वाजगन्ध्य

जगनुः (न्नुः) 1 Fire.

-2 An insect.

-3 An animal.

in comp. for - gat

m. a living being L. ;

m. « worldlord», Vishṇu orﾠ Kṛishṇa MBh. II, 779; III, 15529 ;

m. « world-receptacle», Vishṇu Hcat. I, 9.

m. « world-abode», Vishṇu orﾠ Kṛishṇa Bhag. XI, 25 and 37 MBh. VI, 2604 BhP. VIII BrahmâṇḍaP. ;

m. a living being L. ;

n. « world-eye», the moon Kathās. LXXXIX, 5 ;

m. N. of a copyist

mfn. containing the whole world Hariv. BhP. VIII, 22, 21.

f. « worldmother», Durgā Hariv. 10276 Saṃskārak. ;

( jág-) mfn. (faced by i.e.) beginning with the Jagatī metre TS. VII, 2, 8, 2.

n. « perplexing living beings»

f. « infatuating living beings»

mf ( gmúshī)n. pf. p. gam q.v.

n. N. of wks.

(vā́ja-) mfn. (prob.) forming orﾠ possessing a cart-load of goods orﾠ booty RV. IX, 98, 12 ;

f. the ichneumon plant L.

अधिक a. [abbreviation of अध्यारूढ; अध्यारूढशब्दात् कन् उत्तरपदलोपश्च P.V.2.73].

1 More, additional, greater (opp. ऊन or सम); तदस्मिन्नधिकम् P.V.2.45. (In comp. with numerals) plus, greater by; अष्टाधिकं शतम् 1 plus 8 = 18; चत्वारिंशतो$धिकाः = ˚चत्वारिंशाः more than 4; नवाधिकां नवतिम् R.3.69; एकाधिकं हरेज्जयेष्टः Ms.9.117.

-2 (a) Surpassing in quantity, more numerous, copious, excessive, abundant; in comp. or with instr.; श्वासः प्रमाणाधिकः Ś.1.29. more than the usual measure. (b) Inordinate, grown, increased, become greater; abounding in, full of; strong in; ˚क्रोध R.12.9; वयो$धिकः Ms.4.141 senior in years; शिशुरधिकवयाः Ve.3.32. old, advanced in years; भवनेषु रसाधिकेषु v. l. (सुधारितेषु) पूर्वं Ś.7.2; करोति रागं हृदि कौतुकाधिकं K.2.; रसाधिके मनसि Śi.17.48 abounding in.

-3 (a) More, greater, stronger, mightier, more violent or intense; अधिकां कुरु देवि गुरुभक्तिम् K.62; ऊनं न सत्त्वेष्वधिको बबाधे R.2.14 the stronger animal did not prey on the weaker; पुमान्पुंसो$धिके शुक्रे स्त्री भवत्यधिके स्त्रियाः Ms.3.49; अधिकं मेनिरे विष्णुम् Rām.; अधिकं मित्रम् Pt.2; यवीयान्गुणतो$धिकः Ms.11.185;9.154. (b) Superior to, better than; higher than [with abl. or in comp.); प्रमाणादधिकस्यापि मत्तदन्तिनः Pt.1.327; सेनाशते- भ्यो$धिका बुद्धिः Mu.1.27 surpassing, more than a match for &c.; विधेरधिकसंभारः R.15.62 more than what was sanctioned by rules; तपस्विभ्यो$धिको योगी Bg.6.46; ब्रह्म प्रदानेभ्यो$धिकम् Y.1.212; अश्वाधिको राजा H.3.77 strong in cavalry; धनधान्याधिको वैश्यः H.4.21 excels in, is supe- rior by reason of; लोकाधिकं तेजः Mu.4.1 superior to; sometimes with gen.; पञ्चदशानां भ्रातणामधिको गुणैः K.136.

-4 Later, subsequent, further than (of time); राजन्य- बन्धोर्द्वाविंशे (केशान्तो विधीयते) वैश्यस्य द्वयधिके ततः Ms.2.65.2 years later i. e. in the 24th year; sometimes with gen.; ममाधिका वा तुल्या वा Rām.

