Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

बाह्यतद्धित

  • 1 बाह्यतद्धित


    bāhya-taddhita
    n. (in gram.) an external orﾠ secondary Taddhita suffix (added after another one) Pāṇ. 7-3, 29 Sch.

    Sanskrit-English dictionary > बाह्यतद्धित

  • 2 आभासः _ābhāsḥ

    आभासः [भास्-अच्]
    1 Splendour, light, lustre.
    -2 A reflection; तत्राज्ञानं धिया नश्येदाभासात्तु घटः स्फुरेत् Vedānta.
    -3 (a) Resemblance, likeness; oft. at the end of comp; नभश्च रुधिराभासम् Rām. &c.; चिदाभास, (b) Semblance, phantom; m; युक्तिवाक्यतदाभाससमाश्रयाः<d</ Ś. B.; तत्साहसाभासम् Māl.2 looks like wantonness.
    -4 Any unreal or falla- cious appearance (as in हेत्वाभास); पुनरुक्तवदाभासः S. D.
    -5 A fallacy, fallacious reasoning, semblance of a rea- son, an erroneous but plausible argument; see हेत्वाभास; S. D.27.
    -6 An intention, purpose.
    -7 One of the nine materials of which idols are made, a marble.
    -8 A class of building.
    -9 An irreligious kind of worship; विधर्मः परधर्मश्च आभास उपमा छलः । अधर्मशाखाः प़ञ्चेमा धर्मज्ञो$धर्मवत्त्यजेत् ॥ Bhāg.7.15.12.

    Sanskrit-English dictionary > आभासः _ābhāsḥ

  • 3 पुष्पवत् _puṣpavat

    पुष्पवत् a.
    1 Blooming, flowery
    -2 Set off with flowers. -m. (du.) The sun and moon; तेजस्विनौ विराजेते पुष्पवन्ताविवोदितौ Śiva. B.2.23; रबित्वचन्द्रत्वाभ्यामेकशक्तिमदेव नियतद्विवचनाकाङ्क्षम्.
    -ती 1 A woman in her courses; पुष्पवत्यपि पवित्रा K.
    -2 A cow longing for the bull.

