Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

रसविक्रयिन्

  • 61 प्राप्त _prāpta

    प्राप्त p. p.
    1 Got, obtained, won, acquired.
    -2 Reach- ed, attained to.
    -3 Met with, found.
    -4 Incurred, suffered, endured; सभार्येण सराष्ट्रेण यत् प्राप्तं तत्र तत्त्वतः (संप्रपश्यति) Rām.1.3.3.
    -5 Arrived, come, present.
    -6 Completed.
    -7 Proper, right.
    -8 Following from a rule,
    -9 Described (as a symptom).
    -1 Fixed, placed.
    -11 (In gram.) Following from a rule, valid.
    Comp. -अनुज्ञ a. one who has got permission to go, allowed to depart.
    -अपराध a. guilty of an offence.
    -अर्थ a. successful.
    (-र्थः) an object gained.
    1 finding occasion or opportunity.
    -2 timely, seasonable. (
    -रः) a fit or suitable time.
    - उदय a. one who has attained rise or exaltation.
    -कर्मन् n. that which results or follows from a preceding rule.
    -कारिन् a. doing what is right.
    -काल a.
    1 opportune, seasonable, suitable; see अप्राप्तकाल.
    -2 marriageable.
    -3 fated, destined. (
    -लः) a fit time, suitable or favourable moment. (
    -लम्) ind. seasonably, opportunely, timely; अप्राप्तकालं वचनं बृहस्पतिरपि ब्रुवन् Pt.1. 63.
    -क्रम a. fit, proper, suitable.
    -जीवन a. revived, restored to life.
    -दोष a. guilty.
    -पञ्चत्व a. resolved into the five elements, i. e. dead; cf. पञ्चत्व.
    -प्रसव a.
    1 delivered of a child.
    -2 near her confinement; प्राप्तप्रसव- मात्मानं गङ्गादेव्यां विमुञ्चति U.7.2.
    -बीज a. sown.
    -बुद्धि a.
    1 recovering, regaining one's consciousness.
    -2 instruct- ed, enlightened.
    -भारः a beast of burden.
    -भाव a.
    1 wise.
    -2 handsome.
    -वः a young bullock.
    -मनोरथ a. one who has obtained his desired object.
    -यौवन a. being in the bloom of youth, arrived at the age of puberty, youthful.
    -रूप a.
    1 handsome, beautiful.
    -2 wise, learned.
    -3 charming, attractive.
    -4 fit, proper, worthy.
    -वर a. fraught with blessings.
    -व्यवहार a. come of age, being able and legally authorised to manage his own affairs (opp. 'minor').
    -श्री a. one who owes his rise (to another); इतः स दैत्यः प्राप्तश्रीर्नेत एवार्हति क्षयम् Ku.2.55; Pt.1.244.
    -सूर्य a. having the sun (vertical).

