-
1 वनवराह
vána-varāham. a wild hog MW.
-
2 वनवर्तिका
vána-vartikāf. a kind of quail Mālatīm.
-
3 वनवर्तिन्
vána-vartinmfn. residing in the forest W.
-
4 वनवर्बर
-
5 वनवर्बरिका
-
6 वनवर्हिण
-
7 वन
vána1) n. (once m. R. V, 50, 2)
a forest, wood, grove, thicket, quantity of lotuses orﾠ other plants growing in a thick cluster (but in older language alsoﾠ applied to a single tree) RV. etc. etc.;
plenty, abundance R. Kathās. ;
a foreign orﾠ distant land RV. VII, 1, 19 (cf. araṇya);
wood, timber RV. ;
a wooden vessel orﾠ barrel (for the Soma juice) RV. (?);
a cloud (as the vessel in the sky) ib. ;
(prob.) the body of a carriage RV. VIII, 34, 18 ;
water Naigh. I, 12 ;
a fountain, spring L. ;
abode Nalôd. ;
Cyperus Rotundus VarBṛS. ;
= raṡrmi, a ray of light Naigh. I, 4 ;
(prob.) longing, earnest desire KenUp. ;
m. N. of a son of Uṡīnara BhP. ;
of one of the 10 orders of mendicants founded by Ṡamkarâcārya (the members of which affix vana to their names cf. rārmêndra-v-) W. ;
(ā) f. the piece of wood used for kindling fire by attrition (= araṇi q.v.;
sometimes personified) RV. III, 13 ;
(ī) f. a wood, forest Sāh. ;
vana2) ind. gaṇa câ̱di
- वनऋक्ष
- वनकचु
- वनकणा
- वनकण्डुल
- वनकदली
- वनकन्द
- वनकपि
- वनकपीवत्
- वनकरिन्
- वनकाम
- वनकार्पसि
- वनकार्पसी
- वनकाष्ठिका
- वनकुक्कुट
- वनकुञ्जर
- वनकुसुम
- वनकोद्रव
- वनकोलि
- वनकौशाम्बी
- वनक्रक्ष
- वनखण्ड
- वनग
- वनगज
- वनगमन
- वनगव
- वनगहन
- वनगुप्त
- वनगुल्म
- वनगो
- वनगोचर
- वनग्रहण
- वनग्रामक
- वनग्राहिन्
- वनघोली
- वनंकरण
- वनचन्दन
- वनचन्द्रिका
- वनचम्पक
- वनचर
- वनचर्य
- वनचर्या
- वनचारिन्
- वनच्छाग
- वनच्छिद्
- वनच्छेद
- वनज
- वनजात
- वनजीर
- वनजीविका
- वनजीविन्
- वनज्योत्स्नी
- वनतरंगिणी
- वनतिक्त
- वनतिक्तिका
- वनद
- वनदमन
- वनदारक
- वनदाह
- वनदीप
- वनदीयभट्ट
- वनदुर्ग
- वनदुर्गा
- वनदेवता
- वनद्रुम
- वनद्विप
- वनधान्य
- वनधारा
- वनधिति
- वनधेनु
- वननित्य
- वनप
- वनपन्नग
- वनपर्वन्
- वनपाल्लव
- वनपंसुल
- वनपादप
- वनपार्श्व
- वनपाल
- वनपालक
- वनपिप्पलि
- वनपुत्रक
- वनपुर्व
- वनप्रक्ष
- वनप्रवेश
- वनप्रस्थ
- वनप्रिय
- वनफल
- वनबर्बर
- वनबर्बरिका
- वनबर्हिण
- वनबाह्यक
- वनबिडाल
- वनबीज
- वनभद्रिका
- वनभुज्
- वनभू
- वनभूमि
- वनभूषणी
- वनभोजनपुण्याहवचनप्रयोग
- वनभोजनप्रयोग
- वनभोजनविधि
- वनमक्षिका
- वनमल्लिका
- वनमल्ली
- वनमातंग
- वनमानुष
- वनमाय
- वनमाल
- वनमाला
- वनमालिका
- वनमालिन्
- वनमुच्
- वनमुद्ग
- वनमूत
- वनमूर्धजा
- वनमूल
- वनमृग
- वनमेथिका
- वनमोचा
- वनयमानी
- वनरक्षक
- वनराज
- वनराजि
- वनराज्य
- वनराष्ट्र
- वनराष्ट्रक
- वनर्द्धि
- वनलक्ष्मी
- वनलता
- वनलेखा
- वनवराह
- वनवर्तिका
