादः -प्रसादनम् [अम्बूनि प्रसादयति] the clearing nut tree (कतक Mar. निवळी). Strychnos Potatorum (the nuts of this tree are used for purifying water; when rubbed on the inner surface of the vessel, they precipitate the impurities which the water contains; (फलं कतकवृक्षस्य यद्यप्यम्बुप्रसादकम् । न नामग्रहणादेव तस्य वारि प्रसीदति) Ms.6.67.
    -भवम् a lotus.
    -भृत् m.
    1 water-bearer, a cloud.
    -2 the ocean.
    -3 = ˚पत्रा q. v.
    -4 N. of a plant मुस्तक.
    -5 talc.
    -मात्रज a. produced only in water. (
    -जः) a conch- shell.
    -मुच् m. a cloud; ध्वनितसूचितमम्बुमुचां चयम् Ki.5.12.
    -राजः 1 the ocean.
    -2 Varuṇa.
    -राशिः receptacle or store of water, the ocean; त्वयि ज्वलत्यौर्वं इवाम्बुराशौ Ś.3.3; चन्द्रोदयारम्भ इवाम्बुराशिः Ku.3.67, R.6.57;9.82.
    -रुह् n.
    1 a lotus.
    -2 Sārasa.
    -रुहः, हम्, a lotus; विपुलिनाम्बुरुहा न सरिद्वधूः Ki.5.1. (
    -हा) N. of the land-lotus plant (स्थलपद्मिनी).
    -रोहिणी a lotus.
    -वाची [अम्बु तद्वर्षणं वाचयति सूचयति] an epithet applied to the earth during four days from the 1th to the 13th in the dark half of the month of Āṣāḍha when it is supposed to be unclean (रजस्वला इव) and agriculture is prohibited; Brav. P.2.77. ˚प्रदः the 1th day; ˚त्यागः 13th day.
    -वासिनी, -वासी N. of a plant (पाटला), the trumpet flower.
    -वाहः [अम्बु वहतीति]
    1 a cloud; तडित्वन्त- मिवाम्बुवाहम् Ki.3.1; भर्तुर्मित्रं प्रियमविधवे विद्धि मामम्बुवाहम् Me. 11.
    -2 a lake.
    -3 water-bearer.
    -4 the number 17.
    -5 a sort of grass.
    -वाहिन् a. carrying or conveying water. -m.
    1 a cloud.
    -2 = मुस्तक.
    (-नी) 1 a wooden vessel, a sort of bucket.
    -2 a woman fetching water.
    -3 N. of a stream.
    -विहारः sporting in water.
    -विस्रवा = घृतकुमारी.
    -वेग a. flowing quickly; यथानदीनां बहवो$म्बुवेगाः Bg.11.28.
    -वेतसः a kind of cane or reed growing in water. (Mar. लव्हाळा).
    -शिरीषिका N. of plant.
    -सरणम् flow or current of water.
    -सर्पिणी a leech (अम्बुनि सर्पति).
    -सेचनी a wooden baling vessel.