    Sanskrit-English dictionary > प्राप्त _prāpta

  • 62 वीर _vīra

    वीर [अजेः रक् वीभावश्च Uṇ.2.13] a.
    1 Heroic, brave.
    -2 Mighty, powerful.
    -3 Excellent, eminent.
    -रः 1 A hero, warrior, champion; को$प्येष संप्रति नवः पुरुषावतारो वीरो न यस्य भगवान् भृगुनन्दनो$पि U.5.33.
    -2 The sentiment of heroism (in rhetoric); अस्तोक- वीरगुरुसाहसमद्भुतं च Mv.1.6; it is distinguished under four heads; दानवीर, धर्मवीर, दयावीर and युद्धवीर; for explanation see these words s. v.).
    -3 An actor.
    -4 Fire.
    -5 The sacrificial fire.
    -6 A son; अस्य कुले वीरो जायते Ch. Up.3.13.6; वीरं मे दत्त पितरः Śrādha- mantras.
    -7 A husband.
    -8 The Arjuna tree.
    -9 A Jaina.
    -1 The Karavīra tree.
    -11 N. of Viṣṇu.
    -रम् 1 A reed.
    -2 Pepper.
    -3 Rice-gruel.
    -4 The root of Uśīra q. v.
    -5 Iron; Gīrvāṇa.
    -Comp. -अध्वन्, -मार्गः a heroic death.
    -अम्लः a kind of sorrel.
    -आशंसनम् 1 keeping watch.
    -2 the post of danger in battle.
    -3 a forlorn hope.
    -4 a field of battle; पयोदजालमिव तद्वीरा- शंसनमाबभौ Śi.19.79.
    -आसनम् 1 a kind of posture pract- ised in meditation; एकं पादमथैकस्मिन् विन्यस्योरौ तु संस्थितम् । इतरस्मिंस्तथैवोरुं वीरासनमिति स्मृतम् ॥ cf. पर्यङ्क.
    -2 kneeling on one knee.
    -3 a field of battle.
    -4 the station of a sentinel.
    -ईशः, -ईश्वरः 1 epithets of Śiva.
    -2 a great hero.
    -उञ्झः a Brahmaṇa who omits to offer oblations to the sacrificial fire.
    -काम a. desirous of male off- spring.
    -कीटः an insignificant or contemptible warrior.
    -गतिः Indra's heaven.
    -जयन्तिका 1 a war-dance.
    -2 war, battle.
    -तरुः 1 the Bilva tree.
    -2 the Arjuna tree.
    -धन्वन् m. an epithet of the god of love.
    -पट्टः a sort of military dress.
    -पट्टिका a gold band worn by men across the forehead; नलस्य भाले मणिवीरपट्टिकानिभेव लग्नः परिधिर्विधोर्बभौ N.15.61.
    -पत्नी the wife of a hero.
    -पानम् (णम्) an exciting or refreshing drink taken by soldiers either before or after a battle; मदो$यं संप्रहारे$स्मिन् वीरपानं समर्थ्यताम् Rām.4.11.38.
    -बाहुः N. of Viṣṇu.
    -भद्रः 1 N. of a powerful hero created by Śiva from his matted hair; see दक्ष; महावीरो$पि रे भद्र मम सर्वगणेष्विह । वीरभद्राख्यया हि त्वं प्रथितिं परमं व्रज । कुरु मे सत्वरं कर्म दक्षयज्ञं क्षयं नय ॥ Kāśīkhaṇḍa.
    -2 a distinguished hero.
    -3 a horse fit for the Aśvamedha sacrifice.
    -4 a kind of fragrant grass.
    -भवन्ती the elder sister; Gīrvāṇa.
    -भावः heroic nature.
    -मर्दलः a war-drum.
    -मुद्रिका a ring worn on the middle toe.
    -रजस् n. red lead.
    -रसः 1 the sentiment of heroism.
    -2 a warlike feeling.
    -रेणुः N. of Bhīmasena.
    -लोकः Indra's heaven.
    -वादः glory.
    -विप्लावकः a Brāhmaṇa who performs sacrifices by means of money got from the lowest castes.
    -वृक्षः 1 the Arjuna tree.
    -2 the marking-nut plant.
    -व्रत a. adhering to one's purpose; पूर्णः श्रुतधरो राजन्नाह वीरव्रतो मुनिः Bhāg.1.87.45.
    -तम् heroism.
    -शङ्कुः an arrow.
    -शयः, -शयनम्, -शय्या the couch of a dead or wounded hero in a battle; battlefield; कलेवरं योगरतो विजह्याद्यदग्रेणीर्वीरशये$निवृत्तः Bhāg.6.1.33.
    -2 a particular posture.
    -सूः f. the mother of a hero; (so
    -वीरप्रसवा, -प्रसूः, -प्रसविनी); तस्यात्मनो$र्धं पत्न्यास्ते नान्वगाद्वीरसूः कृपी Bhāg.1.7.45.
    -2 the mother of a male child.
    -सेनः N. of the father of Nala.
    -सैन्यम् garlic.
    -स्कन्धः a buffalo.
    -स्थानम् = वीरासन (1); स्थाणु- भूतो महातेजा वीरस्थानेन पाण्डव Mb.3.122.2;13.142.8; (= स्वर्ग) heaven; वीरासनं वीरशय्यां वीरस्थानमुपागतम् । अक्षया- स्तस्य वै लोकाः सर्वकामगमास्तथा ॥ Mb.13.7.13.
    -हत्या the killing of a man; murder of a son; चान्द्रायणं चरेन्मासं वीरत्यासमं हि तत् Ms.11.41; वीरहत्यामवाप्तो$सि वह्नीनुद्वास्य यत्नतः Śāṅkaradigvijaya 8.26.
    -हन् m. a Brāhmaṇa who has neglected his domestic fire; तेनादृश्यन्त वीरघ्ना न तु वीरहणो जनाः N.17.197; (cf. Note on N.17.197 given by the English translator Handiqui, P.63.).
    -2 A child- murderer; वीरहा वा एष देवानां भवति यो$ग्निमुद्वासयते Ts.1.5.2.
    -3 N. of Viṣṇu.

    Sanskrit-English dictionary > वीर _vīra

  • 63 हेमन् _hēman

    हेमन् n. [हि-मनिन्]
    1 Gold; हेम्नः संलक्ष्यते ह्यग्नौ विशुद्धि श्यामिकापि वा R.1.1.
    -2 Water.
    -3 Snow.
    -4 The thorn-apple.
    -5 The Keśara flower.
    -6 Winter, the cold sea- son.
    -7 The planet Mercury.
    -8 The Dhattūra plant.; हेमनामकतरुप्रसवेन त्र्यम्बकस्तदुपकल्पितपूजः N.21.34.
    -Comp. -अङ्कः a. adorned with gold; Mu.2.1 (v. l.); see next word.
    -अङ्ग a. golden; सुगाङ्गे हेमाङ्गं नृवर तव सिंहासनमिदम् Mu.2.1.
    (-ङ्गः) 1 Garuḍa.
    -2 a lion.
    -3 the mountain Sumeru.
    -4 N. of Brahman.
    -5 of Viṣṇu.
    -6 the Champaka tree.
    -अङ्गदम् a gold brace- let.
    -अद्रिः 1 the mountain Sumeru.
    -2 N. of an author of the encyclopædic work चतुर्वर्गचिन्तामणि.
    -अम्भोजम् a golden lotus, Nelumbium Speciosum (variety yellow); हेमाम्भोजप्रसवि सलिलं मानसस्याददानः Me.64.
    -अम्भोरुहम् golden lotus; हेमाम्भोरुहसस्यानां तद्वाप्यो धाम सांप्रतम् Ku. 2.44.
    -आह्वः 1 the wild Champaka tree.
    -2 the Dhattūra plant.
    -कक्ष a. having golden walls.
    -क्षः a golden girdle.
    -कन्दलः coral.
    -करः, -कर्तृ, -कारः, -कारकः a goldsmith; (हृत्वा) विविधानि च रत्नानि जायते हेमकर्तृषु Ms.12.61; हेममात्रमुपादाय रूपं वा हेमकारकः Y.3. 147.
    -कलशः a golden pinnacle; Inscr.
    -किंजल्कम् the Nāgakeśara flower.
    -कुम्भः a golden jar.
    -कूटः N. of a mountain; Ś.7.
    -केतकी the Ketaka plant, bearing yellow flowers (स्वर्णकेतकी).
    -केलिः 1 an epithet of Agni.
    -2 the Chitraka plant.
    -केशः N. of Śiva.
    -गन्धिनी the perfume named Reṇukā.
    -गर्भ a. containing gold in the interior.
    -गिरिः the mountain Sumeru.
    -गारैः the Aśoka tree.
    -घ्नम् lead.
    -घ्नी turmeric.
    -चन्द्रः N. of a celebrated Jaina lexicographer (of the 11th century).
    -छन्न a. covered with gold. (
    -न्नम्) gold covering.
    -ज्वालः fire.
    -तरुः the thorn-apple.
    -तारम् blue vitriol.
    -दुग्धः, -दुग्धकः the glomerous fig-tree.
    -धान्यकः the 11/2 Māṣaka weight.
    -धारणम् the 8-Palas weight of gold.
    -पर्वतः the mountain Meru.
    -पुष्पः, -पुष्पकः 1 the Aśoka tree.
    -2 the Lodhra tree.
    -3 the Champaka tree. (-n.)
    1 the Aśoka flower.
    -2 the flower of China rose.
    -पुष्पिका yellow jasmine.
    -पृष्ठ a. gilded.
    -ब(व)लम् a pearl.
    -माला the wife of Yama.
    -माक्षिकम् pyrites.
    -मालिन् m. the sun.
    -यूथिका the golden or yellow jasmine.
    -रागिणी f. turmeric.
    -रेणुः a kind of atom (त्रसरेणुः).
    -वलम् a pearl.
    -व्याकरणम् Hemachandra's grammar.
    -शङ्खः N. of Viṣṇu.
    -शृङ्गम् 1 a golden horn.
    -2 a golden summit.
    -सारम् blue vitriol.
    -सूत्रम्, -सूत्रकम् a kind of necklace (Mar. गोफ).