- वनवर्तिन्
- वनवर्बर
- वनवर्बरिका
- वनवर्हिण
- वनवल्लरी
- वनवह्नि
- वनवात
- वनवास
- वनवासन
- वनवासिन्
- वनवास्य
- वनवाह्यक
- वनविडाल
- वनविलासिनी
- वनवीज
- वनवृत्ति
- वनवृन्ताकी
- वनव्रीहि
- वनशिखण्डिन्
- वनशूकरी
- वनशुरण
- वनशृङ्गाट
- वनशृङ्गाटक
- वनशोभन
- वनश्वन्
- वनषण्ड
- वनषद्
- वनसंकट
- वनसद्
- वनसंनिवासिन्
- वनसमूह
- वनसम्प्रवेश
- वनसरोजिनी
- वनसाह्वया
- वनसिन्धुर
- वनस्तम्ब
- वनस्थ
- वनस्थली
- वनस्थान
- वनस्थायिन्
- वनस्थित
- वनस्पति
- वनस्रज्
- वनहरि
- वनहरिद्रा
- वनहव
- वनहास
- वनहुताशन
- वनहोम
-
8 वनम् _vanam
वनम् [वन्-अच्]1 A forest, wood, thicket of trees; एको वासः पत्तने वा वने वा Bh.3.12; वने$पि दोषाः प्रभवन्ति रागिणाम्.-2 A cluster, group, a quantity of lotuses or other plants growing in a thick bed; चित्रद्विपाः पद्मवनाव- तीर्णाः R.16.16;6.86.-3 A place of abode, residence, house.-4 A fountain, spring (of water).-5 Water in general; गगनं... वनौघनमदभ्रम् Śi.6.73.-6 A wooden vessel.-7 Wood, timber.-8 Dwelling in a forest, living abroad.-9 Ved. A cloud.-1 Light, a ray of light.-11 Worshipping.-12 A mountain; L. D. B.-13 Plenty, abundance. (As the first member of comp. वन may be translated by 'wild', 'forest'; वनवराहः, वनकदली, वनपुष्पम् &c.)-Comp. -अग्निः a forest conflagra- tion.-अजः the wild goat.-अन्तः 1 the skirts or borders of a forest; वृत्तः स नौ संगतयोर्वनान्ते R.2.58.-2 the forest region itself, wood; वनान्तशय्याकठिनीकृताकृती Ki.1.36; अन्तःकूजन् मुखरशकुनो यत्र रम्यो वनान्तः U.2.25.-अन्तरम् 1 another wood.-2 the interior of a forest; अपि वनान्तरमल्पकुचान्तरा श्रयति पर्वत पर्वसु संनता V.4.49.-अब्जिनी a lotus-plant growing in water.-अरिष्टा wild turmeric.-अर्चकः a florist, maker of garlands.-अलक्तम् red earth or ruddle.-अलिका a sun-flower.-आखुः a hare.-आखुकः a kind of bean.-आपगा 'wood-river', a forest-stream; महार्णवं समासाद्य वनापगशतं यथा Rām.7.19. 17.-आर्द्रकम् the root of wild ginger. (-का) wild ginger.-आश a. living on water; कुतः क्षीरं... वनाशानां वनाश्रम- निवासिनाम् Mb.13.14.124.(-शः) 1 dining in a wood, a picnic; क्वचिद्वनाशाय मनो दधद् व्रजात् प्रातः समुत्थाय वयस्य- वत्सपान् Bhāg.1.12.1.-2 a kind of small barley.-आश्रमः abode in the woods, the third stage in the re- ligious life of a Brāhmaṇa.-आश्रमिन् m. an anchorite, a hermit.-आश्रयः 1 an inhabitant of the wood.-2 a sort of crow or raven.-उत्साहः a rhinoceros.-उद्धवा the wild cotton plant.-उपप्लवः a forest conflagration.-उपलः shaped and dried cow dung (Mar. गोवरी).-ओकस् m.1 an inhabitant of a wood, a forester.-2 an anchorite, a hermit.