-5 Eminent, uncommon, special, peculiar (असाधारण); विद्या नाम नरस्य रूपमधिकम् Bh.2.2 superior or uncommon form or beauty; धर्मो हि तेषामधिको विशेषः H. Pr.25; इज्याध्ययनदानानि वैश्यस्य क्षत्रियस्य च । प्रतिग्रहो$धिको विप्रे याजनाध्यनापने तथा ॥ Y.1.118; some- times used in the comparative in the above senses; क्लेशो$धिकतरस्तेषाम् Bg.12.5; ˚तरमिदानीं राजते राजलक्ष्मीः V. 5.22; स्वर्गादधिकतरं निर्वृत्तिस्थानम् Ś.7.

-6 Redundant, super- fluous; ˚अङ्ग having a redundant limb; नोद्वहेत्कपिलां कन्यां नाधिकाङ्गीं न रोगिणीम् Ms.3.8.

-7 Intercalated, intercalary (as a month &c.)

-8 Inferior, secondary.

-कम् 1 Surplus, excess, more; लाभो$धिकं फलम् Ak.

-2 Abun- dance, redundancy, superfluity.

-3 A figure of speech equivalent to hyperbole; आश्रयाश्रयिणोरेकस्याधिक्ये$धिक- मुच्यते । किमधिकमस्य ब्रूमो महिमानं वारिधेईरिर्यत्र । अज्ञात एव शेते कुक्षौ निक्षिप्य भुवनानि ॥ अत्र आश्रयस्याधिक्यम् । युगान्तकालप्रतिसंहृता- त्मनो जगन्ति यस्यां सविकाशमासत । तनौ ममुस्तत्र न कैटभद्विपस्तपो- धनाभ्यागमसंभृता मुदः ॥ S. D; महतोर्यन्महीयांसावाश्रिताश्रययोः क्रमात् । आश्रयाश्रयिणौ स्यातां तनुत्वे$यधिकं तु तत् ॥ K. P.1. -adv.

1 More, in a greater degree; स राज्यं गुरुणा दत्तं प्रतिपद्याधिकं बभौ R.4.1; shone the more; 3.18; यस्मिन्नैवा- धिकं चक्षुरारोपयति पार्थिवः Pt.1.243; oft. in comp.; इयम- धिकमनोज्ञा Ś.1.2; ˚सुरभि Me.21.

-2 Exceedingly, too much.

-Comp. -अङ्ग a. (

-ङ्गी f.) having a redundant limb. Ms.3.8. (see above

-6) (

-ङ्गम्) [अधिको$ङ्गात्] a sash, girdle or belt worn over the mail coat.

-अधिक a. more and more, out-doing one another.

-अर्थ a. exaggerated; ˚वचनम् exaggeration, an exag- gerated statement or assertion (whether of praise or of censure); कृत्यैरधिकार्थवचने P.II,1.33; (˚नम् = स्तुति- निन्दाफलकमर्थवादवचनम्; e. g. वातच्छेद्यं तृणम् i. e. so light and weak; काकपेया नदी so deep and full).

-ऋद्धि a. abun- dant, prosperous; ऋद्धिमन्तमधिकर्द्धिरुत्तरः पूर्वमुत्सवमपोहदुत्सवः R.19.5.

-तिथिः, f.

-दिनं, -दिवसः an intercalated day.

-दन्तः = अधिदन्तः

-मांसार्मन् = अधिमांस q. v.

-वाक्योक्तिः f. exaggeration, hyperbole.

-षाष्टिक- साप्ततिक a. containing or costing more than 6 or 7.

अन्ध्रः (pl.)

1 N. of a people and the country inhabited by them. [The country of the Āndhras is said to be the modern Telingana. But the limits were probably confined to the Ghats on the West and the rivers Godāvarī and Krisnā on the North and South. It bordered on Kalinga (See Dk. 7th Ullāsa), and its capital Andhranagara is probably the old town of Vengi or Vegi. According to Daṇḍin, there was near it a lake 'like the ocean and crested with cranes' which description can only refer to the lake Colair which has an area of over 15 miles; जगन्नाथाटूर्ध्वभागाद- र्वाक् श्रीभ्रमरात्मकात् । तावदन्ध्राभिधो देशः].

-2 N. of a dynasty of kings.

-3 A man of a mixed (low) caste, being born of a Vaideha father and Kārāvara mother, who lives by killing game; कारावरो निषादात्तु चर्मकारः प्रसूयते । वैदेहकादन्ध्रमेदौ बहिर्ग्रामप्रतिश्रयौ ॥ Ms.1.36.

-4 A kind of fowler.

-Comp. -जातिः the Andhra tribe.

-भृत्याः N. of a dynasty of kings.