    Sanskrit-English dictionary > हेमन् _hēman

  • 64 मद्र


    madra
    madrá

    m. a country to the north-west of Hindūstan proper, orﾠ a king (pl. the people) of this country ṠBr. etc. etc.;

    N. of a son of Ṡibi (the progenitor of the Madras) Pur. ;
    (ā) f. N. of a daughter of Raudrāṡva Hariv. ;
    (in music) a personification of the first Mūrchanā in the Gāndhāra-grāma;
    (ī) f. a princess of Madra Pāṇ. 4-1, 177. Sch. ;
    n. joy, happiness ( madraṉtasya orﾠ tasmai, « joy to him!» cf. n. of bhadra) Pāṇ. 2-3, 73. ;
    - मद्रकार
    - मद्रकूल
    - मद्रगार
    - मद्रगारि
    - मद्रंकर
    - मद्रज
    - मद्रनगर
    - मद्रनाभ
    - मद्रप
    - मद्रराज
    - मद्रवाणिज
    - मद्रसदेश
    - मद्रसनीड
    - मद्रसमर्याद
    - मद्रसविध
    - मद्रसवेश
    - मद्रसुता
    - मद्रस्त्री
    - मद्रह्रद

    Sanskrit-English dictionary > मद्र

  • 65 वाज


    vā́ja
    m. (fr. vaj;

    cf. ugra, uj, ojas etc.) strength, vigour, energy, spirit, speed (esp. of a horse;
    alsoﾠ pl.) RV. AV. VS. ṠāṇkhṠr. (vā́jebhis ind. mightily, greatly;
    cf. sahasā);
    a contest, race, conflict, battle, war RV. VS. GṛṠrS. ;
    the prize of a race orﾠ of battle, booty, gain, reward, any precious orﾠ valuable possession, wealth, treasure RV. VS. AV. PañcavBr. ;
    food, sacrificial food (= anna in Nigh. II, 7 andﾠ in most of the Commentators) RV. VS. Br. ;
    = vāja-peya ṠāṇkhṠr. ;
    (?) a swift orﾠ spirited horse, war-horse, steed RV. AV. ;
    the feathers on a arrow RV. ;
    a wing L. ;
    sound L. ;
    N. of one of the 3 Ṛibhus (pl.= the 3 Ṛibhus) RV. ;
    of the month Caitra VS. ;
    of a son of Laukya ṠāṇkhṠr. ;
    of a son of Manu Sāvarṇa Hariv. ;
    of a Muni L. ;
    n. (only L.) ghee orﾠ clarified butter;
    an oblation of rice offered at a Ṡrāddha;
    rice orﾠ food in general;
    water;
    an acetous mixture of ground meal andﾠ water left to ferment;
    a Mantra orﾠ prayer concluding a sacrifice
    - वाजकर्मन्
    - वाजकर्मीय
    - वाजकृत्य
    - वाजगन्ध्य
    - वाजचन्द्र
    - वाजजठर
    - वाजजित्
    - वाजजिति
    - वाजजित्या
    - वाजदा
    - वाजदावन्
    - वाजद्रविणस्
    - वाजपति
    - वाजपत्नी
    - वाजपस्त्य
    - वाजपीत
    - वाजपेय
    - वाजपेयक
    - वाजपेयिक
    - वाजपेयिन्
    - वाजपेशस्
    - वाजप्रमहस्
    - वाजप्रसवीय
    - वाजप्रसव्य
    - वाजप्रसुत
    - वाजबन्धु
    - वाजबस्त्य
    - वाजभर्मन्
    - वाजभर्मीय
    - वाजभृत्
    - वाजभोजिन्
    - वाजम्भर
    - वाजरत्न
    - वाजरत्नायन
    - वाजवत्
    - वाजवाल
    - वाजश्रव
    - वाजश्रवस्
    - वाजश्रुत
    - वाजसन
    - वाजसनि
    - वाजसनेय
    - वाजसंन्यस्त
    - वाजसा
    - वाजसात
    - वाजसाति
    - वाजसामन्
    - वाजसृत्
    - वाजस्रजाक्ष
    - वाजस्रव
    - वाजस्रवस्