-3 a wild animal such as a monkey, boar &c.; तस्य त्यक्तस्वभावस्य घृणेर्मायावनौकसः Bhāg. 7.2.7.-ओषधिः a medicinal herb growing in a forest or growing wild.-कणा wild pepper.-कदली wild plantain.-करिन् m.,-कुञ्जरः, -गजः a wild elephant.-काम a. fond of a forest.-कार्पासी (-सिः f.) the wild cotton tree.-कुक्कुटः a wild fowl.-कोलिः f. the wild jujube tree.-खण्डम् a forest.-ग a. inhabitant of a forest.-गवः the wild ox.-गहनम् a thicket, the thick part of a forest; इति चालयन्नचलसानुवनगहनजानुमापतिः ।-गुप्तः a spy.-गुल्मः a wild or forest shrub.-गोचर a.1 frequenting woods.-2 living in water; जहास चाहो वन- गोचरो मृगः Bhāg.3.18.2.(-रः) 1 a hunter.-2 a for- ester. (-रम्) a forest.-ग्रहणम् surrounding a forest and stopping all egress.-ग्राहिन् a beater of the forest, one who surrounds a forest; तेन हि निवर्तय पूर्वगतान् वन- ग्राहिणः Ś.2.6/7.-ग्रामकः a forest village, a poor village.-चन्दनम् 1 the Devadāru tree.-2 aloe-wood.-चन्द्रिका, -ज्योत्स्ना a kind of jasmine.-चम्पकः the wild Cham- paka tree.-चर a. living in a forest, haunting woods, sylvan.(-रः) 1 a forester, forest-dweller, woodman; उपतस्थुरास्तितविषादधियः शतयज्वनो वनचरा वसतिम् Ki.6.29; Me.12.-2 a wild animal.-3 the fabulous eight-leg- ged animal called Śarabha.-चर्या roaming about or residence in a forest.-छागः 1 a wild goat.-2 a boar.-छिद् m. a wood-cutter.-जः 1 an elephant.-2 a kind of fragrant grass.-3 the wild citron tree.-4 a wood- man. (-जम्) a blue lotus-flower.-जा 1 wild ginger.-2 the wild cotton tree.-जीविन् a forester, woodman.-तिक्तः the yellow myrobalan tree.-दः a cloud.-दाहः a forest-conflagration.-दीपः = ˚चम्पकः.-देवता a sylvan deity, a dryad; शुश्राव कुञ्जेषु यशः स्वमुच्चैरुद्गीयमानं वनदेवताभिः R.2.12;9.52; Ś.4.5; अनुप्रयाता वनदेवताभ्यामदृश्यत स्थावरराजकन्या Ku.3.52;6.39.-द्रुमः a tree growing wild in a forest.-धारा an avenue of trees.-धितिः f. Ved. a hatchet.-धेनुः f. the female of the wild ox or Bos gavœus.-पः a woodman; यथा वनान्ते वनपैर्विसृष्टः कक्षं देहत्कृष्णगतिः सुघोषः Mb.9.24.63.-पल्लवः the शोभाञ्जन tree.-पांसुलः a hunter.-पार्श्वम् the neighbourhood of a wood, the forest region itself.-पुष्पम् a forest-flower.-पूरकः the wild citron tree.-प्रवेशः commencing a hermit's life.-प्रस्थ a. retiring into a wood, leading the life of a hermit. (-स्थः) a wood situated on a table- land.-प्रियः the cuckoo. (-यम्) the cinnamon tree.-बर्हिणः, -वर्हिणः a wild peacock.-भूः f.,-भूमिः f. forest ground.-भूषणी the female of the Indian cuckoo.-मक्षिका a gad-fly.-मल्ली wild-jasmine.