    Sanskrit-English dictionary > पुष्पवत् _puṣpavat

  • 4 लोकः _lōkḥ

    लोकः [लोक्यते$सौ लोक्-घञ्]
    1 The world, a division of the universe; (roughly speaking there are three lokas स्वर्ग, पृथ्वी and पाताल, but according to fuller classifica- tion the lokas are fourteen, seven higher regions rising from the earth one above the other, i. e. भूर्लोक, भुवर्लोक, स्वर्लोक, महर्लोक, जनर्लोक, तपर्लोक, and सत्यलोक or ब्रह्मलोक; and seven lower regions, descending from the earth one below the other; i. e. अतल, वितल, सुतल, रसातल, तलातल, महातल, and पाताल).
    -2 The earth, terrestrial world (भूलोक); इह- लोके in this world (opp. परत्र).
    -3 The human race, mankind, men, as in लोकातिग, लोकोत्तर &c. q. v.
    -4 The people or subjects (opp. the king); स्वसुखनिरभिलाषः खिद्यसे लोकहेतोः Ś.5.7; R.4.8.
    -5 A collection, group, class, com- pany; आकृष्टलीलान् नरलोकपालान् R.6.1; or शशाम तेन क्षितिपाल- लोकः 7.3.
    -6 A region, tract, district, province.
    -7 Common life, ordinary practice (of the world); लोकवत्तु लीलाकैवल्यम् Br. Sūt.II.1.33; यथा लोके कस्यचिदाप्तैषणस्य राज्ञः &c. S. B. (and diverse other places of the same work).
    -8 Common or worldly usage (opp. Vedic usage or idiom); वेदोक्ता वैदिकाः शब्दाः सिद्धा लोकाच्च लौकिकाः, प्रियतद्धिता दाक्षिणात्या यथा लोके वेदे चेति प्रयोक्तव्ये यथा लौकिक- वैदिकेष्विति प्रयुञ्जते Mbh. (and in diverse other places); अतो$स्मि लोके वेदे च प्रथितः पुरुषोत्तमः Bg.15.18.
    -9 Sight, looking.
    -1 The number 'seven', or 'fourteen'.
    -11 Ved. Open space; space, room.
    -12 One's own nature (निजस्वरूप); नष्टस्मृतिः पुनरयं प्रवृणीत लोकम् Bhāg.3. 31.15.
    -13 Enlightenment (प्रकाश); इच्छामि कालेन न यस्य विप्लवस्तस्यात्मलोकावरणस्य मोक्षम् Bhāg.8.3.25.
    -14 Recom- pense (फल); अग्नावेव देवेषु लोकमिच्छन्ते Bṛi. Up.1.4.15.
    -15 An object of enjoyment (भोग्यवस्तु); अथो अयं वा आत्मा सर्वेषां भूतानां लोकः Bṛi. Up 1.4.16.
    -16 Sight, the faculty of seeing (चक्षुरिन्द्रिय); अग्निर्लोकः Bṛi. Up.3.9. 1.
    -17 An object of sense (विषय); उपपत्त्योपलब्धेषु लोकेषु च समो भव Mb.12.288.11. (In compounds लोक is often translated by 'universally', 'generally', 'popularly'; as लोकविज्ञात so ˚विद्विष्ट).
    -Comp. -अक्षः space, sky.
    -अतिग a. extraordinary, supernatural.
    -अतिशय a. superior to the world, extraordinary.
    -अधिक a. ex- traordinary, uncommon; सर्वं पण्डितराजराजितिलकेनाकारि लोकाधिकम् Bv.4.44; Ki.2.47.
    -अधिपः 1 a king.
    -2 a god or deity.
    -अधिपतिः a lord of the world.
    -अनुग्रहः prosperity of mankind.
    -अनुरागः 'love of mankind', universal love, general benevolence, philanthropy.
    -अनुवृत्तम् obedience of the people.
    -अन्तरम् 'another world', the next world, future life; लोकान्तरसुखं पुण्यं तपोदानसमुद्भवम् R.1.69;6.45; लोकान्तरं गम्-प्राप् &c. 'to die'.
    -अन्तरित a. dead.
    -अपवादः public scandal, po- pular censure; लोकापवादो बलवान् मतो मे R.14.4.
    -अभि- भाविन् a.
    1 overcoming the world.
    -2 pervading the whole world (as light).
    -अभिलक्षित a. generally liked.
    -अभ्युदयः public weal or welfare.
    -अयनः N. of Nārāyaṇa.
    -अलोकः N. of a mythical mountain that encircles the earth and is situated beyond the sea of fresh water which surrounds the last of the seven conti- nents; beyond लोकालोक there is complete darkness, and to this side of it there is light; it thus divides the visible world from the regions of darkness; प्रकाशश्चा- प्रकाशश्च लोकालोक इवाचलः R.1.68; लोकालोकव्याहतं धर्मराशेः शालीनं वा धाम नालं प्रसर्तुम् Śi.16.83; Mv.5.1,45; ऊर्ध्व- मालोकयामासुः लोकालोकमिवोच्छ्रितम् Parṇāl.3.3; (for further explanation see Dr. Bhāṇḍārkar's note on l. 79 of Māl. 1th Act). (
    -कौ) the visible and the invisible world.
    -आकाशः 1 space, sky.