    Sanskrit-English dictionary > वाज

  • 66 विर


    virá
    m. a man, (esp.) a brave orﾠ eminent man, hero, chief (sometimes applied to gods, as to Indra, Vishṇu etc.;

    pl. men, people, mankind, followers, retainers) RV. etc. etc.;
    a hero (as opp. to a god) RTL. 272 n. ;
    a husband MBh. R. Pur. ;
    a male child, son (collect. male progeny) RV. AV. Br. GṛṠrS. ;
    (collect. male progeny) RV. AV. Br. GṛṠrS. ;
    the male of an animal AV. ṠāṇkhṠr. ;
    (with, Tāntrikas) an adept (who is between the divya andﾠ the paṡu RTL. 191) Rudray. ;
    (in dram.) heroism (as one of the 8 Rasas <q.v.>;
    the Vīra-carita <q.v.> exhibits an example) Bhar. Daṡar. Sāh. etc.. ;
    an actor W. ;
    a partic. Agni (son of Tapas) MBh. ;
    fire, (esp.) sacred orﾠ sacrificial fire L. ;
    N. of various plants (Terminalia Arunja;
    Nerium Odorum;
    Guilandina Bonduc, manioc-root) L. ;
    N. of an Asura MBh. ;
    of a son of Dhṛita-rāshṭra ib. ;
    of a son of Bharad-vāja ib. ;
    of a son of Purusha Vairāja andﾠ father of Priya-vrata andﾠ Uttāna-pāda Hariv. ;
    of a son of Gṛiñjima ib. ;
    of two sons of Kṛishṇa BhP. ;
    of a son of Kshupa andﾠ father of Viviṇṡa MārkP. ;
    of the father of Līlāvatī ib. ;
    of a teacher of Vinaya Buddh. ;
    of the last Arhat of the present Avasarpiṇi L. ;
    ( alsoﾠ with bhaṭṭa, ācārya etc.) of various authors etc. Cat. ;
    (pl.) of a class of gods under Manu Tāmasa BhP. ;
    (ā) f. a wife, matron (whose husband andﾠ sons are still alive) L. ;
    an intoxicating beverage ib. ;
    N. of various plants andﾠ drugs (Flacourtia Cataphracta;
    Convolvulus Paniculatus;
    Gmelina Arborea;
    the drug Ela-vāluka etc.) L. ;
    (in music) a partic. Ṡruti Saṃgīt. ;
    N. of the wife of Bharad-vāja L. ;
    of the wife of Karaṃ-dhama MārkP. ;
    of a river MBh. ( B. vāṇī);
    n. (only L.) a reed (Arundo Tibialis);
    the root of ginger(?);
    pepper;
    rice-gruel;
    the root of Costus Speciosus, of Andropogon Muricatus etc.;
    mf (ā)n. heroic, powerful, strong, excellent, eminent L. ;
    + cf. Lat. vir;
    Lith. vy4ras;
    Goth. wair;
    Angl. Sax. wer, were-wulf;
    Eng. werewolf;
    Germ. Werwolf, Wergeld
    - विरकरा
    - विरकर्म
    - विरकर्मन्
    - विरकाटी
    - विरकाम
    - विरकीट
    - विरकुक्षि
    - विरकेतु
    - विरकेसरिन्
    - विरक्षुरिका
    - विरगति
    - विरगोत्र
    - विरगोष्ठि
    - विरघ्नी
    - विरंकरा
    - विरचक्र
    - विरचक्षुष्मत्
    - विरचरित
    - विरचरित्र
    - विरचर्य
    - विरचिन्तामणि
    - विरजनन
    - विरजयन्तिका
    - विरजात
    - विरजित
    - विरतण्डुल
    - विरतन्त्र
    - विरतम
    - विरतर
    - विरतरु
    - विरता
    - विरत्व
    - विरतापिन्युपनिषद्
    - विरतृण
    - विरदत्त
    - विरदामन्
    - विरदेय
    - विरदेव
    - विरद्युम्न
    - विरद्रु
    - विरधन्वन्
    - विरधर
    - विरनगर
    - विरनाथ
    - विरनारायण
    - विरंधर
    - विरपट्ट
    - विरपत्त्री
    - विरपत्नी
    - विरपराक्रम
    - विरपर्ण
    - विरपाण
    - विरपाणक
    - विरपाण्ड्य
    - विरपान
    - विरपुर
    - विरपुरुष
    - विरपुष्प
    - विरपेशस्
    - विरपोषि
    - विरप्रजायिनी
    - विरप्रजावती
    - विरप्रभ
    - विरप्रमोक्ष
    - विरप्रसवा
    - विरप्रसविनी
    - विरप्रसू
    - विरबलि
    - विरबाहु
    - विरबुक्क
    - विरभट
    - विरभद्र
    - विरभद्रक
    - विरभवत्
    - विरभानु
    - विरभार्या
    - विरभाव
    - विरभुक्ति
    - विरभुज
    - विरभूपति
    - विरमती
    - विरमत्स्य
    - विरमय
    - विरमर्दन
    - विरमर्दनक
    - विरमर्दल
    - विरमर्दलक
    - विरमल्ल
    - विरमहेश्वर
    - विरमाणिक्य
    - विरमातृ
    - विरमानिन्
    - विरमार्ग
    - विरमाहेन्द्रकाण्ड
    - विरमित्रोदय
    - विरमिश्र
    - विरमुकुन्ददेव
    - विरमुद्रिका
    - विरम्मन्य
    - विरयोगवह
    - विरयोगसह
    - विररजस्
    - विररथ
    - विररस
    - विरराघव
    - विररेणु
    - विरललित
    - विरलोक
    - विरवक्षण
    - विरवत्
    - विरवत्सा
    - विरवर
    - विरवर्मन्
    - विरवह्
    - विरवाक्य
    - विरवाद
    - विरवामन
    - विरविक्रम
    - विरविजय
    - विरविद्
    - विरविप्लावक
    - विरविरुद
    - विरवृक्ष
    - विरवृन्दभट्ट
    - विरवेतस
    - विरव्यूह
    - विरव्रत
    - विरशङ्कु
    - विरशय
    - विरशयन
    - विरशय्या
    - विरशर्मन्
    - विरशाक
    - विरशायिन्
    - विरशुष्म
    - विरशेखर
    - विरशैव
    - विरश्री
    - विरश्रेष्ठ
    - विरसमन्वित
    - विरसरस्वती
    - विरसिंह
    - विरसू
    - विरसेन
    - विरसैन्य
    - विरसोम
    - विरस्कन्ध
    - विरस्थ
    - विरस्थान
    - विरस्थायिन्
    - विरस्नाका
    - विरस्वामिन्
    - विरहण
    - विरहत्या
    - विरहन्
    - विरहरिप्रलाप
    - विरहोत्र