-माला a gar- land of wood-flowers, such as was usually worn by Kṛiṣṇa; ग्रथितमौलिरसौ वनमालया R.9.51; it is thus des- cribed:- आजानुलम्बिनी माला सर्वर्तुकुसुमोज्ज्वला । मध्ये स्थूल- कदम्बाढ्या वनमालेति कीर्तिता ॥ ˚धरः an epithet of Kṛiṣṇa.-मालिन् a. adorned with a chaplet of wood-flowers (-m.) an epithet of Kṛiṣṇa; धीरसमीरे यमुनातीरे वसति वने वनमाली Gīt.5; तव विरहे वनमाली सखि सीदति ibid.-मालिनी N. of the town of Dvārakā.-मुच् a. pouring water; R.9.22. (-m.),-भूतः a cloud.-मुद्गः a kind of kidney-bean.-मोचा wild plantain.-रक्षकः a forest-keeper.-राजः the lion.-राजिः, -जी f.1 a grove or long row of trees.-2 a long tract of forest.-3 a path in a forest.-रुहम् a lotus-flower; वनरुहाननं बिभ्रदावृतम् Bhāg.1.31.12.-लक्ष्मी f.1 an ornament or beauty of the wood.-2 the plan- tain.-लता a forest-creeper; दूरीकृताः खलु गुणैरुद्यानलता वन- लताभिः Ś.1.17.-वर्तिका a kind of quail.-वह्निः, -हुता- शनः a forest-conflagration.-वासः 1 living in a wood, residence in a forest; अनुमतगमना शकुन्तला तरुभिरियं वनवास- बन्धुभिः Ś.4.1.-2 a wild or nomadic life.-3 a forest- dweller, a forester.-वासनः a civet-cat.-वासिन् m.1 a forest-dweller, forester.-2 a hermit; so वनस्थायिन्.-वीजः, -वीजकः the wild citron tree.-वृन्ताकी the egg- plant.-व्रीहिः wild rice.-शृङ्गाटः Tribulus Lanuginosus (Mar. सराटा).-शोभनम् a lotus.-श्वन् m.1 a jackal.-2 a tiger.-3 a civet-cat.-सङ्कटः a kind of pulse.-सद्, -संवासिन् m. a forester; प्रणुदन्ववौ वनसदां परिश्रमम् Ki.12. 5.-समूहः a thick wood.-संप्रवेशः a solemn proces- sion into a forest for the purpose of cutting wood for an idol.-सरोजिनी f. the wild cotton plant.-स्थः 1 a deer.-2 a hermit; कुतः क्षीरं वनस्थानाम् Mb.13.14.124.-स्था, -स्थी the holy fig tree.-स्थली a wood, forest ground; नखक्षतानीव वनस्थलीनाम् Ku.3.29.-स्रज् f. a garland of forest flowers.-हासः, -हासकः 1 the Kāsa grass.-2 N. of the flower-plant Kunda. -
9 वर्तिका _vartikā
वर्तिका [वृतेः तिकन् Uṇ.3.146]1 A paint-brush; तदुपनय चित्रफलकं चित्रवर्तिकाश्च Māl.1; अङ्गुलीक्षरणसन्नवर्तिकः R.19.19.-2 The wick of a lamp, a torch; तिलस्नेहसिक्त- यष्ट्यग्रग्रथितवर्तिका Dk.2.7.-3 Colour, paint.-4 A quail; एकपक्षाक्षिचरणा वर्तिका घोरदर्शना Mb.3.18.42; श्येनावपात- चकिता वनवर्तिकेव Māl.8.8.-5 A stick (यष्टि); पलाशवर्तिका- मेकां वहतः संहतान् पथि (अपश्यत्) Mb.1.31.8. -
10 श्येनः _śyēnḥ