    -2 (with Jains) a worldly region.
    -आचारः common practice, popular or general custom, ways of the world; अपि शास्त्रेषु कुशला लोकाचारविवर्जिताः Pt.5.43.
    -आत्मन् m. the soul of the universe.
    -आदिः 1 the beginning of the world.
    -2 the creator of the world.
    - आयत a. atheistical, materialistic. (
    -तः) a materialist, an atheist, a follower of Chārvāka. (
    -तम्) materialism, atheism; (for some account see the first chapter of the Sarvadarśanasaṁgraha).
    -आयतिकः an atheist, a materialist; कच्चिन्न लोकायतिकान् ब्राह्मणांस्तात सेवसे Rām. 2.1.38.
    -ईशः 1 a king (lord of the world).
    -2 Brahman.
    -3 quick-silver.
    -उक्तिः f.
    1 a proverb, popular saying; लोके ख्यातिमुपागतात्र सकले लोकोक्तिरेषा यतो दग्धानां किल वह्निना हितकरः सेको$पि तस्योद्भवः Pt.1.371.
    -2 common talk, public opinion.
    -उत्तर a. extraordinary, uncommon, unusual; लोकोत्तरा च कृतिः Bv.1.69.7; U.2.7. (
    -रः) a king. ˚वादिन् m. pl. N. of a Buddhist school.
    -उपक्रोशनम् circulating evil reports among the people; असारस्य वाक्संतक्षणैर्लोकोपक्रोशनैः... अपवाहनम् Dk.2.2.
    -एकबन्धुः an epithet of Śākyamuni.
    -एषणा 1 desire for heaven; या वितैषणा सा लोकैषणोभे ह्येते एषणे एव भवतः Bṛi. Up.3.5.1.
    -2 desire for the good opinion of the public.
    -कण्टकः 1 a troublesome or wicked man, the curse of mankind.
    -2 an epithet of Rāvaṇa; see कण्टक.
    -कथा a popular legend, folk-tale.
    -कर्तृ, -कृत् m. the creator of the world.
    -कल्प a.
    1 resembling the world.
    -2 regarded by the world. (
    -ल्पः) a period or age of the world.
    -कान्त a. liked by the people, popular; भव पितुरनुरूपस्त्वं गुणैर्लोककान्तैः V.5.21. (
    -न्ता) a kind of medical herb (Mar. मुरुढशेंग).
    -कारणकारणः an epithet of Śiva.
    -क्षित् a. inhabiting heaven.
    -गतिः f. actions of men.
    -गाथा a song handed down among people, folk-song.
    -चक्षुस् n. the sun.
    -चारित्रम् the ways of the world.
    -जननी an epithet of Lakṣmī.
    -जित् m.
    1 an epithet of Buddha.
    -2 any conqueror of the world.
    -3 a sage. -a. winning heaven; तद्धैतल्लोकजिदेव Bṛi. Up.1.3.28.
    -ज्ञ a. knowing the world.
    -ज्येष्ठः an epithet of Buddha.
    -तत्त्वम् knowledge of mankind.
    -तन्त्रम् course of the world; निर्मितो लोकतन्त्रो$यं लोकेषु परिवर्तते Bhāg.12.11.29.
    -तुषारः camphor.
    -त्रयम्, -त्रयी the three worlds taken collectively; उत्खात- लोकत्रयकण्टकेपि R.14.73.
    -दम्भक a. cheating mankind; Ms.4.195.
    -द्वारम् the gate of heaven.
    -धर्मः 1 a worldly matter.
    -2 (with Buddhists) worldly condi- tion.
    -धातुः a particular division of the world (जम्बु- द्वीप).
    -धातृ m. an epithet of Śiva.
    -धारिणी N. of the earth.
    -नाथः 1 Brahman.
    -2 Viṣṇu.
    -3 Śiva.
    -4 a king, sovereign.
    -5 a Buddha
    -6 the sun.
    -नेतृ m. an epithet of Śiva.
    -पः, -पालः 1 a regent or guardian of a quarter of the world; ललिताभिनयं तमद्य भर्ता मरुतां द्रष्टुमनाः सलोकपालः V.2.18; R.2.75;12.89;17.78; (the lokapālas are eight; see अष्टदिक्पाल).
    -2 a king, sovereign.
    -पक्तिः f. esteem of mankind, general respectability.
    -पतिः 1 an epi- thet of Brahman.
    -2 of Viṣṇu.
    -3 a king, sovereign.
    -पथः, -पद्धतिः f. the general or usual way, the univer- sally accepted way.
    -परोक्ष a. hidden from the world.
    -पितामहः an epithet of Brahman.
    -प्रकाशनः the sun.
    -प्रत्ययः universal prevalence.
    -प्रवादः general rumour, current report, popular talk.
    -प्रसिद्ध a. well-known, universally known.
    -बन्धुः, -बान्धवः 1 the sun.
    -2 Śiva.
    -बाह्य, -वाह्य 1 excluded from society, excom- municated.
    -2 differing from the world, eccentric, singular; उन्मादवन्नृत्यति लोकबाह्यः Bhāg.11.2.4. (