    Sanskrit-English dictionary > विर

  • 67 childbirth

    n.
    सन्तान प्रसव, प्रसव पीडा

    English-Hindi new dictionary > childbirth

  • 68 labour

    n.
    श्रम, परिश्रम, मेहनत; काम, कार्य, मजदूरी; लडका जनने की पीडा, प्रसव की पीडा; मजदूर दल, श्रमिक समाज
    v. tr.
    परिश्रम करना, काम करना, कष्ट करना, तकलीफ उठाना; प्रसव की पीडा में होना

    English-Hindi new dictionary > labour

  • 69 अगुण _aguṇa

    अगुण a.
    1 Destitute of attributes (referring to God).
    -2 Having no good qualities, worthless; अगुणो$ यमकोशः M.3, गुणयुक्तो दरिद्रो$पि नेश्वरैरगुणैः समः ॥ Mk.4. 22.
    -णः [न. त.] A fault, defect, demerit, vice; तद्वः सर्वं प्रवक्ष्यामि प्रसवे च गुणागुणान् Ms.3.22; गुणागुणज्ञ knowing merit and demerit; लोभश्चेदगुणेन किम् Bh.2.55; अगुणेषु तस्य धियमस्तवतः Ki.6.21. vices;
    -णम् 1 Absolution (मोक्ष, कैवल्य); धर्मादयः किमगुणेन च काङ्क्षितेन Bhāg. 7.6.25.
    -2 Supreme Being (परब्रह्म).
    -Comp. _वादिन् a. fault-finding, censorious, not appreciating merits.
    -शील a. of a worthless character.

    Sanskrit-English dictionary > अगुण _aguṇa

  • 70 अद्य _adya

    1
    अद्य a. Eatable.
    -द्यम् Food, anything eatable.
    2
    अद्य ind. [अस्मिन्नहनि इदंशद्वस्य निपातः सप्तम्यर्थे; अस्मिन् द्यवि अहनि वा Nir.]
    1 Today, this day; अद्य त्वां त्वरयति दारुणः कृतान्तः Māl.5.25; ˚रात्रौ to-night, this night; ˚प्रातरेव this very morning; oft. in comp. with दिन, दिवस &c., ˚दिवसनक्षत्रं of this day, to-day's; अद्यैव this very day; अद्यैव वा मरणमस्तु युगान्तरे वा Bh.2.74.
    -2 Now; अद्य गच्छ गता रात्रिः Ks.4.68.
    -3 At present, now-a- days [cf. L. ho-die.].
    -Comp. -अपि still, yet, even now, to this day, down to the present time or moment; अद्यापि नूनं हरकोपवह्निः Ś.3.3; अद्यापि ते मन्युविषयः U.3; अद्यापि नोच्छ्वसिति ibid.; ˚न not yet; गुरुः खेदं खिन्ने मयि भजति नाद्यापि कुरुपु Ve.1.11; (every one of the 5 stanzas of Ch. P. begins with अद्यापि).
    -अवधि 1 from to-day; ˚धि भवद्भयो भिन्नो$हं Ve.1.2. till to-day.
    -पूर्वम् before now; अद्यपूर्वोच्चरित &c.
    -प्रभृति ind. from to-day, this day forward, henceforth; अद्यप्रभृत्यवनताङ्गि तवास्मि दासः Ku.5.86.
    -श्वीन a. [अद्य श्वः परदिने वा जनिष्यते प्रसोष्यते वा, अद्य-श्वस्-ख टिलोपः अद्यश्वानीवष्टब्धे P.V.2.13.] likely to happen to-day or tomorrow, imminent; ˚नम् मरणम्, ˚नः वियोगः Sk. (= आसन्न). (
    -ना) a female near delivery (आसन्नप्रसवा); अद्य श्वो वा विजायते इति अद्यश्वीना वडवा Sk.
    -सुत्या extraction and consecration of Soma juice on the same day.