    Sanskrit-English dictionary > अम्बु _ambu

  • 18 असत् _asat

    असत् a.
    1 Not being or existing; तदभावे सदप्यसत् H.3.3; असति त्वयि Ku.4.12; Ms.9.154.
    -2 Non- existent, unreal; आत्मनो ब्रह्मणो$भेदमसन्तं कः करिष्यति.
    -3 Bad (opp. सत्); सदसद्व्यक्तिहेतवः R.1.1.
    -4 Wicked, vile, evil; ˚विचार.
    -5 Not manifest.
    -6 Wrong, improper, false, untrue; इति यदुक्तं तदसत् (oft. occurring in controversial works).
    -7 Not answering its purpose. m (न्) Indra. n. (त्)
    1 Non-existence, non-entity; नासदासीन्नो सदासीत् Rv.1.129.1; असद्वा इदमग्र आसीत् ततो वै सदजायत Tait. Up.2.7.1; नासतो विद्यते भावः Bg.2.16. Ms.12.118;1.11,14,74.
    -2 An evil, a harm.
    -3 Untruth, falsehood.
    -ती An unchaste woman; असती भवति सलज्जा Pt.1.418.
    -Comp. -अध्येतृ m. a Brāhmaṇa who reads heterodox works, one who neg- lects his own Śākhā and studies another; also called शाखारण्डः, स्वशाखां यः परित्यज्य अन्यत्र कुरुते श्रमम् । शाखारण्डः स विज्ञेयो वर्जयेत्तं क्रियासु च ॥
    -आगमः 1 a heterodox Śāstra or doctrine.
    -2 acquisition (of wealth) by un- fair or foul means.
    -3 a foul means itself.
    -आचार a. following evil practices, wicked. (
    -रः) an evil prac- tice.
    -आचारिन् a. one who follows evil practices, wicked, vile.
    -कर्मन् -क्रिया &c. See below.
    -कल्पना 1 an untrue action, one which never took place.
    -2 fabri- cation of falsehood.
    -ख्यातिः f. wrong or improper perception or knowledge; आत्मख्याति रसख्यातिरख्यातिः ख्यातिरन्यथा Sarva. S.
    -ग्र (ग्रा) हः 1 a bad trick.
    -2 a bad opinion, prejudice. मोहाद् गृहीत्वा$सद्ग्राहान्प्रवर्तन्ते$- शुचिव्रताः Bg.16.1.
    -3 childish desire.
    -चेष्टितम् harm, injury; प्राणिष्वसच्चेष्टितम् Ś.5.9.
    -जनः a bad, wicked, or contemptible man.
    -दृश् a. evil-eyed.
    -पथः 1 a bad road (lit.)
    -2 evil practices or doctrines; नाशो हन्त सतामसत्पथजुषामायुः समानां शतम् Bv.4.36.
    -परिग्रहः acceptance of unfit presents, receiving presents from improper persons; Ms.12.32.
    -पुत्रः 1 a childless man; Ms.9.154.
    -2 a bad son or disreputable son.
    -प्रतिग्रहः 1 present of bad things; Ms.11.194.
    -2 receiving unfit presents (such as तिल) or from improper persons.
    -भावः 1 non-existence, absence.
    -2 a bad or wicked opinion.
    -3 an evil disposition.
    -वादिन् a. one who says that a matter (or idea) is non-existent, who negatives the existence or declares the non-existence of an idea or matter; असद्वादी हि विद्यमानमपि अनुपलभ्य ब्रूयात् । ŚB. on MS.1.8.4. ˚त्वम् Being an असद्वादिन्; सद्वादित्वाच्च पाणिनेर्वचनं प्रमाणम् । असद्वादित्वान्न कात्यायनस्य । ŚB. on MS.1.8.4.
    -वृत्ति, -व्यवहार a. following evil practices, wicked. (
    -त्तिः f.)
    1 a low or degrading occupation.
    -2 wickedness,
    -व्यवहार a. following evil practices. (
    -रः) evil practice.
    -शास्त्रम् 1 a wrong doctrine.
    -2 a heterodox doctrine (such as that of the Bauddhas); Ms.11.65.
    -संसर्गः bad company.
    -हेतुः 1 a statement having exceptions (in न्याय).
    -2 a bad or fallacious hetu; See हेत्वाभास.

    Sanskrit-English dictionary > असत् _asat

  • 19 असंभ्रम _asambhrama

    असंभ्रम a. Free from agitation, composed, cool.
    -मः Calmness, steadiness; शशंस तुल्यसत्त्वानां सैन्यघोषे$प्यसंभ्रमम् R.4.72.
    -मम्, असंभ्रान्तम् Coolly.