    -ह्यः) an outcast.
    -भर्तृ a. supporter of the people.
    -भावन, -भाविन् a. promoting the welfare of the world.
    -मर्यादा an established or current custom.
    -मातृ f. an epithet of Lakṣmī.
    -मार्गः an established custom.
    -यज्ञः desire for the good opinion of the people (लोकैषणा); Mb.1. 18.5. (com. लोकयज्ञो लोकैषणा सर्वो मां साधुमेव जानात्विति वासनारूपः).
    -यात्रा 1 worldly affairs, the course of world- ly life, business of the world; तस्माल्लोकयात्रार्थी नित्यमुद्यत- दण्डः स्यात् Kau. A.1.4; Mb.3.15.31; Dk.2.8; एवं किलेयं लोकयात्रा Mv.7; यावदयं संसारस्तावत् प्रसिद्धैवेयं लोकयात्रा Ve.3.
    -2 a popular usage or custom; एषोदिता लोकयात्रा नित्यं स्त्रीपुंसयोः शुभा Ms.9.25
    -3 worldly existence, career in life; Māl.4,6.
    -4 support of life, maintenance.
    -रक्षः a king, sovereign.
    -रञ्जनम् pleasing the world, popularity.
    -रवः popular talk or report.
    -रावण a. tormentor of the people; रावणं लोकरावणम् Rām.3.33.1; Mb.3.148.12.
    -लेखः 1 a public document.
    -2 an ordi- nary letter.
    -लोचनम् the sun.
    -वचनम् a popular rumour or report.
    -वर्तनम् the means by which the world subsists.
    -वादः public rumour; common talk, popular report; मां लोकवादश्रवणादहासीः R.14.61.
    -वार्ता popular report, public rumour; कश्चिदक्षर्धूतः कलासु कवित्वेषु लोकवार्तासु चातिवैचक्षण्यान्मया समसृज्यत Dk.2.2.
    -विद्विष्ट a. disliked by men, generally or universally disliked.
    -विधिः 1 a mode of proceeding prevalent in the world.
    -2 the creator of the world.
    -विनायकाः a class of deities presiding over diseases.
    -विभ्रमः see लोकव्यवहार; हृष्यत्तनुर्विस्मृतलोकविभ्रमः Bhāg.1.71.26.
    -विरुद्ध a. op- posed to public opinion; यद्यपि शुद्धं लोकविरुद्धं नाकरणीयम् नाचरणीयम्.
    -विश्रुत a. farfamed, universally known, famous, renowned.
    -विश्रुतिः f.
    1 world-wide fame.
    -2 unfounded rumour, mere report.
    -विसर्गः 1 the end of the world; Mb.
    -2 the creation of the world; Bhāg.
    -वृत्तम् 1 the way of the world, a custom prevalent in the world; लोकवृत्तमनुष्ठेयं कृतं वो बाष्पमोक्षणम् Rām.4.25.3.
    -2 an idle talk or gossip; न लोकवृत्तं वर्तेत वृत्तिहेतोः कथंचन Ms.4.11.
    -वृत्तान्तः, -व्यवहारः 1 the course or ways of the world, general custom; Ś.5.
    -2 course of events.
    -व्यवहार a. commonly used, universally current.
    -व्रतम् general practice or way of the world.
    -श्रुतिः f.
    1 a popular report.
    -2 world-wide fame.
    -संसृतिः f.
    1 fate, destiny.
    -2 course through the world.
    -संकरः general confusion in the world.
    -संग्रहः 1 the whole universe.
    -2 the welfare of the world; लोकसंग्रहमेवापि संपश्यन् कर्तुमर्हसि Bg.3.2.
    -3 worldly experience.
    -4 propitiation of mankind.
    -संपन्न a. possessed of worldly wisdom.
    -संबाधः a throng of men, going and coming; इतस्ततः प्रवेशनिर्गमप्रवृत्तलोकसंबाधम् Dk.2.3.
    -साक्षिक a.
    1 having the world as a witness; in the face of the world; प्रत्यक्षं फलमश्नन्ति कर्मणां लोकसाक्षिकम् Mb.3.32.6.
    -2 attested by witnesses.
    -साक्षिन् m.
    1 an epithet of Brahman.
    -2 fire.
    -साधक a. creating worlds.
    -साधारण a. common (as a topic); Dk.
    -सिद्ध a.
    1 cur- rent among the people, usual, customary.
    -2 generally received or accepted.
    -सीमातिवर्तिन् a. extraordinary, supernatural.
    -सुन्दर a. generally admired.
    -स्थलम् common occurrence.
    -स्थितिः f.
    1 existence or conduct of the universe, worldly existence; the stability or perma- nence of the world; ये चैवं पुरुषाः कलासु कुशलास्तेष्वेव लोकस्थितिः Bh.2.22.
    -2 a universal law.
    -हास्य a. world-derided, the butt of general ridicule.
    -हित a. beneficial to mankind or to the world. (
    -तम्) general welfare.