    Sanskrit-English dictionary > अद्य _adya

  • 71 अनघ _anagha

    अनघ a. [न. ब.]
    1 Sinless, innocent; अवैमि चैनामन- घेति R.14.4.
    -2 Free from blame, faultless, hand- some; अखण्डं पुण्यानां फलमिव च तद् रूपमनघम् Ś.2.1; यस्य ज्ञानदयासिन्धोरगाधस्यानघा गुणाः Ak.; ˚सर्वगात्री Dk.123.
    -3 Without mishap or accident, free from danger, calamity &c.; safe, unhurt; यास्त्वामनघमद्राक्ष्म Dk.18; कच्चिन्मृगीणामनघा प्रसूतिः R.5.7; मृगवधूर्यदा अनघप्रसवा भवति S.4 safely delivered or brought to bed; ˚प्रसूतेः R.14.75.
    -4 Without grief or sorrow; दयालुमनघस्पृष्टम् R.1.19.
    -5 Free from dirt, impurities &c.; pure, spotless; R. 1.8;13.65; Si 3.31.
    -6 Tireless, not exhausted; Bhāg.2.7.32.
    -घः 1 White mustard.
    -2 N. of Viṣṇu; अनघो विजयो जेता; V. Sah.16. also of Śiva and of several other persons, a Gandharva, Sādhya &c.
    -Comp. -अष्टमी N. of the eighth day (spoken of in the fiftyfifth Adhyāya of Bhaviṣyottara Purā&na)

    Sanskrit-English dictionary > अनघ _anagha

  • 72 अनुबन्धिन् _anubandhin

    अनुबन्धिन् a. (oft. at the end of comp.)
    1 (a) Connected with, attached or related to; अहो सरसरमणी- यानुबन्धिनी स्त्रीजनकथा Māl.1 having for its contents or subject-matter &c.; परिचर्यानुबन्धी Dk.11 continuing. (b) Mixed or blended with; नीलकण्ठकलकेकानुबन्धिना मन्द्र- हुङ्कृतेन मामनुमन्यते Māl.9.
    -2 Followed by, accompanied with; having in its train, resulting in having as a consequence; तदियमापत्समन्ततो$नर्थानुबन्धिनी Dk.6; अय- मर्थो$र्थानुबन्धी 67; शास्त्रं शास्त्रान्तरानुबन्धि 156; दुःखं दुःखानुबन्धि V.4 one misfortune closely follows another, or mis- fortunes never come single; K.349; महोदयैस्तस्य हितानु- बन्धिभिः Ki.1.2; कर्मानुबन्धीनि मनुष्यलोके Bg.15.2; गुणा गुणानुबन्धित्वात्तस्य सप्रसवा इव R.1.22 being associated with.
    -5 Lasting, thriving, prosperous, growing apace, continuous; uninterrupted; अपि त्वदावर्जितवारिसंभृतं प्रवाल- मासामनुबन्धि वीरुधाम् Ku.5.34; ऊर्ध्वं गतं यस्य न चानुबन्धि R.6.77 continuous uninterrupted or all pervading; K.246,33.

    Sanskrit-English dictionary > अनुबन्धिन् _anubandhin

  • 73 अनुयाजः _anuyājḥ

    अनुयाजः [यज्-घञ्, कुत्वाभावः P.VII.3.62] A part of a sacrificial ceremony (यज्ञाङ्गम्); secondary or sup- plementary sacrificial rite; usually written अनूयाज q. v.
    -Comp. -प्रसवः permission to perform an Anuyāja.
    -प्रैषाः the formulae belonging to the Anuyāja.

    Sanskrit-English dictionary > अनुयाजः _anuyājḥ

  • 74 अनृण _anṛṇa

    अनृण a. Free from debt, who has paid off the debt (due to another) with gen. of person or thing; एनामनृणां करोमि Ś.1; तत्रानृणास्मि U.7; प्राणैर्दशरथप्रीतेरनृणम् (गृध्रम्) R.12.54; Mv.5.58; पितॄणामनृणः Ms.9.16; 6.94. Every one that is born has three debts to pay off:-- to Sages, Gods, and the Manes; cf. जायमानो वै ब्राह्मणस्त्रिभिर्ऋणैर्वा जायते ब्रह्मचर्येणर्षिभ्यः, यज्ञेन देवेभ्यः, प्रजया पितृभ्यः; he, therefore, who learns the Vedas, offers sacrifices to Gods, and begets a son, becomes अनृण (free from debt); एष वानृणः यः पुत्री यज्वा ब्रह्मचारीवासी; cf. also ऋषिदेवगणस्वधाभुजां श्रुतयागप्रसवैः स पार्थिवः । अनृणत्व- मुपेयिवान्बभौ परिधेर्मुक्त इवोष्णदीधितिः ॥ R.8.3.

    Sanskrit-English dictionary > अनृण _anṛṇa

  • 75 अपचरित _apacarita

    अपचरित p. p. Gone away, departed; deceased.
    -तम् A fault, wrong or wicked deed, misdeed; आहोस्वि- त्प्रसवो ममापचरितैर्विष्टम्भितो वीरुधाम् Ś.5.9.