श्येनः [श्यै-इनन् Uṇ.2.45]1 The white colour.-2 Whiteness.-3 A hawk, falcon.-4 Violence.-5 Ved. A horse.-6 A kind of array in battle.-Comp. -अवपातः the swoop of a hawk; श्येनावपातचकिता वनवर्ति- केव Māl.8.8.-कपोतीय a. (from Śibi story) sudden (calamity).-करणम्, -करणिका 1 burning on a separate funeral pile.-2 a hawk-like, i. e. rash and desperate, act.-चित्, -जीविन् m. falconer; Ms.3.164.-पातः the swoop of a hawk or eagle; वडवे इव संयुक्ते श्येनपाते दिवौकसाम् Mb.3.133.26. -
11 स्वर् _svar
1स्वर् 1 U. (स्वरयति-ते) To find fault, blame, re- prove, censure.2स्वर् ind.1 Heaven, paradise; as in स्वर्लोक, स्वर्वेश्या, स्वर्भानुः, &c.; त्वं कर्मणां मङ्गलमङ्गलानां कर्तुः स्म लोकं तनुषे स्वः परं वा Bhāg.4.6.45.-2 The heaven of Indra and the temporary abode of the virtuous after death.-3 The sky, ether.-4 The space above the sun or between the sun and the polar star.-5 The third of the three Vyāhṛitis, pronounced by every Brāhmaṇa in his daily prayers; see व्याहृति.-6 Radiance, splendour.-7 Water. ind. (used in nom., acc., gen., or loc. case); स्वलंकृतैर्भ- वनवरैविभूषितां पुरंदरः स्वरिव यथामरावतीम् Rām.7.11.5; साधोरपि स्वः खलु गामिताधो गमी स तु स्वर्गमितः प्रयाणे N.6. 99 (herein abl. case, स्वर् = स्वर्गात्).-Comp. -अतिक्रमः reaching Vaikuṇṭha (beyond heaven).-आपगा, -गङ्गा 1 the celestial Ganges.-2 the galaxy or milky way.-इङ्गणः a strong wind.-गत a. dead.-गतिः f.,-गमनम् 1 going to heaven, future felicity.-2 death.-गिरिः Sumeru.-जित् m. a kind of sacrifice; यजेत वाश्वमेधेन स्वर्जिता गोसवेन वा Ms.11.74.-तरुः (स्वस्तरुः) a tree of paradise.-दृश् m.1 an epithet of Indra.-2 of Agni.-3 of Soma.-धुनी, -नदी (forming स्वर्णदी) the celestial Ganges; सद्यः पुनन्त्युपस्पृष्टाः स्वर्धुन्यापोनुसेवया Bhāg.1.1.15.-भानवः a kind of precious stone.-भानुः N. of Rāhu; तुल्ये$पराधे स्वर्भानुर्भानुमन्तं चिरेण यत् । हिमांशुमाशु ग्रसते तन्म्रदिम्नः स्फुटं फलम् Ś.i.2.49. ˚सूदनः the sun.-मणिः the sun.-मध्यम् the central point of the sky, the zenith.-यात a. dead.-यातृ a. dying.-यानम् dying, death.-योषित a celestial woman, apsaras.-लोकः the celestial world, heaven.-वधूः f. a celestial damsel, an apsaras.-वापी the Ganges.-वारवामभ्रू (see-वधू above); स्वर्वारवामभ्रुवः नृत्यं चक्रुः Cholachampū p.22, Verse 51.-वेश्या 'a courtezan of heaven', a celestial nymph, an apsaras.-वैद्य m. du. an epithet of the two Aśvins.-षा 1 an epithet of Soma.-2 of the thunderbolt of Indra.-सिन्धु = स्वर्गङ्गा q. v.
См. также в других словарях:
vána-varāha — वनवराह … Indonesian dictionary
vána-varbara — वनवर्बर … Indonesian dictionary
vána-varbarikā — वनवर्बरिका … Indonesian dictionary
vána-varhiṇa — वनवर्हिण … Indonesian dictionary
vána-vartikā — वनवर्तिका … Indonesian dictionary
vána-vartin — वनवर्तिन् … Indonesian dictionary