    Sanskrit-English dictionary > असंभ्रम _asambhrama

  • 20 दृढ _dṛḍha

    दृढ a. [दृंह्-क्त नि˚ नलोपः]
    1 Fixed, firm, strong, un- swerving, untiring; असंगशस्त्रेण दृढेन छित्त्वा Bg.15.3; दृढभक्तिः H.3.58; दृढव्रतम् R.13.78.
    -2 Solid, massive.
    -3 Con- firmed, established.
    -4 Steady, persevering; भजन्ते मां दृढव्रताः Bg.7.28.
    -5 Firmly fastened, shut fast.
    -6 Compact.
    -7 Tight, close, dense.
    -8 Strong, intense, great, excessive, mighty, severe, powerful; तस्याः करि- ष्यामि दृढानुतापम् Ku.3.8; R.11.46.
    -9 Tough.
    -1 Difficult to be drawn or bent (as a bow); दृढस्य धनुष आयमनम् Ch. Up.1.3.5.
    -11 Durable.
    -12 Reliable.
    -13 Certain, sure.
    -14 Hard-hearted, cruel; U.4.
    -15 Secure.
    -16 (In Math.) Reduced to the smallest number by a common divisor.
    -ढम् 1 Iron.
    -2 A stronghold, fortress.
    -3 Excess, abundance, high degree
    -4 Anything fixed or firm or solid.
    -ढम् ind.
    1 Firmly, fast.
    -2 Very much, excessively, vehemently.
    -3 Thoroughly.
    -Comp. -अङ्ग a. strong-limbed, stout. (
    -गम्) a diamond.
    -अनुतापः deep repentance; तस्याः करिष्यामि दृढानुतापम् Ku.3.8.
    -आयुधः an epithet of Śiva.
    -इषुधि a. having a strong quiver.
    -काण्डः, -ग्रन्थिः, -पत्रः a bamboo.
    -कारिन् a. resolute.
    -कट्टुकः (in Math.) a multiplier admitting of no further simplifica- tion or reduction.
    -गात्रिका granulated sugar.
    -ग्राहिन् a. seizing firmly, pursuing an object with untiring energy, resolute; दृढग्राही करोमीति जाप्यं जपति जापकः Mb.12. 197.11.
    -दंशकः a shark.
    -द्वार a. having the gates well-secured.
    -धनः an epithet of Buddha.
    -धन्वन्, -धन्विन् m. a good archer; राजानं दृढधन्वानं दिलीपं सत्यवादि- नम् Mb.
    -धृति a. resolute.
    -नाभः a spell for restraining अस्त्रs; Rām.1.29.5.
    -निश्चय a.
    1 of firm resolve, resolute, firm.
    -2 confirmed.
    -नीरः, -फलः the cocoa- nut tree.
    -पाद a. resolute. (
    -दः) an epithet of Brahmā.
    -पृष्ठकः a tortoise.
    -प्रतिज्ञ a. firm to a promise, true to one's word, faithful to an agreement.
    -प्रत्ययः firm confidence, settled conviction; संप्राप्तान्न पुरा न संप्रति न च प्राप्तौ दृढप्रत्ययान् Bh.3.
    -प्ररोहः the holy fig tree.
    -प्रहारिन् a.
    1 striking hard.
    -2 hitting firmly, shooting surely.
    -भक्ति a. faithful, devoted.
    -भाजकः (In Math.) the greatest common measure.
    -भूमिः a person with a firm concentration of his mind in yogic studies; स तु दीर्घकालनैरन्तर्यसत्कारसेवितो दृढमतिः Yogadarśana.
    -भेदिन् A good archer; भ्राम्यञ्जले घटो वेध्यश्चक्रे मृत्पिण्डकं तथा । भ्रमन्तं वेधयेद्यो हि दृढभेदी स उच्यते ॥ Dhanur.15.
    -मति a. resolute, strong-willed, firm.
    -मन्यु a. having intense anger or grief; भार्गवाय दृढमन्यवे पुनः क्षत्रमुद्यतमिव न्यवेदयत् R.11.46.
    -मुष्टि a. close-fisted, miserly, niggardly.
    (-ष्टिः) 1 a sword.
    -2 strong fist; Ks.19.148.
    -मूलः, -वृक्षः the cocoa-nut tree.
    -रङ्गा alum.
    -लोमन् m. a wild hog.
    -वैरिन् m. a relentless foe; an inveterate enemy.
    -व्रत a.
    1 firm in religious austerity. एवं दृढव्रतो नित्यं ब्रह्मचारी समाहितः Ms.11.81.
    -2 firm, faithful.
    -3 perse- vering, persistent.
    -संधि a.
    1 firmly united, closely joined.
    -2 close, compact.
    -3 thick-set.
    -सौहृद a. firm in friendship.

    Sanskrit-English dictionary > दृढ _dṛḍha

Страницы
  • 1
  • 2

См. также в других словарях:

  • Four Noble Truths — The Buddha teaching the Four Noble Truths. Translations of Four Noble Truths …   Wikipedia

  • Quatre nobles verites — Quatre nobles vérités Religions Védisme Brahmanisme Hindouisme Ajîvika J …   Wikipédia en Français

  • Quatre nobles vérités — Pour les articles homonymes, voir Quatre vérités. Les quatre nobles vérités (sanskrit : चत्वारि आर्यसत्यानि catvāri āryasatyāni) sont les fondements cruciaux du bouddhisme à partir desquels le bouddha a atteint l éveil et avec lesquels il a… …   Wikipédia en Français

  • Quatres nobles vérités — Quatre nobles vérités Religions Védisme Brahmanisme Hindouisme Ajîvika J …   Wikipédia en Français

  • Vocabulaire et concepts du bouddhisme — La plus grande partie du vocabulaire et des concepts du bouddhisme est difficilement traduisible en français, sans perdre le sens et la portée des termes originaux. Cet article liste quelques concepts bouddhiques parmi les plus importants, une… …   Wikipédia en Français

  • Четыре Благородные Истины — В переводе на: Пали: cattāri ariyasaccāni Санскрит …   Википедия

  • Истина пути — В переводе на: Пали: cattāri ariyasaccāni Санскрит: चत्वारि आर्यसत्यानि …   Википедия

  • Четыре благородные истины — В переводе на: Пали: cattāri ariyasaccāni Санскрит: चत्वारि आर्यसत्यानि …   Википедия

  • Glossary of Buddhism — Several Buddhist terms and concepts lack direct translations into English that cover the breadth of the original term. Below are given a number of important Buddhist terms, short definitions, and the languages in which they appear. In this list,… …   Wikipedia

  • ātithyá-satkāra — आतिथ्यसत्कार …   Indonesian dictionary

  • ātithyá-satkriyā — आतिथ्यसत्क्रिया …   Indonesian dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»