    Sanskrit-English dictionary > अपचरित _apacarita

  • 76 अम्बु _ambu

    अम्बु n. [अम्ब्-शब्दे उण्]
    1 Water; गाङ्गमम्बु सितमम्बु यामुनम् K. P.1.
    -2 The watery element of the blood (cf. imber).
    -3 N. of a metre.
    -4 A term in astro- logy (लग्नावधिकं चतुर्थस्थानम्).
    -Comp. -कणः a drop of water.
    -कण्टकः (short-nosed), alligator.
    -कन्दः An acquatic plant Trapa bispinosa (Mar. शिंगाडा).
    -किरातः alligator.
    -कीशः, कूर्मः a tortoise (शिशुमार); particularly Gangetic.
    -केशरः lemon-tree (छालङ्गवृक्ष).
    -क्रिया libation of water; Bk.; presentation of water to the Manes of the deceased.
    -कुक्कुटी An acquatic hen.
    -ग, -चर, -चारिन् a. moving or living in water, aquatic (as fish &c.); अद्रिं दधाराम्बुचरात्मना Bhāg.8.5. 11; Ms.12.57.
    -घनः hail.
    -चत्वरम् a lake.
    -चामरम् an aquatic plant (शैवाल).
    -ज a. produced in water, aquatic (opp. स्थलज); सुगन्धीनि च माल्यानि स्थलजान्यम्बु- जानि च Rām.
    (-जः) 1 the moon.
    -2 camphor.
    -3 the Sārasa bird.
    -4 the conch; दध्मौ तारेण चाम्बुजम् Mb.7.173.9.
    -5 N. of a tree (हिज्जल). (
    -जम्)
    1 a lotus; इन्दीवरेण नयनं मुखमम्बुजेन Ś. Til.3; A. Rām. 4.1.2.
    -2 the thunderbolt of Indra. ˚भूः, ˚आसनः 'the lotus-born god' Brahmā; A. Rām. ˚आसना the goddess Lakṣmī.
    -जन्मन् n. a lotus; -m.
    1 the moon.
    -2 the conch.
    -3 Sārasa.
    -तस्करः 'waterthief', the sun (whose heat drinks up water).
    -तालः = ˚चामर.
    -द a. giving or yielding water. (
    -दः)
    1 a cloud; नवाम्बुदानीकमुहूर्तलाञ्छने R.3.53;
    -देवम्, -दैवम् The astronomical mansion पूर्वाषाढा.
    -धर [धरतीति धरः, अम्बूनां धरः; धृ-अच्]
    1 a cloud; वशिनश्चाम्बुधराश्च योनयः Ku.4.43; शरत्प्रमृष्टाम्बुधरोपरोधः R.6.44.
    -2 the plant मुस्तक.
    -3 talc.
    -धिः [अम्बूनि धीयन्ते अत्र; धा-कि]
    1 any receptacle of waters; such as a jar; अम्बुधिर्घटः Sk.
    ˚-स्रवा Aloe perfoliata (Mar. कोरफड).
    -2 the ocean; क्षार˚ Bh.2.6.
    -3 the number four (in Math.). ˚प्रसवा N. of a plant (घृतकुमारी).
    -नाथः The ocean.
    -नामन् Andropogon muricatum (Mar. वाळा).
    -निधिः 'treasure of waters', the ocean; देवासुरैरमृतम्बुनिधिर्ममन्थे Ki.5.3.
    -प a. drinking water.
    (-पः) 1 the ocean.
    -2 Varuṇa, the regent of waters; रक्षो$म्बुपानिलशशीशपुराणि चाष्टौ Śid. Śir; शक्राम्बुपयमानां च चतुर्थस्त्वं भविष्यसि Rām.7.4.17.
    -3 N. of a plant (चक्रमर्दक; Mar.टाकळा).
    -पतिः Varuṇa; यथाम्बुपतिमित्रौ हि तारकं दैत्यसत्तमम् (अधावताम्) Mb.7.155.36.
    -पत्रा N. of a plant (उच्चटावृक्ष; Mar. फुरडी).
    -पद्धतिः f.
    -पातः current, flow or stream of water, cascade; गङ्गाम्बुपातप्रतिमा गृहेभ्यः Bk.1.8.
    -प्रसादः -प्रसादनम् [अम्बूनि प्रसादयति] the clearing nut tree (कतक Mar. निवळी). Strychnos Potatorum (the nuts of this tree are used for purifying water; when rubbed on the inner surface of the vessel, they precipitate the impurities which the water contains; (फलं कतकवृक्षस्य यद्यप्यम्बुप्रसादकम् । न नामग्रहणादेव तस्य वारि प्रसीदति) Ms.6.67.
    -भवम् a lotus.
    -भृत् m.
    1 water-bearer, a cloud.
    -2 the ocean.
    -3 = ˚पत्रा q. v.
    -4 N. of a plant मुस्तक.
    -5 talc.
    -मात्रज a. produced only in water. (
    -जः) a conch- shell.
    -मुच् m. a cloud; ध्वनितसूचितमम्बुमुचां चयम् Ki.5.12.
    -राजः 1 the ocean.
    -2 Varuṇa.
    -राशिः receptacle or store of water, the ocean; त्वयि ज्वलत्यौर्वं इवाम्बुराशौ Ś.3.3; चन्द्रोदयारम्भ इवाम्बुराशिः Ku.3.67, R.6.57;9.82.
    -रुह् n.
    1 a lotus.
    -2 Sārasa.
    -रुहः, हम्, a lotus; विपुलिनाम्बुरुहा न सरिद्वधूः Ki.5.1. (
    -हा) N. of the land-lotus plant (स्थलपद्मिनी).
    -रोहिणी a lotus.
    -वाची [अम्बु तद्वर्षणं वाचयति सूचयति] an epithet applied to the earth during four days from the 1th to the 13th in the dark half of the month of Āṣāḍha when it is supposed to be unclean (रजस्वला इव) and agriculture is prohibited; Brav. P.2.77. ˚प्रदः the 1th day; ˚त्यागः 13th day.
    -वासिनी, -वासी N. of a plant (पाटला), the trumpet flower.
    -वाहः [अम्बु वहतीति]
    1 a cloud; तडित्वन्त- मिवाम्बुवाहम् Ki.3.1; भर्तुर्मित्रं प्रियमविधवे विद्धि मामम्बुवाहम् Me. 11.
    -2 a lake.
    -3 water-bearer.
    -4 the number 17.
    -5 a sort of grass.
    -वाहिन् a. carrying or conveying water. -m.
    1 a cloud.
    -2 = मुस्तक.
    (-नी) 1 a wooden vessel, a sort of bucket.
    -2 a woman fetching water.
    -3 N. of a stream.
    -विहारः sporting in water.
    -विस्रवा = घृतकुमारी.
    -वेग a. flowing quickly; यथानदीनां बहवो$म्बुवेगाः Bg.11.28.
    -वेतसः a kind of cane or reed growing in water. (Mar. लव्हाळा).
    -शिरीषिका N. of plant.
    -सरणम् flow or current of water.
    -सर्पिणी a leech (अम्बुनि सर्पति).
    -सेचनी a wooden baling vessel.