    Sanskrit-English dictionary > लोकः _lōkḥ

  • 5 बाह्य


    bāhya
    mf (ā)n. (fr. bahis;

    in later language alsoﾠ written vāhya q.v.;
    m. nom. pl. bā́hye ṠBr.) being outside (a door, house, etc.), situated without (abl. orﾠ comp.), outer, exterior (acc. with kṛi, to turn out, expel) AV. etc. etc.;
    not belonging to the family orﾠ country, strange, foreign MBh. Kāv. etc.;
    excluded from caste orﾠ the community, an out-caste Mn. MBh. etc.;
    diverging from, conflicting with, opposed to, having nothing to do with (abl. orﾠ comp.) ib. ;
    (with artha), meaning external to (i.e. not resulting from) the sounds orﾠ letters forming a word Pāṇ. 1-1, 68 Sch. ;
    m. a corpse (for vāhya?) Kāv. ;
    N. of a man (pl. his family) Saṃskārak. ;
    (pl.) N. of a people VP. ;
    (ā) f. (scil. tvac) the outer bark of a tree ṠBr. ;
    (ifc. f. ā) the outer part, exterior Rājat. ;
    ibc. andﾠ (am, ena, e) ind. outside, without, out ṠBr. etc. etc.;
    (āt) ind. from without Pañcat. ;
    - बाह्यकक्ष
    - बाह्यकरण
    - बाह्यकर्ण
    - बाह्यकुण्ड
    - बाह्यतद्धित
    - बाह्यतर
    - बाह्यतस्
    - बाह्यता
    - बाह्यत्व
    - बाह्यद्रुति
    - बाह्यप्रकृति
    - बाह्यप्रयत्न
    - बाह्यरत
    - बाह्यलिङ्गिन्
    - बाह्यवस्तु
    - बाह्यवासिन्
    - बाह्यसम्भोग
    - बाह्यस्पर्श

    Sanskrit-English dictionary > बाह्य

См. также в других словарях:

  • bāhya-taddhita — बाह्यतद्धित …   Indonesian dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»