    Sanskrit-English dictionary > अम्बु _ambu

  • 77 अवतंसः _avataṃsḥ _सम् _sam

    अवतंसः सम् [अव-तंस-घ़ञ्]
    1 A garland.
    -2 An ear- ring, a ring-shaped ornament, an ear-ornament (fig. also); गणा नमेरुप्रसवावतंसाः Ku.1.55; स्ववाहनक्षोभचलावतंसाः 7.38; चन्दनपल्लवावतंसाम् K.11,12,14,97; R.13.49; Dk. 5,88; Ki.3.11; Śi.3.81; ˚उत्पलम् a lotus used as an ornament; Ku.4.8; oft. with अ omitted; यैर्वतंसकुसुमैः प्रियमेताः Śi.1.67.
    -3 An ornament worn on the head, crest.
    -4 (fig.) anything that serves as an ornament; 'decked with'; तामरसावतंसा जलसंनिवेशाः Chāt.2.3; पुण्डरीकावतंसाभिः परिखाभिः Rām.5.4.25; पुष्पावतंसं सलिलम् Suśr.; कल्याणावतंसा कल्याणसंपद् Māl.6.

    Sanskrit-English dictionary > अवतंसः _avataṃsḥ _सम् _sam

  • 78 आशास् _āśās

    आशास् 2 Ā.
    1 To bless, pronounce or give a blessing; ऋक्छन्दसा आशास्ते Ś.4; किमन्यदाशास्महे केवलं वीरप्रसवा भूयाः U.1.
    -2 To desire, wish, hope, expect; यस्य भवान् मङ्गलमाशास्ते Ve.6; Ms.3.8; सर्वमस्मिन्वयमाशास्महे Ś.7; आशासत ततः शान्तिम् Bk.17.1.
    -3 To order, command, relate (P. also in this sense).
    -4 To praise.
    -5 To subdue; आ नो जीवान् वरुण तासु शाधि Rv.2.28.9.

    Sanskrit-English dictionary > आशास् _āśās

  • 79 आसन्न _āsanna

    आसन्न p. p.
    1 Drawn near, approached, near (in time, place or number); आसन्नविंशाः nearly or about 2; at hand, close by आसन्नमेव नृपतिर्भजते मनुष्यम् Pt.; impending, imminent; पूर्वमासन्नशृङ्गा वै गाव इत्यनुशुश्रुम Mb.13.81. 13; आसन्नपतने कूले Ś. B.; ˚मरण ˚काल q. v.
    -2 Adjacent, adjoining.
    -3 Well-placed.
    -4 about to die.
    -5 Obtained, got; बाह्वोरासन्नामतिमात्रं ननन्द Rām.5.63.33.
    -न्नः The setting sun.
    -Comp. -कालः 1 the hour of death.
    -2 one whose death is near.
    -चर a. moving round about in the proximity; Ku.
    -परिचारकः, -चारिका personal attendant, body-guard; U.1; Ś.6.
    -प्रसव a. about to be confined or delivered; about to bring forth or lay eggs (as a hen &c.).
    -मृत्यु, -शरीरपात a. one whose death has drawn near; आसीनमासन्नशरीरपात- स्त्रियम्बकं संयमिनं ददर्श Ku.3.44.

    Sanskrit-English dictionary > आसन्न _āsanna

  • 80 आसुति _āsuti

    आसुति f.
    1 Distilling, distillation.
    -2 Decoction.
    -3 A drought so prepared.
    -4 Birth, production (प्रसव).
    -5 Exciting, enlivening (Ved.).

    Sanskrit-English dictionary > आसुति _āsuti

Страницы

См. также в других словарях:

  • rása-vāda — रसवाद …   Indonesian dictionary

  • rása-vaiṡeshika — रसवैशेषिक …   Indonesian dictionary

  • rása-vid — रसविद् …   Indonesian dictionary

  • rása-viddha — रसविद्ध …   Indonesian dictionary

  • rása-vikraya — रसविक्रय …   Indonesian dictionary

  • rása-vikrayin — रसविक्रयिन् …   Indonesian dictionary

  • rása-vikretṛi — रसविक्रेतृ …   Indonesian dictionary

  • rása-vilāsa — रसविलास …   Indonesian dictionary

  • rása-viṡesha — रसविशेष …   Indonesian dictionary

  • rása-viveka — रसविवेक …   Indonesian dictionary

  • Suraj Mal of Bharatpur — Maharaja Suraj Mal (1707 ndash;1763) (Devanagari:महाराजा सूरज मल) was ruler of Bharatpur in Rajasthan in India. He has been described by a contemporary historian as the Plato of the Jat people and by a modern writer as the Jat Ulysses , because… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»